Uncategorized Archives - Page 4 of 5 - Estyn

Category: Uncategorized

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon
4 photos showing a person in a yellow top reading a book in front of a blackboard that has mathematical formulae written ont it, a laptop, another laptop with someone typing, and an open book in front of someone writing

Hysbysu pawb

Mewn un coleg, mae arweinwyr yn cyhoeddi diweddariadau rheolaidd ar gyfer unrhyw un sydd â chwestiynau neu bryderon am COVID-19 mewn ardal wedi’i dynodi’n glir ar wefan y coleg. Mae’r wybodaeth hon yn cynnwys dolenni cyfleus â chanllawiau’r llywodraeth, yn ogystal ag esbonio sut mae’r coleg yn parhau i weithredu yn ystod y cyfnod clo. Mae’r coleg wedi postio arweiniad ychwanegol ar ei safle i gefnogi ei bolisi diogelu a’i god dinasyddiaeth i adlewyrchu’r amgylchiadau eithriadol a’r ffyrdd diwygiedig o weithio.  Mae’n cynnwys manylion clir yn ymwneud ag ailagor ei gampysau yn raddol o 15 Mehefin 2020 i ymateb i ganllawiau diweddaraf y llywodraeth. Mae’r holl wybodaeth ar gael yn ddwyieithog, ac mae cyfleuster sgwrsio byw yn weithredol yn ystod oriau coleg arferol i helpu ateb unrhyw ymholiadau neu bryderon.

Darpariaeth ddigidol arloesol

Mae athrawon mewn un coleg yn parhau i ddarparu gweithgareddau dysgu a chymorth i ddysgwyr trwy ddefnyddio dulliau arloesol a gyflwynir trwy amrywiaeth o blatfformau ar-lein a chymwysiadau symudol. Mae enghreifftiau’n cynnwys athrawon yn creu eu fideos a’u podlediadau eu hunain, postio adnoddau fideo ar flogiau, sefydlu ystafelloedd dosbarth rhithwir i alluogi cydweithio a rhyngweithio â dysgwyr, a defnyddio blogiau i rannu enghreifftiau diddorol o waith dysgwyr. Crëwyd ardal gymunedol ar-lein hefyd i athrawon rannu enghreifftiau o arfer arloesol ac effeithiol gyda’u cydweithwyr.

Tîm cefnogi lles

Mae staff mewn un coleg yn cynnal cymorth ar gyfer lles ac iechyd meddwl myfyrwyr trwy ddefnyddio amrywiaeth o fecanweithiau ymgysylltu yn ystod y cyfnod pan na fydd cyfleusterau ar y campws ar gael. Mae dulliau cysylltu a chymorth yn cynnwys galwadau ffôn a fideo, negeseuon testun, e-bost, negeseuon ar-lein trwy blatfformau dysgu amrywiol, a sgwrsio byw rhithwir sydd ar gael trwy’r wefan a chymwysiadau symudol. Mae tîm o 20 swyddog lles yn ymweld â chartrefi dysgwyr hefyd i wirio ar eu lles, pan na fu ffurfiau eraill o gysylltu yn llwyddiannus nac yn briodol. Maen nhw hefyd wedi dosbarthu parseli bwyd ac offer TG i’r rhai sydd fwyaf angen cymorth ychwanegol. Mae’r coleg yn dosbarthu tua 300 o barseli bwyd yr wythnos, ac wedi rhoi benthyg dros fil o ddarnau o offer hyd yma. Mae ardal lles newydd ar-lein sy’n cynnwys dolenni i weithgareddau fel ioga a thechnegau myfyrio wedi cael ei chreu yn ystod y cyfnod clo hefyd i helpu hyrwyddo a chefnogi lles dysgwyr a staff.

Cefnogi anghenion unigol

Mewn un coleg, mae staff cymorth wedi llunio a diweddaru cynlluniau cymorth unigol ar gyfer yr holl ddysgwyr sydd ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY), yn ôl asesiad, i adlewyrchu ffyrdd newydd o weithio yn ystod y cyfnod clo. Caiff gweithredu a gwerthuso’r cynlluniau hyn ei oruchwylio gan gydlynydd ADY y coleg. Rhoddwyd cymorth un i un i ddysgwyr trwy alwad ffôn neu fideo i’w cynorthwyo â chwblhau eu gwaith.  Mae anogwyr dysgu yn rhoi arweiniad a chymorth ychwanegol i ddysgwyr a staff yn ôl yr angen. Mae defnyddio galwadau fideo wedi bod yn hynod fuddiol ar gyfer y dysgwyr hynny sydd angen cymorth gweledol â’u dysgu.

Annog adborth gan ddysgwyr

Cyflwynodd un coleg arolwg i ddysgwyr ychydig cyn cyhoeddi’r cyfnod clo, a chyflwynodd ddysgu o bell yn lle darpariaeth ar y campws. Er gwaethaf y tarfu sydyn hwn ar weithgareddau dysgu, roedd y gyfradd ymateb i’r arolwg yn agos at ddisgwyliadau arferol. Er mwyn cael adborth ar effaith y trefniadau newydd ar gyfer cyflwyno’r cwricwlwm ac effeithiolrwydd mecanweithiau cymorth parhaus, mae’r coleg wedi penderfynu parhau â chyfarfodydd rheolaidd cyngor y campws a chynrychiolwyr dysgwyr, ac mae bellach yn cynnal y rhain o bell trwy ddefnyddio platfformau rhithwir tra bydd campysau’r coleg ar gau. Mae’r cyfarfodydd hyn yn darparu cyfleoedd pwysig i ddysgwyr roi adborth a chodi unrhyw bryderon am effeithiolrwydd y trefniadau newydd, a gwneud awgrymiadau ar gyfer gwella, yn ogystal. Mae gweithdrefnau presennol ar gyfer adborth a chwynion unigol yn cael eu cynnal yn ystod y cyfnod hwn hefyd, ac mae tiwtoriaid personol yn defnyddio galwadau ‘gwirio’ rheolaidd i gasglu adborth ychwanegol.

Gwneud dilyniant yn hawdd

Gall dysgwyr presennol mewn un coleg fanteisio’n hawdd ar gyngor a chyfleoedd dilyniant yn ystod y cyfnod clo. Yn hytrach na gorfod gwneud cais ar gyfer lefel nesaf eu cwrs, anfonir gwahoddiad at ddysgwyr trwy’r e-bost a neges destun i ddod i’r coleg am gyfweliad dilyniant. Gall dysgwyr sydd eisiau symud ymlaen i ddilyn cwrs gwahanol yn y coleg gwblhau cais ar-lein er mwyn sicrhau lle amodol ar y cwrs cyn cyfweliad yn ddiweddarach yn yr haf. Agorwyd hyb cyflogaeth y coleg o ganol mis Gorffennaf hefyd i ddarparu cymorth wyneb yn wyneb, a chyngor ar ddilyniant.

Cefnogi pontio i’r coleg

Mae un coleg wedi gweithio i gefnogi pontio ar gyfer disgyblion Blwyddyn 11 o’i ysgolion uwchradd partner. Mae wedi cysylltu â’r ysgolion ac wedi ymateb i geisiadau i helpu darparu ffocws ar ddilyniant i ddisgyblion Blwyddyn 11 ar gyfer parhau â’u hastudiaethau. Mae’r gweithgareddau a ddarperir wedi eu teilwra i hwyluso dilyniant ar bynciau lefel UG unigol fel economeg, y gyfraith, Addysg Grefyddol a chemeg. Mae’r coleg wedi darparu mynediad i’w amgylchedd dysgu rhithwir i alluogi dysgwyr i elwa ar yr adnoddau hyn.

Cynghorion ar gyfer athrawon

Mae un coleg wedi creu canllaw ar gyfer athrawon, yn amlinellu ei ddeg prif brotocol ar gyfer dysgu o bell. Mae’r llyfryn wedi’i gynllunio i helpu athrawon i weithio’n dda, gweithio’n ddiogel a chreu cymuned ddysgu gadarnhaol.  Mae cynghorion ar gyfer athrawon yn cynnwys datblygu cod ymddygiad dosbarth, sefydlu amseroedd yn ystod yr wythnos pan fydd athrawon ar gael i ateb cwestiynau, a syniadau ar sut i annog dysgu ar y cyd ar-lein. Hefyd, mae’r canllaw yn cynnig cyngor i staff ar sut i ddatblygu gweithgareddau i ymestyn a herio dysgwyr ar sut i ddelio ag iaith amhriodol neu ymddygiad gwael yn ystod sesiynau ar-lein.

Cryfhau cyfathrebu mewnol

Fe wnaeth un coleg adolygu a chryfhau ei weithdrefnau cyfathrebu yn dilyn gosod cyfyngiadau’r cyfnod clo. Mae uwch arweinwyr yn darparu diweddariadau rheolaidd i staff ar bolisi, iechyd a lles trwy gylchlythyr wythnosol. Erbyn hyn, cynhelir cyfarfodydd staff a chyfarfodydd tîm ar-lein, ac mae rheolwyr yn ymgysylltu â staff dros y ffôn neu drwy blatfformau ar-lein. Defnyddiwyd flogiau hefyd i rannu diweddariadau fideo defnyddiol, a chynhaliwyd arolwg lles staff i wirio sut mae staff yn teimlo yn ystod y cyfnod clo, a rhoi cyfle iddyn nhw awgrymu camau ar gyfer gwella lles staff a dysgwyr.

Gwneud campysau’n ddiogel

Mae uwch arweinwyr mewn un coleg wedi ymweld â phob un o gampysau’r coleg i wneud yn siŵr fod yr holl drefniadau cadw pellter cymdeithasol a diogelwch angenrheidiol wedi cael eu rhoi ar waith drwyddi draw. Mae trefniadau’n cynnwys marciau ar lawr ar gyfer cadw pellter cymdeithasol, a seiliwyd i ddechrau ar yr arweiniad dau fetr, ac a gynlluniwyd fel bod modd eu haddasu’n hawdd i adlewyrchu unrhyw newidiadau dilynol mewn arweiniad; systemau unffordd ar gyfer cyrraedd, gadael a symud o gwmpas campysau ble bynnag y bo modd; ac ardaloedd wedi’u hynysu ar gyfer gollwng a chasglu dysgwyr ar ddechrau a diwedd y diwrnod coleg. Mae’r coleg wedi trefnu bod mygydau, menyg, gel diheintio dwylo ac unrhyw offer amddiffynnol personol angenrheidiol arall ar gael, lle bo’n briodol. Rhoddwyd sylw penodol hefyd i wneud yn siŵr bod rheolau cadw pellter cymdeithasol digonol yn cael eu cynnal ar gyfer staff, a bod ardaloedd ymarferol fel gweithdai, labordai a salonau yn ddiogel rhag COVID-19.

Croesawu dysgwyr yn ôl

Yn dilyn y trefniadau cychwynnol i lacio’r cyfnod clo o ddiwedd mis Mai 2020, mae un coleg wedi ailddechrau gwaith adeiladu ar ddau gampws, ac mae staff wedi dychwelyd yn raddol i gampysau’r coleg. Mae arweinwyr wedi defnyddio protocolau cenedlaethol i sicrhau trefniadau gweithio diogel o ran COVID-19 mewn colegau i roi’r trefniadau angenrheidiol ar waith, sydd wedi galluogi’r rhan fwyaf o staff i ddychwelyd i gampysau’r coleg yn ystod mis Mehefin 2020. Maent wedi diweddaru’r holl asesiadau risg i gynnwys materion yn gysylltiedig â COVID-19, ac mae’r coleg wedi croesawu dros 250 o ddysgwyr, ar draws sawl maes galwedigaethol, yn ôl i’r coleg yn ystod tair wythnos gyntaf ailagor cyfleusterau’r coleg yn raddol i gwblhau eu cymwysterau trwy gynnal asesiadau ymarferol hanfodol. 

Cynllunio ar gyfer y dyfodol

Mewn un coleg, cynhaliwyd arolwg o ddysgwyr a staff i gael adborth ar eu profiadau yn ystod y cyfnod clo, a helpu llywio cynllunio ar gyfer cyflwyno dysgu yn y dyfodol a threfniadau gweithio staff wrth i gyfyngiadau gael eu llacio’n raddol. Y negeseuon allweddol gan ddysgwyr yw eu bod yn gweld eisiau eu ffrindiau, eu tiwtoriaid ac amgylchedd y coleg. Er bod llawer o ddysgwyr yn dweud eu bod yn ymdopi’n dda â chyflwyno o bell, mae lleiafrif ohonynt yn cyfaddef eu bod weithiau yn ei chael yn anodd cynnal cymhelliant a chynnal ymgysylltiad mewn gweithgareddau dysgu o bell. Mae ychydig o staff yn awgrymu yr hoffent barhau i weithio o gartref.  Mae arweinwyr y coleg yn defnyddio’r adborth i greu cynlluniau manwl, a fyddai’n cwmpasu ystod o senarios cenedlaethol a lleol a allai ddigwydd pan fydd y flwyddyn addysgu newydd yn dechrau ym mis Medi 2020, ac y gellir eu haddasu yn unol â nhw.

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon

A ydyn nhw’n gywir?

Mae canfyddiadau arolygu yn dangos bod ganddi bwynt da mewn llawer o achosion. Mae plant yn gallu adnabod lluniau o wragedd Harri VIII ac yn gwybod am Dân Mawr Llundain, ond ychydig iawn a wyddant am Derfysgoedd Rebecca neu’r ymgais olaf i oresgyn Prydain a ddigwyddodd yn Abergwaun. Yn aml, mae disgyblion hŷn yn gwybod mwy am hanes gwledydd eraill, megis yr Almaen Natsïaidd neu Unol Daleithiau America, nac y gwyddant am eu gwlad eu hunain.

Mae gwledydd eraill fel Canada a Seland Newydd yn rhoi pwyslais cryf ar addysgu am hanes eu gwlad eu hunain mewn ysgolion.

Ond a fydd pethau’n newid?

Mae rhai arbenigwyr yn parhau i fod yn amheus ynghylch yr effaith y bydd hyn yn ei chael. Mae’r Athro Martin Johnes o Brifysgol Abertawe yn teimlo y gallai’r ongl Gymreig genedlaethol gael ei cholli wrth fynd ar drywydd hanes lleol neu enghreifftiau Prydeinig neu fyd-eang adnabyddus, ac o ganlyniad, nid oes unrhyw sicrwydd y bydd diwygio’r cwricwlwm yn arwain at addysgu mwy am hanes Cymru nag a geir ar hyn o bryd.

Felly, ysgolion unigol fydd yn gyfrifol am sicrhau bod athrawon yn rhoi lle amlwg i hanes Cymru pan fyddant yn dechrau cynllunio ar gyfer newid. Bydd hyn yn helpu i sicrhau bod gan y genhedlaeth nesaf o blant sy’n byw yng Nghymru wybodaeth a dealltwriaeth gadarn o hanes a diwylliant cyfoethog ein cenedl.

Camau nesaf                                   

Yn haf 2020, byddwn yn cyhoeddi adroddiad thematig sy’n gwerthuso pa mor dda y mae ysgolion yn addysgu disgyblion ar hyn o bryd am hanes a diwylliant Cymru. Bydd hyn yn cynnwys asesiad cywir o arferion presennol mewn ysgolion a gynhelir ledled Cymru. Bydd yr adroddiad yn cynnwys enghreifftiau o arferion rhagorol, a fydd yn helpu ysgolion eraill i gynllunio’r agwedd hon ar Faes Dysgu a Phrofiad newydd y dyniaethau.

Os ydych eisiau derbyn yr adroddiad hwn y flwyddyn nesaf, ac adroddiadau thematig eraill, cofrestrwch yn www.estyn.llyw.cymru/cofrestru neu gallwch ein dilyn ar gyfryngau cymdeithasol.

I gael rhagor o wybodaeth am y pwnc hwn, dyma rai adnoddau ychwanegol:

  •  

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon

Nid arolygiad mohono

Byddwn yn cysylltu tua 10 diwrnod cyn i ni ymweld. Ond ni fydd cyfnod hysbysu ffurfiol gan nad arolygiad mohono.

Yn ystod ein hymweliadau, byddwn yn annog, yn rhoi sicrwydd, yn procio ac yn cynnig safbwynt o’r newydd i staff ar eu taith i gyflawni nodau’r cwricwlwm newydd.

Cynllunio’r ymweliad

Cyn i ni gyrraedd, bydd yr arolygydd yn ffonio’r pennaeth i gytuno ar amlinelliad bras ar gyfer y diwrnod. Bydd gweithgareddau’n cynnwys trafodaethau ag uwch arweinwyr, llywodraethwyr, staff a disgyblion, a byddwn yn ymweld â gwersi ac yn siarad â disgyblion am eu gwaith hefyd.

Ni fydd adroddiad ysgrifenedig ar ysgolion unigol – y canlyniad allweddol i ni yw ein bod yn casglu gwybodaeth bwysig am y modd y mae’r Cwricwlwm i Gymru yn cael ei roi ar waith mewn ysgolion ledled Cymru.

Gwneud y gorau o’r ymweliad

Mae’n gyfle gwerthfawr i ysgolion ac AEM gael sgwrs agored, ymddiriedus a phroffesiynol. Bydd modd i ysgolion drafod eu syniadau gyda’n harolygwyr profiadol i rannu eu cynlluniau cynnar a’u datblygiadau cychwynnol.

Gall yr ysgolion esbonio unrhyw rwystrau rhag gwneud cynnydd, ac archwilio dulliau posibl o oresgyn yr heriau hyn gyda ni. Bydd arolygwyr wedi arsylwi ysgolion eraill mewn amgylchiadau tebyg sy’n wynebu heriau tebyg, a byddant yn gallu cyfeirio’r ysgol at arfer ddiddorol mewn mannau eraill.

Mae sgyrsiau proffesiynol rhwng arolygwyr, arweinwyr a staff eraill ysgolion yn nodwedd allweddol o’r ymweliad.

Yn ystod yr ymweliad, mae’n bwysig fod ysgolion yn sôn wrthym am ddatblygiadau penodol sy’n dod yn eu blaen yn dda, ac amlygu arfer sy’n dod i’r amlwg ar draws yr ysgol. Mae ein sgyrsiau gyda’r ysgol ynglŷn â beth fydd cynnwys yr ymweliad yn bwysig, a byddant yn helpu gwneud yn siŵr ein bod i gyd yn cael y budd gorau posibl.

Ond nid ydym yn disgwyl i ysgolion baratoi’n benodol ar gyfer yr ymweliad; er enghraifft, ni fyddwn yn gofyn am gael gweld unrhyw ddogfennau oni bai bod yr ysgol eisiau rhannu’r rhain. Gall ysgolion gael y gorau o ymweliadau ymgysylltu trwy feddwl yn gyffredinol am eu heriau a’u llwyddiannau o ran diwygio’r cwricwlwm.

Yn ychwanegol, byddwn yn rhannu ein cynlluniau ar gyfer arolygiadau o 2021 gydag ysgolion, yn ogystal â gweithgareddau eraill sy’n digwydd yn ystod y flwyddyn bontio, tra bydd arolygiadau’n cael eu hatal yn rhannol. Bydd y rhain yn cynnwys cynadleddau a chyfleoedd hyfforddi lle byddwn yn rhannu arfer effeithiol i gefnogi ysgolion â diwygio’r cwricwlwm.

Ar ôl yr ymweliad

Byddwn yn rhannu’r darlun cenedlaethol gyda Llywodraeth Cymru yn rheolaidd ynglŷn â faint o gynnydd y mae ysgolion yn ei wneud yn eu gwaith o ran y Cwricwlwm i Gymru. Bydd hyn yn helpu’r llywodraeth i fod yn hyblyg os bydd angen cymorth neu adnoddau ychwanegol i helpu ysgolion â’r datblygiadau.

Byddwn yn cyhoeddi adroddiadau diweddaru ac yn archwilio ffyrdd o rannu arfer diddorol fel bod gan bawb ddealltwriaeth gyffredin o gynnydd.

Tan hynny…

Rhwng nawr a 2020, byddwn yn parhau i beilota ein hymweliadau ymgysylltu, gan gynyddu ein sampl a rhoi cynnig arnynt mewn gwahanol fathau o ysgolion, er enghraifft ysgolion pob oed ac ysgolion ffederal.

Mae ysgolion wedi rhoi adborth cadarnhaol iawn i ni yn dilyn yr ymweliadau peilot. Dywedodd Rhian James-Collins, Pennaeth Ysgol Gymraeg Bryn y Môr wrthym:

…fe wnaeth yr ymweliad ein sbarduno ni fel ysgol i werthuso ble rydym ni ar y daith o ran cyflwyno’r Cwricwlwm Newydd i Gymru, a myfyrio ar effaith y blaenoriaethau strategol wrth baratoi ar gyfer newid. Roedd hefyd yn gyfle i rannu’r hyn rydym wedi’i wneud hyd yma.”

Dyma oedd barn John Kendall, Pennaeth Ysgol Gyfun Rhisga:

… roedd yr ymweliad ymgysylltu yn ddefnyddiol iawn, ac roeddem ni’n falch o gael ein dewis i fod yn rhan o’r cynllun peilot. Nid oedd angen unrhyw baratoi gormodol, ond cawsom ni ddigonedd o rybudd i feddwl am yr hyn roeddem ni eisiau ei drafod. Er mai diwrnod yn unig ydoedd, roedd y gweithgareddau y buom ni’n gweithio arnyn nhw gyda’r AEM yn ystod y cyfnod hwnnw yn gynhyrchiol iawn. Ar ôl y teithiau dysgu, bwrw golwg ar lyfrau a chyfarfodydd gyda staff a disgyblion, cawsom ni adborth adeiladol a buddiol iawn. Cafodd y diwrnod ei gynnal mewn ffordd gefnogol a chydweithredol, gan ein gadael ni’n teimlo’n hyderus yn yr hyn rydym ni eisoes yn ei wneud, a gyda syniadau defnyddiol am ffyrdd eraill y gallwn ni helpu symud yr ysgol ymlaen.”

Byddwn yn gweithio’n agos gydag awdurdodau lleol a chonsortia rhanbarthol ar sut gallwn ni rannu’r canfyddiadau bras o’r ymweliadau ymgysylltu â nhw, fel eu bod hefyd yn gallu gweld a deall y cynnydd sy’n cael ei wneud gan ysgolion.

Oes gennych chi gwestiynau o hyd? Darllenwch ein Cwestiynau Cyffredin.

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon

Pam mae angen i ni fynd i’r afael â bwlio yn uniongyrchol

Gall bwlio’n cael effeith ddybryd ar blentyn, yn seicolegol ac yn gymdeithasol. Gall effeithio’n sylweddol ar bresenoldeb a chynnydd y plentyn yn yr ysgol, a chael effaith ar berthnasoedd a lles sy’n para hyd oedolaeth.

Yn 2019, darganfu arolwg y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion fod dros draean o ddisgyblion o bob oed wedi dweud eu bod ‘wedi cael eu bwlio yn yr ysgol dros yr ychydig fisoedd diwethaf’ a dywedodd un o bob chwech eu bod ‘wedi bwlio rhywun arall dros y misoedd diwethaf’.

Yn yr un modd, ym mis Mai, darganfu Ofcom fod bron i draean o ddisgyblion wedi dioddef bwlio ar-lein.

Dywed ein hadroddiad Gweithredu ar Fwlio (2014) fod profiad disgyblion o fwlio a pha mor dda yr aethpwyd i’r afael â bwlio yn amrywio’n helaeth, yn enwedig mewn ysgolion uwchradd. Adleisiwyd hyn yn ein hadroddiad Hapus ac Iach (2019). Dangosodd arolwg y Rhwydwaith Ymchwil Iechyd mewn Ysgolion fod lles disgyblion fel pe bai’n gwaethygu wrth iddynt fynd yn hŷn. Darganfu fod cyfran y disgyblion sy’n cytuno bod aelod staff y gallant ymddiried ynddo yn gostwng o 80% ym Mlwyddyn 7 i 65% ym Mlwyddyn 1.

Mae’n wir fod ymchwil yn dangos bod y glasoed yn effeithio ar les. Fodd bynnag, ni ddylai hyn fod yn esgus sy’n atal ysgolion rhag mynd i’r afael â bwlio yn effeithiol.

Ymddengys bod ymatebion i gwestiynau am les disgyblion, a gasglwyd mewn holiaduron cyn-arolygiad yn ystod arolygiadau o ysgolion cynradd ac uwchradd yn 2018-19, yn ategu’r canfyddiadau hyn. Maent hefyd yn dangos bod cyfran y disgyblion ysgol uwchradd sy’n fodlon â pha mor dda y mae eu hysgolion yn ymdrin â bwlio yn sylweddol is na chyfran y disgyblion ysgol gynradd.

Mae’n wir fod ymchwil yn dangos bod llencyndod yn effeithio ar fwlio. Fodd bynnag, ni ddylai hyn fod yn esgus sy’n atal ysgolion rhag mynd i’r afael â bwlio’n effeithiol.

Diffinio bwlio

Nid oes diffiniad cyfreithiol o fwlio, ond yn ei hanfod, mae’n ymddygiad sydd:

  • yn cael ei ailadrodd, ond cydnabyddir bod hyd yn oed digwyddiad unigol yn gallu peri trawma ac ofn i ddysgwr y bydd yn digwydd eto yn y dyfodol
  • yn anodd i ddioddefwyr amddiffyn eu hunain yn ei erbyn
  • â’r bwriad o wneud niwed i rywun yn gorfforol neu’n emosiynol
  • yn aml wedi’i anelu at grwpiau penodol, er enghraifft oherwydd hil, anabledd, crefydd, rhywedd neu gyfeiriadedd rhywiol

Gall fod yn uniongyrchol ac yn anuniongyrchol, er enghraifft trwy roi sïon cas ar led am rywun neu eu heithrio o grwpiau cymdeithasol.

Wrth benderfynu p’un a yw ymddygiad yn bwlio, mae’n bwysig ystyried safbwynt y plentyn.

Y gyfraith ar atal bwlio mewn ysgolion

Mae gan ysgolion ddyletswyddau cyfreithiol i gynnal hawl ddynol sylfaenol plant i fod yn rhydd rhag camdriniaeth ac, felly, rhaid iddynt fynd i’r afael â phob ffurf ar fwlio. Mae rhai dyletswyddau allweddol yn cynnwys rheidrwydd ar y staff i weithredu i ddileu gwahaniaethu, aflonyddu ac erledigaeth anghyfreithlon, annog cydraddoldeb a meithrin perthnasoedd da rhwng disgyblion.

Ymhlith pethau eraill, mae’n rhaid bod gan ysgolion bolisi ymddygiad sy’n amlinellu sut y bydd:

  • yn atal pob ffurf ar fwlio ymhlith disgyblion
  • yn cofnodi bwlio
  • yn ymchwilio i ddigwyddiadau ac yn delio â nhw
  • yn cefnogi’r dioddefwyr
  • yn delio â bwlis

Mae’n rhaid rhoi gwybod i bob athro, disgybl a rhiant beth yw’r polisi. Hefyd, dylai ysgolion hyfforddi staff i atal, amlygu a delio â bwlio.

Gall unrhyw un wneud cwyn i’r heddlu am fwlio, ond mae siarad â’r ysgol gyntaf yn syniad da fel arfer.

Beth os yw eich plentyn yn cael ei fwlio – beth allwch chi ei wneud i helpu?

  • Rhowch sicrwydd i’r plentyn mai dweud wrthych chi am y bwlio oedd y peth cywir i’w wneud.
  • Pwyllwch a gwnewch nodyn o’r holl ffeithiau (pwy, pryd, ble …).
  • Gofynnwch i’ch plentyn roi gwybod yn syth i athro am unrhyw ddigwyddiadau pellach.
  • Trefnwch apwyntiad i weld athro dosbarth neu flwyddyn eich plentyn ac esboniwch beth sy’n digwydd i’ch plentyn. Byddwch yn benodol!
  • Cadwch gofnodion cywir o’r bwlio a’r camau y mae’r ysgol yn cytuno i’w cymryd, a siaradwch â’r ysgol os nad ydych yn teimlo’i bod hi’n cadw at hyn.
  • Gofynnwch i athro’ch plentyn beth allwch chi ei wneud gartref i helpu.
  • Cadwch mewn cysylltiad â’r ysgol – rhowch wybod iddi os yw pethau’n gwella ai peidio.

Os ydych chi’n teimlo nad yw’r ysgol yn delio â’ch pryderon:

  • Gwiriwch p’un a yw’r ysgol wedi dilyn ei pholisi.
  • Trefnwch apwyntiad i weld y pennaeth – cadwch gofnod o’r cyfarfod a dilyn hynny i fyny’n ysgrifenedig, os bydd angen.
  • Os na fydd hyn yn helpu, ysgrifennwch at gadeirydd y llywodraethwyr i roi gwybod am eich pryderon a pha gamau yr hoffech iddo’u cymryd.
  • Os nad ydych o’r farn bod y corff llywodraethol wedi delio â’ch cwyn yn briodol, gallwch ysgrifennu’n uniongyrchol i’r awdurdod lleol. Ni all yr awdurdod newid penderfyniad yr ysgol, ond gall wirio p’un a yw’r ysgol wedi dilyn y gweithdrefnau cywir. 

Mae amrywiaeth eang o grwpiau cymorth all helpu os yw eich plentyn yn cael ei fwlio (gweler isod).

Arfer dda mewn ysgolion

Y wers bwysicaf a ddysgom yn ein hadroddiadau Gweithredu ar Fwlio a Hapus ac Iach oedd fod atal ac ymateb yn mynd law yn llaw mewn ysgolion sy’n delio’n effeithiol â bwlio ac yn cefnogi lles disgyblion. Dylai ysgolion gofnodi digwyddiadau’n gywir ac yn systematig, a defnyddio’r wybodaeth hon gydag ymchwil ac arfer dda i wella’u dulliau yn barhaus. Mae’n hanfodol bod ysgolion yn gweithredu i ddelio â’r ymddygiad a’r agweddau sylfaenol sy’n annog bwlio, drwy eu cwricwlwm a’u hethos hefyd.

Os bydd disgyblion yn teimlo bod y negeseuon a gânt gan eu hysgol am barch a goddefgarwch yn wahanol i’w profiad, bydd hyn yn tanseilio gwaith yr ysgol. Er enghraifft, prin yw gwerth gwersi am fwlio os nad yw disgyblion yn fodlon â’r ffordd y mae’r ysgol yn delio â honiadau o fwlio.

Mae amrywiaeth eang o gymorth ar gael i ysgolion. Rwyf wedi darparu rhai dolenni i adnoddau Llywodraeth Cymru ac elusennau cenedlaethol, ynghyd â’n harweiniad atodol a’n hadroddiadau i helpu cynorthwyo ysgolion â’u dulliau.

Mae wythnos gwrthfwlio 2019 yn dechrau ar 11 Tachwedd. Dylai ysgolion ddefnyddio hyn fel cyfle i wirio bod eu hymagwedd yn un ysgol gyfan mewn gwirionedd ac nad yw disgyblion o’r farn bod ymdrechion yr ysgol yn ddigwyddiad unigol. Yn anad dim, dylai ysgolion adolygu p’un a yw eu gwaith yn cael yr effaith a ddymunir ar lefelau bwlio a lles disgyblion. Os nad ydyw, dylent weithredu i wneud y newidiadau y mae eu hangen.

Cymorth i blant a rhieni

Cymorth i ysgolion

Adroddiadau ac arweiniad atodol Estyn:

Welsh Government

Ymchwil a newyddion

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon

Beth yw ymweliad cyswllt?

Unwaith y flwyddyn, mae ein harolygwyr yn cynnal ymweliad anffurfiol â phob coleg neu ddarparwr hyfforddiant.  Mae gan bob coleg ei arolygydd cyswllt pwrpasol ei hun.  Dyma gyfle i ni feithrin perthynas â’r coleg, casglu tystiolaeth gyfredol am ei waith a chynorthwyo â gwella ansawdd.  Rydym ni’n cynnal ymweliadau tebyg â darparwyr hyfforddiant a darparwyr dysgu oedolion yn y gymuned hefyd.

Mae pob ymweliad yn cymryd dau neu dri diwrnod.  Rydym yn cyfarfod ag uwch arweinwyr a detholiad o staff allweddol eraill, yn dibynnu ar y ffocws penodol.  Hefyd, rydym yn edrych ar ddogfennau allweddol a gallem gyflawni rhai teithiau dysgu neu sgyrsiau â myfyrwyr.

Ar ddiwedd yr ymweliad, rydym yn trafod ar ein canfyddiadau gyda’r arweinwyr, i helpu gyda threfniadau gwelliant parhaus y coleg.

Beth yw’r ffocws?

Mae’r pynciau rydym yn canolbwyntio arnynt yn newid o flwyddyn i flwyddyn.  Ar hyn o bryd, rydym yn archwilio:

  • Hunanwerthuso a blaenoriaethau’r dyfodol ar gyfer gwella
  • Mesurau perfformiad cyson ôl-16
  • Dysgu proffesiynol a’r safonau newydd
  • Darpariaeth 14-16
  • Mynediad at y safle, ei ddiogelwch a gweithdrefnau mewn argyfwng
  • Ymgysylltu â dysgwyr – llais y dysgwr a chwynion gan ddysgwyr

Hefyd, mae cyfle i golegau rannu unrhyw broblemau cyfredol.  Yn yr un modd, rydym ni’n trafod datblygiadau mewn arolygu gydag arweinwyr colegau.

Os bydd coleg wedi cael ei arolygu’n ddiweddar, byddwn yn trafod ei gynnydd yn erbyn unrhyw argymhellion a wnaed yn yr adroddiad arolygu.

Sut mae’r ymweliadau’n cefnogi gwelliant?

Mae arweinwyr coleg yn gwerthfawrogi’r cyfle i siarad ag arolygydd y tu allan i arolygiad ffurfiol.  Gall yr arolygydd cyswllt helpu colegau i fyfyrio ar eu cryfderau a’u meysydd i’w gwella, a’u mireinio, a gallant amlygu arfer genedlaethol, effeithiol, a allai fod yn ddefnyddiol.

Mae’r dystiolaeth a gasglwn yn ystod yr ymweliadau hyn yn cael ei defnyddio i lywio’r cyngor a rown i Lywodraeth Cymru drwy adroddiad blynyddol PAEM, adroddiadau thematig a’n cyfraniadau at weithgorau cenedlaethol.

Hefyd, mae’r ymweliadau’n ein helpu i adnabod sut y gallwn gryfhau ein harweiniad arolygu ni.  Er enghraifft, mae ymweliadau cyswllt wedi amlygu sut mae colegau’n cyflawni eu dyletswydd newydd i helpu atal pobl rhag cael eu denu i derfysgaeth.  Helpodd hyn i ni ddatblygu ein harweiniad atodol ar arolygu diogelu mewn darpariaeth ôl-16.  Hefyd, mae’n helpu colegau i wella a rhannu’u harfer yn y maes hwn.

Gall y trafodaethau a gawn yn ystod ymweliadau cyswllt helpu i amlygu pynciau a allai elwa o arolygiad thematig manylach ledled Cymru.

Sut gall colegau wneud y mwyaf o’r ymweliad cyswllt?

Mae’n gyfle i fyfyrio ar arfer o fewn y coleg ac ystyried sut y gallai wella ymhellach.  Nid oes disgwyl i staff y coleg wneud unrhyw beth i baratoi ymlaen llaw.  Mae’r arolygydd cyswllt yn rhannu meysydd bras i’w trafod gydag arweinwyr y coleg ac yn gofyn am unrhyw ddogfennau perthnasol ac enwau staff i siarad â nhw.

Mae’r trafodaethau yn fwyaf buddiol pan fydd arweinwyr yn agored ac yn onest am ansawdd eu gwaith.  Os bydd coleg yn ceisio dangos y gorau oll o’i waith yn unig, bydd yn colli’r cyfle i gael trafodaeth fyfyriol gyda’i arolygydd cyswllt am ei heriau presennol.  Rydym yn rhoi safbwynt annibynnol a all helpu arweinwyr i fyfyrio ar brofiadau eu myfyrwyr.

Hefyd, mae’r ymweliad yn gyfle i adeiladu ar y berthynas rhwng yr arolygydd cyswllt ac arweinwyr y coleg, fel eu bod yn gwybod bod rhywun ar ben arall y ffôn yn Estyn os oes ganddynt gwestiynau.

Dylai arweinwyr coleg groesawu’r cyfleoedd y mae ymweliadau cyswllt yn eu cynnig a gwneud y mwyaf o drafodaethau gydag arolygwyr er mwyn darganfod arfer orau a herio’u coleg i ddal ati i fynd o nerth i nerth.

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon

Iach a hapus

Ym Mehefin 2019, archwiliodd ein hadroddiad ‘Iach a hapus’ yr effaith mae ysgolion yng Nghymru yn ei chael ar iechyd a lles disgyblion. Canfuom fod ddwywaith yn fwy o ysgolion cynradd nag ysgolion uwchradd yn cefnogi disgyblion yn dda iawn.

Mae’r adroddiad yn edrych ar lawer o’r materion a grybwyllwyd ar ddechrau’r blog hwn sy’n effeithio ar iechyd a lles. Fodd bynnag, mae’r adroddiad yn cynnwys neges bwysig iawn na ddylai gael ei cholli ymysg trafodaethau am faterion unigol – mae angen i ysgolion fod â dull ‘ysgol gyfan’ i gefnogi iechyd a lles disgyblion.

Dull ysgol gyfan

Beth mae hyn yn ei olygu? Mae’n golygu bod angen i ysgolion wneud yn siŵr fod popeth yn ymwneud â’r ysgol yn rhoi negeseuon cadarnhaol i ddisgyblion yn gyson.

Gadewch i ni feddwl am yr hyn sy’n digwydd pan nad oes dull ysgol gyfan. Dyma rai enghreifftiau:

  • mae gwersi am fwlio yn colli eu gwerth os nad yw disgyblion yn fodlon â’r ffordd mae’r ysgol yn ymdrin â honiadau o fwlio
  • nid yw gweithgareddau dysgu am fwyta’n iach yn cael llawer o effaith os nad yw’r bwyd sy’n cael ei weini i ddisgyblion, a’r profiad bwyta, yn hyrwyddo bwyta’n iach
  • ni fydd posteri yn hyrwyddo ymarfer corff yn gwneud llawer o wahaniaeth os nad yw’r ysgol yn caniatáu digon o amser i ddisgyblion gadw’n heini.

Yn gryno, profiadau disgyblion yn yr ysgol o ddydd i ddydd sy’n cael yr effaith fwyaf – p’un a yw hynny’n gadarnhaol neu’n negyddol – ar eu hiechyd a lles. 

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon

Rhan bwysig o’n dysgu proffesiynol yw dod ynghyd fel tîm o arolygwyr, ond nid yw gwneud hynny bob amser yn hawdd nac yn ymarferol. Gyda chynifer o arolygwyr yn byw ac yn gweithio ar hyd a lled Cymru, rhaid i ni fod yn weddol greadigol gyda’r cyfleoedd i gyfarfod heb wastraffu eiliad.

Dros y blynyddoedd diwethaf, bydd llawer ohonoch yn gwybod ein bod wedi gweithio’n agos gyda Llywodraeth Cymru, awdurdod lleol, consortia rhanbarthol ac ysgolion wrth i bawb baratoi ar gyfer newidiadau helaeth i fyd addysg. Mae’n bwysig bod ein holl arolygwyr yn deall y daith y mae darparwyr yn mynd arni wrth iddynt baratoi ar gyfer y diwygiadau hyn. Rydym wedi bod yn defnyddio’r wythnosau datblygiad proffesiynol hyn at yr union ddiben hwnnw.

Er enghraifft, mae arolygwyr sydd wedi gweithio’n agos gydag ysgolion arloesi i ddatblygu meysydd dysgu a phrofiad y cwricwlwm newydd yn rhoi’r newyddion diweddaraf i ni’n rheolaidd. Maent yn ein hannog ni i siarad am y pethau newydd a chyffrous yr ydym yn dechrau’u gweld yn digwydd mewn ysgolion, fel ein bod ni’n gwybod pa fath o bethau y gallem ddisgwyl eu gweld pan fyddwn wrthi’n arolygu ysgolion ledled Cymru.

Mae cydweithwyr eraill wedi cymryd rhan mewn ffyrdd newydd neu wahanol o weithio, gan gynnwys cynnal rhai ymweliadau ymgysylltu peilot. Maent yn rhannu’u profiadau gyda grwpiau ehangach o arolygwyr ac rydym yn ystyried manteision ac anfanteision unrhyw newidiadau, gyda’n gilydd. Fel y gallech ddychmygu, mae pobl sy’n treulio’u bywyd gwaith yn gwerthuso yn casglu amrywiaeth fawr o syniadau a safbwyntiau. Mae hyn yn annog trafodaeth fywiog, sy’n helpu i lywio penderfyniadau ar sut rydym yn arolygu a sut y gallem weithio yn y dyfodol. Mae uwch arweinwyr yma yn disgwyl ac yn croesawu cyfraniadau gan bob arolygydd at benderfyniadau ac mae hyn yn cynnal ein diddordeb ni oll yn ein gwaith.

Mae dysgu proffesiynol yn mynd y tu hwnt i’r amseroedd pan fyddwn yn cyfarfod fel grŵp cyfan. Trwy gydol y flwyddyn, rydym yn cysgodi arolygiadau mewn sectorau yr ydym yn llai cyfarwydd â nhw ac yn mynd ar ymweliadau â ffocws arbennig, mewn parau. Er enghraifft, ymwelodd grŵp o gydweithwyr cynradd ac uwchradd ag ysgol uwchradd yn Lloegr sy’n ymdrin â’r cwricwlwm mewn modd ddychmygus a blaengar. Roedd yn agoriad llygaid go iawn, gan beri i ni feddwl yn ofalus am sut y gallwn annog ysgolion i feddwl yn wahanol a bod yn ddewrach ynghylch y cwricwlwm. Ar ôl i ni ddychwelwyd, rhannom ein profiadau, ac fe ysbrydolodd hyn eraill i ddarllen ac ymchwilio ymhellach i athroniaeth a llwyddiant yr ysgol. Ond does dim yn gallu llwyr ailadrodd y ddealltwriaeth a gawsom o fod yno, yn cyfarfod â’r athrawon ac yn ymgysylltu â’r disgyblion.

Yn gynt yn y blog, soniais am ddysgu gan bobl eraill o’r tu allan i’r sefydliad. Mae diweddariadau rheolaidd gan amrywiaeth o bartneriaid a rhanddeiliaid, am ystod eang o bynciau, yn rhan reolaidd a hanfodol o’n dysgu proffesiynol. Bu sesiwn ddiweddar, lle cawsom gyfle i ddysgu mwy am Brofiadau Niweidiol yn ystod Plentyndod a’r hyfforddiant sy’n cael ei wneud gydag ysgolion ledled Cymru ar hyn o bryd, yn fodd i’n hatgoffa’n amserol fod angen i ddiwygio addysg wella profiadau a deilliannau pob dysgwr. Os nad yw’r diwygio’n gwneud hynny, pam rydym ni’n bwrw ymlaen ag ef?

Mae pob arolygydd yn cynnal ymholiad proffesiynol â ffocws, yn gysylltiedig â’r newid i’n dulliau ni a’u diddordebau eu hunain. Megis dechrau y mae hyn, ond mae cydweithwyr wedi croesawu a gwerthfawrogi’r cyfle i gymryd rhan yn y math hwn o weithgaredd dysgu proffesiynol. Yn bersonol, rwyf wedi dewis edrych yn fanylach ar y ffordd rydym yn gwerthuso’r ddarpariaeth ar gyfer datblygu cymhwysedd digidol disgyblion mewn ysgolion uwchradd. Rwyf wedi defnyddio’n hadroddiadau arolygu a chyhoeddiadau eraill i gasglu gwaelodlin o’r dystiolaeth sydd wedi’i gasglu a byddaf yn rhoi cynnig ar rai dulliau newydd dros y misoedd nesaf. Ar ôl gwneud fy ymchwil, byddaf yn rhannu fy nghanfyddiadau gyda’m cydweithwyr ac yn dechrau gwneud diwygiadau i’n pecynnau cymorth arolygu.

Mae’r newidiadau i system addysg Cymru yn uchelgeisiol ac mae pob arolygydd yn ymroi i fod yn rhan o lwyddiant hyn. Rydym yn cydnabod bod angen cadw i fyny â newidiadau ac addasu ein ffyrdd o weithio. Rydym yn croesawu’r cyfle i fyfyrio ar ein gwaith ac yn edrych ymlaen at drafod y newidiadau yn y sectorau a arolygwn. Dysgwch ragor am y ffordd rydym yn cynorthwyo â diwygio addysg trwy Twitter neu ein gwefan a rhowch i ni eich barn am hynny.

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon

Cyngor ac arweiniad ar gyfer y llywodraeth

Ein nod yn Estyn yw cefnogi addysg a hyfforddiant Cymru yn gyffredinol – ysgolion, lleoliadau nas cynhelir, athrawon, uwch arweinwyr, arweinwyr, dysgwyr, rhieni, darparwyr ôl-16 a sefydliadau eraill – trwy gynnig tystiolaeth a’n cyngor annibynnol a gwrthrychol i’r llywodraeth.

Fel y gwyddoch, fe wnaethom atal ein holl ymweliadau arolygu craidd ac ymweliadau eraill cyn gynted ag y gallem.  Ar hyn o bryd, rydym ni’n cadw mewn cysylltiad â darparwyr addysg a hyfforddiant trwy alwadau ffôn a fideo, a byddwn yn parhau i wneud hyn am y tro.  Mae wedi bod yn fuddiol iawn clywed gan ysgolion a sefydliadau eraill am y modd y maen nhw’n cefnogi lles dysgwyr a staff a sut maen nhw’n delio â’r heriau presennol.

Hefyd, rydym ni wedi adleoli staff i Lywodraeth Cymru, ac wedi cefnogi prosiect parhad dysgu’r llywodraeth ar gyfer plant a phobl ifanc.

Dysgu oddi wrth yr hyn sy’n gweithio’n dda

Ni fyddwn yn arolygu ysgolion a gynhelir yn ystod y flwyddyn academaidd nesaf (Medi 2020 – Gorffennaf 2021).  Wedi cyfnod o ail-addasu i’r sefyllfa newydd, bydd ein harolygwyr yn ymweld er mwyn gwrando ar bryderon ac i nodi’r hyn sy’n gweithio’n dda.

Bwriad ein sgyrsiau ag ysgolion ar hyn o bryd a’r ymweliadau ymgysylltu yn y dyfodol bydd cael darlun cenedlaethol. Ni fydd hyn er mwyn barnu dulliau ysgolion unigol, ond i gasglu gwybodaeth am y system addysg yn gyffredinol, a dirnad effaith uniongyrchol a thymor hir yr argyfwng coronafeirws ar ddysgu ac ar les disgyblion a staff.

Hefyd, byddant yn gyfle i gofnodi a rhannu arfer arloesol ac effeithiol.

Gweithgarwch dilynol

Ni fyddwn yn parhau ag ymweliadau monitro ffurfiol ar gyfer ysgolion a darparwyr eraill sydd mewn categori gweithgarwch dilynol. Er y byddai rhai yn hoffi i ni wneud hynny, nid ydym yn credu bod hyn yn briodol o dan yr amgylchiadau presennol.

Rydym eisoes wedi cysylltu â darparwyr sy’n peri pryder ar hyn o bryd i esbonio beth fydd yn digwydd nesaf ac i gynnig cymorth gan AEM unigol.

Gwrando ac addasu

Mae hwn yn gyfnod ansicr, ac rydym wedi ymrwymo i fod yn gefnogol ac yn hyblyg yn y ffordd yr ydym yn ymgymryd â’n rôl ar hyn o bryd.

Byddwn yn gweithio gyda rhanddeiliaid o sectorau heblaw am ysgolion a gynhelir ar sut y byddwn yn addasu ein trefniadau ar eu cyfer am y flwyddyn sydd i ddod.

Byddwn yn addasu ein gwaith wrth i’r sefyllfa ddatblygu a sicrhau eich bod yn cael gwybodaeth lawn am ein bwriadau.

Cadwch yn ddiogel, a daliwch ati i ddysgu.

Darllenwch y datganiad llawn

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon

Croesawu’r cynrychiolwyr – o benaethiaid i gynorthwywyr addysgu, cadeiryddion llywodraethwyr i arweinwyr lleoliadau – bu’n tîm yn cyfarch y gwesteion, a wnaeth fwynhau cerddoriaeth gan delynores leol cyn y seremoni.

Category: Uncategorized

Rhannu'r dudalen hon
Ym Mai, 2019, fe wnaeth ein hadroddiad, ‘Darpariaeth ar gyfer gofalwyr ifanc mewn ysgolion uwchradd, colegau addysg bellach ac unedau cyfeirio disgyblion ledled Cymru’, archwilio pa mor dda mae darparwyr addysgol yn cefnogi anghenion eu gofalwyr ifanc.

A ydym ni’n gwybod pwy yw ein gofalwyr ifanc?

Mae llawer o bobl ifanc yn cuddio’u rolau gofalu rhag ofn iddyn nhw gael eu bwlio, neu am nad ydynt am siomi eu teuluoedd. Fe welsom nad yw llawer o ysgolion a cholegau yn gwybod pwy yw eu gofalwyr ifanc o gwbl. Os nad ydynt yn gwybod pa ddysgwyr sy’n ysgwyddo’r cyfrifoldebau hyn, yna mae’n annhebygol eu bod yn darparu’r gofal, cymorth ac arweiniad y mae eu hangen ar yr unigolion hyn i lwyddo yn eu haddysg a byw bywydau hapus ac iach.  

Felly beth mae ysgolion a cholegau da yn ei wneud i wella profiadau gofalwyr ifanc?

Creu amgylchedd cefnogol

Mae darparwyr da yn gwneud yn siŵr eu bod yn gwybod pwy yw eu gofalwyr ifanc.  Maent yn creu amgylchedd cefnogol sy’n annog staff a dysgwyr i siarad yn agored a chadarnhaol am bob mathau o faterion. Mae hyn yn rhoi’r sicrwydd i bobl ifanc ei bod hi’n iawn i siarad am eu gofidiau a’u pryderon.
 
Mewn amgylcheddau cynhwysol fel hyn, mae gofalwyr ifanc yn teimlo’n ddiogel ac maenn nhw’n fwy tebygol o ddod gerbron a dweud wrth eu hathrawon am eu cyfrifoldebau gofalu gartref, neu efallai gofyn i riant wneud hynny drostynt.  

Nodi aelod o staff

Mae teimlo’n ddiogel hyd yn oed yn fwy tebygol pan fydd ysgol neu goleg yn nodi athro penodol neu aelod o’r staff cymorth sydd â rôl i hyrwyddo hawliau gofalwyr ifanc.  Mae’r bobl hyn yn sicrhau bod pawb yn gweithio gyda’i gilydd i ymateb i anghenion y dysgwyr hyn.  
 
Yn aml, mae gofalwyr ifanc yn dod i ymddiried yn yr oedolion hyn ac maent yn barod i rannu’u pryderon gyda nhw, gofyn iddyn nhw am help a chyngor, neu eu defnyddio fel bwrdd seinio pan fydd rhywbeth yn eu poeni.
 
Yn yr achosion gorau, maent yn gwybod bob amser ble i ddod o hyd i’r oedolyn hwnnw maent yn ymddiried ynddo, a hynny’n aml mewn ystafell ddiogel, ymlaciol lle gall gofalwyr ifanc fynd yn ystod y dydd i gael cymorth a chyngor, neu dim ond i weld wyneb cyfeillgar a chael paned o de a sgwrs.

Darparu help ymarferol 

Mae ein darparwyr gorau yn cadw golwg fanwl ar lesiant a chynnydd eu gofalwyr ifanc.  Maent yn deall y gall pethau ddigwydd ym mywydau’r bobl ifanc hyn sy’n gwneud bod yn yr ysgol neu goleg yn anodd o bryd i’w gilydd.  
 
Weithiau, pan fydd gofalwyr ifanc yn teimlo bod popeth yn eu herbyn, gall pethau eithaf syml helpu:  
  • mae gadael iddynt ffonio adref yn ystod y dydd i gysylltu ag aelodau’r teulu yn eu helpu i reoli unrhyw bryderon a allai dynnu eu sylw oddi ar eu gwaith
  • mae darparu gwisg ysgol, llyfrau ac offer yn golygu nad oes rhaid iddyn nhw boeni am gael y pethau iawn yn yr ysgol drwy’r amser
  • mae cael man tawel i wneud eu gwaith cartref yn rhoi tawelwch meddwl iddyn nhw na fyddant yn mynd i drwbl os na allant wneud eu gwaith adref
  • gall eu helpu i gymryd rhan mewn gweithgareddau diwylliannol neu chwaraeon amser cinio roi hwb i’w hyder a’u helpu i ddatblygu cyfeillgarwch
  • mae cynnig cludiant unwaith neu ddwy yr wythnos ar ôl gweithgareddau allgyrsiol yn golygu nad ydynt yn colli allan ohenrwydd nad ydyn nhw’n gallu mynd adref wedyn 

Peidiwch ag anghofio cynnydd a chyflawniad addysgol 

Wrth gwrs, mae wir yn bwysig sicrhau llesiant gofalwyr ifanc, ond weithiau mae’n rhy hawdd anghofio bod eu cynnydd a’u cyflawniad addysgol yn haeddu’r un sylw.
 
Tydy e ddim yn syndod bod gan ofalwyr ifanc gwell siawns o wneud yn dda yn academaidd mewn ysgolion a cholegau sy’n adnabod eu gofalwyr ifanc yn dda.  Mae’r darparwyr hyn yn gwneud eu gorau i fodloni anghenion gofalwyr ifanc ar draws pob agwedd ar eu haddysg a’u datblygiad personol.
 
Mae’r darparwyr gorau yn olrhain cynnydd eu gofalwyr ifanc yn yr un ffordd ag y gwnânt ar gyfer grwpiau eraill o ddysgwyr sy’n agored i niwed. Gall hyn wneud gwahaniaeth mawr o ran pa mor dda y mae’r dysgwyr hyn yn cyflawni yn eu haddysg. 

Beth nesaf?

Mae ein hadroddiad ar y testun yn cynnwys astudiaethau achos diddorol ac ysbrydolgar gan ddarparwyr sydd wir wedi gwneud gwahaniaeth i fywydau gofalwyr ifanc.  

 
Fe welwch ddolenni yno hefyd at nifer o becynnau cymorth a chynlluniau gwobrwyo a fydd yn eich helpu i wella’ch darpariaeth.  Ar ddiwedd yr adroddiad, ceir cwestiynau a fydd yn eich helpu chi a’ch staff i feddwl am ba mor dda ydych chi’n adnabod eich gofalwyr ifanc ac yn darparu ar eu cyfer.  
 
Felly, edrychwch ar yr adroddiad a’r cwestiynau yn y rhestr wirio, rhannwch nhw gyda’ch staff, a gweld pa mor dda y credwch eich bod yn gwneud i nodi a chynorthwyo eich gofalwyr ifanc a gofalu amdanynt.  
 
 
I gael rhagor o wybodaeth am y pwnc hwn, dyma rai adnoddau ychwanegol: