Mae Pennod 1 y ffilm hon ar ddysgu gweithredol a thrwy brofiad yn edrych ar safonau mewn llythrennedd a rhifedd yn y cyfnod sylfaen.
Mae Pennod 2 y ffilm hon ar ddysgu gweithredol a thrwy brofiad yn edrych ar lais ac annibyniaeth disgyblion yn y cyfnod sylfaen.
Mae Pennod 3 y ffilm hon ar ddysgu gweithredol a thrwy brofiad yn edrych ar ddarpariaeth ar gyfer llythrennedd a rhifedd yn y cyfnod sylfaen.
Mae Pennod 5 y ffilm hon ar ddysgu gweithredol a thrwy brofiad yn edrych ar arweinyddiaeth yn y cyfnod sylfaen.
Mae ffilm fer yn dangos strategaethau arfer orau ar gyfer addysgu a dysgu yn y celfyddydau creadigol mewn ysgolion cynradd. Mae staff o chwe ysgol ledled Cymru yn esbonio’r modd y mae eu strategaethau wedi datblygu medrau disgyblion mewn celf a dylunio, cerddoriaeth, dawns a drama.
Mae Coleg Elidyr yn goleg arbenigol annibynnol preswyl i bobl ifanc rhwng 18 a 30 oed sydd ag awtistiaeth, anawsterau dysgu ac anableddau. Mae’r holl ddysgwyr yn byw yn un o chwe thŷ preswyl y coleg, sydd wedi’u lleoli mewn 180 erw yng nghefn gwlad Sir Gaerfyrddin.
Mae’r safle’n cynnwys ei siop groser, tyddyn a gardd gegin, man gwely a brecwast, a menter gwneud sebonau a bomiau bath. Hefyd, mae’n gartref i 27 o bobl ifanc eraill sydd ag anawsterau dysgu ac anableddau.
Cenhadaeth y coleg yw galluogi pobl ag anawsterau dysgu ac anableddau i ddatblygu’u gwybodaeth a’u medrau, a chyrraedd eu potensial llawn, gan fyw a gweithio mewn cymuned.
Mae gan yr holl ddysgwyr yng Ngholeg Elidyr anghenion cymhleth ac nid yw llawer ohonynt yn eiriol neu maent yn defnyddio bach iawn o eiriau. Yn nodweddiadol, mae mwy na hanner y dysgwyr yng Ngholeg Elidyr ag awtistiaeth ac mae gan un o bob pump arall nodweddion awtistig. Mae gan bob un ohonynt anawsterau cyfathrebu, o ran cael eu deall gan eraill a deall beth sy’n cael ei gyfleu iddyn nhw.
Mae llawer o ddysgwyr yn cael anawsterau prosesu synhwyraidd a heriau wrth ddelio â newidiadau wedi’u cynllunio a rhai annisgwyl, ac ar adegau o drawsnewid, er enghraifft wrth adael y coleg a dychwelyd iddo, symud rhwng amgylcheddau preswyl ac addysg neu rhwng sesiynau ar eu hamserlen ddyddiol.
Mae cyfathrebu cyflawn yn ddull sy’n cael ei ddefnyddio i gynorthwyo â chyfathrebu am ddymuniadau ac anghenion sylfaenol ac i alluogi unigolion i ddod yn llai dibynnol ar eraill. Mae’n hwyluso cynhwysiant trwy ddarparu strwythur a threfn er mwyn osgoi rhwystredigaeth a gorbryder. Hefyd, mae’n rhoi cyfleoedd rhyngweithio cymdeithasol ac mae’n cynorthwyo unigolion i reoli trawsnewidiadau. Mae’n gosod pwyslais ar gefnogi angen unigolyn am amser prosesu digonol a sut gall hynny amrywio dros amser ac ar draws sefyllfaoedd. Mae cyfathrebu cyflawn effeithiol hefyd yn galw am lefel uchel o gyfathrebu effeithiol rhwng staff.
Mae cyfathrebu cyflawn yn cyfuno siarad, arwyddo ac adnoddau ffisegol ynghyd. Caiff arwyddion eu defnyddio bob amser i ategu cyfathrebu geiriol a defnyddir amrywiaeth o offer arall, yn dibynnu ar angen y dysgwr. Ar draws safle’r coleg, mae adnoddau cyfathrebu cyflawn yn cefnogi dealltwriaeth dysgwyr, er enghraifft trwy fyrddau cyfathrebu mewn tai preswyl ac ar draws ardaloedd gweithdy’r coleg ac ardaloedd y cwricwlwm.
Mae adnoddau ffisegol yn cynnwys byrddau ‘nawr a nesaf’ a rhestri tasgau sy’n defnyddio symbolau gweledol a thestun i ategu dealltwriaeth. Gall adnoddau eraill, fel ‘matiau siarad’, gael eu defnyddio ar ddiwedd sesiwn addysgu i gynorthwyo dysgwyr nad ydynt yn eiriol i fyfyrio ar y sesiwn a’r cynnydd a wnânt yn ôl eu nodau dysgu. Mae defnyddio ‘llithryddion dilyniant’, sy’n esbonio’r camau sy’n ofynnol i gwblhau tasgau penodol, yn gallu cael effaith arwyddocaol ar gefnogi annibyniaeth dysgwyr. Er enghraifft, gallant gael eu defnyddio gan ddysgwyr i symud o gwmpas safle’r coleg heb i neb eu hebrwng. I lawer o bobl ifanc, dyma fydd eu profiad cyntaf o annibyniaeth o’r fath. Caiff ‘straeon cymdeithasol’ eu defnyddio i esbonio sefyllfaoedd, digwyddiadau neu weithgareddau, a defnyddir ‘gwrthrychau cyfeirio’ ochr yn ochr ag arwyddo a lleferydd i ategu dealltwriaeth dysgwyr.
Mae dull cyfathrebu cyflawn y coleg yn golygu na chaiff yr un dysgwr ei hepgor o ryngweithiadau ffurfiol ac anffurfiol dyddiol ar draws y coleg. I helpu i gynnal y dull hwn, mae’r holl staff yn cwblhau cwrs arwyddo, wedi’i ddilysu’n allanol, i bobl ag anawsterau dysgu ac anableddau. Hefyd, mae gan y coleg gydlynydd cyfathrebu cyflawn pwrpasol sy’n gweithio ar draws yr amgylcheddau gofal ac addysg i sicrhau dulliau cyson. Yn ogystal, mae’r holl fyfyrwyr a staff yn cymryd rhan mewn sesiynau 90 munud wythnosol, pwrpasol, ar gyfathrebu cyflawn, lle maent yn meithrin ac yn atgyfnerthu medrau.
Mae seilwaith cyfathrebu cyflawn yn magu hyder dysgwyr yn eu hamgylchedd ac ynddyn nhw eu hunain. Mae’n cynorthwyo dysgwyr i gyfathrebu mewn ffyrdd nad oeddent, efallai, yn gallu gwneud o’r blaen, gan annog mwy o ryngweithiadau, hunaneiriolaeth, llesiant, hunanddibyniaeth a gwydnwch. Trwy ddefnyddio adnoddau perthnasol cyfathrebu cyflawn, gall dysgwyr ddilyn eu targedau a monitro’u cynnydd eu hunain yn hawdd.
O ganlyniad i ymagwedd y coleg at gyfathrebu cyflawn, sydd wedi’i chydlynu’n dda, gall pobl ifanc a allai, yn y gorffennol, fod wedi’u heithrio o fwyafrif helaeth y rhyngweithiadau o’u cwmpas, fyw mewn amgylchedd cwbl gynhwysol lle y gallant ddeall a chael eu deall.
Yn ei arolygiad diweddar o’r coleg yn Hydref 2019, nododd arolygwyr Estyn:
“Mae ymddygiad dysgwyr o gwmpas y coleg yn rhagorol. Mae hyn oherwydd, wrth iddynt ddatblygu’r medrau i gyfathrebu’n fwy effeithiol, maent yn dysgu mynegi eu hemosiynau a rheoli eu hymddygiadau.”
“Mae’r coleg yn darparu lefelau eithriadol o uchel o ofal, cymorth ac arweiniad ar gyfer dysgwyr. Yn benodol, mae strategaeth effeithiol iawn y coleg cyfan ar gyfer cyfathrebu’n llwyr yn galluogi dysgwyr i ddatblygu eu medrau dysgu a’u medrau cymdeithasol, ac yn eu paratoi yn eithriadol o dda ar gyfer bywyd oedolyn.”
Mae Coleg Elidyr yn goleg arbenigol annibynnol preswyl i bobl ifanc rhwng 18 a 30 oed sydd ag awtistiaeth, anawsterau dysgu ac anableddau. Mae’r holl ddysgwyr yn byw yn un o chwe thŷ preswyl y coleg, sydd wedi’u lleoli mewn 180 erw yng nghefn gwlad Sir Gaerfyrddin.
Mae’r safle’n cynnwys ei siop groser, tyddyn a gardd gegin, man gwely a brecwast, a menter gwneud sebonau a bomiau bath. Hefyd, mae’n gartref i 27 o bobl ifanc eraill sydd ag anawsterau dysgu ac anableddau.
Cenhadaeth y coleg yw galluogi pobl ag anawsterau dysgu ac anableddau i ddatblygu’u gwybodaeth a’u medrau, a chyrraedd eu potensial llawn, gan fyw a gweithio mewn cymuned.
Mae gan Goleg Elidyr dros ddeugain mlynedd o brofiad o ddefnyddio gweithgareddau pwrpasol amlsynhwyraidd i annog dysgu a datblygiad. Yn y coleg, cynigir crefftau traddodiadol gwehyddu, gwaith coed glas a gwaith saer ochr yn ochr â gwneud printiau, canhwyllau a sebon. I lawer o ddysgwyr, mae’r prosesau a’r rhythm sy’n gysylltiedig â chreu gwrthrychau crefft yn lleihau pryderon a gorlwytho synhwyraidd. Yn aml, mae natur gweithgareddau ailadroddol yn rhoi sicrwydd a rhagweladwyedd i fagu hyder dysgwyr yn eu hamgylcheddau. Wrth i lesiant a hunansicrwydd gynyddu, mae eu parodrwydd i dderbyn cyfleoedd dysgu yn cynyddu hefyd. Mae cymryd rhan mewn gweithgareddau crefydd yn cynnig cyfleoedd anuniongyrchol am ryngweithiadau pwrpasol hefyd.
Mae’r ddealltwriaeth hon o sut mae gweithgareddau penodol iawn yn gallu gwella gallu unigolion i ymgysylltu â dysgu wedi llywio dull y coleg o greu rhaglenni dysgu sydd wedi’u gwahaniaethu’n sylweddol. Mae rhaglenni dysgu’n sicrhau bod gwybodaeth a dealltwriaeth ynghylch gofynion therapiwtig a chymorth dysgwyr yn cyfateb yn dda i’w hanghenion datblygu a’u dyheadau ar ôl gadael y coleg.
Ar gyfer dysgwyr unigol, mae hyn yn golygu bod gweithgareddau amlsynhwyraidd ystyrlon sy’n gwella llesiant wedi’u hintegreiddio i raglenni dysgu unigol (RhDU) yn y saith maes canlynol: dinasyddiaeth, iechyd a llesiant, hunaneiriolaeth, medrau dysgu annibynnol, medrau’r cartref, llythrennedd digidol, llythrennedd a rhifedd.
Mae tîm amlddisgyblaeth sy’n cynnwys tiwtoriaid, staff cymorth dysgu, cydlynwyr y cwricwlwm, rheolwyr tai a thîm therapiwtig sy’n cynnwys cydlynydd cyfathrebu cyflawn, therapydd galwedigaethol, a therapydd iaith a lleferydd yn cytuno ar Raglenni Dysgu Unigol, ac yn eu monitro a’u hadolygu.
Yn dilyn asesiad gwaelodlin chwe wythnos cychwynnol o alluoedd dysgwyr yn holl feysydd y RhDU, mae’r tîm amlddisgyblaeth yn cytuno ar dargedau tymor byr a nodau tymor canol a hwy ym mhob maes y RhDU. Mae nodau dysgu yn cyfrif am ffactorau a nodwyd, fel anawsterau prosesu synhwyraidd, cyfyngiadau corfforol ac anghenion hunanreoleiddio, ac eir i’r afael â’r rhain trwy feysydd y cwricwlwm ynghyd ag yn ystod y nosweithiau a’r penwythnosau.
Yn ymarferol, er enghraifft, gall y therapydd galwedigaethol fod wedi nodi sut gallai dysgwr elwa o weithgareddau sy’n cynnwys ymwrthedd corfforol er mwyn caniatáu iddo hunanreoleiddio a rheoli’i bryderon. Ar yr un pryd, gallai’r therapydd iaith a lleferydd fod wedi argymell y byddai’r un dysgwr yn elwa o fwy o gyfleoedd i gychwyn cyfathrebu cymdeithasol. Trwy gynnwys yr argymhellion hyn i ategu datblygiad medrau ym mhob maes y RhDU, gallai dysgwr gael ei arwain i gymryd cyfrifoldeb am ddanfon llaeth o siop y coleg i’w dai preswyl. Trwy ddefnyddio whilber i ddanfon llaeth, caiff angen y dysgwr am weithgareddau ymwrthedd corfforol ei fodloni. Hefyd, bydd yn gofyn i’r dysgwr gymryd rhan mewn rhyngweithiadau cymdeithasol gyda dysgwyr a staff mewn tai wrth wneud y danfoniadau.
Hefyd, bydd yn cynorthwyo â datblygiad medrau yn holl feysydd y RhDU. Er enghraifft:
Wrth i ddysgwyr symud ymlaen yn eu rhaglenni, cânt gymorth i drosglwyddo medrau galwedigaethol a bywyd i’r gymuned ehangach, er enghraifft trwy weithio mewn archfarchnad neu gynllunio a phontio i fywyd ar ôl y coleg.
Mae’r coleg wedi datblygu prosesau trylwyr i gydnabod a chofnodi cynnydd sy’n dangos galluoedd dysgwyr yn glir a’r cynnydd a wnaed yn eu rhaglenni dysgu unigol. Mae’r dull hwn yn caniatáu am fesur y camau datblygiadol rhwng lefelau a theilwra cymorth. Hefyd, mae’n sicrhau bod ffocws i ddatblygiad medrau a’u bod wedi’u seilio mewn gweithgareddau pwrpasol.
Yn ei arolygiad diweddar o’r coleg yn Hydref 2019, nododd arolygwyr Estyn:
“Mae bron pob un o’r dysgwyr yn gwneud cynnydd rhagorol. O ran eu mannau cychwyn unigol, mae bron pob un o’r dysgwyr yn rhagori ar eu targedau personol ac yn gwneud cynnydd eithriadol o dda tuag at gyflawni eu potensial. O ganlyniad, maent yn gadael y coleg wedi eu paratoi’n well ar gyfer y cyfnod nesaf yn eu bywydau.”
Ysgol Pen Rhos is a recently established school following the amalgamation of two schools in Llanelli, within Carmarthenshire local authority. There are 447 pupils on roll aged from 3 to 11 years, including 23 part-time children who attend the nursery. The school organises pupils into four Welsh medium and 13 English medium classes.
On average over the last three years, about 34% of pupils are eligible for free school meals, which is considerably above the national average of 18%. The school identifies about 37% of pupils as having special educational needs. This is notably above the national average of 21%. Few pupils have English as an additional language and a very few pupils speak Welsh at home. A few come from an ethnic minority background.
The Tyisha 2 ward is in the top 3% most deprived areas in Wales and is ranked in the top 10% across all key domains. It is a Flying Start and Communities First area. The school notes that there are challenging community safety issues such as those related to drugs and alcohol misuse. Some areas are identified as somewhere residents do not feel safe and are afraid to go out at night and during the day. Often, youths may congregate in certain areas and at times this results in anti-social behaviour such as night noise, rowdiness and theft. Many of the school’s pupils live within this community and can often be exposed to these issues.
The school has actively trained all staff in attachment and trauma informed practice using its school education improvement grant. School leaders have identified key teachers and learning support assistants who have undertaken high-level training to meet the identified wellbeing needs of pupils. This is a bespoke response that is funded by the school to meet the complexity of the issues it faces. The school expresses itself as an ‘adverse childhood experience (ACE) informed school and the headteacher is a proactive in sharing the school’s approach across Wales and internationally. A range of wellbeing surveys and measures across the school identify those learners who need support. As a result, tailored intervention is provided to support the wellbeing of pupils using its own trained staff. Some examples of the resources that the school can provide include a trauma mental health informed practioner, a school trained counsellor, a bereavement counsellor, a mindfulness practitioner, and a ‘drawing and talking’ therapist. The school also has eight fully trained nurture group practitioners, and Ruby the dog as part of the reading dog initiative. As a result, more often than not the school can respond to its own needs using its own staff.
The school also provides an accredited course on resilience for parents and wellbeing open days to the community. Recently, the school opened on Sunday mornings weekly, to provide support and learning opportunities to pupils and their families.
The strategy has been developed around a culture that staff who have the skill set and drive are supported and funded to undertake professional development to respond to pupils’ wellbeing needs. The vision is to create its own highly specialist teams to support pupils and develop a learning organisation that is bespoke and unique. These staff also trained to support families in difficulty.
This provision means that the school can respond quicker and more effectively to pupil wellbeing needs rather than having to wait for specialist external support. Rarely does the school find it needs to exclude pupils and a few of the most vulnerable pupils in key stage 2 and in the foundation phase achieve well at school. The school’s ‘before and after’ surveys of wellbeing demonstrate that nearly all pupils report a positive change in their lives.
The school has shared its work with the ERW consortium, the Welsh Government and internationally with schools, health providers and research groups who are working with the school on refining the model and practice.
Mae Tiny Tots Malpas Road yn un o dri lleoliad meithrin, dau wedi’u lleoli yn awdurdod lleol Casnewydd, ac un wedi’i leoli yn y Fenni yn Sir Fynwy. Sefydlwyd Tiny Tots Malpas ym mis Chwefror 1997 ac mae wedi bod yn masnachu fel lleoliad gofal dydd preifat ers 23 mlynedd. Mae’r feithrinfa wedi’i pherchnogi’n breifat ac wedi’i lleoli mewn tŷ mawr wedi’i drawsnewid, sydd wedi cael ei addasu yn unol ag anghenion meithrinfa, dros ddau lawr. Mae teuluoedd o gefndiroedd gweithio yn bennaf, a Saesneg yw’r famiaith ar yr aelwyd. Mae’r lleoliad yn gweithredu bum niwrnod yr wythnos, 52 wythnos y flwyddyn o 8:00 tan 18:00. Mae wedi’i gofrestru i ofalu am 64 o blant bob dydd, rhwng oedran geni a 12 mlwydd oed.
Prif nod y lleoliad wrth gynnal sesiynau ymgysylltu â rhieni yw rhoi cyfle i rieni weld beth mae eu plant yn ei wneud yn y feithrinfa, a’u helpu i gymryd mwy o ran yn nysgu a datblygiad eu plant. Mae’r sesiynau’n rhoi hyder a dealltwriaeth well i rieni o wahanol bethau y gallent eu gwneud i gefnogi dysgu eu plant gartref. Mae staff yn darparu cyfleoedd da i rieni ddod i’w hadnabod yn well, wrth iddynt drafod beth ddigwyddodd pan oeddent yn gwneud y tasgau cartref a rhannu syniadau ar gyfer gweithgareddau eraill a’r camau nesaf mewn dysgu. Mae’r sesiynau’n helpu hyrwyddo parhad ym mhrofiadau dysgu plant rhwng y cartref a’r lleoliad. Mae hyn yn ychwanegu at effaith y gweithgareddau y mae plant yn eu mwynhau yn y lleoliad, ac yn cryfhau eu dysgu.
Mae ymarferwyr yn cynnal y sesiynau ymgysylltu â rhieni yn ystod amseroedd agor y feithrinfa. Cynhelir sesiynau â dwy thema wahanol bob tymor. Cynhelir y sesiynau gan ddau aelod o staff mewn ystafell ar wahân yn y feithrinfa. Mae plant a rhieni yn cymryd rhan yn y gweithgareddau gyda’i gilydd. Mae cynllun gweithredu clir ar gyfer pob sesiwn, fel bod pob un o’r staff yn ymwybodol o’r nodau a’r deilliannau bwriadedig. Mae’r lleoliad yn cynllunio’r sesiwn i gyd-fynd â phatrymau gweithio rhieni, cyhyd ag y bo modd. Er enghraifft, mae’n cynnig sesiynau yn y bore a’r prynhawn ac yn cynnal sesiynau ar wahanol ddiwrnodau yn ystod y tymor. Mae’n ystyried unrhyw faterion iechyd a diogelwch, ac yn gwneud yn siŵr ei fod yn diwallu anghenion plant nad ydynt yn cymryd rhan yn y sesiynau. Mae sesiynau ymgysylltu â rhieni yn cynnwys gwaith coed, cerddoriaeth a symud, sesiynau llythrennedd corfforol, y Gymraeg a choginio.
Mae pob sesiwn yn para am dri chwarter awr. Mae ymarferwyr yn cyflwyno medr, ac mae plant yn ymarfer y medr ochr yn ochr â’u rhieni, fel dysgu sut i daflu dan ysgwydd yn ystod y sesiwn ar fedrau pêl. Mae cyfle hefyd i blant ddangos i rieni a theuluoedd beth maent wedi bod yn ei ddysgu trwy gydol y tymor. Mae ymarferwyr wedi sylwi bod rhieni’n cymryd mwy o ran yn y sesiynau wrth i’w hyder wella, a’u bod yn defnyddio eu hyder newydd i barhau i ymarfer y medrau gyda’u plant adref.
Ar ddiwedd pob sesiwn, mae staff yn gofyn i bob un o’r rhieni lenwi ffurflen adborth yn rhoi manylion am yr hyn y gwnaethant ei fwynhau, yr hyn y gellid ei wella, a syniadau ar gyfer sesiynau yn y dyfodol. Pan gaiff y sesiynau eu cynllunio, mae ymarferwyr yn gwrando’n dda ar awgrymiadau gan rieni, ac yn ystyried eu harsylwadau o ddiddordebau plant yn ofalus. Maent yn manteisio i’r eithaf ar fedrau rhieni ac arbenigedd staff, ble bynnag y bo modd, i ehangu dyheadau a phrofiadau plant. Er enghraifft, mae rhieni sy’n feddygon, yn arddwyr ac yn aelodau o’r lluoedd arfog wedi cyfrannu at sesiynau. Mae staff ag arbenigedd penodol yn arwain sesiynau mewn cerddoriaeth a symud, llythrennedd corfforol a’r Gymraeg.
Mae’r sesiynau hyn wedi creu cysylltiadau cryf rhwng teuluoedd a staff, ac mae gan rieni ddealltwriaeth well o sut beth yw dysgu yn y feithrinfa. Mae hyn yn cefnogi lles rhieni a phlant, ac yn cyfrannu at ethos meithringar y lleoliad.
Gall rhieni weld plant yn amgylchedd y feithrinfa yn gweithio gyda staff a gwylio eu medrau’n datblygu. Mae plant a rhieni wedi magu hyder trwy gydol y sesiynau, ac mae mwy o rieni’n cymryd mwy o ran yn y sesiynau erbyn hyn, a byddant yn eu harwain, lle bo’n briodol.
Mae cynnwys rhieni yn cryfhau datblygiad medrau plant yn effeithiol. Er enghraifft, bu gwelliant ym medrau Cymraeg plant yn dilyn y sesiwn ymgysylltu â rhieni, lle ymunodd rhieni yn y dysgu, ac aethant ag adnoddau adref gyda nhw i ymarfer gyda’u plant.
Mae’r lleoliad yn bwriadu cynnal digwyddiadau Arfer sy’n Werth ei Rhannu yn ystod haf 2020.
Mae adeilad y lleoliad ar ddau lawr. Mae’r plant hŷn yn defnyddio’r llawr gwaelod, a defnyddir y llawr uchaf ar gyfer babanod rhwng oedran geni a dwy a hanner mlwydd oed.
Mae’r lleoliad yn darparu addysg gynnar y cyfnod sylfaen ac yn gweithio tuag at y cwricwlwm newydd i Gymru.
Mae gan y feithrinfa gysylltiadau cryf â’r gymuned, ac mae’n gwneud y mwyaf o gyfleusterau yn yr ardal leol i gyfoethogi profiadau’r plant. Er enghraifft, cynhelir ymweliadau â chanol y dref a’r parc lleol, lle defnyddir y llwybr beicio. Gweledigaeth y lleoliad ar gyfer y dyfodol yw darparu mwy o’r profiadau go iawn hyn ar gyfer plant, a pharhau i wella’r ddarpariaeth yn yr ardal awyr agored.
Ar ddechrau taith y feithrinfa i wella, roedd ei llawr uchaf yn ofod agored. Roedd yr adnoddau yn rhai plastig yn bennaf, a’u lliwiau’n llachar, ac roedd ardal fach wedi’i hamgylchynu â ffens ar gyfer y babanod ieuengaf, Nid oedd unrhyw ardaloedd diffiniedig, a chan ei fod yn ofod mor agored, roedd plant bach yn tueddu i redeg o gwmpas yn hytrach nag ymdawelu i fwrw ymlaen â gweithgareddau.
Wrth baratoi ar gyfer y cwricwlwm newydd, bu ymarferwyr yn cyflwyno gweithgareddau ‘go iawn’ ac ymarferol yn llwyddiannus iawn ar y llawr isaf. Sylweddolon nhw y byddai’r plant bach ar y llawr uchaf yn elwa ar y dull hwn hefyd.
Edrychodd ymarferwyr ar yr ystafell o safbwynt y babanod a’r plant bach, a dechreuon nhw wneud newidiadau. Eu cam cyntaf oedd darparu strwythurau pren symudol i rannu’r ardal, a rhoi llawr laminedig yn lle’r carpedi. Cyflwynwyd adnoddau i gefnogi chwarae penagored yn ogystal â chreu ardaloedd mwy strwythuredig sy’n darparu cyfleoedd dysgu penodol, er enghraifft ar gyfer creu marciau, defnyddio adnoddau technoleg gwybodaeth a chyfathrebu, chwarae creadigol a chwarae rôl. Rhoddodd ymarferwyr adnoddau naturiol yn lle’r teganau plastig, a dewiswyd lliwiau niwtral ar gyfer y décor a dodrefn i greu amgylchedd digynnwrf.
Y cam nesaf oedd gwella’r amgylchedd ar gyfer y babanod. Tynnwyd y ffens fetel i lawr i greu gofod chwarae agored gyda rygiau a chlustogau llawr, adnoddau naturiol ar gyfer chwarae a chwryglau i’r babanod gysgu ynddynt. Addasodd ymarferwyr yr ystafell gysgu i fod yn ystafell dawel trwy gael gwared ar y drws. Rhoesant soffa yn yr ardal hon er mwyn i staff fwydo babanod â photel, a lle i’r babanod swatio, gan greu ymdeimlad cartrefol. Mae llawer o gynhyrchion naturiol yma i symbylu medrau synhwyraidd a rhoi cyfle i’r babanod ddatblygu dealltwriaeth o’r byd go iawn trwy chwarae.
Mae’r lleoliad yn arddangos drychau ac adnoddau ar lefel y llawr, a gall ymarferwyr symud y strwythurau pren i addasu’r amgylchedd ar y llawr uchaf i ddiwallu anghenion newidiol y plant ieuengaf.
Mae’r newidiadau wedi cael effaith gadarnhaol ar ddysgu’r plant. Mae plant bach yn dewis yr hyn mae arnynt eisiau ei wneud yn fwy hyderus ac yn cymryd mwy o ran mewn gweithgareddau. Yn aml, byddant yn dal llaw oedolyn i’w tywys i ble maent eisiau chwarae. Mae’r llif a’r mynediad at wahanol ardaloedd yn galluogi iddynt fod yn fwy annibynnol. Maent yn datblygu amrywiaeth o fedrau yn effeithiol, gan gynnwys archwilio achos ac effaith, a defnyddio’r adnoddau naturiol a phenagored.
Mae’r babanod yn mwynhau’r gofod agored mawr. Mae’n galluogi ymarferwyr i ryngweithio â nhw mewn amgylchedd digynnwrf, tawel a chartrefol. Mae babanod yn ymateb yn dda i’r adnoddau naturiol a’r gweithgareddau difyr y mae ymarferwyr yn eu haddasu yn unol â’u hanghenion unigol.
Mae ymarferwyr yn cynnal cyfarfodydd rhwydwaith a sesiynau hyfforddi ar gyfer pobl eraill yn Nhorfaen, ac yn rhannu arfer dda trwy eu hannog i fynd ar daith o gwmpas y lleoliad yn ystod y digwyddiadau hyn.