Arfer effeithiol Archives - Page 62 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Gynradd Christchurch wedi’i lleoli yn nhref y Rhyl, mewn ardal Cymunedau yn Gyntaf.  Mae’r ysgol yn yr ardal ail fwyaf difreintiedig yng Nghymru.  Daw llawer o ddisgyblion o gefndiroedd difreintiedig yn gymdeithasol ac yn economaidd, gyda lefelau uchel o ddiweithdra.  Mae 385 o ddisgyblion amser llawn ar y gofrestr a 57 o ddisgyblion oed meithrin.  Mae tua 60% o ddisgyblion â hawl i gael prydau ysgol am ddim.  Mae Darpariaeth arbenigol ag Adnoddau yn yr ysgol ar gyfer disgyblion y Cyfnod Sylfaen.  Mae anghenion dysgu ychwanegol gan oddeutu 36% o ddisgyblion.  Ar hyn o bryd, mae 30 o ddisgyblion yn yr ysgol â Saesneg fel iaith ychwanegol (SIY), sy’n gynnydd sylweddol dros y flwyddyn ddiwethaf.  Mae tueddiadau’n awgrymu y bydd y nifer yn parhau i gynyddu. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd y nodwyd ei fod yn arfer sy’n arwain y sector

Roedd yr ymddygiadau heriol sy’n gysylltiedig â rhai o’r disgyblion yn yr ysgol yn effeithio’n negyddol, ar eu dysgu nhw ac ar ddysgu disgyblion eraill.  Fe wnaeth staff asesu effaith ymyriadau’r ysgol a theimlo bod angen datblygiad pellach arnynt er mwyn bodloni anghenion disgyblion yn well, yn enwedig y disgyblion ag anghenion cymhleth.

Fe wnaeth yr ysgol nodi anghenion grŵp penodol o ddisgyblion a sefydlu ‘Grŵp Ymddygiad Blodau Haul’ i dargedu’r rhain.  Dyma oedd nodau’r sesiwn:

  • dilyn y cwricwlwm mewn amgylchedd cefnogol
  • annog ymddygiad da trwy atgyfnerthu cadarnhaol a gwobrwyo
  • meithrin amgylchedd lle y gall ymddygiad gael ei drafod yn agored
  • gwella hunan-barch a hunanddisgyblaeth
  • cynorthwyo â datblygiad medrau cymdeithas ac emosiynol

Mae’r ystafell wedi’i gosod fel ei bod yn gynnes ac yn groesawgar.  Mae’r ardaloedd yn y dosbarth yn cynnwys lloches dywyll, ardal fechan gydag anifeiliaid anwes, parth synhwyraidd a chornel tawel.

Mae disgyblion penodol yn defnyddio’r adnodd yn y prynhawn.  Mae’r sesiwn yn dechrau gyda chyfle i ddisgyblion ymlacio a chynnal adolygiad o’u bore yn y dosbarth.  Yna, maent yn mynd i sesiynau sy’n seiliedig ar y cwricwlwm, mewn grwpiau bychain, gyda chymorth unigol i ddisgyblion pan fo’i angen.  Mae staff yn rhannu’r gwersi trwy ddarparu sesiwn o weithgarwch corfforol cyn dechrau ar elfen olaf y prynhawn, sy’n dod i derfyn gydag arfarniad o’r prynhawn a llenwi llyfrau ymddygiad unigol y disgyblion. 

Trwy ddefnyddio’r Grant Amddifadedd Disgyblion, fe wnaeth yr ysgol benodi dau Fentor Dysgu, Mentor Lles a Dysgu a chynorthwyydd addysgu gyda chyfrifoldebau penodol am SIY.  Creodd yr ysgol bedwar amgylchedd addysgu newydd a wnaeth fodloni anghenion gwahanol grwpiau o ddysgwyr.  Mae gan bob mentor ffocws gwahanol iawn yn gysylltiedig â’i faes arbenigedd ei hun.  Mae’r rhain yn cynnwys:

  1. grŵp ymddygiad ac anogaeth
  2. tri grŵp anogaeth a lles ar draws y ddau gyfnod
  3. darpariaeth therapi iaith a lleferydd traws cyfnod
  4. grwpiau ffocws ar lythrennedd a rhifedd
  5. darpariaeth SIY traws cyfnod

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae staff yn asesu’r holl ddisgyblion sy’n mynychu’r grwpiau cymorth ymddygiad ac anogaeth ar ddechrau’r rhaglen a thrwy gydol y flwyddyn gan ddefnyddio Proffil Boxall.

Mae’r holl ddisgyblion sydd wedi cymryd rhan yn y ddarpariaeth anogaeth wedi dangos gwelliant sylweddol o gymharu â’u sgorau gwaelodlin.  Mae hyn i’w weld yn amlwg yn eu hymddygiad o ddydd i ddydd yn yr ysgol.

Mae’r disgyblion sy’n mynychu’r grwpiau ymyrraeth dysgu wedi gwneud cynnydd sylweddol mewn mathemateg a sillafu. 

Mae staff wedi gweld effaith gadarnhaol y grwpiau ymyrraeth, o’r grwpiau anogaeth yn cynnig cychwyn cadarnhaol i’r diwrnod ysgol i ddarparu lloches dawel ac ymlaciol ar adegau pan fydd disgyblion yn cael trafferth â’u hemosiynau.  Maent yn cydnabod anghenion unigol pob disgybl ac yn deall pwysigrwydd cynnig darpariaeth bwrpasol iddynt, yn yr ysgol.

Mae disgyblion eu hunain yn amlygu manteision y grwpiau ymyrryd hyn, er enghraifft:

Blwyddyn 5

“Rwy’n hapus pan gewn ni ein gwobrau.  Mae’n fy ngwneud i’n hapus pan rwy’n gwybod ein bod ni i gyd wedi gweithio gyda’n gilydd fel grŵp.”

Blwyddyn 5

“Os ydw i wedi cael bore drwg, mae’r ymlacio’n fy helpu i gael y pethau drwg allan o fy meddwl fel y gallaf i fynd ymlaen â gweddill y dydd.”

Blwyddyn 4

“Rwy’n mwynhau’r fraint o ofalu am yr anifeiliaid.”

Blwyddyn 4

“Rwy’n hoffi’r lloches dywyll gan ei fod yn helpu i fi dawelu.”

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol yn gweithio’n agos gyda’r clwstwr y lleol, y teulu o ysgolion a’r consortiwm rhanbarthol i rannu cynllunio ar y cyd a syniadau am arfer orau.  Mewn digwyddiad ‘rhannu carlam’ diweddar i’r clwstwr, rhoddodd athrawon a staff cymorth gyflwyniad yn amlinellu sut maent yn defnyddio ‘mentor dysgu’ a rhaglenni cymorth bugeiliol yr ysgol i gefnogi teuluoedd agored i niwed.  Roedd y ffocws ar sut maent yn gwella deiliannau i ddisgyblion sydd â hawl i brydau ysgol am ddim a chânt effaith nodedig ar hybu presenoldeb da a lefelau uchel o les.  Hefyd, mae’r awdurdod lleol yn annog ymarferwyr eraill i ymweld â’r ysgol a gweld y rhaglen ‘mentor dysgu’ ar waith.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae’r ysgol wedi ymrwymo i godi safonau llythrennedd a rhifedd a gwella cyflawniad disgyblion mwy abl a thalentog (MAT) fel ei phrif flaenoriaethau strategol ers dwy flynedd. Er mwyn cyflawni gwaith effeithiol yn y meysydd hyn sefydlwyd gweithgorau proffesiynol i arwain datblygiadau o ran addysgeg ar lawr y dosbarth yn seiliedig ar dystiolaeth data ac ymchwil empeiraidd gan ddylanwadu’n uniongyrchol ar gyflawniad y disgyblion a adnabuwyd fel rhai mwy abl a thalentog.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Rhannwyd staff yr ysgol i fod yn aelodau o un o’r gweithgorau  llythrennedd, rhifedd a gwella cyflawniad disgyblion MAT.  Natur y strategaeth oedd bod cynrychiolwyr o bob adran ar draws y tri maes yn cyfrannu at waith ymchwil ar lawr y dosbarth a fyddai’n arwain at ddatblygu strategaethau addysgu.  O weithredu’r strategaethau byddai’r athrawon yn adrodd nôl i’r gweithgor ar yr effaith ar gyflawniad y disgyblion yn y dosbarth ac yna’n rhannu arfer dda a ddatblygwyd mewn sesiynau hyfforddiant.  Yn greiddiol i waith y tri weithgor oedd gwaith y triawdau arsylwi cymheiriaid oedd yn arsylwi gwersi ei gilydd y tu hwnt i’w pwnc arbenigol gyda’r nod o rannu  arfer dda yn y tri maes dan sylw ar draws y cwricwlwm.  Trwy hyn hybwyd gallu’r athrawon i arsylwi strategaethau arloesol mewn adrannau eraill.

Ffocws y gweithgor llythrennedd oedd ymchwilio i safonau ysgrifennu Cymraeg ac adnabod y prif wendidau.  Craffwyd ar waith ysgrifennu disgyblion ar draws y cwricwlwm i adnabod y prif wendidau iaith. Rhannwyd i dri is-grŵp â phob un yn gyfrifol am un agwedd gan lunio strategaeth i godi safonau. Yna rhannwyd y strategaeth gyda’r gweithgor i’w gweithredu ar lawr y dosbarth cyn ei gwerthuso a’i rhannu gyda’r staff cyfan.  Ffrwyth gwaith yr is-grwpiau oedd creu ysgol atalnodi, matiau berfau cryno a fideo am reolau treiglo gan ddisgyblion yr ysgol.

Ffocws y gweithgor rhifedd oedd llunio strategaethau i hyrwyddo gwelliant ym medrau rhifedd y disgyblion ar sail tystiolaeth data, ac hefyd datblygu hyder athrawon wrth ddelio gyda rhifedd ar draws y cwricwlwm.  Lluniwyd cynlluniau gweithredu i gwmpasu holl oblygiadau gweithredu’r Fframwaith Rhifedd.  Sefydlwyd sesiynau wythnosol ymbweru rhifedd i ategu sgiliau rhifedd staff yr ysgol.  Cynhaliwyd sesiynau tymhorol datrys problemau MAThemateg i grwpiau MAT cynradd Bl 6.  Arsylwyd gwersi cymheiriaid o fewn y gymuned a rhannwyd arfer dda trwy arwain sesiynau hyfforddi staff yr ysgol gyfan. Ystyriwyd strategaethau i hogi sgiliau datrys problemau rhesymu rhifedd disgyblion. Dosbarthwyd tasgau rhesymu cymwys i bob adran i’w treialu gyda grwpiau gwahanol o ddisgyblion a thrafodwyd effeithiolrwydd y strategaethau gan fireinio arfer dda yn ôl yr adborth.

Ffocws y gweithgor mwy abl a thalentog (MAT) oedd ystyried ffyrdd o hyrwyddo deilliannau dysgwyr mwy galluog yr ysgol ar sail tystiolaeth data’r ysgol. Fel gweithgor, ymchwiliwyd i strategaethau effeithiol o herio disgyblion MAT.  Cynhwysai hyn gyfres o arsylwadau gwersi i ddarganfod  technegau llwyddiannus o fewn pynciau amrywiol . Rhannwyd y prif ddarganfyddiadau o fewn y gweithgor. Yna lluniwyd llawlyfr at ddefnydd athrawon yr ysgol sy’n amlinellu dulliau dysgu gwahaniaethol effeithiol sy’n medru ymestyn y galluog o fewn dosbarthiadau gallu cymysg. Hefyd, sgil effaith gweithgarwch y gweithgor  MAT yw gwneud cais am Wobr Her NACE.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Trwy gysylltu gweithgarwch y gweithgor gyda phrif flaenoriaethau’r ysgol llwyddwyd i gadw’r meysydd hyn yn uchel ar agenda datblygu’r ysgol gyfan dros gyfnod o amser. Gwnaed gwaith ymchwil  i mewn i strategaethau dysgu ac addysgu effeithiol i godi safonau medrau llythrennedd a rhifedd ar draws y cwricwlwm ac hefyd wrth wahaniaethu ar gyfer disgyblion MAT. Mae gwaith y tri gweithgor wedi cael dylanwad cadarnhaol ar ein deilliannau, nid yn unig drwy hyfforddi a chryfhau medrau’rstaff ond hefyd drwy wella ein darpariaeth llythrennedd a rhifedd a gwella canlyniadau TGAU a Safon Uwch yr ysgol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu arfer dda?

Rhannwyd arfer dda o fewn ein Clwstwr Cynradd drwy drefnu diwrnod HMS ar y cyd. Trefnwyd hefyd ymweliadau o fewn ein clwstwr cynradd i athrawon. Cafwyd cyfleon strwythuredig i ddisgyblion MAT cynradd elwa o sesiynau cyfoethogi Rhifedd a Llythrennedd fel rhan o’r trefniadau pontio. Rhannwyd arfer dda hefyd mewn Rhwydweithiau Sirol Llythrennedd, Rhifedd a MAT.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Tyfodd contractau ITEC 100% yn Awst 2011.  Yn ystod y cyfnod twf hwn, roedd profiad a deilliannau dysgwyr o’r pwys mwyaf ac yn cyd-fynd â’r Strategaeth Cynnwys Dysgwyr, felly roedd angen system adrodd weithredol a oedd yn ein galluogi ni i weld hyn yn ganolog – yn uniongyrchol oddi wrth y dysgwr. Roedd cynnal profiad cadarn i ddysgwyr yn allweddol ar gyfer cynyddu boddhad cyffredinol dysgwyr, lefelau cadw, dilyniant a deilliannau.  Hefyd, yn sgil y cynnydd yn nifer y dysgwyr a’r ehangu dilynol i’n cadwyn gyflenwi, byddai angen i unrhyw system newydd gael ei darparu ar draws y gadwyn gyflenwi.

Roedd angen system:

a.         a fyddai’n galluogi ITEC i weld y data diweddaraf oll am brofiad y dysgwr

b.         a fyddai’n hawdd ei mabwysiadu’n gyson ar draws y gadwyn gyflenwi

c.         na fyddai’n cael ei chyfyngu gan ddaearyddiaeth na materion hygyrchedd

ch.        a fyddai’n gallu cael ei defnyddio ar draws pob rhaglen

d.         a fyddai’n caniatáu i ni archwilio data am ddysgwyr yn ganolog i edrych ar batrymau, ymateb i dueddiadau ac amlygu grwpiau neu unigolion nad oeddent yn derbyn y profiad gorau posibl.

dd.       a fyddai’n gydnaws â phroses Llais y Dysgwr, neu y gellid ei chymharu’n hawdd â’r broses hon.

Cytunwyd bod dull tryloyw, effeithiol ac a oedd yn canolbwyntio ar berfformiad yn angenrheidiol. Datblygwyd cysyniad ‘IDRIS’ – ITEC Data Responsiveness Internal Survey System, a oedd yn caniatáu am ddatblygu system berfformio, ar y we, gan ddileu rhwystrau rhag mynediad a mynd i’r afael â chyfyngiadau o ran amser ac adnoddau. Mae’r system yn darparu gwybodaeth gyfredol am foddhad a chyfraddau ymateb ar gyfer pob rhaglen.

Erbyn hyn, mae’r system yn cynnwys partneriaid presennol i sicrhau safoni a sicrhau ein bod yn gallu cael golwg gyfannol gyfredol a mesur cyfraddau boddhad ar gyfer ITEC.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

1.         Mae IDRIS yn system aml-lwyfan yn ymwneud â phrofiad dysgwyr ac mae’n darparu data byw i fonitro ansawdd dysgu.

2.         Ar yr wyneb, mae’n feddalwedd hwylus i’r defnyddiwr, sy’n sicrhau adborth diffuant gan ddysgwyr trwy gyfrifiadur, gliniadur neu ddyfais symudol.

3.         Gofynnir i ddysgwyr roi eu hadborth drwy IDRIS ar dair adeg yn ystod eu taith fel dysgwyr (cyfnod sefydlu, canol y tymor ac adeg gadael) ac mae fforymau rheolaidd i ddysgwyr yn eu cefnogi.

4.         Mae’r offeryn yn caniatáu am gyfuno data i fwrw golwg ar dueddiadau yn ogystal â chaniatáu i ddysgwyr roi sylwadau penodol ar eu profiad.

5.         Mae’r data yn cael ei adolygu a’i drafod ym mhob cyfarfod o’r uwch dîm rheoli, gan weithredu pryd bynnag y bydd angen yn dod i’r amlwg.

6.         Mae IDRIS ar gael yn Gymraeg hefyd.  Mae lefel o gysondeb â phroses Llais y Dysgwr wedi’i darparu i IDRIS o ran cwestiynau a chategorïau.  Mae hyn yn galluogi i ITEC a’r isgontractwyr sy’n bartneriaid iddo feincnodi o gymharu â’i gilydd ac ar draws rhwydwaith cyfan Cymru.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Y prif feysydd i’w gwella a nodwyd ar draws arfarniadau mewnol IDRIS:

  • Swm ac Ansawdd yr offer / adnoddau sydd ar gael mewn canolfannau
  • Gwybodaeth a roddwyd am yr opsiynau sydd ar gael ar ôl cwblhau rhaglen
  • Adborth i ddysgwyr ar eu safbwyntiau
  • Sicrhau bod hyfforddiant yn berthnasol, neu fod dysgwyr yn deall diben meysydd penodol o fewn eu dysgu

Newidiadau a wnaed gan ITEC ers datblygu IDRIS – Ar draws y ddarpariaeth

  • IDRIS yn fyw – yn yr holl ddarpariaeth, gan gynnwys partneriaid
  • Rolau ychwanegol – Cydlynydd Pontio
  • Newidiadau i adeiladau – Cwmbrân / Pen-y-bont ar Ogwr
  • Offer TG newydd i bob canolfan
  • CSD – Canolfannau Storio Dysgwyr
  • Peilot o gwricwlwm ymgysylltu newydd, yn cynnwys pecynnau cynlluniau dysgu unigol a dysgu cyfunol
  • Recriwtio tiwtoriaid – defnyddio micro addysgu ymhellach
  • Gwelliant i ddogfennau a phroses Taith y Dysgwr, gan gynnwys cyfnod sefydlu a ‘fideo’ ar gwnsela
  • Diwrnodau datblygu partneriaid a rhannu arfer orau

Newidiadau a wnaed gan ITEC ers datblygu IDRIS – Yn lleol

  • Treialu cynrychiolwyr dysgu (Llwynypia)
  • Oriau presenoldeb sy’n addas ar gyfer trefniadau teithio
  • Clybiau brecwast a boreau coffi
  • Digwyddiadau chwaraeon ac ymweliadau diwylliannol
  • Mwy o siaradwyr gwadd
  • Newid strwythur i atal gorlenwi
  • ‘Diwrnodau’ Cymraeg, diwrnodau ADCDF
  • Datblygu gweithdai
  • Setiau teledu ac offer
  • Teithiau cerdded a digwyddiadau elusennol

Asesiad o Effaith

Mae IDRIS wedi’i alinio â chwestiynau Llais y Dysgwr, felly gallwn fesur / meincnodi yn erbyn canlyniadau Llais y Dysgwr.  Er bod ITEC wedi cael canlyniadau da yn Llais y Dysgwr 2013, dangosodd y canlyniadau fod canran y sgorau da iawn a gafwyd islaw cyfartaledd y sector.  Mae Asesiad o Effaith wedi dangos bod defnyddio IDRIS i amlygu’r gwelliannau gofynnol a gweithredu newidiadau yn sgil hynny wedi cael effaith gadarnhaol iawn ar ddarpariaeth ITEC a’r safonau a gyflawnir gan ein dysgwyr, gan wella ein proffil sgorau da iawn:

Darpariaeth

Trwy ddefnyddio’r canlyniadau o IDRIS dros gyfnod 5 mis rhwng Hydref 2013 ac Ionawr 2014, mesurwyd y cynnydd canlynol yng nghanran y dysgwyr sy’n rhoi sgôr Da Iawn:-

Y prif feysydd i’w gwella a nodwyd trwy arfarniadau IDRIS yn fewnol a’r cynnydd yng nghanran y sgorau da iawn a roddwyd:

  • Swm ac ansawdd yr offer / adnoddau sydd ar gael mewn canolfannau – cynnydd o 19%
  • Gwybodaeth a roddir ar yr opsiynau sydd ar gael ar ôl cwblhau rhaglen – cynnydd o 10.5%
  • Adborth i ddysgwyr ar eu safbwyntiau – cynnydd o 8%
  • Sicrhau bod hyfforddiant yn berthnasol, neu fod dysgwyr yn deall diben meysydd penodol o fewn eu dysgu – cynnydd o 28.4%

At hynny, wrth adolygu holl brif feysydd Llais y Dysgwr / IDRIS, mesurwyd y cynnydd cadarnhaol canlynol yng nghanran y sgorau da iawn:-

  • Gwybodaeth a Chyngor – cynnydd o 12%
  • Cymorth (Cymorth Dysgu Ychwanegol) – cynnydd o 24.4%
  • Cymorth (materion personol) – cynnydd o 7.6%
  • Ymatebolrwydd – cynnydd o 1.2%
  • Iechyd a Lles – cynnydd o 3.3%
  • Addysgu a Hyfforddi at ei gilydd – cynnydd o 25%
  • Addysgu a Hyfforddi (amser un i un) – cynnydd o 36.2%
  • Addysgu a Hyfforddi (gwrando) – cynnydd o 3.3%
  • Sgôr gyffredinol ar gyfer y ddarpariaeth – cynnydd o 28.6%
  • Wedi bodloni disgwyliadau – cynnydd o 23%

Safonau

  • Mae 594 o ddysgwyr wedi cwblhau arfarniadau ar safle IDRIS, 129 ohonynt wedi gorffen. Y PPR ar gyfer y garfan hon o ddysgwyr yw 72.5% o gymharu â 61% ar gyfer y garfan gyfan.
  • ASR y dysgwyr hynny sydd wedi gorffen ac sydd wedi bod yn rhan o strategaeth ymatebolrwydd ITEC ac wedi cwblhau o leiaf 1 rhan o Arfarniad y Dysgwr yn IDRIS:-
    • Ymgysylltu – 90.9% (o gymharu â 70.5% yn gyfan gwbl)
    • Hyfforddeiaeth Lefel 1 – 69.8% (o gymharu â 56% yn gyfan gwbl)
    • Camau- 57.8% (o gymharu â 62.4% yn gyfan gwbl)
  • Cyfathrebiadau ASR ESW y dysgwyr hynny sydd wedi gorffen ac sydd wedi bod yn rhan o strategaeth ymatebolrwydd ITEC ac wedi cwblhau o leiaf 1 rhan o Arfarniad y Dysgwr yn IDRIS:-
    • Ymgysylltu – 100% (o gymharu â 67% yn gyfan gwbl)
    • Hyfforddeiaeth Lefel 1 – 72.7% (o gymharu â 67.5% yn gyfan gwbl)
    • Camau – 63.2% (o gymharu â 66.4% yn gyfan gwbl)
  • Rôl y cydlynydd pontio – o ganlyniad i’r cymorth / arweiniad a gynigiwyd gan y rôl newydd, mae’r gyfradd bresenoldeb ar gyfer y garfan hon o ddysgwyr yn Llwynypia wedi cynyddu o 46% i 89%. (gweler hefyd y mesuriadau cymorth uchod)

Y ffordd ymlaen:

Mae cynlluniau ar waith i ymestyn a datblygu system IDRIS ymhellach:-

  • Ymestyn y defnydd o IDRIS i systemau Arfarnu Cyflogwyr a Rhanddeiliaid
  • Ymestyn y defnydd o holiadur IDRIS ar ffonau symudol i’r ddarpariaeth NEET anodd ei chyrraedd ac i ddarpariaeth arall heblaw darpariaeth Llywodraeth Cymru
  • Ymestyn systemau adborth fel eu bod yn cynnwys cyfryngau cymdeithasol pellach e.e. Facebook a dulliau testun
  • Dadansoddi tueddiadau a meincnodi data yn barhaus (digonoldeb y data)
  • Cymharu a meincnodi yn erbyn canlyniadau newydd Llais y Dysgwr

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu arfer dda?

Mae System IDRIS ITEC wedi’i datblygu ymhellach er mwyn i bob is-gontractwr Prentisiaethau / Partner ei defnyddio’n allanol.

Mae ITEC yn gweithio gyda naw phrif bartner. Mae ein modiwl ar gyfer prif gontractwr wedi’i sefydlu ar dri ffactor craidd – perfformiad, ansawdd a datblygiad. Rydym yn gweithio gyda’n partneriaid i sicrhau ein bod yn cynnig gwasanaeth o’r safon uchaf i’n cwsmeriaid.

Ein partneriaid presennol:

MVRRS – De Cymru: Iechyd a Gofal Cymdeithasol

LMJ – De Cymru: Iechyd a Gofal Cymdeithasol, Rheoli

Plato – Gogledd Cymru: Iechyd a Gofal Cymdeithasol, Adwerthu, Gweinyddu, Rheoli

ELT – De Cymru: Rheoli

PTAS – Cymru’n genedlaethol: Trenau

Rossett – Cymru’n genedlaethol: Iechyd a Gofal Cymdeithasol, Gofal plant

ISA – De Cymru: Trin Gwallt a Harddwch

Bwrdd Iechyd ABM – De Cymru: Gweinyddu

Cafodd y system ei harddangos i bob partner trwy ddiwrnodau rhannu ymarfer a datblygu ITEC, ac roedd staff ITEC wrth law i roi cymorth i bob is-gontractwr wrth iddynt roi’r system ar brawf yn eu sefydliadau eu hunain.  Mae’r system yn adlewyrchu Llais y Dysgwr ac arfarniadau mewnol sy’n galluogi’r is-gontractwyr sy’n bartneriaid i ni feincnodi eu sgorau boddhad dysgwyr nid yn unig yn erbyn eu sgorau eu hunain ond sgorau eraill ar draws rhwydwaith Cymru gyfan.

Mae’r data byw’n cael ei ddadansoddi fesul is-gontractwr / partner ar ffurf siartiau boddhad i bob pwnc, cyfraddau ymateb a rhestri cynllunio misol i helpu partneriaid i flaengynllunio ar gyfer dal data.  Gellir mynd at sylwadau dysgwyr trwy adroddiad sy’n rhoi rhagor o wybodaeth am gyfraddau boddhad dysgwyr.  Gall yr adroddiadau hyn gael eu dadansoddi fesul rhaglen, yn ôl oedran / rhyw / ethnigrwydd, ac yn ôl dyddiadau, fel y gellir cymharu ac integreiddio data.  Mae’n bosibl mynd at ddata ar ymatebolrwydd trwy system Porth Partneriaid ‘byw’ ITEC ar y fewnrwyd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae nifer sylweddol o ddisgyblion yn Heronsbridge yn cael anawsterau yn rheoli eu hymddygiad.  Mae’r ysgol yn credu, trwy leihau eu rhwystrau rhag dysgu, er enghraifft trwy wella eu cyfathrebu, y bydd disgyblion yn dysgu rheoli eu hymddygiad, dod yn fwy annibynnol, cyflawni lles gwell a chyflawni llwyddiant cynaliadwy.

Fodd bynnag, fe wnaethom gydnabod bod y dulliau amrywiol o gofnodi, adrodd a dadansoddi deilliannau ymddygiadol yn ei gwneud yn anodd i staff arfarnu llwyddiant ymyriadau gyda disgyblion yn gywir.  Ein nod strategol felly oedd cyfuno ein rhaglen lwyddiannus o hyfforddi staff mewn rheoli ymddygiad gyda system gofnodi gyson er mwyn dangos tystiolaeth o’r deilliannau ar gyfer disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Er 2006, mae Heronsbridge wedi bod yn defnyddio rhaglen cymorth ymddygiad sydd ar gael yn fasnachol.  Mae’r rhaglen yn ategu ein hathroniaeth i ddarparu cymorth cadarnhaol a rhagweithiol i ddisgyblion, gan ddefnyddio dull anuniongyrchol. 

Mae’r rhaglen yn darparu arweiniad manwl mewn rheoli ymddygiad, ac mae ein hyfforddiant yn sicrhau bod gan staff ddull cyson o reoli ymddygiad disgyblion ar draws yr ysgol.  Mae hyfforddiant yn y fethodoleg hon bellach yn orfodol ar gyfer pob un o’r staff yn Heronsbridge. 

Mae tîm cymorth ymddygiad ysgol yn darparu cymorth parhaus i staff a disgyblion.  Mae’r tîm yn gweithio ochr yn ochr ag athrawon a gweithwyr proffesiynol eraill fel nyrsys, therapyddion, cwnselwr yr ysgol, seicolegydd cynorthwyol ac israddedigion seicoleg Prifysgol Caerdydd (yn ystod eu lleoliad blwyddyn yn yr ysgol).

I wella ein heffeithiolrwydd a’n heffeithlonrwydd wrth gofnodi a dadansoddi gwybodaeth am ymddygiad, mabwysiadodd yr ysgol system wybodaeth i reoli data ar y we i gefnogi ein rhaglen ymddygiad.  Gweithiodd staff yn yr ysgol yn agos â’r cwmni masnachol gwreiddiol i ddatblygu a theilwra system i adlewyrchu ein gofynion penodol.  Yn 2011, fe wnaethom gyflwyno’r system wybodaeth newydd i reoli data yn lle’r dull blaenorol ar bapur.  Erbyn hyn, mae staff yn gwneud cofnodion o’r holl achosion ymddygiad ar-lein.  Mae’r system yn galluogi staff i gofnodi, monitro ac olrhain ymddygiad disgyblion mewn modd cyson.  Mae hyn yn cynnwys ymddygiad blaenorol, ymddygiadau a ddangosir a strategaethau lleddfu llwyddiannus.

Mae uwch reolwyr yn yr ysgol yn cael negeseuon e-bost awtomataidd cyn gynted ag y caiff digwyddiadau eu cofnodi, sy’n golygu bod gwybodaeth ar gael ar unwaith.  Mae digwyddiadau sy’n cael eu cofnodi ar y system yn cael eu dadansoddi bob wythnos a phob mis er mwyn amlygu patrymau a thueddiadau mewn ymddygiadau.  Mae hyn wedi galluogi i ni nodi a chyflwyno hyfforddiant penodol ar gyfer staff i gefnogi anghenion unigol disgyblion.  Yn ychwanegol, mae’n galluogi’r ysgol i gyfeirio disgyblion yn effeithiol am ymyriadau a therapïau ychwanegol fel therapi lleferydd ac iaith a therapi galwedigaethol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Ers cyflwyno’r pecyn rheoli ymddygiad hwn, mae nifer y digwyddiadau difrifol wedi lleihau 66% dros gyfnod o dair blynedd.  Mae uwch reolwyr bellach yn arfarnu data yn gywir ar effaith ymyriadau penodol ar ddeilliannau disgyblion unigol.  Mae’r wybodaeth hon yn galluogi’r ysgol i nodi ac asesu lefelau risg er mwyn creu cynlluniau cymorth personol penodol a chynhwysfawr ar gyfer disgyblion.  Caiff yr holl achosion eu monitro a’u trafod ar lefel uwch reolwyr a bydd uwch arweinydd yn rhoi adroddiad ar bob digwyddiad difrifol.

Mae dadansoddi patrymau ymddygiad gan ddefnyddio’r system gwybodaeth reoli yn helpu staff i ennill dealltwriaeth well o natur yr anhawster y gallai disgybl fod yn ei brofi.  Adroddwyd gan Estyn bod ymddygiad yn y dosbarth ac yn ystod adegau anstrwythuredig o’r dydd, yn eithriadol o dda.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu arfer dda?

Mae pecyn pwrpasol Heronsbridge, gan gynnwys y system gwybodaeth reoli, wedi cael ei fabwysiadu gan ysgolion arbennig eraill.  Yn ychwanegol, datblygwyd fforwm trafod ar draws ysgolion ynghylch rheoli ymddygiad disgyblion. 

Mae staff wedi cyflwyno darlithoedd i athrawon ar systemau rheoli ymddygiad fel rhan o’r diploma mewn anawsterau dysgu difrifol/anawsterau dysgu dwys a lluosog mewn anghenion addysgol arbennig ar gyfer Prifysgol Fetropolitan Abertawe.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr/y bartneriaeth (seiliwch y wybodaeth hon ar dran cyd-destun yr adroddiad gan gynnwys nodweddion sy’n berthnasol i’r astudiaeth achos)

Sefydlwyd Coleg Catholig Dewi Sant gan Archesgobaeth Caerdydd yn goleg chweched dosbarth Catholig ym 1987. Mae’r coleg ar un campws yng ngogledd-ddwyrain Caerdydd. Mae Coleg Dewi Sant yn rhoi cyfleoedd dysgu i ryw 1,550 o ddysgwyr amser llawn. Mae bron yr holl ddysgwyr rhwng 16 a 19 oed. Nid oes dysgwyr rhan-amser. Mae ychydig o dan 80% wedi ymrestru ar lefel 3, gyda 60% o’r rhain ar gyrsiau Safon Uwch/UG a 27% o’r rhain yn cymysgu cyrsiau Safon Uwch/UG â chyrsiau galwedigaethol Lefel 3. Mae tua 18% wedi ymrestru ar lefel 2 a rhyw 3% ar lefel 1. Daw’r rhan fwyaf o’r dysgwyr yn y coleg o Gaerdydd, ond daw tua 13% o fannau pellach i ffwrdd, gan gynnwys Casnewydd, Rhondda Cynon Taf, Caerffili a Phen-y-bont ar Ogwr. Mae tua 54% o’r dysgwyr yn ferched a 46% yn fechgyn. Daw tua 22% o’r dysgwyr o grwpiau lleiafrif ethnig. Daw tua 45% o’r dysgwyr o ardaloedd o amddifadedd addysgol. Mae pob dysgwr amser llawn yn astudio at Gymhwyster Bagloriaeth Cymru.

Nodwch sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector, a nodwyd yn ystod yr arolygiad, yn berthnasol i gwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd arbennig:
Cwestiwn Allweddol: 1 a 2
Dangosydd ansawdd: 1.1-Safonau, 2.1-Profiadau Dysgu.
Agwedd: 1.1.1, 1.1.4, 2.1.1, 2.1.2

Cyd-destun a chefndir i arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae’r arweinyddiaeth yn y Coleg yn arddangos ymrwymiad cryf ar lefelau strategol a gweithredol at Gymhwyster Bagloriaeth Cymru. Roedd rôl wedi ei nodi’n amlwg i Gymhwyster Bagloriaeth Cymru i gyfrannu at wella profiadau a pherfformiad y dysgwyr. O ganlyniad, mae dros1000 o ddysgwyr, carfan lefel 3 bron i gyd, bellach yn astudio ar gyfer Cymhwyster Bagloriaeth Cymru ar Safon Uwch. Mae’r model yn defnyddio’r cysyniad o gwricwlwm ‘craidd’ Coleg Dewi y mae pob dysgwr yn y coleg yn cael mynediad ato. Mae’r cwmpas yn cael ei fapio ar draws y craidd, tynnir tystiolaeth o feysydd y cwricwlwm ac ymgymerir â gwahaniaethu o ran y a’r cymhwyster yr anelir ato.

Mae Bagloriaeth Cymru ar Safon Uwch yn chwarae rhan allweddol wrth gynorthwyo gyda:

  • hyrwyddo datblygiad cylfawn y dysgwyr;
  • gosod targedau a arweinir gan y dysgwyr;
  • gwaelodi a chyd-destunoli cyfleoedd i ddatblygu medrau;
  • codi cyrhaeddiad medrau allweddol;
  • datblygu cysylltiadau cryf rhwng darpariaeth y cwricwlwm a gofal bugeiliol;
  • hyrwyddo diwylliant Cymru, gwasanaeth cymunedol, ESDGC ac Addysg yn Gysylltiedig â Gwaith; a
  • sicrhau bod y craidd dysgu yn cael gwerth cyfartal

Ystyriwyd sawl model ar gyfer cyflwyno Cymhwyster Bagloriaeth Cymru gan y Coleg. Mae’r dulliau cyflwyno yn gwahaniaethu yn ôl lefel y cymhwyster. Roedd y model cyflwyno ar Safon Uwch wedi ei integreiddio gyda mentrau eraill gan y coleg, fel cynllun dysgu unigol electronig (e-GDU) a’r llwyfan dysgu ar sail Moodle. Gwnaed y datblygu ar y model trwy ymgynghori ag ystod o randdeiliaid, gan gynnwys dysgwyr; staff addysgu; ymgynghorwyr addysg uwch a rhieni. Datblygwyd strategaeth i sicrhau bod rhieni yn gwerthfawrogi ac yn cefnogi’r cymhwyster.

Mae’r model presennol yn canolbwyntio ar ddatblygiad y dysgwyr mewn nifer o ffyrdd; mae cyflwyno’r dysgwyr i amrywiaeth o arddulliau addysgu a dysgu yn galluogi i ddysgwyr ganolbwyntio a datblygu eu setiau medrau. Er enghraifft, mae gwersi cyflwyno thematig yn annog dysgwyr i ddatblygu medrau gwrando a thrafod, ac mae gwersi menter yn galluogi i ddysgwyr ddatblygu eu medrau gwaith tîm a hunanymwybyddiaeth. Mae rhaglen Bagloriaeth Cymru hefyd yn cyflwyno’r disgyblion i bynciau sy’n eu hannog i fod yn ddinasyddion mwy cyfrifol yn ogystal â hyrwyddo meysydd sy’n bwysig i Gymru ac economi Cymru. Mae’n bwysig nodi efallai na fyddai dysgwyr yn cael cyfleoedd o’r fath pe baent heb ymrestru ar y rhaglen. Yn ychwanegol, mae cyrhaeddiad medrau allweddol wedi codi oherwydd y cyfleoedd datblygu sydd wedi’u h’ymgorffori yn y model cyflwyno a’r gofyniad i fod yn hyfedr mewn meysydd a ystyrir yn bwysig gan sefydliadau addysg a chyflogwyr fel ei gilydd. Mae rhai dysgwyr wedi cyflawni medrau allweddol Lefel 4 a’r Prosiect Estynedig drwy gyflwyno rhaglen wedi’i chyfoethogi i ddysgwyr mwy galluog a dawnus.

Mae’r model presennol ‘wedi ei ysbrydoli gan gyfanwaith’ lle gyrrir yr addysgu a’r dysgu ar bynciau amrywiol gan arddulliau dysgu penodol, gan arwain at y dysgwr yn cael profiad addysgu a dysgu trosfwaol sy’n ysgogol ac yn amrywiol. Rhennir y cydrannau craidd yn themâu, ac mae arweinwyr tîm arbenigol yn cynhyrchu adnoddau sy’n mynd i’r afael â themâu o’r fath ac sy’n cynnig cymorth a chanllawiau i athrawon Cymhwyster Bagloriaeth Cymru wrth iddynt ei gyflwyno, yn ogystal â monitro ansawdd y cyflwyno a’r asesu. Mae cyflwyno Bagloriaeth Cymru yn cael ei gefnogi’n llawn gan y llwyfan dysgu ar sail Moodle, lle gall dysgwyr ymgymryd â dysgu ar sail arbrofi. Yn ychwanegol, mae’r Moodle yn caniatáu i ddysgwyr ac athrawon olrhain y broses asesu. Mae Medrau Allweddol a Medrau Hanfodol Cymru wedi eu hintegreiddio’n llawn ym mhob thema/modiwl a gall dysgwyr gyflwyno tystiolaeth a chael adborth ffurfiannol trwy lwyfan Moodle. Mae gan Moodle Bagloriaeth Cymru gefnogaeth medrau sylfaenol yn greiddiol iddo; esboniadau a gallu i archebu sesiynau cefnogaeth un wrth un, pan fydd angen. Mae’r model yn dangos ei fod yn un llwyddiannus dros ben ac mae’n sicrhau profiad cyson i bob dysgwr, digon o gefnogaeth a chanllawiau i’r cyflwynwyr a thryloywder o bersbectif ansawdd.

Disgrifio natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Peilotiwyd nifer o fodelau cyn mabwysiadu’r model cyflwyno ar gyfer Safon Uwch. Yn dilyn adolygiad helaeth (yn cynnwys dadansoddiad o ddata meintiol, adborth gan ddysgwyr a chyflwynwyr, ebedagogaeth addysgol, adborth gan safonwyr, cyfeirio at arfer orau a chael cyngor gan arbenigwyr Moodle), cynigiwyd y model cyflwyno presennol yn haf 2009. Y prif feysydd i gael sylw a gododd o’r adolygiad hwn oedd yr angen i wella cymhlethdod ac amrywioldeb yr arddulliau addysgu a’r deunyddiau, gwella cysondeb o ran ansawdd (pan oedd nifer fawr o gyflwynwyr yn cymryd rhan) a chanolbwyntio ar sut gellid defnyddio technoleg yn fwy effeithiol. Mae’r model presennol wedi ymdrin â phob un o’r meysydd hyn. Serch hynny, mae nifer o welliannau yn cael eu hystyried i wella’r profiad dysgu ymhellach. Er enghraifft, cynnwys mwy o nodweddion Moodle rhyngweithiol ac arloesol fel gweithdai, fforymau a phodlediadau yn ogystal â gwella ansawdd cyflwyno gwersi.

Yn ganolog i fireinio a datblygu’r fenter y mae cyfraniad gweithredol y cyfranddalwyr wrth osod blaenoriaethau ar gyfer gwella parhaus. Mae cynnwys Cymhwyster Bagloriaeth Cymru yn llawn yn fframwaith ansawdd y Coleg yn cynorthwyo wrth ddarparu adborth ar gyfer gwella parhaus. Yn dilyn yr adborth eleni gan ddysgwyr, rydym wedi penderfynu gosod pwyslais o hyd ar gyflwyno ac asesu’r rhaglen drwy ddeunyddiau a gweithgareddau ar-lein a byddwn yn cynyddu’r pwyslais ar asesu ffurfiannol, olrhain a monitro ar-lein. Mae dysgwyr wedi gwerthfawrogi’r cynnydd yn amrywiaeth yr magwedd yn y cymhwyster. O ganlyniad, mae ystod o opsiynau ar gael i ddysgwyr megis ieithoedd tramor modern, unedau arweinyddiaeth a rheolaeth a’r unedau cymwysterau cyn Prifysgol gan Gaergrawnt. Bydd yr ymagweddau arloesol hyn, ac eraill, yn parhau i gael eu datblygu.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau’r dysgwyr

Mae cyfaint yr ymdriniaeth â medrau allweddol a chyrhaeddiad medrau allweddol wedi codi’n ddramatig. Er enghraifft, yn 2009/10 fe wnaeth y cyfraddau llwyddo mewn Cyfathrebu godi o 61.6% i 75.4% cododd Gweithio Gydag Eraill o 58.3% i 86.8% a chyfradd llwyddo Gwella’ch Dysgu a’ch Perfformiad eich Hunan o 76.9% i 87.9%. Mae mesuriadau lles a datblygu deallusrwydd emosiynol wedi codi o’r herwydd o ganlyniad i’r ymagwedd at y cymhwyster.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Gyfun Sandfields yn gwasanaethu ardal Sandfields ym Mhort Talbot ac mae ganddi Ddarpariaeth fawr o Adnoddau Gwell (DAG) i ddisgyblion sydd ag ystod eang o anawsterau corfforol ac anawsterau dysgu dwys eraill.

Mae gan bedwar deg pump y cant o ddisgyblion hawl i gael prydau ysgol am ddim.  Mae hyn ymhlith yr uchaf yng Nghymru ac ymhell uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 17% ar gyfer ysgolion uwchradd. Mae gan bedwar deg dau y cant o ddisgyblion angen addysgol arbennig ac mae gan ryw 12% o ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig. 

Am fwy na degawd, mae’r ysgol wedi ymdrechu’n ddiwyd i godi safonau cyflawniad disgyblion.  Er bod safonau’n gwella’n gyson, cydnabu staff fod medrau darllen lefel isel llawer o ddisgyblion wrth iddynt ddechrau yn yr ysgol yn cael effaith niweidiol ar eu cynnydd cyffredinol ym mhob pwnc.  Ar gyfartaledd, mae dros 60% o ddisgyblion yn cyrraedd yr ysgol ym Mlwyddyn 7 â’u hoedran darllen yn llai na 10 oed.  O ganlyniad, nid yw’r mwyafrif o ddisgyblion yn meddu ar y medrau iaith sydd eu hangen arnynt i ymdrin â’r cwricwlwm yng nghyfnod allweddol 3.  Er bod hyn yn effeithio’n sylweddol ar eu perfformiad yng nghyfnod allweddol 3, mae hefyd yn dylanwadu ar eu llwyddiant yng nghyfnod allweddol 4.  Cydnabuwyd bod gwella medrau llythrennedd disgyblion ar draws holl feysydd y cwricwlwm yn her allweddol i’r ysgol ac yn hanfodol i lwyddiant disgyblion ym mhob pwnc.

Neges yr ysgol

‘Yr ysgogwr allweddol i’r ysgol fu sicrhau bod disgyblion yn gadael â’r medrau sydd eu hangen arnyn nhw ar gyfer cyflogaeth a bywyd.  Yn benodol, rydym ni wedi bod yn ystyriol iawn o’r ffaith fod yn rhaid i ni gael dull systematig o addysgu a dysgu medrau llythrennedd.’

Mike Gibbon, Pennaeth

‘Mae defnyddio data am fedrau llythrennedd disgyblion mewn modd deallus a chefnogi staff trwy HMS wedi bod yn arwyddocaol yn ein hymdrech i wella.’

Chris Prescott, Pennaeth Cynorthwyol

‘Mae gwneud yn siŵr ein bod yn athrawon llythrennedd medrus yn ogystal â bod yn athrawon gwyddoniaeth wedi bod yn ganolog i lwyddiant ein disgyblion.’

Barbara George, Pennaeth yr Adran Wyddoniaeth

Manylion am yr arfer dda

Cydnabu uwch reolwyr fod angen dull ysgol gyfan arnynt i wella safon medrau llythrennedd disgyblion, lle’r oedd pob pwnc yn cyfrannu at ddatblygu medrau llythrennedd disgyblion.  I fod yn llwyddiannus, roedd yn rhaid ymgorffori datblygiad medrau llythrennedd disgyblion mewn arfer bob dydd ac ymgymryd ag ef yn gyson ar draws pob maes pwnc. 

Mae’r ffocws ar wella llythrennedd yn yr ysgol hon wedi arwain at raglen gynhwysfawr ac eang i ddatblygu medrau llythrennedd disgyblion trwy bob cynllun gwaith pwnc.  Mae’r cynlluniau gwaith hyn yn amlygu datblygiad medrau llythrennedd disgyblion yn systematig.  Mae’r ysgol yn darparu gweithdai iaith o ansawdd uchel i helpu disgyblion i ddal i fyny hefyd.  Rhoddir hyfforddiant rheolaidd i bob un o’r staff ar addysgu a dysgu llythrennedd, a datblygwyd mewnrwyd yr ysgol i ddarparu ystod o wybodaeth ac adnoddau ar gyfer staff.

Rhan bwysig o waith yr ysgol ar godi safonau llythrennedd yw dadansoddi data perfformiad disgyblion.  Caiff ystod eang o ddata ar lythrennedd ei ddadansoddi’n drylwyr, ac mae hyn yn galluogi staff i nodi materion.  Mae’r data hwn yn cynnwys:

  • data gwaelodlin pan fydd disgyblion yn dechrau yn yr ysgol, fel gwybodaeth a gafwyd gan ysgolion cynradd, yn ogystal â phrofion gwybyddol a phrofion darllen a gynhaliwyd ym Mlwyddyn 7; a
  • nodi anawsterau llythrennedd yn gynnar gan staff, rhieni a phobl eraill.

Mae dadansoddi’r data yn ofalus yn sicrhau bod anawsterau llythrennedd yn cael eu nodi’n gynnar er mwyn iddynt allu cael cymorth targedig.  Mae datblygu rhaglen iaith a llythrennedd strwythuredig wedi bod yn rhan lwyddiannus iawn o strategaeth yr ysgol i godi safonau.  Cyflwynir y rhaglen hon ar ffurf gweithdai iaith, sy’n cael eu cynnal gan y cydlynydd anghenion dysgu ychwanegol (CydADY) ar y cyd â’r adran Saesneg.  Mae adolygiadau tymhorol o berfformiad disgyblion, yn cynnwys arfarniad o berfformiad mewn asesiadau ar ddiwedd uned, profion diagnostig ac adborth gan staff, yn helpu i fonitro cynnydd a chyflawniadau disgyblion.  Yn ychwanegol, mae ail brofion ar ddiwedd blwyddyn sy’n defnyddio profion masnachol safonedig yn ogystal â chanlyniadau arholiadau yn cyfrannu gwybodaeth ddefnyddiol hefyd.

Roedd cytuno ar ffocws ysgol gyfan ar gyfer datblygu medrau llythrennedd yn bwysig wrth sicrhau cysondeb.  Ar draws yr ysgol, ym mhob adran bwnc, cytunwyd y dylai fod ffocws cryf ar:

  • ehangu medrau llafar disgyblion er mwyn iddynt gael y medrau sydd eu hangen arnynt i drafod eu hastudiaethau yn ogystal â bod wedi’u paratoi’n well ar gyfer tasgau ysgrifenedig;
  • datblygu’r iaith sy’n benodol i bwnc sydd ei hangen ar ddisgyblion ar gyfer eu hastudiaethau;
  • gwella medrau darllen disgyblion; a
  • datblygu medrau ysgrifenedig disgyblion, yn enwedig cywirdeb eu hysgrifennu.

Wedi i’r pwyslais gael ei gytuno, roedd yn bwysig i staff fod yn gyson o ran y dulliau yr oeddent yn eu defnyddio i ddatblygu medrau llythrennedd disgyblion, waeth pa bwnc oedd yn cael ei addysgu.  Dywed Chris Prescott, Pennaeth Cynorthwyol ‘ei fod yn bwysig datblygu arfer ar draws pob rhan o’r ysgol ac nid dibynnu’n unig ar gael llecynnau o arfer dda.’  Mae hi’n pwysleisio, er mwyn i staff roi polisïau ac egwyddorion ar waith yn llwyddiannus, bod yn rhaid iddynt nid yn unig ddeall y syniadau ac ymrwymo iddynt, ond cael hyfforddiant priodol hefyd a chael cyfle i ddefnyddio adnoddau addas.  Mae’r ysgol wedi darparu ‘pecyn canllawiau ar gyfer staff’ ac wedi defnyddio hyfforddiant mewn swydd (HMS) fel bod gan staff y medrau a’r adnoddau sydd eu hangen arnynt i ddatblygu medrau llythrennedd disgyblion.    Mae’r ysgol wedi sicrhau bod staff yn deall ac yn defnyddio iaith gyffredin i drafod agweddau ar fedrau llythrennedd disgyblion.  Mae rhoi polisïau marcio ysgol gyfan ar waith yn sicrhau bod disgyblion yn cael adborth cyson ar ddatblygiad eu medrau llythrennedd.

Mae’r rhaglen lythrennedd HMS ysgol gyfan ar gyfer staff yn canolbwyntio ar roi iddynt y medrau sydd eu hangen arnynt i ddatblygu llythrennedd yn eu maes pwnc penodol.  Mae’r hyfforddiant hwn wedi rhoi syniadau ac ysbrydoliaeth ar gyfer addysgu llythrennedd.  Mae’r hyfforddiant hefyd wedi helpu i sicrhau bod staff yn gyson wrth roi strategaethau ar waith a’r iaith y maent yn ei defnyddio i ddatblygu medrau llythrennedd disgyblion.  Er enghraifft, ar draws yr ysgol, mae staff yn deall ac yn defnyddio’r un strategaethau i helpu disgyblion i ddatblygu medrau darllen lefel uwch llithrddarllen a sganio.  Yn ychwanegol, mae cysondeb yn y ffordd y mae staff yn addysgu geirfa sy’n benodol i bwnc.  Mae’r ‘pecyn canllawiau i staff’ yn cynnwys syniadau a dulliau, fel defnyddio cardiau geiriau a diffiniadau a chaligramau a ddangosir isod.SandfieldsImg1

SandfieldsImg2

Mae darparu cynrychiolaeth weledol o air sy’n adlewyrchu ei ystyr wedi bod yn llwyddiannus iawn wrth alluogi disgyblion i ddatblygu eu geirfa sy’n benodol i bwnc ar draws ystod eang o bynciau.

Mae adnoddau eraill yn cynnwys arweiniad i staff ar holi effeithiol sy’n defnyddio system ddosbarthu Tacsonomeg Blooms.  Mae’r arweiniad hwn wedi helpu staff i osod cwestiynau mewn gweithgareddau a thasgau sy’n gofyn i ddisgyblion ddefnyddio eu medrau darllen i ddadansoddi, cyfosod a threfnu syniadau neu wybodaeth.  Mae’r arweiniad hwn yn helpu arbenigwyr nad ydynt yn arbenigwyr Saesneg i deimlo’n hyderus ac mae’r hyfforddiant a gânt yn rhoi llawer o syniadau ac awgrymiadau ymarferol iddynt y gallant eu defnyddio i ddatblygu medrau llythrennedd disgyblion yn yr ystafell ddosbarth.

Mae mewnrwyd yr ysgol yn cadw ystod eang o wybodaeth y gall pob un o’r staff ei gweld yn hawdd, fel data perfformiad ar fedrau llythrennedd disgyblion.  Mae’r fewnrwyd yn cadw ystod o ddeunyddiau enghreifftiol i gefnogi staff mewn cynllunio gwersi.  Mae adnoddau defnyddiol iawn hefyd fel y gyfrifiannell oedran darllen ar-lein sy’n helpu staff i ddewis tasgau sy’n briodol heriol ar gyfer disgyblion mewn pynciau ar draws y cwricwlwm.

At ei gilydd, mae dull yr ysgol o ddatblygu medrau llythrennedd disgyblion wedi cael effaith gadarnhaol iawn a nodedig ar fedrau darllen ac ysgrifennu disgyblion yn ogystal â chyfrannu’n effeithiol iawn at eu cyrhaeddiad mewn meysydd pwnc eraill.

Yr effaith ar safonau

Mae ystod helaeth o ddata perfformiad disgyblion yn dangos bod yr ysgol wedi bod yn llwyddiannus iawn yn codi safonau dros gyfnod.  Yn benodol:

  • bob blwyddyn, mae cyfran y disgyblion y mae eu hoedran darllen islaw 10 oed yn disgyn yn sylweddol wrth iddynt symud trwy gyfnod allweddol 3;
  • erbyn i ddisgyblion sefyll arholiadau TGAU, mae oedran darllen llai na 2% o ddisgyblion y nodwyd bod ganddynt anawsterau darllen islaw 10 oed;
  • llwyddwyd i leihau’r bwlch mewn cyrhaeddiad rhwng disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim a’r rhai nad ydynt yn eu cael;
  • gall y rhan fwyaf o ddisgyblion fanteisio ar y cwricwlwm cyfan yn fwy effeithiol a llwyddiannus;
  • mae cyfran y disgyblion sy’n cyflawni lefel 1 a lefel 2 mewn medrau cyfathrebu yn cynyddu’n gryf;
  • erbyn diwedd cyfnod allweddol 4, mae disgyblion yn gwneud cynnydd sylweddol mewn perthynas â’u cyrhaeddiad blaenorol a pherfformiad rhagweledig; ac
  • mae perfformiad cyffredinol ysgolion yn gyson ymhlith y gorau yn y teulu o ysgolion.

Yn yr arolygiad diweddar o’r ysgol, nododd arolygwyr fod:

‘…gwaith disgyblion yn cael ei gyflwyno’n dda a’i ysgrifennu’n dda, ac yn dangos lefelau da iawn o wybodaeth, dealltwriaeth a medrau.  Yn eu llyfrau, mae ystod eang o ysgrifennu estynedig da gyda sillafu, atalnodi a gramadeg cywir drwyddi draw.  Mae disgyblion yn dangos medrau da iawn mewn darllen er mwyn cael gwybodaeth a gallant gyflwyno’r wybodaeth hon mewn amrywiaeth eang o arddulliau.’

Mae medrau llythrennedd gwell yn cynnig buddion ehangach ychwanegol i ddisgyblion.  Dywed staff fod y rhan fwyaf o ddisgyblion wedi’u cymell yn well mewn gwersi, maent yn fwy abl i weithio’n annibynnol ac yn ymfalchïo yn eu cyflawniadau.  Mae diddordeb a phresenoldeb disgyblion yn y clwb llyfrgell ar ôl yr ysgol wedi cynyddu hefyd, sydd o fudd i’w medrau ymchwil a’u gallu i ddysgu’n annibynnol.

Darllen am astudiaethau achos eraill cysylltiedig

Gall fod yn ddefnyddiol i chi ddarllen am waith llythrennedd llwyddiannus ysgolion eraill, yn cynnwys:

·Ysgol Eirias, Conwy

  • Ysgol Gynradd Casllwchwr, Abertawe
  • Ysgol Gynradd Trerobart, Rhondda Cynon Taf

Myfyrio ar arfer yn eich ysgol eich hunDefnyddiwch yr astudiaethau achos i’ch helpu i fyfyrio ar arfer yn eich ysgol eich hun. 

  • Pa ddeilliannau sy’n gysylltiedig â’r astudiaeth achos hon ydych chi wedi’u cyflawni hyd yn hyn?
  • Beth yw effaith eich arfer/gweithgarwch presennol?
  • Sut ydych chi’n mesur effaith y gwaith hwn?

Gallech hefyd weld yr awgrymiadau canlynol yn ddefnyddiol wrth benderfynu beth y mae angen i’ch ysgol ei wneud i wella medrau llythrennedd disgyblion. 

Safonau

I ba raddau y caiff disgyblion help i:

  • eu medrau darllen nid yn unig yn Gymraeg neu Saesneg ond mewn gwaith ar draws y cwricwlwm hefyd;
  • datblygu a defnyddio medrau darllen lefel uwch yn hyderus ac yn gymwys ar draws y cwricwlwm;
  • ymgyfarwyddo â nodweddion gwahanol ffurfiau ysgrifennu, yn enwedig ysgrifennu ffeithiol;
  • bod yn fwy cywir wrth ddefnyddio gramadeg, sillafu ac atalnodi;
  • magu brwdfrydedd a stamina ar gyfer ysgrifennu mewn gwaith ar draws y cwricwlwm; a
  • chyflawni safonau perfformiad uwch yn gyffredinol?

Cynllunio dull ysgol gyfan

  • A yw llythrennedd yn elfen drefnu greiddiol ar gyfer cynllunio cwricwlwm sydd wedi’i seilio ar fedrau yn eich ysgol?
  • A yw staff yn cydnabod y dylid trefnu mai llythrennedd yw’r asgwrn cefn hanfodol ar gyfer pob cynllun gwaith, nid yn unig Cymraeg neu Saesneg?
  • Pa mor dda y mae staff wedi cyfuno’r fframwaith medrau anstatudol gyda gorchmynion pwnc Cwricwlwm Cenedlaethol 2008?  A oes pwyslais addas ar lythrennedd ym mhob maes?
  • Pa mor effeithiol yw’r cynllunio tymor hir, tymor canolig a thymor byr ar gyfer medrau llythrennedd ar draws y cwricwlwm?  A yw’r cynllunio hwn yn cael effaith gadarnhaol ar safonau disgyblion?
  • A oes dilyniant clir yn natblygiad medrau llythrennedd disgyblion ar draws y cwricwlwm?
  • A yw pob un o’r staff yn sicrhau bod digon o gyfleoedd i ddisgyblion ddefnyddio a datblygu eu medrau darllen ac ysgrifennu (yn cynnwys ysgrifennu estynedig) ar draws holl feysydd y cwricwlwm.

Addysgu ac asesu

  • Pa mor dda y mae staff yn hyrwyddo a datblygu medrau llythrennedd disgyblion wrth addysgu pynciau heblaw Cymraeg neu Saesneg? 
  • A yw dulliau addysgu yn rhoi ystyriaeth i ddatblygu medrau llythrennedd disgyblion mewn gwaith ar draws y cwricwlwm, fel defnyddio technegau holi, y cymorth a ddarperir gan fframiau ysgrifennu, ac ati?
  • A yw athrawon yn asesu medrau llythrennedd disgyblion ar draws holl feysydd y cwricwlwm ac nid mewn Cymraeg neu Saesneg yn unig? 
  • Pa mor dda y mae’r ysgol yn olrhain datblygiad medrau llythrennedd disgyblion ar draws y cwricwlwm?  A gaiff gwybodaeth ei rhannu a’i defnyddio’n effeithiol ar draws yr ysgol?
  • A yw marcio yn ystyried anghenion llythrennedd disgyblion yn ogystal â’u gwybodaeth a’u dealltwriaeth o’r pwnc?  A yw arfer marcio yn gyson ar draws yr ysgol?
  • Sut caiff disgyblion eu cynnwys mewn gwella eu medrau llythrennedd, fel cynllunio eu gweithgareddau eu hunain, gwybod sut i wella eu medrau llythrennedd a gosod eu targedau medrau llythrennedd eu hunain?

 Arweinyddiaeth a rheolaeth

  • Sut caiff datblygiad medrau llythrennedd disgyblion ar draws y cwricwlwm ei fonitro a’i arfarnu? (Pwy sy’n cymryd rhan a beth maen nhw’n ei wneud?)
  • Beth fu effaith y gweithdrefnau monitro ac arfarnu?
  • A oes gan staff y medrau sydd eu hangen arnynt i hyrwyddo llythrennedd trwy holl feysydd y cwricwlwm?  Pa HMS ar lythrennedd a gynhelir a sut mae hyn o fudd i addysgu a dysgu?
  • Sut mae datblygiad medrau llythrennedd disgyblion yn gweddu i gynllunio datblygiad a hunanarfarnu yn yr ysgol?
  • A yw disgyblion yn elwa ar y ffordd y mae eich ysgol yn gweithio gyda phobl eraill i godi safonau llythrennedd, fel yr awdurdod lleol, gyda chlwstwr eich ysgol, fel rhan o gymuned ddysgu broffesiynol (CDdB), ac ati?  A gaiff arfer dda ei rhannu ar draws pob partner? Beth arall y mae angen ei wneud?
  • Beth fu effaith y gwaith gwella ar safonau llythrennedd?  Pa welliannau y mae angen eu gwneud o hyd?

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Ysgol ddydd annibynnol gydaddysgol yw Ysgol y Gadeirlan yng Nghaerdydd ar gyfer disgyblion 3-16 oed.

Mae’r ysgol wedi bod yn awyddus i ddatblygu ansawdd hunanarfarnu trwy ddefnyddio tystiolaeth uniongyrchol er mwyn creu diwylliant o atebolrwydd ymhlith staff a disgyblion fel ei gilydd.

Disgrifiad o natur strategaeth neu weithgaredd

Ym Medi 2010, penododd yr ysgol fentoriaid athrawon allanol yn ymgynghorwyr i’r staff ar eu haddysgu. Yn ogystal ag arsylwadau addysgu a gynhelir gan uwch reolwyr, mae’r mentoriaid athrawon hyn (un yn y sector cynradd, un yn y sector uwchradd) yn arsylwi’r addysgu gan bob un o’r staff yn rheolaidd. Maent yn rhoi adborth i athrawon ar y gwersi y maent wedi’u harsylwi gan roi ffocws i agweddau penodol ar yr addysgu. Mae’r mentoriaid yn arolygwyr profiadol sy’n gweithio ar sail ymgynghorol i’r ysgol. Nid ydynt yn rhan o hierarchaeth yr ysgol, ac maent yn gweithredu fel ffrind beirniadol. Trafodir y cofnod arsylwi gwers yn fanwl gyda’r athro ar ôl y wers, a rhoddir copi i’r pennaeth sy’n ei ddefnyddio fel rhan o’r dystiolaeth uniongyrchol ar gyfer hunanarfarniad yr ysgol.

Mae mentoriaid yn ymweld pob wythnos ar ddiwrnodau gwahanol i sicrhau eu bod, dros flwyddyn academaidd, yn arsylwi ystod eang o addysgu a bod pob athro’n cael ei weld yn debyg o ran rheoleidd-dra. Mae pob mentor yn cyflwyno adroddiad tymhorol yn nodi cryfderau cyffredin mewn addysgu a’r meysydd hynny y mae angen eu datblygu ymhellach. Rhennir yr adroddiadau gyda’r staff ac maent yn sylfaen ar gyfer hyrwyddo arfer dda ymhlith athrawon.

Cyflwynwyd ‘Graddau Her’ ym Medi 2010 i ymateb i angen am ddefnyddio data academaidd yn well a monitro cynnydd disgyblion trwy bob cyfnod allweddol yn fwy effeithiol. Mae’r system wedi’i modelu ar arfer cyd-ysgol Woodard. Yn y sector uwchradd, caiff disgyblion brofion MidYIS pan fyddant yn dechrau ym Mlwyddyn 7, a defnyddir y data hwn i nodi’r radd y mae’r disgybl yn fwyaf tebygol o’i chael mewn TGAU ym mhob pwnc. Mae’r ysgol yn ychwanegu gradd lawn at hwn, ac fe gaiff y radd ddilynol ei galw’n ‘Radd Her’ (h.y. y radd yr ydym yn herio’r disgybl i’w chyflawni mewn TGAU). Bob chwe wythnos, caiff cyrhaeddiad disgyblion ym mhob pwnc ei gymharu â’u ‘Gradd Her’. Dyfernir gradd adolygu o +1, 0, -1 or -2 (yn nodi perfformiad uchod uwchlaw, yr un fath â, islaw neu ymhell islaw’r ‘Radd Her’) ac mae’r athro’n rhoi targed ar gyfer gwella. Trafodir yr adolygiad hwn rhwng tiwtoriaid dosbarth a’u disgyblion, a chytunir ar dargedau cyffredinol ar gyfer gwella. Gall rhieni ymateb i’r adolygiad pan gaiff ei anfon adref.

Ym Medi 2011, estynnwyd y ‘Graddau Her’ i gyfnod allweddol 2. Nodir ‘Graddau Her’ ar gyfer Saesneg, mathemateg, gwyddoniaeth, technoleg gwybodaeth a chyfathrebu, hanes a daearyddiaeth. Mae’r graddau hyn wedi’u seilio ar lefelau’r Cwricwlwm Cenedlaethol sy’n deillio o asesiadau safonedig ar ddiwedd cyfnod allweddol 1. Defnyddir symbolau lliw yn lle graddau adolygu i ddangos pa mor dda y mae disgyblion yn gwneud cynnydd tuag at gyflawni’r ‘Graddau Her’ hyn.

Mae’r Adolygiadau Blynyddol bob mis Medi gan bob adran a rhan o’r ysgol yn rhan allweddol arall o hunanarfarniad academaidd yr ysgol. Mae’r adolygiadau hyn yn nodi tystiolaeth o gryfderau a meysydd i’w datblygu mewn nifer o feysydd, fel cyflawniad academaidd, addysgu a dysgu, paratoi a hyfforddiant ac yn dangos strategaethau gwella addas. Mae’r broses yn arfarniad mewnol agored a realistig sydd wedi’i gynllunio i fod yn adeiladol a datblygiadol. Y ddogfen adolygu a’r cynllun datblygu adrannol sy’n ffurfio sylfaen y drafodaeth rhwng y pennaeth adran, y pennaeth a’r cyfarwyddwr astudiaethau. Caiff rhestr fer o bwyntiau gweithredu ei llunio, sy’n darparu fframwaith defnyddiol ar gyfer symud yr adran yn ei blaen. Hanner ffordd drwy’r flwyddyn, ailedrychir ar y pwyntiau gweithredu i asesu’r cynnydd a wnaed. Cynhelir Adolygiad Blynyddol gan yr adran iau ac adran y babanod.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r fenter ‘Graddau Her’ yn y sectorau cynradd ac uwchradd fel ei gilydd, wedi gwella’r defnydd effeithiol o ddata yn fawr, mae wedi gwella ansawdd yr adrodd i rieni, hyrwyddo uchelgais ymhlith y disgyblion a’u hathrawon, hwyluso trafodaeth ystyrlon rhwng disgyblion a thiwtoriaid am safonau a chynnydd, ac wedi galluogi disgyblion i fesur eu cyflawniad yn erbyn eu potensial, yn hytrach nag yn erbyn ei gilydd. Mae’r cyfnod byr rhwng pob adolygiad, pan fydd llechen lân, yn golygu bod gan ddisgyblion amserlen hylaw i wella. Fe wnaeth y canlyniadau TGAU yn 2011 ddangos cydberthynas gref iawn rhwng ‘Graddau Her’ a’r graddau a gyflawnodd y disgyblion.

Mae’r adroddiadau tymhorol gan y mentoriaid allanol yn adlewyrchu gwelliant mewn addysgu a dysgu. Mae disgyblion hefyd wedi gwneud sylwadau am welliannau mewn dulliau addysgu ac ansawdd eu profiadau dysgu yn yr ystafell ddosbarth a’r tu allan.

Mae data gwerth ychwanegol ar ddiwedd cyfnodau allweddol 2 a 4 yn dangos bod bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd da iawn.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Ysgol ddydd annibynnol gydaddysgol yw Ysgol y Gadeirlan yng Nghaerdydd ar gyfer disgyblion 3-16 oed.

Yn y sector uwchradd, mae dau o bob tri o’r disgyblion wedi bod trwy’r ysgol gynradd ac mae traean o ddisgyblion wedi ymuno yn 11+ o ysgolion lleol eraill. Yng ngoleuni’r duedd genedlaethol i gyfnod allweddol 3 fod yn gyfnod ‘gostwng’ pan all disgyblion golli ffocws a pherfformio’n gymedrol, mae’r ysgol wedi darparu rhaglen gymell ar gyfer ffocws a chyflawniad yng nghyfnod allweddol 3, sy’n cael ei reoli gan ddisgyblion yn bennaf.

Disgrifiad o natur strategaeth neu weithgaredd

Mae rhaglen ‘Gwobr y Pennaeth’ yn dechrau ym Mlwyddyn 7 gyda safon ‘Efydd’. Mae’n parhau ym Mlwyddyn 8 gydag ‘Arian’ ac fe gaiff ei chwblhau ym Mlwyddyn 9 gyda safon ‘Aur’. Rhaid cwblhau pum adran ar gyfer efydd, arian ac aur, ond ar lefelau gwahaniaethol sy’n briodol i strwythur a threfniadaeth yr ysgol.

Dyma’r adrannau:

  • Academaidd;
  • Arweinyddiaeth;
  • Corfforol;
  • Datblygu medrau; a
  • Gweithgareddau ymestyn.

Rhaid cwblhau pob adran i safon addas trwy gael oedolyn cyfrifol i ddilysu’r hyn y mae’r disgybl wedi’i gwblhau mewn llyfr cofnodi.

Mae enghreifftiau o weithgareddau y gellir eu gwneud i gwblhau pob adran yn cynnwys:

Academaidd:

  • Ysgrifennu adolygiad gwreiddiol a chraff o lyfr, ffilm neu ddrama
  • Llunio arddangosiad wal ar faes astudio perthnasol mewn unrhyw bwnc
  • Rhoi cyflwyniad sy’n dangos syniadau ac ymchwil gwreiddiol
  • Mynychu rhaglen darlithoedd allgyrsiol yr ysgol yn rheolaidd, a llunio adroddiad byr

Arweinyddiaeth:

  • Cynnal teithiau ar gyfer ymwelwyr o gwmpas yr ysgol, gan esbonio’i hethos a’i nodau
  • Helpu mewn grŵp/gweithgaredd yn yr ysgol neu weithredu fel mentor i ddisgyblion iau
  • Cyfrannu at y gymuned trwy glwb, cymdeithas, eglwys neu sefydliad
  • Cymryd rhan weithredol mewn ymwybyddiaeth o elusennau a chodi arian iddynt

Corfforol:

  • Cynrychioli tŷ neu’r ysgol mewn cystadleuaeth chwaraeon
  • Ymgymryd â gweithgareddau Allanol amrywiol wedi’u trefnu gan yr ysgol, y teulu neu’r sgowtiaid
  • Mynychu sesiynau chwaraeon neu ffitrwydd yr ysgol yn rheolaidd i wella iechyd a ffitrwydd personol

Datblygu Medrau:

  • Neilltuo amser yn rheolaidd ar gyfer gweithgarwch wedi’i seilio ar fedrau trwy ymgymryd â gweithgaredd newydd sydd wedi’i seilio ar fedrau, neu ddatblygu diddordeb presennol mewn ffordd newydd neu i safon uwch
  • Perfformio’n gyhoeddus mewn un ffurf neu fwy o gelfyddydau mynegiannol mewn gweithgareddau mewnol yn yr ysgol

Gellir ymgymryd â Gweithgareddau Ymestyn mewn unrhyw faes. Yn y maes academaidd er enghraifft, gallai disgyblion wneud prosiect ymchwil a llunio adroddiad. Fel rhan o ddatblygiad corfforol neu fedr, gallai disgyblion gyfrannu’n rheolaidd ar lefel uchel at sefydliad y tu allan i’r ysgol.

Gellir cael canmoliaeth ym mhob adran, naill ai yn ôl y safon eithriadol y caiff y gweithgaredd ei gwblhau neu yn ôl yr amrywiaeth o weithgareddau a wneir. O gael canmoliaeth, gall y disgybl gael Teilyngdod neu Anrhydedd, yn dibynnu ar nifer y canmoliaethau a sicrhawyd.

Ar ddiwedd y flwyddyn academaidd, gwahoddir rhieni i noson gyflwyno pan gyflwynir y gwobrau i’r rhai sydd wedi’u hennill, ac amlygir agweddau ar y gwaith a wnaed i ennill y wobr. Caiff y wobr ei hunanreoli gan ddisgyblion sy’n defnyddio llyfr cofnodi sy’n cael ei greu gan yr ysgol i olrhain eu cynnydd eu hunain. Er bod yr athro sydd â gofal am y wobr yn goruchwylio cynnydd disgyblion trwy’r adrannau, mae’r cyfrifoldeb ar ddisgyblion i benderfynu sut a ble i gwblhau’r wobr. Fel hyn, mae’r wobr yn hyrwyddo annibyniaeth a hunangymhelliant.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r wobr wedi datblygu rhinweddau arwain disgyblion a’u medrau rhyngbersonol yn arbennig

Mae’r ysgol wedi cynnal arolygon o ddisgyblion a rhieni, sydd wedi dangos bod cymryd rhan yn y wobr wedi:

  • helpu disgyblion â’u medrau trefnu a chyfathrebu, yn enwedig trwy’r adran academaidd;
  • gwella hyder disgyblion a’u helpu i ymgynefino’n haws yn yr ysgol, yn enwedig yr adran gorfforol ym Mlwyddyn 7;
  • datblygu rhinweddau arwain disgyblion a’u medrau rhyngbersonol yn arbennig;
  • gwella agweddau disgyblion tuag at feysydd o fywyd yr ysgol na fyddent efallai’n ymwneud â nhw fel arall;
  • annog disgyblion i roi cynnig ar bethau newydd a mentro, yn enwedig mewn gweithgareddau awyr agored ar gyfer gweithgareddau ymestyn;
  • cynyddu cyfranogiad disgyblion mewn digwyddiadau a chystadlaethau mewnol, yn enwedig mewn meysydd fel cerddoriaeth, drama a’r celfyddydau creadigol (yn cynnwys barddoniaeth, ffotograffiaeth a darluniau); a
  • gwella ymwybyddiaeth disgyblion o’r gymuned leol, yn enwedig trwy eu cynnwys mewn digwyddiadau elusennol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

             

Cyd-destun a chefndir i arfer sy’n arwain y sector

Mae’r cwricwlwm nodedig yng Ngholeg Elidyr yn pwysleisio dysgu trwy brofiad a dysgu ymarferol ac mae’n cynnig dull cyflawn o ddysgu sy’n defnyddio pynciau’r tir, pynciau galwedigaethol a chrefftau i helpu dysgwyr i ddatblygu medrau ar gyfer byw yn fwy annibynnol. 

Mae’r coleg wedi ymrwymo i’r gred fod pob un o’r dysgwyr, beth bynnag fo’u galluoedd neu’u hanghenion, yn gallu gwneud cyfraniad unigryw ac unigol at fywyd y gymuned trwy waith.  Fodd bynnag, erbyn 2011, roedd y newid ym mhroffil dysgwyr y coleg yn golygu bod y rhan fwyaf ohonynt yn annhebygol o gael swydd wedi iddyn nhw adael y coleg.  Y gyrchfan fwyaf tebygol ar gyfer y rhan fwyaf o ddysgwyr fyddai byw gyda chymorth mewn amgylchedd trefol.  Cydnabuwyd bod angen i staff ddatblygu dealltwriaeth newydd o sut gallai eu meysydd gwaith helpu dysgwyr i ddatblygu’r medrau roedd eu hangen arnynt i fanteisio ar y cyrchfannau o’u dewis.

Natur strategaeth neu weithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Y cam cyntaf i’r coleg oedd sefydlu dealltwriaeth well o ddiben pob pwnc neu faes gwaith, trwy ofyn y cwestiynau canlynol: pa fedrau sydd eu hangen ar bob dysgwr i drosglwyddo’n llwyddiannus i’w cyrchfan yn y dyfodol a sut gall pob maes dysgu gyfrannu at ddatblygu’r medrau hyn?  Yr hyn a ddaeth i’r amlwg o drafodaethau oedd cydnabyddiaeth bod meysydd dysgu’n cynnig cyfleoedd i ddatblygu ystod eang o fedrau trosglwyddadwy, ac yn galluogi dysgwyr i ddatblygu medrau galwedigaethol penodol yn ogystal.  Roedd y medrau hyn yn cynnwys llythrennedd, rhifedd, cyfathrebu, medrau cymdeithasol a medrau datrys problemau, yn ogystal â medrau yn gysylltiedig â gwaith, fel deall arferion gweithio, iechyd a diogelwch a gwaith tîm.

Darparodd y coleg hyfforddiant ar gyfer pob un o’r staff i wneud yn siŵr eu bod yn deall sut i integreiddio addysgu medrau trosglwyddadwy â’u haddysgu eu hunain sy’n benodol i bwnc.  Roedd cynlluniau sesiynau yn dangos yn glir sut byddai medrau trosglwyddadwy yn cael eu haddysgu ochr yn ochr â medrau galwedigaethol.  Datblygodd pob tiwtor ysgolion dilyniant ar gyfer eu maes gwaith neu’u maes pwnc eu hunain ac fe gafodd targedau eu gosod a’u hadolygu yn erbyn y rhain yn rheolaidd, yn unol â gallu pob dysgwr unigol.

Ar yr un pryd, penodwyd cydlynydd profiad gwaith gan y coleg.  Ei thasg gyntaf oedd ymestyn ystod y lleoliadau profiad gwaith allanol fel y gallai dysgwyr ddewis lleoliadau a oedd yn addas i’w diddordebau penodol ac yn cysylltu’n dda â’r dysgu roeddent yn ei wneud yn y coleg.  Cyfrannodd at asesu cynnydd yn y lleoliadau, gan sicrhau eu bod yn mynd i’r afael â thargedau dysgwyr yn y gweithle.

Yn ychwanegol, cynhaliodd y coleg adolygiad trylwyr o’r cyfleoedd ar gyfer profiad gwaith ar y safle.  Y flaenoriaeth oedd sicrhau bod y rhain yn adeiladu ar ddysgu blaenorol dysgwr tra’n datblygu’r medrau a’r hyder sydd eu hangen i fanteisio ar brofiad gwaith yn allanol.

Effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae’r medrau sy’n cael eu datblygu gan ddysgwyr yng Ngholeg Elidyr yn eu galluogi i gymryd rhan yn llwyddiannus mewn profiad gwaith yn y coleg a’r tu allan.  Mae pob dysgwr yn cymryd rhan mewn profiad gwaith mewnol, gan gynnwys gwaith ar y fferm, yn y swyddfa ac yn yr ardd.

Mae llawer o’r dysgwyr yn mynd yn eu blaen i wneud profiad gwaith allanol rheolaidd ym Mlynyddoedd 2 a 3, gan gynnwys garddio a gweithio mewn siop gymunedol leol. 

Mae’r ffocws ar ddatblygu medrau yn paratoi dysgwyr yn eithriadol o dda ar gyfer bywyd ar ôl y coleg ac yn eu helpu i fagu hyder a hunan-barch.

Trwy gymryd rhan ym menter Datgloi Potensial Ysgolion Arbennig (UPOSS) AB yn Sir Gaerfyrddin, mae’r coleg wedi rhannu’r gwaith hwn gyda chynrychiolwyr o Goleg Sir Gâr, Gyrfa Cymru, Ysgol Arbennig Heol Goffa a’r awdurdod lleol. Yn ychwanegol, mae wedi rhannu’r arfer â cholegau arbenigol annibynnol eraill yng Nghymru trwy gyfleoedd rhwydweithio rheolaidd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr/y bartneriaeth

Mae Coleg Sir Benfro wedi cynnal y twf o ran ymrestriadau myfyrwyr ers 1993. Mae’r ddarpariaeth yn cynnwys AB ac AU amser llawn a rhan-amser, rhaglenni yn y gwaith a rhaglenni masnachol, allgymorth, cyrsiau cymunedol a dysgu ar-lein. Roedd mwy na 10,000 o fyfyrwyr amser llawn a rhan-amser wedi ymrestru yn ystod 2009/10 ac mae’r Coleg yn disgwyl recriwtio nifer tebyg ar gyfer 2010/11.

Mae’r cyfanswm ymrestru myfyrwyr ar gyfer 2009/10 yn cael ei ffurfio o’r categorïau canlynol:
Addysg Bellach Amser Llawn: 1758 Addysg Uwch Amser Llawn: 133
Addysg Bellach Rhan-amser: 7448 Addysg Uwch Rhan-amser: 337
Dysgu yn y Gwaith: 665

Mae dros 120 o fyfyrwyr rhyngwladol yn ymrestru gyda’r Coleg bob blwyddyn hefyd.

Mae’r prif gampws yn nhref sirol Hwlffordd (poblogaeth 17,000). Cafodd adeilad Canolfan Arloesi £3.2 miliwn, sy’n arbenigo mewn uwch dechnoleg, ei agor yn swyddogol ar y safle ym mis Tachwedd 2003. Mae Canolfan Adeiladu newydd hefyd wedi’i chodi ac agorodd honno i’r myfyrwyr ym mis Medi 2008 gan alluogi’r Coleg i adael safleoedd llai addas a oedd yn cael eu prydlesu oddi ar y safle. Yn ystod 2009, gwariwyd £4miliwn i ailwampio ac estyn yr asgell beirianneg a chwblhawyd y gwaith adeiladu ym mis Ionawr 2010. Mae’r cyfleusterau newydd hyn yn darparu’r adnoddau ynni adnewyddadwy, olew a nwy diweddaraf i gyflwyno cwricwlwm sy’n bodloni angen diwydiant lleol. Mae campws arall yn Aberdaugleddau ac yno cyflenwir cyrsiau cyfrifiadura, adeiladu cychod a pheirianneg a defnyddir canolfannau eraill yr AALl a mannau cymunedol i gyflenwi rhaglen STEP y Coleg. Yn y gorffennol, mae’r Coleg wedi etholfreinio ei holl ddarpariaeth AU o Brifysgol Morgannwg ond mae bellach yn datblygu ei berthynas â Phrifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant er mwyn darparu dilyniant i AU yn rhanbarthol ar amrywiaeth o raddau galwedigaethol.

Nodwch sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector, a nodwyd yn ystod yr arolygiad, yn berthnasol i gwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd arbennig:

Mae gwaith Llais y Dysgwr yn berthnasol i ddangosyddion ansawdd allweddol 1.2.3 a 3.2.1. Yng Ngholeg Sir Benfro mae Llais y Dysgwr yn canolbwyntio ar sut gall myfyrwyr gyfrannu at fywyd yn y Coleg, drwy gymryd rhan mewn amrywiaeth o wahanol weithgareddau. Mae’r myfyrwyr yn ystyried datblygu strategaeth y Coleg ar gyfer Llais y Dysgwr, ei gweithredu a’r effaith a gaiff ar ddysgu, cymorth a chyflwyno gwasanaethau i holl fyfyrwyr y Coleg.

Cyd-destun a chefndir i arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae Coleg Sir Benfro wedi annog ei ddysgwyr erioed i gyfrannu at y penderfyniadau sy’n effeithio ar eu bywydau a’u dysgu. Yn sefydliad, mae’r Coleg yn rhoi pwyslais cryf ar ddysgwyr yn cyfrannu at bob maes a dargedir i’w wella gan gynnwys addysgu, dysgu, darparu gwasanaeth a chymorth. Ers blynyddoedd lawer, bu’r Coleg yn cynnwys ei ddysgwyr yn y prosesau cynllunio strategol a gweithredol. Drwy Strategaeth Llais y Dysgwr, mae’r Coleg wedi arddangos ymrwymiad i feithrin arfer gyfredol ymhellach ac ymgynghori ac ymgysylltu ymhellach â’r dysgwyr mewn perthynas â phob agwedd ar fywyd y Coleg.

Bu’r Coleg yn cymryd rhan yng nghynllun peilot cenedlaethol Llais y Dysgwr ac, o ganlyniad, aeth ati i gwblhau ei  Strategaeth flwyddyn yn gynnar. Cafodd y dysgwyr a’r staff eu cynnwys wrth ysgrifennu’r strategaeth, sy’n berthnasol i’r safonau cenedlaethol. Datblygwyd y strategaeth hefyd ynghylch arfer dda bresennol ac mae’n ymgorffori cynllun gweithredu sy’n cynnwys lledaenu Llais y Dysgwr yn y Coleg a rolau penodol yr holl staff dan sylw. Cymeradwywyd y Strategaeth gan y Bwrdd Llywodraethwyr ac fe’i gweithredwyd ym mis Medi 2010.

Disgrifio natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae rhaglen Llais y Dysgwr gynhwysfawr yn y Coleg sy’n cynnwys: pwyllgorau rhagweithiol Llais y Dysgwr, diwrnodau siarad â myfyrwyr (sy’n arwain at fonitro adroddiadau a chynlluniau gweithredu drwy’r Uwch Dîm Rheoli), etholiadau democratig o 96 o gynrychiolwyr cwrs, hyfforddiant mentor atal bwlio i 70 o ddysgwyr, grwpiau ffocws, dau fyfyriwrlywodraethwr wedi’u hyfforddi gan UCM, cyfleoedd Cyfoethogi a Gwella a ddewisir gan y dysgwyr, clybiau a chymdeithasau a arweinir gan y dysgwyr, cenhadon myfyrwyr, cynrychiolaeth a Chadeiryddiaeth y Cynulliad Ieuenctid a chynnwys y Cynulliad Ieuenctid ym Mhwyllgor Llais y Dysgwr, blwch sylwadau dysgwyr ac ymatebion, cyfranogi mewn mentrau cenedlaethol a rhanbarthol, cysylltiad ac aelodaeth ag UCM Cymru a chysylltiadau â Phartneriaid Addysg Uwch. Caiff Llais y Dysgwr ei gyflenwi a’i gyfeirio drwy system Mewnrwyd y Coleg (Nexus) sy’n cynnwys gwybodaeth i fyfyrwyr gan gynnwys fforwm rhyngweithiol.

O’r amrywiaeth hon o weithgareddau Llais y Dysgwr, cafwyd llawer enghraifft o newidiadau a wnaethpwyd yn dilyn cyfraniadau adeiladol gan fyfyrwyr, er enghraifft:

  • Newidiadau i raglen sefydlu a thiwtorial
  • Dewisiadau iachus yn y ffreutur
  • Gweithgareddau cyfoethogi a arweinir gan ddysgwyr
  • Symud yr ardal ysmygu
  • Amseroedd agor y ganolfan adnoddau dysgu
  • Defnyddio negeseuon testun i roi gwybod i ddysgwyr am ddigwyddiadau allweddol neu eu hatgoffa amdanynt
  • Diwygio’r polisi gliniaduron
  • Gweithredu cyfleusterau arian yn ôl
  • Ailwampio’r ffreutur

Mae’r Coleg yn datblygu adnoddau technegol ymhellach i Lais y Dysgwr ac mae’n gweithredu system gyfathrebu ar y we i gael barn dysgwyr drwy’r Coleg cyfan, sydd megis cynllun peilot i’r sector AB. Drwy Glwstwr Cwricwlwm a chyfarfodydd yr Uwch Dîm Rheoli, bydd y Coleg yn parhau i fonitro dulliau gweithredu a chyflenwi’r strategaeth. Bydd Cadeirydd Pwyllgor Llais y Dysgwr a’r Myfyriwr-Lywodraethwyr yn parhau i gael eu cefnogi i fynychu hyfforddiant allanol a hwylusir gan UCM Cymru a ColegauCymru. Cyflwynir hyfforddiant achrededig i gynrychiolwyr cwrs a bydd dysgwyr yn cael eu cynnwys yn helaethach yn holl brosesau allweddol y Coleg.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau’r dysgwyr

Cafwyd nifer o fuddion yn sgil gweithredu strategaeth Llais y Dysgwr. Yn y Coleg, gwelwyd cyfraddau uwch o gyfranogiad, cadw, dilyniant a chyflawniad myfyrwyr ochr yn ochr â gwell dealltwriaeth o safbwyntiau’r dysgwyr sy’n cael ei defnyddio i sbarduno datblygiad proffesiynol a sefydliadol ac i wella ansawdd. Mae’r dysgwyr wedi helpu i lywio penderfyniadau ar ddyrannu adnoddau a buddsoddi, sydd wedi sicrhau eu cynnwys ac sydd wedi arwain at fyfyrwyr uwch eu cymhelliant ac awydd i roi rhywbeth yn ôl i’r Coleg. Erbyn hyn, y dysgwyr sy’n ysgogi’r gweithgareddau Cyfoethogi a Gwella.

Wrth i’r myfyrwyr ymgymryd â strategaeth Llais y Dysgwr, maent wedi cael profiad dysgu mwy cyflawn, mae medrau trosglwyddadwy wedi’u datblygu ymhellach a gellir defnyddio’r rhain yn eu gyrfaoedd yn y dyfodol. Mae’r dysgwyr wedi’u cynnwys mewn cynlluniau strategol a gweithredol ac maent hefyd wedi datblygu medrau cwnsela a mentora. Mae’r ffaith bod y myfyrwyr wedi cael eu cynnwys yn y prosesau penderfynu wedi arwain at well rhyngweithio a gwell perthynas waith â’r staff. Yn ddiweddarach, roedd cyfleoedd i gymryd rhan mewn arolygiad allanol ac roedd y dysgwyr yn falch o allu cyfrannu at y broses.