Pen-y-bont ar Ogwr

• Ysgol Cynwyd Sant

Caerffili

• Ysgol Gynradd Cwmfelinfach

Caerdydd

• Ysgol Gynradd Kitchener
• Ysgol Gynradd Llanisien Fach

Sir Gaerfyrddin

• Ysgol Gynradd Gymunedol Porth Tywyn

Ceredigion

• Ysgol Gymunedol y Dderi
• Ysgol Gymraeg Aberystwyth

Sir Ddinbych

• Ysgol Y Faenol

Sir y Fflint

• Ysgol Gynradd Sirol Cornist Park
• Ysgol Gynradd Sirol Bryn Deva

Gwynedd

• Ysgol Gynradd Cae Top

Sir Fynwy

• Ysgol Gynradd Sirol Gwndy

Casnewydd

• Ysgol Gynradd Monnow
• Ysgol Gynradd Glan Usk

Powys

• Ysgol Gynradd Sirol Radnor Valley

Abertawe

• Ysgol Gynradd Gymraeg Lôn Las
• Ysgol Gynradd Penllergaer
• Ysgol Gynradd Hafod

Bro Morgannwg

• Ysgol Gynradd Romilly
• Ysgol Gynradd Tregatwg
• Ysgol Gynradd y Rhŵs

Wrecsam

• Ysgol Heulfan

Canfu adroddiad heddiw, ‘Cynnwys rhieni – Cyfathrebu rhwng ysgolion a rhieni plant o oedran ysgol’, nad yw ysgolion bob amser yn cynnwys tadau cystal â mamau.  Hefyd, weithiau, mae’n anos cyrraedd rhieni o ardaloedd amddifadedd uchel.  Mae’r adroddiad yn cynnwys astudiaethau achos sy’n amlinellu strategaethau arloesol o ysgolion sydd wedi sicrhau cyfathrebu ac ymglymiad effeithiol rhieni yn llwyddiannus.

Dywed Meilyr Rowlands, y Prif Arolygydd,

Caiff ei gydnabod yn gyffredinol fod cymorth rhieni’n gallu cael effaith sylweddol ar gyflawniad disgyblion. Mae llawer o ysgolion yn gwella’r ffyrdd maen nhw’n cynnwys rhieni.  Mae gan yr ysgolion mwyaf llwyddiannus ddull cynlluniedig a strwythuredig sy’n bodloni anghenion yr holl rieni ac mae’n seiliedig ar ddewisiadau rhieni.  Dylai pob ysgol ddarllen adroddiad heddiw i ddarganfod strategaethau i gefnogi’r modd y gallan nhw gynnwys rhieni’n well.

Mabwysiadwyd un strategaeth oedd â’r nod o gynnwys tadau yn fwy gan Ysgol Gynradd Lansdowne yng Nghaerdydd.  Bob bore, mae’r pennaeth yn sefyll wrth giât yr ysgol i groesawu teuluoedd.  Ar ôl sylwi bod grŵp o dadau yn amharod i fynd ar y maes chwarae, gwahoddodd nhw i rannu eu rhesymau am eu hamharodrwydd.  Gweithiodd y pennaeth yn  agos â nhw ac arweiniodd hyn at nifer o newidiadau, fel ehangu’r gwasanaeth negeseuon testun i gynnwys dau rif ffôn a defnyddio grŵp o dadau i drafod a chefnogi penderfyniadau am newidiadau i’r cwricwlwm.  O ganlyniad, bu cynnydd yn nifer y bechgyn sy’n darllen gartref gan ddefnyddio cynllun newydd, ac yn nifer y tadau sy’n mynychu nosweithiau rhieni.

Canfu arolygwyr fod rhieni disgyblion ysgolion uwchradd yn derbyn llai o ohebiaeth ar y cyfan na rhieni plant oedran cynradd.  Fodd bynnag, mae menter arloesol yn Ysgol Uwchradd Ioan Fedyddiwr, Aberdâr, gan ddefnyddio ap gwaith cartref, wedi helpu meithrin ymgysylltu gwell â rhieni.  Ers ei gyflwyno, mae 85% o rieni wedi mynd ati i ddefnyddio’r ap, sydd wedi arwain at welliant sylweddol yn safbwyntiau rhieni am waith cartref.

Yn ogystal ag argymell y dylai ysgolion ymgynghori â rhieni am eu hoff ffyrdd o gyfathrebu, mae Estyn yn amlygu’r angen i ysgolion sicrhau bod adroddiadau a nosweithiau rhieni yn cael eu teilwra yn unol â chryfderau penodol plentyn a’i feysydd i’w datblygu.  Dylai ysgolion gymryd camau hefyd i gynnwys rhieni’n well trwy ei gwneud yn glir sut gellir cysylltu â staff a rhiant-lywodraethwyr a gwrando ar safbwyntiau rhieni o bob cefndir economaidd gymdeithasol.  Yn olaf, mae’r adroddiad yn cynnig argymhellion i awdurdodau lleol a Llywodraeth Cymru am eu rolau priodol mewn cynorthwyo ysgolion â’r gwaith hwn. 

Dywed y Prif Arolygydd, Meilyr Rowlands,

Rwy’n ddiolchgar i’r Athro Donaldson am ei waith ar yr adolygiad hwn, ac rwy’n falch bod yr adroddiad yn cydnabod cryfderau’r system arolygu bresennol.  Rydym nawr yn edrych ymlaen at gydweithio â Llywodraeth Cymru, ysgolion a rhanddeiliaid eraill i ystyried cynigion cynhwysfawr yr adroddiad yn llawn a sut i’w symud ymlaen. Byddwn yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i randdeiliaid wrth i’r gwaith hwn ddatblygu a byddwn yn ceisio eu barn trwy ymgynghoriad er mwyn sicrhau y cânt ddweud eu dweud.

Dywed yr Athro Graham Donaldson,

Mae Cymru’n gweithio i ddatblygu system addysg ddynamig a llwyddiannus, gyda safonau sy’n codi ac ysgolion sy’n ymroddedig i’w gwelliant eu hunain. Mae’r dystiolaeth i’m Hadolygiad yn cadarnhau bod Estyn wrth wraidd y broses honno.  Mae profiad ac arbenigedd proffesiynol unigryw ei AEM ac arolygwyr cymheiriaid yn adnodd cenedlaethol allweddol.  Dylai arolygwyr arfarnu pa mor dda y caiff pobl ifanc yng Nghymru eu gwasanaethu gan eu hysgolion a pha mor dda maent yn cyfrannu’n uniongyrchol at wella ansawdd eu dysgu.  Mae hyn yn golygu mwy o bwyslais ar hunanarfarnu a hunanwella gan ysgolion, adroddiadau arolygu mwy addysgiadol, dull mwy diagnostig ar gyfer ysgolion sy’n peri pryder ac arolygwyr yn ymgysylltu’n fwy uniongyrchol â diwygio.

Mae’r adroddiad yn cynnwys 34 o argymhellion manwl.  Mae’r rhain yn cynnwys:

• Rôl fwy i Estyn o ran darparu arfarnu a chymorth ar lefel ysgolion, awdurdodau lleol, rhanbarthol a chenedlaethol.

• Ymgasglu adnoddau Estyn er mwyn sbarduno diwygio, gyda seibiant byr i’r cylch arolygu i ddechrau er mwyn galluogi arolygwyr ac ysgolion i gydweithio â’i gilydd ar y diwygiadau.

• Mwy o gyfrifoldeb i ysgolion arfarnu eu perfformiad eu hunain, ac Estyn i gadarnhau ansawdd yr hunanarfarnu hwnnw.

• Adroddiadau arolygu mwy addysgiadol gydag arfarniadau cyflawn yn disodli graddau crynodol.

• Ffocws mwy teilwredig ar ysgolion sy’n peri pryder, ac arolygiadau diagnostig sy’n rhoi mewnwelediad gwell i’r newidiadau angenrheidiol.

• Arfarnu cynnydd â’r diwygiadau cenedlaethol yn amserol trwy adroddiadau thematig ac Adroddiad PAEM ar ‘gyflwr y genedl’ bob tair blynedd.

• Sefydlu annibyniaeth Estyn ymhellach.

• Angen alinio ar draws y dirwedd atebolrwydd.

Mae Estyn yn croesawu safbwyntiau ei holl randdeiliaid ar yr adolygiad a bydd yn ymgynghori arno’n eang cyn bo hir.  Yn y cyfamser, gall randdeiliaid fynegi eu barn trwy anfon neges e-bost at  

Mae’r adroddiad, ‘Addysg grefyddol yng nghyfnod allweddol 2 a chyfnod allweddol 3’ yn arfarnu’r safonau, y ddarpariaeth a’r arweinyddiaeth mewn addysg grefyddol mewn ysgolion.  Hefyd, mae’n bwrw golwg ar agweddau disgyblion tuag at ddysgu am addysg grefyddol, pa mor dda caiff y cwricwlwm ei gynllunio a pha mor dda y caiff ei addysgu, ei arwain a’i asesu.  

Meddai Meilyr Rowlands, y Prif Arolygydd,

Dylai addysg grefyddol annog disgyblion i archwilio amrywiaeth o gwestiynau mewn ffordd fyfyriol, ddadansoddol a chytbwys.  Dylai disgyblion gael cyfleoedd i ystyried agweddau fel chwiliad y ddynoliaeth am ystyr.

Rydym wedi darganfod bod mwyafrif y disgyblion 11 i 14 oed yn deall sut mae addysg grefyddol yn eu cynorthwyo i ddatblygu’n ddinasyddion byd-eang gwybodus ac yn teimlo bod hyn yn eu helpu i gyfrannu’n dda yn eu cymuned leol.  Mae astudiaethau achos yn yr adroddiad yn amlinellu arfer dda i ysgolion ei defnyddio.

Mae’r adroddiad yn amlygu Ysgol Gyfun Dŵr-y-Felin yng Nghastell-nedd Port Talbot, lle datblygodd athrawon ddiddordeb disgyblion trwy brosiect lle ymchwiliwyd i bobl â chefndir crefyddol, gan ddefnyddio thema ‘Arwyr a Dihirod’.  Bu disgyblion yn cydweithio, gan ehangu eu medrau arfarnol a dadansoddol.  O ganlyniad, roedd gan ddisgyblion lefelau uchel o gymhelliad, brwdfrydedd ac ymgysylltiad trwy gydol y tymor.

Argymhellodd arolygwyr y dylai ysgolion sicrhau bod disgyblion mwy abl yn cyflawni safonau addysg grefyddol yn unol â’u gallu, a chryfhau’r trefniadau pontio rhwng cyfnod allweddol 2 a chyfnod allweddol 3 i osgoi ailadrodd gwaith.  Yn ogystal, dylai ysgolion arfarnu eu cwricwlwm ar gyfer addysg grefyddol i baratoi ar gyfer datblygu a gweithredu Maes Dysgu a Phrofiad newydd y Dyniaethau, fel rhan o’r cwricwlwm newydd i Gymru.

Mae adroddiad Estyn, ‘Paratoi ar gyfer y Fframwaith Cymhwysedd Digidol’, yn rhoi trosolwg o’r ffordd y mae ysgolion yn dechrau sicrhau bod disgyblion yn cael cyfleoedd i ddatblygu’u cymhwysedd digidol.  Ymwelodd arolygwyr ag ysgolion, y mae nifer ohonynt yn ysgolion â strategaethau arloesol a diddorol sy’n cael eu disgrifio mewn astudiaethau achos.

Meddai Meilyr Rowlands, y Prif Arolygydd,

Yn ganolog i system addysg lwyddiannus y mae sicrhau bod y genhedlaeth nesaf nid yn unig yn wybodus mewn byd mwyfwy digidol, ond eu bod yn cadw’n ddiogel ar-lein ac yn ennill medrau digidol datblygedig i ategu’u cyflogadwyedd yn y dyfodol.

Dylai ysgolion fod yn ymgyfarwyddo â’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol trwy greu gweledigaeth ysgol gyfan a’i rhoi ar waith.  Mae ein hadroddiad yn amlinellu’r camau allweddol tuag at gychwyn y daith hon, gwneud cynnydd ac yna adeiladu a chynnal momentwm.

Roedd taith ddigidol Ysgol Gymraeg y Fenni yn Sir Fynwy yn golygu ailfeddwl ei ffordd o ddelio â thechnoleg newydd yn llwyr.  Newidiodd arweinwyr eu ffordd o gynllunio’u cwricwlwm a sefydlwyd rhaglen fuddsoddi i sicrhau bod rhwydwaith a chaledwedd digidol yr ysgol yn addas i baratoi disgyblion ar gyfer bywyd yn yr 21ain ganrif.  Mae gan athrawon a disgyblion fwy o hyder o lawer mewn medrau digidol erbyn hyn ac mae safonau a chynnydd disgyblion, mewn sawl achos, yn well na’r disgwyl ar gyfer eu hoedran.

Yn yr un modd, mae gan Ysgol Gyfun Rhydywaun, Rhondda Cynon Taf, weledigaeth o ddysgu digidol sy’n cyfrannu at drawsnewidiad yn nefnydd disgyblion ac athrawon ar dechnoleg, yn ogystal ag ymagwedd yr ysgol at ddiogelwch ar-lein.  Mae’r gwaith hwn wedi ategu’r modd y mae’r ysgol wedi mynd ati’n gyffredinol i baratoi ar gyfer y cwricwlwm newydd.

O ran yr ysgolion yr ymwelwyd â nhw fel rhan o’r adroddiad, canfu arolygwyr fod eu parodrwydd ar gyfer y fframwaith cymhwysedd digidol newydd yn amrywio.  Mae’r adroddiad yn gwneud cyfres o argymhellion ar gyfer pob ysgol, gan gynnwys penodi arweinydd digidol sydd â chefnogaeth lwyr uwch arweinwyr, darparu hyfforddiant perthnasol i athrawon a chynnal archwiliadau o galedwedd a rhwydweithiau TGCh.  Mae gan awdurdodau lleol, consortia rhanbarthol a Llywodraeth Cymru rôl allweddol i’w chwarae yn cynorthwyo ysgolion i ymgorffori’r fframwaith yn eu cwricwlwm.

Mae adroddiad eang gan Estyn, ‘Y manylebau TGAU newydd mewn Saesneg iaith, Cymraeg iaith, mathemateg, mathemateg-rhifedd a Bagloriaeth Cymru mewn ysgolion a cholegau’ yn ystyried ansawdd addysgu ac asesu, cynllunio, datblygiad staff ac arweinyddiaeth wrth gyflwyno’r cymwysterau newydd hyn.  Ymwelodd arolygwyr ag ystod eang o ysgolion a cholegau, gan gynnwys nifer fach o ysgolion arloesi.  Mae astudiaethau achos o arfer ddiddorol yn amlinellu strategaethau llwyddiannus o ysgolion a cholegau ar hyd a lled Cymru.  

Dywed Meilyr Rowlands, y Prif Arolygydd,

Mae’r cymwysterau newydd hyn yn unigryw i Gymru ac fe’u cynlluniwyd i wella gwybodaeth a medrau disgyblion, ac yn arbennig, eu gallu i feddwl yn feirniadol a datrys problemau.  Maent hefyd yn rhoi mwy o bwyslais ar ansawdd ysgrifennu, rhesymu a defnydd disgyblion o fathemateg mewn ystod eang o gyd-destunau.  Dylai ysgolion a cholegau ymateb i’r newidiadau pwysig hyn a helpu disgyblion o bob gallu i gyflawni’u potensial llawn.

Mae’r adroddiad yn tynnu sylw at ddull Ysgol Uwchradd Caerdydd o addysgu’r cymhwyster mathemateg newydd.  O ganlyniad i roi pwyslais cryf ar resymu mewn gwersi mathemateg, mae disgyblion wedi dod yn fwy hyderus yn eu medrau, gan arwain at ganlyniadau arholiadau rhagorol.  Mae astudiaeth achos arall yn tynnu sylw at Ysgol Gyfun Gŵyr yn Abertawe sy’n herio disgyblion i gyrraedd y lefelau cyrhaeddiad uchaf un ym Magloriaeth Cymru.  Drwy herio ei disgyblion mwy abl, mae’r ysgol wedi gwella safonau a chyflawniad.  Mae 12 o astudiaethau achos eraill yn amlinellu arfer ddiddorol ac effeithiol ym Magloriaeth Cymru, Saesneg, Cymraeg a mathemateg.

Mae’r adroddiad yn argymell y dylai ysgolion a cholegau:

• Ddarparu tasgau ysgogol sy’n datblygu gwydnwch dysgwyr
• Sicrhau bod dysgwyr yn gwella eu hysgrifennu mewn Cymraeg a Saesneg
• Cael disgwyliadau uchel fod pob dysgwr yn cyfrannu’n llafar, yn enwedig yn Gymraeg
• Gwella medrau datrys problemau disgyblion mewn mathemateg ac mewn mathemateg‑rhifedd
• Datblygu medrau darllen lefel uwch disgyblion mewn Saesneg, Cymraeg a mathemateg a Bagloriaeth Cymru

Mae adroddiad Estyn, ‘Gwasanaethau Cymorth Ieuenctid yng Nghymru – Gwerth Gwaith Ieuenctid’ yn rhoi arfarniad cyffredinol o ansawdd gwasanaethau ar gyfer pobl ifanc 11 – 25 oed.  Mae’r gwasanaethau hyn yn cynnwys clybiau ieuenctid mynediad agored, prosiectau cymunedol, a chymorth mwy targedig i bobl ifanc sy’n wynebu anawsterau o ran sicrhau cyflogaeth a hyfforddiant, tlodi, cam-drin domestig, camfanteisio rhywiol, iechyd meddwl neu ddigartrefedd.

Er bod ystod eang o wasanaethau cymorth ieuenctid ar gael ar hyd a lled Cymru, naill ai nid yw llawer o bobl ifanc yn gwybod amdanynt neu maent yn ei chael hi’n anodd cael at waith ieuenctid proffesiynol.  Hefyd, mae llai o gyllid a blaenoriaethau polisi cystadleuol wedi newid y ffordd y caiff gwasanaethau eu strwythuro a’u targedu.  Yn aml, mae eu dosbarthiad a’u lleoliad yn golygu nad oes gan y rhai sy’n byw mewn ardal wledig o bosibl yr un ystod o gyfleoedd a gwasanaethau â’r rheini sy’n byw mewn ardaloedd trefol, neu mae eu cysylltiad rhyngrwyd at wasanaethau ar-lein yn annibynadwy.

Mae’r adroddiad yn argymell y dylai Llywodraeth Cymru, awdurdodau lleol a’u partneriaid adnewyddu ymrwymiad i waith ieuenctid proffesiynol.  Gellir cyflawni hyn trwy roi hawliau pobl ifanc wrth graidd eu gwaith, gwrando ar yr hyn sydd ei angen arnynt a’u cynnwys mewn penderfyniadau.  Mae’r adroddiad yn cynnwys astudiaethau achos sy’n disgrifio prosiectau penodol sydd wedi goresgyn rhwystrau rhag darparu gwasanaethau cymorth ieuenctid.

Adroddiad Estyn yw’r cyntaf mewn cyfres yn deillio o brosiect ar y cyd sy’n archwilio materion yn ymwneud â chymorth i bobl ifanc yng Nghymru.  Cyflawnir y prosiect hwn gan Estyn, Arolygiaeth Gofal Cymru, Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru a Swyddfa Archwilio Cymru yn gweithio gyda’i gilydd fel Arolygu Cymru. 

Dywed Meilyr Rowlands, y Prif Arolygydd,

Mae gan bob unigolyn ifanc yr hawl i gael cymorth o ansawdd uchel trwy waith ieuenctid proffesiynol.  Mae awdurdodau lleol a grwpiau’r sector gwirfoddol fel yr Urdd, y Ffermwyr Ifanc, ac Ymddiriedolaeth y Tywysog yn darparu gweithgareddau pwysig sy’n datblygu hunanddibyniaeth pobl ifanc ac yn ehangu’u profiadau.
 

Ceir amrywiadau yn ansawdd a graddau’r gwasanaethau ieuenctid sydd ar gael ledled Cymru, a rhwystrau rhag sicrhau bod mynediad cyfartal gan bob unigolyn ifanc at y cymorth sydd ei angen arnynt.  Mae adroddiad heddiw yn argymell cynnwys pobl ifanc ar lefel leol fel y gallant ddylanwadu ar y gwasanaethau sydd ar gael iddynt.

Fel rhan o’r adroddiad, cyfarfu arolygwyr ag uwch swyddogion awdurdodau lleol, rheolwyr gwasanaethau ieuenctid awdurdodau lleol a’r sector gwirfoddol, gweithwyr ieuenctid, a phobl ifanc i wrando ar eu barn.  Credai un unigolyn ifanc “fyddwn i ddim yma heddiw” heb ei wasanaeth ieuenctid.

Mae’r adroddiad yn tynnu sylw at gymdeithas tai Llamau yng Nghaerdydd sy’n gweithio’n dda gyda phobl ifanc agored iawn i niwed sydd yn ddigartref neu mewn perygl o fod yn ddigartref.  Mae ei gweithwyr yn treulio amser i ddod i adnabod y bobl ifanc fel y gellir mynd i’r afael â’u hanghenion.  Mae ymyriadau yn hyblyg ac yn canolbwyntio ar unigolion, ac maent yn darparu cymorth targedig ar gyfer yr ystod o faterion a sefyllfaoedd sy’n wynebu pob unigolyn ifanc.

Mae Estyn yn amlinellu argymhellion ar gyfer awdurdodau lleol, darparwyr a Llywodraeth Cymru i fynd i’r afael â’r rhwystrau a wynebir wrth ddarparu gwasanaethau ieuenctid effeithiol, a sicrhau bod anghenion pobl ifanc yn parhau wrth graidd y gwaith hwn.