Arfer effeithiol Archives - Page 68 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Gynradd Rhiwbeina yng Ngogledd Caerdydd.  Mae 695 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae 21 o ddosbarthiadau yn yr ysgol.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim, ac mae anghenion dysgu ychwanegol gan 15% ohonynt.  Daw rhyw 11% o ddisgyblion o gefndiroedd lleiafrifoedd ethnig, ac mae 6% yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae disgyblion yn cyflawni ymhell uwchlaw disgwyliadau lleol a chenedlaethol yn gyson flwyddyn ar ôl blwyddyn.

Gall pob disgybl lwyddo.  Mae angerdd ymarferwyr yr ysgol yn deillio o’r gred sylfaenol y bydd disgyblion, os bydd ysgolion yn eu trochi mewn cwricwlwm eang, creadigol, yn datblygu’r medrau, y wybodaeth a’r brwdfrydedd i ddod yn gwir ddysgwyr gydol oes. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Dros gyfnod, mae aelodau staff wedi datblygu dull ysgol gyfan cynaliadwy a phersonol o gynllunio a chyflwyno profiadau dysgu bob hanner tymor. 

Mae’r ysgol yn ennyn diddordeb ei disgyblion mewn cwricwlwm cyfoethog ac amrywiol o’u diwrnod cyntaf yn y feithrinfa i’w diwrnod olaf ym mlwyddyn chwech.  Mae staff yn cyflwyno disgyblion i hanfodion arfer greadigol yr ysgol yn gynnar.  O ganlyniad, mae’n dod yn ffordd naturiol o ddysgu.

Yn ystod eu taith drwy’r ysgol, mae disgyblion yn cael profiad mewn chwech o destunau y flwyddyn sy’n darparu rhediad ac amrywiaeth i’w dysgu.  Mae aelodau staff wedi creu’r dull hwn yn benodol i ennyn diddordebau gwahanol a chwalu rhwystrau dysgu rhwng y rhywiau, anghenion unigol a phynciau.

Mae’r cwricwlwm personoledig hwn a chynlluniau gwaith yn adlewyrchu arbenigedd, brwdfrydedd a thalentau staff.  Mae’r ysgol wedi bod yn gyson o ran caniatáu i staff weithio ar y cyd i drafod, ymchwilio a dyfeisio adnoddau perthnasol sy’n hwyluso darparu cwricwlwm eang a chytbwys.  Mae cydlynwyr yn defnyddio’u diddordebau a’u medrau eu hunain ac yn ymestyn eu datblygiad proffesiynol y tu hwnt i ffiniau’r ysgol.  Er enghraifft, wrth greu’r testun ‘Tŷ Glöwr / Coal House’, ymwelodd cydlynwyr â chymuned lofaol yng Nghymru, buont yn edrych ar gofnodion plwyf, yn cyfweld â thrigolion ac yn ymweld â mynwentydd ac amgueddfa leol er mwyn cynhyrchu testun am y gorffennol sy’n parhau i fod yn destun gwir a pherthnasol.

Wrth gynllunio’r ddarpariaeth, mae aelodau staff yn ystyried mentrau newydd, newidiadau yn y cwricwlwm a datblygiadau mewn technoleg, a’u perthnasedd penodol i’r ysgol.  Ar yr un pryd, mae hoffter o ddysgu a diddordeb dysgwyr yn parhau’n ganolog i’r cwricwlwm creadigol.  O ganlyniad, mae aelodau staff yn datblygu testunau drwy wrando ar ddysgwyr sy’n rhoi blaenoriaeth i ddiddordebau naturiol y disgyblion.  Er enghraifft, mae Ymchwiliad y Titanic yn gyson boblogaidd ymhlith dysgwyr ac mae’n gyfrwng rhagorol ar gyfer datblygu eu llythrennedd, rhifedd, eu medrau meddwl a’u medrau datrys problemau.  Rhan annatod o gwricwlwm yr ysgol hefyd yw’r angen i feithrin hunaniaeth a balchder Cymreig yn y dysgwyr, o archwilio hynt a helynt Owain Glyndŵr i ymchwilio i’r cwestiwn mawr ‘Pam mae ein nant leol wedi’i henwi yn Rhydwaedlyd?’

Mae ymdeimlad o berchenogaeth ar y cyd yn ystod y broses gynllunio yn sicrhau bod aelodau staff yn cyflwyno ac yn coleddu testunau gydag angerdd a brwdfrydedd.  Mae staff a disgyblion yn ‘byw’ y testun trwy ddrama a chwarae rôl cynaledig.  Er enghraifft, pan fyddant yn dysgu am fywyd fel plentyn yn oes Fictoria, mae aelodau staff yn rhoi i’r disgyblion enw a phersona plentyn amddifad go iawn o ddogfennau wyrcws mewn dinas i ddisgyblion.  Yn ystod yr hanner tymor, bydd stori pob plentyn yn datblygu.  Bydd disgyblion yn datblygu’u medrau rhifedd trwy ddefnyddio cofnodion y wyrcws i fesur dognau bwyd dyranedig.  Mae staff yn defnyddio pob cyfle i fanteisio ar gysylltiadau trawsgwricwlaidd o fewn pob testun, gan greu dull cyfannol o ddysgu.  Mae ymdrwytho ym mhob pwnc yn arwain at lefelau uchel o ymgysylltiad a safonau uchel.

Nid yw’r dysgu yn dod i ben yn yr ystafell ddosbarth.  Mae disgyblion yn ddigon brwdfrydig i ehangu eu hoffter o ddysgu gartref.  Maent yn gwneud defnydd helaeth o ddysgu yn yr awyr agored a’r gymuned fel adnodd dysgu.  Mae disgyblion yn actio fel Celtiaid anrheithiol yn y goedwig leol neu’n llafarganu defodau claddu mewn safle Neolithig.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r staff yn teilwra cwricwlwm eang a chreadigol i fodloni’u hanghenion, mae disgyblion yn ddysgwyr cydnerth, dyfeisgar, annibynnol a chydweithredol sy’n anturus a chreadigol.  Mae eu hymgysylltiad gweithredol mewn testun yn eu galluogi i ddefnyddio’u medrau dysgu cydweithredol hyderus yn hawdd a chymhwyso a gwneud cysylltiadau rhwng eu dysgu a phrofiadau bywyd go iawn.  Mae arddulliau addysgu cyffrous ac ysgogol yr ysgol yn creu dysgwyr gydol oes, llawn cymhelliant nad oes ofn arnynt wneud penderfyniadau a gosod eu targedau eu hunain.  Mae rhediad y dysgu a’r profiadau cyfoethog yn sicrhau bod dysgwyr yn llythrennog a rhifog iawn a bod ganddynt safonau cymhwysedd digidol rhagorol.  Maent yn anelu’n uchel ac yn ymfalchïo yn eu cyflawniadau ac yn eu mwynhau.  Mae canlyniadau’r ysgol yn dilysu hyn.

Sut mae’r ysgol wedi rhannu’r arfer dda hon?

Mae staff wedi rhannu’r arfer hon o fewn y clwstwr lleol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol gyfun gymysg 11-16 oed cyfrwng Saesneg ar arfordir Gogledd Cymru yn Hen Golwyn yw Ysgol Bryn Elian.  Mae 962 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 154 o ddisgyblion yn y chweched dosbarth.  Mae 20% o’r disgyblion yn byw yn y 20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig, ac mae gan 21% o ddisgyblion hawl i gael prydau ysgol am ddim.

Mae’r ysgol yn derbyn disgyblion ar draws yr ystod gallu, ac mae gan ryw 27% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.

Mae arwyddair yr ysgol, sef Llwyddiant i Bawb, (‘Achievement for All’), yn amlwg ar draws ein gwaith, o’r rhyngweithio dyddiol rhwng staff, disgyblion a rhieni i ethos yr ysgol, fel y gwelir yn ein cynllunio, ein blaenoriaethau a’n canlyniadau.

Cyd-destun ac arfer i’r arfer sy’n arwain y sector

Dechreuodd y tîm arweinyddiaeth presennol ar ei waith yn 2008 a chyflwynodd ymrwymiad i ddatblygu medrau llythrennedd o’r enw all@ybe.  Caiff y rhaglen hon ei chryfhau bob blwyddyn, ac ehangwyd y rhaglen i gynnwys datblygu rhifedd a medrau meddwl ar draws y cwricwlwm.

Caiff pob un o’r athrawon eu hannog i fod yn fodelau rôl da ar gyfer datblygiadau llythrennedd a chynllunio ar gyfer llythrennedd fel profiad dysgu sylfaenol ym mhob gwers. 

Mae polisïau ac arferion yn cyd-fynd â’r Safonau Addysgu Proffesiynol sy’n datgan bod yn rhaid i athrawon: “Gael disgwyliadau uchel o blant a phobl ifanc er mwyn gwella deilliannau a lles ar gyfer pob dysgwr…..Deall y cyd-destun polisi addysg cenedlaethol yng Nghymru a blaenoriaethau cenedlaethol Llywodraeth Cymru ar gyfer addysg…….Deall eu rôl mewn gwella medrau llythrennedd a rhifedd ar draws y cwricwlwm.”

Caiff cwricwlwm yr ysgol ei adolygu a’i arfarnu’n gyson i fodloni anghenion ein plant.  Mae’n fodel amrywiol a phwrpasol, sydd wedi cael effaith gadarnhaol ar bresenoldeb, ymgysylltiad a chyrhaeddiad disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae mentrau o fewn y rhaglen yn cynnwys:

  • Rhaglen BEES (Bryn Elian Enrichment Skills) Blwyddyn 7 sy’n addysgu ystod o fedrau llythrennedd, meddwl a rhifedd am 100 munud yr wythnos, yn seiliedig ar destunau a themâu
  • Arbrofi â phrosiect ymyrraeth llythrennedd Headsprouts o fewn prosiect rheoledig yn seiliedig ar ymchwil gyda myfyrwyr o Brifysgol Bangor
  • Cyfarfodydd Blaenoriaeth Ysgol Gyfan sy’n canolbwyntio ar lythrennedd neu rifedd a cheisio datblygu a rhannu arfer dda bresennol ar draws meysydd pwnc
  • HMS ysgol gyfan ar addysgeg, sy’n cael ei gynnal gan arbenigwyr addysgol a gymeradwywyd yn rhyngwladol, i gadw’r ffocws ar gelfyddyd addysgu a hyrwyddo diwylliant o arfer arloesol ymhlith ein staff
  • Digwyddiadau ‘marchnad’ fel HMS ar gyfer pob un o’r staff sy’n cynnwys sesiynau cyfnos i arddangos eu harfer orau mewn meddwl, llythrennedd a rhifedd
  • Datblygu un ar ddeg Targed Llythrennedd sy’n rhan annatod o’n dull o farcio a rhoi adborth, gan ganolbwyntio ar un ar ddeg maes dysgu cyffredin ar draws pob maes pwnc.  Gellir gweld y rhain ym mhob llyfr a chynlluniwr ac arwain at nodi camgymeriadau i ddisgyblion ganolbwyntio arnynt trwy dasgau penodol
  • Prosiect gwerthfawr gyda chydweithwyr cynradd sy’n dangos elfen o’r Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd o’r Cyfnod Sylfaen i Flwyddyn 9, gan ganolbwyntio ar gynllunio ar gyfer datblygu llythrennedd, celfyddyd addysgu medrau llythrennedd, asesu ac arfarnu deilliannau
  • Calendr o themâu llythrennedd misol, i’w ddefnyddio ym mhob ystafell ddosbarth, i annog dull ffocysedig ar draws meysydd pwnc ar ddysgu ar y cyd
  • Trefnu Blwyddyn 7 yn setiau bedair wythnos ar ôl iddynt ddechrau ar sail gallu mewn rhifedd neu lythrennedd, mewn clystyrau pwnc wedi’u bandio’n briodol.

Yn ogystal â hyn, caiff cwricwlwm yr ysgol ei adolygu’n rheolaidd i sicrhau ei fod yn addas ar gyfer anghenion dysgwyr ac yn cynyddu eu cyfleoedd i’r eithaf.

Yng Nghyfnodau Allweddol 3 a 4 fel ei gilydd, cynyddwyd amser ar gyfer Saesneg a Mathemateg, i ymgorffori gwersi rhifedd a llythrennedd ar draws Cyfnod Allweddol 3, gyda gwersi neilltuedig ar gyfer datblygu medrau ym Mlwyddyn 7 hefyd.

Yng Nghyfnod Allweddol 4, cefnogir system dewisiadau agored gan wasanaethau ar gyfer disgyblion i esbonio’r gofynion a’r cyfleoedd o fewn meysydd pwnc newydd, cyfweliadau unigol ag uwch staff er mwyn trafod dyheadau, cryfderau a sut i wneud penderfyniadau, yn ogystal â chyflwyniadau i rieni.  Creffir ar ddewis cwricwlwm pob disgybl o ran addasrwydd, gydag asiantaethau allanol yn cefnogi’r cynnig – rydym yn gweithio gydag ysgolion lleol eraill, y Rhwydwaith 14-19, y coleg lleol a darparwyr yn y gwaith er mwyn sicrhau bod dewisiadau opsiwn yn ychwanegu’n briodol at gwricwlwm craidd disgybl.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith a wnawn i wella medrau llythrennedd a rhifedd ein disgyblion, a datblygu cwricwlwm ymatebol, yn cael effaith uniongyrchol ar nifer o feysydd allweddol, sef:

  • Mwynhad disgyblion o ddysgu, sy’n fwy oherwydd hyder gwell bod ganddynt yr offer i gymryd rhan mewn dysgu
  • Gallu disgyblion i ddatblygu mwy o annibyniaeth fel dysgwyr, fel y gellir gweld trwy eu defnydd o fapiau meddwl fel offer dysgu i ddadansoddi ac arfarnu
  • Cynlluniau gwaith ar draws pob adran sy’n cynllunio’n effeithiol ar gyfer addysgu, asesu ac arfarnu medrau llythrennedd a rhifedd mewn deilliannau
  • Darpariaeth well ar gyfer y FfLlRh, y mae elfennau bellach yn rhan o gynlluniau gwaith adrannol mewn ffordd sy’n briodol, yn berthnasol a defnyddiol i ddilyniant disgybl
  • Mae adborth i ddisgyblion yn cyd-fynd yn fwy â datblygiad eu medrau llythrennedd a rhifedd ar draws pob pwnc, ac wedi’i integreiddio’n llawn â marcio cynnwys pynciau
  • Craffu ar lyfrau’n rheolaidd, sy’n arwain at adborth manwl i staff a chasglu enghreifftiau o arfer dda, sydd wedi cael eu rhannu’n eang, e.e. trwy weithgareddau cymorth GWE, gydag ysgolion eraill
  • Deilliannau gwell mewn profion cenedlaethol, deilliannau Lefel 1 a Lefel 2, yn ogystal â chanlyniadau rhagorol mewn Medrau Allweddol a Medrau Hanfodol a Bagloriaeth Cymru ar bob lefel.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rydym wedi gweithio’n agos ag ysgolion eraill trwy Her Ysgolion Cymru a’r Rhaglen Ymarferwyr Arweiniol a Datblygol, i rannu ein polisïau a’n harferion.

Mae ein gwaith ar Fapiau Meddwl, a arweiniodd at gael ein hachredu yn Ysgol sy’n Meddwl yn 2013, sy’n cael ei ymgorffori’n llawn i gefnogi datblygu llythrennedd a rhifedd, wedi cael ei rannu â’n cydweithwyr cynradd lleol trwy HMS, yn yr un modd â’n dull cynllunio ar gyfer y FfLlRh.  Rydym yn gwneud cyflwyniadau mewn digwyddiadau rhanbarthol a chenedlaethol yn rheolaidd i rannu ein harfer ac mae ysgolion yn ymweld â ni’n rheolaidd i edrych ar ein modelau cyflwyno.  Rydym wedi gweithio’n agos ag ysgolion cynradd bwydo hefyd i ddatblygu a rhannu dulliau o ymdrin â llythrennedd a rhifedd o fewn y cwricwlwm.  Defnyddiodd y rhanbarth lyfryn o ddeunydd enghreifftiol ar gyfer arfer orau mewn asesu gydag ysgolion eraill yn ddiweddar.  Hefyd, fe wahoddom yr Athro David Hyrle i fod yn brif siaradwr mewn digwyddiad a drefnwyd gennym ni gyda GWE i rannu arfer dda, yn enwedig o ran Medrau Meddwl.  Yn olaf, fe wnaethom drefnu ac arwain cynhadledd Arddangos Arfer Dda gyda’n teulu o ysgolion, a’i strwythuro o amgylch ein gwaith ar wella ysgol yn gysylltiedig â modelau cwricwlwm a medrau.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Hafod-y-Wern yn ardal Parc Caia yn Wrecsam.  Mae’r ysgol yn darparu addysg i 276 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed.  Mae chwe dosbarth oedran unigol, tri dosbarth oedran cymysg a dosbarth meithrin.  Hefyd, mae dosbarth yr awdurdod lleol ag adnoddau i ddisgyblion sydd ag anghenion dysgu penodol.  Mae bron i 56% o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae hyn yn sylweddol uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol a chyfartaledd yr awdurdod lleol.  Mae gan tua 25% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.  Daw bron pob un o’r disgyblion o gartrefi Saesneg eu hiaith ac mae ychydig iawn ohonynt yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Nid oes yr un disgybl yn nodi ei fod yn siarad Cymraeg gartref.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn derbyn gofal gan yr awdurdod lleol.

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Roedd angen i’r ysgol sicrhau bod dulliau ar waith i nodi a monitro effaith difreintedd ar gyrhaeddiad disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Sefydlodd yr ysgol dîm ‘pryder a gweithredu’.  Mae’r tîm yn cynnwys y gweithiwr cymdeithasol addysg, cymorth rhieni,  gweithiwr cymorth bugeiliol a’r pennaeth.  Mae’r tîm yn gwahodd nyrs yr ysgol a swyddog presenoldeb i gyfarfodydd, yn ôl yr angen.  Mae’r tîm ‘pryder a gweithredu’ yn cyfarfod unwaith bob pythefnos.  Fel ysgol mewn ardal o amddifadedd lluosog, mae’r grŵp o weithwyr proffesiynol yn cymryd rhan mewn llawer o gyfarfodydd a gweithgareddau yn ystod yr wythnos ysgol.  Mae’n hanfodol bod y tîm ‘pryder a gweithredu’ yn cyfarfod bob pythefnos i rannu gwybodaeth berthnasol yn ymwneud â chyfarfodydd, digwyddiadau a gweithgareddau.  Yn ystod y cyfarfodydd hyn, mae rhannu gwybodaeth yn aml yn esbonio pam y mae rhai disgyblion a rhieni yn ymddwyn mewn ffordd benodol.

Fel ysgol, rydym wedi datblygu dogfen yr ydym wedi ei galw’n ‘Matrics Dilyniant ac Asesu Ymgysylltiad’.  Taenlen yw hon sy’n defnyddio’r penawdau canlynol i fapio anghenion disgyblion:

  • canran presenoldeb
  • presenoldeb awdurdodedig
  • presenoldeb anawdurdodedig
  • gwaharddiadau
  • lefel anghenion ychwanegol
  • sgorau profion safonol cenedlaethol Cymru ar gyfer Saesneg a rhifedd
  • ymglymiad gwasanaethau cymdeithasol, gan gynnwys amddiffyn plant
  • plant mewn angen
  • CAHMS
  • tîm o amgylch y plentyn
  • ymglymiad cymorth rhieni
  • prydau ysgol am ddim
  • plant sy’n derbyn gofal
  • Saesneg fel iaith ychwanegol

Mae staff yn dyrannu sgôr ar gyfer pob un o’r penawdau.  Mae’r sgôr hon yn dibynnu ar ei harwyddocâd o ran lles y plentyn; er enghraifft, bydd y gofrestr amddiffyn plant yn cofrestru sgôr uchel.  Yna, mae’r daenlen yn rhoi’r holl ddisgyblion yn ôl trefn eu hanghenion.  Mae’n hawdd diweddaru’r daenlen pan ddaw gwybodaeth newydd i’r amlwg neu pan fydd amgylchiadau’n newid.

Ar ddechrau bob tymor, mae staff yn defnyddio’r ddogfen yn y cyfarfod ‘pryder a gweithredu’ i nodi anghenion disgyblion unigol.  Mae’r tîm yn gweithio trwy bob dosbarth unigol i sicrhau eu bod yn craffu ar bob disgybl o ran anghenion posibl.  Yna, mae’r tîm yn defnyddio ffurflen monitro dosbarth â phenawdau cyfatebol, ac yn amlygu anghenion penodol disgyblion fel coch, oren neu wyrdd.  Pan fydd staff yn nodi lefel benodol o angen yn ystod y cyfarfod, bydd y tîm yn cytuno ar gamau gweithredu penodol i gynorthwyo’r disgybl neu’r teulu.  

O’r cyfarfod, gellir cymryd y camau canlynol

Cymorth i’r teulu:

  • rhoi gwybod i athrawon am unrhyw broblemau
  • cysylltu â’r rhieni
  • cymorth gan y gwasanaethau cymdeithasol
  • trefnu cyfarfodydd ‘tîm o amgylch y plentyn’
  • trefnu ymweliad gan weithiwr cymdeithasol addysg
  • trefnu ymweliad/cyfarfod cymorth rhieni
  • trefnu cymorth bugeiliol

Cymorth i’r plentyn:

  • llunio cynllun addysg unigol
  • llunio cynllun ymddygiad unigol
  • trefnu cyfarfod rhwng yr athro/athrawes/rhiant a’r plentyn
  • trefnu i ymgynghorydd cymorth rhieni weithio gyda’r plentyn
  • trefnu mentora 1:1 neu gymorth grŵp gyda gweithiwr cymorth bugeiliol yr ysgol
  • trefnu sesiynau mentora yn y gymuned leol
  • trefnu cwnsela â chwnsler mewnol yr ysgol
  • trefnu grŵp gofalwyr ifanc yn yr ysgol
  • trefnu rhaglen cymorth disgyblion – RhCD
  • trefnu grŵp mentora pysgota

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi ei chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae cyflwyno a chyflogi ymgynghorydd cymorth rhieni a gweithiwr cymorth bugeiliol yn yr ysgol wedi cael effaith fawr.  Erbyn hyn, mae perthynas gadarnhaol â nifer fawr o rieni a gofalwyr yn yr ysgol.  Gall y gweithiwr cymorth rhieni ymgysylltu â theuluoedd ar sawl lefel a chynnwys lles a chyrhaeddiad addysgol y plentyn fel rhan o weithgareddau mewn grwpiau bach.  Mae grŵp ffynnu yn cyfarfod bob wythnos yn ystod y flwyddyn ysgol.  Mae’r berthynas y mae’r ymgynghorydd cymorth rhieni wedi ei meithrin â rhieni yn galluogi’r ysgol i fynd i’r afael ag ystod o faterion mewn modd cadarnhaol.

Gall y gweithiwr cymorth bugeiliol weithio gyda disgyblion sy’n agored i niwed i sicrhau y cânt eu paratoi’n dda i weithio mewn amgylchedd ystafell ddosbarth, er mwyn helpu i ddatrys problemau a all fod yn dylanwadu ar ymddygiad disgyblion yn yr ysgol.  Mae’r gweithiwr cymorth bugeiliol yn defnyddio ystod eang o strategaethau ymyrraeth a gweithgareddau grŵp yn dda i ddatblygu hyder a mynd i’r afael ag anghenion unigol.  Mae adnabod anghenion ac ymyriadau penodol yn gynnar yn sicrhau bod problemau’n llai tebygol o waethygu ac effeithio ar gyrhaeddiad y plentyn.

Rydym wedi datblygu grŵp mentora pysgota a, thros y chwe blynedd diwethaf, rydym wedi addysgu dros 260 o ddisgyblion i bysgota.  Rydym wedi meithrin cysylltiadau agos â physgodfa pysgod bras leol y mae un o gyn-ddisgyblion yr ysgol yn berchen arni.  Rydym yn mynd â grwpiau o ddisgyblion i bysgota am un prynhawn yr wythnos, dros gyfnod o chwe wythnos.  Mae’r pennaeth, y gweithiwr cymorth bugeiliol a dau lywodraethwr yn defnyddio’r sesiynau i ennyn diddordeb disgyblion yn y gweithgaredd, addysgu medrau technegol pysgota iddynt, cymryd rhan mewn gweithgaredd ag aelodau’r gymuned leol a chael profiad o weithgaredd awyr agored.  Rydym yn pysgota ym mhob tywydd trwy gydol y flwyddyn.  Caiff y grŵp ei ddewis o’r cyfarfodydd pryder a gweithredu, ond hefyd mae pob disgybl ym mlwyddyn chwech yn cymryd rhan trwy gydol y flwyddyn ysgol.  Rydym yn cynnal y sesiynau bob prynhawn dydd Gwener.  Mae hyn yn gymhelliant i’r disgyblion weithio’n galed ac ymddwyn yn dda trwy gydol yr wythnos er mwyn sicrhau eu bod yn cadw eu lle ar y cwrs.  Mae llawer o ddisgyblion wedi dechrau pysgota fel diddordeb y tu allan i’r ysgol. 

Presenoldeb:

Y ffigur presenoldeb yn yr ysgol ar gyfer y flwyddyn academaidd ddiwethaf yw’r ffigur uchaf ers i’r ysgolion uno yn 2007.  

Gwaharddiadau am gyfnod penodol:

Ni fu unrhyw waharddiadau am gyfnod penodol yn ystod blwyddyn academaidd 2014/15.  Hwn yw’r tro cyntaf na fu unrhyw waharddiadau ers i’r ysgolion uno yn 2007.

Safonau:

Y safonau mewn mathemateg, Saesneg a gwyddoniaeth ar ddiwedd cyfnod allweddol 2 ar gyfer y flwyddyn academaidd 2014/15 yw’r uchaf ers i’r ysgolion uno yn 2007.  

Sut ydych wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd arfer dda trwy ein cysylltiadau ag ysgolion yn Sir y Fflint ac o fewn awdurdod lleol Wrecsam.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol/y darparwr/y sefydliad

Yn Ionawr 2012, ymunodd Rathbone Training â NCG, sef un o’r darparwyr addysg, hyfforddiant a hyfforddiant mewn medrau cyflogadwyedd mwyaf yn y DU.  Gan mwyaf, mae Rathbone yn darparu rhaglenni addysg a hyfforddiant yn gysylltiedig â gwaith i bobl ifanc 14-25 oed ledled y DU.

Mae Rathbone wedi mabwysiadu cenhadaeth ac amcanion NCG.  Cyflwynir amcanion yr elusen o fewn y fframwaith hwn.  Ein cenhadaeth yw “datblygu pobl trwy ddysgu a chyflawniad er eu lles eu hunain, y gymdeithas a’r economi”.  Prif weithgaredd y sefydliad yw trawsnewid bywydau pobl ifanc trwy ddatblygu medrau, addysg a chyflogaeth.

Prifysgol Caerdydd yw’r 12fed prifysgol fwyaf yn y DU o ran myfyrwyr, gyda chyfanswm o 28,540 ar gyfer 2013/14.  Mae’r Brifysgol wedi’i rhannu dros ddau safle, sef: campws Parc Cathays a champws Parc y Mynydd Bychan.  Mae campws Parc Cathays yn gartref i fwyafrif Ysgolion Academaidd y Brifysgol, sy’n rhannu safle 53 erw gydag Ysbyty Athrofaol Cymru, sef ysbyty â 900 o welyau sy’n un o’r ysbytai mwyaf yn y DU.  Mae enghreifftiau blaengar o ofal iechyd, addysg a gofal i gleifion yn integreiddio â chyfleusterau ymchwil byd-enwog i wneud hon yn ganolfan addysgu ac ymchwil bwysig.

Ar gyfer y flwyddyn academaidd 2013/14, amcangyfrifwyd mai cyfanswm yr incwm o gontractau ymchwil oedd £460 miliwn.  Roedd y Brifysgol yn y 5ed safle ymhlith prifysgolion y DU yn Fframwaith Rhagoriaeth Ymchwil (REF) 2014 ar sail ansawdd ac yn 2ail ar sail effaith.  Mae Prifysgol Caerdydd yn aelod o Grŵp Russell, sef grŵp o 24 o brifysgolion blaenllaw yn y DU sy’n ddwys o ran ymchwil, a’r unig brifysgol Grŵp Russell yng Nghymru.

Mae cynllun strategol Prifysgol Caerdydd (2009/10 – 2013/14) yn cyfeirio at greu profiad addysgol ysbrydoledig a chyfoethog i’w myfyrwyr a fydd, o ganlyniad, yn cael ei gydnabod ac yn uchel ei barch gan gyflogwyr a chyrff proffesiynol.  Ar yr un pryd, bydd y Brifysgol, wrth gyflawni’r nod hwn, yn gweithredu fel catalydd ar gyfer gwella datblygiad economaidd a chymdeithasol Cymru a’r DU. 

Mae Prifysgol Caerdydd yn dymuno ymgysylltu a rhannu arfer orau, er enghraifft ei gwaith partneriaeth gyda Rathbone Cymru.

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae’r Brifysgol a Rathbone fel ei gilydd yn gwerthfawrogi pwysigrwydd cael profiad o leoliadau gwaith i atgyfnerthu dysgu ac addysgu mewn medrau sydd eu hangen i lwyddo mewn cyflogaeth gynaliadwy.  Arweiniodd hyn at greu rhaglen sydd yr un mor fuddiol ar gyfer dysgwyr y naill sefydliad a’r llall trwy gydweithio.

Mae dau faes allweddol, sef:  Darparu lleoedd i fyfyrwyr a datblygu’r cyfle ar gyfer ymchwil gymdeithasol

Mae Rathbone a’r Brifysgol (Ysgol y Gwyddorau Cymdeithasol, Caerdydd) yn cynnal cyfle lleoliad i fyfyrwyr.  Modiwl dewisol yw hwn fel rhan o raglen radd yr ail flwyddyn, sy’n dwyn y teitl Gwybodaeth Ymarferol: Dadansoddi a Chael Profiad o Gyflogaeth (gyda Lleoliad), pan fydd myfyrwyr yn ennill credydau am gymryd rhan, ac mae’n cyfrif fel rhan o’u gradd.  Mae myfyrwyr yn mynychu darlithoedd a seminarau yn semester yr hydref (Medi i Ragfyr) ac yn mynychu lleoliad gwaith yn semester y gwanwyn (Ionawr i Ebrill).  Mae myfyrwyr yn cwblhau nifer ofynnol o oriau ar leoliad ond caiff hyd y cyfnod ei bennu yn ôl natur y prosiect.  Gall myfyrwyr drafod eu horiau mynychu gyda’r sefydliad sy’n lletya, sef Rathbone yn yr achos hwn.  Mae cynnwys y prosiect (lleoliad/interniaeth) yn darparu profiad dysgu ystyrlon i’r myfyriwr, sydd wedi’i ddiffinio’n glir gyda chynllun gwaith cytûn o’r dechrau.  Caiff myfyrwyr Prifysgol Caerdydd eu cynorthwyo gan Rathbone mewn sefyllfaoedd lleoliad gwaith go iawn.  Mae nifer o fyfyrwyr yn manteisio ar y cyfle a gallant gynorthwyo rhai o ddysgwyr Rathbone sydd ag anghenion cymhleth, yn ogystal â chael profiadau gwerthfawr o fywyd go iawn yn y gweithle.  Mae myfyrwyr y brifysgol hefyd yn cael profiad mewn rheoli digwyddiadau trwy gefnogi Seremoni Gwobrau Cyflawniad Rathbone a gynhelir ym Mhrifysgol Caerdydd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ceir protocolau a gweithdrefnau clir, sydd wedi’u hymgorffori, ar gyfer gweithgarwch lleoliad gwaith a chytundeb partneriaeth rhwng y brifysgol a Rathbone Cymru.

Defnyddiwyd adroddiadau ymchwil myfyrwyr Prifysgol Caerdydd i ddatblygu asesu effaith a nodi anghenion ymchwil yn Rathbone Cymru yn y dyfodol.  Yn unol â’r cefndir hwn, mae Ysgol y Gwyddorau Cymdeithasol, Caerdydd wedi creu a dilysu rhaglen radd newydd – Dadansoddeg Gymdeithasol B.Sc – gan wybod a hyderu y gall Rathbone Cymru gynorthwyo myfyrwyr ag elfennau allanol a gofynion academaidd y modiwl newydd, sef Ymchwil Byd Go Iawn (gyda lleoliad).  Mae’r modiwl wedi’i gynllunio i roi cyfle i fyfyrwyr (neu dimau o fyfyrwyr) atgyfnerthu eu dulliau ymchwil trwy brofiad ymarferol mewn cynllunio, paratoi a gweithredu prosiect ymchwil ar y cyd â sefydliad allanol.  Mae hyn yn gofyn am oruchwyliaeth agos gan staff y brifysgol i sicrhau bod y meini prawf academaidd yn cael eu cyflawni, a chymorth manwl hefyd gan staff Rathbone Cymru â materion gweithredol o ddydd i ddydd.  Mae gweithio mewn partneriaeth a chydweithio yn allweddol i lwyddiant y rhaglen.

Caiff myfyrwyr Prifysgol Caerdydd eu paru â sefydliad allanol priodol sy’n lletya ar ddechrau’r flwyddyn academaidd a byddant yn treulio semester yr hydref yn gweithio gyda’r sefydliad i greu amserlen cynllunio ymchwil y byddant yn ei chynnal wedyn mewn lleoliad gwaith maes neu drwy ddadansoddi data uwchradd yn semester y Gwanwyn. 

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Hyd yn hyn, mae’r cydweithio wedi galluogi dysgwyr y ddau sefydliad i ddeall heriau a rhwystrau rhag dilyniant ei gilydd, gan gynnwys cael gwared ar stereoteipiau a gwella cydlyniad.

Mae dysgwyr Rathbone wedi gweld llwybr clir i Addysg Uwch, ac mae myfyrwyr y Brifysgol wedi cael profiad gwaith go iawn ym mhob agwedd ar sefydliad aml safle, cenedlaethol. 

Mae myfyrwyr Prifysgol Caerdydd yn elwa ar gymhwyso theori academaidd mewn arfer ymchwil y byd go iawn.  Mae’r Brifysgol wedi nodi bod y priodoleddau canlynol yn bwysig o ran datblygu unigolyn graddedig cyflogadwy (UUK/CBI, 2009):  hunanreoli; gweithio mewn tîm; busnes ac ymwybyddiaeth fasnachol; datrys problemau; cyfathrebu a llythrennedd; cymhwyso rhifedd; a chymhwyso TG.  Mae’r modiwl newydd arloesol hwn yn ymgorffori’r medrau hyn o fewn rhaglenni astudio.  Mae cyfleoedd yn canolbwyntio ar arfer fyfyriol, yn annog gwydnwch, yn gwneud myfyrwyr yn agored i leoliadau anghyfarwydd ac yn helpu myfyrwyr i wneud ystyr o ystod o sefyllfaoedd y tu hwnt i’r ystafell ddosbarth.  Mae pob un o’r rhain yn gwella profiad y myfyriwr.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Cyfarwyddwr Is-adrannol Rathbone a Staff y Brifysgol wedi rhoi nifer o gyflwyniadau i bartneriaid amrywiol i ehangu’r naill brosiect a’r llall.

Mae uwch staff yn cyfarfod yn rheolaidd i drafod cynnydd dysgwyr a datblygiad y rhaglen.  Mae Rathbone wedi gweithio’n agos â’r Brifysgol i ddatblygu ac ehangu nifer y cyfleoedd lleoliad gwaith ar gyfer modiwlau arloesol newydd sydd â chredydau a marchnata rhaglenni gradd newydd.  Mae Cyfarwyddwr Cymru, Rathbone, wedi cydweithio â Dirprwy Gyfarwyddwr menter Q-Step a Rheolwr Lleoliadau Ysgol y Gwyddorau Cymdeithasol, Caerdydd i nodi a chynnig atebion ymarferol ac arloesol i hyrwyddo a marchnata’r rhaglenni hyn.  Mae hyn wedi cynnwys mynychu nosweithiau cyflwyniadau, digwyddiadau marchnata a chiniawau ffurfiol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol:

Mae Ysgol Stanwell yn ysgol uwchradd gymysg cyfrwng Saesneg 11-19 oed ym Mhenarth, Bro Morgannwg.  Mae 1,983 o ddisgyblion ar y gofrestr, y mae tua 470 ohonynt yn y chweched dosbarth. Mae’r ysgol yn gwasanaethu cymunedau Penarth a’r Sili.  Mae tua 6% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 17.5%.  Mae ychydig dros 4% o ddisgyblion yn byw yn yr 20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector:

Nid yw ymwelwyr ag Ysgol Stanwell dan unrhyw amheuaeth bod disgwyl i’r staff ddarparu profiadau dysgu o ansawdd uchel sy’n canolbwyntio ar greu hinsawdd o barch ar y ddwy ochr a lleoliad sy’n meithrin parch tuag at bobl eraill, yr amgylchedd a chyflawniad.  Mae’r ffocws hwn ar ddisgwyliadau uchel i’w weld ym mhob ystafell ddosbarth ac mae’r pwyslais ar sefydlu arferion effeithiol yn yr ystafell ddosbarth sy’n defnyddio amser yn effeithlon wedi arwain at arferion dysgu rhagorol sy’n amlwg ar draws y cwricwlwm.

Mae disgyblion yn cyflawni deilliannau rhagorol yn yr ysgol, gan fod dealltwriaeth gyson ar draws y staff a’r disgyblion o’r ffactorau allweddol sy’n cyfrannu at ddeilliannau rhagorol.  Yn gyntaf, mae hyn wedi’i gyflawni trwy sicrhau bod nodweddion hanfodol allweddol yn bodoli, er enghraifft bod pob athro â disgwyliadau cyson uchel ynghylch gwaith ac ymddygiad disgyblion a bod cynlluniau gwaith da ac asesiadau cadarn ar waith gan bob adran.  Yn ail, ac yr un mor bwysig, mae arweinwyr wedi datblygu diwylliant ar draws yr ysgol o rannu arfer dda, gan gydnabod bod pob athro yn gallu gwella’i fedrau mewn hinsawdd o fyfyrio beirniadol.  Caiff arfer dda ei rhannu’n effeithiol o fewn ac ar draws adrannau, ac mae’r ysgol yn chwilio am bartneriaethau tu allan i’r ysgol i ddatblygu arfer a medrau arwain athrawon.  Mae polisi drws agored ar draws yr ysgol, lle y mae athrawon yn dysgu o’u harfer ei gilydd, wedi sicrhau bod strategaethau addysgu buddiol yn cael eu lledaenu.  Mae hyn yn ysgogi trafodaeth onest ymhlith athrawon ynghylch y strategaethau sy’n cael yr effaith fwyaf ar wella dysgu disgyblion.  Caiff athrawon eu hannog i gymryd risgiau a chynlluniant weithgareddau diddorol, ffocysedig ar gydweithio ymhlith disgyblion a bod yn ddysgwyr gweithgar.  Yn Stanwell, mae disgyblion bob amser yn ddysgwyr prysur; mae hyn yn holl bwysig.

Mae cyhoeddi Cylchlythyr Dysgu ac Addysgu, o’r enw 2XL, bob tymor, yn gyfrwng i athrawon a staff cymorth ddysgu, rhannu a datblygu arfer addysgol ar draws yr ysgol.  Mae hyn wedi sicrhau bod athrawon a staff cymorth yn trafod ac yn canolbwyntio ar arfer yr ystafell ddosbarth yn rheolaidd. Mae sefydlu ‘Grwpiau Trawsgwricwlaidd’ fel Grŵp Dysgu ac Addysgu, wedi ysgogi strategaethau i hybu medrau meddwl ar draws y cwricwlwm.  Mae athrawon yn defnyddio’r strategaethau hyn yn gyson yng nghyfnod allweddol 3 ac, o ganlyniad, mae disgyblion wedi datblygu’n ddysgwyr mwy annibynnol, hunangynhaliol a gwydn.

Mae cyflwyno gweithgareddau dysgu ychwanegol drwy gydol y flwyddyn i ddisgyblion mwy abl a thalentog, ynghyd â diwylliant o ‘addysgu i’r brig’, yn sicrhau lefelau uchel o her a chynnydd cyflym yng ngwybodaeth, dealltwriaeth a medrau disgyblion.  Yn ogystal, mae ymrwymiad cryf iawn i sicrhau bod disgyblion yn profi amrywiaeth eang o weithgareddau cyfoethogi a chyfleoedd dysgu allgyrsiol.  Mae pwyslais yr ysgol ar ddysgu yn yr ystafell ddosbarth, a thu allan iddi, yn sicrhau bod disgyblion yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u cefnogi ym mhob agwedd ar eu datblygiad.  O ganlyniad, mae disgyblion yn arddangos lefelau uchel o ymrwymiad ac yn gweithio’n galed i’w hathrawon.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae deilliannau yng Nghyfnod Allweddol 4 ac yn y chweched dosbarth yn uwch nag mewn ysgolion tebyg ac wedi rhagori ar ddisgwyliadau ers sawl blwyddyn.  Mae pob grŵp o ddisgyblion, yn enwedig y rhai sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim a’r rhai mwy abl a thalentog, yn cyflawni’n arbennig o dda ac mae bron pob disgybl yn gwneud cynnydd cyflym wrth ddatblygu eu gwybodaeth, eu medrau a’u dealltwriaeth.  Mae ymddygiad disgyblion a’u hymgysylltiad â dysgu yn rhagorol ac maent wedi’u paratoi’n dda i gyfrannu at y gymuned ehangach. 

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae Ysgol Stanwell yn ysgol sy’n ymarferwr arweiniol ac wedi cael ei hachredu’n ysgol sy’n ganolfan wella.  Hefyd, mae’r ysgol yn aelod o rwydwaith ysgolion uchel eu perfformiad CSC ar gyfer gweithredu’r Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd ac mae’n Ganolfan Arbenigol ddynodedig ar gyfer Rhifedd Uwchradd.  Mae’r cysylltiadau ar gyfer ADCDF yn gryf iawn hefyd, gan fod yr ysgol yn Ymarferwr Arweiniol ar gyfer Dysgu Byd-eang.  Hefyd, mae’r ysgol yn aelod o iNet ac wedi cynnal cynadleddau dysgu ac addysgu.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol fawr yng nghanol dinas Casnewydd yw Ysgol Gynradd Sirol Pillgwenlli.  Mae ganddi 633 o ddisgyblion rhwng 3 i 11 oed, ac mae 94 ohonynt yn mynychu’n rhan-amser yn y pedwar dosbarth meithrin.  Mae 21 o ddosbarthiadau prif ffrwd yn yr ysgol, ac mae chwech ohonynt yn ddosbarthiadau oedrannau cymysg.  Mae’r ysgol yn gartref i uned cymorth dysgu’r awdurdod lleol sy’n darparu ar gyfer hyd at 10 o ddisgyblion ag anawsterau dysgu a chyfathrebu canolig i ddifrifol.  

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae’r cyfartaledd tair blynedd ar gyfer disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim ychydig dros 40%, ac mae hyn ymhell uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol (21%).  Mae’r ysgol yn nodi bod anghenion dysgu ychwanegol gan ryw 36% o ddisgyblion, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 22%.  Mae datganiad o anghenion addysgol arbennig gan bob un o’r disgyblion yn yr uned cymorth dysgu ac ychydig iawn o ddisgyblion yn yr ysgol brif ffrwd.  Daw rhyw 90% o ddisgyblion yn yr ysgol o grwpiau lleiafrifoedd ethnig neu gefndiroedd heb fod yn Brydeinig.  Mae llawer o ddisgyblion yn dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol ac mae rhyw 20% yn dechrau’r ysgol gyda fawr ddim Saesneg neu ddim o gwbl. 

Disgrifiad o natur strategaeth neu weithgaredd

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn gweithio’n ddiymdrech i groesawu a chynorthwyo teuluoedd sydd wedi cyrraedd o dramor.  Nid yw llawer o’r rhain wedi cael profiad o System Addysgol y Deyrnas Unedig, ac ychydig iawn o brofiad addysgol y mae llawer wedi’i gael yn eu mamwlad.  Fel ymgais i helpu rhieni a phlant gyda’r pontio i addysg amser llawn, mae Pillgwenlli yn cynnig amryw o fentrau effeithiol iawn i ymgysylltu â theuluoedd.

Mae’r mentrau hyn yn cynnwys:

  • Grŵp Anogaeth i Deuluoedd
  • Grwpiau Anogaeth
  • Cwrs Dysgu fel Teulu Cymhwyster Rhwydwaith y Coleg Agored, yn arbenigo mewn Saesneg
  • Dysgu
  • Dysgu Ymyrraeth Deuluol: Dosbarthiadau Hybu Darllen a Dosbarthiadau Gemau Mathemateg
  • Llyfrgell Benthyca Teuluol
  • Sesiynau Rhianta Ymarferol
  • Iaith a Chwarae a Rhif a Chwarae
  • Clwb Llythrennedd Rhieni’r Dosbarth Derbyn

Grŵp Anogaeth i Deuluoedd

Bu cynnydd sylweddol yn nifer y dysgwyr sy’n cyrraedd Ysgol Gynradd nad ydynt yn siarad Saesneg neu ddysgwyr sydd wedi cael fawr ddim profiad blaenorol o’r ysgol neu ddim profiad o gwbl. Fe wnaeth yr ysgol gydnabod anghenion penodol y dysgwyr hyn ac roedd angen strategaeth arni i gynnwys y teuluoedd ym mywyd a gwaith yr ysgol.  Sefydlodd yr ysgol Grŵp Anogaeth i Deuluoedd i ddarparu cefnogaeth gymdeithasol ac emosiynol i’r teuluoedd a’u cynorthwyo i ymgartrefu yn y gymuned leol a’r ysgol.

Mae’r Ystafell Anogaeth i Deuluoedd yn darparu lle ble gall disgyblion a’u teuluoedd (rhieni neu deidiau a neiniau) ymuno â nhw am ran o’r wythnos.  Mae dosbarth sylfaen gan bob dysgwr.  Mae’r disgyblion yn mynd i’r Ystafell Anogaeth i Deuluoedd am 55% o’u hwythnos, gan weithio ochr yn ochr ag aelodau eu teulu am 10% neu 20% o’r wythnos a mynychu’u dosbarthiadau canolog am weddill yr wythnos gyda chymorth mamiaith.  Cyn gynted ag y bydd y dysgwyr wedi caffael y medrau i’w cynorthwyo gyda’u dysgu a’u lles, maent yn trosglwyddo i’w dosbarth canolog yn llawn amser.  Mae’r Ystafell Anogaeth i Deuluoedd hefyd wedi darparu fforwm i rieni gael defnyddio adnoddau cymorth; er enghraifft – nyrs yr ysgol, bydwraig, deintyddiaeth a gweithwyr proffesiynol eraill.  

Grwpiau Anogaeth

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn cynnig Grŵp Anogaeth i ddarparu amgylchedd dysgu addas ar gyfer rhai o’r disgyblion mwyaf agored i niwed a rhieni ‘anodd eu cyrraedd.’  Mae rhieni yn ymgysylltu’n llawn â’r Grŵp ac yn mynychu sesiynau ‘Chwarae ac Aros’.  Yn y sesiynau hyn, mae’r rhieni/gwarcheidwaid yn mynychu dosbarth am hanner diwrnod ac yn gweithio gyda’u plentyn ac oedolion y Grŵp Anogaeth.  Mae’r ysgol hefyd yn cynnig sesiynau arweiniad darllen i rieni/gwarcheidwaid yn rheolaidd.  Mae’r cyfleoedd hyn yn cynorthwyo rhieni/gwarcheidwaid i ddod yn hyderus yn mynychu digwyddiadau’r ysgol ac mae ganddynt ddealltwriaeth gliriach am ddysgu eu plentyn.  Eleni, aeth Ysgol Gynradd Pillgwenlli ati hefyd i gynnal peilot o brosiect: ‘Ymgysylltu â Rhieni Trwy Ddysgu ar Ipad / Engaging Parents Through Ipad Learning’.  Roedd hwn yn boblogaidd, a dywedodd rhieni ei fod wedi rhoi gwybodaeth iddynt am ddefnyddio Ipad yn bwrpasol gartref.  Cafwyd presenoldeb da ym mhob un o’r digwyddiadau.  Roedd ymatebion rhieni yn cynnwys: ‘rydych chi’n cael ymdeimlad o deulu yn yr ysgol hon’, ‘mae’n gwybod sut i gymryd ei dro nawr a sut i ddysgu yn y dosbarth’; ‘fel rhiant nid wyf yn pryderu ynglŷn â gofyn cwestiynau bellach – mae’r grŵp anogaeth wedi datblygu fy hyder yn ogystal â hyder fy mhlentyn’.  Mae Grŵp Anogaeth y Cyfnod Sylfaen wedi bod yn gweithredu er 2004.  Mae’r ysgol wedi cyflawni Dyfarniad Marc Safon Boxall.

Cwrs Dysgu fel Teulu Cymhwyster Rhwydwaith y Coleg Agored yn arbenigo mewn Saesneg

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn cynnig Sesiynau Dysgu fel Teulu i rieni yn y Cyfnod Sylfaen, gyda ffocws ar fedrau sylfaenol mewn llythrennedd a rhifedd.  Mae rhan gyntaf sesiwn y bore yn canolbwyntio ar ddatblygu gwybodaeth a dealltwriaeth y rhieni o’r Saesneg, ac yn ystod yr ail ran, mae’r rhiant yn dysgu ochr yn ochr â’i blentyn/phlentyn mewn sefyllfa ystafell ddosbarth.  Roedd rhieni a oedd yn mynychu’r gweithdy hwn yn dymuno ennill cymhwyster; felly, mae’r coleg bellach yn ei alw yn Rwydwaith y Coleg Agored.  Mae’r grŵp rhieni hwn yn cynnwys deuddeg teulu ar hyn o bryd.  Erbyn hyn, mae llawer o rieni sydd wedi cwblhau eu cymhwyster Rhwydwaith y Coleg Agored mewn blynyddoedd blaenorol yn ‘fentoriaid rhieni’ ac yn cefnogi teuluoedd newydd i gyflawni eu cymwysterau Rhwydwaith y Coleg Agored.  Mae hyn wedi annog rhieni i ehangu eu hyfforddiant ac ennill cymwysterau ychwanegol yn y coleg. 

Dysgu Ymyrraeth Deuluol, Dosbarthiadau Hybu Darllen a Dosbarthiadau Gemau Mathemateg

Mae disgyblion sy’n cymryd rhan yn y Rhaglen Dal-i-fyny mewn Mathemateg yn cael rhai sesiynau dysgu gyda’u rhieni.  Mae staff yn esbonio i rieni sut i ddefnyddio adnoddau fel ‘sgwâr cant’, ‘grid lluosi’, a llinellau rhif i helpu eu plant gyda mathemateg.  Mae’r sesiwn deulu hefyd yn cynnwys chwarae gemau mathemateg; bydd y rhiant yn gwneud llawer o’r rhain i fynd adref.  O ganlyniad, mae rhieni wedi cael dealltwriaeth glir o gynnwys y Cwricwlwm Mathemateg ac mae plant yn cael y cyfle i rannu eu medrau rhifedd.

Llyfrgell Benthyca Teuluol

Gall teuluoedd fenthyg gemau, posau neu lyfrau yn wythnosol.  Bydd staff yn dangos i ddisgyblion sut i chwarae’r gemau er mwyn iddynt rannu’r gweithgaredd gyda’u teuluoedd.  Mae hwn yn brosiect cyffrous a phoblogaidd ac erbyn hyn mae ar gael yn y Cyfnod Sylfaen ac yng nghyfnod allweddol 2.

Dosbarthiadau Rhianta Ymarferol

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn cynnig help ac arweiniad i deuluoedd i’w cynorthwyo gyda’u harferion a ffiniau yn y cartref.  Mae’n rhoi’r cyfle i rieni wneud amserlenni gweledol ar gyfer y cartref, siartiau arferion i’w cynorthwyo i gael eu plant i fynd i’r gweld a chyrraedd yr ysgol yn brydlon, siartiau ymddygiad cadarnhaol a strategaethau bwyta’n iach.  Mae staff hyfforddedig yn yr ysgol yn gweithio gyda’r disgyblion er mwyn iddynt ymgysylltu â’r gweithgaredd yn y cartref.  Mae rhieni sydd wedi cael y cymorth hwn yn canmol yn fawr y cymorth y mae wedi’i roi iddynt o ran trefnu eu cartref teuluol.

Iaith a Chwarae/ Rhif a Chwarae

Yn nhymor yr Hydref, mae rhieni Meithrin newydd yn mynychu sesiynau Iaith a Chwarae.  Mae rhieni yn mynychu sesiynau ymarferol ochr yn ochr â’u plant er mwyn cael gwell dealltwriaeth o’r modd y mae eu plant yn dysgu, a sut gallant gefnogi’r dysgu hwn gartref.  Bydd rhaglen Rhifedd a Chwarae yn dilyn hyn yn nhymor y Gwanwyn.  Hwylusydd mewnol sydd wedi cael hyfforddiant llawn sy’n cynnal y rhaglen rianta hon.

Llythrennedd Rhieni’r Dosbarth Derbyn

Fel parhad i gynnwys rhieni yn y dosbarth Meithrin, trwy Iaith a Chwarae a Rhifedd a Chwarae, mae rhieni disgyblion mewn dosbarthiadau meithrin yn mynychu sesiynau llythrennedd ar ddydd Mercher yn yr ystafell Dysgu fel Teulu.  Mae rhieni yn parhau i ddatblygu’u gwybodaeth am sut gallant gynorthwyo dysgu eu plant yn y cartref.

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn cydnabod bod mwy i’w wneud o hyd i gynnwys rhieni yn nysgu eu plentyn a’u hagwedd at fywyd ysgol.  Eleni, mae’r ysgol wedi cynhyrchu’r taflenni gwybodaeth ganlynol yn ogystal:

  • Presenoldeb: Mae Pob Diwrnod yn Cyfrif [Attendance: Every Day Counts]
  • Sut i Helpu eich Plentyn gyda Mathemateg: Rhifau Bob Dydd [How to Help your Child with Maths: Every Day with Numbers]
  • Sut i Helpu eich Plentyn gyda Darllen: Geiriau Bob Dydd [How to Help your Child with Reading: Every Day with Word]

Deilliannau / Effaith ar ddysgwyr

Mae’r deilliannau wedi cynnwys ffurfio perthnasoedd ymddiriedus gyda theuluoedd newydd.  Mae eu cyfranogiad ym mywyd yr ysgol wedi arwain at safonau gwell ar gyfer dysgwyr difreintiedig ac mae’r dysgwyr hynny wedi ennill y medrau llythrennedd a’r medrau cymdeithasol sydd eu hangen arnynt i gyflawni yn yr ysgol.  Mae agwedd dysgwyr at ysgol wedi datblygu’n gadarnhaol; mae cyfraddau presenoldeb disgyblion wedi gwella (ystod o 47% i 71% i ystod o 84% i 96%), mae presenoldeb rhieni mewn sesiynau dysgu fel teulu rhwng 94% a 100%, ac mae presenoldeb rhieni mewn nosweithiau ymgynghori wedi gwella’n sylweddol hefyd.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer yn y Grŵp Anogaeth i Deuluoedd a’r Cyfnod Sylfaen gydag ysgolion ledled Cymru a rhai ysgolion ar draws y ffin.  Mae staff o Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn mynychu Cyfarfodydd Grŵp y Rhwydwaith Anogaeth ac maent wedi cyflwyno yn y Gynhadledd Anogaeth Genedlaethol ac mewn Cynhadledd Esgeuluster leol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae Fingers and Thumbs Day Care Centre yn gwasanaethu tref Pen-y-bont ar Ogwr a’r pentrefi cyfagos. Mae’n darparu cylch chwarae, cylch brecwast, clwb ar ôl yr ysgol, clwb gwyliau a sesiwn ar gyfer rhieni a phlant bach.

Mae’r lleoliad wedi’i gofrestru i gymryd hyd at 30 o blant. Mae plant yn mynychu’r lleoliad o ddwy flwydd oed ymlaen.

Adeg yr arolygiad, roedd 54 o blant ar y gofrestr, y mae 15 ohonynt yn dair oed a 2 ohonynt yn bedair oed ac yn cael eu hariannu gan yr awdurdod lleol.

Mae’r adroddiad arolygu yn datgan:
“Mae hunanarfarnu a chynllunio gwelliant yn rhan reolaidd a hynod effeithiol o waith pob un o’r staff. Maent yn cyfrannu’n dda at archwiliad blynyddol sy’n nodi cryfderau a meysydd i’w datblygu yn gywir. Mae arweinwyr yn casglu ystod eang o dystiolaeth, gan gynnwys barn gan rieni, plant a chyfranogion eraill, i lywio hunanarfarnu. Mae’r gweithdrefnau hunanarfarnu hyn, sydd o ansawdd uchel, gan gynnwys adolygiadau tystiolaeth gwaith, arsylwadau gwersi a rhoi sylw manwl i ddata” yn gwneud yn siŵr bod pawb yn y lleoliad yn cael darlun clir a chywir iawn o gryfderau’r lleoliad a’r meysydd i’w gwella yno.”

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Dros gyfnod o sawl blwyddyn, rydym wedi mireinio a gwella prosesau hunanarfarnu. O ganlyniad, gwyddom beth rydym yn ei wneud yn dda ac yn bwysicach, gwyddom beth mae arnom eisiau ei wneud yn well.

Rydym yn defnyddio amrywiaeth o wybodaeth fel rhan o hunanarfarnu, ond y pwysicaf yw tystiolaeth uniongyrchol. Mae monitro ansawdd y dysgu, yn ffurfiol ac yn anffurfiol, yn nodwedd gref o’n gweithdrefnau hunanarfarnu. Mae gennym system myfyrio beirniadol, sy’n ysgogi gwelliannau yn dda. Mae’r arweinydd yn monitro, arfarnu ac yn adolygu holl feysydd y ddarpariaeth yn ystod y flwyddyn. Mae ymarferwyr yn trafod yr arsylwadau hyn ac, fel tîm, rydym yn cytuno ar ffordd ymlaen. Yn amlach na pheidio, rydym yn gweithredu yn unol â’r trafodaethau hyn, ond yn achlysurol, mae angen i ni gynllunio amcanion tymor hwy y mae angen cyllid neu hyfforddiant ychwanegol ar eu cyfer. Defnyddir gwybodaeth am fonitro yn effeithiol i:

  • fesur effaith newid ar ddeilliannau ar gyfer plant;
  • nodi’r hyn y mae angen i ni ei wneud nesaf;
  • llywio cynllunio yn y dyfodol;
  • nodi anghenion hyfforddi staff; ac
  • amlygu ble gallai fod angen adnoddau ychwanegol arnom.

Mae pob un o’r ymarferwyr yn monitro dysgu o ddydd i ddydd. Mae pob un ohonynt yn cymryd cyfrifoldeb am ardal o ddarpariaeth barhaus, gan nodi’r ardal a gwneud yn siŵr bod adnoddau yn briodol. Mae ymarferwyr yn monitro’r modd y mae plant yn defnyddio eu hardal ac yn gwneud newidiadau os ydynt yn gweld bod chwarae yn dechrau ‘edwino’. Mae hyn wedi annog ymarferwyr i gymryd perchnogaeth o’u hardaloedd a gweld diben gwirioneddol i hunanarfarnu. Yn ychwanegol, bob dydd rydym yn rhyddhau ymarferwr o weithio gyda grwpiau o blant i ‘sefyll yn ôl’ ac arsylwi plant yn chwarae. Eto, rydym yn defnyddio’r wybodaeth hon fel rhan o hunanarfarnu, h.y. ble mae’r plant yn chwarae, pa weithgareddau sy’n ennyn eu diddordeb go iawn?

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Caiff effaith hunanarfarnu ar safonau plant ei dangos orau gan ddwy enghraifft. Fe wnaethom nodi nad oedd ein hardal yn yr awyr agored yn gallu darparu’r holl brofiadau dysgu y byddem yn dymuno’u darparu. Fe wnaethom archwilio’r posibilrwydd o gael Ysgol Goedwig ac rydym yn ymweld ag ardal Goedwig bob wythnos erbyn hyn. O ganlyniad, mae medrau corfforol plant wedi gwella, maent yn fwy hyderus ac mae ganddynt fedrau cymdeithasol gwell trwy ddysgu helpu pobl eraill gyda heriau yn yr awyr agored.

Rydym wedi gweithio’n galed i wella medrau Cymraeg ein plant. Cafwyd adborth cadarnhaol iawn gan rieni ac mae rhieni eisiau helpu eu plant gartref. I hwyluso hyn, rydym wedi sefydlu dosbarthiadau Cymraeg yn y lleoliad i rieni a phlant ddysgu gyda’i gilydd. Mae hyn wedi gwella medrau plant a’u mwynhad o’r Gymraeg ac wedi cryfhau ein partneriaeth gyda rhieni.
Mae hunanarfarnu yn gweithio i ni gan ein bod yn canolbwyntio’n fawr ar y plant ac yn gwneud pethau’n well iddynt. Mae mentrau diweddar, wedi eu hysgogi gan hunanarfarnu, wedi arwain at welliannau gwerthfawr wrth gynllunio ar gyfer medrau llythrennedd a rhifedd plant. Mae safonau plant yn gwella oherwydd y mentrau hyn.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun

Mae Ysgol Gynradd Hafod yn gwasanaethu hen ardal ddiwydiannol gerllaw canol dinas Abertawe.  Mae’r ysgol wedi ei lleoli mewn ardal Cymunedau yn Gyntaf, ac mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn byw yn y 20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.  Mae 233 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr.  Mae tua 30% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae’r ffigur hwn yn uwch na’r ffigur cenedlaethol, sef 19%. 

Mae ychydig dros ddau o bob pum disgybl yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Caiff 15 o ieithoedd gwahanol eu siarad gan ddisgyblion, a’r iaith fwyaf cyffredin o’u plith yw Sylheti.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad ychydig o Gymraeg gartref.

Diwylliant ac ethos

Mae arweinwyr ar bob lefel yn Ysgol Gynradd Hafod yn hyrwyddo ethos cynhwysol a gofalgar lle caiff pawb ei werthfawrogi.  Mae’r ffordd y mae’r ysgol yn datblygu dealltwriaeth disgyblion o’u hawliau a’u cyfrifoldebau yn treiddio trwy bob agwedd ar fywyd yr ysgol.  O ganlyniad, mae disgyblion yn rhannu eu dealltwriaeth am hawliau a chyfrifoldebau gyda’u teuluoedd yn y gymuned leol a gydag ysgolion ledled Abertawe.

Rhoddir pwyslais cryf iawn ar ddathlu gwahaniaeth ac amrywiaeth trwy’r cwricwlwm, gwasanaethau a’r arddangosfeydd lliwgar iawn, sy’n dathlu a gwella dysgu disgyblion.  Caiff pob disgybl yr un cyfle i elwa ar fywyd a gwaith yr ysgol ac mae arweinwyr yn cyflawni hyn trwy bolisïau clir, sy’n dangos sut mae’r ysgol yn ymgysylltu â disgyblion a’r gymuned leol.  Mae athrawon a staff cymorth yn hyrwyddo parch am bob unigolyn yn arbennig o dda.

Gweithredu

Mae gan yr ysgol ystod arloesol o grwpiau llais y disgybl fel y ‘criw gofalgar’, y ‘sgwad iechyd a diogelwch’, y grŵp parchu hawliau a’r grŵp cyfranogiad disgyblion.  Mae gan bob pwyllgor ei ddisgrifiadau swydd a’i ffurflenni cais ei hun. 

Caiff pob disgybl gyfleoedd rheolaidd i ddylanwadu ar wneud penderfyniadau yn yr ysgol.  Er enghraifft, pob dydd Iau, mae cynrychiolwyr o grwpiau amrywiol llais y disgybl yn mynd â blychau awgrymiadau o gwmpas yr ysgol yn barod ar gyfer eu cyfarfodydd ar y dydd Gwener.  Wedyn, mae aelodau’r grŵp yn adrodd yn ôl wrth weddill yr ysgol yn y ‘gwasanaeth aur’ ar brynhawn dydd Gwener. 

Caiff pob disgybl ym Mlwyddyn 6 ei gynnwys yn uniongyrchol mewn grŵp cyfranogiad disgyblion.  Fel aelodau gweithredol o’r grwpiau, mae disgyblion hŷn yn cyfrannu’n effeithiol iawn at wneud penderfyniadau ac yn helpu i osod cyfeiriad strategol yr ysgol.

O ganlyniad, mae bron pob disgybl yn hyderus fod yr ysgol yn gwrando ar eu safbwyntiau.  Mae’r cyfleoedd hyn yn datblygu hunanhyder, hunan-barch a medrau siarad a gwrando disgyblion. 
 
Mae disgyblion yn cymryd rhan weithredol yng nghylch monitro’r ysgol ac yn cefnogi’r uwch dîm rheoli wrth arfarnu ansawdd yr addysgu a’r dysgu ar draws yr ysgol.

Mae aelodau o’r grŵp cyfranogiad disgyblion yn cynnal arsylwadau gwersi ar y cyd â staff ac yn cyfweld â disgyblion.  Maent yn nodi cryfderau a meysydd i’w datblygu ac yn trafod y rhain yn hyderus gyda staff yn ystod adborth.

Mae’r disgyblion hyn yn rhannu’r deilliannau o arsylwadau gwersi gyda disgyblion eraill a llywodraethwyr.  Er enghraifft, yn ystod cylch o arsylwadau gwersi, amlygodd disgyblion fod angen datblygu cyfleoedd i ddisgyblion weithio’n fwy annibynnol.  Mae disgyblion yn ysgrifennu eu cynllun gwella eu hunain i ymateb i feysydd datblygu y maent yn eu nodi ac mae’r corff llywodraethol yn monitro hyn yn rheolaidd.  Mae disgyblion hefyd yn arfarnu cynllun datblygu’r ysgol, yn cyfrannu at ddatblygiad polisi ac yn creu prosbectws disgyblion ar gyfer darpar ddisgyblion newydd.

Mae aelodau o grwpiau llais y disgybl yn mynychu rhan gyntaf cyfarfod tymhorol y corff llywodraethol ac yn rhoi cyflwyniadau ar eu hadolygiadau.  O ganlyniad, mae aelodau o’r corff llywodraethol yn wybodus am safbwyntiau disgyblion ar ansawdd eu profiadau dysgu yn Ysgol Gynradd Hafod. 

Deilliannau

Mae gwerthoedd yr ysgol ac ymagwedd sy’n seiliedig ar hawliau at addysg wedi galluogi iddi ddarparu profiad ysgol sy’n gymdeithasol gynhwysol ac yn werth chweil.  Caiff hyn effaith ar ddisgyblion unigol fel bod llawer ohonynt yn llawn cymhelliant ac yn cymryd mwy o gyfrifoldeb am eu hymddygiad a’u dysgu eu hunain.

Mae bron pob un o’r disgyblion yn eu gwerthfawrogi eu hunain, pobl eraill a’u hamgylchedd.  Mae ganddynt wybodaeth a dealltwriaeth drylwyr o’u hawliau eu hunain ac maent yn parchu hawliau pobl eraill. 

Dros gyfnod, mae bron pob un o’r disgyblion yn datblygu synnwyr gwell o berthyn i’w hysgol.  O ganlyniad, mae presenoldeb ysgol gyfan wedi gwella ac ni fu unrhyw waharddiadau parhaol na chyfnod penodol am dros dair blynedd.  Mae bron pob un o’r disgyblion yn mwynhau eu dysgu ac yn dal ati i ganolbwyntio mewn gwersi yn arbennig o dda.  Mae llawer o ddisgyblion yng nghyfnod allweddol 2 yn siarad yn hyderus, er enghraifft wrth gynrychioli eu cyfoedion ar un o grwpiau llais y disgybl. 

O ganlyniad i’r ffocws ar hawliau a lles disgyblion, mae eu hymddygiad o gwmpas yr ysgol ac mewn gwersi yn rhagorol.  Mae presenoldeb disgyblion wedi gwella’n sylweddol o waelodlinau isel, ac mae wedi bod yn y 25% uchaf am y tair blynedd ddiwethaf, o gymharu â phresenoldeb ysgolion tebyg yn seiliedig ar gymhwyster i gael prydau ysgol am ddim.

Mae arweinwyr wedi gostwng lefelau absenoliaeth barhaus yn llwyddiannus, sy’n isel iawn erbyn hyn.  Mae’r awdurdod lleol wedi rhannu’r gwaith hwn gydag ysgolion eraill, fel enghraifft o arfer orau.

Mae’r ffocws wedi cael effaith werthfawr ar ddeilliannau disgyblion hefyd.  Yng nghyfnod allweddol 2, ar y lefel 4 ddisgwyliedig, mae perfformiad disgyblion ym mhob pwnc yn dangos tuedd o wella.  Fe wnaeth perfformiad disgyblion yn 2014 osod yr ysgol yn y 25% uchaf o ysgolion tebyg ar gyfer y dangosydd pwnc craidd, Saesneg, mathemateg a gwyddoniaeth.  Yn y Cyfnod Sylfaen, nid yw disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yn perfformio cystal â’u cyfoedion, ond, erbyn diwedd cyfnod allweddol 2, mae’r disgyblion hyn yn perfformio cystal â’u cyfoedion, ac yn aml yn well.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Gynradd yr Hafod ar gyrion Abertawe mewn ardal sydd ymhlith y 30% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae’r Hafod yn ardal Cymunedau yn Gyntaf. Mae 242 o ddisgyblion ar y gofrestr rhwng tair ac un ar ddeg oed. Mae’r ysgol yn rheoli darpariaeth Dechrau’n Deg ar y safle. Mae gan ryw 38% o ddisgyblion hawl i gael prydau ysgol am ddim. Mae 50% o ddisgyblion yn Wyn Prydeinig, a 45% o dreftadaeth Asiaidd, Bangladeshaidd yn bennaf. Mae tua hanner y disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol. Siaredir pymtheg o ieithoedd. Mae gan 30% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Dull amlasiantaethol o nodi, atal ac ymyrraeth gynnar yw “Plant yn y Gymdogaeth” (KIN). Dechreuodd yn 2011 pan aeth Prif Uwch-arolygydd yr heddlu at yr ysgol gyda phryderon am lefelau cynyddol o ymddygiad/troseddolrwydd yn y gymuned.

Roedd yr ysgol hefyd wedi nodi disgyblion a oedd yn cymryd rhan yn y gweithgareddau hyn a’u holrhain trwy’r sector uwchradd. Nid oedd llawer o’r disgyblion hyn mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant (NACH).

Mae’r gymuned wedi cael gwybod bod yr ysgol, yr heddlu ac asiantaethau eraill yn cydweithio i ddileu ymddygiad gwrthgymdeithasol a throsedd. Mae aelodau o’r gymuned wedi derbyn y prosiect a’i groesawu ac maent yn defnyddio’r ysgol a’i gysylltiadau yn effeithiol erbyn hyn i rannu gwybodaeth a rhoi gwybod am ddigwyddiadau.

Mae’r prosiect wedi datblygu dros dair blynedd, ac mae bellach yn ceisio asesu unrhyw rwystrau posibl rhag dysgu. Mae’r ysgol neu ei hasiantaethau partner yn nodi ac yn asesu’r disgyblion a’u teuluoedd ac yn rhannu gwybodaeth yn briodol, yn effeithiol ac yn hyderus, gyda chaniatâd pob un o’r rhieni/gofalwyr. Mae staff yn dadansoddi data o ffynonellau amrywiol, fel: y ‘proffil dadansoddi disgyblion sy’n agored i niwed’, asesiadau athrawon, presenoldeb, a phrofion cenedlaethol. Mae’n ystyried unrhyw wybodaeth arall o ffynonellau priodol hefyd, fel: yr heddlu, yr uned ymddygiad gwrthgymdeithasol, yr adran iechyd leol, y swyddog lles addysg, y gwasanaeth tân, gwasanaethau cymdeithasol, a’r ysgol gyfun leol.

Mae asiantaethau yn cyfarfod bob mis yn yr ysgol ac yn cyfrannu at systemau monitro/olrhain yr ysgol, gan gynnig gwybodaeth ychwanegol, rhoi cymorth neu ymyriadau atal.

Yn ystod y dasg sgrinio a nodi gyntaf, canfu’r ysgol:

  • bod 100% o’r disgyblion a nodwyd o gefndiroedd teuluol difreintiedig;
  • bod presenoldeb 60% o ddisgyblion islaw 89%;
  • nad oedd 100% ohonynt yn hyderus mewn pynciau craidd;
  • nad oedd 100% ohonynt yn cyflawni eu lefel ddisgwyliedig;
  • nad oedd 60% o gyfweliadau â disgyblion yn cyd-fynd â chyfweliadau â rhieni;
  • bod 100% ohonynt yn teimlo nad oedd ganddynt unrhyw un i siarad ag ef/â hi na modelau rôl cadarnhaol;
  • bod 100% ohonynt wedi bod yn gysylltiedig ag ymddygiad gwrthgymdeithasol yn y gymuned neu ar y cae chwarae; a
  • bod yr heddlu neu’r gwasanaethau cymdeithasol yn gwybod am 100% ohonynt.

Rhannodd yr ysgol y wybodaeth gyda’i hasiantaethau partner ynghyd â’i gwaith ymchwil ar amddifadedd oedd yn dangos cysylltiad cryf â pherfformiad gwaelach mewn addysg.

Mae gwaith yr ysgol wedi canfod:
bod lefelau isel o gyflawniad addysgol yn cael effaith negyddol ar ymgysylltiad unigolyn â chymdeithas ac mae’n debygol iawn y bydd yr unigolion hyn yn ymgymryd â gweithgarwch troseddol;

  • bod disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim deirgwaith yn fwy tebygol o fod ag anghenion addysgol arbennig. Mae cymhwyster i gael prydau ysgol am ddim yn uchel iawn ar gyfer tri math o anghenion addysgol arbennig – ymddygiadol, emosiynol a chymdeithasol;
  • bod amddifadedd incwm a materol yn dylanwadu ar ddeilliannau addysgol gan leihau nifer yr adnoddau addysgol, ac amgylchedd y cartref;
  • bod amddifadedd yn gysylltiedig â salwch, straen teuluol, lefelau isel o addysg rhieni a’u hymglymiad yn addysg eu plant, lefelau isel o gyfalaf diwylliannol a chymdeithasol a dyheadau isel;
  • bod gan ddisgyblion fwy o risg o gyfradd geni is, sy’n gallu dylanwadu ar ddatblygiad gwybyddol/corfforol;
  • bod incwm isel yn cael effeithiau niweidiol ar les rhieni sy’n effeithio ar ansawdd eu rhianta. Gall straen teuluol arwain at broblemau gyda datblygiad addysg/emosiynol plant. Mae posibilrwydd uwch o amlygu disgyblion i ffactorau risg lluosog, e.e. iselder, trais domestig, diweithdra, gorlenwi, camddefnyddio sylweddau;
  • y gallai gwybodaeth/medrau/diddordebau disgyblion o gefndiroedd gwahanol (cymdeithasol/diwylliannol) fod yn gyfyngedig, gan o bosibl arwain at gysylltiadau/cyfleoedd cymdeithasol gwaelach; a
  • bod lefelau llythrennedd isel pan fydd disgyblion yn dechrau yn yr ysgol yn golygu eu bod yn fwy tebygol o fod ar ei hôl hi ac y byddant yn ei chael yn anodd dal i fyny. Mae hyn yn effeithio ar eu lefelau cyrhaeddiad, a’u hymgysylltiad a’u gallu i fanteisio ar y cwricwlwm.

Wedi iddynt gwblhau’r asesiadau a rhannu’r wybodaeth a chanfyddiadau’r gwaith ymchwil, defnyddiodd staff broffiliau Boxall, data presenoldeb, data Agweddau Disgyblion Atyn Nhw eu Hunain a’r Ysgol (PASS), asesiadau athrawon, ymgysylltu a dadansoddi teuluol a dadansoddiad o’r profion darllen i fesur cynnydd a llwyddiant y prosiect yn gyffredinol. Dyfeisiodd staff fatrics effeithiol i rannu gwybodaeth gan/gydag asiantaethau partner mewn cyfarfodydd misol.

Mae staff yn nodi anghenion pob unigolyn ac yn gweithredu a monitro rhaglenni ymyrraeth priodol i wella canlyniadau ar gyfer yr unigolion hynny.

Mae ymyriadau yn cynnwys:-

Cymorth i deuluoedd

Nodau:

  • Cyflogi swyddog cymorth teuluol a datblygu tîm dysgu teuluol i;
  • Ddatblygu amgylchedd teuluol mwy sefydlog a mynd i’r afael ag achos gwreiddiol ac effaith negyddol tlodi teuluol. Darparu cwnsela ar gyfer rhieni a theuluoedd.
  • Galluogi dechrau teg mewn bywyd gan ddarparu cymorth iechyd a rhianta
  • Darparu dosbarthiadau Saesneg a rhifedd ar gyfer rhieni i ganolbwyntio ar wella eu medrau llythrennedd a rhifedd eu hunain gan felly effeithio ar gynorthwyo â dysgu eu plant gartref.

Mae asiantaethau partner yn cynnwys; Swyddog cymorth teuluol, Tîm Cymunedau yn Gyntaf, Nyrs Ysgol, Tîm TAF, tîm Dechrau’n Deg, Eyst.

Gwella Llythrennedd a Rhifedd

Nodau:

  • Darparu sesiynau Dal i Fyny ar gyfer disgyblion sydd ar ei hôl hi
  • Cyflwyno dull ffonig strwythuredig
  • Cyflwyno adnoddau cadarn i wella rhifedd/rhesymu
  • Canolbwyntio adnoddau – cefnogi disgyblion mewn grwpiau bach
  • Cymorth targedig i ddisgyblion y mae Saesneg yn iaith ychwanegol iddynt, disgyblion ag anghenion addysgol arbennig a disgyblion mwy abl a dawnus

Mae asiantaethau partneriaeth yn cynnwys; EMLAS, EYST, y cydlynydd ADY
Gwella Presenoldeb

  • Penodi swyddog presenoldeb/lles i weithio gyda’r swyddog lles addysg, disgyblion a theuluoedd.

Roedd asiantaethau partner yn cynnwys: swyddog presenoldeb ysgolion, gweithiwr cymorth teuluol, y swyddog lles addysg, clerc yr ysgol

Gwella lles emosiynol

  • Penodi cwnselwr ysgol
  • Staff cymorth wedi eu hyfforddi yn Play Derbyshire
  • Cyflwyno rhaglen PATHs

Asiantaethau partner: cwnselwr ysgol, staff cymorth, The Exchange, Barnardo’s
Ymgorffori prosiect ‘SO TO DO’

Nod:

  • Lleihau nifer y disgyblion sy’n cael eu cofnodi yn y system cyfiawnder ieuenctid
  • Lleihau nifer y disgyblion nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant (NACH)
  • Lleihau anafiadau sy’n cael eu hachosi gan ddamweiniau

Asiantaethau partner: Yr heddlu, swyddog ymddygiad gwrthgymdeithasol, tân, sgwad cyffuriau/diogelwch.

Y nod yw darparu modelau rôl o’r asiantaethau. Mae disgyblion yn cymryd rhan mewn sesiynau i’w haddysgu am ganlyniadau eu gweithredoedd. Mae’r rhaglen hon wedi cael dylanwad pwerus ar ein disgyblion ac mae nifer y digwyddiadau gwrthgymdeithasol yr adroddir amdanynt yn y gymuned wedi gostwng yn sylweddol.

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Ers cyflwyno’r prosiect:

  • mae presenoldeb wedi gwella o 87% i 94.7%;
  • mae pob disgybl yn gwneud cynnydd sylweddol o’u gwaelodlin ac mae bron pob un ohonynt yn cyflawni lefelau disgwyliedig ar gyfer eu hoedran. Mae disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim a’r rhai y mae Saesneg yn iaith ychwanegol iddynt yn perfformio cystal â’u cyfoedion neu’n well;
  • nid yw’r ysgol wedi gwahardd unrhyw ddisgybl;
  • ceir perthynas ragorol rhwng y rhai sy’n cymryd rhan yn y prosiect, ac mae disgyblion yn trosglwyddo’n ddi-dor o leoliadau cyn-ysgol i’r ysgol gynradd a’r ysgol uwchradd.

Mae presenoldeb yn parhau i fod yn uchel – uwchlaw 94% – ac mae gweithdrefnau monitro

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae Herbert Thompson Primary School yn gwasanaethu ardal Trelái yng Nghaerdydd. Mae mwyafrif y disgyblion o gefndir ethnig gwyn ac mae’r gweddill o grwpiau ethnig cymysg. Mae Saesneg yn iaith ychwanegol i 17% o ddisgyblion ac nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel mamiaith. Mae gan ryw 51% o ddisgyblion hawl i gael prydau ysgol am ddim, sydd gryn dipyn yn uwch na’r cyfartaledd ar gyfer yr awdurdod lleol a Chymru. Mae’r ysgol wedi nodi bod gan ryw 45% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, gan gynnwys rhai ohonynt sydd â datganiadau o anghenion addysgol arbennig. Mae nifer y disgyblion sydd ag anghenion dysgu ychwanegol gryn dipyn yn uwch na chyfartaledd yr awdurdod lleol. Datganiad cenhadaeth yr ysgol yw ‘Find your talents, let them grow. Be the person that you’d like to know’.

Gweledigaeth yr ysgol yw ‘bod pob aelod o gymuned Herbert Thompson yn byw gyda gwerthoedd ac ymddygiadau cadarnhaol a bod ganddynt y dyheadau a’r medrau i symud yn llwyddiannus i gyfnod nesaf eu bywydau’.

Mae Herbert Thompson yn defnyddio system effeithiol o olrhain disgyblion i fonitro cynnydd disgyblion. Mae hyn yn rhoi cyfoeth o wybodaeth a data defnyddiol i staff ar gyrhaeddiad disgyblion mewn llythrennedd a rhifedd wrth iddynt symud trwy’r ysgol. Mae athrawon yn dadansoddi’r wybodaeth i baratoi ar gyfer ‘Adolygiadau Dysgu’ tymhorol yr ysgol. Mae Adolygiadau Dysgu yn cynnwys athrawon, yr Arweinydd Cynhwysiant a’r Pennaeth, sy’n trafod cynnydd pob plentyn yn fanwl. Mae hyn yn hyrwyddo cysondeb ar draws yr ysgol ac yn sicrhau bod y staff yn deall anghenion disgyblion yn well. Yn ystod yr Adolygiadau Dysgu, mae staff yn diwygio darpariaeth i fodloni anghenion dysgwyr unigol a grwpiau i sicrhau bod pob un o’u hanghenion yn cael eu bodloni’n briodol. Mae staff yn creu ‘Mapiau Anghenion Dysgu Ychwanegol’ ac yn cofnodi unrhyw gamau pellach sydd wedyn yn gyfrifoldeb yr Arweinydd Cynhwysiant. Mae staff yn gwneud cysylltiadau priodol gydag asiantaethau allanol ac yn cwblhau a mynd i’r afael ag unrhyw gyfeiriadau sydd eu hangen.

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Mae’r ysgol yn canolbwyntio’n barhaus ar wella ac mae ganddi synnwyr cryf o gyfrifoldeb ac atebolrwydd. Roedd arnom eisiau ymestyn hyn ymhellach gyda chynorthwywyr cymorth dysgu. Roedd arnom eisiau mynd ar drywydd y cyfoeth o arfer ragorol ac effeithiol trwy gynorthwyo cynorthwywyr cymorth dysgu i ddatblygu’n broffesiynol trwy ddadansoddi data a deall effaith eu gwaith.

Felly, rhoddodd yr ysgol gyfleoedd priodol i gynorthwywyr cymorth dysgu arbenigo mewn ystod o raglenni ymyrraeth a’u harwain i gynorthwyo disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol. Trwy greu hinsawdd broffesiynol lle caiff doniau a diddordebau staff eu datblygu a’u gwerthfawrogi, sicrhawyd bod ymyriadau’n gweddu’n dda i fedrau tîm ymroddgar.

Cyflwynodd arweinwyr fodel rheoli llinell clir lle mae pob cynorthwyydd cymorth dysgu yn atebol i athrawon dosbarth a’r Arweinydd Cynhwysiant. Gan adeiladu ar lwyddiant yr Adolygiadau Dysgu, cafodd ‘Adolygiadau Dysgu Bach’ eu cyflwyno a’u rhoi ar waith i olrhain effaith pob ymyrraeth yn fanwl. O ganlyniad, mae cynorthwywyr cymorth dysgu wedi datblygu perchnogaeth o’u rhaglenni ymyrraeth a’u meysydd dysgu, gan arwain at welliant mewn safonau ar draws yr ysgol.

Caiff Adolygiadau Dysgu Bach eu cynllunio’n ofalus a’u cynnal ar ddiwedd pob hanner tymor. Rhoddir apwyntiad Adolygiad Dysgu Bach i bob cynorthwyydd cymorth dysgu ac offeryn olrhain unigol i sicrhau bod data yn cysylltu’n uniongyrchol â meysydd dysgu penodol. Mae cynorthwywyr cymorth dysgu yn paratoi ar gyfer data mewnbwn eu hadolygiad ar gyfer pob disgybl ac yn cwblhau arfarniadau byr i godi unrhyw bryderon ynghylch diffyg cynnydd posibl neu anawsterau annisgwyl yn codi o fewn y rhaglen. Yn ystod yr Adolygiad Dysgu Bach, mae’r Arweinydd Llythrennedd a’r Arweinydd Cynhwysiant yn trafod a dadansoddi cynnydd disgyblion unigol. Trwy wneud penderfyniadau ar y cyd, maent yn addasu’r ddarpariaeth i fodloni anghenion pob disgybl a gwella deilliannau disgyblion yn gyson. Mae’r adolygiadau hefyd yn ymwneud â thargedau rheoli perfformiad cynorthwywyr cymorth dysgu sy’n cael eu harfarnu yn ystod pob adolygiad. Yn unol ag Adolygiadau Dysgu, mae arweinwyr uwch dimau arweinyddiaeth yn cofnodi unrhyw gamau pellach sydd eu hangen i sicrhau’r cyfleoedd dysgu gorau ar gyfer disgyblion a staff. Ar ddiwedd pob tymor, mae uwch arweinwyr yn arfarnu’r holl raglenni ymyrraeth, gan lunio barn am gynnydd a nodi ffyrdd ymlaen.

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae athrawon a chynorthwywyr cymorth dysgu yn credu y gall pob plentyn gyflawni’n dda. Maent yn teimlo bod ganddynt gyfrifoldeb a’u bod yn atebol am eu gwaith. Maent yn teimlo eu bod wedi eu grymuso, eu bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u paratoi’n dda i wneud yr hyn sy’n ddisgwyliedig ohonynt. Erbyn hyn, mae gan staff lefelau uchel o hyder a brwdfrydedd ac mae pob un ohonynt wedi datblygu medrau arweinyddiaeth, gan rannu arfer gydag ysgolion eraill.

Caiff pob disgybl gymorth targedig naill ai yn yr ystafell ddosbarth neu drwy raglenni ymyrraeth cynlluniedig.

Mae bron pob disgybl sy’n dilyn rhaglenni ymyrraeth ychwanegol yn gwneud cynnydd da iawn mewn cyfnod byr.

Yn ogystal, mae hyn wedi gwella presenoldeb ac wedi lleihau nifer y gwaharddiadau yn sylweddol.

Er gwaethaf lefelau uchel o anfantais a gwaelodlinau isel iawn, mae perfformiad ar ddiwedd cyfnod allweddol 2 wedi parhau i wella ac mae wedi bod yn uwch na’r teulu, yr awdurdod lleol a Chymru am y pedair blynedd diwethaf mewn Saesneg a’r ddwy flynedd ddiwethaf mewn mathemateg a gwyddoniaeth. Mae disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yn perfformio cystal â’r rhai nad ydynt yn gymwys i’w cael.