Arfer effeithiol Archives - Page 68 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol:

Mae Ysgol Stanwell yn ysgol uwchradd gymysg cyfrwng Saesneg 11-19 oed ym Mhenarth, Bro Morgannwg.  Mae 1,983 o ddisgyblion ar y gofrestr, y mae tua 470 ohonynt yn y chweched dosbarth. Mae’r ysgol yn gwasanaethu cymunedau Penarth a’r Sili.  Mae tua 6% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 17.5%.  Mae ychydig dros 4% o ddisgyblion yn byw yn yr 20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector:

Nid yw ymwelwyr ag Ysgol Stanwell dan unrhyw amheuaeth bod disgwyl i’r staff ddarparu profiadau dysgu o ansawdd uchel sy’n canolbwyntio ar greu hinsawdd o barch ar y ddwy ochr a lleoliad sy’n meithrin parch tuag at bobl eraill, yr amgylchedd a chyflawniad.  Mae’r ffocws hwn ar ddisgwyliadau uchel i’w weld ym mhob ystafell ddosbarth ac mae’r pwyslais ar sefydlu arferion effeithiol yn yr ystafell ddosbarth sy’n defnyddio amser yn effeithlon wedi arwain at arferion dysgu rhagorol sy’n amlwg ar draws y cwricwlwm.

Mae disgyblion yn cyflawni deilliannau rhagorol yn yr ysgol, gan fod dealltwriaeth gyson ar draws y staff a’r disgyblion o’r ffactorau allweddol sy’n cyfrannu at ddeilliannau rhagorol.  Yn gyntaf, mae hyn wedi’i gyflawni trwy sicrhau bod nodweddion hanfodol allweddol yn bodoli, er enghraifft bod pob athro â disgwyliadau cyson uchel ynghylch gwaith ac ymddygiad disgyblion a bod cynlluniau gwaith da ac asesiadau cadarn ar waith gan bob adran.  Yn ail, ac yr un mor bwysig, mae arweinwyr wedi datblygu diwylliant ar draws yr ysgol o rannu arfer dda, gan gydnabod bod pob athro yn gallu gwella’i fedrau mewn hinsawdd o fyfyrio beirniadol.  Caiff arfer dda ei rhannu’n effeithiol o fewn ac ar draws adrannau, ac mae’r ysgol yn chwilio am bartneriaethau tu allan i’r ysgol i ddatblygu arfer a medrau arwain athrawon.  Mae polisi drws agored ar draws yr ysgol, lle y mae athrawon yn dysgu o’u harfer ei gilydd, wedi sicrhau bod strategaethau addysgu buddiol yn cael eu lledaenu.  Mae hyn yn ysgogi trafodaeth onest ymhlith athrawon ynghylch y strategaethau sy’n cael yr effaith fwyaf ar wella dysgu disgyblion.  Caiff athrawon eu hannog i gymryd risgiau a chynlluniant weithgareddau diddorol, ffocysedig ar gydweithio ymhlith disgyblion a bod yn ddysgwyr gweithgar.  Yn Stanwell, mae disgyblion bob amser yn ddysgwyr prysur; mae hyn yn holl bwysig.

Mae cyhoeddi Cylchlythyr Dysgu ac Addysgu, o’r enw 2XL, bob tymor, yn gyfrwng i athrawon a staff cymorth ddysgu, rhannu a datblygu arfer addysgol ar draws yr ysgol.  Mae hyn wedi sicrhau bod athrawon a staff cymorth yn trafod ac yn canolbwyntio ar arfer yr ystafell ddosbarth yn rheolaidd. Mae sefydlu ‘Grwpiau Trawsgwricwlaidd’ fel Grŵp Dysgu ac Addysgu, wedi ysgogi strategaethau i hybu medrau meddwl ar draws y cwricwlwm.  Mae athrawon yn defnyddio’r strategaethau hyn yn gyson yng nghyfnod allweddol 3 ac, o ganlyniad, mae disgyblion wedi datblygu’n ddysgwyr mwy annibynnol, hunangynhaliol a gwydn.

Mae cyflwyno gweithgareddau dysgu ychwanegol drwy gydol y flwyddyn i ddisgyblion mwy abl a thalentog, ynghyd â diwylliant o ‘addysgu i’r brig’, yn sicrhau lefelau uchel o her a chynnydd cyflym yng ngwybodaeth, dealltwriaeth a medrau disgyblion.  Yn ogystal, mae ymrwymiad cryf iawn i sicrhau bod disgyblion yn profi amrywiaeth eang o weithgareddau cyfoethogi a chyfleoedd dysgu allgyrsiol.  Mae pwyslais yr ysgol ar ddysgu yn yr ystafell ddosbarth, a thu allan iddi, yn sicrhau bod disgyblion yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u cefnogi ym mhob agwedd ar eu datblygiad.  O ganlyniad, mae disgyblion yn arddangos lefelau uchel o ymrwymiad ac yn gweithio’n galed i’w hathrawon.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae deilliannau yng Nghyfnod Allweddol 4 ac yn y chweched dosbarth yn uwch nag mewn ysgolion tebyg ac wedi rhagori ar ddisgwyliadau ers sawl blwyddyn.  Mae pob grŵp o ddisgyblion, yn enwedig y rhai sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim a’r rhai mwy abl a thalentog, yn cyflawni’n arbennig o dda ac mae bron pob disgybl yn gwneud cynnydd cyflym wrth ddatblygu eu gwybodaeth, eu medrau a’u dealltwriaeth.  Mae ymddygiad disgyblion a’u hymgysylltiad â dysgu yn rhagorol ac maent wedi’u paratoi’n dda i gyfrannu at y gymuned ehangach. 

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae Ysgol Stanwell yn ysgol sy’n ymarferwr arweiniol ac wedi cael ei hachredu’n ysgol sy’n ganolfan wella.  Hefyd, mae’r ysgol yn aelod o rwydwaith ysgolion uchel eu perfformiad CSC ar gyfer gweithredu’r Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd ac mae’n Ganolfan Arbenigol ddynodedig ar gyfer Rhifedd Uwchradd.  Mae’r cysylltiadau ar gyfer ADCDF yn gryf iawn hefyd, gan fod yr ysgol yn Ymarferwr Arweiniol ar gyfer Dysgu Byd-eang.  Hefyd, mae’r ysgol yn aelod o iNet ac wedi cynnal cynadleddau dysgu ac addysgu.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol fawr yng nghanol dinas Casnewydd yw Ysgol Gynradd Sirol Pillgwenlli.  Mae ganddi 633 o ddisgyblion rhwng 3 i 11 oed, ac mae 94 ohonynt yn mynychu’n rhan-amser yn y pedwar dosbarth meithrin.  Mae 21 o ddosbarthiadau prif ffrwd yn yr ysgol, ac mae chwech ohonynt yn ddosbarthiadau oedrannau cymysg.  Mae’r ysgol yn gartref i uned cymorth dysgu’r awdurdod lleol sy’n darparu ar gyfer hyd at 10 o ddisgyblion ag anawsterau dysgu a chyfathrebu canolig i ddifrifol.  

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae’r cyfartaledd tair blynedd ar gyfer disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim ychydig dros 40%, ac mae hyn ymhell uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol (21%).  Mae’r ysgol yn nodi bod anghenion dysgu ychwanegol gan ryw 36% o ddisgyblion, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 22%.  Mae datganiad o anghenion addysgol arbennig gan bob un o’r disgyblion yn yr uned cymorth dysgu ac ychydig iawn o ddisgyblion yn yr ysgol brif ffrwd.  Daw rhyw 90% o ddisgyblion yn yr ysgol o grwpiau lleiafrifoedd ethnig neu gefndiroedd heb fod yn Brydeinig.  Mae llawer o ddisgyblion yn dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol ac mae rhyw 20% yn dechrau’r ysgol gyda fawr ddim Saesneg neu ddim o gwbl. 

Disgrifiad o natur strategaeth neu weithgaredd

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn gweithio’n ddiymdrech i groesawu a chynorthwyo teuluoedd sydd wedi cyrraedd o dramor.  Nid yw llawer o’r rhain wedi cael profiad o System Addysgol y Deyrnas Unedig, ac ychydig iawn o brofiad addysgol y mae llawer wedi’i gael yn eu mamwlad.  Fel ymgais i helpu rhieni a phlant gyda’r pontio i addysg amser llawn, mae Pillgwenlli yn cynnig amryw o fentrau effeithiol iawn i ymgysylltu â theuluoedd.

Mae’r mentrau hyn yn cynnwys:

  • Grŵp Anogaeth i Deuluoedd
  • Grwpiau Anogaeth
  • Cwrs Dysgu fel Teulu Cymhwyster Rhwydwaith y Coleg Agored, yn arbenigo mewn Saesneg
  • Dysgu
  • Dysgu Ymyrraeth Deuluol: Dosbarthiadau Hybu Darllen a Dosbarthiadau Gemau Mathemateg
  • Llyfrgell Benthyca Teuluol
  • Sesiynau Rhianta Ymarferol
  • Iaith a Chwarae a Rhif a Chwarae
  • Clwb Llythrennedd Rhieni’r Dosbarth Derbyn

Grŵp Anogaeth i Deuluoedd

Bu cynnydd sylweddol yn nifer y dysgwyr sy’n cyrraedd Ysgol Gynradd nad ydynt yn siarad Saesneg neu ddysgwyr sydd wedi cael fawr ddim profiad blaenorol o’r ysgol neu ddim profiad o gwbl. Fe wnaeth yr ysgol gydnabod anghenion penodol y dysgwyr hyn ac roedd angen strategaeth arni i gynnwys y teuluoedd ym mywyd a gwaith yr ysgol.  Sefydlodd yr ysgol Grŵp Anogaeth i Deuluoedd i ddarparu cefnogaeth gymdeithasol ac emosiynol i’r teuluoedd a’u cynorthwyo i ymgartrefu yn y gymuned leol a’r ysgol.

Mae’r Ystafell Anogaeth i Deuluoedd yn darparu lle ble gall disgyblion a’u teuluoedd (rhieni neu deidiau a neiniau) ymuno â nhw am ran o’r wythnos.  Mae dosbarth sylfaen gan bob dysgwr.  Mae’r disgyblion yn mynd i’r Ystafell Anogaeth i Deuluoedd am 55% o’u hwythnos, gan weithio ochr yn ochr ag aelodau eu teulu am 10% neu 20% o’r wythnos a mynychu’u dosbarthiadau canolog am weddill yr wythnos gyda chymorth mamiaith.  Cyn gynted ag y bydd y dysgwyr wedi caffael y medrau i’w cynorthwyo gyda’u dysgu a’u lles, maent yn trosglwyddo i’w dosbarth canolog yn llawn amser.  Mae’r Ystafell Anogaeth i Deuluoedd hefyd wedi darparu fforwm i rieni gael defnyddio adnoddau cymorth; er enghraifft – nyrs yr ysgol, bydwraig, deintyddiaeth a gweithwyr proffesiynol eraill.  

Grwpiau Anogaeth

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn cynnig Grŵp Anogaeth i ddarparu amgylchedd dysgu addas ar gyfer rhai o’r disgyblion mwyaf agored i niwed a rhieni ‘anodd eu cyrraedd.’  Mae rhieni yn ymgysylltu’n llawn â’r Grŵp ac yn mynychu sesiynau ‘Chwarae ac Aros’.  Yn y sesiynau hyn, mae’r rhieni/gwarcheidwaid yn mynychu dosbarth am hanner diwrnod ac yn gweithio gyda’u plentyn ac oedolion y Grŵp Anogaeth.  Mae’r ysgol hefyd yn cynnig sesiynau arweiniad darllen i rieni/gwarcheidwaid yn rheolaidd.  Mae’r cyfleoedd hyn yn cynorthwyo rhieni/gwarcheidwaid i ddod yn hyderus yn mynychu digwyddiadau’r ysgol ac mae ganddynt ddealltwriaeth gliriach am ddysgu eu plentyn.  Eleni, aeth Ysgol Gynradd Pillgwenlli ati hefyd i gynnal peilot o brosiect: ‘Ymgysylltu â Rhieni Trwy Ddysgu ar Ipad / Engaging Parents Through Ipad Learning’.  Roedd hwn yn boblogaidd, a dywedodd rhieni ei fod wedi rhoi gwybodaeth iddynt am ddefnyddio Ipad yn bwrpasol gartref.  Cafwyd presenoldeb da ym mhob un o’r digwyddiadau.  Roedd ymatebion rhieni yn cynnwys: ‘rydych chi’n cael ymdeimlad o deulu yn yr ysgol hon’, ‘mae’n gwybod sut i gymryd ei dro nawr a sut i ddysgu yn y dosbarth’; ‘fel rhiant nid wyf yn pryderu ynglŷn â gofyn cwestiynau bellach – mae’r grŵp anogaeth wedi datblygu fy hyder yn ogystal â hyder fy mhlentyn’.  Mae Grŵp Anogaeth y Cyfnod Sylfaen wedi bod yn gweithredu er 2004.  Mae’r ysgol wedi cyflawni Dyfarniad Marc Safon Boxall.

Cwrs Dysgu fel Teulu Cymhwyster Rhwydwaith y Coleg Agored yn arbenigo mewn Saesneg

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn cynnig Sesiynau Dysgu fel Teulu i rieni yn y Cyfnod Sylfaen, gyda ffocws ar fedrau sylfaenol mewn llythrennedd a rhifedd.  Mae rhan gyntaf sesiwn y bore yn canolbwyntio ar ddatblygu gwybodaeth a dealltwriaeth y rhieni o’r Saesneg, ac yn ystod yr ail ran, mae’r rhiant yn dysgu ochr yn ochr â’i blentyn/phlentyn mewn sefyllfa ystafell ddosbarth.  Roedd rhieni a oedd yn mynychu’r gweithdy hwn yn dymuno ennill cymhwyster; felly, mae’r coleg bellach yn ei alw yn Rwydwaith y Coleg Agored.  Mae’r grŵp rhieni hwn yn cynnwys deuddeg teulu ar hyn o bryd.  Erbyn hyn, mae llawer o rieni sydd wedi cwblhau eu cymhwyster Rhwydwaith y Coleg Agored mewn blynyddoedd blaenorol yn ‘fentoriaid rhieni’ ac yn cefnogi teuluoedd newydd i gyflawni eu cymwysterau Rhwydwaith y Coleg Agored.  Mae hyn wedi annog rhieni i ehangu eu hyfforddiant ac ennill cymwysterau ychwanegol yn y coleg. 

Dysgu Ymyrraeth Deuluol, Dosbarthiadau Hybu Darllen a Dosbarthiadau Gemau Mathemateg

Mae disgyblion sy’n cymryd rhan yn y Rhaglen Dal-i-fyny mewn Mathemateg yn cael rhai sesiynau dysgu gyda’u rhieni.  Mae staff yn esbonio i rieni sut i ddefnyddio adnoddau fel ‘sgwâr cant’, ‘grid lluosi’, a llinellau rhif i helpu eu plant gyda mathemateg.  Mae’r sesiwn deulu hefyd yn cynnwys chwarae gemau mathemateg; bydd y rhiant yn gwneud llawer o’r rhain i fynd adref.  O ganlyniad, mae rhieni wedi cael dealltwriaeth glir o gynnwys y Cwricwlwm Mathemateg ac mae plant yn cael y cyfle i rannu eu medrau rhifedd.

Llyfrgell Benthyca Teuluol

Gall teuluoedd fenthyg gemau, posau neu lyfrau yn wythnosol.  Bydd staff yn dangos i ddisgyblion sut i chwarae’r gemau er mwyn iddynt rannu’r gweithgaredd gyda’u teuluoedd.  Mae hwn yn brosiect cyffrous a phoblogaidd ac erbyn hyn mae ar gael yn y Cyfnod Sylfaen ac yng nghyfnod allweddol 2.

Dosbarthiadau Rhianta Ymarferol

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn cynnig help ac arweiniad i deuluoedd i’w cynorthwyo gyda’u harferion a ffiniau yn y cartref.  Mae’n rhoi’r cyfle i rieni wneud amserlenni gweledol ar gyfer y cartref, siartiau arferion i’w cynorthwyo i gael eu plant i fynd i’r gweld a chyrraedd yr ysgol yn brydlon, siartiau ymddygiad cadarnhaol a strategaethau bwyta’n iach.  Mae staff hyfforddedig yn yr ysgol yn gweithio gyda’r disgyblion er mwyn iddynt ymgysylltu â’r gweithgaredd yn y cartref.  Mae rhieni sydd wedi cael y cymorth hwn yn canmol yn fawr y cymorth y mae wedi’i roi iddynt o ran trefnu eu cartref teuluol.

Iaith a Chwarae/ Rhif a Chwarae

Yn nhymor yr Hydref, mae rhieni Meithrin newydd yn mynychu sesiynau Iaith a Chwarae.  Mae rhieni yn mynychu sesiynau ymarferol ochr yn ochr â’u plant er mwyn cael gwell dealltwriaeth o’r modd y mae eu plant yn dysgu, a sut gallant gefnogi’r dysgu hwn gartref.  Bydd rhaglen Rhifedd a Chwarae yn dilyn hyn yn nhymor y Gwanwyn.  Hwylusydd mewnol sydd wedi cael hyfforddiant llawn sy’n cynnal y rhaglen rianta hon.

Llythrennedd Rhieni’r Dosbarth Derbyn

Fel parhad i gynnwys rhieni yn y dosbarth Meithrin, trwy Iaith a Chwarae a Rhifedd a Chwarae, mae rhieni disgyblion mewn dosbarthiadau meithrin yn mynychu sesiynau llythrennedd ar ddydd Mercher yn yr ystafell Dysgu fel Teulu.  Mae rhieni yn parhau i ddatblygu’u gwybodaeth am sut gallant gynorthwyo dysgu eu plant yn y cartref.

Mae Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn cydnabod bod mwy i’w wneud o hyd i gynnwys rhieni yn nysgu eu plentyn a’u hagwedd at fywyd ysgol.  Eleni, mae’r ysgol wedi cynhyrchu’r taflenni gwybodaeth ganlynol yn ogystal:

  • Presenoldeb: Mae Pob Diwrnod yn Cyfrif [Attendance: Every Day Counts]
  • Sut i Helpu eich Plentyn gyda Mathemateg: Rhifau Bob Dydd [How to Help your Child with Maths: Every Day with Numbers]
  • Sut i Helpu eich Plentyn gyda Darllen: Geiriau Bob Dydd [How to Help your Child with Reading: Every Day with Word]

Deilliannau / Effaith ar ddysgwyr

Mae’r deilliannau wedi cynnwys ffurfio perthnasoedd ymddiriedus gyda theuluoedd newydd.  Mae eu cyfranogiad ym mywyd yr ysgol wedi arwain at safonau gwell ar gyfer dysgwyr difreintiedig ac mae’r dysgwyr hynny wedi ennill y medrau llythrennedd a’r medrau cymdeithasol sydd eu hangen arnynt i gyflawni yn yr ysgol.  Mae agwedd dysgwyr at ysgol wedi datblygu’n gadarnhaol; mae cyfraddau presenoldeb disgyblion wedi gwella (ystod o 47% i 71% i ystod o 84% i 96%), mae presenoldeb rhieni mewn sesiynau dysgu fel teulu rhwng 94% a 100%, ac mae presenoldeb rhieni mewn nosweithiau ymgynghori wedi gwella’n sylweddol hefyd.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer yn y Grŵp Anogaeth i Deuluoedd a’r Cyfnod Sylfaen gydag ysgolion ledled Cymru a rhai ysgolion ar draws y ffin.  Mae staff o Ysgol Gynradd Pillgwenlli yn mynychu Cyfarfodydd Grŵp y Rhwydwaith Anogaeth ac maent wedi cyflwyno yn y Gynhadledd Anogaeth Genedlaethol ac mewn Cynhadledd Esgeuluster leol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae Fingers and Thumbs Day Care Centre yn gwasanaethu tref Pen-y-bont ar Ogwr a’r pentrefi cyfagos. Mae’n darparu cylch chwarae, cylch brecwast, clwb ar ôl yr ysgol, clwb gwyliau a sesiwn ar gyfer rhieni a phlant bach.

Mae’r lleoliad wedi’i gofrestru i gymryd hyd at 30 o blant. Mae plant yn mynychu’r lleoliad o ddwy flwydd oed ymlaen.

Adeg yr arolygiad, roedd 54 o blant ar y gofrestr, y mae 15 ohonynt yn dair oed a 2 ohonynt yn bedair oed ac yn cael eu hariannu gan yr awdurdod lleol.

Mae’r adroddiad arolygu yn datgan:
“Mae hunanarfarnu a chynllunio gwelliant yn rhan reolaidd a hynod effeithiol o waith pob un o’r staff. Maent yn cyfrannu’n dda at archwiliad blynyddol sy’n nodi cryfderau a meysydd i’w datblygu yn gywir. Mae arweinwyr yn casglu ystod eang o dystiolaeth, gan gynnwys barn gan rieni, plant a chyfranogion eraill, i lywio hunanarfarnu. Mae’r gweithdrefnau hunanarfarnu hyn, sydd o ansawdd uchel, gan gynnwys adolygiadau tystiolaeth gwaith, arsylwadau gwersi a rhoi sylw manwl i ddata” yn gwneud yn siŵr bod pawb yn y lleoliad yn cael darlun clir a chywir iawn o gryfderau’r lleoliad a’r meysydd i’w gwella yno.”

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Dros gyfnod o sawl blwyddyn, rydym wedi mireinio a gwella prosesau hunanarfarnu. O ganlyniad, gwyddom beth rydym yn ei wneud yn dda ac yn bwysicach, gwyddom beth mae arnom eisiau ei wneud yn well.

Rydym yn defnyddio amrywiaeth o wybodaeth fel rhan o hunanarfarnu, ond y pwysicaf yw tystiolaeth uniongyrchol. Mae monitro ansawdd y dysgu, yn ffurfiol ac yn anffurfiol, yn nodwedd gref o’n gweithdrefnau hunanarfarnu. Mae gennym system myfyrio beirniadol, sy’n ysgogi gwelliannau yn dda. Mae’r arweinydd yn monitro, arfarnu ac yn adolygu holl feysydd y ddarpariaeth yn ystod y flwyddyn. Mae ymarferwyr yn trafod yr arsylwadau hyn ac, fel tîm, rydym yn cytuno ar ffordd ymlaen. Yn amlach na pheidio, rydym yn gweithredu yn unol â’r trafodaethau hyn, ond yn achlysurol, mae angen i ni gynllunio amcanion tymor hwy y mae angen cyllid neu hyfforddiant ychwanegol ar eu cyfer. Defnyddir gwybodaeth am fonitro yn effeithiol i:

  • fesur effaith newid ar ddeilliannau ar gyfer plant;
  • nodi’r hyn y mae angen i ni ei wneud nesaf;
  • llywio cynllunio yn y dyfodol;
  • nodi anghenion hyfforddi staff; ac
  • amlygu ble gallai fod angen adnoddau ychwanegol arnom.

Mae pob un o’r ymarferwyr yn monitro dysgu o ddydd i ddydd. Mae pob un ohonynt yn cymryd cyfrifoldeb am ardal o ddarpariaeth barhaus, gan nodi’r ardal a gwneud yn siŵr bod adnoddau yn briodol. Mae ymarferwyr yn monitro’r modd y mae plant yn defnyddio eu hardal ac yn gwneud newidiadau os ydynt yn gweld bod chwarae yn dechrau ‘edwino’. Mae hyn wedi annog ymarferwyr i gymryd perchnogaeth o’u hardaloedd a gweld diben gwirioneddol i hunanarfarnu. Yn ychwanegol, bob dydd rydym yn rhyddhau ymarferwr o weithio gyda grwpiau o blant i ‘sefyll yn ôl’ ac arsylwi plant yn chwarae. Eto, rydym yn defnyddio’r wybodaeth hon fel rhan o hunanarfarnu, h.y. ble mae’r plant yn chwarae, pa weithgareddau sy’n ennyn eu diddordeb go iawn?

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Caiff effaith hunanarfarnu ar safonau plant ei dangos orau gan ddwy enghraifft. Fe wnaethom nodi nad oedd ein hardal yn yr awyr agored yn gallu darparu’r holl brofiadau dysgu y byddem yn dymuno’u darparu. Fe wnaethom archwilio’r posibilrwydd o gael Ysgol Goedwig ac rydym yn ymweld ag ardal Goedwig bob wythnos erbyn hyn. O ganlyniad, mae medrau corfforol plant wedi gwella, maent yn fwy hyderus ac mae ganddynt fedrau cymdeithasol gwell trwy ddysgu helpu pobl eraill gyda heriau yn yr awyr agored.

Rydym wedi gweithio’n galed i wella medrau Cymraeg ein plant. Cafwyd adborth cadarnhaol iawn gan rieni ac mae rhieni eisiau helpu eu plant gartref. I hwyluso hyn, rydym wedi sefydlu dosbarthiadau Cymraeg yn y lleoliad i rieni a phlant ddysgu gyda’i gilydd. Mae hyn wedi gwella medrau plant a’u mwynhad o’r Gymraeg ac wedi cryfhau ein partneriaeth gyda rhieni.
Mae hunanarfarnu yn gweithio i ni gan ein bod yn canolbwyntio’n fawr ar y plant ac yn gwneud pethau’n well iddynt. Mae mentrau diweddar, wedi eu hysgogi gan hunanarfarnu, wedi arwain at welliannau gwerthfawr wrth gynllunio ar gyfer medrau llythrennedd a rhifedd plant. Mae safonau plant yn gwella oherwydd y mentrau hyn.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun

Mae Ysgol Gynradd Hafod yn gwasanaethu hen ardal ddiwydiannol gerllaw canol dinas Abertawe.  Mae’r ysgol wedi ei lleoli mewn ardal Cymunedau yn Gyntaf, ac mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn byw yn y 20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.  Mae 233 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr.  Mae tua 30% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae’r ffigur hwn yn uwch na’r ffigur cenedlaethol, sef 19%. 

Mae ychydig dros ddau o bob pum disgybl yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Caiff 15 o ieithoedd gwahanol eu siarad gan ddisgyblion, a’r iaith fwyaf cyffredin o’u plith yw Sylheti.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad ychydig o Gymraeg gartref.

Diwylliant ac ethos

Mae arweinwyr ar bob lefel yn Ysgol Gynradd Hafod yn hyrwyddo ethos cynhwysol a gofalgar lle caiff pawb ei werthfawrogi.  Mae’r ffordd y mae’r ysgol yn datblygu dealltwriaeth disgyblion o’u hawliau a’u cyfrifoldebau yn treiddio trwy bob agwedd ar fywyd yr ysgol.  O ganlyniad, mae disgyblion yn rhannu eu dealltwriaeth am hawliau a chyfrifoldebau gyda’u teuluoedd yn y gymuned leol a gydag ysgolion ledled Abertawe.

Rhoddir pwyslais cryf iawn ar ddathlu gwahaniaeth ac amrywiaeth trwy’r cwricwlwm, gwasanaethau a’r arddangosfeydd lliwgar iawn, sy’n dathlu a gwella dysgu disgyblion.  Caiff pob disgybl yr un cyfle i elwa ar fywyd a gwaith yr ysgol ac mae arweinwyr yn cyflawni hyn trwy bolisïau clir, sy’n dangos sut mae’r ysgol yn ymgysylltu â disgyblion a’r gymuned leol.  Mae athrawon a staff cymorth yn hyrwyddo parch am bob unigolyn yn arbennig o dda.

Gweithredu

Mae gan yr ysgol ystod arloesol o grwpiau llais y disgybl fel y ‘criw gofalgar’, y ‘sgwad iechyd a diogelwch’, y grŵp parchu hawliau a’r grŵp cyfranogiad disgyblion.  Mae gan bob pwyllgor ei ddisgrifiadau swydd a’i ffurflenni cais ei hun. 

Caiff pob disgybl gyfleoedd rheolaidd i ddylanwadu ar wneud penderfyniadau yn yr ysgol.  Er enghraifft, pob dydd Iau, mae cynrychiolwyr o grwpiau amrywiol llais y disgybl yn mynd â blychau awgrymiadau o gwmpas yr ysgol yn barod ar gyfer eu cyfarfodydd ar y dydd Gwener.  Wedyn, mae aelodau’r grŵp yn adrodd yn ôl wrth weddill yr ysgol yn y ‘gwasanaeth aur’ ar brynhawn dydd Gwener. 

Caiff pob disgybl ym Mlwyddyn 6 ei gynnwys yn uniongyrchol mewn grŵp cyfranogiad disgyblion.  Fel aelodau gweithredol o’r grwpiau, mae disgyblion hŷn yn cyfrannu’n effeithiol iawn at wneud penderfyniadau ac yn helpu i osod cyfeiriad strategol yr ysgol.

O ganlyniad, mae bron pob disgybl yn hyderus fod yr ysgol yn gwrando ar eu safbwyntiau.  Mae’r cyfleoedd hyn yn datblygu hunanhyder, hunan-barch a medrau siarad a gwrando disgyblion. 
 
Mae disgyblion yn cymryd rhan weithredol yng nghylch monitro’r ysgol ac yn cefnogi’r uwch dîm rheoli wrth arfarnu ansawdd yr addysgu a’r dysgu ar draws yr ysgol.

Mae aelodau o’r grŵp cyfranogiad disgyblion yn cynnal arsylwadau gwersi ar y cyd â staff ac yn cyfweld â disgyblion.  Maent yn nodi cryfderau a meysydd i’w datblygu ac yn trafod y rhain yn hyderus gyda staff yn ystod adborth.

Mae’r disgyblion hyn yn rhannu’r deilliannau o arsylwadau gwersi gyda disgyblion eraill a llywodraethwyr.  Er enghraifft, yn ystod cylch o arsylwadau gwersi, amlygodd disgyblion fod angen datblygu cyfleoedd i ddisgyblion weithio’n fwy annibynnol.  Mae disgyblion yn ysgrifennu eu cynllun gwella eu hunain i ymateb i feysydd datblygu y maent yn eu nodi ac mae’r corff llywodraethol yn monitro hyn yn rheolaidd.  Mae disgyblion hefyd yn arfarnu cynllun datblygu’r ysgol, yn cyfrannu at ddatblygiad polisi ac yn creu prosbectws disgyblion ar gyfer darpar ddisgyblion newydd.

Mae aelodau o grwpiau llais y disgybl yn mynychu rhan gyntaf cyfarfod tymhorol y corff llywodraethol ac yn rhoi cyflwyniadau ar eu hadolygiadau.  O ganlyniad, mae aelodau o’r corff llywodraethol yn wybodus am safbwyntiau disgyblion ar ansawdd eu profiadau dysgu yn Ysgol Gynradd Hafod. 

Deilliannau

Mae gwerthoedd yr ysgol ac ymagwedd sy’n seiliedig ar hawliau at addysg wedi galluogi iddi ddarparu profiad ysgol sy’n gymdeithasol gynhwysol ac yn werth chweil.  Caiff hyn effaith ar ddisgyblion unigol fel bod llawer ohonynt yn llawn cymhelliant ac yn cymryd mwy o gyfrifoldeb am eu hymddygiad a’u dysgu eu hunain.

Mae bron pob un o’r disgyblion yn eu gwerthfawrogi eu hunain, pobl eraill a’u hamgylchedd.  Mae ganddynt wybodaeth a dealltwriaeth drylwyr o’u hawliau eu hunain ac maent yn parchu hawliau pobl eraill. 

Dros gyfnod, mae bron pob un o’r disgyblion yn datblygu synnwyr gwell o berthyn i’w hysgol.  O ganlyniad, mae presenoldeb ysgol gyfan wedi gwella ac ni fu unrhyw waharddiadau parhaol na chyfnod penodol am dros dair blynedd.  Mae bron pob un o’r disgyblion yn mwynhau eu dysgu ac yn dal ati i ganolbwyntio mewn gwersi yn arbennig o dda.  Mae llawer o ddisgyblion yng nghyfnod allweddol 2 yn siarad yn hyderus, er enghraifft wrth gynrychioli eu cyfoedion ar un o grwpiau llais y disgybl. 

O ganlyniad i’r ffocws ar hawliau a lles disgyblion, mae eu hymddygiad o gwmpas yr ysgol ac mewn gwersi yn rhagorol.  Mae presenoldeb disgyblion wedi gwella’n sylweddol o waelodlinau isel, ac mae wedi bod yn y 25% uchaf am y tair blynedd ddiwethaf, o gymharu â phresenoldeb ysgolion tebyg yn seiliedig ar gymhwyster i gael prydau ysgol am ddim.

Mae arweinwyr wedi gostwng lefelau absenoliaeth barhaus yn llwyddiannus, sy’n isel iawn erbyn hyn.  Mae’r awdurdod lleol wedi rhannu’r gwaith hwn gydag ysgolion eraill, fel enghraifft o arfer orau.

Mae’r ffocws wedi cael effaith werthfawr ar ddeilliannau disgyblion hefyd.  Yng nghyfnod allweddol 2, ar y lefel 4 ddisgwyliedig, mae perfformiad disgyblion ym mhob pwnc yn dangos tuedd o wella.  Fe wnaeth perfformiad disgyblion yn 2014 osod yr ysgol yn y 25% uchaf o ysgolion tebyg ar gyfer y dangosydd pwnc craidd, Saesneg, mathemateg a gwyddoniaeth.  Yn y Cyfnod Sylfaen, nid yw disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yn perfformio cystal â’u cyfoedion, ond, erbyn diwedd cyfnod allweddol 2, mae’r disgyblion hyn yn perfformio cystal â’u cyfoedion, ac yn aml yn well.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Gynradd yr Hafod ar gyrion Abertawe mewn ardal sydd ymhlith y 30% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae’r Hafod yn ardal Cymunedau yn Gyntaf. Mae 242 o ddisgyblion ar y gofrestr rhwng tair ac un ar ddeg oed. Mae’r ysgol yn rheoli darpariaeth Dechrau’n Deg ar y safle. Mae gan ryw 38% o ddisgyblion hawl i gael prydau ysgol am ddim. Mae 50% o ddisgyblion yn Wyn Prydeinig, a 45% o dreftadaeth Asiaidd, Bangladeshaidd yn bennaf. Mae tua hanner y disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol. Siaredir pymtheg o ieithoedd. Mae gan 30% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Dull amlasiantaethol o nodi, atal ac ymyrraeth gynnar yw “Plant yn y Gymdogaeth” (KIN). Dechreuodd yn 2011 pan aeth Prif Uwch-arolygydd yr heddlu at yr ysgol gyda phryderon am lefelau cynyddol o ymddygiad/troseddolrwydd yn y gymuned.

Roedd yr ysgol hefyd wedi nodi disgyblion a oedd yn cymryd rhan yn y gweithgareddau hyn a’u holrhain trwy’r sector uwchradd. Nid oedd llawer o’r disgyblion hyn mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant (NACH).

Mae’r gymuned wedi cael gwybod bod yr ysgol, yr heddlu ac asiantaethau eraill yn cydweithio i ddileu ymddygiad gwrthgymdeithasol a throsedd. Mae aelodau o’r gymuned wedi derbyn y prosiect a’i groesawu ac maent yn defnyddio’r ysgol a’i gysylltiadau yn effeithiol erbyn hyn i rannu gwybodaeth a rhoi gwybod am ddigwyddiadau.

Mae’r prosiect wedi datblygu dros dair blynedd, ac mae bellach yn ceisio asesu unrhyw rwystrau posibl rhag dysgu. Mae’r ysgol neu ei hasiantaethau partner yn nodi ac yn asesu’r disgyblion a’u teuluoedd ac yn rhannu gwybodaeth yn briodol, yn effeithiol ac yn hyderus, gyda chaniatâd pob un o’r rhieni/gofalwyr. Mae staff yn dadansoddi data o ffynonellau amrywiol, fel: y ‘proffil dadansoddi disgyblion sy’n agored i niwed’, asesiadau athrawon, presenoldeb, a phrofion cenedlaethol. Mae’n ystyried unrhyw wybodaeth arall o ffynonellau priodol hefyd, fel: yr heddlu, yr uned ymddygiad gwrthgymdeithasol, yr adran iechyd leol, y swyddog lles addysg, y gwasanaeth tân, gwasanaethau cymdeithasol, a’r ysgol gyfun leol.

Mae asiantaethau yn cyfarfod bob mis yn yr ysgol ac yn cyfrannu at systemau monitro/olrhain yr ysgol, gan gynnig gwybodaeth ychwanegol, rhoi cymorth neu ymyriadau atal.

Yn ystod y dasg sgrinio a nodi gyntaf, canfu’r ysgol:

  • bod 100% o’r disgyblion a nodwyd o gefndiroedd teuluol difreintiedig;
  • bod presenoldeb 60% o ddisgyblion islaw 89%;
  • nad oedd 100% ohonynt yn hyderus mewn pynciau craidd;
  • nad oedd 100% ohonynt yn cyflawni eu lefel ddisgwyliedig;
  • nad oedd 60% o gyfweliadau â disgyblion yn cyd-fynd â chyfweliadau â rhieni;
  • bod 100% ohonynt yn teimlo nad oedd ganddynt unrhyw un i siarad ag ef/â hi na modelau rôl cadarnhaol;
  • bod 100% ohonynt wedi bod yn gysylltiedig ag ymddygiad gwrthgymdeithasol yn y gymuned neu ar y cae chwarae; a
  • bod yr heddlu neu’r gwasanaethau cymdeithasol yn gwybod am 100% ohonynt.

Rhannodd yr ysgol y wybodaeth gyda’i hasiantaethau partner ynghyd â’i gwaith ymchwil ar amddifadedd oedd yn dangos cysylltiad cryf â pherfformiad gwaelach mewn addysg.

Mae gwaith yr ysgol wedi canfod:
bod lefelau isel o gyflawniad addysgol yn cael effaith negyddol ar ymgysylltiad unigolyn â chymdeithas ac mae’n debygol iawn y bydd yr unigolion hyn yn ymgymryd â gweithgarwch troseddol;

  • bod disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim deirgwaith yn fwy tebygol o fod ag anghenion addysgol arbennig. Mae cymhwyster i gael prydau ysgol am ddim yn uchel iawn ar gyfer tri math o anghenion addysgol arbennig – ymddygiadol, emosiynol a chymdeithasol;
  • bod amddifadedd incwm a materol yn dylanwadu ar ddeilliannau addysgol gan leihau nifer yr adnoddau addysgol, ac amgylchedd y cartref;
  • bod amddifadedd yn gysylltiedig â salwch, straen teuluol, lefelau isel o addysg rhieni a’u hymglymiad yn addysg eu plant, lefelau isel o gyfalaf diwylliannol a chymdeithasol a dyheadau isel;
  • bod gan ddisgyblion fwy o risg o gyfradd geni is, sy’n gallu dylanwadu ar ddatblygiad gwybyddol/corfforol;
  • bod incwm isel yn cael effeithiau niweidiol ar les rhieni sy’n effeithio ar ansawdd eu rhianta. Gall straen teuluol arwain at broblemau gyda datblygiad addysg/emosiynol plant. Mae posibilrwydd uwch o amlygu disgyblion i ffactorau risg lluosog, e.e. iselder, trais domestig, diweithdra, gorlenwi, camddefnyddio sylweddau;
  • y gallai gwybodaeth/medrau/diddordebau disgyblion o gefndiroedd gwahanol (cymdeithasol/diwylliannol) fod yn gyfyngedig, gan o bosibl arwain at gysylltiadau/cyfleoedd cymdeithasol gwaelach; a
  • bod lefelau llythrennedd isel pan fydd disgyblion yn dechrau yn yr ysgol yn golygu eu bod yn fwy tebygol o fod ar ei hôl hi ac y byddant yn ei chael yn anodd dal i fyny. Mae hyn yn effeithio ar eu lefelau cyrhaeddiad, a’u hymgysylltiad a’u gallu i fanteisio ar y cwricwlwm.

Wedi iddynt gwblhau’r asesiadau a rhannu’r wybodaeth a chanfyddiadau’r gwaith ymchwil, defnyddiodd staff broffiliau Boxall, data presenoldeb, data Agweddau Disgyblion Atyn Nhw eu Hunain a’r Ysgol (PASS), asesiadau athrawon, ymgysylltu a dadansoddi teuluol a dadansoddiad o’r profion darllen i fesur cynnydd a llwyddiant y prosiect yn gyffredinol. Dyfeisiodd staff fatrics effeithiol i rannu gwybodaeth gan/gydag asiantaethau partner mewn cyfarfodydd misol.

Mae staff yn nodi anghenion pob unigolyn ac yn gweithredu a monitro rhaglenni ymyrraeth priodol i wella canlyniadau ar gyfer yr unigolion hynny.

Mae ymyriadau yn cynnwys:-

Cymorth i deuluoedd

Nodau:

  • Cyflogi swyddog cymorth teuluol a datblygu tîm dysgu teuluol i;
  • Ddatblygu amgylchedd teuluol mwy sefydlog a mynd i’r afael ag achos gwreiddiol ac effaith negyddol tlodi teuluol. Darparu cwnsela ar gyfer rhieni a theuluoedd.
  • Galluogi dechrau teg mewn bywyd gan ddarparu cymorth iechyd a rhianta
  • Darparu dosbarthiadau Saesneg a rhifedd ar gyfer rhieni i ganolbwyntio ar wella eu medrau llythrennedd a rhifedd eu hunain gan felly effeithio ar gynorthwyo â dysgu eu plant gartref.

Mae asiantaethau partner yn cynnwys; Swyddog cymorth teuluol, Tîm Cymunedau yn Gyntaf, Nyrs Ysgol, Tîm TAF, tîm Dechrau’n Deg, Eyst.

Gwella Llythrennedd a Rhifedd

Nodau:

  • Darparu sesiynau Dal i Fyny ar gyfer disgyblion sydd ar ei hôl hi
  • Cyflwyno dull ffonig strwythuredig
  • Cyflwyno adnoddau cadarn i wella rhifedd/rhesymu
  • Canolbwyntio adnoddau – cefnogi disgyblion mewn grwpiau bach
  • Cymorth targedig i ddisgyblion y mae Saesneg yn iaith ychwanegol iddynt, disgyblion ag anghenion addysgol arbennig a disgyblion mwy abl a dawnus

Mae asiantaethau partneriaeth yn cynnwys; EMLAS, EYST, y cydlynydd ADY
Gwella Presenoldeb

  • Penodi swyddog presenoldeb/lles i weithio gyda’r swyddog lles addysg, disgyblion a theuluoedd.

Roedd asiantaethau partner yn cynnwys: swyddog presenoldeb ysgolion, gweithiwr cymorth teuluol, y swyddog lles addysg, clerc yr ysgol

Gwella lles emosiynol

  • Penodi cwnselwr ysgol
  • Staff cymorth wedi eu hyfforddi yn Play Derbyshire
  • Cyflwyno rhaglen PATHs

Asiantaethau partner: cwnselwr ysgol, staff cymorth, The Exchange, Barnardo’s
Ymgorffori prosiect ‘SO TO DO’

Nod:

  • Lleihau nifer y disgyblion sy’n cael eu cofnodi yn y system cyfiawnder ieuenctid
  • Lleihau nifer y disgyblion nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant (NACH)
  • Lleihau anafiadau sy’n cael eu hachosi gan ddamweiniau

Asiantaethau partner: Yr heddlu, swyddog ymddygiad gwrthgymdeithasol, tân, sgwad cyffuriau/diogelwch.

Y nod yw darparu modelau rôl o’r asiantaethau. Mae disgyblion yn cymryd rhan mewn sesiynau i’w haddysgu am ganlyniadau eu gweithredoedd. Mae’r rhaglen hon wedi cael dylanwad pwerus ar ein disgyblion ac mae nifer y digwyddiadau gwrthgymdeithasol yr adroddir amdanynt yn y gymuned wedi gostwng yn sylweddol.

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Ers cyflwyno’r prosiect:

  • mae presenoldeb wedi gwella o 87% i 94.7%;
  • mae pob disgybl yn gwneud cynnydd sylweddol o’u gwaelodlin ac mae bron pob un ohonynt yn cyflawni lefelau disgwyliedig ar gyfer eu hoedran. Mae disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim a’r rhai y mae Saesneg yn iaith ychwanegol iddynt yn perfformio cystal â’u cyfoedion neu’n well;
  • nid yw’r ysgol wedi gwahardd unrhyw ddisgybl;
  • ceir perthynas ragorol rhwng y rhai sy’n cymryd rhan yn y prosiect, ac mae disgyblion yn trosglwyddo’n ddi-dor o leoliadau cyn-ysgol i’r ysgol gynradd a’r ysgol uwchradd.

Mae presenoldeb yn parhau i fod yn uchel – uwchlaw 94% – ac mae gweithdrefnau monitro

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae Herbert Thompson Primary School yn gwasanaethu ardal Trelái yng Nghaerdydd. Mae mwyafrif y disgyblion o gefndir ethnig gwyn ac mae’r gweddill o grwpiau ethnig cymysg. Mae Saesneg yn iaith ychwanegol i 17% o ddisgyblion ac nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel mamiaith. Mae gan ryw 51% o ddisgyblion hawl i gael prydau ysgol am ddim, sydd gryn dipyn yn uwch na’r cyfartaledd ar gyfer yr awdurdod lleol a Chymru. Mae’r ysgol wedi nodi bod gan ryw 45% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, gan gynnwys rhai ohonynt sydd â datganiadau o anghenion addysgol arbennig. Mae nifer y disgyblion sydd ag anghenion dysgu ychwanegol gryn dipyn yn uwch na chyfartaledd yr awdurdod lleol. Datganiad cenhadaeth yr ysgol yw ‘Find your talents, let them grow. Be the person that you’d like to know’.

Gweledigaeth yr ysgol yw ‘bod pob aelod o gymuned Herbert Thompson yn byw gyda gwerthoedd ac ymddygiadau cadarnhaol a bod ganddynt y dyheadau a’r medrau i symud yn llwyddiannus i gyfnod nesaf eu bywydau’.

Mae Herbert Thompson yn defnyddio system effeithiol o olrhain disgyblion i fonitro cynnydd disgyblion. Mae hyn yn rhoi cyfoeth o wybodaeth a data defnyddiol i staff ar gyrhaeddiad disgyblion mewn llythrennedd a rhifedd wrth iddynt symud trwy’r ysgol. Mae athrawon yn dadansoddi’r wybodaeth i baratoi ar gyfer ‘Adolygiadau Dysgu’ tymhorol yr ysgol. Mae Adolygiadau Dysgu yn cynnwys athrawon, yr Arweinydd Cynhwysiant a’r Pennaeth, sy’n trafod cynnydd pob plentyn yn fanwl. Mae hyn yn hyrwyddo cysondeb ar draws yr ysgol ac yn sicrhau bod y staff yn deall anghenion disgyblion yn well. Yn ystod yr Adolygiadau Dysgu, mae staff yn diwygio darpariaeth i fodloni anghenion dysgwyr unigol a grwpiau i sicrhau bod pob un o’u hanghenion yn cael eu bodloni’n briodol. Mae staff yn creu ‘Mapiau Anghenion Dysgu Ychwanegol’ ac yn cofnodi unrhyw gamau pellach sydd wedyn yn gyfrifoldeb yr Arweinydd Cynhwysiant. Mae staff yn gwneud cysylltiadau priodol gydag asiantaethau allanol ac yn cwblhau a mynd i’r afael ag unrhyw gyfeiriadau sydd eu hangen.

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Mae’r ysgol yn canolbwyntio’n barhaus ar wella ac mae ganddi synnwyr cryf o gyfrifoldeb ac atebolrwydd. Roedd arnom eisiau ymestyn hyn ymhellach gyda chynorthwywyr cymorth dysgu. Roedd arnom eisiau mynd ar drywydd y cyfoeth o arfer ragorol ac effeithiol trwy gynorthwyo cynorthwywyr cymorth dysgu i ddatblygu’n broffesiynol trwy ddadansoddi data a deall effaith eu gwaith.

Felly, rhoddodd yr ysgol gyfleoedd priodol i gynorthwywyr cymorth dysgu arbenigo mewn ystod o raglenni ymyrraeth a’u harwain i gynorthwyo disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol. Trwy greu hinsawdd broffesiynol lle caiff doniau a diddordebau staff eu datblygu a’u gwerthfawrogi, sicrhawyd bod ymyriadau’n gweddu’n dda i fedrau tîm ymroddgar.

Cyflwynodd arweinwyr fodel rheoli llinell clir lle mae pob cynorthwyydd cymorth dysgu yn atebol i athrawon dosbarth a’r Arweinydd Cynhwysiant. Gan adeiladu ar lwyddiant yr Adolygiadau Dysgu, cafodd ‘Adolygiadau Dysgu Bach’ eu cyflwyno a’u rhoi ar waith i olrhain effaith pob ymyrraeth yn fanwl. O ganlyniad, mae cynorthwywyr cymorth dysgu wedi datblygu perchnogaeth o’u rhaglenni ymyrraeth a’u meysydd dysgu, gan arwain at welliant mewn safonau ar draws yr ysgol.

Caiff Adolygiadau Dysgu Bach eu cynllunio’n ofalus a’u cynnal ar ddiwedd pob hanner tymor. Rhoddir apwyntiad Adolygiad Dysgu Bach i bob cynorthwyydd cymorth dysgu ac offeryn olrhain unigol i sicrhau bod data yn cysylltu’n uniongyrchol â meysydd dysgu penodol. Mae cynorthwywyr cymorth dysgu yn paratoi ar gyfer data mewnbwn eu hadolygiad ar gyfer pob disgybl ac yn cwblhau arfarniadau byr i godi unrhyw bryderon ynghylch diffyg cynnydd posibl neu anawsterau annisgwyl yn codi o fewn y rhaglen. Yn ystod yr Adolygiad Dysgu Bach, mae’r Arweinydd Llythrennedd a’r Arweinydd Cynhwysiant yn trafod a dadansoddi cynnydd disgyblion unigol. Trwy wneud penderfyniadau ar y cyd, maent yn addasu’r ddarpariaeth i fodloni anghenion pob disgybl a gwella deilliannau disgyblion yn gyson. Mae’r adolygiadau hefyd yn ymwneud â thargedau rheoli perfformiad cynorthwywyr cymorth dysgu sy’n cael eu harfarnu yn ystod pob adolygiad. Yn unol ag Adolygiadau Dysgu, mae arweinwyr uwch dimau arweinyddiaeth yn cofnodi unrhyw gamau pellach sydd eu hangen i sicrhau’r cyfleoedd dysgu gorau ar gyfer disgyblion a staff. Ar ddiwedd pob tymor, mae uwch arweinwyr yn arfarnu’r holl raglenni ymyrraeth, gan lunio barn am gynnydd a nodi ffyrdd ymlaen.

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae athrawon a chynorthwywyr cymorth dysgu yn credu y gall pob plentyn gyflawni’n dda. Maent yn teimlo bod ganddynt gyfrifoldeb a’u bod yn atebol am eu gwaith. Maent yn teimlo eu bod wedi eu grymuso, eu bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u paratoi’n dda i wneud yr hyn sy’n ddisgwyliedig ohonynt. Erbyn hyn, mae gan staff lefelau uchel o hyder a brwdfrydedd ac mae pob un ohonynt wedi datblygu medrau arweinyddiaeth, gan rannu arfer gydag ysgolion eraill.

Caiff pob disgybl gymorth targedig naill ai yn yr ystafell ddosbarth neu drwy raglenni ymyrraeth cynlluniedig.

Mae bron pob disgybl sy’n dilyn rhaglenni ymyrraeth ychwanegol yn gwneud cynnydd da iawn mewn cyfnod byr.

Yn ogystal, mae hyn wedi gwella presenoldeb ac wedi lleihau nifer y gwaharddiadau yn sylweddol.

Er gwaethaf lefelau uchel o anfantais a gwaelodlinau isel iawn, mae perfformiad ar ddiwedd cyfnod allweddol 2 wedi parhau i wella ac mae wedi bod yn uwch na’r teulu, yr awdurdod lleol a Chymru am y pedair blynedd diwethaf mewn Saesneg a’r ddwy flynedd ddiwethaf mewn mathemateg a gwyddoniaeth. Mae disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yn perfformio cystal â’r rhai nad ydynt yn gymwys i’w cael.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae Glasllwch Primary School mewn ardal breswyl ar ochr ogleddol dinas Casnewydd. Mae 210 o ddisgyblion 4 – 11 oed yn yr ysgol, sy’n cael eu haddysgu mewn saith dosbarth un oedran.

Ar hyn o bryd, mae gan 1% o ddisgyblion hawl i gael prydau ysgol am ddim. Mae gan 16% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol. Daw’r rhan fwyaf o ddisgyblion o gartrefi Saesneg. Nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel eu mamiaith ac mae ychydig iawn ohonynt o gefndir ethnig lleiafrifol neu’n dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.

Mae arweinyddiaeth ar bob lefel yn rhan annatod o’r safonau cyson uchel a gyflawnir ar draws yr ysgol. Mae’r Pennaeth wedi cyfleu gweledigaeth glir i staff, llywodraethwyr a rhieni am ddisgwyliadau uchel. Mae hyn yn sicrhau ymdrech ddygn i wella sy’n ganolog i fywyd yr ysgol. O ganlyniad, mae llawer o ddisgyblion yn cyflawni uwchlaw lefelau disgwyliedig yn asesiadau athrawon y Cwricwlwm Cenedlaethol, mae safonau lles yn rhagorol a gweithdrefnau ar gyfer hunanarfarnu a chynllunio ar gyfer gwella yn rhagorol.

Mae’r ysgol yn rhoi pwyslais cryf ar arweinyddiaeth ddosbarthedig effeithiol. Mae hyn yn hyrwyddo diwylliant dysgu proffesiynol cryf ar draws yr ysgol. Mae gan bob un o’r staff rolau a disgrifiadau swydd diffiniedig sy’n cael eu hadolygu’n rheolaidd trwy drefniadau rheoli perfformiad ac sydd wedi’u teilwra i yrru blaenoriaethau’r cynllun datblygu ysgol yn eu blaen.

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Mae’r strwythur staffio presennol wedi cael ei ad-drefnu i feithrin gallu arwain ar draws yr ysgol a bodloni anghenion yr ysgol yn fwy effeithiol. Mae gan bob aelod o’r tîm arweinyddiaeth ddisgrifiadau swydd wedi’u diffinio’n glir a dealltwriaeth dda o’u cyfrifoldebau strategol a’u hatebolrwydd, gan gynnwys rheoli perfformiad, monitro, arfarnu ac adolygu. Caiff staff ddatblygiad proffesiynol defnyddiol i’w cynorthwyo â’u rolau arwain yn eu meysydd cyfrifoldeb. Mae cyfarfodydd rheoli wythnosol yn canolbwyntio ar wella’r ysgol a chodi safonau yn unol â blaenoriaethau’r cynllun datblygu ysgol.

Caiff pynciau’r cwricwlwm eu grwpio gyda’i gilydd o dan y meysydd dysgu canlynol: cyfathrebu a diwylliant, arloesedd a datrys problemau, ac archwilio ac ymholi.

Caiff pob un o’r staff a’r llywodraethwyr eu neilltuo i’r timau hyn yn unol â’u harbenigedd neu feysydd diddordeb. Mae staff unigol yn arwain ar bynciau penodol ym mhob maes. Caiff rolau a chyfrifoldebau o fewn timau eu nodi gan arweinwyr tîm yn unol â’r agwedd ar hunanarfarnu yr ymgymerir â hi. Caiff amserlenni hunanarfarnu eu llunio ochr yn ochr â chynlluniau gweithredu blaenoriaethol sy’n cael eu nodi o ganlyniad i hunanarfarnu ysgol gyfan.

Mae amserlen ffocysedig ar gyfer cyfarfodydd a hyfforddiant staff yn sicrhau bod pob un o’r staff yn wybodus am faterion ysgol (blaenoriaethau) a’u bod yn cael datblygiad proffesiynol effeithiol yn unol ag anghenion yr ysgol. Mae arweinwyr y Cyfnod Sylfaen a chyfnod allweddol 2 yn cyfarfod yn rheolaidd â staff hefyd i sicrhau bod mentrau’n cael eu rhoi ar waith yn effeithiol gyda deilliannau cadarnhaol. Mae timau’n gweithio gyda’i gilydd i fyfyrio ar arfer bresennol ac yn ei diwygio neu’n ei gwella er mwyn cyflawni safonau uchel o ran addysgu a dysgu.

Caiff myfyrio parhaus ei annog a’i harfer gan bob un o’r staff. Mae rhannu arfer orau trwy arsylwadau ystafell ddosbarth, deialog broffesiynol a gwaith tîm yn creu hinsawdd gefnogol sydd wedi’i seilio ar ddidwylledd a gonestrwydd.

Mae’r strwythur staffio yn cynnwys tîm o gynorthwywyr addysgu cymwys a phrofiadol. Mae tri chynorthwyydd addysgu lefel uwch a dau gynorthwyydd addysgu lefel tri yn cyflenwi’n rhagorol ar gyfer cynllunio, paratoi ac asesu, rhyddhau rheolwyr, datblygiad proffesiynol parhaus a salwch. Mae hyn yn sicrhau parhad o ran y dull addysgu a dysgu ac fe gaiff effaith gadarnhaol ar les a safonau disgyblion. Nid yw’r ysgol wedi cael unrhyw gyllideb cyflenwi am y chwe blynedd diwethaf gan fod yr holl waith cyflenwi’n cael ei wneud yn yr ysgol. Mae gan y cynorthwywyr addysgu lefel uwch gyfrifoldebau arwain ar gyfer Cymraeg ail iaith, rhaglenni ymyrraeth a phrofion ar gyfer disgyblion ag ADY.

Mae diwrnod HMS blynyddol dynodedig ym mis Mai bob blwyddyn yn cynnwys pob un o’r staff a’r llywodraethwyr yn gweithio gyda’i gilydd i arfarnu cynlluniau gweithredu’r flwyddyn flaenorol i nodi cryfderau a meysydd i’w datblygu ar draws yr ysgol. O ganlyniad, caiff blaenoriaethau eu nodi ar gyfer y flwyddyn ganlynol ac fe gaiff cynlluniau gweithredu eu llunio.

Mae cynnwys pob un o’r staff a’r llywodraethwyr yn gweithio gyda’i gilydd yn galluogi proses effeithiol a thryloyw.

Mae’r corff llywodraethol yn gweithio’n agos iawn gyda’r tîm arweinyddiaeth ac mae’n dwyn yr ysgol i gyfrif yn drylwyr. Mae gan lywodraethwyr ddealltwriaeth ragorol o ddarpariaeth ar draws yr ysgol ac maent yn ceisio sicrhau gwelliannau mewn safonau ac ansawdd yn barhaus. Maent wedi datblygu system rheoli dogfennau a gwybodaeth ar-lein arloesol er mwyn iddynt allu mynd yn gyflym at yr holl ddeunydd perthnasol. Mae’r system hon yn galluogi cydweithio olrheiniadwy ar ddogfennau’r corff llywodraethol sy’n hyrwyddo cyfranogiad ehangach ac yn cynyddu effeithlonrwydd.

Rhoddir cyfleoedd rheolaidd i ddisgyblion ymgymryd â rolau arwain yn yr ystafell ddosbarth ac ar draws yr ysgol. Caiff gweithgareddau rheolaidd llais y disgybl eu cynllunio yn y cwricwlwm. Caiff disgyblion ddweud eu barn ynglŷn â’r hyn y mae arnynt eisiau ei ddysgu, sut maent am ddysgu a sut maent am gofnodi eu canfyddiadau. Caiff hyn effaith gadarnhaol ar les a safonau disgyblion.

Mae gan grwpiau cyfranogiad disgyblion ran weithredol mewn cyfleu prosiectau ymchwil a’u canfyddiadau i arweinwyr, staff a rhieni’r ysgol ac ysgolion eraill. Cânt eu cynnwys yn effeithiol mewn gwneud penderfyniadau am yr amgylchedd dysgu, sut mae disgyblion yn dysgu orau, iechyd a hylendid, gwella darllen, ymddygiad ysgol ac effaith brecwast ar ddisgyblion yn canolbwyntio yn y dosbarth.

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae arfer yr ysgol o ran arweinyddiaeth ddosbarthedig wedi cael effaith gadarnhaol ar y canlynol:

  • Safonau cyson uchel, sydd gryn dipyn uwchlaw safonau lleol a chenedlaethol
  • Cysondeb mewn cynllunio, addysgu, dysgu ac asesu
  • Diwylliant dysgu proffesiynol ar y cyd
  • Hinsawdd yn seiliedig ar barch, didwylledd ac ymddiriedaeth ar y ddwy ochr

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae Christchurch (C.I.W.) Voluntary Aided Primary School yn gwasanaethu ardal ganolog Abertawe. O’r 140 o ddisgyblion ar y gofrestr, mae 67% ohonynt yn byw mewn ardaloedd o ddifreintedd cymdeithasol uchel, mae gan 12% ohonynt hawl i gael prydau ysgol am ddim, mae 22% ohonynt yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, ac mae gan tua 27% ohonynt anghenion dysgu ychwanegol.

Yn Ysgol Christchurch, rydym yn ymdrechu i fodloni anghenion pob disgybl a’u galluogi i gyflawni eu llawn botensial yn ddeallusol, yn gymdeithasol, yn ysbrydol, yn emosiynol ac yn gorfforol. Nodwyd bod gan 27% o blant anghenion dysgu ychwanegol, gan gynnwys anawsterau emosiynol a chymdeithasol, felly gwnaethom gyflwyno dull arloesol i fynd i’r afael â’r dylanwadau sylfaenol sy’n effeithio ar ymddygiad disgyblion ac yn cyfyngu ar eu gallu i wireddu eu potensial, o bryd i’w gilydd.

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Caiff Cerdd a Therapi Cerdd eu defnyddio i wrthweithio dau brif rwystr rhag dysgu: helbul emosiynol a’r ymddygiad amhriodol cysylltiedig. Cerdd yw’r cyfrwng ar gyfer ymgysylltu â’r plant. Caiff ei ddefnyddio i strwythuro eu datblygiad cymdeithasol ac emosiynol ac, yn ei dro, eu dilyniant. Mae’r broses hon yn cynnwys pedwar prif gam.

  • Meithrin perthynas drwy therapi cerdd byrfyfyr.
  • Siarad am emosiynau ac archwilio anawsterau.
  • Dechrau dysgu fel grŵp drwy gerdd.
  • Perfformio.

Caiff disgyblion sy’n cael therapi cerdd eu nodi gan athrawon dosbarth drwy gyfathrebu â’r CydAAA, therapydd cerdd cymwysedig a’r pennaeth. Caiff sesiynau eu cynnal yn unigol, mewn parau neu mewn grwpiau bach, yn ôl anghenion y plentyn. Mae’r disgyblion yn darganfod lle diogel drwy’r gerddoriaeth i archwilio eu teimladau a dysgu strategaethau i reoli eu hymddygiad eu hunain.

Mae disgyblion sy’n cael therapi cerdd hefyd yn perfformio yn y ‘Grŵp Clychau’. Mae’r grŵp hwn yn helpu disgyblion i wella eu gallu i ganolbwyntio, meithrin sgiliau perthynas a chael profiad o sut y caiff rheolau eu gwneud mewn grŵp. Yn ogystal, mae’n adeiladu hunan-barch ac yn rhoi cyfle iddynt berfformio a chyflawni.

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Caiff disgyblion eu hasesu ar ddechrau’r therapi dan bedwar pennawd datblygu: gwybyddol, emosiynol, cymdeithasol a cherddoroldeb. Ar ôl chwe mis o therapi cerdd yn unig, roedd pob un o’r disgyblion yn dangos gwelliant sylweddol ar eu sgorau gwaelodlin. Roedd hyn yn amlwg yn eu hymddygiad yn yr ysgol o ddydd i ddydd. Gwnaethom nodi mwy o ymdeimlad o gyfiawnder, mwy o empathi tuag at eraill, a gallu gwell i ymddiried mewn eraill wrth alluogi eraill i ddibynnu arnynt. Yn ei dro, gwnaethom nodi bod eu hymddygiad yn yr ystafell ddosbarth yn well, a chanolbwyntio’n well oedd y brif fantais.

Mae’r disgyblion eu hunain yn teimlo eu bod wedi gwneud cynnydd ac maent yn edrych ymlaen at y sesiynau.

Isod, ceir rhai dyfyniadau gan y disgyblion eu hunain.

‘Mae’n tawelu eich ymennydd er mwyn i chi feddwl mwy’. – Disgybl Blwyddyn 6
‘Mae’r gerddoriaeth yn gwthio’r pryderon o’m pen ac mae fy mhen yn teimlo’n llawn cerddoriaeth’. – Disgybl Blwyddyn 5
‘Mae’n fy helpu i ymbwyllo. Weithiau, dw i’n cynhyrfu am bethau ac mae’r sesiynau’n fy helpu i ymdopi â phethau’. – Disgybl Blwyddyn 6
‘‘Rydym yn gweithio’n well fel tîm’. – Disgybl Blwyddyn 5

Mae ymchwil ac arfer wedi dangos bod therapi cerdd yn ddull effeithiol o leihau’r pryderon a’r ymddygiad cysylltiedig sy’n deillio o helbul emosiynol. Bu hyn yn amlwg yn y cynnydd a wnaed gan y plant yn Christchurch y nodwyd bod ganddynt anawsterau cymdeithasol ac emosiynol. Rydym wedi gweld gwelliannau yn yr ystafell ddosbarth ac yn ystod amser chwarae, a chredwn fod targedu gwraidd y broblem yn ateb tymor hwy mwy effeithiol na rheoli’r symptomau â disgyblaeth fwy traddodiadol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Gynradd Llanyrafon yn nhref Cwmbrân yn Nhorfaen, ac mae’n darparu addysg ar gyfer 370 o ddisgyblion 4-11 oed. Mae’r ysgol yn un boblogaidd, gyda 64% o’r disgyblion presennol yn dod o’r tu allan i’w dalgylch. Mae’r nifer ar y gofrestr wedi cynyddu’n raddol dros 5 mlynedd. Yn gyffredinol, mae sgorau gwaelodlin disgyblion wrth ddechrau yn yr ysgol yn dda o gymharu â chyfartaleddau’r Awdurdod Lleol. Mae gan ryw 5.4% o blant yr hawl i gael prydau ysgol am ddim. Mae’r Saesneg yn iaith ychwanegol i ryw 4% o blant, ac nid oes unrhyw blant yn siarad Cymraeg fel mamiaith. Nodwyd bod gan ryw 31% o blant anghenion dysgu ychwanegol.

Yn ogystal ag ymateb i’r alwad o’r byd masnach a diwydiant am fwy o entrepreneuriaid o Gymru, nododd yr ysgol gyfle i ddatblygu safon medrau sylfaenol a medrau allweddol y plant mewn cyd-destun go iawn ac ystyrlon.

Mabwysiadodd yr ysgol Fenter Busnes fel cyfrwng i sicrhau gwelliant mewn Llythrennedd (yn enwedig llefaredd ac ysgrifennu), Rhifedd, Medrau Meddwl, TGCh a datblygu agweddau ar addysg bersonol a chymdeithasol – yn ychwanegol at wella medrau dysgu annibynnol y disgyblion.

Mae datblygu prosiectau Menter Busnes yn cefnogi datganiad cenhadaeth yr ysgol yn llawn:

DYSGU AR GYFER BYWYD; YMRWYMIAD I RAGORIAETH

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Yn Ysgol Gynradd Llanyrafon, mae menter busnes yn digwydd ym mhob grŵp blwyddyn a chynigia gyfleoedd i ddisgyblion gymhwyso a datblygu eu medrau mewn cyd-destunau go iawn ac ystyrlon. Caiff disgyblion eu hannog i weithio’n annibynnol, i ddewis â phwy maent yn dymuno gweithio a chyfrannu at y prosesau cynllunio ac asesu. Mae’r plant yn cael eu hannog i gyflwyno, trafod a cheisio atebion i broblemau a osodwyd o fewn cyd-destunau go iawn a heriol.

Mae disgyblion yn cael cyfle i gyfranogi mewn menter busnes nifer o weithiau yn ystod eu hamser yn yr ysgol hon, ac mae hyn yn annog disgyblion i adeiladu ar eu profiadau, eu gwybodaeth a’u llwyddiannau blaenorol. Dros yr wyth mlynedd diwethaf, mae prosiectau wedi galluogi’r ysgol i ddatblygu cysylltiadau da iawn gyda’r gymuned leol drwy ymweliadau gan fusnesau ac entrepreneuriaid lleol. Mae’r ysgol yn datblygu’r fframwaith llythrennedd a rhifedd ar draws y cwricwlwm ond roedd wedi ymgorffori medrau 3-19 yn flaenorol, fel bod holl elfennau’r prosiect menter busnes yn seiliedig ar fedrau. Mae’r staff yn cynllunio ar y cyd er mwyn sicrhau parhad a chydlyniant.

Un amcan clir fu datblygu medrau ysgrifennu a llefaredd disgyblion. Mae’r cyd-destun bywyd go iawn yn cynnig cyfleoedd perthnasol ac ysgogol i’r staff annog disgyblion i ysgrifennu’n rhugl yn ogystal â’u cyflwyno i fedrau llefaredd lefel uchel oedolion a phlant mewn sefyllfaoedd ffurfiol ac anffurfiol. Mae disgyblion o bob gallu yn cyfranogi ac yn cael y cyfle i chwarae rhan arweiniol. Mae hyn yn gwella eu medrau bywyd yn fawr, ac yn gwella eu hyder a’u lles.

Wrth ymgymryd â phrosiectau menter busnes, mae disgyblion yn cymryd perchnogaeth lawn ar y broses. Byddant yn gwneud y canlynol:

  • ymdrin â chyllidebau;
  • trafod benthyciadau a chyfraddau llog gydag oedolion;
  • caffael cynhyrchion;
  • defnyddio arddull ysgrifennu llythyrau ffurfiol i ymgeisio am swyddi o fewn cwmni;
  • defnyddio TGCh mewn cyd-destun go iawn i gyflwyno cynlluniau busnes/anfon negeseuon
  • e-bost at gwmnïau;
  • gweithio gyda’i gilydd i gynllunio strategaethau marchnata;
  • defnyddio medrau creadigol i hysbysebu a hyrwyddo’u cynnyrch/cynhyrchion; a
  • chyfranogi mewn cyfweliadau swyddi.

Pen draw’r prosiect yw bod disgyblion yn gwahodd rhieni a’r gymuned yn ehangach i fynychu prynhawn lle maent yn gwerthu eu cynhyrchion. Codwyd £2,000 mewn un prynhawn yn ystod y digwyddiad gwerthu diwethaf yn yr Haf 2013.

Y disgyblion sy’n penderfynu beth i’w wneud â’r elw. Mae enghreifftiau o sut caiff yr elw ei wario yn cynnwys: talu i’r dosbarth fynychu’r sinema a phrynu eitemau fel gemau gwlyb amser chwarae a chelfi awyr agored. Mae hyn yn sicrhau bod disgyblion yn cynnal ymdeimlad gwirioneddol o reolaeth a pherchnogaeth.

Mae disgyblion yn dangos llawer iawn o fwynhad, ffocws ac ymrwymiad wrth gyfranogi mewn prosiectau menter busnes, ac mae hyn yn effeithio’n hynod gadarnhaol ar eu lles.

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae cyfranogi yn y prosiect menter busnes wedi cael effaith sylweddol ar ddatblygu lles y disgyblion a’u medrau cymdeithasol a medrau bywyd.

Barnodd Estyn bod medrau cymdeithasol a medrau bywyd y disgyblion yn “rhagorol”.

Trwy gyfranogi mewn prosiectau olynol, mae disgyblion yn dangos safonau llefaredd rhagorol. Disgrifiodd Estyn fedrau llefaredd disgyblion ar ddiwedd CA2 yn rhai “eithriadol”.

Mae ysgrifennu mewn cyd-destun go iawn wedi cefnogi datblygiad y disgyblion, gyda’r rhan fwyaf o blant yn cyflawni o leiaf 2 is-lefel bob blwyddyn mewn ysgrifennu. Mae data 2012/13 yn dangos bod 92% o ddisgyblion B6 wedi cyflawni gwelliant o 2 is-lefel; cyflawnodd 45% welliant o 3 neu fwy is-lefel; cyflawnodd 9% 4 is-lefel.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector:

Ysgol gyfun gymunedol 11 i 18 oed cyfrwng Saesneg yw Castell Alun High School sydd wedi’i lleoli ym mhentref Yr Hob, Sir y Fflint. Mae 1,374 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd, ac mae 307 ohonynt yn y chweched dosbarth.

Mae’r ysgol yn gwasanaethu ardal eang sy’n cynnwys cymunedau gwledig yn bennaf o Benyffordd, Penymynydd, Kinnerton, Ffrith, Llanfynydd, Treuddyn, Coed-llai, Yr Hob a Chaergwrle. Mae gan ryw 5% o ddisgyblion hawl i gael prydau ysgol am ddim, sy’n is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 17.7%, ac mae 7.3% o ddisgyblion yn byw yn yr 20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.

Mae’r disgyblion sy’n dechrau yn yr ysgol yn cynrychioli’r ystod gallu llawn. Mae gan ryw 4.3% ohonynt angen addysgol arbennig. Mae’r ffigur hwn yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 19.2%. Mae gan lai na 1% o ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig. Mae’r ffigur hwn yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 2.5% ar gyfer Cymru gyfan.

Daw ychydig iawn o ddisgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol ac nid oes unrhyw ddisgyblion yn cael cymorth i ddysgu Saesneg fel iaith ychwanegol ar hyn o bryd. Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel eu mamiaith.

Mae’r ysgol wedi ymrwymo i ddatblygu ymhellach trwy hunanarfarnu effeithiol trwy ddarparu profiadau dysgu o ansawdd da a hyrwyddo disgwyliadau uchel tra’n cydnabod ac yn dathlu llwyddiant i bawb.

Fel rhan o broses hunanarfarnu fwy myfyriol ac ar y cyd gyda staff a disgyblion fel ei gilydd, newidiwyd diwylliant yr ysgol ychydig bach, lle mae athrawon yn fodlon derbyn a gwerthfawrogi llais y dysgwr a lle caiff barn a sylwadau disgyblion eu defnyddio i ddylanwadu ar ddeilliannau a phrofiadau dysgu. Caiff safbwyntiau a barn disgyblion eu hintegreiddio yn y prosesau hunanarfarnu ar draws yr ysgol ar bob lefel.

Mae ystyried safbwyntiau dysgu disgyblion er mwyn gwella dysgu yn rhan annatod o broses hunanarfarnu’r ysgol. Mae disgyblion yn teimlo eu bod yn cael eu cynnwys a’u gwerthfawrogi yn yr ysgol ac mae manteision amrywiol wedi deillio o hyn.

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector:

Mae cynghorau grwpiau blwyddyn yn gyfrwng effeithioli roi llais i ddisgyblion. Mae ‘Rheolwyr Datblygu Disgyblion’ yn sicrhau bod o leiaf tri chyfarfod yn cael eu cynnal fesul tymor a bod cynrychiolwyr grwpiau blwyddyn yn cael eu hethol gan eu cyfoedion. Disgwylir iddynt adrodd yn ôl yn ffurfiol wrth eu grwpiau tiwtor a mynd i’r afael â phwyntiau gweithredu.

  • Mae’r cyngor ysgol yn cynnwys disgyblion a ddewiswyd o’r Cyngor Grwpiau Blwyddyn ac fe gaiff ei gadeirio gan ddau ddisgybl chweched dosbarth a ddewiswyd. Trwy drafod â’r pennaeth cynorthwyol sy’n gyfrifol am drefniadau bugeiliol, cynhelir cyfarfodydd bedair gwaith y tymor. Mae’r pennaeth yn mynychu pob cyfarfod ac fe gaiff pwyntiau gweithredu eu dosbarthu i bob un o’r staff, ac mae cynrychiolwyr blwyddyn yn eu hadrodd yn ôl wrth ddisgyblion fel rhan o wasanaethau mewn sesiynau tiwtor blwyddyn a grŵp.
  • I sicrhau bod llais gan bob grŵp o ddysgwyr, beth bynnag fo’u gallu neu’u cefndir, mae Rheolwyr Datblygu Disgyblion, fel rhan o’u proses hunanarfarnu, yn cyfarfod yn rheolaidd gyda grwpiau o ddysgwyr a nodwyd, er enghraifft disgyblion a nodwyd trwy astudiaeth agwedd. Rhoddir adborth o’r cyfarfodydd hyn i gynrychiolydd yr uwch arweinyddiaeth sydd ynghlwm wrth bob grŵp blwyddyn ac fe’i trafodir fel rhan o agenda’r Rheolwyr Meysydd Dysgu gyda’u hunigolyn cyswllt o’r uwch arweinyddiaeth.
  • Mae cylch bob dwy flynedd yr Adolygiadau Meysydd Dysgu a’r Adolygiadau Cwricwlwm Cyfnod Allweddol tymhorol yn defnyddio llais y disgybl fel uned annatod o’r broses adolygu. Mae disgyblion yn mabwysiadu rôl cyfoedion sy’n holi yn ogystal â chynrychiolwyr cyfoedion, a rhoddwyd hyfforddiant iddynt ar dechnegau holi effeithiol. Gofynnir iddynt roi sylwadau ar addysgu a dysgu ac fe gaiff eu hymatebion eu cynnwys yn y ddogfennaeth derfynol a gyhoeddir i bob aelod o staff. Rhoddir adborth i ddisgyblion ar eu heffeithiolrwydd yn y broses hefyd ac fe’u defnyddir i ddarparu hyfforddiant llais y disgybl.
  • Mae cyflwyno Grwpiau Gweithredu Pynciau Llais y Disgybl yn galluogi disgyblion ar draws y cyfnodau allweddol i weithio’n agos â Meysydd Dysgu i drafod materion addysgu a dysgu fel cynnwys y cynlluniau gwaith a’r gweithdrefnau asesu.

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr:

Mewn ymateb i adborth gan ddisgyblion, mae’r ysgol wedi cyflwyno’r canlynol:

  • creu cyfres o adnoddau llythrennedd a rhifedd i athrawon a disgyblion eu defnyddio i gefnogi a datblygu’r medrau pwysig hyn;
  • datblygu gorsaf radio ysgol a chynnwys system deledu fewnol yr ysgol;
  • mae cyflwyno gwobrau bwyta’n iach yn galluogi disgyblion i gasglu credydau tuag at gael pryd am ddim. Trwy ymgynghori â rheolwr arlwyo’r ysgol, gwnaed newidiadau i fwydlenni’r ysgol a mentrau newydd fel man gwerthu bar brechdanau bwyta’n iach;
  • mae cyfleusterau gwell i ddisgyblion yn sgil grŵp o ddisgyblion yn cyfarfod bob mis â’r pennaeth i asesu adeiladau’r ysgol. Mae eu gwaith gyda’r bwrsar a’r gofalwr o ran ariannu’r gwelliannau hyn wedi bod yn broses ddysgu gadarnhaol ar gyfer disgyblion a staff fel ei gilydd;
  • mae’r gwaith sy’n cael ei wneud gan grwpiau fel ‘Gwirfoddolwyr y Mileniwm’ a’r grŵp ADCDF wedi ymestyn perthynas yr ysgol gydag asiantaethau allanol a’r cynnig llwyddiannus diweddar i ‘Ymddiriedolaeth Thomas’ (ymddiriedolaeth ysgolion) wedi galluogi disgyblion is eu gallu i gael cyllid ar gyfer ystod eang o weithgareddau sy’n gysylltiedig â darparwyr allanol; ac
  • mae Cyngor Chwaraeon Addysg Gorfforol y Disgyblion yn cydweithio â’r Pennaeth Addysg Gorfforol a’r Swyddog 5×60. Maent yn cynllunio digwyddiadau chwaraeon a’r gweithgareddau allgyrsiol ar sail dymuniadau disgyblion ac fe’u cynigir fel rhan o’r ‘Clwb Ar Ôl yr Ysgol’ ddwywaith yr wythnos.

At ei gilydd, mae’r ffocws ar lais y disgybl fel cyfrwng ar gyfer hunanarfarnu effeithiol wedi arwain at broses fwy agored, gwybodus ac uchelgeisiol lle mae gan yr ysgol agenda ymarferol ar gyfer newid lle gall disgyblion nodi meysydd i’w gwella ymhellach. Mae gan ddisgyblion fwy o ran yn y broses hunanarfarnu, ac felly, maent yn falch iawn o’u lle yng nghymuned yr ysgol. Mae hyn wedi gwneud cyfraniad pwerus at ethos hynod gynhwysol a gofalgar yr ysgol a gwelir yr effaith yn y cyfraddau cyfranogi eithriadol o uchel ar draws ystod o weithgareddau yn yr ysgol, a thros y tair blynedd diwethaf yng nghyfnod allweddol 4, mae perfformiad yr ysgol yn y dangosyddion sy’n cynnwys Saesneg a mathemateg wedi bod uwchlaw’r cyfartaledd ar gyfer ysgolion tebyg yn gyson. Yn unol â’r hyn a nodwyd yn eu hadroddiad arolygu diweddar, mae lles disgyblion yn gryfder amlwg yn yr ysgol. ‘Mae disgyblion yn Castell Alun High School yn gwerthfawrogi eu hysgol yn fawr. Maent yn mwynhau bywyd ysgol yn llawn ac yn cymryd rhan yn frwdfrydig ym mhob un o’r profiadau a’r cyfleoedd dysgu a ddarperir gan yr ysgol. Mae eu hagweddau cadarnhaol at ddysgu yn cael effaith gref iawn ar bresenoldeb, ymddygiad a safonau. Mae eu hymddygiad yn eithriadol o dda. Mae lefel y gofal, y pryder a’r parch sydd gan ddisgyblion at ei gilydd yn rhagorol. Nid oes arnynt ofn cynnig neu dderbyn cymorth gan ei gilydd ac fe gaiff hyn effaith gadarnhaol ar eu cynnydd a’u cyflawniad. Mae bron pob un o’r disgyblion yn teimlo’n ddiogel a’u bod yn cael cymorth da yn yr ysgol’.Mae’r ysgol wedi rhannu’r arfer dda hon mewn amrywiaeth o ffyrdd.

  • Mae rhan staff mewn rhaglenni datblygiad proffesiynol ar draws nifer o ysgolion wedi darparu fforwm ar gyfer rhannu arfer dda.
  • Mae’r ysgol wedi defnyddio Rhaglen Cymorth Gwasanaethau Gwella Ysgolion Gogledd Cymru yn gyfrwng ar gyfer rhannu a datblygu arfer dda yn llais y disgybl.
  • Datblygwyd llawer o’r systemau a’r prosesau sy’n cefnogi Llais y Disgybl yn yr ysgol gyda Swyddogion yr Awdurdod Lleol; maen nhw yn eu tro wedi defnyddio’r rhain fel enghreifftiau o arfer dda mewn ysgolion eraill.