Arfer effeithiol Archives - Page 56 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Pen Coch yn ysgol arbennig ddydd sy’n darparu addysg i ddisgyblion ag amrywiaeth eang o anghenion dysgu.  Mae’r rhain yn cynnwys anawsterau dysgu dwys a lluosog, anawsterau dysgu difrifol, anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol, anhwylder ar y sbectrwm awtistig, anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd ac anghenion dysgu cymhleth.  Ar hyn o bryd, mae 94 o ddisgyblion yn yr ysgol, rhwng dwy ac 11 oed.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Agorwyd Ysgol Pen Coch yn 2009 ar ôl cau adeiladau tair ysgol arbennig.  Yna, unodd yr ysgolion yn un ysgol arbennig gynradd ac un ysgol arbennig uwchradd.

Roedd y tair ysgol a gaeodd yn wahanol iawn.  Pan gafodd staff gyfweliadau ar gyfer swyddi yn yr ysgol newydd, mynegodd llawer ohonynt bryderon am eu hyder o ran gweithio gyda disgyblion ag ystod ehangach o anghenion.  Penderfynwyd bod angen i staff ar bob lefel ddatblygu ymagwedd hunanarfarnol at eu gwaith.  Roedd angen i’r hunanadolygiad hwn gael ei ategu gan strwythurau priodol yn yr ysgol, a oedd yn darparu adborth i unigolion a grwpiau ar eu gwaith, a’i effaith ar y disgyblion.  Roedd hi’n bwysig i’r ysgol ddatblygu cyfleoedd rheolaidd, helaeth i archwilio a rhoi sylwadau ar waith pob rhan o’r ysgol a chymryd rhan mewn deialog proffesiynol â’r staff cysylltiedig.  Byddai’r wybodaeth a gafwyd yna’n cael ei defnyddio i hyrwyddo datblygiad cyffredinol gwaith yn y maes hwnnw.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd y nodwyd ei fod yn arfer sy’n arwain y sector

Er mwyn sicrhau bod y dull hwn yn effeithiol, penderfynwyd y byddai ffocws ar un adran neu faes (er enghraifft ymddygiad) bob tymor.  Datblygodd yr ysgol broses o gasglu gwybodaeth, gan gynnwys arsylwi addysgu, craffu ar ddogfennau, arsylwi cyfarfodydd, cyfweliadau a holiaduron.  Lluniodd y pennaeth bolisi monitro ac arfarnu, a roddwyd ar wefan yr ysgol. 

Ar ddiwedd monitro ac arfarnu adran neu faes penodol, caiff adroddiad ei lunio sy’n crynhoi’r wybodaeth a gafwyd.  Mae’r adroddiadau’n cynnwys sylwadau ar ba mor dda yr aethpwyd i’r afael â materion blaenorol, ansawdd yr addysgu, y safonau a gyflawnir gan ddisgyblion, arweinyddiaeth a rheolaeth adran neu ddarpariaeth, a phroblemau o ran darpariaeth ac adnoddau. 

Yna, mae cydlynydd yr adran neu’r maes yn gyfrifol am weithio gyda thîm y staff i roi cynllun ar waith i fynd i’r afael ag unrhyw faterion a godir gan yr adroddiad.  Mae’r pennaeth ac uwch reolwyr yn eu cynorthwyo â hyn.  Gellir mynd i’r afael â rhai meysydd yn yr adran, ond mae angen ystyried eraill ar ffurf materion ysgol gyfan. 

Ym Medi 2016, fe wnaeth yr ysgol hefyd sefydlu prosesau ar gyfer monitro ac arfarnu meysydd dysgu a phrofiad, yn unol â’r cwricwlwm newydd.  Mae cydlynydd y cwricwlwm yn cymryd yr awenau ar y gwaith hwn a chyflwynir adroddiadau terfynol i bwyllgor cwricwlwm a safonau’r corff llywodraethol.  Lle bo’r angen, mae arweinwyr meysydd dysgu a phrofiad yn darparu adroddiadau blynyddol am gynnydd a chyflawniad disgyblion yn y maes. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r prosesau monitro ac arfarnu trylwyr wedi cael effaith arwyddocaol ar waith yr ysgol.

• Mae monitro ac arfarnu meysydd darpariaeth yn helpu’r ysgol i sicrhau ei bod yn cyflwyno’r addysg orau oll i’r disgyblion yn ei gofal. 
• Mae arweinwyr a staff yn adnabod cryfderau’r ysgol a’i meysydd i’w gwella yn dda iawn.
• Mae’r diwylliant hynod fyfyriol ac arfarnol yn yr ysgol yn galluogi iddi gynllunio ar gyfer amrywiaeth eang o ymyriadau ac addasiadau i brofiadau dysgu disgyblion, sy’n bodloni anghenion disgyblion yn dda iawn.
• Nododd yr arolygiad craidd diweddar fod safonau yn yr ysgol yn dda a bod lles disgyblion yn rhagorol

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

• Mae’r pennaeth yn rhannu adroddiadau neu grynodebau o’r adroddiadau gyda staff a rhanddeiliaid perthnasol eraill.  Mae’r rhain yn cynnwys y corff llywodraethol, rhieni a’r partner gwella ysgolion yn y consortiwm rhanbarthol.
• Mae copïau o’r adroddiadau ar gael ar wefan yr ysgol.
• Mae’r ysgol wedi rhannu’r gwaith hwn gydag ysgolion arloesi eraill.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr/y bartneriaeth:

Coleg Penfro yw’r darparwr addysg a hyfforddiant ôl-16 mwyaf yn y sir.  Mae’r coleg wedi’i leoli yn Hwlffordd, ac mae ganddo ryw 1,800 o fyfyrwyr amser llawn a 12,500 o fyfyrwyr rhan-amser, gan gynnwys llwybrau galwedigaethol, Safon Uwch, prentisiaethau a graddau. 

Daw’r rhan fwyaf o ddysgwyr amser llawn y coleg o Sir Benfro, a chyfran fach ohonynt o siroedd cyfagos Ceredigion a Sir Gaerfyrddin.   Mae tua 3% o’r dysgwyr sy’n cael eu derbyn yn y coleg yn ddysgwyr ag anghenion dysgu ychwanegol cymedrol i ddwys.  Mae darpariaeth y coleg ar gyfer medrau byw yn annibynnol yn amrywio o gyrsiau lefel cyn-mynediad i gyrsiau lefel 1.  Mae partneriaethau amlasiantaethol cryf yn ategu’r ddarpariaeth hon, sy’n cefnogi’r cynnig i gael profiad cwricwlwm cyfoethog a chynhwysfawr ar gyfer y dysgwyr.

Cyd-destun a chefndir yr arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector:

Mae’r coleg wedi nodi ers tro nad oedd y pwyslais ar gymwysterau o fewn y ddarpariaeth medrau byw yn annibynnol yn briodol ar gyfer anghenion a chyrchfannau llawer o’i ddysgwyr yn y dyfodol.  Yn 2015, adolygodd ei gwricwlwm i leihau nifer y credydau yr oedd angen i ddysgwyr eu cyflawni ar bob cwrs.  Mae hyn wedi galluogi’r adran i ddatblygu ac ymgorffori cwricwlwm cyfoethog ar gyfer dysgwyr, a chanolbwyntio ar ddatblygu medrau bywyd dysgwyr.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch y nodwyd ei fod yn arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae gan y coleg ddiwylliant o gynwysoldeb, gwaith partneriaeth, ac ymrwymiad i gynnig gofal, cyngor ac arweiniad yn seiliedig ar angen dysgwyr unigol.

Elfen ganolog i’r gwaith partneriaeth hwn yw rhaglen y coleg ar gyfer cyswllt ag ysgolion.  Fel rhan o’r rhaglen hon, daw disgyblion o Ysgol Portfield i’r coleg ar gyfer sesiynau rhagflas galwedigaethol bob wythnos.  Mae hyn yn helpu i feithrin perthnasoedd cryf rhwng disgyblion yr ysgol a staff addysgu a staff cymorth dysgu’r coleg cyn i’r disgyblion ymuno â’r coleg.  Mae cysylltiadau cryf ac effeithiol gyda’r ysgol, cydlynwyr anghenion dysgu ychwanegol yr ysgol, tîm pontio’r awdurdod lleol, athrawon ymgynghorol, Gyrfa Cymru, Gweithredu dros Blant ac Uned Awtistig Penfro wedi datblygu dros nifer o flynyddoedd.  Darperir cludiant, gan gynnwys cludiant arbenigol ar gyfer dysgwyr unigol, gan yr awdurdod lleol ac mae’n galluogi presenoldeb wythnosol yn y sesiynau rhagflas.  Fel rhan o’u profiad, mae dysgwyr yn aros am ginio ac yn integreiddio â chymuned y myfyrwyr yn y coleg cyfan.  Mae’r strategaeth hon yn sicrhau bod proses esmwyth pan ddaw’r amser i drosglwyddo i’r coleg.

Caiff y gwaith partneriaeth hwn ei efelychu’n fewnol yn y coleg, gan alluogi myfyrwyr medrau byw yn annibynnol i elwa ar gwricwlwm hynod gyfoethog, ymgymryd â chyfleoedd addysg a hyfforddiant galwedigaethol mewn llwybrau fel arlwyo, gwaith saer, gwaith brics, gofal anifeiliaid, technoleg gwybodaeth a chyfathrebu (TGCh), garddwriaeth, trin gwallt, therapi harddwch, peirianneg, celf a dylunio a chwaraeon.  Caiff y cynnig estynedig hwn ei addasu bob blwyddyn, gyda chymorth pob cyfadran, i fodloni diddordebau penodol y grwpiau o ddysgwyr sy’n dod i mewn i’r coleg.  O ganlyniad i’r profiad hwn, mae dau ddysgwr medrau byw yn annibynnol wedi cynrychioli’r coleg yng nghystadleuaeth medrau cynhwysol Worldskills y DU, a gynhelir yn yr NEC Birmingham – a llwyddodd y naill a’r llall ohonynt i ennill medal Efydd.  Mae cyflawniadau eraill yn cynnwys grŵp o ddysgwyr yn cymryd rhan mewn cystadleuaeth bêl-droed 5 bob ochr, dysgwyr yn ennill cystadleuaeth Gwaith Celf 2D yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd am bedair o’r pum mlynedd ddiwethaf; a dysgwyr yn cymryd rhan yn llwyddiannus yn ffeiriau a gweithgareddau menter y coleg, gan gynnal stondinau cacennau a gwerthiannau llyfrau rheolaidd.

Mae’r partneriaethau hyn yn parhau trwy gydol cyfnod y dysgwyr yn y coleg, ac maent yn cefnogi’r profiad lleoliad gwaith y mae pob dysgwr medrau byw yn annibynnol yn ymgymryd ag ef.  Mae dysgwyr yn mynd ar brofiad gwaith gydag ystod eang o gyflogwyr, asiantaethau ac elusennau lleol sy’n gweithio mewn partneriaeth â’r coleg i alluogi ystod eang o gyfleoedd.  Mae adolygiadau amlasiantaethol yn helpu dysgwyr i symud ymlaen i swydd, cyrsiau pellach yn y coleg neu i ddarpariaeth a hyfforddiant i oedolion.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr:

Mae’r dull hwn yn codi ymwybyddiaeth dysgwyr am ystod y llwybrau galwedigaethol sydd ar gael iddynt, ac mae’n galluogi dysgwyr i ddatblygu dyheadau realistig a chyflawnadwy.  O ganlyniad, mae llawer o ddysgwyr yn mynd ymlaen yn llwyddiannus i hyfforddeiaethau neu gyrsiau prif ffrwd yn y coleg.  Mae’r gwasanaethau cymorth mewnol, er enghraifft nyrs y coleg, y tîm diogelu, yr anogwyr dysgu a’r tîm cymorth dysgu, yn gweithio gyda’i gilydd yn effeithiol iawn i alluogi’r dysgwyr hyn i integreiddio’n llwyddiannus â chymuned y prif goleg.

Mae rhagor o wybodaeth am y ddarpariaeth medrau byw yn annibynnol yng Ngholeg Penfro wedi’i chynnwys mewn dwy astudiaeth achos, sef: ‘Mae cynllunio cwricwlwm hyblyg yn creu profiadau dysgu pwrpasol ar gyfer dysgwyr medrau byw yn annibynnol yng Ngholeg Penfro’ a ‘Sut mae profiad gwaith yn arwain at ddeilliannau cadarnhaol ar gyfer dysgwyr medrau byw yn annibynnol yng Ngholeg Penfro’ yn adroddiad thematig diweddar Estyn, sef: Cynnydd a chyrchfannau dysgwyr mewn meysydd medrau byw yn annibynnol mewn colegau addysg bellach

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Oldcastle yng nghanol tref Pen-y-bont ar Ogwr.  Mae 437 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 58 o ddisgyblion yn nosbarth meithrin yr ysgol.  Mae disgyblion wedi eu trefnu yn 15 dosbarth.

Mae tua 8% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sy’n is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn derbyn gofal gan yr awdurdod lleol.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Mae rhai disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, a dim ond yn ddiweddar iawn y mae llawer o’r disgyblion hyn wedi ymuno â’r ysgol.

Mae’r ysgol wedi nodi bod gan ryw 12% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Mae hyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 25%.  Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.

Mae’r ysgol yn ysgol arloesi ar hyn o bryd, ac mae’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill i fwrw ymlaen â datblygiadau sy’n ymwneud â’r cwricwlwm a dysgu proffesiynol arall.

Arolygwyd yr ysgol ddiwethaf ym Mehefin 2017.  Dechreuodd y pennaeth yn y swydd ym Mawrth 2013.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae llawer o ysgolion yn mabwysiadu dulliau i gynorthwyo disgyblion trwy ymyriadau strwythuredig, hyfforddi staff a gweithio gydag ysgolion eraill i ddarparu hyfforddiant a chymorth.  Dechreuodd Oldcastle fwy neu lai yn yr un ffordd, ar ôl ymchwilio i ymyrraeth rifedd lwyddiannus iawn a gynorthwyodd staff addysgu a staff cymorth i ddatblygu lefel uchel o ddealltwriaeth fathemategol.  Adeiladodd yr ymyrraeth ar ymchwil sy’n dangos bod ymyriadau strwythuredig yn fwy tebygol o arwain at welliannau mwy arwyddocaol mewn cyrhaeddiad.  Wedyn, gwelodd staff gyfle addysgol mewn defnyddio teletherapi i gynorthwyo disgyblion ag anghenion lleferydd ac iaith.

Mae cyfuno dulliau o ddysgu, sy’n adeiladu ar bartneriaethau gyda phrifysgolion a’r sector preifat, wedi gwella deilliannau ar gyfer disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae defnyddio ymyrraeth strwythuredig wedi trawsnewid mathemateg ar gyfer y dysgwyr â’r cyflawniad isaf ac wedi codi safonau ar gyfer pob un o’r dysgwyr yn yr ysgol.  Yn Oldcastle, mae staff yn defnyddio strategaeth ymyrraeth ddwys ar gyfer dysgwyr ym Mlynyddoedd 1 i 6 sy’n cael yr anawsterau mwyaf â mathemateg.  Defnyddiant athro sydd wedi’i hyfforddi’n arbennig i gyflwyno’r ymyrraeth.  Mae’r athro hwn hefyd yn cynorthwyo staff eraill yn yr ysgol i ddatblygu dealltwriaeth fanwl a phroffesiynol o fathemateg, gan wella’r defnydd o adnoddau sylweddol a darparu amgylchedd dysgu cyfoethog.
 
Yn Oldcastle, defnyddiodd staff ran o’i Grant Amddifadedd Disgyblion i ariannu strategaeth ‘rhifau’n cyfri’.  Maent yn gweithio mewn partneriaeth â Cymunedau yn Gyntaf, nid yn unig i dargedu disgyblion yn yr ysgol ond ar draws y clwstwr o ysgolion.  Mae’r strategaeth ymyrraeth hon yn targedu disgyblion a’u rhieni neu’u gofalwyr.  Mae’n canolbwyntio ar wella cyrhaeddiad mathemategol y rhai sydd â’r cyflawniad isaf ac mae hefyd yn cyfoethogi addysgu mathemateg ar gyfer pob disgybl ym mhob dosbarth.  Mae wedi galluogi’r ysgol i gynorthwyo athro mathemateg ‘arbenigol mewnol’, sy’n helpu i godi safonau ar gyfer pob un o’r dysgwyr a’r staff.  Mae llawer o arbenigwyr yr ysgol wedi cymryd cyfleoedd dilyniant gyrfa i gefnogi ac arwain ysgolion eraill.

Mae ymyrraeth strwythuredig Oldcastle yn defnyddio athro sydd wedi’i hyfforddi’n arbennig sy’n rhoi o leiaf dair gwers 30 munud i ddysgwyr bob wythnos am dymor (12 wythnos, 40 sesiwn), yn unigol neu mewn parau neu grwpiau o dri.  O bryd i’w gilydd, mae Swyddog Cymorth Dysgu yn gweithio gyda grwpiau bach o ddisgyblion targed hefyd.  Ar ôl asesiad diagnostig manwl, mae’r athro yn cynllunio rhaglen deilwredig ar gyfer pob disgybl.  Mae athrawon yn rhoi cynlluniau ac adnoddau manwl i’r staff cymorth dysgu i helpu cyflawni eu brîff.  Mae gwersi trylwyr a gweithredol yn canolbwyntio ar rif a chyfrifo, gan helpu dysgwyr i ddatblygu medrau ac agweddau a fydd yn sicrhau cynnydd da mewn gwersi dosbarth.  Mae’r athro arbenigol yn cysylltu â rhieni ac yn rhannu ei wybodaeth arbenigol gyda chydweithwyr yn anffurfiol a thrwy DPP strwythuredig, gan godi safonau ar gyfer yr holl ddysgwyr.

Mae hyfforddiant a datblygiad proffesiynol yn hanfodol ar gyfer sicrhau bod yr ymyrraeth yn llwyddiannus.  Mae hyn yn cynnwys nifer o ddiwrnodau o hyfforddiant lleol gan hyfforddwr achrededig dros ddau dymor, gwybodaeth bynciol fathemategol ac addysgegol fanylach y tu hwnt i’r hyn a fyddai’n ofynnol fel myfyriwr israddedig arbenigol nad yw’n ymwneud â mathemateg.  Mae hefyd yn cynnwys datblygiad proffesiynol parhaus o ansawdd uchel ar gyfer staff cymorth mewn defnyddio strategaethau ymyrraeth strwythuredig sy’n arwain at achrediad ar gyfer yr athro, y swyddog cymorth dysgu a’r ysgol.  Mae datblygiad proffesiynol parhaus a darparu adnoddau a chymorth yn parhau i adeiladu set medrau pob un o’r staff dan sylw.

Yn ogystal â’r strategaeth ymyrraeth mathemateg hon, mae’r ysgol yn dweud mai hi oedd yr ysgol gyntaf yng Nghymru i ddefnyddio teletherapi i gefnogi therapi lleferydd ac iaith disgyblion.  Gan ddefnyddio llwyfan ar-lein a adeiladwyd yn bwrpasol, “Speech Deck”, a ddarperir gan ddarparwr gwasanaeth, nodwyd disgyblion i gymryd rhan mewn sesiynau wythnosol yn gysylltiedig â thargedau clir.  Ar ôl cyfnod byr iawn, sylwodd Oldcastle fod ei disgyblion yn uniaethu â’r system newydd hon yn dda, mewn sesiynau penodol ac yn ôl yn eu dosbarthiadau arferol.  Mae’r system yn galluogi’r ysgol i olrhain a defnyddio data yn fwy effeithlon mewn perthynas â thargedau lleferydd ac iaith, ac yn bwysicach, mae disgyblion yn cael deilliannau gwell.
 
Mae gwasanaeth Lleferydd ac Iaith Oldcastle wedi newid y ffordd y mae’n cyflwyno therapi lleferydd ac iaith, gan symleiddio cyfathrebu rhwng yr athro, y therapydd a’r rhieni a chyflwyno ymyrraeth yn seiliedig ar dystiolaeth nad yw nid yn unig yn swyddogaethol ond hefyd yn llawn hwyl!  Nod yr ysgol yw creu profiadau therapiwtig cofiadwy ar gyfer disgyblion a phob un o’r staff addysgu.

Mae lefelau uchel o ddatblygiad proffesiynol parhaus ar gyfer staff cymorth yn cyd-fynd â’r pecyn cymorth, sy’n sicrhau eu bod yn magu hyder ac yn gallu cymhwyso’r medrau a ddysgwyd mewn gwahanol gyd-destunau.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r ymyriadau strwythuredig hyn wedi galluogi athrawon i gynllunio cwricwlwm perthnasol a difyr sy’n bodloni anghenion pob dysgwr.  Mae athrawon wedi sicrhau eu bod yn defnyddio amgylchedd dysgu cyfoethog yr ysgol yn effeithiol i ddarparu cyd-destunau heriol i ddatblygu medrau rhifedd, iaith a chyfathrebu disgyblion.  Mae’r ysgol yn datgan bod disgyblion yn cymhwyso ystod o fedrau rhifedd yn hyderus i safon dda iawn erbyn hyn, yn enwedig mewn gwersi mathemateg, ac mae bellach yn cymhwyso’r rhain ar draws y cwricwlwm.  Mae arweinwyr yn teimlo bod yr effaith hon yn amlwg yn yr ysgol ac ar draws yr ysgolion partneriaeth.  Mae’r ysgol yn datgan bod disgyblion ar yr ymyrraeth dan arweiniad athro yn nodweddiadol yn gwneud gwerth 14 mis a mwy o gynnydd dros bedwar mis, ac mae llawer ohonynt yn gwneud gwerth tua 20 mis o gynnydd yn y cyfnod hwn.  Mae dysgwyr ar yr ymyriadau gan y Swyddog Cymorth Dysgu yn gwneud tua 12 mis o gynnydd dros dri mis.  Mae’r rhan fwyaf o’r disgyblion hyn yn cadw’r enillion a wnaed ar yr adegau gwirio bob tri a chwe mis.  Mae arweinwyr yn Oldcastle yn teimlo bod disgyblion ag anghenion lleferydd a chyfathrebu wedi gweld mantais sylweddol wrth ddefnyddio’r system teletherapi.  Mae llawer o ddisgyblion ag Anhwylder y Sbectrwm Awtistig yn cynnal eu lle mewn darpariaeth prif ffrwd a dywed rhieni ei bod wedi newid eu bywydau nhw.  Mae’r ysgol yn teimlo bod yr holl ddisgyblion sy’n cael eu targedu yn gwneud cynnydd rhagorol yn eu hasesiadau llafaredd.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae staff yn y ddau brosiect wedi rhannu eu harfer â nifer o ysgolion lleol a grwpiau o athrawon.  Mae athrawon, uwch arweinwyr a staff cymorth wedi ymweld â’r ysgol i gysgodi staff, ac arsylwi gweithgareddau a strategaethau yn ymarferol.  Maent wedi arsylwi’r modd y mae’r ysgol yn datblygu ei darpariaeth ar gyfer defnyddio adnoddau sylweddol mewn mathemateg.  Maent wedi rhannu’r arfer â phrifysgolion partner hefyd, yng Nghymru ac yn Lloegr, a gyda gweithwyr proffesiynol eraill a rhieni.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Oldcastle yng nghanol tref Pen-y-bont ar Ogwr.  Mae 437 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 58 o ddisgyblion yn nosbarth meithrin yr ysgol.  Mae disgyblion wedi eu trefnu yn 15 dosbarth. 

Mae tua 8% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sy’n is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn derbyn gofal gan yr awdurdod lleol.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Mae rhai disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, a dim ond yn ddiweddar iawn y mae llawer o’r disgyblion hyn wedi ymuno â’r ysgol.

Mae’r ysgol wedi nodi bod gan ryw 12% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Mae hyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 25%.  Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig. 

Mae’r ysgol yn ysgol arloesi ar hyn o bryd, ac mae’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill i fwrw ymlaen â datblygiadau sy’n ymwneud â’r cwricwlwm a dysgu proffesiynol arall.

Arolygwyd yr ysgol ddiwethaf ym Mehefin 2017.  Dechreuodd y pennaeth yn y swydd ym Mawrth 2013.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae gwyddoniaeth, technoleg a mathemateg wedi dod yn rhan greiddiol o’r dysgu yn Ysgol Oldcastle.  Trwy ei hwythnos gwyddoniaeth, technoleg, peirianneg a mathemateg (STEM), mae’r ysgol yn gweithio gydag athrawon, partneriaid prifysgol, a busnesau lleol a chenedlaethol i’w helpu i ddod â’r testunau hyn yn fyw.  Gwneir hyn trwy weithio gyda datblygwyr cwricwlwm, creu adnoddau addysgu defnyddiol, galluogi athrawon i rannu syniadau, ac annog gwyddonwyr a gweithwyr proffesiynol eraill i gymryd rhan mewn addysg uniongyrchol yn yr ysgol a thrwy waith allymestyn.

Mae Oldcastle wedi creu casgliad o adnoddau a gweithgarwch ar gyfer plant ysgol gynradd, gan anelu at eu cael i ddeall pwysigrwydd STEM yn y byd ac ymwybyddiaeth o berthnasedd gwyddoniaeth a thechnoleg i fywyd modern.  Mae hyn yn cynnwys dulliau acwaponig a chompostio, er mwyn dangos medrau a gwybodaeth yn cael eu dysgu’n uniongyrchol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Yn 2013, nododd yr ysgol fod proffil is gan wyddoniaeth a phynciau STEM cysylltiedig a bod perfformiad disgyblion ar y lefel ddisgwyliedig ac uwchlaw yn is na’r disgwyl.  Penderfynodd arweinwyr a staff fod angen i’r ysgol adolygu ei darpariaeth a’i dulliau os oedd am gynhyrchu technolegwyr, gwyddonwyr a mathemategwyr gwych, er mwyn sicrhau ei bod yn cynorthwyo pob dysgwr i ddatblygu cariad at y pynciau hyn. 

Trwy fanteisio ar fedrau rhieni sy’n gweithio mewn diwydiannau gwyddonol, fe wnaeth yr ysgol allu defnyddio adnoddau a chwmnïau lleol, llysgenhadon STEM ac arbenigedd athrawon o brifysgolion partner i ddatblygu wythnos STEM.  Cynlluniodd staff weithgareddau o amgylch testunau a phrosiectau a oedd eisoes o fewn y cwricwlwm, ond gyda phwyslais gwell ar welliannau neu gyfoethogiadau ychwanegol i sicrhau bod disgyblion yn cael cyfleoedd ar gyfer dysgu manylach.  Cynlluniodd staff wythnos STEM i ddod â chyfleoedd ynghyd i ddisgyblion weithio gyda staff ac adnoddau o lawer o fusnesau mawr a bach a’u galluogi i gael profiad uniongyrchol mewn llawer o weithgareddau cyffrous.  Adeiladodd hyn ar ymweliadau allymestyn â gweithfeydd, ffatrïoedd a safleoedd o ddiddordeb, o fewn pellter cerdded i’r ysgol, a thu hwnt hefyd.  Defnyddiodd athrawon eu medrau a’u harbenigedd i gynllunio gweithgareddau cysylltiedig yn ystod yr wythnos fel bod llwybr dysgu cydlynus ar gyfer disgyblion. 

Wedyn, fe wnaeth yr ysgol allu trefnu ymweliadau a gweithgareddau ar y safle ar gyfer rhieni, gan gynnwys ymweliad â chanolfan cynnal awyrennau, a gweithgareddau fel codio a gwylio’r sêr.  Fe wnaeth rhoi’r lefelau hyn o brofiadau manwl yr oedd y disgyblion eisoes wedi’u profi i’r rhieni, gryfhau’r trafodaethau rhwng disgyblion a gyda’u rhieni yn yr ysgol a’r cartref fel ei gilydd. 

O ganlyniad i adborth cadarnhaol, fe wnaeth yr ysgol, gyda chymorth llysgennad STEM sy’n rhiant, allu ehangu’r ddarpariaeth, cynnwys rhagor o bartneriaid (ar ôl arfarnu blaenoriaethau eraill yr ysgol) a phrynu offer i gryfhau’r gwaith, nid yn unig yn ystod wythnos STEM ond ar gyfer meysydd dysgu eraill hefyd.  Arweiniodd hyn at greu gwaith o ansawdd uchel, gan gynnwys dyluniadau papur wal fel rhan o brosiect celf cydgysylltiedig.  Mae llysgennad STEM cysylltiedig yr ysgol wedi gweithio gydag ysgolion eraill i ehangu’r ddarpariaeth o ganlyniad.  Roedd Oldcastle yn ffodus ei bod wedi arfer arbrofi â phrosiectau a rhaglenni cyn eu bod ar gael mewn amgueddfeydd a chanolfannau addysg sy’n gysylltiedig â meysydd STEM. 

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r ysgol yn datgan bod disgyblion o bob oed yn fwy cadarnhaol ynghylch pynciau STEM a’u bod yn gweld y cysylltiadau cyffrous â’r gweithle, y tu hwnt i’r ysgol.  Mae adborth yn awgrymu y byddai 65% o’r disgyblion yn fwy tebygol o edrych ar yrfa sy’n seiliedig ar bwnc STEM.  Mae canlyniadau ar y lefel ddisgwyliedig a’r lefel ddisgwyliedig ac un yng nghyfnod allweddol 2 wedi gwella. 

Mesur cysylltiedig yw bod ymgysylltu â rhieni wedi gwella.  Mae nifer sylweddol o rieni (dros 60%) wedi mynychu o leiaf un o’r gweithgareddau sy’n canolbwyntio ar rieni dros y ddwy wythnos STEM ddiwethaf ac maent yn gadarnhaol ynglŷn â’r effaith ar eu plant. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae staff a llysgenhadon STEM wedi rhannu eu gwaith gyda nifer o ysgolion lleol a grwpiau o athrawon.  Mae athrawon, uwch arweinwyr a staff cymorth wedi ymweld â’r ysgol i gysgodi staff, ac arsylwi gweithgareddau a strategaethau yn ymarferol.  Maent wedi arsylwi’r modd y mae’r ysgol yn datblygu ei darpariaeth, gan gynnwys cynllunio ar gyfer wythnos STEM, yn ogystal â’r trefniant lle mae partneriaid yn darparu dysgu nid yn unig ar gyfer disgyblion ond ar gyfer rhieni, ac yn gwahodd ysgolion llwyddiannus eraill i rannu eu gwaith yn y maes hwn hefyd.  Mae’r ysgol wedi rhannu’r gwaith hwn â phrifysgolion partner hefyd, yng Nghymru a Lloegr, a gyda gweithwyr proffesiynol eraill a rhieni. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Llanrhidian wedi’i lleoli yn ardal hyfryd Penrhyn Gŵyr, tua 6 milltir o Ddinas Abertawe.  Mae Ysgol Llanrhidian yn gwasanaethu ardal fawr o Ogledd Orllewin Gŵyr.  Mae’r ysgol o fewn ardal ddynodedig o harddwch naturiol eithriadol ac mae gerllaw’r arfordir treftadaeth.  Mae llawer o’r plant yn cyrraedd ar y bws o ardal Llangynydd a Llanmadog.  Ar hyn o bryd, daw bron i hanner y disgyblion o’r tu allan i’r dalgylch.  Ceir 168 o ddisgyblion ar y gofrestr, wedi’u trefnu’n 5 dosbarth.  Mae 17% o ddisgyblion wedi’u dynodi gan yr ysgol ar y gofrestr anghenion dysgu ychwanegol ar hyn o bryd.  Dros y tair blynedd diwethaf, rhyw 3% yw nifer gyfartalog y disgyblion sy’n gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 19%.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Ers yr arolygiad blaenorol ym Mawrth 2010, fe wnaeth y pennaeth a thîm rheoli’r ysgol gydnabod yr angen i wella’r systemau hunanarfarnu ymhellach er mwyn ysgogi gwelliant yn yr ysgol.  Nododd yr ysgol yr angen i ystyried amrywiaeth eang o wybodaeth, ac i gynnwys yr holl randdeiliaid wrth nodi ac arfarnu blaenoriaethau’r ysgol.  O ganlyniad, mae Ysgol Gynradd Llanrhidian wedi bod ar daith i ddatblygu diwylliant o hunanarfarnu trylwyr a pharhaus yn canolbwyntio’n gadarn ar wella deilliannau mewn safonau a lles ar gyfer pob disgybl.

Ategir y prosesau a fireiniwyd gan gyfranogiad pob aelod o staff, y mae pob un ohonynt yn teimlo’n rhan o broses wella’r ysgol.  Mae systemau yn glir, yn dryloyw ac yn datblygu i ddiwallu anghenion presennol yr ysgol.  Ceir dymuniad gwirioneddol ymhlith yr holl staff i sicrhau rhagoriaeth, ac maent yn cadw at gynllun monitro blynyddol sy’n amlinellu atebolrwydd a disgwyliadau sylfaenol yn glir.  Mae’r systemau monitro wedi’u mireinio er mwyn lleihau’r llwyth gwaith, eto maent yn darparu gwybodaeth amhrisiadwy sy’n cael ei rhannu fel rhan o’r drefn arferol ar lefel unigolyn, ysgol gyfan a chorff llywodraethol.  Mae defnydd rhagorol o dechnoleg yn galluogi rhannu dogfennau a’u diweddaru ar y cyd, gan ddarparu adborth ffurfiannol i staff a chyfleoedd uniongyrchol i newid a gwella.  Mae cyflymder y prosesau i nodi meysydd i’w gwella a gweithredu newid yn allweddol i lwyddiant yr ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae systemau olrhain disgyblion effeithiol yr ysgol wedi cael eu gwella’n barhaus i sicrhau arfarnu cynnydd pob disgybl yn rheolaidd a thrwyadl.  Ategir y systemau hyn gan weithdrefnau asesu cyson a chywir ar draws yr ysgol.  Rhoddir gwybodaeth gyson i lywodraethwyr, a chânt ddata am gynnydd disgyblion bob tymor, gan alluogi her effeithiol â ffocws gan yr is-bwyllgor safonau.  Cesglir data ffurfiannol yn erbyn holl fedrau’r cwricwlwm cenedlaethol drwy offeryn cynllunio ac asesu effeithiol ar-lein.  Mae hyn yn galluogi monitro ymdriniaeth o’r cwricwlwm a safonau mewn unrhyw faes dysgu, unrhyw garfan neu fesul unigolyn yn effeithiol iawn.  Hefyd, mae’r system olrhain yn arfarnu lles disgyblion drwy hunanasesiadau disgyblion, arsylwadau athrawon a data byw a chyfredol i nodi disgyblion sydd mewn perygl ac effaith ymyriadau lles.  Mae gwybodaeth o’r fath yn darparu data ar les yr ysgol gyfan hefyd er mwyn nodi gofynion hyfforddi a datblygu i’r staff ac i deilwra ymyriadau cymorth disgyblion a darpariaeth.

Mae monitro gwaith disgyblion yn systematig, ochr yn ochr ag adolygiadau o wersi, wedi cynorthwyo’r ysgol i nodi arfer y mae’n werth ei rhannu, yn ogystal â meysydd i’w gwella.  Mae athrawon wedi mireinio ymagwedd cymheiriaid, sef Cynllunio, Arsylwi, Trafod, at ddatblygu eu haddysgu eu hunain, a ategir gan Bolisi Addysg ar gyfer Dysgu’r ysgol a gaiff ei ddiweddaru’n rheolaidd.  Caiff hyn effaith gadarnhaol ar yr ymagwedd gyfunol at addysgu, ac mae wedi creu cysondeb ar draws yr ysgol.  Mae diwylliant o hunanwella wedi’i ymgorffori, lle mae athrawon yn hyderus i gymryd risgiau a rhoi cynnig ar syniadau newydd.  Caiff hyn effaith gadarnhaol ar safonau, cyflymder cynnydd disgyblion ac wrth ddatblygu cwricwlwm dilys a chreadigol.  Mae’r adborth i staff yn effeithiol ac wedi’i ddatblygu i fod ar ffurf naratif trwy bedwar maes (SOAP):

• Cryfderau
• Cyfleoedd i rannu
• Meysydd i’w datblygu ymhellach
• Addysgeg – dulliau ac arfer effeithiol

Mae gwerthfawrogi a gweithredu ar farnau rhanddeiliaid wedi gwella diwylliant gwella’r ysgol yn Llanrhidian.  Cesglir dadansoddiadau arferol o farnau rhanddeiliaid drwy holiaduron ar-lein yr ysgol, ‘Fy Llais I’.  Caiff y gyfryw wybodaeth ei hystyried, a’i rhannu’n ôl gyda’r rhanddeiliaid trwy gylchlythyrau, adroddiadau’r corff llywodraethol a ffrwd Twitter yr ysgol (#Llanimp). Yn ogystal, mae’r ysgol yn cynnal ‘diwrnod datblygu ysgol’ llwyddiannus i rieni bob hydref.  Mae niferoedd da yn mynychu’r diwrnod hwn, ac mae rhieni yn cynnig eu barnau ar gryfderau’r ysgol a meysydd i’w datblygu.  Mae grwpiau llais disgyblion yn gweithio ochr yn ochr â rhieni yn y digwyddiad hwn, gan drafod targedau’r ysgol a chamau gweithredu yn y dyfodol.  O ganlyniad, mae’r ysgol wedi ymateb i faterion ac mae rhieni’n teimlo bod eu barnau yn cael ystyriaeth dda.

Cynigir nifer o gyfleoedd i ddisgyblion wella eu hysgol a chael dweud eu dweud yn Llanrhidian.  Er enghraifft, ymgymerodd y ‘Rhyfelwyr Lles’ / ‘Wellbeing Warriors’ â’r cyfrifoldeb o ddatblygu polisi gwrthfwlio ystyriol o blant, a chefnogi disgyblion eraill a oedd â phryderon neu ofidiau.  Roedd y ddau faes hyn wedi’u nodi’n flaenorol trwy ddadansoddiad o ddata lles.  Mae disgyblion yn rhannu eu barnau drwy ystod o fformatau ag arweinwyr a llywodraethwyr, ar draws yr ysgol.  Gwerthfawrogir eu llais gan bawb, ac ymddiriedir yn y disgyblion i nodi gwelliant, mynd i’r afael â gwelliant a’i arfarnu gymaint ag y bo modd.  Er enghraifft, mae disgyblion yn rhedeg siop deunydd ysgrifennu a banc ysgol, yn cynnal stondinau ym mhob digwyddiad ac yn cyflwyno arfarniad o’r cynllun datblygu ysgol sy’n ystyriol o blant i’r llywodraethwyr yn flynyddol.

Nid yw mathau penodol o fonitro yn digwydd ar eu pennau’u hunain yn Llanrhidian.  Er enghraifft, bydd sesiwn craffu ar waith disgyblion yn ystyried tystiolaeth o wrando ar ddysgwyr ac yn dadansoddi cynlluniau dosbarth a data asesu i sicrhau triongli a chywirdeb canfyddiadau.  Cynhelir teithiau dysgu yn aml i gyfnerthu canfyddiadau ac i ymgorffori safbwyntiau o weithgareddau monitro eraill.  Mae hyn yn galluogi staff ac arweinwyr i adnabod yr ysgol mor gywir ag y bo modd.  Y defnydd hwn o ddata a gwybodaeth gyfredol, gan bob un o’r staff, yw’r allwedd i welliant ysgol llwyddiannus a chyflym yn Llanrhidian. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

• Defnyddir gwybodaeth a gesglir o’r prosesau hunanarfarnu yn effeithiol i bennu blaenoriaethau ar gyfer gwella sy’n diwallu anghenion disgyblion yn gywir
• Mae systemau monitro yn sicrhau bod targedau rheoli perfformiad yn cyfateb yn dda i anghenion y staff, ac maent yn effeithio’n gadarnhaol ar safonau ar draws yr ysgol
• Mae olrhain lles disgyblion yn amserol wedi effeithio’n gadarnhaol ar agweddau at ddysgu, strategaethau ymdopi a lles cyffredinol disgyblion
• Mae adborth o fonitro cynlluniau athrawon, gwaith disgyblion a gwersi yn cael effaith ar ansawdd yr addysgu ar draws yr ysgol, yn enwedig o ran deall a nodi rhagoriaeth
• Mae mwy o gyfleoedd i wrando ar ddysgwyr wedi grymuso disgyblion i yrru newid yn eu hysgol
• Mae holiaduron yn dangos bod rhieni yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi o ganlyniad i rannu gwybodaeth a chyfleoedd i ddweud eu dweud

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae perthnasoedd gweithio agos gan yr ysgol â nifer o ysgolion ar draws yr awdurdod lleol, ac mae wedi rhannu ei strategaethau llwyddiannus drwy hyfforddiant, ymweliadau ysgol a mentora.  Mae nifer o ysgolion yn defnyddio holiaduron rhanddeiliaid, systemau olrhain, a dogfennau hunanarfarnu’r ysgol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir Ysgol Pencae ym maestref Llandaf yn ninas Caerdydd gyda’r dalgylch yn gwasanaethu disgyblion o ardal orllewinol y brif ddinas.

Mae niferoedd yr ysgol yn gyson gyda 210 o ddisgyblion o’r Dosbarth Derbyn hyd at Flwyddyn 6 yn yr ysgol.  Mae nifer o feithrinfeydd cyfrwng Cymraeg a di-Gymraeg yn trosglwyddo plant i’r ysgol ar gyfer y Dosbarth Derbyn gan nad oes darpariaeth meithrin gan yr ysgol. 

Dros y dair blynedd ddiwethaf, mae oddeutu 2.5% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn cinio ysgol am ddim yn yr ysgol, sy’n sylweddol is na’r cyfartaledd ar gyfer Cymru.  Daw 16% o ddisgyblion o gartrefi lle siaredir y Gymraeg gyda gweddill y disgyblion yn dod o gartrefi ble mae un o’r rhieni’n siarad Cymraeg neu’r ddau riant yn ddi-Gymraeg. 

Mae tua 11.5% o ddisgyblion ar y gofrestr anghenion dysgu ychwanegol a thua 2% o gefndir ethnig lleiafrifol. 

Cyd-destun a chefndir sy’n arwain y sector

Mae medrau dwyieithrwydd ac aml-ieithog y disgyblion yn cael eu datblygu’n effeithiol wrth iddynt gael eu trochi yn y Gymraeg yn y Dosbarth Derbyn.  Rhydd hyn sylfaen gadarn iddynt i allu cyfathrebu a chymhwyso eu medrau ieithyddol mewn mwy nag un iaith yn ddiweddarach tra yn yr ysgol, er enghraifft Ffrangeg a Mandarin.

Disgrifiad a natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Manteisir ar bob cyfle i hyrwyddo gwybodaeth a dealltwriaeth y disgyblion o’r pwysigrwydd i werthfawrogi a pharchu ieithoedd, diwylliannau a thraddodiadau gwledydd eraill trwy gynnal gweithgareddau penodol yn ystod y flwyddyn academaidd, er enghraifft, o fewn diwrnodau ac wythnosau rhyngwladol.  Addysgir ieithoedd trwy gyfrwng gweithgareddau syml sy’n hyrwyddo’r denfydd o iaith achlysurol yn gyson.  Enghraifft effeithiol o hyn yw pan y daw dau fyfyriwr o Brifysgol Gwlad y Basg i’r ysgol yn flynyddol am gyfnod o hanner tymor er mwyn ymchwilio i weithdrefnau addysgu a dysgu iaith mewn ysgol ble mae ei chyfrwng yn un o ieithoedd lleiafrifol Ewrop.  Achubir ar y cyfle hwn i hyrwyddo’r iaith Fasgeg wrth iddynt addysgu’r disgyblion am gyfnodau byrion yn wythnosol o fewn yr hanner tymor hwn.  Mae’r disgyblion yn elwa’n fawr o’r profiad hwn, nid yn unig trwy gyfathrebu mewn mwy nag un iaith, ond hefyd trwy ddatblygu eu medrau trawsieithu mewn iaith sy’n ynwanegol at y Gymraeg a’r Saesneg. 

Datblygir hyn ymhellach trwy addysgu Ffrangeg i ddisgyblion rhwng blwyddyn 3 a blwyddyn 5 gan athrawes o fewn yr ysgol am gyfnodau penodol yn bythefnosol.  Daw rhieni ynghyd ag aelodau ehangach o’r gymuned i’r ysgol er mwyn cynnal clwb Ffrangeg yn wythnosol ynghyd â rhannu profiadau uniongyrchol gyda’r disgyblion am gael eu geni a’u magu yn Ffrainc.  Clustnodir gwahanol agweddau, er enghraifft, ffrwythau a llysiau, yr ysgol a diddordebau, er mwyn cyfoethogi profiad y disgyblion  ymhellach. 

Fel rhan o weithgarwch pontio gyda’r ysgol uwchradd, mae pob ysgol gynradd yn buddsoddi mewn darpariaeth benodol trwy gyflogi athrawes iaith arbenigol i addysgu Ffrangeg am gyfnod o awr yr wythnsol ym mhob ysgol gynradd sy’n bwydo’r ysgol uwchradd.  Canlyniad hyn yw bod cysondeb yn safonau Ffrangeg y disgyblion sy’n mynychu’r ysgol uwchradd ym mlwyddyn 7 ynghyd â chyfrwng i hyrwyddo ieithoedd tramor modern ar gyfer y dyfodol. 

Mae’r ysgol wedi datblygu partneriaeth gadarn dros gyfnod gyda’r Adran Confucius Prifysgol Caerdydd.  Canlyniad hyn yw bod athro Mandarin, sy’n gynhenid o Tseina, yn addysgu disgyblion blwyddyn 5 am gyfnod o awr yr wythnos ynghyd â chynnal Clwb Mandarin i ddisgyblion mwy abl a dawnus blwyddyn 5 a 6 am gyfnod o hanner awr yn wythnosol.  Datblygir medrau llafar y disgyblion i ddechrau trwy amrywiaeth o weithgareddau hwyliog, er enghraifft, canu caneuon a chymryd rhan mewn gêmau iaith er mwyn trochi’r disgyblion yn yr iaith.  Yn dilyn hyn cynhelir gweithgareddau gwrando er mwyn datblygu medrau darllen ac ysgrifennu’r disgyblion.  Mae’r disgyblion yn dadgodio symbolau Mandarin yn hyderus er mwyn gallu darllen llythrennau a geriau syml yn y lle cyntaf cyn darllen cymalau a brawddegau syml o fewn cyd-destunau sydd o ddiddordeb i’r disgyblion, er enghraifft, yr ysgol ac anifeiliaid y fferm.  Nod hyn oll yw datblygu chwilfrydedd y disgyblion tuag at ieithoedd tramor gan feithrin y sgil o allu cyfathrebu yn fwyfwy hyderus mewn iaith arall sy’n ychwanegol i’r Gymraeg a’r Saesneg.

Mae’r disgyblion wedi sefyll arholiad ‘Young Children’s Test’ yn ddiweddar er mwyn mesur cynnydd y disgyblion ym Mandarin.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau’r dysgwyr?

Mae’r disgyblion i gyd yn huawdl iawn yn y Gymraeg a’r Saesneg ac yn cyrraedd safonau cyson uchel, gyda disgyblion hŷn yr ysgol yn cyfathrebu’n hyderus mewn Ffrangeg a Mandarin.  Mae’r ysgol yn ystyried bod ei disgyblion mwy abl a dawnus yn gwneud cynnydd rhagorol o fewn yr amrywiaeth o brofiadau ieithyddol maen nhw’n eu derbyn o fewn yr ysgol a thu hwnt ac o ganlyniad yn trosglwyddo i’r ysgol uwchradd yn gadarn eu medrau ieithyddol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer da?

Mae’r ysgol yn manteisio ar bob cyfle i hyrwyddo medrau aml-ieithog y disgyblion yn y gymuned leol a thu hwnt ac o ganlyniad yn rhannu arfer da yn anochel.  Mae’r ysgol wedi rhannu arfer dda ynghyd â strategaethau a gweithgareddau addysgu iaith gydag ysgolion eraill y clwstwr a’r consortiwm.  Yn ogystal â hyn, mae’n datblygu partneriaethau pellach gyda’r Brifysgol yng Ngaerdydd a thu hwnt gan 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir Ysgol Pencae ym maestref Llandaf yn ninas Caerdydd gyda’r dalgylch yn gwasanaethu disgyblion o ardal orllewinol y brif ddinas.

Mae niferoedd yr ysgol yn gyson gyda 210 o ddisgyblion o’r Dosbarth Derbyn hyd at Flwyddyn 6 yn yr ysgol. Mae nifer o feithrinfeydd cyfrwng Cymraeg a di-Gymraeg yn trosglwyddo plant i’r ysgol ar gyfer y Dosbarth Derbyn gan nad oes darpariaeth meithrin gan yr ysgol.

Dros y tair blynedd diwethaf, mae oddeutu 2.5% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn cinio ysgol am ddim yn yr ysgol, sy’n sylweddol is na’r cyfartaledd ar gyfer Cymru. Daw 16% o ddisgyblion o gartrefi lle siaredir y Gymraeg gyda gweddill y disgyblion yn dod o gartrefi ble mae un o’r rhieni’n siarad Cymraeg neu’r ddau riant yn ddi-Gymraeg.

Mae tua 11.5% o ddisgyblion ar y gofrestr anghenion dysgu ychwanegol a thua 2% o gefndir ethnig lleiafrifol.

Cyd-destun a chefndir sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Pencae wedi datblygu partneriaethau cyffrous gyda’r gymuned leol i sicrhau fod gwyddoniaeth yn ‘ffynci’ ac yn gyfoes i’w disgyblion. Mae gweithdai gwyddonol ymarferol ar waith yn wythnosol ar draws yr ysgol.  Yn am, bydd ymwelydd arbenigol neu gyfarpar gwyddonol sydd ar fenthyg, wedi sbarduno’r gweithdai hyn.  Trwy ymgysylltu â phartneriaethau cyffrous yn y gymuned, mae profiadau dysgu gwyddoniaeth yn Ysgol Pencae yn gyfoethog, yn berthnasol ac yn fyw.

Mae’n ysgol ddinesig sy’n manteisio ar gyfleoedd sydd ar gael ynghyd â chwarae rhan fwy rhagweithiol mewn meithrin perthnasoedd o fewn y gymuned gan gynnwys rhieni’r ysgol. 

Mae llawer o gyfleoedd cyfoethog yng Nghaerdydd ar gyfer datblygu partneriaethau effeithiol gyda sefydliadau addysgol, masnachol a chymunedol.  Roedd yr ysgol am ddatblygu partneriaethau effeithiol a chynaliadwy i ennyn diddordeb a chyfoethogi’r cwricwlwm gwyddoniaeth ynghyd ag ennyn diddordeb gyrfaoedd yn y byd STEM (science, technology, engineering and mathematics) i ferched yn ogystal â bechgyn.

Disgrifiad a natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Wrth gynllunio mae’r athrawon yn chwilio’n ddiflino am gyfleoedd i ddod â’r pwnc yn fyw i’r disgyblion.  Credir bod cydweithio gydag arbenigwyr STEM sydd yn angerddol am eu maes yn fodd effeithlon i ysbarduno diddordeb a dealltwriaeth y disgyblion. 

Ar ddechrau bob thema, caiff llais y plentyn le blaenllaw yn y cynllunio wrth i staff feddwl am bartneriaethau addas ynghyd â chwestiynau cychwynnol y disgyblion. 

Amcanion yr ymgysylltu yw i: 
• fanteisio ar y gwasanaethau sydd ar gael yn lleol i gyfoethogi’r cwricwlwm
• ysbarduno brwdfrydedd y disgyblion wrth ddod â gwyddoniaeth yn fyw
• godi proffil y pwnc yn yr ysgol.

Mae’r ysgol yn chwilio’n barhaus am wahanol gyfleoedd i ddatblygu partneriaethau newydd.  Mae staff bob amser yn barod i sefydlu perthynas lewyrchus gydag ystod eang iawn o sefydliadau.  Dyma gipolwg ar rai o’r gweithgareddau sydd ar waith yn sgîl hyn, yn Ysgol Pencae:

Partneriaethau Allanol:
• Cynhelir clybiau gwyddoniaeth gan gwmni masnachol yn allgyrsiol i ddisgyblion yr ysgol gyfan
• Gwobr PSQM, www.PSQM.org.uk <http://www.PSQM.org.uk>  Dyma gynllun sy’n datblygu ac yn dathlu addysgu a dysgu gwyddoniaeth gynradd. Mae’r ysgol yn anelu at dderbyn y wobr arian wrth i’r cydlynydd fonitro’r pwnc o fewn yr ysgol dan oruchwyliaeth mentor arbenigol. 
• Mae’r ysgol wedi datblygu perthynas werthfawr gyda llysgenhadon STEM trwy <>.  Bydd y cydlynydd yn achlysurol yn mynychu cyrsiau hyfforddi Gweld Gwyddoniaeth er mwyn derbyn syniadau newydd am ymholiadau gwyddonol.  Mae disgyblion blwyddyn 6 hefyd wedi ennill gwobrau Crest Darganfod dan oruchwyliaeth y llysgenhadon hyn ar ôl dangos, trwy gyfres o weithdai ymarferol, eu bod wedi datblygu eu medrau cydweithio yn ogystal â’u gwybodaeth wyddonol. Mae’r ysgol wedi benthyca cyfarpar gwyddonol, fel y ceir solar oddi wrthynt yn ystod ei gweithdy ar ynni amgen. 
• Manteisiodd yr ysgol ar gyfleoedd i wahodd sioeau gan gwmnïau ac arbenigwyr gwyddonol fel Sioe’r Dreigiaid a Sioeau Techniquest i’r ysgol i ysbrydoli’r disgyblion
• Mae’r ysgol hefyd yn trefnu ymweliadau addysgiadol i ymestyn eu gwybodaeth wyddonol, fel Pwerdy Trydan lleol.

Rhieni
• Mae criw o rieni brwd, sy’n fathemategwyr ac yn wyddonwyr yn cynnal Clwb Gwyddoniaeth ar ôl yr ysgol.  Mae’r clybiau hyn yn cefnogi’r gwaith thema a wneir ar lawr y dosbarth wrth arwain tasgau dysgu cyfoethog fel arsylwi ar organau anifeiliaid go iawn.
• Tra’n astudio creigiau ym mlwyddyn 3, gwahoddwyd daearegydd sy’n riant yn yr ysgol, i’r dosbarth i sôn am ei waith yn astudio llosgfynyddoedd.
• Daeth rhiant sy’n fydwraig i siarad gyda disgyblion y Cyfnod Sylfaen am bwysigrwydd hylendid dwylo.  Dysgon nhw sut i olchi eu dwylo’n gywir a fe gawson nhw gyfle i arsylwi ar lanweidddra eu dwylo nhw o dan beiriant golau uwchfioled.
Partneriaethau Addysg Uwch
• Fel rhan o’i phartneriaeth gydag Adran BioWyddorau Prifysgol Caerdydd, trefnwyd Ffair Wyddoniaeth lwyddiannus yn y neuadd i deuluoedd yr ysgol.  Gwahoddwyd disgyblion o Ysgol Uwchradd Plasmawr i gynnal stondinau arddangos yno.  Roedd myfyrwyr o’r Brifysgol hefyd wedi paratoi arddangosfeydd i ysbrydoli’r nifer fawr o blant a rhieni a ddaeth i’r ffair.
• Mae’r ysgol yn manteisio ar arbenigedd ei Llysgennad STEM o Adran BioWyddonol y Brifysgol, sydd hefyd yn cynorthwyo i ymestyn gwybodaeth wyddonol disgyblion blwyddyn 6.  Mae’n gwneud hyn trwy, er enghraifft, gynnal sesiwn holi ac ateb ar ddechrau’r thema ‘O Dan y Croen,’ ac esbonio cylchrediad y gwaed cyn y gweithdy ar effaith ymarfer corff ar gyfradd curiad y galon.  Mae’r Llysgennad hefyd yn rhannu cyfarpar arbenigol fel mesuryddion pwls a mesurydd foltedd gyda’r ysgol er mwyn gallu cynnal gweithdai cyffrous wrth ymarfer medrau mesur y disgyblion.
• Cafwyd ymweliad gan fyfyrwyr o Ysgol Meddygaeth Prifysgol Caerdydd i gynnal gweithdai ‘Achub Asthmatig’ gyda’r disgyblion hŷn.  Yn dilyn hyn cynlluniodd y disgyblion ymholiad gyda gwellt yfed cul a llydan er mwyn profi’r wybodaeth a gyflwynwyd iddynt gan yr arbenigwyr.
• Mae Ysgol Pencae yn rhan o brosiect TAPS Cymru, sef Asesiad Athrawon mewn Gwyddoniaeth Gynradd (TAPS) Cymru – Teacher Assessment in Primay Science.  Prosiect yw hwn a sefydlwyd gan Brifysgol Bath Spa yn 2013.  Amcanion y prosiect yw datblygu model asesu dibynadwy ysgol gyfan ar wyddoniaeth.  Mae’r adnodd hunanasesu hwn, sef y pyramid, sydd ar gael ar y rhyngrwyd eisoes, yn rhoi syniadau da ar asesu’r pwnc.  Mae’r ysgol, o dan oruchwyliaeth tiwtoriaid gwyddoniaeth, Prifysgol Fetropolitan Caerdydd yn y broses o gasglu enghreifftiau o weithgareddau asesu er mwyn llunio pyramid TAPS Cymru.
 
Partneriaeth ysgolion Cynradd
Mae’r cydlynydd yn cydweithio’n agos â chydlynwyr ysgolion cynradd lleol er mwyn rhannu arfer dda ac i drafod syniadau cyfredol.  Mae’r staff yn treialu adnodd sydd wedi ei baratoi gan ysgol leol er mwyn datblygu medrau hunanasesu’r disgyblion yn eu medrau gwyddonol.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r ysgol yn ystyried bod mabwysiadu partneriaethau o fewn y gymuned wedi cyfrannu at:
• safonau uchel ym medrau gwyddonol y disgyblion
• lefelau uchel o ymgysylltiad disgyblion â dysgu gwyddoniaeth trwy ddod â’r pwnc yn fyw ac yn berthnasol iddynt
• cyfraddau cryf o gynnydd yng nghanran y disgyblion sy’n cyflawni lefel 5 ar ddiwedd cyfnod allweddol 2
• cynnydd nodedig ym medrau rhyngweithiol y disgyblion i gydweithio o fewn tîm wrth ddatblygu ymholiadau gwyddonol
• trefnu Ffair Wyddoniaeth lwyddiannus yn neuadd yr ysgol i ddathlu llwyddiant yr amrywiaeth bartneriaethau wrth iddynt oll ddod ynghyd yn y Ffair.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer da?

Mae’r ysgol wedi rhannu arfer da gydag ysgolion eraill y clwstwr a’r Consortiwm trwy gynnal gweithdai a chyflwyniadau i athrawon ar wahanol agweddau o addysgu a dysgu gwyddoniaeth.  Yn ogystal â hyn, mae’n datblygu partneriaethau pellach gyda’r Prifysgolion yng Nghaerdydd a Phrifysgol Bath Spa.  Bydd yr ysgol hefyd yn parhau i fanteisio ar y cyfleoedd a gynigir iddi gan fudiadau fel Gweld Gwyddoniaeth er mwyn cyfoethogi profiadau’r disgyblion yn y maes hwn. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol San Siôr yn ysgol gynradd wirfoddol a gynorthwyir yr Eglwys yng Nghymru yn Llandudno, Gogledd Cymru.  Mae 245 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd.  Ceir disgyblion sy’n cynrychioli 15 o genhedloedd yn yr ysgol, a disgrifir bod 17% o’i phoblogaeth o darddiad Prydeinig heb fod yn wyn a bod 23% yn dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae ychydig o ddisgyblion yr ysgol yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim.

Mae Ysgol San Siôr yn darparu cwricwlwm ysgogol a heriol sy’n grymuso disgyblion i feddwl drostynt eu hunain ac i ragori ar eu disgwyliadau.  Mae dealltwriaeth o gyfyngiadau’r ystafell ddosbarth fel amgylchedd dysgu a’r cyfleoedd a geir yn yr amgylchedd ehangach yn egwyddor graidd sy’n cyfeirio darpariaeth yr ysgol yn dda.

Mae’r amgylchoedd yn darparu amgylchedd dysgu cyfoethog ac amrywiol sy’n ategu gwaith yr ystafell ddosbarth.  Mae pysgodyn aur yr ysgol wedi’i ddisodli â chameleonod, ieir, crwbanod, madfallod monitor, gecoaid o bob math, a brogaod egsotig, maint soseri.  Nod y staff yw rhoi’r holl fedrau a’r wybodaeth i ddisgyblion i’w galluogi i ddod yn ddinasyddion cyfrifol a gweithgar wrth iddynt symud ymlaen i gam nesaf eu haddysg.

Nod yr ysgol yw darparu gymaint o brofiadau uniongyrchol ag y bo modd i ddisgyblion, ac mae o’r farn bod defnyddio byd natur fel adnodd yn ffactor allweddol i gynnal safonau academaidd craidd lle mae disgyblion yn ymfalchïo yn y byd o’u cwmpas ac yn datblygu hoffter o ddysgu.  Enillodd yr ysgol Wobr Menter Ysgol Gynradd Orau Llywodraeth Cymru am y fenter arloesol ‘Wyau San Siôr’.  Ochr yn ochr â datblygu cwricwlwm creadigol sy’n meithrin dysgu mwy annibynnol, mae Ysgol San Siôr hefyd yn cydnabod yr angen i ddarparu dulliau dysgu mwy uniongyrchol i gefnogi dysgwyr y nodwyd bod angen cymorth ychwanegol arnynt.  Er enghraifft, mae’r ysgol yn defnyddio ymyriadau darllen a rhifedd yn seiliedig ar dystiolaeth. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Erbyn hyn, mae llawer o ysgolion yn cadw ieir ac anifeiliaid mewn ymdrech i gyfoethogi’r cwricwlwm.  Dechreuodd Ysgol San Siôn yn debyg iawn i ysgolion eraill, gan gadw chwe iâr a chasglu eu hwyau.  Yna, gwelodd y staff gyfle addysgol a masnachol na fanteisiwyd arno’n flaenorol.  Fe wnaethant hefyd gydnabod yr angen i ehangu amgylchedd dysgu’r ysgol mewn ffordd a oedd yn galluogi disgyblion i ehangu a gwella eu medrau llythrennedd a rhifedd trwy dasgau mwy perthnasol, mewn cyd-destun.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r ysgol yn cynhyrchu dros 20,000 o wyau’n flynyddol erbyn hyn, a dywed mai hi yw’r unig ysgol yng Nghymru sy’n gallu gwerthu wyau i sefydliadau manwerthu.  Mae’r ysgol wedi cofrestru fel gorsaf bacio ac mae’n stampio bob wy gyda chod unigryw sy’n galluogi gwerthu i siopau manwerthu, yn dilyn cymeradwyaeth gan y Gwasanaethau Rheoliadol a’r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Labordai Milfeddygol.

Mae’r elfennau ‘fferm ysgol’ yn herio medrau entrepreneuraidd y plant yn effeithiol drwy’r cysylltiadau a sefydlwyd gyda chanolfan leol bwydydd o Gymru fel man i werthu wyau’r ysgol yn ogystal â mannau eraill.  Mae’r ysgol wedi datblygu cysylltiadau busnes eraill gyda chwmni gwaith saer sy’n cyflenwi deunydd gwely yn gyfnewid am wyau.  Yn sgil y prosiect arloesol iawn hwn, nid yn unig y mae’r ysgol wedi’i chydnabod fel ysgol sy’n gallu gwerthu wyau drwy siopau manwerthu, ond mae hefyd wedi ennill gwobr Menter Ysgol Gynradd Orau gan Gynllun Criw Mentrus Llywodraeth Cymru.  Arweiniodd hyn at gydnabyddiaeth genedlaethol, gyda’r ysgol yn ymddangos ar BBC Countryfile, S4C, ITV Wales a rhaglenni cenedlaethol eraill. 

Mae wythnosau â thema yn galluogi pob grŵp blwyddyn i gyfranogi’n llawn, nid yn unig yn casglu wyau ac yn cynnal a chadw’r cutiau, ond mae wedi codi safonau hefyd.  Mae staff yn cynllunio gweithgareddau ar draws pob un o feysydd y cwricwlwm a dynnir o weithgareddau ysbrydoli fel o lyfr Roald Dahl ‘Danny Champion of the World’.  Maent yn cynnwys ysgrifennu creadigol ar sut i ddal iâr; mewnbynnu data ar ‘daenlenni incwm / gwariant’ a chyfrifo elw; pennu cryfder sŵn y ‘ceiliog niwsans’ gan ddefnyddio cofnodwyr data i fesur desibelau a pha mor debygol y mae o effeithio ar y gymuned leol; a hefyd ysgrifennu ar draws ystod o genres.  Mae ymgorffori gweithgareddau o’r fath mewn wythnosau â thema wedi ychwanegu gwerth mawr at y gwaith sy’n gysylltiedig â chadw ieir, ac mae wedi cyfrannu at gynnal safonau uchel ym medrau llythrennedd a rhifedd disgyblion. 

Mae’r ysgol wedi buddsoddi elw mewn prosiectau tebyg, fel sefydlu gwenynfa ar safle’r ysgol.  Yn ei thro, mae wedi defnyddio refeniw o’i chynhaeaf mêl a’i gwerthiannau wyau i dalu am gwtshys darllen ac offer chwarae awyr agored, yn ogystal ag ehangu’r wenynfa.  Mae gan y cyngor ysgol lais wrth benderfynu sut dylai’r ysgol ddefnyddio’i helw.  Rhaid cofio, er mwyn sefydlu’r fferm, fod yr ysgol wedi gorfod edrych ar ffyrdd eraill o gynhyrchu incwm.  Gwnaeth hyn drwy waredu dau fin 1,100 litr a chael biniau ailgylchu yn eu lle.  Fe wnaeth y symudiad hwn tuag at wella ailgylchu greu digon o gyllid i alluogi’r ysgol i ddatblygu’r elfen fferm yn y lle cyntaf.

Mae’r wyau o’r haid o 50 o ffesantod aur addurnol yn cael eu marchnata hefyd a’u gwerthu ar eBay, ac mae’r ysgol yn deor canran o’r wyau bob blwyddyn er mwyn cynnal yr haid fridio.

Mae perllan a sefydlwyd ar gae’r ysgol, a lleiniau llysiau yn galluogi’r ysgol i gynaeafu ffrwythau a llysiau i wneud siytni.  Mae system fanwl Dadansoddi Peryglon a Phwynt Rheoli Critigol wedi galluogi’r ysgol i wneud a gwerthu siytni’r ysgol; ac mae Grŵp Anogaeth yr ysgol yn defnyddio’r ffrwythau a’r llysiau a dyfir yn nhwnnel polythen ac ar leiniau llysiau’r ysgol mewn ffyrdd cyffrous sy’n cynyddu eu hunan-barch a’u hyder. 

Bob wythnos, mae’r ysgol yn amserlennu dosbarthiadau gwahanol i oruchwylio’r dyletswyddau sy’n gysylltiedig â chynnal elfen ‘fferm’ yr ysgol.  Maent yn cysylltu gweithgareddau â’r cwricwlwm i godi safonau disgyblion mewn amrywiaeth o ffyrdd.

Mae’r agweddau entrepreneuraidd ar San Siôr yn ddatblygiad cymharol newydd, y profwyd eu bod yn boblogaidd, ac mae plant yn cynnig gweithdai i ysgolion eraill, yn seiliedig ar addasu, ecoleg a chadwraeth.  Cymharwyd ansawdd y gweithdai hyn â gweithdai masnachol tebyg i sicrhau gwerth am arian.  Mae’r ysgol yn mynnu bod disgyblion yn ymchwilio ac yn cyflwyno’u canfyddiadau  mewn ffyrdd bywiog i ddal diddordeb y gynulleidfa, o ddal cameleon wrth iddo saethu ei dafod elastig allan, i ddisgrifio creadur cyffredin sydd â mwy o ddannedd na morgi mawr gwyn, ond dim ond un droed!  Mae medrau ymchwilio disgyblion ar y rhyngrwyd wedi gwella yn unol â’u hawch am wybodaeth. 

Mae ail-fuddsoddi cyllid mewn prosiectau tebyg wedi bod yn athroniaeth ganolog i’r prosiectau y mae’r ysgol yn ymgymryd â nhw.  Er mai megis cychwyn y mae’r ysgol o ran cadw gwenyn, mae staff wedi cynyddu’r cychod gwenyn o un cwch ddwy flynedd yn ôl i saith cwch heddiw.  Mae camera yn un o’r cychod sy’n trosglwyddo lluniau o weithgarwch y cwch gwenyn i sgrin yng nghyntedd yr ysgol.  Mae gwerth addysgol cadw gwenyn yn aruthrol a bydd yn cael ei ddatblygu ymhellach, tra bod y gwerth masnachol eisoes wedi’i wireddu’n llawn, gyda’r holl fêl yn cael ei werthu o fewn dyddiau i bob cynhaeaf mêl, yn Ffair Fêl hynaf Cymru yng Nghonwy.  Bydd yr ysgol yn ymchwilio ymhellach i’r modd y gellir defnyddio gwenyn i godi safonau ar draws y cwricwlwm yn y dyfodol. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi galluogi athrawon i gynllunio cwricwlwm perthnasol a diddorol sy’n diwallu anghenion pob dysgwr.  Mae athrawon wedi sicrhau bod amgylchedd dysgu cyfoethog yr ysgol yn cael ei ddefnyddio’n effeithiol i ddarparu cyd-destunau heriol i ddatblygu medrau llythrennedd a rhifedd disgyblion.  Erbyn hyn, mae disgyblion yn cymhwyso ystod o fedrau rhifedd a llythrennedd yn hyderus i safon dda iawn ar draws y cwricwlwm.  Mae medrau llefaredd disgyblion, ac yn benodol, eu hyder wrth gyflwyno i ystod eang o gynulleidfaoedd, wedi gwella’n sylweddol dros y blynyddoedd diwethaf.  Hefyd, mae gan ddisgyblion ddealltwriaeth dda iawn o waith entrepreneuraidd, gan gynnwys agweddau allweddol fel elw a cholled, a chyfrifyddu syml.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu’r gwaith hwn drwy ymddangos ar y teledu’n genedlaethol ac yn lleol, BBC Countryfile, ITV News, CBeebies, S4C Ffermio, BBC Radio a radio lleol.  Yn dilyn ymlaen o’r cyhoeddusrwydd hwn, mae ysgolion ledled y Deyrnas Unedig wedi cysylltu â chi i gael cyngor ac i drefnu ymweliadau i weld y gwaith.  Erbyn hyn, mae Prifysgol John Moores yn trefnu ymweliadau blynyddol gyda 40 o fyfyrwyr i gael gweld yn uniongyrchol sut mae’r amgylchedd dysgu yn gallu effeithio ar safonau, ac maent wedi cynnwys yr ysgol fel astudiaeth achos ar gyfer eu cyhoeddiad nesaf, “Understanding Sustainability in the Early Years across the UK”. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Parc Hendredenny mewn ardal breswyl ar gyrion Caerffili.  Mae 249 o ddisgyblion ar gofrestr yr ysgol, gan gynnwys 39 sy’n mynychu’r feithrinfa yn rhan-amser.  Mae wyth o ddosbarthiadau un oedran.  Mae tua 5% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw cyfartaledd Cymru.  Mae’r ysgol yn nodi bod anghenion dysgu ychwanegol gan 12% o ddisgyblion, sy’n is o lawer na’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae datganiad o anghenion addysgol arbennig gan ychydig iawn o ddisgyblion, ac mae ychydig iawn yng ngofal yr awdurdod lleol.  Mae bron yr holl ddisgyblion o ethnigrwydd gwyn Prydeinig ac yn dod o gartrefi lle siaredir Saesneg fel y brif iaith.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Gan fod gan yr ysgol niferoedd isel o ddisgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim, mae arweinwyr yn teimlo ei bod yn bwysig darparu digon o her i’r disgyblion mwy abl tra’n sicrhau hefyd bod anghenion yr holl ddysgwyr yn cael eu diwallu.  Yn dilyn hunanarfarnu, nododd arweinwyr yr angen i symleiddio arferion asesu ar gyfer dysgu, ac i wella cysondeb ac ymatebolrwydd er mwyn cau bylchau medrau ar draws y Cyfnod Sylfaen a chyfnod allweddol 2.  Penderfynwyd defnyddio’r dechnoleg a oedd ar gael ac arbenigedd yr holl staff mewn technoleg gwybodaeth a chyfathrebu (TGCh).

Mae’r dirprwy bennaeth wedi ymgymryd â rôl cydlynydd asesu ers 2010.  Fodd bynnag, mae pob un o’r staff yn gysylltiedig â’r broses asesu ar gyfer dysgu sydd o ansawdd uchel.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Mae pob un o’r staff yn cyfranogi mewn asesu ar gyfer dysgu trwy gofnodi’u harsylwadau o gynnydd disgyblion, ac maent yn arfarnu eu perfformiad ar ddogfen electronig a rennir drwy Hwb.  Pan fydd staff yn nodi bwlch medrau yn nysgu’r disgyblion, cofnodir hyn ar e-ddogfen gydweithredol yn OneDrive, a gall yr holl ymarferwyr gael mynediad iddi ar unwaith.  Mae’r arsylwadau ffurfiannol hyn yn galluogi athrawon dosbarth i fod yn ymatebol trwy gynllunio ymyriadau ‘cau’r bwlch medrau’ yn ddi-oed, gan ddyrannu adnoddau a staff i fynd i’r afael ag anghenion grŵp ac unigolion.  Mae hyn yn aml yn digwydd ar yr un diwrnod, ac mae’n rhoi dysgwyr ar lwybr at feistrolaeth.

Mae staff yn annog disgyblion Blwyddyn 6, yn enwedig y rhai mwy abl, i gofnodi eu ‘camau nesaf’ eu hunain.  Os ydynt yn gweld medr yn heriol, maent yn gwneud cofnod ac mae’r athro yn paratoi dewis o adnoddau wedyn i’w cynorthwyo, gan eu galluogi i weithio ar fedr yn annibynnol.

Mae disgyblion ym Mlwyddyn 2 hefyd yn dewis darnau o waith lle teimlant eu bod wedi dangos medr arbennig yn dda. Cymerant dystiolaeth ffotograffig neu fideo, a’i lanlwytho i’w hardal storio yn Hwb, gan ddefnyddio rhaglen J2E.  Mae disgyblion yn anodi eu gwaith, gan ddefnyddio’r opsiwn ‘sgwrs ddysgu’.  Mae hyn yn darparu cyfleoedd iddynt fyfyrio ar eu dysgu, a chyfle i athrawon a disgyblion gael deialog hir ac ystyrlon mewn amrywiaeth o leoliadau, gan gynnwys y cartref.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau disgyblion?

Mae disgyblion yn gwneud cynnydd da iawn yn eu medrau llythrennedd a rhifedd.  Mae dealltwriaeth glir o gyflawniad disgyblion gan yr holl staff sy’n gweithio gyda charfan, ac mae targedau unigoledig gan yr holl ddisgyblion.  Pan fydd staff neu ddisgyblion yn nodi unrhyw faterion, maent yn mynd i’r afael â nhw yn ddiymdroi fel arfer, ar yr un diwrnod neu’r diwrnod nesaf mewn sesiynau medrau sylfaenol, gan hyrwyddo cyfleoedd dysgu disgyblion i’r eithaf felly a’u galluogi i ymgysylltu’n llawn â  cham nesaf eu taith ddysgu. 

Mae’r ysgol yn y 25% uchaf o ysgolion tebyg yn gyson ar gyfer llythrennedd a rhifedd, ac mae perfformiad disgyblion ar y lefel uwch uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae holiaduron Agweddau Disgyblion at eu Hunain a’r Ysgol (PASS) yn darparu tystiolaeth eu bod yn ymgysylltu’n dda â dysgu eu hunain a’u bod yn dod yn ddysgwyr uchelgeisiol a galluog. 

Sut ydych chi wedi ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu’r arfer dda hon yn eang trwy gyflwyniadau, arddangosiadau a gweithdai mewn amrywiaeth o leoliadau:
• Cyfarfod rhwydwaith cydlynydd TGCh y consortiwm rhanbarthol
• Digwyddiad ‘Arfer Dda’ technoleg gwybodaeth Caerffili
• Adolygiad ysgolion/Ysgolion Gwyrdd cymheiriaid
• Clwstwr
• Digwyddiad ‘Arfer Dda’ mathemateg y consortiwm rhanbarthol
• Marchnad ysgolion arloesi
• Ysgolion partneriaeth
• Cyfarfodydd llywodraethwyr

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol y Preseli yn ysgol gyfun gymunedol, benodedig ddwyieithog, i ddisgyblion 11-18 oed. Cynhelir yr ysgol gan awdurdod lleol Sir Benfro.  Mae ynddi 906 o ddisgyblion ac mae 162 yn y chweched dosbarth.  Lleolir yr ysgol ym mhentref Crymych yng ngogledd y sir ac mae’n gwasanaethu dalgylch eang gwledig sydd yn cynnwys trefi Hwlffordd, Penfro a Dinbych Y Pysgod.  Yn gyffredinol, daw disgyblion o ardaloedd nad ydynt yn ffyniannus nac ychwaith dan anfantais economaidd.  Mae 4.9% o ddisgyblion yn gymwys i brydau ysgol am ddim.  Daw lleiafrif o’r disgyblion (tua 43%) o deuluoedd lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad gartref ac mae bron pob un o’r disgyblion yn siarad Cymraeg yn rhugl.  Caiff pob disgybl ei addysgu trwy gyfrwng y Gymraeg.  Derbynia’r ysgol disgyblion o’r ystod lawn o allu.  Mae 21% o ddisgyblion ar gofrestr anghenion addysgu ychwanegol yr ysgol, gydag 1% ar ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.  Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn ysgol arloesi ac mae’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill i fwrw ymlaen â datblygiadau yn ymwneud â’r cwricwlwm a dysgu proffesiynol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain yn y sector?

Mae Ysgol y Preseli wedi bod yn cyflwyno’r Fagloriaeth i bob disgybl yng nghyfnod allweddol 4 a 5 ers 2005.  Mae canlyniadau’r Fagloriaeth yn rhagorol.  Yn 2016 graddiwyd y Fagloriaeth am yr ail flwyddyn.  Llwyddodd 89% o’r cohort i ennill Diploma Uwch a 100% o’r disgyblion a gofrestrwyd.  Roedd y canran llwyddiant A*-A yn 51% ac A*-C yn 100%. Mae cyfraddau llwyddiant Cymhwyster Bagloriaeth Cymru Legacy wedi bod yn rhagorol 2007-2016. Mae llwyddiant y Fagloriaeth yng nghyfnod allweddol 4 a chyfnod allweddol 5 wedi gosod yr ysgol ar flaen y gad yng Nghymru o ran deilliannau.

Mae Cydlynydd y Fagloriaeth yn aelod o’r Tîm Rheoli.  Mae’r Fagloriaeth ar ei newydd wedd yn darparu cyfle i’r ysgol ddatblygu dull newydd o gyflwyno heriau’r Tystysgrif Her Sgiliau. Mae Cydlynydd y Fagloriaeth yn gyfrifol am arwain timoedd cyfnod allweddol 4 a chyfnod allweddol 5.  Yn 2016 penodwyd cydlynwyr ar gyfer pob her sy’n defnyddio’u harbenigedd i lunio rhaglen dysgu ac addysgu ysgogol ac ysbrydoledig.  Ystyria’r ysgol hyn yn ddull effeithiol o ddosrannu cyfrifoldebau a meithrin arbenigedd yn y gwahanol heriau.  Mae’r Cydlynydd yn llunio Hunan Arfarniad a Chynllun Gwella Adrannol yn flynyddol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r weithgaredd?

Cyfrifoldeb y Cydlynydd a Chydlynwyr yr Heriau yw paratoi cynlluniau gwaith heriol a phriodol sy’n datblygu’n synhwyrol ar wybodaeth gyd-destunol.  Mae’r adran yn ymroi i ddarparu profiadau dysgu sy’n ddiddorol, heriol ac yn ysgogol e.e. Cynhadledd Menter #MENTRO17.  Bu’r gynhadledd yn gyfle i ddisgyblion weithio fel tîm, i ddatrys problemau ac i feddwl yn greadigol cyn derbyn cyngor a chefnogaeth wrth bobl busnes ac entrepreneuriaid llwyddiannus yr ardal.  Rhoddwyd pwyslais ar ddatblygu sgiliau cyflogadwyedd ac arloesedd.

Mae’r ysgol yn darparu gwybodaeth am yr holl gyfleoedd gyrfaol sydd ar gael gan gynnig arweiniad di duedd sy’n helpu disgyblion i ddewis y llwybr cywir. Mae’r ysgol yn cydnabod cynnwys y Fagloriaeth a’r Tystysgrif Her Sgiliau fel rhan annatod o raglen Gyrfau a Byd Gwaith yr ysgol. Derbynia’r disgyblion gyfarwyddyd a chyngor o ansawdd dda mewn perthynas â’u llwybrau dysgu gyrfaol e.e. Cynhadledd Paratoi’r Ffordd i Flwyddyn 11, Cynadleddau Hwb Seren a Noson Llwybrau’r Dyfodol i Flynyddoedd 11 a 12.

Mae heriau’r Dystysgrif Her Sgiliau yn meithrin y medrau angenrheidiol i lwyddo ym myd gwaith.  Er mwyn cyfoethogi’r ddarpariaeth i ddisgyblion mae’r adran wedi creu cysylltiadau uniongyrchol gyda busnesau ac entrepreneuriaid lleol wrth gyflwyno rhaglen ddysgu arloesol.  Mae’r adran yn defnyddio mewnbwn a chyngor yr entrepreneuriaid wrth lunio a gweithredu’r ddarpariaeth gan sicrhau bod cynlluniau gwaith, gweithgareddau ac adborth yn addas i bwrpas nid yn unig er mwyn cwrdd â gofynion yr heriau ond hefyd er mwyn paratoi disgyblion ar gyfer llwybr gyrfa yn y dyfodol.

Er mwyn diwallu anghenion Her y Gymuned mae’r ysgol wedi datblygu partneriaethau adeiladol a chyffrous gyda Pharc Cenedlaethol Arfordir Sir Benfro a Sefydliad Paul Sartori.

Mae meithrin sgiliau digidol disgyblion yn flaenoriaeth i’r ysgol a’r adran. Defnyddir cynllun ‘Dewch a’ch Dyfais’ ym Mlynyddoedd 10 i 13 er mwyn cyfoethogi profiadau digidol.  Mae’r adran yn manteisio ar y datblygiadau digidol diweddaraf er mwyn cryfhau effeithiolrwydd personol ein disgyblion a’u paratoi ar gyfer gofynion byd gwaith y dyfodol.  Mae tystiolaeth bod yr adran yn defnyddio Facebook, Show My Homework, HWB a Trydar yn effeithiol i gysylltu â’r cartref er mwyn codi ymwybyddiaeth rhieni o berthnasedd y cymhwyster.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae cydweithio agos rhwng yr ysgol a busnesau ac entrepreneuriaid yn darparu mewnwelediad allweddol i ddisgyblion i fyd gwaith.  Nid yn unig mae’r rhaglen dysgu ac addysgu yn mynd tu hwnt i ateb gofynion y cymhwyster ond mae hefyd yn cyfoethogi dealltwriaeth disgyblion o’r hyn sydd o’u blaenau wrth fentro i addysg bellach, addysg uwch a byd gwaith.  Trwy ddarparu cyfleoedd i ddisgyblion i ddysgu am brofiadau, llwyddiannau a chamgymeriadau entrepreneuriaid llwyddiannus, arfogir disgyblion i fod yn arloesol, i feddwl yn greadigol ac i gymryd risg sef gofynion Heriau’r Tystysgrif Her Sgiliau.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu’ch arfer da?

Rhennir adnoddau ar gais ysgolion eraill yn aml er mwyn rhannu ein harfer da.  Mae’r adran yn cydweithio’n agos ac yn adeiladol gydag ysgolion Sir Benfro ac ysgolion Cyfrwng Cymraeg y rhanbarth er mwyn sicrhau ansawdd a chryfhau prosesau asesu.  Mae adnoddau’r adran yn cael eu harbed ar Hwb+.  Estynnir gwahoddiad i randdeiliaid perthnasol i ymweld â neu i gyfranogi mewn digwyddiadau megis Cynhadledd #Mentro17.  Mae’r cyfan yn cael eu hysbysu i eraill trwy Facebook yr Ysgol.