Arfer effeithiol Archives - Page 58 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr/y bartneriaeth:

Coleg addysg bellach yw Coleg Pen-y-bont ar Ogwr sydd â thua 2,600 o ddysgwyr amser llawn.  Mae’n cyflogi tua 600 o staff.  O ran dysgwyr amser llawn, mae’r coleg yn un o’r colegau addysg bellach llai yng Nghymru.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector:

Yn 2013, roedd y tîm arweinyddiaeth yn wynebu ystod eang o heriau, gan gynnwys toriadau ariannol, deilliannau dysgwyr, morâl staff ac adfer hyder gyda phartneriaid a’r gymuned ehangach.   

Dechreuodd y pennaeth presennol yng Ngholeg Pen-y-bont ar Ogwr yn 2013, ac roedd hyn yn gyfle i adolygu prosesau a strwythur i fodloni’r heriau roedd y coleg yn eu hwynebu.  Er 2012-2013, mae cyllid rheolaidd y coleg ar gyfer addysg bellach gan Lywodraeth Cymru wedi gostwng 15%, sydd, o ychwanegu gofynion chwyddiant a gofynion eraill, wedi dod yn doriad 24% mewn termau real.  Mae’r coleg wedi gwneud penderfyniadau anodd ond angenrheidiol i addasu costau cynyddol cyflogau a phensiynau staff a thoriad digynsail mewn cyllid.  Mae hyn wedi arwain at ddwy raglen ddiswyddo [gwirfoddol] fawr, sydd wedi cael eu rheoli’n dda iawn, gan osgoi diswyddiadau gorfodol tra’n cynnal cysylltiadau rhagorol â chyflogeion.

Ar ôl penodi’r pennaeth newydd yn 2013, dechreuodd y coleg ar raglen wella radical.  Roedd y corff llywodraethol a’r uwch dîm arweinyddiaeth (UDA) yn glir y byddai angen i staff a dysgwyr ymgysylltu’n llawn â’r broses newid. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector:

Mae arweinyddiaeth yn un o’r blaenoriaethau allweddol yn y strategaeth dysgu a datblygu, ac mae’r coleg wedi buddsoddi’n sylweddol yn y rhaglen ddatblygu ar gyfer yr holl arweinwyr, gyda’r nod o wella medrau arweinwyr i ymgysylltu â dysgwyr a staff ar draws y coleg.  Mae hyn wedi cynnwys hyfforddiant pwrpasol gyda darparwyr allanol ac mae pob un o’r uwch reolwyr wedi mynychu cwrs preswyl heriol.  Mae siaradwyr gwadd yn mynychu cyfarfodydd rheoli’n rheolaidd i rannu arfer orau o’r sectorau cyhoeddus a phreifat.  Datblygwyd fframwaith cymhwysedd rheoli hefyd, sy’n ategu amcanion y cynllun strategol.

Sefydlwyd cenhadaeth a gwerthoedd newydd y coleg gan gyfres o weithdai staff.  Daeth datganiad cenhadaeth newydd y coleg, ‘Byddwch yn bopeth y gallwch’ yn uniongyrchol gan staff ac fe’i atgyfnerthir yn yr holl friffiau gan y pennaeth.  Dyma yw ein gwerthoedd allweddol:

  • Canolbwyntio ar Bobl
  • Ysbrydoledig
  • Brwdfrydig
  • Arloesol

Mae’r gweithdai wedi arwain at gynllun strategol symlach lle mae blaenoriaethau’n glir ac mae’r eglurder yn y cynllun strategol yn treiddio trwy’r sefydliad.  Mae’r cynllun strategol bellach yn canolbwyntio ar dri maes cyflawni allweddol – ‘y tair E’ – Mae’r tair E yn sefyll am fod yn Rhagorol (Excellent), yn Ddifyr (Engaging) ac yn Effeithlon (Efficient).  Tri amcan yn unig sydd ym mhob maes – cyfanswm o naw. 

Mae cyfathrebu ar draws y sefydliad yn hynod gryf, er bod hyn yn her ar draws coleg sydd â sawl safle.  Mae’r strwythur cyfarfodydd yn cefnogi diwylliant o lefel uchel o her a chymorth.  Mae’r pennaeth a rheolwyr eraill yn cynnal gweithdai rheolaidd gydag ystod o grwpiau dysgwyr ac mae eu hadborth yn atgyfnerthu’r negeseuon cadarnhaol yn Arolwg Llais y Dysgwr Llywodraeth Cymru.  Caiff y materion a godir gan ddysgwyr eu hystyried yn rheolaidd gan reolwyr a rhoddir blaenoriaeth allweddol i adborth.

Cynhelir gweithdai rheolaidd gan y pennaeth a’r uwch dîm arweinyddiaeth gyda staff o bob rhan o’r coleg i sicrhau bod pob un o’r staff yn cael eu cynnwys mewn gosod cyfeiriad y coleg.  Mae hyn hefyd yn sicrhau llif gwybodaeth ddwy ffordd rhwng y pennaeth, yr uwch dîm arweinyddiaeth a’r staff.  Mae llywodraethwyr yn mynychu gweithdai staff yn rheolaidd, ac mae hyn yn rhoi cyfle i staff gyfarfod â llywodraethwyr, ac i lywodraethwyr ddeall safbwyntiau staff mewn ffordd agored a thryloyw.  Mae cysylltiadau diwydiannol yn gryf iawn a threuliwyd llawer o amser yn datblygu perthynas weithio gref â’r undebau.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr:

Mae cenhadaeth a gwerthoedd y sefydliad wedi helpu i greu diwylliant cadarnhaol yn y coleg ac mae’n sicrhau bod y penderfyniadau a wneir yn canolbwyntio ar les dysgwyr presennol a dysgwyr y dyfodol.  Mae diwylliant o “her uchel / cymorth uchel” yn treiddio ar draws y sefydliad.

Mae’r arweinyddiaeth wedi cael effaith sylweddol ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr.  Mae’r coleg wedi gwella yn ôl ystod eang o ddangosyddion perfformiad allweddol.  Mae’r rhain yn cynnwys tueddiadau tair blynedd cadarnhaol mewn cyfraddau cwblhau llwyddiannus ar gyfer dysgwyr, o’r isaf yn y sector i fod ymhlith yr uchaf.  O ran perfformiad ariannol, mae’r coleg wedi symud o ddiffyg o £1.6 miliwn yn 2012-2013 i warged o £67,000 yn 2014-2015, er gwaethaf toriad cyllid termau real a chostau diswyddo.

Mae canlyniadau’r arolwg staff yn dystiolaeth o’r diwylliant cadarnhaol ac ethos sy’n canolbwyntio ar bobl.  Er gwaethaf cyfnod o doriadau difrifol mewn staffio, mae disgwyliadau yn y coleg yn parhau i fod yn uchel ac mae staff wedi ymgymryd â’r heriau newydd, fel sy’n amlwg yn y gwelliant mewn deilliannau a pherfformiad ariannol fel ei gilydd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Palmerston yn Y Barri ym Mro Morgannwg.  Mae 227 o ddisgyblion ar y gofrestr rhwng tair ac un ar ddeg oed.  Mae wyth dosbarth yn yr ysgol, ac mae’r rhan fwyaf ohonynt yn ddosbarthiadau un oedran.  Yn ychwanegol, mae gan yr ysgol ganolfan adnoddau ar gyfer disgyblion ag anableddau corfforol a meddygol cymhleth a ariennir gan yr awdurdod lleol.  Mae’r disgyblion hyn yn integreiddio’n llawn i ddosbarthiadau prif ffrwd ac yn manteisio ar gwricwlwm wedi ei addasu. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

O ganlyniad i hunanarfarnu trylwyr, penderfynodd yr ysgol flaenoriaethu ei dealltwriaeth ddyfnach o ran y rôl y gallai adborth effeithiol ei chael i wella safonau yng ngwaith disgyblion.  Fel rhan o’r daith hon, dewisodd yr ysgol ganolbwyntio ar wahanol elfennau ‘Asesu ar gyfer Dysgu’, ar ôl sylweddoli na ellir cynnal asesiad priodol oni bai fod disgyblion yn meddu ar ddealltwriaeth glir o’r elfennau hyn a’r modd y maent yn cyfuno â’i gilydd.  Mae hyn wedi arwain at gyfres o sesiynau llwyddiannus i hyfforddi staff.  Trwy gydweithio, datblygodd y staff ddull cyson ar gyfer marcio sy’n cynnwys camau nesaf clir.  Elfen hanfodol o lwyddo yw sicrhau bod y disgyblion yn gweithredu yn unol â’r cyngor y mae staff yn ei roi iddynt.  Cafodd targedau a luniwyd gan yr athrawon a’r disgyblion eu defnyddio’n uniongyrchol o feini prawf llwyddiant gwahaniaethol sy’n datblygu’n raddol o ran eu her.  Mae adolygiadau rheolaidd o’r elfennau hyn yn galluogi staff i fireinio a datblygu effeithiolrwydd y sylwadau hyn ac mae’r effaith yn amlwg yng ngwaith disgyblion ac yn eu dealltwriaeth o sut i wella. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mynd â marcio ac adborth i’r lefel nesaf – gan sicrhau bod dysgu carlam yn digwydd trwy gynnwys y disgyblion. 

Am y ddwy flynedd ddiwethaf, mae’r ysgol wedi cyflwyno rhaglen hyfforddi staff sy’n canolbwyntio’n dda ar wahanol elfennau Asesu ar gyfer Dysgu bob mis.  Maent yn cynnwys: datblygu amcanion dysgu clir, ymglymiad disgyblion, meini prawf llwyddiant dilyniadol, asesu cyfoedion/hunanasesu a holi o ansawdd da.  Mae’r rhain i gyd yn elfennau allweddol i sicrhau adborth effeithiol sy’n cefnogi dysgu carlam.  Mae’r sesiynau hyn yn rhoi cyfleoedd rheolaidd i staff weithio gyda’i gilydd, trafod a chynllunio ar gyfer ffocws ar y cyd o fewn eu grŵp ymddiriedaeth.  Ar ôl y sesiynau hyn, mae arsylwadau cymheiriaid mewn grwpiau bach yn galluogi staff i ymarfer eu medrau, myfyrio ar eu harfer eu hunain a chymryd rhan mewn deialog onest trwy adborth ar ffurf arddull hyfforddi. 

Er mwyn datblygu ansawdd adborth ysgrifenedig, penderfynodd staff newid eu dull o graffu ar lyfrau.  Yn y gorffennol, roedd craffu ar lyfrau disgyblion yn cynnwys yr Uwch Dîm Arweinyddiaeth, wedi’i ddilyn gan adborth cyffredinol i staff.  Ddwy flynedd yn ôl, dechreuodd yr ysgol adolygu’r broses hon i alluogi ffordd fwy cynhwysol ac effeithiol o ymgorffori gwelliant.  Roedd y broses hon yn golygu bod staff yn rhannu eu llyfrau yn ystod cyfarfod staff ac yn cynnal archwiliad wedi’i seilio ar ganllawiau Estyn fel man cychwyn.  Fe wnaeth staff gydnabod elfennau yr oedd angen eu gwella, a thrwy ailedrych arnynt yn rheolaidd a chymryd rhan mewn deialog onest, fe wnaethant ddatblygu cynllun gweithredu priodol i wneud hynny.

Trwy gydol y daith hon, datblygodd  staff ddull adborth sy’n gadarnhaol, yn benodol ac yn dangos y camau nesaf yn glir i ddisgyblion.  Defnyddiant ddangosydd gweledol i amlygu agweddau ar waith da mewn un lliw, a ffyrdd ymlaen mewn lliw arall.  Ar ôl arbrofi â’r dull hwn, rhoddodd yr arweinwyr gyfle i staff rannu eu canfyddiadau â nhw.  Canfu staff fod eu hamser yn cael ei ddefnyddio’n well trwy amlygu llai a defnyddio iaith sy’n fwy cryno.  Dangosodd adolygiad diweddarach o lyfrau nad oedd rhai disgyblion yn gweithredu yn unol â sylwadau o hyd, felly cytunodd staff ddefnyddio un cwestiwn manwl gywir fel cam nesaf y byddai’n rhaid i ddisgyblion ei ddilyn.  Trwy ganiatáu amser i ddisgyblion ar ddechrau gwers a sesiwn benodol ar ddiwedd yr wythnos, o’r enw ‘Dydd Gwener Adrodd yn ôl’, roedd athrawon yn cael mwy o amser i adolygu dysgu ochr yn ochr â nhw, a oedd wedi bod yn faes pryder i rai staff.  Trwy roi mwy o berchnogaeth i ddisgyblion o’u dysgu trwy gyfeirio at y meini prawf llwyddiant, cawsant eu galluogi i lunio eu targedau eu hunain mewn ffordd ystyrlon mewn gwersi.  Gall athrawon a disgyblion ddathlu cyflawniad nawr, sy’n ymwneud yn fanwl â’r meini prawf llwyddiant ac yn creu ffordd effeithiol ymlaen.  Hyd yn oed yn fwy hanfodol, mae disgyblion bellach yn gweithredu yn unol â’r sylwadau hyn ac mae cynnydd yn amlwg. 

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

  • Mae bron pob un o’r disgyblion yn gwybod beth yw eu targedau personol yn dda ac maent yn deall beth mae angen iddynt ei wneud i’w cyflawni.
  • Mae pob un o’r athrawon yn monitro cynnydd disgyblion yn effeithiol ac yn defnyddio’r wybodaeth hon yn dda i gynllunio profiadau dysgu heriol sy’n arwain at welliannau yng ngwaith disgyblion. 
  • Mae bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd, sydd o leiaf yn dda, ac mae lleiafrif ohonynt yn gwneud cynnydd eithriadol o dda yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol.
  • Mae bron pob un o’r disgyblion ag Anghenion Dysgu Ychwanegol yn gwneud cynnydd da iawn mewn perthynas â’u targedau personol.
  • Mae’r addysgu yn dda o leiaf, ac yn aml yn rhagorol.
  • Mae defnyddio egwyddorion Asesu ar gyfer Dysgu ar bob cam o daith ddysgu’r disgyblion wedi annog disgyblion i arwain eu dysgu eu hunain ac felly ymgorffori gweledigaeth yr ysgol i greu dysgwyr hyderus, sicr ac annibynnol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Palmerston wedi rhannu’r arfer hon y tu hwnt i’r ysgol trwy gynadleddau a hyfforddiant arfer orau ar gyfer Gwasanaeth Addysg ar y Cyd Consortiwm Canolbarth y De.  Mae’r ysgol yn darparu hyfforddiant ar gyfer rhwydwaith Cynorthwywyr Cymorth Dysgu o fewn ysgolion y clwstwr lleol.  Mae hefyd wedi rhannu ei thaith trwy arwain sesiynau cyfnos ar gyfer ysgolion eraill yn y consortiwm rhanbarthol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Sefydlwyd Coleg Unedig y Byd, Coleg Iwerydd ym 1962.  Y coleg yw aelod sefydlu Colegau Unedig y Byd, sef grŵp o 17 o ysgolion a cholegau annibynnol rhyngwladol.  Mae’n goleg cydaddysgol preswyl ar gyfer myfyrwyr o bob cwr o’r byd sydd wedi’i leoli ar arfordir De Cymru yng Nghastell Sain Dunwyd. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Fel sefydliad addysgol rhyngwladol, sydd wedi’i seilio ar genhadaeth, mae Coleg Unedig y Byd, Coleg Iwerydd yn anelu at sicrhau bod cenhadaeth Coleg Unedig y Byd i “wneud addysg yn rym i uno pobl, cenhedloedd a diwylliannau ar gyfer heddwch a dyfodol cynaliadwy” wedi’i hymgorffori’n ddwfn yn yr amgylchedd dysgu ac ym mhrofiadau dysgu 370 o fyfyrwyr sy’n dod o dros 80 o wahanol wledydd.  I gyflawni’r amcan addysgol delfrydol hwn, sydd hefyd yn bragmataidd, mae’r coleg yn ceisio darparu ystod eang o brofiadau dysgu sy’n galluogi myfyrwyr i estyn allan, gweithio gyda phartneriaid, ac ymgysylltu â’r byd, yn fyd-eang ac yn lleol fel ei gilydd.

Mae Coleg Unedig y Byd, Coleg Iwerydd yn croesawu’n frwd y ddihareb i “feddwl yn fyd-eang a gweithredu’n lleol”.  Fodd bynnag, mae’n mireinio’r dull hwn i annog myfyrwyr i feddwl a gweithredu ar y pryd yn lleol ac yn fyd-eang fel ei gilydd.  Mae’r coleg yn meithrin myfyrwyr i fod yn ddinasyddion moesegol a gwybodus y byd.  Mae’n eu hannog i gyfrannu’n weithredol at y cyd-destun lleol y maent yn rhan ohono yn ystod eu dwy flynedd yn y coleg.  Mae profiadau myfyrwyr yn ystod eu cyfnod yng Ngholeg Unedig y Byd, Coleg Iwerydd, ac yng Nghymru, yn gyfnod tyngedfennol yn yr hyn y mae’r coleg yn disgwyl fydd yn daith gydol oes tuag at ddinasyddiaeth weithredol a dylanwadu ar newid cadarnhaol mewn cymdeithas.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae dull allymestyn ac ymgysylltu â phartneriaethau Coleg Unedig y Byd, Coleg Iwerydd yn ceisio gweithio gyda sefydliadau o’r un anian, sefydliadau addysgol a sefydliadau anllywodraethol ledled y byd. Mae’r rhain yn cynnwys Oxfam, Gwasanaethau Gwirfoddol Dramor, Ysgolion Unedig y Byd, a Seeds of Peace.  Mae’r cysylltiadau a phartneriaethau hyn yn cael effaith fuddiol ar y ffordd y mae myfyrwyr yn gweld y byd.  Maent yn cyflwyno strwythurau i helpu myfyrwyr i ddatblygu dealltwriaeth ddyfnach ac wedyn manteisio ar y cyfleoedd i ‘wneud gwahaniaeth’ yn y byd o’u cwmpas.  Mae partneriaeth â’r sefydliad entrepreneuriaeth gymdeithasol ryngwladol Ashoka yn cynnig cyfleoedd i fyfyrwyr gyflwyno cynlluniau prosiect hunangynhyrchiol fel rhan o’r fenter ‘Entrepreneuriaid Cymdeithasol Ifanc’ gan y sefydliad.  Mae prosiectau tebyg sy’n gweithio gyda menter Colegau Unedig y Byd, GoMakeADifference (GOMAD) yn darparu cyllid ‘sbarduno’ i fyfyrwyr roi eu cynlluniau ‘creu newid’ ar waith, yn aml yn eu mamwledydd eu hunain.

Mae’r coleg hefyd yn cydnabod pwysigrwydd partneriaethau allymestyn lleol yng Nghymru.  Mae Coleg Iwerydd yn ymdrechu i ddatblygu cysylltiadau â sefydliadau yng Nghymru a sefydliadau gan gynnwys Swyddfa’r Comisiwn Ewropeaidd yng Nghymru, British Council Cymru, a Llywodraeth Cymru.  Mae cynrychiolwyr o’r grwpiau hyn yn darparu darlithoedd, gweithdai a chyfleoedd ymweliadau allanol perthnasol ar gyfer myfyrwyr.  Mae’r coleg wedi datblygu partneriaeth eithriadol o gryf gyda sefydliad anllywodraethol ym Mro Morgannwg, Vale for Africa, sy’n gweithio gyda chymuned ddifreintiedig yn Tororo, Wganda. http://www.valeforafrica.org.uk/ .

Ar y lefel leol ganolraddol, mae myfyrwyr Coleg Iwerydd yn gweithio gyda phlant ifanc o ysgolion cyfun ac ysgolion cynradd yn Llanilltud Fawr, y Bont-faen, Pen-y-bont ar Ogwr a’r Barri.  Mae’r cysylltiadau hyn yn cyfrannu at rannu profiadau a mewnwelediad buddiol ar draws diwylliannau.  Mae Coleg Iwerydd wedi sefydlu ‘Rhaglen Ysgolion Cysylltiedig’ hefyd gydag ysgolion partner ledled Cymru a gweddill y DU.  Mae’r bartneriaeth hon yn helpu i wella ymgysylltu rhyng-ddiwylliannol, ac i ddatblygu rhwydweithiau o bobl ifanc yn gweithio gyda’i gilydd i greu newid cadarnhaol.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae dull addysgol allymestyn a phartneriaeth Coleg Unedig y Byd, Coleg Iwerydd wedi’i seilio ar y delfryd bod yn rhaid iddynt ddod i adnabod, deall a gweithio gyda phobl eraill y mae eu profiad yn wahanol i’w profiad nhw eu hunain, er mwyn i fyfyrwyr ymgysylltu â’r byd.  Mae’r amgylchedd dysgu yng Ngholeg Unedig y Byd, Coleg Iwerydd, â’i genedligrwydd niferus, yn ganolbwynt ar gyfer ymgysylltu rhyng-ddiwylliannol o’r fath.  Caiff y buddion i fyfyrwyr eu gwella gan yr ymdrechion penderfynol a strwythuredig a wna’r coleg i groesawu’n llawn y byd sydd ar garreg drws Coleg Iwerydd, ac ym ‘meddylfryd byd-eang’ y myfyrwyr eu hunain.

 
Yn yr arolygiad diweddar o’r coleg, nododd arolygwyr:

• Fod yr ethos teuluol rhyngwladol eithriadol o dda yn annog disgyblion yn hynod lwyddiannus i fyfyrio ar eu rôl mewn cymdeithas a’r modd y gall eu gweithredoedd effeithio ar fywydau pobl eraill, a’u trawsnewid
• Y caiff disgyblion gyfleoedd helaeth i ddechrau, arwain a chymryd rhan mewn prosiectau datblygu lleol a byd-eang sy’n ymgorffori gweledigaeth y coleg y dylai disgyblion ‘gael eu grymuso i wneud gwahaniaeth cadarnhaol yn ein byd’ 
• Bod cymryd rhan yn y gweithgareddau hyn yn paratoi disgyblion yn dda i effeithio ar newid ac yn ategu uchelgais y coleg y dylai addysg fod yn ‘drawsnewidiol’

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r coleg wedi rhannu ei arfer â’r partneriaid dan sylw a gyda cholegau eraill o fewn grŵp Colegau Unedig y Byd. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector:

Mae Ysgol Gynradd Malpas Court wedi’i lleoli yn ninas Casnewydd.  Mae gan yr ysgol 226 o ddisgyblion, gan gynnwys 37 o ddisgyblion rhan-amser yn y dosbarth meithrin.  Mae deg athro amser llawn ar gyfer naw dosbarth.  Mae canolfan adnoddau ar gyfer 16 o ddisgyblion o’r ardal ehangach sydd â nam iaith a lleferydd. 

Mae tua 40% o ddisgyblion yn gymwys ar gyfer prydau ysgol am ddim.  Mae hyn ymhell uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol (19%).  Mae tua 40% o ddisgyblion yn ymuno neu’n ymadael â’r ysgol yn ystod y flwyddyn academaidd.  Nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg mamiaith ac mae Saesneg yn iaith ychwanegol i 14% o ddisgyblion.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan oddeutu 50% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Mae hyn yn sylweddol uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol (25%).  Mae gan 21 o ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig.

Ymgymerodd y pennaeth â’i swydd yn 2007.  Arolygwyd yr ysgol ddiwethaf yn Hydref 2011. 

Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn ‘ysgol arloesi’r cwricwlwm’.  Mae hyn yn golygu ei bod yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill sy’n arloesi’r cwricwlwm i ddatblygu cwricwlwm newydd i Gymru a’i roi ar brawf.

Mae’r ysgol yn ysgol gynhwysol, groesawgar, amlieithog mewn ardal Cymunedau yn Gyntaf, lle mae pob disgybl yn cael ei werthfawrogi’n unigryw.  Mae’r Ganolfan Iaith a Lleferydd sefydledig yn darparu ar gyfer disgyblion y Cyfnod Sylfaen a chyfnod allweddol 2 o bedwar awdurdod lleol cyfagos.  Mae’r cyfoeth o wybodaeth ac arbenigedd a ddefnyddir yn y Ganolfan Namau Iaith Penodol yn bodloni anghenion y dysgwyr â Namau Iaith Penodol yn rhagorol; mae gan y dysgwyr hyn raglenni iaith arbenigol sydd wedi gwneud gwelliannau, fel y gwelir o ddeilliannau cychwynnol a therfynol.
 
Mae staff y Ganolfan Namau Iaith Penodol yn rhoi rhaglenni arbenigol priodol i ddisgyblion ac yn rhannu eu harbenigedd â staff a disgyblion y brif ffrwd.  Mae’r staff yn y ganolfan iaith a lleferydd yn nodi disgyblion mewn dosbarthiadau prif ffrwd sydd ag Anghenion Llefaredd, Iaith a Chyfathrebu sy’n effeithio’n fawr ar eu safonau cymdeithasol, emosiynol ac academaidd.  Roedd angen datblygu strategaethau cyfathrebu arbenigol yn y dosbarthiadau prif ffrwd er mwyn ennyn diddordeb a chyfoethogi pob dysgwr. 

Yn 2015, enillodd Malpas Court statws ‘Ysgolion Cyfeillgar i Gyfathrebu’ (CFS) a hi oedd yr ysgol gyntaf yng Nghymru i gyflwyno i diwtoriaid rhaglen arbenigol yn 2013, gan eu hannog i hyfforddi’n diwtoriaid cyfeillgar i gyfathrebu er mwyn cyflwyno Ysgolion Cyfeillgar i Gyfathrebu ledled Cymru.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Fe wnaeth y tîm arwain rhoi’r grym i’r ysgol gyfan ddatblygu’r strategaethau hyn ar draws y cyfnod cynradd i gefnogi plant ag Anghenion Llefaredd, Iaith a Chyfathrebu, gan gynnwys Anhwylderau’r Sbectrwm Awtistig, Anhwylder Gorfywiogrwydd a Diffyg Sylw, Anhwylderau Dysgu Penodol ac Anawsterau Ymlyniad.
 
Sicrhaodd arweinwyr fod staff wedi cael hyfforddiant ar therapïau arbenigol, y maent yn eu defnyddio mewn gwasanaethau ac wrth gyfarch ar draws yr ysgol.  Mae cynorthwywyr addysgu hyfforddedig yn cyflwyno rhaglenni arbenigol, gan arwain at nodi Anghenion Llefaredd, Iaith a Chyfathrebu yn gynnar.  Defnyddiant y rhain i gefnogi therapïau iaith oddefol a mynegiannol, gan ymestyn dysgu trwy ddefnyddio adnoddau penodol a gwneud i’r dysgu fod yn berthnasol ac yn gyffrous.  Mae’r disgyblion sy’n cael eu nodi’n ddisgyblion ag anawsterau ynganu yn y dosbarthiadau meithrin a derbyn yn datblygu ffonoleg gan ddefnyddio rhaglenni cymeradwy.  Mae amserlenni gweledol ym mhob ystafell ddosbarth ac mae staff yn mynd i’r afael ag anghenion penodol fel anhwylderau’r sbectrwm awtistig gan ddefnyddio dulliau cymeradwy.  Mae staff yn asesu disgyblion gan ddefnyddio rhaglen fasnachol, sy’n datgan pa mor dda y maent yn deall cwestiynau.  Mae staff yn defnyddio amrywiaeth o gynlluniau codio i ddatblygu strwythur brawddegau a dull arwyddo cydnabyddedig i ddatblygu gramadeg.  Mae hyn wedi ymestyn llefaredd strwythuredig sy’n cefnogi ysgrifennu estynedig yn dda.  Mae staff yn defnyddio adnoddau arbenigol yn dda i gefnogi’r defnydd ar eirfa penodol i bwnc, gan alluogi disgyblion i ddeall sut i gyflwyno gwybodaeth yn glir. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae ennill statws ‘Ysgolion Cyfeillgar i Gyfathrebu’ wedi cynyddu ystod y wybodaeth, medrau a strategaethau ar gyfer yr holl staff.  Mae’r holl ddisgyblion yn elwa o well gwybodaeth a medrau staff.  Mae tuedd barhaus o ddeilliannau da ym maes Llefaredd i’w gweld trwy amrywiaeth o restri gwirio arbenigol masnachol.  Mae disgyblion yn ymddiddori ac yn frwdfrydig ynghylch eu gallu i gyfathrebu, gan wella’u lles a’u hymddygiadau ar gyfer dysgu a datblygu’n ddysgwyr gwydn, dyfeisgar, myfyriol ac ymatebol.  Mae’r ysgol o’r farn bod bron pob un o’r disgyblion yn dangos defnydd a dealltwriaeth briodol o’r iaith trwy ddefnyddio’r strategaethau penodol hyn. 

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae Malpas Court yn Ymarferwr Arweiniol Prosiect Braenaru Anghenion Dysgu Ychwanegol Llywodraeth Cymru ar draws Cymru, gan gefnogi ysgolion sy’n dod i’r amlwg.  Fe wnaeth cyflwyniad ar ‘Ysgolion Cyfeillgar i Gyfathrebu’ i holl gydlynwyr anghenion dysgu ychwanegol Casnewydd yn 2014 nodi ysgolion penodol yr oedd angen cymorth â lleferydd, iaith a chyfathrebu arnynt.  Cafodd yr ysgolion hyn, sydd â dosbarthiadau canolfannau anghenion addysgol penodol, gefnogaeth yn 2014-2015.  Mae adnoddau a strategaethau arbenigol o ganolfan Namau Iaith Penodol yr ysgol wedi cefnogi a datblygu iaith a lleferydd mewn amrywiaeth o ysgolion prif ffrwd, gan annog cyfranogiad ac ennill achrediad ‘Ysgolion Cyfeillgar i Gyfathrebu’.  Mae’r deilliannau’n cynnwys staff sydd wedi’u hyfforddi i safon a gydnabyddir yn genedlaethol, gan alluogi trawsnewid o ran lleferydd, iaith a chyfathrebu ar lefel ysgol gyfan.

Mae rhieni’r disgyblion o’r pedwar awdurdod lleol cyfagos sydd ag Anghenion Llefaredd, Iaith a Chyfathrebu yn mynychu’r grŵp cymorth i rieni ym Malpas Court.  Mae hyfforddiant ar iaith arwyddion, ymddygiad, hyfforddiant cymdeithasol a hyfforddiant cyfathrebu yn rhoi’r hyder i rieni gefnogi eu plentyn gartref.  Mae arweinwyr yn bwriadu gwreiddio ac ymestyn arfer dda barhaus yr ysgol ei hun a pharhau i ledaenu ei harbenigedd i ysgolion eraill trwy amrywiaeth o strategaethau ac adnoddau sy’n canolbwyntio ar y blynyddoedd cynnar.  Nod yr ysgol yw defnyddio’i gwybodaeth i godi safonau yn ei rôl fel Ysgol Fraenaru ar gyfer y Maes Dysgu a Phrofiad, Iechyd a Lles, wrth gynllunio’r cwricwlwm newydd i Gymru. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Parkland yn Sgeti, Abertawe, yn ysgol cyfrwng Saesneg sydd â 651 o ddisgyblion, gan gynnwys 124 o ddisgyblion rhan-amser. Mae 28% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol. Mae tua 12% o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, ac mae gan ryw 7% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd hefyd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol. Mae’r ysgol yn cynnal cyfleuster addysgu arbenigol i gynorthwyo disgyblion ym Mlynyddoedd 3 i 6 sydd ag anghenion dysgu ychwanegol ar draws yr awdurdod lleol.     

Mae uwch dîm arweinyddiaeth yr ysgol yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth, pedwar arweinydd sector ac un CydADY.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r ysgol yn blaenoriaethu dysgu proffesiynol ac mae ganddi brosesau amrywiol sy’n cyd-fynd â’r cynllun gwella a’r model Ysgolion fel Sefydliadau sy’n Dysgu. Mae dysgu proffesiynol wedi’i gysylltu’n agos â gweledigaeth yr ysgol sef; ‘Gyda’n Gilydd, Rydym yn Ffynnu’ (‘Together We Thrive’) ac yn cynnwys cymuned yr ysgol gyfan mewn datblygu a gwella. Bu ffocws yn ddiweddar ar gynorthwyo staff i ddatblygu medrau meddwl disgyblion, yn unol â’r Cwricwlwm i Gymru, sy’n cydnabod rôl addysgeg mewn meithrin medrau metawybyddol ar gyfer llwyddo yn y dyfodol. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Defnyddiwyd prosesau dysgu proffesiynol i ddatblygu addysgeg ar draws yr ysgol i gefnogi datblygu a defnyddio medrau metawybyddol disgyblion – gwelir manylion am y rhain isod. 

Clwb Llyfrau: Cynhelir Clybiau Llyfrau rheolaidd gyda’r holl staff addysgu. Rhoddir amser dynodedig i athrawon ddarllen ac ymgysylltu â chyhoeddiadau amrywiol, yn cynnwys erthyglau, llyfrau, podlediadau, a fideos. Mae’r tîm prifathrawiaeth yn dewis y cyhoeddiadau hyn yn ofalus ac yn darparu cwestiynau tywysedig i helpu athrawon i roi ffocws i’w meddwl. Wedyn, mae staff yn cael trafodaethau am y cynnwys a chânt eu hannog i nodi pwynt allweddol y gallant ei gymhwyso i’w harfer. 

Llyfrgell ymchwil / darllen: Sefydlodd yr ysgol gronfa ddigidol sy’n cynnwys crynodebau wedi’u hysgrifennu gan staff am gyhoeddiadau y maent wedi eu defnyddio. Mae aelodau o staff yn nodi gwybodaeth allweddol yn gysylltiedig â metawybyddiaeth ac yn myfyrio ar sut gallant ymgorffori eu canfyddiadau mewn arfer yn y dyfodol. Mae’r llyfrgell hon yn gwbl hygyrch i staff, sy’n gallu defnyddio’r rhestr gynnwys i lywio at grynodebau penodol sy’n cefnogi eu dysgu proffesiynol. 

Dysgu proffesiynol / lledaenu: Defnyddir cyfleoedd dysgu proffesiynol allanol i ddatblygu arbenigedd staff. Mae aelodau staff wedi’u dewis yn ofalus yn mynychu sesiynau hyfforddi, ac mae’r ysgol yn sicrhau bod y wybodaeth a enillir yn cael ei rhannu a’i lledaenu ymhlith pob un o’r staff. Hefyd, neilltuodd yr ysgol sawl diwrnod HMS i gefnogi dealltwriaeth a hyder pob un o’r staff. 

Ymchwil Weithredu: Mae arweinwyr yn ennyn pob un o’r staff addysgu a’r staff cymorth mewn ymchwil weithredu – i fyfyrio ar eu harferion eu hunain, nodi meysydd i’w gwella a rhoi newidiadau ar waith yn seiliedig ar dystiolaeth. Gofynnodd yr ysgol am arweiniad a hyfforddiant gan brifysgol leol. Mae mentoriaid profiadol o’r brifysgol yn cynorthwyo’r timau ymchwil weithredu trwy fireinio cwestiynau ymchwil, cynllunio dulliau ymchwil, a dadansoddi data wedi’i gasglu. Mae eu harbenigedd yn sicrhau ymchwil trylwyr ac o ansawdd uchel. Trefnir sesiynau TeachMeet i roi amser i dimau ymchwil weithredu gyfarfod, olrhain cynnydd, a chynllunio’r camau nesaf. Mae gweithgareddau cydweithio a rhannu gwybodaeth yn galluogi aelodau staff i gyflwyno’u canfyddiadau, rhannu arferion gorau, a derbyn adborth, gan feithrin diwylliant o ddysgu a gwelliant parhaus. At ei gilydd, mae gan y brifysgol leol a’r ysgol rôl sylweddol mewn cefnogi defnydd staff o ymchwil weithredu ac o ran datblygu addysgeg bwrpasol i gefnogi datblygiad medrau meddwl disgyblion. 

Platfform fideo: Mae’r ysgol yn defnyddio system fideo sy’n cael ei defnyddio gan staff i adolygu eu harfer eu hunain ac arfer eu cymheiriaid. Mae ffocws y sesiynau fideo yn canolbwyntio ar yr addysgeg a ddefnyddir i ddatblygu medrau meddwl disgyblion. Mae arweinwyr yn adolygu sesiynau wedi’u recordio i nodi meysydd cryfder ac anghenion cymorth ymarferwyr. Wedyn, mae arweinwyr yn grwpio staff yn strategol i adolygu sesiynau ei gilydd er mwyn iddynt ddysgu oddi wrth ei gilydd. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae staff yn darparu cyfleoedd hynod effeithiol yn rheolaidd i ddisgyblion fyfyrio ar eu dysgu a chael ymreolaeth wrth wneud gwelliannau. Ymgorfforir hyn ar draws yr ysgol. 

  • Mae staff yn modelu medrau meddwl hynod effeithiol yn rheolaidd ar draws y cwricwlwm ar lefelau sy’n ddatblygiadol briodol. 

  • Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn mynegi eu meddwl yn llwyddiannus cyn, yn ystod ac ar ôl gweithgareddau dysgu ar draws y cwricwlwm. 

  • Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn deall eu cryfderau a’u meysydd i’w gwella. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi croesawu staff o lawer i ysgolion lleol i rannu eu harfer. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir Ysgol Cynwyd Sant ym Maesteg, Bwrdeistref Pen-y-bont ar Ogwr.  Mae 306 disgybl rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr gan gynnwys 40 oed meithrin.  Cymraeg yw prif gyfrwng gwaith a bywyd yr ysgol.  Ychydig o ddisgyblion ddaw o gartrefi lle siaradir y Gymraeg.  Mae tua 13% yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim.  Mae 16% o ddisgyblion yn rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae’r ysgol yn darparu profiadau celfyddydol rhagorol i’r disgyblion.  Cafodd hyn ei gydnabod gan Estyn mewn adroddiad Arfer Dda Mewn Celfyddydau Creadigol yn 2015.  Ysgol Cynwyd Sant oedd yr ysgol gyntaf ym Mhen-y-bont i gael ei hadnabod gyda’r statws ysgol Greadigol gan y Cyngor Celfyddydau yn 2015 ac fel arloeswr yn y maes yn 2016.  Mae hyn yn arwain at waith creadigol eithriadol ar lawr y dosbarth, rhannu arferion gorau gydag ysgolion eraill, a datblygiad proffesiynol staff o safon uchel iawn.  Mae’r ysgol hefyd wedi sefydlu stiwdio i ddarparu profiadau celfyddydol aml-gyfrwng o safon uchel iawn i’r disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r ysgol yn cyd-weithredu’n effeithiol iawn â’r Cyngor Celfyddydau i gynllunio gweithgareddau cyffrous er mwyn datblygu medrau llythrennedd disgyblion cyfnod allweddol 2 a oedd wedi tangyflawni yn y Cyfnod Sylfaen.  Rhoddir sylw penodol i ddatblygu medrau llafaredd, yn ogystal â hunan hyder a chreadigrwydd y garfan hon o ddisgyblion.  Mae’r strategaethau addysgu yn gosod ffocws clir ar ddatblygu aelodau staff fel ymarferwyr creadigol.  Mae’r cynlluniau gwaith yn talu sylw buddiol i ddatblygu medrau meddwl y disgyblion trwy eu hannog i fod yn greadigol.  Er mwyn ysbrydoli anian greadigol y staff a’r disgyblion, creda’r ysgol yn gryf bod angen cael gwared â’r ofn o fod yn anghywir yn gyntaf.  Mae hyn wrth wraidd addysgeg yr ysgol er mwyn datblygu cymuned ddysgu greadigol sy’n barod i fentro.  Enghraifft dda o hyn yw’r cyfresi o ffilmiau byr a grëwyd gan y disgyblion o dan y teitlau ‘Dewch i ddysgu sut i …’.  Pen llanw’r gwaith oedd noson ffilm yn neuadd yr ysgol gyda’r rhieni’n gynulleidfa, i ddathlu gwaith y disgyblion, ac i gyflwyno ‘DVD’ i bob un. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Roedd pob plentyn wedi gwneud cynnydd da iawn yn eu medrau llafar yn dilyn y prosiect.  Gwelwyd cynnydd nodedig yng nghyflawniad bechgyn a disgyblion bregus.  Yn dilyn y prosiect, cyrhaeddodd 82% o’r disgyblion eu targedau tymor yn gynt na’r disgwyl ac roedd 100% wedi gwneud cynnydd da iawn yn yr elfen berfformio.  Yn dilyn hyn, aeth yr ysgol ati i osod targedau mwy heriol er mwyn gwella medrau llafar y disgyblion ymhellach, trwy ddarparu gweithgareddau creadigol sydd o safon uchel iawn.

Ystyriwyd barn y disgyblion yn dilyn pob sesiwn ac roedd staff yn addasu’r cynlluniau’n i sicrhau lefel ymrwymiad uchel a chymhelliant ymestynnol.  O ganlyniad, gwelwyd cynnydd nodedig yn hunanhyder y disgyblion.  Yn ogystal, gwnaeth y disgyblion mwy abl gynnydd da iawn yn eu medrau technoleg gwybodaeth a chyfathrebu wrth iddynt ddatblygu medrau newydd yn ymwneud â defnyddio sgrin werdd.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

• Cymryd rhan mewn digwyddiadau cenedlaethol ar y cyd â’r Cyngor Celfyddydau
• Paratoi astudiaethau achos ar ran y Cyngor Celfyddydau
• Yn fewnol, wrth ddarparu cyfleoedd effeithiol iawn i ddatblygu medrau creadigol bron pob disgybl ar draws y cwricwlwm
• Dathlu gwaith y disgyblion trwy ei arddangos ar wefan yr ysgol
• Arddangos y ffilmiau ar sgrin yng nghyntedd yr ysgol ar gyfer ymwelwyr
• Nosweithiau ffilm i rieni
• Hwyluso sesiynau rhannu arfer dda yn draws sirol
• Gwneud cyflwyniadau ac arwain gweithdai mewn cynadleddau Cau’r Bwlch

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Llaneirwg yn canolbwyntio ar ddatblygu meddyliau agored, a chynnig cyfleoedd sy’n galluogi meddwl yn rhydd.  Mae aelodau staff yn ymdrechu i annog cwestiynau a gweld y gwerth mewn gwneud camgymeriadau a mentro.  Eu nod yw sicrhau bod unigolion yn tyfu i fod yn hyderus, yn barchus, yn wydn ac yn ymholgar sy’n meddu ar y medrau i addasu yn unol â’r byd sy’n newid y maent yn byw ynddo.  Mae’r ysgol yn paratoi ei disgyblion i fod yn oedolion mewn byd nad yw’n bodoli eto, byd sydd â chyfres wahanol o reolau, ffiniau gwahanol, cyfleoedd gwahanol a swyddi gwahanol.  I alluogi disgyblion i fynd i mewn i’r byd hwn â’r medrau angenrheidiol, mae angen i’r ysgol feithrin cariad gydol oes am ddysgu yn y disgyblion.

Mae arweinwyr yn teimlo bod angen i ysgolion fod yn lleoedd bywiog ac ysbrydoledig, lle mae athrawon yn fywiog ac ysbrydoledig, ac yn darparu ystod gyfoethog ac amrywiol o brofiadau i ddisgyblion sy’n bellgyrhaeddol a’r tu hwnt i’r hyn y maent wedi’i brofi eisoes.  Er mwyn gwneud hyn yn y ffordd fwyaf effeithiol, mae arweinwyr yn credu bod angen iddynt fanteisio ar fedrau, gwybodaeth ac arbenigedd pobl eraill, gan amlygu disgyblion i fyd newydd, meithrin dyhead ac ysgogi awydd i ddysgu.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yn Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Llaneirwg, mae arweinwyr yn rhoi llawer o werth ar y cyfle i weithio gyda phartneriaid allanol a’r cyfoeth a ddaw yn sgil hyn i’r ysgol i staff a disgyblion.  Maent yn credu, fel ysgol fach, ei bod yn hanfodol iddi feithrin a manteisio ar fedrau’r gymuned ehangach, er mwyn sicrhau bod pob un o’r disgyblion yn gallu elwa ar ystod eang o gyfleoedd i feithrin, ysbrydoli, cymell a datblygu eu diddordebau a’u doniau.  Mae arweinwyr yn awyddus i gydnabod a gwerthfawrogi unigoliaeth, dychymyg a dawn greadigol ymhlith disgyblion, gan sicrhau bod pob unigolyn yn teimlo y gallant lwyddo a chyflawni mewn nifer o ffyrdd. 

Mae gan yr ysgol gysylltiadau â sawl partner allanol i gyfoethogi profiadau disgyblion ar draws y cwricwlwm.  Un enghraifft yw ei bod ar hyn o bryd yn un o bedair ysgol sy’n gweithio’n rheolaidd gydag Opera Cenedlaethol Cymru.  Mae disgyblion Blwyddyn 5 a 6 yr ysgol wedi cael cyfle i weithio gyda chyfansoddwr i greu alawon.  Daeth y rhain yn gyfeiliant cerddorol i animeiddiadau a grewyd ar y cyd ag animeiddwyr proffesiynol.  Mae’r disgyblion yn gweithio gyda cherddor a chanwr opera bob wythnos i ddatblygu medrau llythrennedd a cherddorol a fydd yn arwain at gyfle i berfformio ar Lwyfan Glanfa yng Nghanolfan Mileniwm Cymru.  Mae’r bobl broffesiynol sydd wedi bod yn gweithio, ac yn gweithio, gyda disgyblion Blwyddyn 5 a 6 wedi gallu rhoi cipolwg i’r disgyblion ar fyd gwahanol, ac maent wedi rhoi diben newydd a gwirioneddol bwysig i’r medrau y maent wedi bod yn eu datblygu.  Mae disgyblion wedi bod mewn sefyllfaoedd lle gallent fentro, cydweithio a meddwl yn greadigol i greu canlyniadau gwych.  Mae’r bobl broffesiynol wedi dangos i’r ysgol fanteision ‘gollwng y ffrwyn’ rhyw fymryn, a gwnaethant argraff ar staff o ran yr hyn y gellir ei gyflawni.  Mae staff wedi cael cyfle i gymryd rhan mewn trafodaethau proffesiynol, ac o ganlyniad, maent wedi cael eu hannog i fod yn fwy myfyriol wrth ystyried y ffordd y maent weithiau’n rhoi cyfyngiadau ar gyflawniad trwy gael canlyniad rhagosodedig mewn cof a allai weithiau fod yn rhy benodol ac felly cyfyngu ar gyfle.

Mae staff wedi gweld y daw llwyddiant yn sgil gweithio gyda phartneriaid allanol trwy gyfathrebu clir a rheolaidd, gan ddeall yn llawn beth yw amcanion y prosiect a rolau pob un o’r rhanddeiliaid yn hyn.  Mae parch a chymorth, dibynadwyedd, hyblygrwydd a pharodrwydd i addasu  ar y ddwy ochr hefyd yn hanfodol ar gyfer gwaith partneriaeth effeithiol.  Er mwyn i’r ffactorau allweddol hyn fod yn bresennol, rhaid i bawb flaenoriaethu amser i ddatblygu ar gyfer perthnasoedd a dealltwriaeth broffesiynol.  Rhaid i gynlluniau hylaw a strategol ystyried safbwyntiau pawb dan sylw fel bod gan bawb atebolrwydd a’u bod wedi ymrwymo’n llawn i’w llwyddiant o ganlyniad. 

Yn Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Llaneirwg, mae arweinwyr hefyd yn credu bod angen i gymuned yr ysgol gyfan fod yn ymwybodol o lwyddiant unrhyw fenter y mae’n ei mabwysiadu, yn ei chefnogi ac yn dathlu ei llwyddiant.  Trwy’r cyfathrebu a’r ddealltwriaeth hon ar y cyd y gall pawb rannu perchnogaeth ac adeiladu llwyddiant gyda’i gilydd.  Mae cymuned yr ysgol gyfan yn cynnwys yr holl staff addysgu a’r staff nad ydynt yn addysgu, disgyblion, llywodraethwyr, rhieni, ac fel cymuned ysgol, y gymuned ehangach trwy gyfarfodydd a chylchlythyrau.  Trwy godi proffil prosiect fel hyn, mae arweinwyr wedi gweld eu bod hefyd yn cynyddu’r gwerth y mae pawb yn ei roi iddo.  Mae’n bwysig fod yr holl randdeiliaid yn gwybod beth mae arweinwyr yn ei wneud a pham maent yn ei wneud fel bod ganddynt lais mewn llunio ffurfio esblygiad yr ysgol.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Ar ôl nodi bod llafaredd yn faes i’w ddatblygu yng nghynllun gwella’r ysgol, ymatebodd yr ysgol yn greadigol trwy weithio mewn partneriaeth ag Opera Cenedlaethol Cymru, animeiddwyr proffesiynol a chyfansoddwr.  Mae cyfathrebu a chynllunio clir o fewn y partneriaethau hyn wedi arwain at godi safonau mewn llafaredd, hyder disgyblion, gwydnwch, lles a dyhead.  Mae pum disgybl wedi cael bwrsarïau i fynychu Opera Cenedlaethol Cymru, gan ymestyn ystod eu cyfleoedd, eu profiadau a’u medrau bywyd yn sylweddol.  O ganlyniad i’r bartneriaeth lwyddiannus hon, mae’r ysgol wedi llwyddo i fod yn ysgol greadigol arweiniol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannodd yr ysgol yr arfer dda hon gydag ysgolion eraill ar draws yr awdurdod lleol fel rhan o ddathlu gweledigaeth Caerdydd 2020, o fewn y Grant Gwella Ysgolion a gyda’i hysgol fraenaru bartner.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae’r ysgol yn gymuned sefydledig ond mae hefyd yn cynnwys llawer o newydd-ddyfodiaid.  Roedd yr ysgol yn teimlo bod angen iddi gymryd rhan fwy rhagweithiol mewn meithrin perthnasoedd o fewn y gymuned ac roedd arni eisiau gwella ymgysylltu â theuluoedd.  

Mae’r lleoliad yng nghanol y ddinas yn cynnig llawer o gyfleoedd cyfoethog i’r ysgol ar gyfer datblygu partneriaethau effeithiol gyda sefydliadau addysg uwch, busnes a chymunedol.  Roedd yr ysgol eisiau datblygu partneriaethau effeithiol a chynaliadwy i ennyn diddordeb plant a chyfoethogi’r cwricwlwm.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yn 2014, fe wnaeth Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Tredegarville ddynodi uwch arweinydd i fod yn gyfrifol am ymgysylltu â theuluoedd a’r gymuned a lansiodd brosiect ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’ (‘Building Our Partnerships’).  

Mae prosiect ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’ yn cynnwys dau nod.  Yn gyntaf, annog rhieni i ymwneud â’r ysgol; ac yn ail, cynnwys ystod eang o bartneriaid o sefydliadau addysg uwch, busnes a chymunedol i gyfoethogi’r cwricwlwm a chodi dyheadau disgyblion a rhieni.  Mae prosiect ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’ yn cysylltu’n agos â chynllun gwella’r ysgol.  Mae arweinwyr yn datblygu cynllun gweithredu blynyddol fel bod gweithgareddau ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’ yn adlewyrchu’n agos y blaenoriaethau yng nghynllun ehangach gwella’r ysgol.  Er enghraifft, pan fydd cynllun gwella’r ysgol yn canolbwyntio ar godi safonau llafaredd, mae gweithgareddau ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’ hefyd yn canolbwyntio ar ddatblygu llafaredd.

Mae cronfa ddata’r ysgol yn olrhain ymgysylltu â theuluoedd yn ofalus i fonitro ymglymiad grwpiau o ddysgwyr a sicrhau bod y teuluoedd anoddaf i’w cyrraedd yn cael eu targedu’n ofalus.  Mae cyfrannau uchel o deuluoedd sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim a theuluoedd y mae Saesneg yn iaith ychwanegol iddynt yn ymgysylltu’n dda ag ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’.  Mae datblygu Cyngor Rhieni wedi gwella llais y rhieni ac mae wedi bod â rhan bwysig o ran sicrhau bod teuluoedd yn ymgysylltu’n well â thargedau gwella’r ysgol.  Er enghraifft, dyfeisiwyd taflen gan y Cyngor Rhieni i helpu’r holl rieni i gynorthwyo medrau llafaredd eu plant.  Mae llywodraethwr ysgol yn cefnogi arweinyddiaeth prosiect ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’ yn effeithiol.

Mae gweithgareddau ymgysylltu â theuluoedd yn y prosiect ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’ yn cynnwys:

  • gweithdai wythnosol lle mae rhieni’n gweithio ochr yn ochr â’u plant ar weithgareddau, sy’n canolbwyntio ar dargedau gwella’r ysgol

  • cyrsiau i gefnogi rhianta

  • cyrsiau i gefnogi dysgu rhieni (mân waith atgyweirio; creu gemwaith)

  • datblygu’r ‘Lolfa Ddysgu’, cyrsiau technoleg gwybodaeth i rieni a’r clwb cyfrifiaduron i deuluoedd

Ymgysylltu â’r gymuned

Mae’r ysgol wedi datblygu partneriaethau ag ystod eang iawn o sefydliadau.  Cynhelir sesiwn ‘Gwneud Rhywbeth Newydd’ bob wythnos.  Yn ystod y sesiwn hon, bydd plant yn dewis ‘clwb’ i ymuno ag ef i ddysgu medr newydd.  Mae enghreifftiau o glybiau a gynigir yn cynnwys gwau, Ffrangeg, codio, golff, samba, drymio, ysgrifennu creadigol a llawer mwy.  Mae partneriaid cymunedol yn cynnal clybiau a gweithgareddau sy’n cysylltu’n dda â chynllun gwella’r ysgol.  Er enghraifft, mae busnes lleol wedi cynnal clwb ysgrifennu creadigol ac animeiddio sy’n cefnogi gwaith gwella’r ysgol ar ysgrifennu.  

Fel rhan o ‘Gwneud Rhywbeth Newydd’, mae partneriaid hefyd yn cynnal gweithgareddau ar ôl yr ysgol ac yn arwain tasgau dysgu cyfoethog.  Mae llawer o bartneriaid yn ymweld â’r ysgol fel rhan o’r wythnos ‘Ysbrydoli’r Dyfodol’ i siarad am eu bywydau a’u gwaith. 

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae prosiect ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’ wedi cyfrannu at:

  • lefelau uchel o bresenoldeb (mae’r ysgol wedi bod yn y 25% uchaf o ysgolion tebyg am y tair blynedd ddiwethaf)

  • lefelau uchel o ymgysylltiad disgyblion â dysgu trwy ‘Gwneud Rhywbeth Newydd’

  • cyfraddau cryf o gynnydd; er enghraifft, pan ganolbwyntiodd y prosiect ar ddatblygu llafaredd, bu cynnydd o 14% yng nghanran y disgyblion sy’n cyflawni lefel 4 neu’n uwch yng nghyfnod allweddol 2, a diflannodd y bwlch rhwng disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim a’r disgyblion eraill; mae disgyblion sy’n mynychu’r gweithdy i deuluoedd yn rheolaidd yn gwneud cynnydd cyflymach na’r rheiny nad ydynt yn eu mynychu

  • cynnydd nodedig yng nghanran y rhieni sy’n teimlo bod yr ysgol yn ymgynghori’n dda â nhw

  • cynnydd nodedig yn hyder rhieni o ran cefnogi dysgu eu plant

  • mae llawer o rieni wedi datblygu eu hyder a’u medrau eu hunain

  • cyfraddau cryf o gynnydd ar gyfer disgyblion y mae Saesneg yn iaith ychwanegol iddynt, a lefelau uchel o ymgysylltiad gan y teuluoedd hynny

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei phrosiect ‘Adeiladu Ein Partneriaethau’ gydag ysgolion lleol trwy gyfarfodydd rheolaidd swyddogion clwstwr ymgysylltu â theuluoedd.  Mae’r ysgol wedi cyfrannu at ddigwyddiadau a chynadleddau wedi eu trefnu gan ‘Buddsoddwyr mewn Teuluoedd’.  Fel rhan o gynllun peilot Dyfodol Cynradd Cymru, mae’r ysgol yn cefnogi datblygu gweithio mewn partneriaeth ledled Cymru.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Wrth drafod uno’r ddwy ysgol, roedd gan randdeiliaid weledigaeth ar gyfer trosglwyddo di-dor a chyn lleied o newidiadau ag y bo modd.  Roedd yr uno di-dor hwn yn cynnwys uno’r datganiadau cenhadaeth, gwerthoedd yr ysgol, logos, arwyddion, gwisg ysgol, polisïau, gweithdrefnau a chynlluniau gwaith.  Roedd yn hanfodol sefydlu ethos ysgol gyfan cyn gynted ag y bo modd – Un Ysgol, Un Weledigaeth.  Roedd blaenoriaethau pellach yn cynnwys ymestyn y corff llywodraethol, uno’r cyllidebau, y timau arwain, y gymdeithas rieni, asesu, a systemau TGCh.  Roedd y pennaeth yn cyfleu cynllun gweithredu clir yn effeithiol i bob un o’r staff, y rhieni, y disgyblion a’r llywodraethwyr, ac yn sicrhau bod yr ysgolion yn uno’n ddi-dor ac yn cynnal safonau uchel.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Nodwedd ragorol o’r uno oedd y sylw i fanylder a roddwyd gan y pennaeth, o ran pob agwedd ar fywyd ysgol.  Roedd hyn yn sicrhau cyfle cyfartal a darpariaeth gyfartal i bawb.

Roedd arweinwyr yn uno pob un o’r staff yn effeithiol, gan sicrhau bod gan yr ysgol synnwyr clir o ddiben a dull cyson ar y ddau safle.  Roedd ‘Dinas Duos’ yr ysgol yn cynnwys cynrychiolwyr o’r ddwy ysgol o ran y dirprwy benaethiaid, y tîm arwain, arweinwyr pwnc, staff gweinyddol, cynorthwywyr cymorth dysgu a’r gofalwyr.  Roedd hyn hefyd yn galluogi arweinwyr i sefydlu diwylliant dysgu proffesiynol effeithiol iawn i rannu gwybodaeth drylwyr ac arbenigedd, a oedd yn cynnwys arsylwadau athrawon a datblygiadau addysgegol dilynol.  Roedd arweinwyr yn ymestyn a datblygu dadansoddiad fforensig o ddata disgyblion ymhellach, gan arfarnu perfformiad yr ysgol yn gywir.  

Fe wnaeth y cyfeiriad strategol clir hwn sicrhau bod yr ysgol yn cynnal a datblygu ansawdd yr addysgu a’r dysgu.  Y ffocws oedd sicrhau darpariaeth ddysgu unedig, fel llyfrau ac adnoddau o ansawdd da ac amgylchedd dysgu gwell yng nghyfnod allweddol 2, a oedd yn cynnwys gosod carpedi newydd a bleindiau ffenestri newydd, a gwneud atgyweiriadau a gwaith cynnal a chadw cyffredinol.  Ymgymerodd yr ysgol newydd â rhaglen welliant ddiwyro, gan roi ymdeimlad cryf o hunaniaeth iddi.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r uno wedi sicrhau cyfnod pontio di-dor o’r Cyfnod Sylfaen i gyfnod allweddol 2.  Mae’r ysgol yn datgan ei bod wedi cynnal ei safonau uchel, a bod disgyblion yn gwneud cynnydd da iawn o’u mannau cychwyn unigol.  Mae’n haeru bod llawer o ddisgyblion sy’n fwy abl yn gwneud cynnydd rhagorol ac yn cyflawni safonau ymhell uwchlaw’r rheiny sy’n ddisgwyliedig ar gyfer eu hoedran.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi croesawu’r holl gyfleoedd i gydweithio ag ysgolion eraill, trwy groesawu ymweliadau gan ysgolion eraill, cymryd rhan mewn grŵp gwella ysgolion, gwaith clwstwr a siarad â phobl broffesiynol eraill, gan gynnwys arweinwyr o ysgolion sydd ar fin uno. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Dechreuodd Ysgol Gymunedol Doc Penfro ddefnyddio’r dull hwn yng ngoleuni dogfen Dyfodol Llwyddiannus yr Athro Graham Donaldson a datblygu’r cwricwlwm newydd i Gymru.  Mae’r dull hwn yn cefnogi datblygu nifer o agweddau ar un o bedwar diben y cwricwlwm – sef y bydd pob un o’r plant a’r bobl ifanc yn ddysgwyr uchelgeisiol a galluog.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r ysgol yn seilio’i strategaeth addysgu a dysgu ar ymchwil a wnaed gan yr Athro John Hattie ar ddull dysgu gweladwy.  Er mwyn annog disgyblion i fod yn gyfrifol am eu dysgu eu hunain a dod yn fwy medrus i asesu eu gwaith eu hunain, cyflwynodd yr ysgol y strategaethau canlynol:

  • Proses o gasglu, dadansoddi, dehongli a defnyddio gwybodaeth am gynnydd a chyflawniad dysgwyr i wella addysgu a dysgu.

  • Caniatáu i ddisgyblion gymryd perchnogaeth o’u dysgu a’u datblygiad medrau eu hunain.Maent yn gwybod ble maent ar y continwwm medrau a beth yw eu camau nesaf.Trwy ddefnyddio eu llyfrynnau ‘Ysgolion Dysgu’, gall llawer ohonynt olrhain ac asesu eu cynnydd eu hunain yn effeithiol.

  • Galluogi disgyblion i gydnabod beth mae angen iddynt ei wneud pan fyddant yn dod ar draws rhywbeth nad ydynt yn ei wybod a chael strategaethau priodol i wneud cynnydd â’u dysgu.

  • Annog disgyblion i ofyn am adborth gan eu hathrawon ac ymateb iddo yn effeithiol, ac yn bwysicach, annog y disgyblion i roi adborth i staff am eu haddysgu.

  • Galluogi disgyblion i fod yn fwy gweithredol yn eu dysgu.Gallant ofyn y cwestiynau canlynol, a dod o hyd i’r ateb iddynt: Ble ydw i’n mynd?Sut ydw i’n mynd yno?I ble nesaf?Mae’r cwestiynau hyn yn cyfateb i syniadau o adrodd, adborth ac adrodd ymlaen.

  • Galluogi disgyblion i ddefnyddio ystod o strategaethau metawybyddol a ddatblygwyd trwy iaith ddysgu a rennir.

  • Annog disgyblion i weld dysgu fel gwaith caled, gyda meddylfryd i dyfu ac awydd i lwyddo.

  • Annog disgyblion i ddeall beth yw’r bwriadau dysgu a phwysigrwydd cael eu herio gan y meini prawf llwyddo.

  • Galluogi disgyblion i ddefnyddio offer effeithiol ar gyfer hunanasesu a’u herio eu hunain yn dda i wella.

  • Defnyddio asesu effeithiol ar gyfer dysgu, ac o ddysgu.Mae gan yr ysgol bolisi marcio hynod lwyddiannus fel bod athrawon yn rhoi adborth cyson ac effeithiol i ddisgyblion.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Trwy’r dull hwn, gall disgyblion ddysgu’n fwy annibynnol a gallant fynegi beth maent yn ei ddysgu a pham.  Gallant siarad am eu dysgu a’r strategaethau y maent yn eu defnyddio i ddysgu.  Gall disgyblion ddisgrifio eu camau dysgu nesaf a gallant ddefnyddio strategaethau hunanreoleiddio yn effeithiol.  Gall disgyblion osod eu nodau eu hunain ac maent yn dyheu am her.  Maent hefyd yn gweld camgymeriadau fel cyfleoedd i ddysgu.  Mae athrawon yn defnyddio adborth disgyblion i addasu eu cynllunio a’u haddysgu i fynd â dysgu disgyblion ymhellach.  Mae disgyblion eisiau llwyddo yn eu dysgu ac maent yn adnabod ffyrdd effeithiol o symud hyn ymlaen.  Mae disgyblion yn gwybod yn dda iawn beth yw eu hanghenion dysgu. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Ysgol Gymunedol Doc Penfro wedi rhannu ei harfer dda ledled Cymru trwy gynnal diwrnodau agored i gydweithwyr ymweld a chymryd rhan mewn teithiau dysgu i weld y strategaethau ar waith.