Arfer effeithiol Archives - Page 46 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol gymysg, gymunedol 11 i 18 oed yn Rhondda Cynon Taf yw Ysgol Gyfun Treorci.  Mae’n ysgol cyfrwng Saesneg sydd â chryn dipyn o ddarpariaeth Gymraeg.  Mae’r ysgol yn galluogi disgyblion o ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg i barhau i astudio tua hanner eu pynciau trwy gyfrwng y Gymraeg yng nghyfnod allweddol 3.  Mae tua 1,680 o ddisgyblion ar y gofrestr. 

Mae tua 21% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim, ac mae gan ryw 20% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Mae naw deg chwech y cant o ddisgyblion o gefndir gwyn Prydeinig.  Mae tua 10% o ddisgyblion yn rhugl yn y Gymraeg, a gall ryw 40% ohonynt siarad Cymraeg, ond ddim yn rhugl.  Mae saith y cant o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol

Yn 2007, Ysgol Gyfun Treorci oedd yr ysgol gyntaf yng Nghymru i ennill gwobr her y Gymdeithas Genedlaethol ar gyfer Plant Abl mewn Addysg (NACE).  Ers ei phenodi yn 2011, mae’r pennaeth wedi canolbwyntio gwaith yr ysgol ar gydnabod pob disgybl fel unigolyn ac ar sicrhau bod safonau uchel wrth wraidd athroniaeth yr ysgol.  Mae pob un o’r arweinwyr yn cynnal ffocws cadarn ar sicrhau eu bod yn cynorthwyo a herio’r disgyblion hynny sy’n fwy abl a thalentog trwy ystod o strategaethau a darpariaeth effeithiol. 

Disgrifiad o’r gweithgarwch/strategaeth

Mae arweinwyr wedi datblygu darpariaeth hynod greadigol i sicrhau bod disgyblion mwy abl yn datblygu medrau Cymraeg helaeth.  Mae hyn yn cyd-fynd yn dda â blaenoriaethau lleol a chenedlaethol, a chymuned yr ysgol.  Er enghraifft, mae dadansoddiad arweinwyr yn dangos bod o leiaf 80% o ddisgyblion sy’n mynychu prifysgol yn aros yng Nghymru, ac mae’r rhan fwyaf ohonynt yn parhau i weithio a byw yng Nghymru.  O ganlyniad, mae’r ysgol yn targedu datblygiad medrau Cymraeg ar gyfer disgyblion mwy abl yn fuddiol. 

Mae staff o’r ysgol uwchradd yn addysgu Cymraeg yn yr ysgolion cynradd sy’n ei bwydo bob wythnos, gan ddechrau gyda disgyblion ym Mlwyddyn 5.  Ar ôl dwy flynedd o weithio gyda’r disgyblion hyn, gallant nodi’r rheiny sy’n fwy abl yn effeithiol.  Trwy gysylltu ag arweinwyr cynradd a rhieni, mae’r ysgol yn rhoi’r disgyblion hyn ar raglen Gymraeg garlam, sef Cwrs Carlam.  Mae’r un athrawon yn gweithio gyda’r disgyblion mwy abl hyn trwy eu blynyddoedd cyntaf yn yr ysgol uwchradd ac mae disgyblion yn symud yn gyflym trwy’r cwricwlwm Cymraeg.  I gefnogi’r gwaith hwn, mae athrawon mewn pynciau sylfaen eraill yn defnyddio mwy o Gymraeg fel iaith y cyfarwyddyd mewn gwersi, ac maent yn disgwyl i ddisgyblion ddefnyddio’u medrau Cymraeg wrth ysgrifennu.  O ganlyniad, mae’r disgyblion mwy abl hyn yn datblygu eu medrau Cymraeg yn dda iawn ac yn sefyll eu harholiadau TGAU ar ddiwedd Blwyddyn 9.  Mae canlyniadau’n dangos bod bron pob un o’r disgyblion yn cyflawni gradd uchel yn gyson. 

Fel rhan o ymdrech yr ysgol i wella darpariaeth a deilliannau ar gyfer disgyblion mwy abl, mae arweinwyr yn gwrando ar safbwyntiau’r disgyblion hyn yn gydwybodol, ac yn gweithredu yn unol â nhw.  Mae gan yr ysgol fforwm cryf llais y disgybl o’r enw’r cyngor ysgol ar gyfer disgyblion mwy abl a thalentog.  Mae’r cyngor hwn o ddau ddisgybl o bob grŵp blwyddyn yn cyfarfod yn rheolaidd ac yn rhoi safbwynt buddiol i arweinwyr ar ddarpariaeth yr ysgol o safbwynt myfyriwr.  Gall disgyblion dynnu sylw arweinwyr yr ysgol at faterion y maent yn eu hystyried yn arwyddocaol, ac mae’r ysgol yn gofyn am eu barn ar faterion pwysig a allai effeithio ar ddisgyblion mwy abl a thalentog.  Er enghraifft, mae arweinwyr yn gofyn i ddisgyblion am adborth ar lefel yr her a gânt mewn gwahanol wersi a sut gallai’r ysgol wella, yn eu barn nhw.  O ganlyniad, mae arweinwyr wedi gwneud newidiadau mewn dosbarthiadau ac wedi cyfoethogi darpariaeth yn unol â syniadau’r grŵp, pan fo’n briodol.  Er enghraifft, erbyn hyn, gall disgyblion gymryd rhan mewn gweithgareddau manylach y tu allan i’r ysgol, fel ymweld â phrifysgol lle mae disgyblion mwy abl yn dysgu am athroniaeth a diwrnod iaith ar gyfer disgyblion mwy abl mewn ysgol uwchradd arall.  

Effaith ar ddarpariaeth a safonau

Mae deilliannau mewn Cymraeg ar gyfer disgyblion mwy abl sy’n dilyn rhaglen y Cwrs Carlam yn gyson uchel.  Yn 2016, cyflawnodd bron i ddau o bob tri o’r disgyblion hyn radd A* neu A, tra sicrhaodd 95% raddau A* i B.  Yn 2017, cyflawnodd 85% o ddisgyblion raddau A* neu A, a chyflawnodd 100% o ddisgyblion raddau A* i B (Llywodraeth Cymru, 2017c).

Dros y pedair blynedd ddiwethaf, mae cyfran y disgyblion sy’n cyflawni pum gradd A*-A mewn TGAU (neu gyfwerth) yn gyson uwchlaw’r cyfartaledd ar gyfer y teulu o ysgolion (Llywodraeth Cymru, 2017c).

Barnodd Estyn fod yr ysgol yn darparu profiadau dysgu rhagorol sy’n bodloni anghenion yr holl ddisgyblion.  Mae darpariaeth Cwrs Carlam yr ysgol yn galluogi disgyblion mwy abl a thalentog i wneud cynnydd cyflym o ran datblygu eu medrau Cymraeg.

Mae gan ddisgyblion mwy abl a thalentog agweddau cadarnhaol iawn at addysgu, ac mae ganddynt ddisgwyliadau uchel ohonyn nhw eu hunain, gan nodi prifysgolion mawreddog yr hoffent eu mynychu, a gyrfaoedd heriol y maent yn anelu atynt.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Ysgol Gynradd Gladstone yn creu rhaglen anogaeth ‘gofleidiol’ ar gyfer yr holl ddisgyblion, yn enwedig i gynorthwyo disgyblion o gefndiroedd difreintiedig.

Mae’r arweinydd anogaeth yn dra chymwys ac mae wedi cwblhau hyfforddiant gyda’r Rhwydwaith Grŵp Anogaeth.  Mae hefyd yn hyfforddi fel cwnselydd ar hyn o bryd, sy’n dangos ymrwymiad yr ysgol i barhau â’r pwyslais o wrando ar y disgyblion.

Ystafell ddynodedig, a elwir ‘Y Cwtsh’, yw’r ganolfan ar gyfer darpariaeth anogaeth yr ysgol.  Disgrifir hon gan yr ysgol fel ‘cartref oddi cartref’ gyda dodrefn meddal, goleuadau tawel, arogl afal sbeis, addurniadau a chasgliad o debotau.  Mae’r staff wedi ceisio creu ‘Tŷ Mamgu’ i’r disgyblion.  Man diogel yw hwn.  Maent wedi bod yn datblygu’r ystafell hon er 2012 i gydnabod disgyblion sy’n cael anhawster dysgu oherwydd eu lles corfforol neu emosiynol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r ddarpariaeth anogaeth yn dechrau am 8.45am pan fydd disgyblion ‘brecwast’ a ddewiswyd yn ofalus yn cyrraedd.  Dechreuant bob bore gyda gwahanol weithgaredd wedi’i amserlennu, gan gynnwys lliwio a storïau.  Yna, mae’r disgyblion yn golchi’u dwylo, yn gosod y bwrdd brecwast ac yn paratoi brecwast sylfaenol gyda thost, jam a the neu ddŵr.  Dewisir y disgyblion hyn yn ôl presenoldeb, unrhyw bryderon sydd gan yr athrawon neu gais gan rieni am gymorth os yw disgyblion yn amharod i ddod i mewn i’r ysgol.

Tra bod y disgyblion yn bwyta rhwng 9am a 9.30am, ceir system ‘mewngofnodi’ yn Cwtsh lle gall pob disgybl ofyn am gael ‘picio i mewn am sgwrs’.  Mae hwn yn gyfle i wrando ar ddisgyblion, datrys anghydfodau, a darparu cyfnod tawel a chysurlon os oes angen, neu i gysylltu â rhieni os yw hynny’n angenrheidiol.  Gallai rhai disgyblion, er enghraifft, fod yn pryderu ynghylch aelod o’r teulu sy’n sâl, gallai disgyblion eraill fod wedi ffraeo gyda ffrind.  Caiff eu llais ei glywed, neu croesewir eu tawelwch.  Mae croeso i bob disgybl.

Mae’r Cwtsh yn newid ei ddefnydd amser chwarae, a daw yn fan i fyfyrio i ddisgyblion sydd wedi brifo plentyn arall y diwrnod blaenorol neu’r bore hwnnw.  Mae’r ysgol yn gwrthod derbyn unrhyw fath o gam-drin corfforol, a mynnir bod unrhyw blentyn sy’n brifo unigolyn arall yn yr ysgol yn llenwi ffurflen gymodi, sy’n atgoffa disgyblion o’r gwerthoedd y maent yn eu coleddu, a pham nad oedd eu gweithredoedd yn fuddiol, yn garedig nac yn gyfeillgar.

Mae’r ysgol yn cynnal cylchoedd rhaglen cymorth myfyrwyr dyddiol.  Mae’r rhain ar gyfer disgyblion sydd wedi’u dewis gan athrawon, sy’n ystyried eu hamgylchiadau presennol yn ofalus.  Mae cylch rhaglen cymorth myfyrwyr yn para am 12 wythnos ac mae’n cynnwys cyfres o gylchoedd siarad sy’n ymdrin â phynciau o ddicter i gyd-dynnu ag oedolion.  Mae gan ddisgyblion fan diogel, cyfrinachol lle gallant fyfyrio, trafod ac adolygu eu perthnasoedd a’u hymddygiadau.

Amser cinio, mae dau oedolyn yn cael cinio gyda grŵp bach o ddisgyblion agored i niwed a allai fod yn cael anhawster yn ymdopi mewn ardal fwyta fawr.  Mae staff yn gosod y bwrdd ac yn bwyta fel y byddai teulu’n ei wneud gartref, gan annog moesau wrth y bwrdd, arferion bwyta da ac awyrgylch bwyta naturiol, ymlaciedig.

Yn y prynhawniau, daw’r Cwtsh yn uned anogaeth i ddisgyblion sydd wedi’u dewis yn ofalus gan ddefnyddio adnodd ar gyfer asesu datblygiad cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol plant a phobl ifanc.  Mae strwythur cadarn gan yr ysgol ar gyfer cynllunio lles emosiynol disgyblion.  Mae hyn yn cynnwys hwyluso teithiau lleol yn wythnosol, a chyfleoedd i ganu caneuon, coginio, adrodd storïau, paentio, creu a chwarae.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r safonau ymddygiad wedi gwella ar draws yr ysgol, gyda’r ysgol yn adrodd am gynnydd o 4% hyd yma eleni yn nifer y disgyblion sy’n teimlo bod disgyblion eraill yn ymddwyn yn dda ar draws yr ysgol.  Bu cynnydd o 7% yn nifer y disgyblion sy’n teimlo bod yr ysgol yn delio’n dda ag unrhyw faterion yn ymwneud â bwlio.

Mae dadansoddiad arall yn nodi bod yr ysgol gryn dipyn yn well na’r cyfartaledd ar gyfer ysgolion yn ei hawdurdod lleol.  Yn benodol, mae lefelau hunanbarch disgyblion yn uchel iawn ac mae lefelau dicter yn isel iawn.  Mae’r holl ddisgyblion yn llawn cymhelliant ac yn cymhwyso’u hunain yn dda yn ystod gwersi.

Mae’r ysgol yn nodi hefyd ei bod wedi gweld gostyngiad o 25% yn nifer y llythyrau sy’n cael eu hanfon gartref i rieni o ganlyniad i’w strategaeth ymddygiad ysgol gyfan.  Mae’r gyfradd gwaharddiadau wedi gostwng ac mae nifer y ‘nodau X’ ar gyfer trais corfforol wedi gostwng hefyd.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae ysgolion eraill o fewn yr awdurdod lleol wedi ymweld i edrych ar y ddarpariaeth ac mae’r arfer yn cael ei rhannu hefyd yng nghyfarfodydd fforwm anogaeth yr awdurdod lleol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn adolygiad o’r ddarpariaeth ar gyfer disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol ar draws yr ysgol, penderfynwyd adeiladu ar yr arfer ragorol yn y ddarpariaeth ag adnoddau.  Fe wnaeth adolygiad gyd-daro ag arfarniad o strwythur staffio’r ysgol, a alluogodd un aelod o’r uwch dîm arwain i fod yn gyfrifol am uno’r ddarpariaeth ar gyfer lles, ymddygiad ac anghenion dysgu ychwanegol disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yn mynychu sesiynau grŵp lle maent yn rhannu syniadau gyda’r athro ynglŷn â beth yr hoffent ei ddysgu a sut.  Ar ddechrau bloc o waith, cytunir ar ‘Brosiect Dysgu’.  Gallai hyn fod er mwyn:

  • cynllunio taith i Wrecsam

  • ymweld â chaffi lleol i gael cinio

  • prynu eitemau bwyd a diod ar gyfer parti

  • trefnu agweddau gwahanol ar briodas

Mae’r tasgau dysgu yn rhai ymarferol a thrawsgwricwlaidd.  Maent yn annog disgyblion sydd ag anghenion dysgu ychwanegol i ddatblygu’u medrau bywyd go iawn, er enghraifft; bwcio tacsi, gwirio derbynneb, talu am eitemau; a gwirio newid.  Ceir ffocws bob amser ar ddatblygu medrau meddwl, cyfathrebu, TGCh a medrau rhif.  Caiff targedau penodol ar gyfer pob dysgwr eu cytuno ar ddechrau’r Prosiect Dysgu, a rhennir y rhain gyda rhieni hefyd.  Defnyddir waliau dysgu i gofnodi’r cynnydd dysgu, a rhennir hwn gyda rhieni.  Mae prosiectau ymgysylltu â theuluoedd a’r gymuned yn cael eu trefnu a’u darparu’n rheolaidd ar draws yr ysgol.  Roedd un prosiect arbennig o lwyddiannus yn cynnwys rhieni a’u plant yn dysgu iaith arwyddion gyda’i gilydd, a chafodd ei chyflwyno gan staff yr ysgol.  Roedd enghraifft lwyddiannus arall yn cynnwys rhieni disgyblion sydd ag anawsterau dysgu dwys a lluosog yn dysgu ochr yn ochr â’u plant a staff y dosbarth.  Roedd prosiect coginio amlsynhwyraidd yn arbennig o effeithiol o ran cael rhieni i ymgysylltu â dysgu’u plentyn.

Mae’r dulliau diwygiedig o ran addysgu disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yn cynnwys arddull ddysgu fwy cydweithredol erbyn hyn, heb unrhyw daflenni gwaith cyfyngol wedi’u rhagbaratoi.  Caiff y disgyblion y cyfle i siarad, cynllunio, taflu syniadau ac ymchwilio.  Datblygant eu medrau personol a chymdeithasol drwyddi draw.  Mewn prosiect diweddar, penderfynodd y grŵp gynllunio taith i Wrecsam.  Aethant ati i daflu’u syniadau i nodi’r ffyrdd gwahanol o deithio, ac ystyried ‘manteision ac anfanteision’ pob dull teithio.  Aethant ymlaen i gerdded i’r orsaf drenau leol i edrych ar amserlenni a dysgont sut i’w darllen a’u deall.  Fe wnaeth dau ddisgybl ffonio’r orsaf dacsi lleol er mwyn prisio siwrnai tacsi yn gywir; roedd un disgybl yn siarad ac roedd disgybl arall yn recordio’r sgwrs gan ddefnyddio llechen yn hyderus.  Defnyddiodd aelodau eraill y grŵp y rhyngrwyd yn llwyddiannus i gael gwybodaeth am amserau gadael bysiau.  Roedd cyfleoedd helaeth i ddatblygu medrau llythrennedd a rhifedd y disgyblion trwy gydol y prosiect.  Daeth i ben gyda thaith i Wrecsam gan ddefnyddio’r dull teithio a gytunwyd.

Roedd prosiect llwyddiannus arall yn cynnwys dysgwyr yn cael y profiad o glywed seiren cyrch awyr a chuddio o dan eu byrddau.  Aeth y grŵp ymlaen i ysgrifennu cerdd ar y cyd am eu profiad a’u teimladau.  Roedd darn terfynol y gwaith llythrennedd hwn yn nodedig, ac roedd eu cerdd yn arwydd clir o faint yr oedd y disgyblion wedi ymgolli yn eu dysgu.

Er mwyn sicrhau bod rhieni’n cael gwybodaeth lawn ynglŷn â dulliau newydd yr ysgol, mae proses adolygiadau blynyddol yr ysgol wedi’i diweddaru hefyd i adlewyrchu’r arfer ragorol sydd eisoes yn amlwg yn y ddarpariaeth ag adnoddau.  Mae pob adolygiad blynyddol yn canolbwyntio ar y disgybl, ac mae ei farn a’i safbwyntiau wrth graidd y broses.  Proffiliau un tudalen yw’r man cychwyn ac fe’u hategir gyda fideos a ffotograffau o’r disgybl yn yr ysgol.  Mae’r adolygiad blynyddol yn ddathliad o beth sydd wedi’i gyflawni yn ystod y flwyddyn ddiwethaf.

Mae Ysgol Heulfan yn ffodus i gael tîm mawr o staff profiadol yn gweithio ar draws yr ysgol ac yn y ddarpariaeth ag adnoddau ar gyfer anghenion dysgu ychwanegol.  Mae’r ysgol yn ymdrechu’n barhaus i sicrhau bod pob disgybl, beth bynnag yw ei allu, yn cael cyfleoedd dysgu perthnasol, ystyrlon, bywyd go iawn i sicrhau y ‘gallant fod y gorau y gallant fod’.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

  • Mae monitro cynlluniau datblygu unigol yn dangos bod pob disgybl yn cyflawni’i dargedau.

  • Mae cael un unigolyn yn gyfrifol am les, ymddygiad ac anghenion dysgu ychwanegol disgyblion wedi arwain at eglurder i’r staff, disgyblion a rhieni.Mae’r unigolyn allweddol hwn yn wybodus iawn o ran ymyriadau gwahanol ac mae pawb yn ymddiried ynddo ac yn ei barchu.

  • Mae adolygiadau sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn yn dangos bod disgyblion a rhieni yn hyderus a hapus gyda’r cymorth a gânt yn yr ysgol a’r cynnydd a wneir.

  • Mae fforymau rhannu yn yr ysgol yn galluogi lledaenu medrau’n barhaus, a chaiff hyn effaith gadarnhaol ar ddysgu a medrau disgyblion, ac ar ddatblygiad personol staff.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei dulliau gweithredu ar gyfer disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol gydag ysgolion o fewn eu clwstwr o ysgolion a gyda’r awdurdod lleol.  Mae hefyd wedi rhannu ei gwaith gydag ysgolion unigol ar gais.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn hanesyddol, mae medrau llefaredd disgyblion wrth ddechrau yn yr ysgol ymhell islaw hynny a ddisgwylir ar gyfer disgyblion o oedran tebyg.  Cyfyngedig yw lleferydd canran uchel o ddisgyblion, neu nid oes unrhyw leferydd ganddynt, pan fyddant yn ymuno â’r dosbarth meithrin, ac mae rhai yn cael mewnbwn cynnar gan therapyddion lleferydd ac iaith, a gosodir targedau i ddatblygu caffael iaith yn gynnar.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae staff tra hyfforddedig a phrofiadol yn adran y blynyddoedd cynnar yn asesu medrau llefaredd disgyblion unigol o fewn y pythefnos cyntaf ar ôl dechrau yn y dosbarth meithrin.  Caiff gweithgareddau a sesiynau â ffocws eu cynllunio wedyn i gyfateb i anghenion penodol pob disgybl.  Mae amserlenni unigol yn cael eu creu ar gyfer disgyblion, a rhoddir gwybod i’r holl staff am lefelau llefaredd pob disgybl, a thrafodant beth yw’r ffordd orau i gefnogi a datblygu’u medrau cyfathrebu.

Mae’r holl staff yn y cyfnod sylfaen wedi cwblhau hyfforddiant i ddefnyddio iaith arwyddion sylfaenol gyda’r holl ddysgwyr trwy gydol y diwrnod.  Yn y dosbarthiadau meithrin, neilltuir amser penodedig i sesiynau ‘Canu ac Arwyddo’ dyddiol, ac anogir pob disgybl i arwyddo geirfa allweddol.  Mae ymarferwyr yn defnyddio’r un eirfa (ar lafar ac wedi’i harwyddo) yn ystod pob sesiwn i ddisgrifio’r drefn a’r tywydd ac i gyhoeddi’r diwrnod, ac mae’r plant yn dysgu hyn ar eu cof.  Pan fydd disgyblion yn gyfarwydd â’r arwyddion allweddol, mae ymarferwyr yn defnyddio geiriau Cymraeg yn lle Saesneg.  Mae hyn yn cyflwyno’r plant yn raddol i ddiwylliant dwyieithog, ac maent yn datblygu’r gallu yn gyflym i ddefnyddio’r ddwy iaith ochr yn ochr ag arwyddo.  Yn y pen draw, pan ddaw lleferydd yn glir, caiff yr arwyddion eu gollwng yn naturiol gan nad oes eu hangen mwyach.

Mae datblygu medrau siarad a gwrando yn ffocws yn nosbarthiadau’r blynyddoedd cynnar, ac mae’r holl weithgareddau cynlluniedig yn canolbwyntio ar wella eglurder lleferydd a hyrwyddo geirfa fwy amrywiol ymhellach.  Mae staff medrus yn siarad â disgyblion unigol ar lefel sy’n briodol i’w hanghenion llefaredd ac maent yn annog ynganu geiriau’n gywir a datblygu brawddegau ar lefelau dau a thri gair.  Neilltuir aelodau staff allweddol i ddisgyblion sydd ag ymyriadau lleferydd targedig, wedi’u eu cefnogi, a’u gosod yn aml, gan y therapyddion lleferydd ac iaith.  Trwy weithgareddau chwarae, mae staff yn monitro’r cynnydd a wneir mewn llefaredd yn fanwl.  Gan ddefnyddio athroniaethau’r cyfnod sylfaen, mae gweithgareddau yn ‘ymarferol’ ac yn defnyddio profiadau go iawn ar gyfer hyrwyddo medrau llefaredd da.

Trwy gysylltiadau agos â rhieni, therapyddion ac ymarferwyr tra hyfforddedig, cofnodir cynnydd cyflym a gosodir targedau heriol newydd cyn gynted ag y bydd angen.  Mae rhieni wedi mynychu sesiynau ar iaith arwyddion, yn cael eu cyflwyno gan staff drwy’r prosiectau Ymgysylltiad â Theuluoedd a’r Gymuned.  Yn ogystal, a phan fydd disgyblion yn dangos parodrwydd, caiff rhieni eu gwahodd i’r ysgol wedyn i ddysgu am ffoneg ochr yn ochr â’u plentyn, a’r modd y mae’r ysgol yn hyrwyddo datblygu lleferydd a geirfa ymhellach.

Mae ‘Proffiliau sy’n Canolbwyntio ar yr Unigolyn’ gan bob disgybl ar draws yr ysgol, ac mae’n hawdd mynd atynt o fewn dosbarthiadau.  Yn y blynyddoedd cynnar, mae’r rhain yn nodi’r dull cyfathrebu mwyaf effeithiol ar gyfer pob plentyn.  Caiff datganiadau fel “Rwy’n siarad Pwyleg,” “Rwy’n defnyddio arwyddion Makaton,” ac “Rwy’n siarad yn araf felly rhowch amser i mi” eu harddangos yn glir.  Mae staff newydd neu staff dros dro, felly, wedi’u paratoi’n dda cyn cyfarfod â disgyblion, ac o ganlyniad, caiff unrhyw rwystredigaethau neu gamddealltwriaethau eu hosgoi.

Yn ystod sesiynau addysgu dosbarth cyfan, dewisir storïau sy’n cynnwys iaith ailadroddus yn benodol i hyrwyddo a datblygu medrau llefaredd.  Yn aml, mae’r storïau hyn yn para dros gyfnod o bythefnos ac mae gweithgareddau’n cael eu seilio ar y storïau a grëir gan y plant.  Mae’r ethos hwn o ddysgu dan arweiniad plant yn parhau ar draws yr ysgol, a’r cyngor ysgol sy’n penderfynu’r themâu astudio ar gyfer y flwyddyn.

Mae disgyblion hŷn yn ymweld ag adran y blynyddoedd cynnar yn rheolaidd i ymgysylltu â’r plant iau mewn sesiynau byr neu brosiectau sy’n helpu datblygu medrau lleferydd a chyfathrebu.  Trwy fodelu geirfa neu batrymau brawddeg newydd ac estynedig, mae’r plant iau yn awyddus i ddynwared a defnyddio’r medrau newydd hyn yn eu chwarae eu hunain.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

  • Erbyn diwedd y cyfnod sylfaen, mae’r rhan fwyaf o blant (90%) yn cyflawni’r deilliant disgwyliedig neu’n uwch ar gyfer llefaredd

  • Ar ddiwedd cyfnod allweddol 2, mae bron yr holl ddisgyblion yn cyflawni lefel 4 mewn llefaredd, gyda dros hanner yn cyflawni lefel 5

  • Caiff dysgu rhwng cyfoedion effaith gadarnhaol ar fedrau datblygiad personol a chymdeithasol yr holl blant, gyda bron pawb yn cyflawni deilliant 5 neu’n uwch ar ddiwedd Blwyddyn 2

  • Mae rhieni’n fwy ymwybodol ac yn fwy cymwys i gynorthwyo’u plant trwy ddefnyddio iaith arwyddion a strategaethau eraill

  • Mae plant yn hapus yn yr ysgol ac yn gallu cael cyfleoedd dysgu cyffrous

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

O ran disgyblion y mae angen cymorth arnynt i ddatblygu’u medrau lleferydd ac iaith, mae’r ysgol wedi rhannu ei dulliau gweithredu gydag ysgolion o fewn eu clwstwr o ysgolion ac o fewn yr awdurdod lleol.  Mae hefyd wedi rhannu ei gwaith gydag ysgolion unigol ar gais.

Defnyddiwyd yr arfer dda yn ddiweddar i sefydlu darpariaeth newydd yn yr ysgol ar gyfer disgyblion sydd wedi cael diagnosis o Anhwylder y Sbectrwm Awtistiaeth di-eiriau.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae safonau yn yr ysgol yn dda.  Rhoddodd staff ddull strwythuredig o gynllunio ar waith i sicrhau y cafodd y cwricwlwm cenedlaethol ei gwmpasu trwy gylch tair blynedd o destunau.  Fodd bynnag, roedd diffyg perchnogaeth gan y disgyblion o’r testun a’r themâu ac ni sicrhawyd bod medrau creadigol disgyblion yn datblygu’n llwyddiannus ar draws y cwricwlwm.

Nid yw Ysgol Gynradd Mount Pleasant yn ysgol arloesi, er bod staff yn awyddus i ddatblygu a gweithio tuag at weithredu’r cwricwlwm newydd i Gymru yn y cyfnod sylfaen a chyfnod allweddol 2.  Dyma oedd y cwestiynau a ysgogodd ddatblygiad y cwricwlwm:

  • Sut ydym ni’n mynd i wneud hyn yn llwyddiannus?

  • Pryd yw’r adeg gywir i ddechrau?

  • Pwy fydd yn arbrofi â’r dull newydd?

  • Sut beth fydd y cwricwlwm?

  • Sut ydym ni’n gwybod bod hyn yn gywir?

  • Ble gallwn ni weld arfer effeithiol?

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Cafodd pob un o’r staff eu grwpio mewn timau dysgu ar gyfer y chwe maes dysgu a phrofiad.  Yn dilyn proses hunanarfarnu drylwyr, creodd y timau hyn gynllun gweithredu gyda ffocws ar ddatblygu llythrennedd, rhifedd a chymhwysedd digidol ar draws y cwricwlwm.  Roedd pob un o’r cynlluniau yn gysylltiedig â blaenoriaethau allweddol yr ysgol ar gyfer gwella.  Y nod oedd sicrhau bod timau’r cwricwlwm yn gyfarwydd â’r dull a amlinellir yn ‘Dyfodol Llwyddiannus’ a’u bod yn gallu defnyddio eu gwybodaeth a’u dealltwriaeth o hyn i gydweithio â disgyblion i gynllunio profiadau dysgu.

Defnyddiwyd sesiynau hyfforddi staff i archwilio ‘Dyfodol Llwyddiannus’.  Yn ystod y camau datblygu cychwynnol, bu athrawon yn ystyried pedwar diben craidd a phennod 5 ‘Dyfodol Llwyddiannus’ gan geisio’i gysylltu ag arfer effeithiol bresennol.  Buont yn trafod ac archwilio sut beth yw bod yn ddysgwr uchelgeisiol, medrus, yn unigolyn iach a hyderus, yn gyfrannwr mentrus a chreadigol, ac yn ddinesydd moesegol a gwybodus.  Nod yr ysgol oedd creu cwricwlwm a oedd yn addas ar gyfer disgyblion yn Ysgol Mount Pleasant.

Buan y datblygodd y broses hon i fod yn ymarfer myfyrio bob hanner tymor.  Rhoddwyd rhyddid i staff archwilio testunau newydd gyda’u disgyblion, ac arbrofi â diwrnodau ‘Wow’ lle gellir trwytho disgyblion mewn profiadau ar gyfer dysgu, er enghraifft trwy gymryd rhan mewn gwledd Duduraidd neu ystafell ddosbarth Fictoraidd, neu drwy wisgo i fyny fel pobl sy’n ysbrydoli.  Y nod oedd archwilio cwricwlwm creadigol gydag elfen gref o lais y disgybl.  Buan y daeth testunau yn greadigol, gyda disgyblion yn cymryd perchnogaeth o gyfeiriad y dysgu.  Gofynnwyd i staff adolygu cysylltiadau’r cwricwlwm â’r pedwar diben craidd bob hanner tymor a myfyrio ar ymdrin â medrau.  Roedd y dogfennau byw hyn yn amlygu bylchau mewn dysgu, y gellid mynd i’r afael â nhw wrth gynllunio ar gyfer yr hanner tymor nesaf.

Yn dilyn ymchwil gan ysgolion arloesi, creodd yr uwch dîm arweinyddiaeth we testun, a oedd yn cysylltu’n uniongyrchol â’r chwe maes dysgu.  Wedyn, lledaenwyd hyn ymhlith pob un o’r staff i arbrofi ag ef.  Erbyn hyn, gallai staff ddechrau cynllunio eu testunau gyda’u disgyblion, gan sicrhau bod pob maes dysgu yn dangos ymdriniaeth.  Mae arweinwyr o’r farn fod hyn wedi bod yn fwyaf llwyddiannus ym Mlwyddyn 6, lle mae’r athro dosbarth yn defnyddio offeryn ar-lein er mwyn i’r holl ddisgyblion allu cynllunio’r testun yn unol â’u diddordebau.  Mae’r gweoedd testun wedi datblygu yn unol â diddordebau’r disgyblion.  Mae staff addysgu yn sicrhau bod ymdriniaeth â medrau yn cael ei holrhain bob hanner tymor.  Anogir disgyblion i adolygu testunau ar adegau priodol a chreu meysydd dysgu newydd i’w datblygu.

Mae arddangosfeydd ysgol gyfan wedi cefnogi datblygiad cwricwlwm creadigol yn yr ysgol.  Mae pob un o’r staff a’r disgyblion wedi cymryd rhan mewn creu pedair arddangosfa fawr yn y neuadd, sy’n gysylltiedig â’r pedwar diben craidd.  Ar yr arddangosfeydd hyn, cofnodir tystiolaeth o bob maes o fywyd yr ysgol ac mae disgyblion yn amlygu’r medrau a ddatblygwyd.  Buan y trosglwyddwyd yr egwyddorion hyn i arddangosfa ysgol gyfan, sy’n dangos y chwe maes dysgu.  Diwygiwyd dogfennau cynllunio yn unol â’r pedwar diben craidd ac mae staff yn nodi sut caiff y dibenion craidd eu bodloni.  Mae hyn wedi cynorthwyo trosglwyddo i gwricwlwm mwy creadigol sy’n cyd-fynd â gweledigaeth y Cwricwlwm i Gymru.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae disgyblion yn ymgysylltu’n fwy â’u dysgu ac wedi cymryd cyfrifoldeb uniongyrchol am ddatblygu eu medrau.  Er enghraifft, cyflwynir testunau fel ‘Ein Byd Rhyfeddol’ trwy efelychu’r hyn sy’n digwydd pan fydd pobl yn teithio trwy faes awyr yn ystod hediad mewn awyren. (https://www.youtube.com/watch?v=7pJOQHFflLQ)  

O ganlyniad i’r ysbryd tîm effeithiol iawn yn yr ysgol, mae cydweithio rhwng staff wedi hwyluso rhannu gwybodaeth a dealltwriaeth yn effeithiol er mwyn datblygu cwricwlwm creadigol.  Mae lles ac annibyniaeth disgyblion wedi gwella, gyda’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn canolbwyntio’n dda yn y dosbarth ac mae gan y rhan fwyaf o ddisgyblion hŷn agwedd aeddfed at ddysgu.  Caiff diddordeb disgyblion yn eu dysgu ei gynnal yn arbennig o dda mewn gweithgareddau rhesymu a datrys problemau.  Mae dysgu wedi dod yn ystyriol a pherthnasol, gyda disgyblion yn dangos dealltwriaeth dda o ofynion pob maes dysgu a phrofiad.

Caiff disgyblion gyfleoedd da i ddylanwadu ar fywyd a gwaith yr ysgol.  Yn ychwanegol i’w rôl yn cynllunio’r cwricwlwm, maent wedi datblygu tir yr ysgol ac wedi awgrymu gweithgareddau sy’n gwella eu medrau entrepreneuraidd.  Mae eu gwaith yn dylanwadu ar flaenoriaethau ar gyfer cynllunio gwelliant yr ysgol ac fe gaiff effaith gadarnhaol ar yr ysgol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd yr arfer dda yn Ysgol Gynradd Mount Pleasant gyda chydweithwyr trwy gyfarfodydd adolygu cymheiriaid a chydweithio rhwng ysgolion y clwstwr.  Mae’r ysgol yn dangos ei harfer trwy gyfryngau cymdeithasol.  Mae hyn wedi helpu codi proffil ysgol nad yw’n arloesi sy’n gweithio tuag at ddyfodol llwyddiannus i’w disgyblion yn null Mount Pleasant!

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ar ôl yr arolygiad blaenorol yn 2011, gosodwyd yr ysgol yn y categori statudol angen mesurau arbennig.  Roedd dysgwyr yn oddefgar ac nid oeddent yn cymryd cyfrifoldeb am eu dysgu.  Nid oedd yr ysgol yn ymgysylltu â strategaethau asesu ar gyfer dysgu.  Er bod perthnasoedd yn dda ar y cyfan, roedd disgyblion yn ei chael yn anodd cydweithio â’i gilydd yn ystyrlon.  Nid oedd unrhyw systemau effeithiol i olrhain cynnydd a chyrhaeddiad disgyblion.  Roedd disgyblion yn cael cymorth ychwanegol; fodd bynnag; nid oeddent yn cael eu nodi’n strategol, ac nid oedd ymyrraeth yn digwydd yn ddigon aml nac yn gweddu’n agos i angen.  Nid oedd llais y disgybl wedi’i ddatblygu’n ddigonol.  At ei gilydd, methodd y cwricwlwm ddarparu ystod o brofiadau a oedd yn bodloni anghenion yr holl ddisgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd  

Gwnaeth athrawon waith helaeth ar strategaethau asesu ar gyfer dysgu.  Ffurfiwyd y sylfaen ar gyfer hunanasesu gan amcanion dysgu.  Cyflwynwyd ysgolion marcio, gan alluogi disgyblion i roi sylwadau ar feini prawf llwyddiant a darparu adborth.  Roedd disgyblion ac athrawon yn defnyddio symbolau marcio, gan gynnwys adborth ar y “camau nesaf” ar gyfer disgyblion.  Mae adborth gan athrawon wedi dod yn gysylltiedig yn benodol â’r amcan dysgu.  Mae’n fanylach a gall disgyblion weld sut i wella eu gwaith.  Mae disgyblion yn aml yn ateb sylwadau marcio athrawon â’u sylwadau eu hunain.  Defnyddir marcio â chodau lliw fel y gall disgyblion weld ble maent yn llwyddiannus a beth mae angen mynd i’r afael ag ef.  Dros gyfnod, mae disgyblion wedi cymryd mwy o reolaeth o’u dysgu, sydd, yn ei dro, wedi cynyddu hyder ac ymdeimlad o gyflawni.  Mae hunanasesu yn hynod ddatblygedig, gan ddarparu effaith gadarnhaol sylweddol ar safonau.  Mae gan adborth llafar ac arfer gadarnhaol ran bwysig mewn gwersi bob dydd, ynghyd â gwasanaethau ysgol.  Caiff parodrwydd disgyblion i ddysgu ei hyrwyddo gan ddathlu cyflawniadau, gyda dathliad â ffocws o fedrau penodol yn cyfrannu at y broses asesu ar gyfer dysgu, gan arwain at ddiwylliant cymhellol cylchol o ddysgu â ffocws a chyflawniad disgyblion.

Mae’r ysgol wedi cael hyfforddiant mewn strwythurau dysgu ar y cyd.  Mae athrawon yn hwyluso dysgu disgyblion mewn parau a grwpiau i annog y defnydd o siarad i gefnogi dysgu.  Mae lefelau cyfranogiad ar gyfer pob dysgwr wedi cynyddu.  Mae athrawon a staff yn defnyddio strategaethau i ddwyn disgyblion i fod yn atebol mewn ffordd anfygythiol, i annog a pherswadio disgyblion i ymgymryd â’u dysgu.  Trwy gydweithio fel ffordd o ddysgu cyfoedion, mae disgyblion yn cynorthwyo ei gilydd i greu a mireinio syniadau.  Mae hyn wedi magu eu hyder yn dda ac mae’r cyfranogiad gwell yn eu hannog i gymryd cyfrifoldeb am eu dysgu.

Mae’r ysgol hefyd yn magu hyder a hunan-barch mewn ffyrdd eraill.  Mae ymarferwyr arbenigol yn gweithio ochr yn ochr â staff presennol yr ysgol, gan alluogi disgyblion i ymgymryd ag amrywiaeth eang o brofiadau creadigol a rhoi cyfle iddynt berfformio.  O ganlyniad, mae disgyblion yn canu a chreu cerddoriaeth i safon uchel yn rheolaidd ac maent yn cymryd rhan mewn amrywiaeth o brosiectau dawns a chelfyddydau gweledol.  Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn ymchwilio i sut gellir defnyddio technegau drama i godi safonau mewn ysgrifennu naratif.

Mae’r ysgol wedi datblygu ffyrdd llwyddiannus o olrhain cynnydd a gwirio lefelau cyrhaeddiad.  Mae ganddi ddealltwriaeth glir iawn o safonau cyrhaeddiad disgwyliedig ar gyfer pob grŵp blwyddyn.  Caiff disgyblion eu ‘mapio’ ar gridiau cyrhaeddiad, i alluogi staff i nodi’n glir pa ddisgyblion yw’r rhai nad ydynt ar y trywydd iawn a hwyluso cymorth priodol.  Caiff cynnydd ei fesur yn ofalus hefyd, gan addasu darpariaeth o ganlyniad.  Gall y cydlynydd anghenion dysgu ychwanegol amlygu’r rheiny sydd angen cymorth ychwanegol.  Mae ei gwybodaeth am ymyriadau, yn seiliedig ar brofiad a thrwy ymweld ag ysgolion eraill, wedi arwain at ddatblygu darpariaeth eang a sylweddol ar gyfer ystod eang o anghenion.  Caiff rhaglenni eu hanelu’n fanwl at anghenion unigolion neu grwpiau.  Caiff cynorthwywyr athrawon hyfforddiant o ansawdd da ar strategaethau ymyrraeth newydd cyn cynorthwyo disgyblion, ac arfernir yr effaith trwy ddadansoddi cynnydd disgyblion.  Mae hyfforddi a lleoli cynorthwywyr athrawon yn bwrpasol ar gyfer gwaith ymyrraeth yn galluogi iddynt arwain mentrau ar draws yr ysgol.  Mae effaith eu harweinyddiaeth yn sylweddol.  Ceir ystod eang o ymyriadau cymorth ar gyfer llythrennedd yn yr ysgol, gan gynnwys i gynorthwyo darllen, a rhaglen ffoneg a sillafu ar gyfer disgyblion ag anghenion penodol, fel dyslecsia.

Mae’r ysgol yn llwyddiannus wrth ddefnyddio rhaglenni sy’n targedu gorbryder, hunan-barch isel a datblygiad cymdeithasol, fel y rheiny sy’n cynnwys theori ymlyniad.  Gall rhieni gael hyfforddiant hefyd.  Mae’r ysgol yn defnyddio dulliau penodol i weithio gyda disgyblion sy’n dangos lefelau nodedig o orbryder a hunan-barch isel.  Effaith y gwaith ymyrraeth yw bod disgyblion yn gwneud cynnydd da iawn o’u mannau cychwyn.

Mae’r defnydd o lais y disgybl wedi datblygu’n dda.  Ceir cyfle sylweddol ac eang i ddisgyblion gael dweud eu dweud ynglŷn â materion sy’n effeithio arnyn nhw, gan ddatblygu hyder, hunan-barch a photensial arwain.  Mae disgyblion y cyfnod sylfaen yn awgrymu syniadau ar gyfer gweithgareddau darpariaeth fanylach ac yn helpu cynllunio testunau ac ymchwiliadau.  Mae aelodau’r cyngor ysgol yn cynnal teithiau dysgu, gan edrych ar faterion iechyd a diogelwch, ymddygiad ar gyfer dysgu a’r defnydd o’r Gymraeg.  Maent yn ymgynghori â disgyblion ar ddatblygiadau presennol yr ysgol, er enghraifft ar eu barn am gynllun mathemateg newydd.  Maent wedi datblygu fersiwn ddiweddaraf polisi ymddygiad yr ysgol ac wedi ymgynghori â’r corff llywodraethol a rhieni ynglŷn â bwyta’n iach.

Mae’r cwricwlwm yn cynnwys materion sy’n cynnwys yr ardal leol, gan ddefnyddio sefyllfaoedd go iawn.  O ganlyniad, mae gan ddisgyblion ymdeimlad datblygedig o berthyn.  Mae plant hŷn yn dysgu am bwysigrwydd hanesyddol yr eglwys ac yn llunio taflenni ar gyfer ymwelwyr.  Mae busnesau lleol yn cynnal gweithdai ar y cysyniadau gwyddonol y maent yn eu hyrwyddo.  Mae disgyblion yn ysgrifennu llythyrau at lywodraethwr cyngor y dref, gan ei helpu â chais am gyllid ar gyfer y maes chwarae lleol.  Mae disgyblion yn ystyried sut gallai adeiladu fferm wynt effeithio ar eu cymuned leol.  Mae’r ysgol yn credu bod y gweithgareddau hyn yn meithrin ymdeimlad cryf o berthyn ac ymdeimlad o le mewn cymuned a’u bod yn cael effaith gadarnhaol ar hunan-barch a lles.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae safonau wedi gwella’n fawr.  Roedd hyn yn cynnwys gweithio ar lawer o agweddau ar draws cwricwlwm yr ysgol i drawsnewid darpariaeth yr ysgol.  Yn yr arolygiad diweddar, mae’r farn ar gyfer lles wedi symud o ddigonol i ragorol.  Mae bron pob un o’r disgyblion yn ddysgwyr hyderus a brwdfrydig.  Maent yn cymryd rhan yn llawn mewn gwersi, yn dal ati i ganolbwyntio’n bwrpasol ac yn dyfalbarhau’n dda pan fyddant yn gweld tasgau’n heriol.  Erbyn hyn, mae gan ddisgyblion lais cryf yn yr ysgol, ac wrth iddynt symud trwy’r ysgol, maent yn datblygu dealltwriaeth eithriadol o gryf o bwysigrwydd cefnogi eu cymuned a lles pobl eraill.

Mae’r farn ar gyfer gofal, cymorth ac arweiniad wedi symud o ddigonol i ragorol hefyd.  Bellach, mae disgyblion yn gwybod beth i’w wneud i wella eu gwaith.  Yn y cyfnod sylfaen, mae disgyblion yn datblygu eu medrau dysgu annibynnol yn llwyddiannus ac mae ganddynt ddealltwriaeth gadarn o ba mor dda y maent wedi cyflawni mewn gwersi trwy gymryd rhan yn rheolaidd mewn hunanasesu.  Mae disgyblion cyfnod allweddol 2 yn siarad yn wybodus am y modd y mae marcio eu gwaith yn eu helpu i ddatblygu eu medrau.  Bellach, mae disgyblion yn gwneud cynnydd cryf mewn dysgu i weithio gyda diben a gwydnwch.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn credu ei bod wedi dylanwadu ar arfer lleoliadau eraill trwy hyfforddiant y mae wedi’i ddarparu.  Mae’r ysgol wedi trefnu hyfforddiant ar gyfer ysgolion eraill ar strategaethau dysgu ar y cyd a’r rhaglenni llythrennedd penodol, ac mae staff wedi elwa ar gydweithio ag athrawon eraill.  Fel ysgol fach, mae arweinwyr yn credu bod hyn wedi eu galluogi i fod yn fwy allblyg a rhannu costau.  Darparodd y prosiect Ysgolion Creadigol Arweiniol ragor o gyfleoedd i weithio’n greadigol gydag ysgol leol arall.  Yn yr un modd, mae prosiectau celfyddydau ar y cyd a ariennir gan Gyngor Celfyddydau Cymru wedi creu cyfleoedd ar gyfer cyfarfodydd staff ar y cyd, dathliadau cymunedol ac arfarnu ar y cyd.  Mae arweinwyr digidol hefyd wedi rhannu eu dysgu ag athrawon o leoliadau eraill mewn digwyddiadau a gynhelir y tu allan i’r ysgol ac mewn digwyddiadau hyfforddi a arweinir gan y cydlynydd TGCh.  Mae’r pennaeth wedi rhannu prosesau gwella ysgol a hunanarfarnu gydag arweinwyr mewn lleoliadau eraill.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Coedcae yn ysgol uwchradd cyfrwng Saesneg, cymysg 11-16 oed sydd wedi’i lleoli yn Nhrostre, Llanelli yn Sir Gaerfyrddin.  Mae 820 o ddisgyblion ar y gofrestr.  Daw disgyblion o’r gymdogaeth o gwmpas yr ysgol yn bennaf, ac ymhellach i ffwrdd yn nhref Llanelli.  Mae tua 25% o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae hyn yn uwch o lawer na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 17%.  Mae tua 44% o’r disgyblion yn byw yn yr 20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.  Mae tua 60% o’r disgyblion ar gofrestr anghenion ychwanegol yr ysgol, sydd ymhell uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 22%.  Mae gan 4% o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 2%.  Mae 96% o’r disgyblion o gefndir gwyn a daw’r rhan fwyaf o’r disgyblion o gartrefi sy’n siarad Saesneg.  Mae nifer fach o’r disgyblion yn siarad Cymraeg yn rhugl ac mae tua 7% o’r disgyblion yn siarad iaith heblaw’r Saesneg fel eu hiaith gyntaf.  Bu’r pennaeth yn ei swydd er 2012, ac mae’r uwch dîm rheoli yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth ac uwch athro.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol

Cynhaliodd rheolwyr yr ysgol ymarfer hunanarfarnu cadarn, a oedd yn cynnwys arfarnu effeithiolrwydd gwasanaethau cynhwysiant a chymorth.  Yn hanesyddol, bu nifer o ddysgwyr yn destun symudiad rheoledig neu waharddiad parhaol, neu roeddent wedi ymuno â darpariaeth arbenigol mewn UCDau yn awdurdod lleol Sir Gaerfyrddin.  Ar ôl ymgynghori â staff a disgyblion, daeth arweinwyr i’r casgliad bod cryfder sylweddol yn set sgiliau staff ar bob lefel yn yr ysgol a allai ganiatáu cynllunio cwricwlwm priodol a chymorth wedi’i dargedu i ddysgwyr sy’n agored i niwed.  Roedd hyn yn golygu, gyda chyllid a darpariaeth briodol, y gallai mwy o ddisgyblion gynnal eu lle yn yr ysgol yn llwyddiannus heb fod angen symudiad rheoledig i ddarparwr arall. 

Felly, dechreuodd yr ysgol gryfhau ei darpariaeth i ddysgwyr agored i niwed.  Lluniwyd polisïau a gweithdrefnau fel eu bod yn crynhoi ethos newydd a chryfach yr ysgol o gynhwysiant.  Oherwydd cyfyngiadau ariannol, bu raid i’r ysgol weithio’n galed ac yn greadigol i nodi’r hyfforddiant ac arweiniad mwyaf buddiol ac effeithiol i’w staff.  Canolbwyntiodd arweinwyr ar feysydd fyddai’n darparu mwy o ddealltwriaeth i’w staff o faterion cymdeithasol ac economaidd sy’n effeithio ar eu disgyblion a’u teuluoedd.  Rhoddwyd hyfforddiant i holl staff yr ysgol ar ymwybyddiaeth o ymlyniad a hyfforddiant emosiynol.  Canolbwyntiodd hyfforddiant ysgol gyfan ar sicrhau bod staff yn deall pwysigrwydd empathi, goddefgarwch ac amynedd yn ystod unrhyw raglen cymorth ymddygiad, a hyfforddwyd staff ar ddulliau adferol i newid ymddygiad.  Hyfforddwyd yr holl staff mewn cynllunio sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn a lluniodd yr ysgol becyn offer gwerthfawr yn canolbwyntio ar yr unigolyn i’r staff i’w cynorthwyo yn eu gwaith â disgyblion agored i niwed.  Mabwysiadwyd polisi ysgol newydd i sicrhau y byddai unrhyw blentyn a oedd yn dechrau dangos arwyddion o anhawster emosiynol neu ymddygiadol yn gallu manteisio’n brydlon ar weithiwr allweddol o’i (d)dewis.  I’r perwyl hwnnw, dewisodd nifer o aelodau staff ar bob lefel hyfforddi naill ai’n swyddogion cyswllt â theuluoedd neu’n weithwyr allweddol disgyblion.  Roedd hyn yn cynnwys staff cymorth, staff gweinyddol a gweithiwr ieuenctid yr ysgol, yn ogystal ag athrawon.  Mae’r gweithwyr allweddol a’r swyddogion cyswllt â theuluoedd hyn yn chwarae rhan hanfodol yng nghyfarfodydd cymorth a chynllunio Tîm o Amgylch y Teulu yr ysgol.

Disgrifiad o’r gweithgarwch

Y prif sbardun mewn hyrwyddo ethos cynhwysol yn yr ysgol yw’r ‘Polisi ac Arweiniad ar Ymddygiad ar gyfer Dysgu’.  Trwy’r polisi cynhwysfawr hwn, mae’r ysgol wedi mapio’r cysylltiad uniongyrchol rhwng cynhwysiant a chymorth disgyblion, ac addysgu a dysgu wedi’u targedu.  Caiff pecynnau llythrennedd a rhifedd pwrpasol eu cynllunio ar gyfer dysgwyr sy’n agored i niwed, yn ogystal â chyfleoedd ar gyfer sesiynau mentora unigol yn y boreau, sesiynau grŵp storïau cymdeithasol a grwpiau darllen ar garlam pwrpasol.  Cynhelir grwpiau maethu yn gynnar yn y boreau, sy’n meithrin ymddiriedaeth rhwng disgyblion sy’n agored i niwed a’u gweithwyr allweddol sy’n oedolion.  Rhoddir cyfleoedd gwerthfawr i ddisgyblion hŷn sy’n dangos agweddau mwy negyddol tuag at ddysgu neu ddadrithiad weithio â phartneriaid sefydledig yr ysgol, er enghraifft trwy raglenni medrau sylfaenol a medrau bywyd buddiol a ddarperir gan Glwb Pêl-droed Dinas Abertawe.

Fel rhan o’r dewisiadau yng nghyfnod allweddol 4, mae’r holl ddisgyblion yn dewis opsiwn o’r ‘Golofn Gyfoethogi’.  Mae disgyblion mwy abl yn astudio cyrsiau TGAU ychwanegol, er enghraifft mewn cymdeithaseg, seicoleg neu iaith dramor fodern ychwanegol.  Yn ogystal, mae ystod eang o gyrsiau galwedigaethol a chyfoethogi i ddewis ohonynt, gan gynnwys cwrs coginio a luniwyd gan gogydd enwog, profiad gwaith estynedig, medrau llawysgrifen, dal i fyny â llythrennedd a rhifedd a rhaglenni medrau cymdeithasol gwerthfawr.  Mae’r opsiynau hyn yn darparu profiadau gwerthfawr i ddysgwyr sy’n agored i niwed, ac yn aml yn darparu cwricwlwm amgen hanfodol ar eu cyfer sy’n cynorthwyo eu presenoldeb yn yr ysgol pan allant ddewis peidio â mynychu fel arall. 

Mae gweithiwr ieuenctid yr ysgol hefyd yn darparu cyrsiau pwrpasol i unigolion sydd ag anghenion emosiynol penodol.  Mae’r ysgol wedi gweithio’n galed i feithrin llawer o bartneriaethau gwerthfawr a llwyddiannus â sefydliadau, sy’n darparu profiadau a hyfforddiant buddiol i bobl ifanc, fel Cwrs Ffenics y Gwasanaeth Tân a Phrosiect Tacl Clwb Rygbi’r Scarlets. 

Mae gweithwyr allweddol yn trefnu cyfarfodydd rheolaidd â lluniaeth yn ystod amser egwyl i staff addysgu’r disgyblion unigol y maent yn gyfrifol amdanynt er mwyn casglu gwybodaeth am safonau ac agweddau tuag at ddysgu ac ymddygiad.  Mae proffiliau un dudalen disgyblion yn ddogfennau gweithio sy’n cael eu diweddaru’n rheolaidd gan weithwyr allweddol a’u rhannu â staff.  Mae cynlluniau ymddygiad yn syml ac yn hylaw.  Dim ond dwy adran sydd ganddynt – ‘pryderon’ a ‘telerau cytûn’.  Mae’r ddwy ddogfen hyn yn ffurfio sail i’r holl drafodaethau am ddisgyblion yng nghyfarfodydd rheolaidd y Tîm o Amgylch y Teulu.

Effaith ar ddarpariaeth a safonau

Mae arweinwyr wedi canfod bod cynnal lefel gyson o ymyrraeth â ffocws, ynghyd â pherthynas gadarnhaol, gynhyrchiol â rhieni, yn arwain at gyrhaeddiad a phresenoldeb gwell, ac ymddygiad gwell i ddisgyblion y mae perygl iddynt gael eu gwahardd.  Dros amser, mae’r ysgol wedi gweld gostyngiad nodedig yn nifer y gwaharddiadau am gyfnod penodol ac yn nifer y ceisiadau am symudiadau rheoledig a wneir i Banel Cymedroli’r Awdurdod Lleol.  Mae’r ethos ysgol gyfan o gynhwysiant a chymorth, a’i phwyslais ar ddangos empathi tuag at bob disgybl, wedi cael effaith gadarnhaol ar les a phresenoldeb disgyblion. 

Mae’r ffocws cryf ar ddatblygiad proffesiynol parhaus i athrawon a staff cymorth mewn materion cynhwysiant wedi cryfhau gallu’r ysgol i ddarparu ar gyfer y dysgwyr mwyaf bregus a heriol heb fod angen cymorth allanol.  Mae staff wedi elwa ar hyfforddiant gwerthfawr a buddiol gan gyrff proffesiynol sefydledig.  Er enghraifft, darparodd Ymddiriedaeth y Gofalwyr hyfforddiant ar gymorth bugeiliol, a dysgodd staff sut i gynorthwyo disgyblion y mae eu rhieni yn y carchar gan elusen Invisible Walls.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun

Mae Ysgol Gynradd Cwm Glas ym mhentref Winch Wen yn Ninas a Sir Abertawe.  Mae 294 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, gan gynnwys 38 o ddisgyblion rhan-amser yn y dosbarth meithrin.  Ychydig iawn o ddisgyblion ag anawsterau dysgu ysgafn i gymedrol sy’n mynychu’r cyfleuster addysgu arbennig ar safle’r ysgol.

Mae tua 32% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae hyn ymhell uwchlaw’r cyfartaledd ar gyfer Cymru.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan 54% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sy’n uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig, ac fe gaiff mwyafrif ohonynt eu haddysgu yn y cyfleuster addysgu arbennig.  Mae Saesneg yn iaith ychwanegol i ychydig iawn o ddisgyblion, ac nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Dechreuodd y pennaeth presennol yn ei swydd ym mis Medi 2017.

Diwylliant ac ethos

Ysgol Gynradd Cwm Glas yw canolbwynt y gymuned, ac mae’n cynnig ethos cadarnhaol a chynhwysol sy’n croesawu pob disgybl, beth bynnag fo’i gefndir neu’i amgylchiadau.  Mae staff ar bob lefel yn dathlu cyflawniad ac yn hyrwyddo llwyddiant.  Mae arweinwyr yn sicrhau bod y disgyblion yn cael profiad dysgu cofiadwy, perthnasol a chytbwys yng Nghwm Glas.  Mae’r ysgol yn nodi bod ganddi nod diwyro i ddisgyblion adael Cwm Glas yn ddysgwyr hyderus, gwydn, uchelgeisiol a medrus, sy’n barod i gymryd eu lle yn y byd.  Mae’r ysgol yn darparu amgylchedd teuluol a hapus lle mae disgyblion yn tyfu o ran dysgu ac mewn bywyd.  Mae’r ysgol yn falch o’i hethos cynhwysol a meithringar ac mae’n hyrwyddo hawliau disgyblion fel y brif egwyddor sy’n ategu ei holl waith.

Camau Gweithredu

Buddsoddodd yr ysgol mewn darpariaeth anogaeth effeithiol ym mis Ionawr 2013 ac mae hyn wedi tyfu i gynorthwyo llawer o ddysgwyr a nodwyd.  Mae pob un o’r staff yn cyfeirio disgyblion at y ddarpariaeth gan ddefnyddio system fewnol a phrofion safonedig.  Mae’r ysgol wedi gweithio’n effeithiol i ddatblygu ei harfer, gan geisio cael hyfforddiant a chysylltiadau rhwydwaith gyda lleoliadau eraill.  Yn sgil buddsoddiad pellach yn y ddarpariaeth anogaeth, mae wedi ffynnu i fod yn ganolfan arfer orau, sydd bellach yn cynnig cymorth i leoliadau eraill ac yn cynnal digwyddiadau hyfforddiant anogaeth.  Mae hyn yn cael effaith ddwys ar hunan-barch a hunanhyder rhai o’r disgyblion sydd fwyaf agored i niwed yn yr ysgol.  Yn ddiweddar, mae’r ysgol wedi dod yn gysylltiedig â’r ‘Tîm o Amgylch y Teulu mewn Ysgolion’ i gryfhau’r effaith ymhellach.  Mae’r ysgol yn gweithio gyda dull amlasiantaethol effeithiol, gan ddatblygu perthnasoedd cryf, meithringar ac ymddiriedus gyda rhieni, ‘neiniau’, gofalwyr a theuluoedd.  Bob dydd Llun, mae dosbarthiadau’n cynnal ‘gwiriadau’ ar ôl y penwythnos i archwilio teimladau disgyblion.  Gellir cyfeirio disgyblion at y Cynorthwyydd Cymorth Bugeiliol am gymorth emosiynol pan fydd angen.  Mae’r ysgol yn cynnal digwyddiadau caffi dysgu rheolaidd, gan ganolbwyntio ar ddarllen neu fathemateg.  O ganlyniad, mae canran y disgyblion sydd â sgorau darllen yr un fath â’u hoedrannau darllen cronolegol neu’n uwch wedi cynyddu o 18% i 52%.  Mae’r disgyblion yn westeiwyr gwirioneddol yn y digwyddiadau hyn, gyda grwpiau llais y disgybl yn gwarchod, yn arddangos ac yn ennyn brwdfrydedd ymhlith disgyblion  eraill, gan rymuso rhieni a gofalwyr i gefnogi dysgu gartref.

Caiff sesiynau dysgu teuluol eu targedu’n strategol tuag at ddisgyblion y dosbarth Derbyn, eu rhieni a’u gofalwyr, i gryfhau perthnasoedd rhwng y cartref a’r ysgol o’r cychwyn a chynnig strategaethau cynnar ar gyfer cefnogi a gwerthfawrogi dysgu gartref. 

Mae’r ethos cynhwysol yn faes cryfder allweddol.  Mae olrhain pob dysgwr unigol yn drylwyr yn sicrhau bod yr holl gyflawniadau’n cael eu gwerthfawrogi ac yn sicrhau atebolrwydd am ddeilliannau.  Mae arweinwyr yr ysgol yn barod i gynorthwyo a gweithio ochr yn ochr â theuluoedd ac asiantaethau i sicrhau’r gorau oll i bob plentyn, tra’n meithrin agwedd gadarnhaol at ddysgu.  Mae’r ddarpariaeth i ddisgyblion sydd angen cymorth ychwanegol yn gryf iawn ac mae’r cydlynydd anghenion dysgu ychwanegol yn cynorthwyo athrawon a staff cymorth yn effeithiol wrth deilwra darpariaeth o ansawdd uchel.  Mae staff sydd wedi’u hyfforddi’n dda yn cyflwyno amrywiaeth o raglenni ymyrraeth a chymorth buddiol i wella medrau llythrennedd a rhifedd disgyblion yn ogystal â’u hanghenion emosiynol a lles.  Mae pob un o’r disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yn cyfrannu’n dda at eu cynlluniau addysgol unigol penodol a mesuradwy, y maent yn eu cwblhau ochr yn ochr â staff allweddol a rhieni neu ofalwyr.  O ganlyniad i’r ddarpariaeth hon sydd o ansawdd uchel, mae bron pob un o’r disgyblion targedig yn gwneud cynnydd da o leiaf yn unol â’u galluoedd a’u hanghenion.

Cryfder arall o ran y ffordd y mae’r ysgol yn hwyluso llais y disgybl yw trwy grwpiau fel y cyngor ysgol, y grŵp ysgolion iach a’r grŵp ysgolion eco, sydd i gyd yn cymryd rhan yng nghynllunio strategol yr ysgol.  Maent yn helpu pennu blaenoriaethau cynllun datblygu’r ysgol, yn cynnig her i arweinwyr yr ysgol ac yn trosglwyddo gwybodaeth i’w cyfoedion a’u rhieni.  Mae disgyblion yn cyfrannu at ysgrifennu polisïau, gan sicrhau bod eu llais a’u barn yn cael eu clywed.  Mae ‘Arweinwyr Digidol’ yn creu a rhannu negeseuon pwysig am ddiogelwch ar-lein ac yn cynnal seminarau ar gyfer rhieni a gofalwyr.  Rhoddir rôl gyfrifol i holl ddisgyblion Blwyddyn 6, sy’n meithrin balchder a hyder ac yn cryfhau ymddiriedaeth staff a disgyblion. 

Deilliannau

Mae pob un o’r disgyblion yn datblygu i fod yn ddysgwyr dyfeisgar, cytbwys, myfyriol a gwydn.  Mae presenoldeb wedi gosod yr ysgol yn gyson yn y 25% uchaf o gymharu ag ysgolion tebyg am nifer o flynyddoedd.  Mae rhieni, gofalwyr, plant a theuluoedd yn teimlo eu bod yn cael eu cynorthwyo gan yr ysgol.  Mae safonau cynnydd yn dangos tuedd tair blynedd ar i fyny, ac mae’r bwlch o ran perfformiad rhwng bechgyn a merched wedi lleihau’n sylweddol.  Hefyd, mae tueddiadau ar gyfer grwpiau dysgwyr yn dangos effaith gadarnhaol dull cynhwysol a meithringar yr ysgol.  Mae’r ysgol wedi cyflawni’r wobr gyntaf o ran ei hymrwymiad i fod yn ysgol iach. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun

Mae Ysgol Gynradd Herbert Thompson yn gwasanaethu ardal Llanfihangel-ar-Elái yng Nghaerdydd.  Mae 524 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 70 yn y dosbarth meithrin.  Gall disgyblion ymuno â’r dosbarth meithrin yn rhan-amser ar ddechrau’r tymor yn dilyn eu trydydd pen-blwydd.  Mae llawer o ddisgyblion o gefndir gwyn ethnig, mae’r gweddill o grwpiau ethnig cymysg.  Mae tua 7% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel eu mamiaith.  Mae tua hanner y disgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 38% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.

Mae 14 o athrawon amser llawn a naw o athrawon rhan-amser yn yr ysgol ar hyn o bryd.  Penodwyd y pennaeth yn 2016 ar ôl bod yn ddirprwy bennaeth yr ysgol am dair blynedd cyn hynny.

Strategaeth a chamau gweithredu

Nid yw’r pennaeth a’r uwch dîm yn cymryd y barnau rhagorol yn ganiataol nac yn diystyru’r cynllunio a’r penderfyniad sydd eu hangen i gynnal perfformiad uchel yr ysgol.  Mae’r ysgol yn gweld datblygu arfer ac addysgeg yn flaenoriaeth wella barhaus sydd â cyd-ddealltwriaeth o beth sy’n gwneud addysgu da a rhagorol yn Herbert Thompson yn ganolog iddi.  Mae cyfleoedd dysgu proffesiynol o ansawdd da sy’n gysylltiedig ag arfer ystafell ddosbarth ac yn cael eu cefnogi gan ddysgu effeithiol, yn meithrin gallu pob un o’r athrawon a’r cynorthwywyr cymorth dysgu i ‘anelu am ragoriaeth’ yn eu haddysgu.  Mae gan bob un o’r staff dargedau rheoli perfformiad heriol ac maent wedi cael cymorth buddiol i helpu cyflawni eu targedau.  Mae’r uwch dîm yn mynd ati i geisio sicrhau bod pob un o’r staff yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u parchu trwy gymryd camau i wella lles ar draws yr ysgol.  Mae’r rhain, er enghraifft, yn cynnwys sicrhau bod staff yn cael digon o amser i gwblhau eu tasgau a bod cyfarfodydd yn canolbwyntio’n graff ar faterion craidd.  Mae arweinwyr yn gwneud yn siŵr eu bod yn cynnwys cyfleoedd rheolaidd i ddiolch i gydweithwyr a dathlu gwaith a bywyd yr ysgol.  Mae athrawon a chynorthwywyr cymorth dysgu yn falch a hapus i berthyn i gymuned yr ysgol.

Trwy ei hwb gwella, mae Herbert Thompson wedi cyflwyno amrywiaeth o raglenni datblygu ar gyfer ysgolion ar draws Consortiwm Canolbarth y De, gan gynnwys un sydd wedi’i chynllunio i wella medrau athrawon sydd eisoes yn perfformio’n dda.  Mae’r ysgol wedi galluogi llawer o’i hathrawon ei hun i ddilyn y rhaglen hon.  Mae’r uwch dîm yn glir fod angen mynd i’r afael â’r medrau a ddatblygwyd, ac ychwanegu atynt, ni waeth pa mor dda yw’r cyfleoedd dysgu proffesiynol hyn.  Felly, maent yn gwneud ymrwymiad y gall athrawon wella, a myfyrio ar agweddau ffocysedig ar eu haddysgeg dros gyfnod.  I hwyluso hyn, maent yn buddsoddi amser ac adnoddau i ryddhau athrawon i gynnal arsylwadau cymheiriaid a defnyddio’r medrau hyfforddi a ddatblygwyd yn ystod amser dysgu proffesiynol.  Mae hyn yn galluogi athrawon i rannu syniadau, arfer ac adnoddau, a dechrau archwilio’r egwyddorion addysgegol a amlinellir yn Dyfodol Llwyddiannus (Donaldson, 2015).

Mae’r camau gweithredu hyn yn pwysleisio’r pwynt fod gwella addysgu yn ganolog i wella’r ysgol.  Mae’r ysgol yn cynllunio cyfleoedd pellach i hwyluso trafodaethau am addysgeg i gynnal yr arfer sy’n gwella.  Ochr yn ochr â’r rhaglenni sefydledig ar gyfer athrawon cychwynnol ac athrawon newydd gymhwyso a’r addysgeg a’r gwaith hyfforddi, mae’r ysgol bellach yn cryfhau ei gweithgarwch ymchwil weithredu i fod yn ychwanegiad hylaw ac ystyrlon at y dysgu proffesiynol sy’n digwydd. 

Mae cynorthwywyr cymorth dysgu yn yr ysgol yn elwa ar gyfleoedd dysgu proffesiynol cryf.  Trwy adolygiadau dysgu byr, mae cynorthwywyr cymorth dysgu yn myfyrio ar ansawdd ac effaith eu gwaith.  Mae’r adolygiadau hyn yn rhoi amser i staff cymorth fyfyrio ar ba mor dda y maent yn cyflwyno agweddau ar eu gwaith, beth mae angen ei wella o hyd a sut gall yr ysgol eu cynorthwyo.  Mae staff cymorth wedi arwain sesiynau dysgu proffesiynol gydag ysgolion ar draws y consortiwm hefyd ar rai o’r rhaglenni a ddatblygwyd gan yr ysgol.  Mae hyn wedi gwella eu hyder a’u medrau.

Deilliannau

O ganlyniad i’r camau gweithredu hyn, mae addysgu yn Herbert Thompson yn parhau i fod yn gryf iawn ac mae’r ysgol wedi cynnal ei harferion rhagorol.  Mae’r ysgol yn defnyddio tystiolaeth o ddeilliannau disgyblion, arsylwadau gwersi a sesiynau galw i mewn, craffu ar waith a gwrando ar ddysgwyr i lunio’r farn hon.  Mae pob un o’r disgyblion yn parhau i wneud cynnydd cryf iawn yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol, gan gynnwys grwpiau o ddisgyblion sydd mewn perygl o dangyflawni.

Efallai mai’r gwahaniaeth mwyaf y mae’r ffocws ar addysgu wedi’i wneud yw bod arweinwyr, athrawon a chynorthwywyr cymorth dysgu i gyd yn rhannu pa mor eithriadol o falch a hapus ydynt o berthyn i gymuned yr ysgol.  Maent yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u cynorthwyo yn ogystal â’u herio i fod y gorau y gallant.  Maent yn parhau i gyfrannu’n sylweddol at gyfoethogi’r profiadau dysgu ar gyfer disgyblion yn yr ysgol.  Mae arweinwyr a phob un o’r staff yn cyflawni gweledigaeth yr ysgol, ac yn dangos y gwerthoedd a’r ymddygiadau cadarnhaol a amlinellir ar gyfer pob aelod o gymuned Herbert Thompson.

Y camau nesaf fel y nodwyd gan yr ysgol

Trwy ei phrosesau hunanarfarnu trylwyr, mae’r ysgol wedi penderfynu canolbwyntio ar ddwy o’r egwyddorion addysgegol eleni.  Mae staff bellach yn cysylltu eu targedau rheoli perfformiad â’r safonau proffesiynol newydd ar gyfer addysgu a dysgu, ac yn benodol â dimensiwn addysgeg datblygu dysgu.  Gall athrawon ddewis o blith profiadau dysgu cyfunol neu gyd-destunau go iawn a dilys.  Fel rhan o reoli perfformiad, mae gan uwch arweinwyr darged monitro ac arfarnu effaith o’r safonau arwain newydd y maent yn eu cysylltu â gwella addysgeg.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun

Mae Ysgol Gynradd Parcyrhun ar gyrion tref Rhydaman yn Sir Gaerfyrddin.  Mae tua 210 o ddisgyblion ar y gofrestr.  Mae gan yr ysgol ffrwd Gymraeg a ffrwd Saesneg, a defnyddir y ddwy iaith ym mywyd yr ysgol o ddydd i ddydd.  Mae canolfan adnoddau i blant â nam ar eu clyw, sy’n gwasanaethu Sir Gaerfyrddin, yn rhan ychwanegol o’r ysgol.  Mae’r ysgol wedi’i rhannu’n wyth dosbarth oedran cymysg yn y brif ffrwd, ac un ystafell ddosbarth ychwanegol yn y ganolfan adnoddau i blant â nam ar eu clyw.  Mae’r ysgol yn cyflogi deg o athrawon amser llawn, gan gynnwys y pennaeth, a dau athro rhan-amser. 

Mae ychydig dros 20% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 50% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol ac mae hyn yn cynnwys disgyblion sy’n mynychu’r ganolfan adnoddau.Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n dod o gartrefi Cymraeg eu hiaith neu gefndiroedd ethnig lleiafrifol.

Ni fu unrhyw newidiadau nodedig yn staff yr ysgol ers yr arolygiad.Penodwyd y pennaeth ym mis Ionawr 2009, yn dilyn cyfnod byr fel dirprwy bennaeth yr ysgol.

Strategaeth a chamau gweithredu

O’r cychwyn, roedd gan y pennaeth weledigaeth glir yn seiliedig ar sicrhau bod disgyblion yn Ysgol Parcyrhun yn cael addysg o’r safon uchaf i’w galluogi i gyflawni hyd eithaf eu gallu.  Pan ddechreuodd weithio yno, sylweddolodd pa mor hanfodol yw rôl yr ysgol o ran darparu profiadau eang a chyfoethog ar gyfer ei disgyblion.

Yn fuan ar ôl dechrau ar ei swydd fel pennaeth, penododd y dirprwy bennaeth, sy’n rhannu ei gweledigaeth ac yn gweithio’n effeithiol gyda hi.  Gyda’i gilydd, maent yn rhoi cynlluniau monitro, hunanarfarnu a chynlluniau strategol ar waith i’w galluogi i nodi cryfderau’r ysgol a’i meysydd i’w gwella.  O ganlyniad, penderfynwyd bod angen codi disgwyliadau athrawon o’r hyn y gallai disgyblion ei gyflawni, roedd angen sefydlu gweithdrefnau atebolrwydd ac roedd angen i arfer orau mewn addysgu fod yn gyson ar draws yr ysgol.  Mae’r astudiaeth achos hon yn canolbwyntio ar sicrhau cysondeb mewn arfer addysgu effeithiol ar draws yr ysgol.

Sefydlodd arweinwyr egwyddorion sylfaenol yn gynnar i sicrhau bod yr addysgu yn effeithiol.  Roedd y rhain yn cynnwys darparu cyfleoedd a chymorth dysgu proffesiynol effeithiol ar gyfer staff, a sicrhau bod ganddynt adnoddau priodol i gyflawni eu rolau’n llwyddiannus. 

Mae gweithdrefnau ar gyfer monitro a rheoli perfformiad staff bellach yn rhan annatod o waith yr ysgol, ac yn ffordd o gydnabod arfer dda a nodi anghenion datblygu pob unigolyn.  Mae arweinwyr yn trefnu gweithgareddau dysgu proffesiynol penodol i fynd i’r afael ag anghenion datblygu pob aelod o staff.  Maent yn arfarnu dysgu proffesiynol yn fanwl ac yn nodi ei effaith yn glir.  Mae cyfleoedd dysgu proffesiynol yn amrywio yn ôl angen unigol ac yn cynnwys gweithgareddau fel mynychu cyrsiau allanol, rhannu arfer dda o fewn ac ar draws yr ysgol ac ysgolion eraill, neu weithio gydag aelod arall o staff sydd ag arbenigedd penodol.

Mae ffocws clir ar ddisgwyliadau uchel a darpariaeth gyson ar draws yr ysgol, yn enwedig rhwng y ddwy ffrwd.  Er mwyn sicrhau hyn a lleihau’r baich gwaith, mae athrawon yn aml yn gweithio mewn parau i gynllunio gwersi, cynhyrchu adnoddau a chymedroli asesiadau.  Mae hyn yn gyfle da iddynt rannu eu harbenigedd, a chynorthwyo a herio syniadau ei gilydd. 

Un o weithdrefnau mwyaf effeithiol yr ysgol i sicrhau cysondeb a safonau uchel o ran addysgu yw’r wythnos fonitro y mae’n ei chynnal bob tymor.  Rhoddir proffil uchel i’r wythnos fonitro yng nghalendr tymhorol yr ysgol ac mae’n fforwm i alluogi arweinwyr ar bob lefel i arfarnu addysgu a dysgu a rhannu arfer dda.  Mae arweinwyr, trwy ymgynghori ag athrawon, yn cytuno ar ffocws penodol ar gyfer yr wythnos, er enghraifft rhifedd, llythrennedd neu ddysgu annibynnol.  Mae arweinwyr yn trefnu cyfleoedd defnyddiol i aelodau staff ymweld â dosbarthiadau ei gilydd i arsylwi arfer a chraffu ar waith disgyblion.  Yn ystod yr wythnos, maent yn gwahodd llywodraethwyr sydd â chysylltiad penodol â maes penodol i gymryd rhan mewn teithiau dysgu.  Mae hyn yn cyfoethogi ymwybyddiaeth llywodraethwyr o waith yr ysgol ac yn galluogi iddynt weithredu’n well yn eu rôl strategol.

O ganlyniad i’r cydweithrediad rheolaidd a llwyddiannus rhwng staff, maent bellach yn agored iawn â’i gilydd, yn onest â’u barnau ac yn fodlon cynorthwyo’i gilydd i wella er mwyn darparu’r addysg orau posibl ar gyfer disgyblion.  Mae arweinwyr yn ystyried syniadau staff wrth gyflwyno strategaethau newydd, sy’n annog perchnogaeth a brwdfrydedd. 

Er mwyn cyfoethogi hyn ymhellach, mae arweinwyr wedi dechrau’r arfer o ymgysylltu â disgyblion trwy holiaduron.  Er enghraifft, mae cwestiynau arolwg yn gofyn pa fath o ddysgwyr ydynt yn eu barn nhw, pa strategaethau sillafu sy’n gweithio orau iddyn nhw a sut maent yn hoffi dysgu medrau cyfrifiadurol newydd. 

Mae arferion athrawon bellach yn effeithiol ac yn seiliedig ar nifer o egwyddorion addysgol sy’n ymwneud â’r pedwar diben a nodwyd yn Dyfodol Llwyddiannus (Donaldson, 2015).  Maent yn rhoi ffocws clir ar wella medrau llythrennedd disgyblion mewn Cymraeg a Saesneg, medrau rhifedd a medrau TGCh, ac yn darparu cyfleoedd rheolaidd iddynt gymhwyso’r medrau yn naturiol ar draws y cwricwlwm.  Mae gwersi’n ennyn diddordeb bron pob un o’r disgyblion ac yn hyrwyddo eu medrau meddwl, eu hannibyniaeth a’u medrau cydweithredu yn dda.

Nid sicrhau addysgu da yw’r nod ynddo’i hun mwyach; mae bellach yn ymwneud yn fwy â rhannu a chynnal rhagoriaeth.

Deilliannau

Mae gan arweinwyr ddealltwriaeth glir o gryfderau’r ysgol a’i meysydd i’w gwella.  Defnyddiant y wybodaeth hon yn dda i osod blaenoriaethau priodol ar gyfer cynllun datblygu’r ysgol.

Mae pob un o athrawon yr ysgol yn ymroddedig a hyderus yn eu gwaith.  Maent yn agored a gonest â’i gilydd ac yn ffrindiau beirniadol effeithiol.  Mae ganddynt ddisgwyliadau uchel ohonyn nhw eu hunain a disgyblion, ac yn fodlon rhoi cynnig ar syniadau newydd.  Mae athrawon wedi ymgorffori egwyddor cysondeb ar draws yr ysgol.  Maent yn gweithio’n effeithiol i sicrhau bod pob un o’r disgyblion yn cael y ddarpariaeth orau posibl. 

Mae safonau dysgu disgyblion wedi gwella’n gyson dros y blynyddoedd diwethaf.  Mae bron pob un o’r disgyblion bellach yn siarad yn hyderus am eu gwaith ac yn trafod cysyniadau cymhleth yn hyderus.  Maent yn mynegi eu barn yn huawdl ac yn gwerthfawrogi’r hyn y mae’r ysgol yn ei wneud drostynt. 

Y camau nesaf fel y nodwyd gan yr ysgol

Gan ddefnyddio’i chynlluniau thematig presennol, bydd yr ysgol yn adeiladu ar yr arfer ragorol sy’n bodoli er mwyn datblygu pob un o 12 egwyddor addysgegol Dyfodol Llwyddiannus (Donaldson, 2015).