Heddiw, mae Estyn wedi cyhoeddi ei fewnwelediadau cynnar o Adroddiad Blynyddol y Prif Arolygydd 2024-25, gan nodi’r hyn sy’n gweithio’n dda ar draws addysg yng Nghymru a’r hyn y mae angen ei wella. Mae’r canfyddiadau’n cynnig cipolwg cynnar ar yr heriau a’r llwyddiannau yn genedlaethol ar draws deunaw sector addysg a hyfforddiant, cyn cyhoeddi’r adroddiad llawn ym mis Chwefror 2026.

Mae canfyddiadau diweddaraf Estyn, a gasglwyd o dros 400 o ymweliadau arolygu yn 2024-25, yn dangos bod lles a diogelu dysgwyr yn parhau i fod yn sylfeini cryf mewn addysg yng Nghymru. Mae’r rhan fwyaf o ddarparwyr yn cynnal amgylcheddau cadarnhaol a chynhwysol, lle mae dysgwyr yn teimlo’n ddiogel, yn cael eu cefnogi ac yn barod i ddysgu. Fodd bynnag, mae presenoldeb yn broblem barhaus mewn llawer o sectorau o hyd.

Mae’r penawdau ar draws pob sector yn tanlinellu pwysigrwydd addysgu o ansawdd uchel a medrau llythrennedd cryf wrth helpu dysgwyr i gyflawni eu potensial ar draws y cwricwlwm ac mewn hyfforddiant. Caiff ystod o enghreifftiau cryf eu hamlygu; fodd bynnag, mae’r adroddiad yn tynnu sylw at y ffaith bod amrywiad o hyd yn ansawdd yr addysgu a chysondeb yn y modd y caiff y cwricwlwm ei gyflwyno ar draws darparwyr.

Mae arweinyddiaeth effeithiol a hunanwerthuso cadarn yn parhau i fod yn nodweddion darparwyr mwyaf llwyddiannus. Mae arweinwyr sy’n adnabod eu hysgolion a’u lleoliadau yn dda, sy’n cynnwys staff mewn myfyrio gonest a gwelliant parhaus, yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf i brofiadau a deilliannau dysgwyr.

I gynorthwyo darparwyr i wella eu lleoliadau eu hunain, mae’r crynodebau ar gyfer pob sector yn cyfeirio at adroddiadau arolygu ac astudiaethau achos gan ddarparwyr a arolygwyd ac y canfuwyd eu bod yn gwneud yn arbennig o dda. Mae’r adroddiad yn cwmpasu ystod eang o sectorau ar draws y sectorau addysg a hyfforddiant, gan gynnwys ysgolion, addysg bellach, addysg gychwynnol athrawon, gwasanaethau addysg llywodraeth leol, trefniadau trochi yn y Gymraeg ac addysg yn y sector cyfiawnder. Gyda’i gilydd, maent yn cynnig darlun cenedlaethol o gynnydd, heriau a chyfleoedd ledled Cymru.

Dywedodd y Prif Arolygydd, Owen Evans:

“Mae’r adroddiad mewnwelediadau cynnar eleni yn amlygu’r neges bod addysgu o ansawdd uchel, llythrennedd cryf ac arweinyddiaeth effeithiol yn hollbwysig i gynnal gwelliant.

“Trwy rannu’r canfyddiadau hyn ar gyfer sectorau penodol nawr, rydym am helpu darparwr i fyfyrio, dysgu o arfer gref a pharhau i adeiladu ar yr hyn sy’n gweithio’n dda.”

“Bydd fy adroddiad blynyddol llawn yn cael ei gyhoeddi ym mis Chwefror, a bydd yn cynnig mewnwelediad pellach i’n blaenoriaethau cyfredol ar gyfer addysg a hyfforddiant yma yng Nghymru, gan gynnig rhagor o fanylion am ganfyddiadau ein harolygiadau, ynghyd â dadansoddiad o nifer o themâu ehangach, gan gynnwys llythrennedd, effaith arweinyddiaeth ar addysgu a meddwl yn annibynnol.”  

Mae’r adroddiad mewnwelediadau cynnar ar gael i’w ddarllen ar-lein, gan gynnwys enghreifftiau o arfer effeithiol o bob cwr o Gymru.

Mae Estyn, yr arolygiaeth dros addysg a hyfforddiant yng Nghymru, yn falch o gyhoeddi penodi Gareth Morgans, John Cappock a Ravi Pawar yn gyfarwyddwyr anweithredol ar ei fwrdd. Bydd eu medrau a’u profiad yn ategu rhai aelodau presennol y bwrdd, sef Maria Rimmer a David Jones, wrth iddynt gydweithio i arwain gweledigaeth strategol Estyn i wella ansawdd addysg a hyfforddiant ledled Cymru.

Dewiswyd aelodau newydd y bwrdd o gefndiroedd proffesiynol amrywiol i ddod â safbwynt eang ac amrywiol i fwrdd strategaeth Estyn. Bydd ei mewnwelediadau’n cynnig cyngor gwerthfawr a her adeiladol wrth i’r sefydliad adeiladu ar weithredu ei fodel arolygu newydd yn llwyddiannus a’i esblygiad parhaus wrth iddo ymdrechu i gryfhau’r system addysg yng Nghymru.

Dywedodd Prif Arolygydd Ei Fawrhydi dros Addysg a Hyfforddiant yng Nghymru, Owen Evans: “Mae’n bleser gennyf groesawu Gareth, John a Ravi i fwrdd Estyn. Maent yn dod â chyfuniad trawiadol o fedrau a phrofiad a fydd yn cyfoethogi ein dull ac yn sicrhau bod ein gwaith yn adlewyrchu ystod eang o safbwyntiau. Bydd eu harweiniad yn amhrisiadwy wrth i ni barhau i gryfhau ein dull a chyflawni ein hymrwymiad i wella deilliannau i ddysgwyr ledled Cymru.”

Trwy gydweithio’n agos â thîm gweithredol Estyn, bydd y cyfarwyddwyr anweithredol newydd yn helpu i lunio strategaeth hirdymor y sefydliad, gan sicrhau bod Estyn yn parhau i fod yn ymatebol, yn flaengar ac yn effeithiol yn ei oruchwyliaeth o ddarpariaeth addysg a hyfforddiant i wella ansawdd addysg a hyfforddiant a deilliannau i bob dysgwr yng Nghymru.

“Hoffwn ddiolch i Charlotte Williams ac Emyr Roberts, ein cyfarwyddwyr anweithredol sy’n ymadael, sydd wedi cwblhau eu cyfnod ac wedi ein cefnogi trwy gyfnod cyffrous o ddatblygiad wrth inni ddatblygu a gweithredu ein model arolygu newydd ar draws y rhan fwyaf o sectorau a arolygwn.”

Roedd Gareth yn bennaeth mewn dwy ysgol gynradd yn Sir Gâr ac mae wedi dal dwy rôl uwch arweinyddiaeth yn Awdurdod Addysg Sir Gâr, gan gynnwys Cyfarwyddwr Addysg a Gwasanaethau Plant. Fel Cadeirydd Cymdeithas Cyfarwyddwyr Addysg Cymru yn ystod pandemig Covid-19, fe arweiniodd gydweithio ledled Cymru a chyfrannu at grwpiau allweddol Llywodraeth Cymru. Mae Gareth yn arolygydd cymheiriaid profiadol Estyn ac yn eiriolwr dros ddiwygio anghenion dysgu ychwanegol a hawliau plant.

Mae John Cappock yn Gyfrifydd Siartredig sy’n dod â chyfoeth o brofiad arweinyddiaeth addysgol ar ôl treulio’r rhan fwyaf o’i yrfa’n gweithio mewn rolau uwch yn y sector addysg uwch. Mae’n Aelod Anweithredol Annibynnol ac yn Gadeirydd Archwilio ar gyfer Bwrdd Gofal Integredig GIG Bryste, Gogledd Gwlad yr Haf a De Swydd Gaerloyw. Mae hefyd yn Ddirprwy Gadeirydd y Bwrdd ac yn Gadeirydd Pwyllgor Archwilio Ymddiriedolaeth Sefydledig GIG Ysbytai Swydd Gaerloyw. Mae John hefyd yn aelod annibynnol o Bwyllgor Archwilio a Risg y Cyngor Optegol Cyffredinol.

Mae Ravi Pawar yn arweinydd addysg profiadol sydd â thros 33 o flynyddoedd mewn addysg uwchradd. Mae’n gyn-Lywydd ASCL Cymru a chanddo ddealltwriaeth ddofn o wella ysgolion, polisi addysgol, llywodraethu a datblygu’r gweithlu yn y system addysg yng Nghymru. Mae wedi cyfrannu’n helaeth at ddiwygio addysg genedlaethol trwy rolau cynghori, arolygu a llywodraethu. Ar hyn o bryd, mae’n Aelod Bwrdd ar gyfer Cymwysterau Cymru ac yn Gadeirydd Parthian Books Lts. Mae’n arolygydd cymheiriaid profiadol yn Estyn ac, yn ddiweddar, bu’n fentor i ddarpar arweinwyr  trwy Raglen Arweinyddiaeth Lleiafrifoedd Ethnig Estyn.

Mae Estyn yn lansio cyfres newydd o weminarau Estyn yn Fyw misol ar gyfer blwyddyn academaidd 2025/26, wedi’u cynllunio i gefnogi gweithwyr addysg proffesiynol ledled Cymru.

Bydd pob sesiwn yn canolbwyntio ar thema allweddol, o dynnu’r dirgelwch allan o’r broses arolygu i rannu arfer effeithiol o’n hadroddiadau thematig diweddaraf. Bydd mynychwyr yn clywed yn uniongyrchol gan arolygwyr Estyn yn ogystal â darparwyr, a fydd yn rhannu eu profiadau a’u mewnwelediadau. Bydd pob gweminar hefyd yn cynnwys sesiwn Holi ac Ateb byw, gan roi cyfle i gyfranogwyr ofyn eu cwestiynau’n uniongyrchol i’r siaradwyr.

Cynhelir ein gweminar Estyn yn Fyw cyntaf am 4:00pm ar 24 Medi 2025. Ymunwch â Phrif Arolygydd Ei Fawrhydi Owen Evans a’i dîm wrth iddynt ganolbwyntio ar arolygu mewn ysgolion ac Unedau Cyfeirio Disgyblion.

Bydd y sesiwn drafod yn dadansoddi popeth sydd angen i chi ei wybod cyn arolygiad – gan ei gwneud yn sesiwn hanfodol i arweinwyr ysgolion, staff a llywodraethwyr sydd eisiau dysgu mwy am y broses.

Isod mae amserlen Estyn yn Fyw ar gyfer 2025/26. Bydd rhagor o fanylion am y sesiynau sydd i ddod yn cael ei gyhoeddi drwy gydol y flwyddyn.

Dydd Mercher 24 Medi 16:00 – Arolygu ar gyfer ysgolion ac UCDau – popeth y mae angen i chi ei wybod!

Dydd Iau 23 Hydref 16:00 – Addysgu Cwricwlwm i Gymru

Dydd Iau 27 Tachwedd 16:00 – Ieithoedd Rhyngwladol mewn Ysgolion

Dydd Iau 11 Rhagfyr 16:00 – Mewnwelediadau i wella addysgu ac arweinyddiaeth mewn addysg fathemateg

Dydd Iau 29 Ionawr 16:00 – Ffocws ar Ddarllen

Dydd Iau 12 Chwefror 16:00 – Adroddiad blynyddol PAEF: negeseuon allweddol

Dydd Iau 26 Mawrth 16:00 – Y tu mewn i Ymweliad Interim

Dydd Iau 30 Ebrill 16:00 – Arolygu yn y sector ôl-16 – popeth y mae angen i chi ei wybod!

Dydd Iau 21 Mai 16:00 – Mynd i’r afael â phresenoldeb mewn ysgolion

Dydd Iau 25 Mehefin 16:00 – Prentisiaethau: Adolygiad o’r cylch

Dydd Iau 16 Gorffennaf 16:00 – Arolygu yn y sector gwaith ieuenctid – popeth y mae angen i chi ei wybod!