Arfer effeithiol Archives - Page 6 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Haberdashers i Fechgyn, Trefynwy, yn ysgol ddydd a phreswyl annibynnol sydd wedi’i lleoli yn Nyffryn Gwy, sydd â hanes cyfoethog yn ymestyn dros 400 mlynedd. Mae 472 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd, sy’n cynnwys 126 o ddisgyblion preswyl a 171 yn ei Chweched Dosbarth cydaddysgol. Mae nifer o ysgoloriaethau a bwrsarïau ar gael i ddisgyblion sy’n ymuno ym Mlynyddoedd 7, 9 a 12, ac mae ceisiadau’n agored i bob ymgeisydd, p’un a ydynt yn ddisgyblion preswyl neu’n ddisgyblion dydd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae llyfrgell Ysgol Haberdashers i Fechgyn, Trefynwy, yn cynnwys gofod adnoddau mawr, dynodedig, cyfeillgar, cynhwysol a phoblogaidd, gyda llyfrgellwyr hyfforddedig yn aelodau staff yno. Mae’r llyfrgell yn cyfuno ymchwil a syniadau’r ddarpariaeth ddiweddaraf o ran adnoddau â gwerthoedd hanesyddol yr ysgol, i greu ardal adnoddau academaidd a hafan les groesawgar ac amlswyddogaethol. Mae nodau’r llyfrgell yn cynnwys hyrwyddo, annog ac ysbrydoli darllen, llythrennedd, astudio, ymchwil, ymlacio a lles ar gyfer cymuned yr ysgol, tra’n cefnogi anghenion academaidd a bugeiliol ehangach, gweithgareddau a mentrau cymuned yr ysgol, hefyd.

Mae’r llyfrgell yn cynnig gofod croesawgar a chyfforddus gydag ardaloedd dynodedig ar gyfer astudio, addysgu, ymlacio, lles, ymchwil yn seiliedig ar TG ac ardaloedd trafod ar gyfer disgyblion a chymuned yr ysgol. Mae gofod a dodrefn wedi cael eu dylunio’n ystyriol i fod mor hyblyg ag y bo modd, ac yn ddefnyddiadwy ar gyfer digwyddiadau mwy, yn ôl yr angen. Mae polisi ‘agored i bawb’, ynghyd â pherthnasoedd da ag adrannau academaidd yn sicrhau bod adnoddau ffuglen a ffeithiol yn gweddu i’r cwricwlwm, ac yn cael eu hyrwyddo ymhlith cymuned yr ysgol. Mae defnydd o’r llyfrgell ar gyfer gweithgareddau, gwersi a digwyddiadau gan adrannau a chymuned ehangach yr ysgol yn sicrhau bod hyd yn oed ‘y rhai nad ydynt yn ddarllenwyr’ yn dangos diddordeb yn y llyfrgell yn rheolaidd, ac yn elwa ar ei chyflenwad a’i hadnoddau, gan ei galluogi i gefnogi a chyrraedd cymuned yr ysgol gyfan.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Rhestrir ychydig o’r mentrau a ddarperir gan y llyfrgell isod:

Heriau Darllen, Ysbrydoli a Gwersi Llyfrgell Dynodedig: 

Mae’r llyfrgell yn hyrwyddo llythrennedd, darllen er pleser, ymchwil, lles a chymorth academaidd trwy gynlluniau darllen, yn cynnwys:

  • Book Breakout – (SpineCrackers gynt) Mae’n her sy’n annog darllen heb gyfyngu ar ddewis disgybl. Mae canolbwyntio ar themâu yn hytrach na theitlau gosod yn helpu cynnal diddordeb ac ymgysylltiad, tra’n gwella lles, hunanwelliant, cyflawniad personol, meddwl beirniadol, empathi, gwydnwch, ac ati, hefyd.

  • Her Mathemateg a Darllen – (enghraifft o heriau darllen penodol a gynhelir gydag adrannau academaidd) Mae disgyblion yn dewis, yn darllen ac yn adolygu llyfrau gyda thema yn gysylltiedig â mathemateg. Wedyn, caiff adolygiadau eu harddangos yn yr adran a’r llyfrgell i bob disgybl ryngweithio â nhw.

  • Her Gwirioni ar Ddarllen – Mae disgyblion newydd Blwyddyn 7 yn derbyn sesiwn ragarweiniol yn y llyfrgell ym Mlwyddyn 6 lle cânt eu herio i fenthyca llyfr i’w ddarllen a’i adolygu mewn lle ‘gwyllt’ – gan annog darllen a llythrennedd tra’n ymlacio er lles. 
  • Cynhelir Gwersi Llyfrgell Dynodedig – gwersi ‘darllen er pleser’ amserlenedig wythnosol ar gyfer disgyblion Saesneg ym Mlynyddoedd 7 – 9, yn y llyfrgell. Mae’r llyfrgell hefyd yn addysgu medrau ymchwil trwy raglen amserlenedig Blwyddyn 7, yn ogystal â gwersi ymchwil pwrpasol poblogaidd ar gyfer dosbarthiadau pwnc a Chweched Dosbarth ar gais, ac fel rhan o gymhwyster prosiect estynedig (EPQ).
  • Mae Arddangosfeydd Ysbrydoledig ar ddigwyddiadau amserol neu themâu llenyddol (e.e. COP28 ac Wythnos Genedlaethol Adrodd Stori) yn annog cariad at ddarllen, dysgu a gwybodaeth. Caiff cylchlythyrau rheolaidd y llyfrgell – fersiynau print a fersiynau rhyngweithiol ar-lein, eu mwynhau hefyd.

  • Mae Deunyddiau darllen amrywiol – fel ‘Quick Picks’, ‘deunyddiau sy’n addas ar gyfer dyslecsia’ a nofelau graffig, gwahanol adnoddau iaith, ac ati, yn cynnwys e-fersiynau, ar gael i uchafu cynhwysiant.

(more…)

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol / y darparwr

Mae Coleg Gŵyr Abertawe yn gweithio mewn partneriaeth â saith is-gontractwr i gyflwyno rhaglenni prentisiaeth ar lefelau 2 i 5 ledled Cymru. Mae’r coleg yn cyflwyno tua 85% o’i ddarpariaeth prentisiaethau yn uniongyrchol, a chyflwynir y 15% sy’n weddill trwy ei rwydwaith is-gontractwyr. Mae darpariaeth prentisiaethau wedi tyfu’n sylweddol er 2016, o ryw 250 o ddysgwyr i ryw 3,000 yn 2022-2023. Mae’r coleg, sy’n cyflwyno 82 o wahanol lwybrau / lefelau prentisiaethau i dros 1,200 o gyflogwyr, hefyd yn gweithio mewn partneriaeth â Phrifysgol Abertawe a Phrifysgol Caerdydd i gyd-gyflwyno prentisiaethau gradd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn 2017, creodd Coleg Gŵyr Abertawe strategaeth i ymestyn cydweithredu â chyflogwyr. I fod ar y blaen o ran anghenion medrau sy’n esblygu’n barhaus a sicrhau bod gofynion cyflogwyr yn cael eu deall, creodd y coleg 8 bwrdd cyflogwyr – gan arwain at gyd-greu darpariaeth.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Canolbwyntiodd y bwrdd cyflogwyr cyntaf ar arbenigeddau digidol. Gan fod cwmnïau’n cynyddu eu buddsoddiad mewn technolegau, roedd bwlch cynyddol yn dod i’r amlwg o ran medrau digidol. Ymunodd cynrychiolwyr o gwmnïau lleol a chenedlaethol mawreddog â’r bwrdd. Nod y bwrdd oedd adolygu arlwy darpariaeth bresennol y coleg, trafod beth arall oedd ei angen, a rhagweld gofynion medrau yn y dyfodol. “Mae Coleg Gŵyr Abertawe yn gweithio gydag arbenigwyr yn y diwydiant TG ac sydd ar flaen y gad o ran arloesi technoleg newydd i ddatblygu a chyflwyno prentisiaethau sy’n gweithio ar gyfer heddiw, a pharatoi gweithlu yfory ar gyfer y dyfodol.” Aelod Bwrdd a Phrif Weithredwr egin fusnes a busnes sydd wrthi’n tyfu. 

Yn ddiweddarach, datblygwyd byrddau cyflogwyr newydd mewn sectorau allweddol eraill fel y diwydiannau creadigol. “Mae’r bwrdd, sy’n cynnwys dros 30 o gyflogwyr ar draws De Cymru, yn ceisio mynd ati i gyfuno profiad ym maes diwydiant gyda chwricwlwm blaengar sydd wir yn gallu helpu ffurfio doniau creadigol y dyfodol.” Cadeirydd Bwrdd a sylfaenydd asiantaeth dylunio digidol. 

Yn 2021, lansiodd y coleg Ysgol Fusnes Plas Sgeti. Arweiniodd hyn at greu ei fwrdd ymgynghorol, sy’n cynnwys ffigurau diwydiant allweddol o sefydliadau lleol, rhanbarthol a rhyngwladol. Un o nodau allweddol y bwrdd hwn yw datblygu darpariaeth wedi’i chymeradwyo gan gyflogwyr i gefnogi datblygiad economaidd. Mae’n bwysig fod gan y bwrdd hwn gynrychiolaeth unigol ar draws pob sector allweddol rhanbarthol a chenedlaethol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Arweiniodd y bwrdd digidol yn gyflym at greu 6 fframwaith prentisiaethau newydd, yn cynnwys seiberddiogelwch a dadansoddi data, nad oeddent i gyd ar gael yn y rhanbarth o’r blaen. “Mae’r rhaglenni hyn wedi cael eu datblygu mewn cydweithrediad â bwrdd ymgynghorol cyflogwr y coleg i sicrhau eu bod yn gyfredol a pherthnasol, yn darparu cyfleoedd sylweddol i ddysgwyr o ran cyflogaeth a dilyniant.” Cadeirydd y Bwrdd. Ers dechrau’r bwrdd, mae’r coleg wedi cefnogi 592 o brentisiaid digidol a 273 o gyflogwyr. 

Arweiniodd y bwrdd diwydiannau creadigol at bartneriaeth â chwmni animeiddio o Gymru sydd wedi ennill sawl gwobr, gan arwain at greu academi animeiddio arbenigol. Gall unigolion ddilyn prentisiaeth uwch Lefel 4/5 yng nghyfryngau’r sgrin a’r cyfryngau creadigol, ac wedyn mynd ar leoliadau gwaith yn un o stiwdios mwyaf blaenllaw Cymru. Y fenter hon yw prentisiaeth gyntaf y byd sy’n canolbwyntio ar Blender (offeryn meddalwedd graffeg cyfrifiadur ffynhonnell agored 3D).

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Coleg Gŵyr Abertawe wedi ennill 8 gwobr prentisiaeth y DU yn y 5 mlynedd ddiwethaf, sydd wedi galluogi rhannu arfer orau â darparwyr ac ymarferwyr dysgu yn y gwaith eraill ledled y DU. Yn lleol, oherwydd llwyddiant eu bwrdd cyflogwyr digidol, ar gais y Bartneriaeth Dysgu a Sgiliau Rhanbarthol (RSLP), unwyd y bwrdd â chlwstwr technoleg RLSP, gan alluogi dealltwriaeth well o ofynion diwydiant ar draws rhanbarth y de orllewin.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol / y darparwr

Mae Coleg Gŵyr Abertawe yn gweithio mewn partneriaeth â saith is-gontractwr i gyflwyno rhaglenni prentisiaeth ar lefelau 2 i 5 ledled Cymru. Mae’r coleg yn cyflwyno tua 85% o’i ddarpariaeth prentisiaethau yn uniongyrchol, ac is-gontractwyr yn cyflwyno 15%. Mae darpariaeth prentisiaethau wedi tyfu’n sylweddol er 2016, o ryw 250 o ddysgwyr i ryw 3,000 yn 2022-2023. Mae’r darparwr yn cynnig ystod eang o brentisiaethau ar draws sectorau, llwybrau a lefelau, gan weithio gyda thros 1,200 o gyflogwyr.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae adroddiadau’r llywodraeth yn amlygu gwahaniaethau cyflogaeth yn gyson ar gyfer unigolion ag anableddau. Yn 2022, roedd 49% o unigolion ag anabledd yn cael eu cyflogi, o gymharu ag 82% o unigolion nad oeddent yn anabl (Llywodraeth Cymru, 2023). Mae hyn hyd yn oed yn fwy amlwg ar gyfer pobl ag anawsterau dysgu. Mae adroddiadau hefyd yn adlewyrchu bod pandemig COVID-19 wedi cael effaith anghymesur ar gyfraddau cyflogaeth unigolion anabl (Llywodraeth Cymru, 2021). Pwysleisiodd hyn fod angen gwneud prentisiaethau’n fwy hygyrch.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Bu Coleg Gŵyr Abertawe yn adolygu a gwella’i ymagwedd at nodi a chefnogi prentisiaid ag anableddau a’r rhai ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY) posibl, gan hyrwyddo’r cymorth helaeth sydd ar gael i ddysgwyr ag anableddau, namau synhwyraidd, ADY, a chyflyrau iechyd sy’n cyfyngu ar waith / bywyd. Mae llawer o unigolion wedi wynebu heriau dysgu a gwaith heb ddiagnosis ffurfiol na chymorth hyd nes eu bod yn dechrau ar eu prentisiaethau. 

Yn 2018, cyflwynodd y coleg ei fenter ‘Prentisiaethau i Bawb’. Ar draws partneriaid cyflwyno mewnol ac allanol, datblygodd ymagwedd gynhwysol ‘tîm o amgylch y prentis’, yn cynnwys: 

  • Ailstrwythuro’i adran niwroamrywiaeth i integreiddio arbenigwyr dynodedig o fewn y tîm dysgu yn y gwaith; gyda chyfarfodydd cynhadledd achosion gweithredol a rheoleiddiol rheolaidd rhwng timau dysgu yn y gwaith ac ADY 
  • Defnyddio arbenigwyr mewnol ac allanol ar gyfer asesiadau diagnostig 
  • Datblygu adnoddau i ymestyn diagnosteg a chymorth arbenigol 
  • Diwygio prosesau derbyn ar gyfer prentisiaethau, i nodi anabledd / ADY posibl yn gynharach 
  • Gweithredu llwybr dilyniant prentisiaeth ar gyfer myfyrwyr medrau byw yn annibynnol (MBA) trwy’r rhaglen interniaeth Chwilio am Brosiect; mae hyn yn darparu profiad gwaith gwerthfawr mewn sectorau o ddiddordeb i gefnogi dilyniant i gyflogaeth tymor hir am dâl trwy brentisiaeth a gefnogir 
  • Gweithredu rhaglen codi ymwybyddiaeth a DPP ar gyfer staff sy’n cyflwyno prentisiaethau a rheolwyr 
  • Cysylltu â chyflogwyr i godi ymwybyddiaeth am ADY ac ymestyn cymorth ac addasiadau i’r gweithle 
  • Defnyddio cyllid iechyd meddwl a lles Llywodraeth Cymru ar gyfer hyfforddiant cymorth cyntaf iechyd meddwl a datblygu pecyn cymorth ar-lein ar gyfer prentisiaid, staff cyflwyno a chyflogwyr 

Gwelir proses y Coleg ar gyfer cefnogi ADY / Niwroamrywiaeth isod.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r fenter hon wedi cael effaith sylweddol yn y blynyddoedd diwethaf (2020-2021 i 2022-2023). Mae’r newid diwylliannol dilynol yn gwella cydraddoldeb yn sylweddol: 

  • Cynyddodd cyfradd recriwtio prentisiaid o 1.6% o ddechrau prentisiaethau yn 2015 i 10% yn 2022/2023 
  • Dechreuodd 375 o ddysgwyr ag ADY neu anableddau ar daith prentisiaeth 
  • Trwy weinyddu 62 o asesiadau diagnostig allanol, cafwyd dealltwriaeth gynhwysfawr o anghenion dysgwyr, gan alluogi darparu strategaethau cymorth pwrpasol ar gyfer dysgu, gwaith a bywyd 
  • Cynhaliwyd 44 o asesiadau diagnostig mewnol, gan alluogi nodi’n gynnar i lywio trefniadau mynediad 
  • Dathlu cyflawniad; mae 165 o brentisiaid ag ADY neu anabledd wedi cwblhau eu fframwaith prentisiaeth yn llwyddiannus 
  • Ar hyn o bryd, mae 295 o unigolion ag ADY neu anabledd ar brentisiaethau lefel 2 i lefel 5 ar y trywydd iawn i lwyddo 
  • Medrau, gwybodaeth a hyder cynyddol ar gyfer staff cyflwyno i nodi a thrafod ADY posibl gyda dysgwyr a’u cyflogwyr i fanteisio ar gymorth 
  • Tueddiadau gwella parhaus flwyddyn ar ôl blwyddyn ar gyfer prentisiaid ag ADY neu anableddau: er enghraifft, mae cyrhaeddiad wedi cynyddu o 49% i 70%; mae cyfraddau cadw wedi cynyddu o 68% i 84%; a chyfraddau bron yr un faint â chyfraddau prentisiaid heb anghenion dysgu ychwanegol, neu’n rhagori arnynt

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r coleg wedi cyflwyno rhaglenni dysgu proffesiynol ar gyfer yr holl bartneriaid cyflwyno mewnol ac allanol (wedi’u his-gontractio) ac wedi creu adnoddau a hyfforddiant ar gyfer cyflogwyr perthnasol. Maent wedi rhoi cyflwyniadau i fyrddau cyflogwyr ac wedi rhannu astudiaethau achos trwy Ffederasiwn Hyfforddiant Cenedlaethol Cymru a Colegau Cymru ar gyfer y rhwydwaith darparwyr dysgu yn y gwaith. Yn olaf, mae’r coleg wedi ennill gwobrau’r DU ar gyfer yr arfer hon, wedi creu astudiaethau achos ac erthyglau newyddion i rannu arfer dda.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol neu’r darparwr

Mae Ysgol Gynradd Adamsdown wedi’i lleoli yn ardal Adamsdown yng nghanol dinas Caerdydd. Mae’r mwyafrif helaeth o’r dalgylch o fewn y 10% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae llawer o blant yn wynebu rhwystrau rhag dysgu ar ffurf Saesneg fel iaith ychwanegol (72%), anghenion dysgu ychwanegol (9%), yn derbyn prydau ysgol am ddim (65%), problemau amddiffyn plant, tai gwael, problemau iechyd a phresenoldeb gwael.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn 2015, ar ôl cael ei rhoi mewn categori ‘angen gwelliant sylweddol’ Estyn ac ar ôl cyhoeddi ‘Dyfodol Llwyddiannus’ Donaldson, aeth yr ysgol ar daith i gynllunio arlwy cwricwlwm cadarn sy’n addas at ei ddiben yn yr ysgol. Roedd pob un o’r rhanddeiliaid yn rhan o broses i werthuso, arloesi a myfyrio i greu gweledigaeth ar gyfer cwricwlwm difyr sy’n adlewyrchu anghenion amrywiol disgyblion yn gywir. 

I ddechrau, bu’r ysgol yn myfyrio ar ei chyd-destun presennol, y cwricwlwm ac anghenion disgyblion. Mae pedwar diben wrth wraidd yr ysgol, a buont yn canolbwyntio ar bedair elfen allweddol, sef: 

  1. Lles 
  2. Addysgu a dysgu (addasu addysgeg) 
  3. Profiadau difyr ac ystyrlon 
  4. Iaith a chyfathrebu 

Gyda’r wybodaeth hon, roedd yr ysgol yn gallu dechrau ar gam nesaf cynllun a strwythur y cwricwlwm.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Daeth yr ysgol i’r casgliad nad oedd strwythur clasurol dosbarthiadau grwpiau blwyddyn yn cyd-fynd â’u gweledigaeth ar gyfer addysgu a dysgu effeithiol. Ffurfiodd yr ysgol ‘system dosbarthiadau clwstwr’ i’w galluogi i addasu addysgeg a’r amgylchedd dysgu i gefnogi dysgu effeithiol i bawb. Ymgysylltodd pob un o’r staff â dysgu proffesiynol, cydweithio, ymholi a rhannu arfer dda i ddatblygu dealltwriaeth gref o addysgeg effeithiol. 

Ar sail ymchwil, dyfeisiodd yr ysgol strwythur blynyddol dros gylch dwy flynedd i gyflwyno cyd-destunau dilys a difyr, a chynnig profiadau ystyrlon i ddisgyblion gymhwyso’u gwybodaeth a’u medrau yn bwrpasol. Mae’r cyd-destunau’n sicrhau cyfleoedd i ddatblygu medrau disgyblion yn raddol trwy gyd-destunau cynyddol soffistigedig. 

Cynlluniodd staff strwythur pedair rhan i gyflwyno’u prif gyd-destunau, sef: 

  1. Y cam cychwyn – profiad cynlluniedig i drochi disgyblion, tanio diddordeb, casglu gwybodaeth flaenorol a rhoi gwybod i ddisgyblion am ddiben y dysgu. 
  2. Y cam caffael – addysgu medrau, cysyniadau a gwybodaeth sy’n berthnasol ar gyfer y cyfnod nesaf. 
  3. Y cam cymhwyso – galluogi disgyblion i gyfuno a chymhwyso’r wybodaeth a’r medrau y maent wedi’u dysgu mewn ffordd bwrpasol ac ystyrlon. 
  4. Y cam myfyrio – dyfnhau dealltwriaeth am eu dysgu eu hunain a rhoi cyfle i fyfyrio ar ddysgu, llwyddiannau a’r camau nesaf. 

Caiff disgyblion eu cynnwys yn llawn mewn creu a gwerthuso’u profiadau dysgu ym mhob cyfnod. Mae ‘Globie’, sef cymeriad a ddyluniwyd gan ddisgyblion i gynrychioli a chynorthwyo dysgwyr ar drywydd y pedwar diben, yn amlwg ym mhob cyfnod dysgu a myfyrio. Mae staff yn cyflenwi’r cylch blynyddol â chyd-destunau bach, calendr digwyddiadau, cyfleoedd cyfoethogi a chysylltiadau â’r gymuned.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r ysgol wedi rhoi system newydd arloesol ar waith ar gyfer addysgu a dysgu tra’n creu arlwy cwricwlwm yn llwyddiannus hefyd ar gyfer dysgwyr, sy’n sicrhau bod bron pob un o’r dysgwyr yn gwneud cynnydd da o’u man cychwyn. 

Mae disgyblion yn dysgu trwy ystod o brofiadau ystyrlon, gan eu galluogi i gymhwyso’r medrau a ddysgwyd yn bwrpasol. Mae natur raddol y cwricwlwm yn galluogi disgyblion i adeiladu ar ddysgu blaenorol ym mhob maes dysgu, gan gynnwys eu medrau llythrennedd, rhifedd a digidol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannu gyda chonsortia lleol ac ysgolion clwstwr. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Cwmaman yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg sydd wedi’i lleoli ym mhentref Cwmaman, ger Aberdâr, yn awdurdod lleol Rhondda Cynon Taf. Mae gan yr ysgol 214 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed, wedi’u trefnu’n 8 dosbarth. Mae’r ysgol yn cynnig darpariaeth feithrin ran-amser o’r tymor yn dilyn pen-blwydd y plentyn yn 3 oed. Nodir bod gan oddeutu 22.6% ohonynt anghenion dysgu ychwanegol ac mae’r holl ddisgyblion yn defnyddio Saesneg fel eu hiaith gyntaf. Mae 35.2% y cant o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Cydnabyddir bod Ward Cwmaman yn ardal o ddifreintedd sylweddol ac mae wedi gosod yn 288fed o blith 1,909 ardal leol yng Nghymru. Mae yn yr 11%-20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru (Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru 2019). Mae tai, diweithdra ac iechyd gwael yn cyfrannu’n sylweddol at ei ddifreintedd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Cwmaman yn ardal sydd â chyfran sylweddol o’i phoblogaeth yn byw mewn tlodi ac mae ganddi gyfraddau uchel o ddiweithdra. Mae arweinwyr yn Ysgol Gynradd Cwmaman yn cydnabod natur gymhleth tlodi a’i effaith bosibl ar ddisgyblion. Mae’r ysgol wedi gweithio’n agos gyda’r Grŵp Gweithredu ar Dlodi Plant (CPAG), gyda’r nod o ddileu unrhyw rwystrau ariannol rhag dysgu a lles i ddisgyblion o aelwydydd incwm isel. Mae’r ysgol yn meithrin a chynnal partneriaethau cymunedol cryf ac mae’n ennyn cydweithredu ymhlith asiantaethau llywodraeth leol, sefydliadau nid er elw, busnesau, lleoliadau addysgol ac aelodau’r gymuned. Mae’r partneriaethau hyn yn cryfhau nod yr ysgol, sef grymuso teuluoedd sy’n byw mewn tlodi, datblygu’u sgiliau, darparu mynediad at adnoddau ac amlygu cyfleoedd am symudedd economaidd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r ysgol yn meithrin cysylltiadau pwrpasol â rhieni a’r gymuned i sicrhau nad yw’r un plentyn yn yr ysgol eisiau bwyd a bod pob plentyn yn gallu gwneud dewisiadau bwyd sy’n eu galluogi i ffynnu. Mae’r fenter Big Box Bwyd ganlyniadol yn darparu bwyd i blant a theuluoedd am brisiau ‘talu fel y gallwch’. Mae’r fenter hefyd yn galluogi disgyblion i dyfu bwyd a choginio prydau bwyd. 

Mae uwch arweinydd yr ysgol ar gyfer ymglymiad cymunedol yn arwain y strategaeth, sy’n canolbwyntio ar: 

  • Big Box Bwyd – siop ‘talu fel y gallwch’ ar gyfer rhoddion bwyd a nwyddau’r cartref. 
  • Mynediad at nwyddau hylendid am ddim a chyfnewid gwisg ysgol. 
  • Creu elusen, ‘Cwm Unity’, sy’n cael ei redeg gan aelodau’r gymuned a’r ysgol. 
  • Mae uwch arweinwyr ac aelodau’r gymuned yn gweithio’n agos gyda darparwyr y Big Box Bwyd i reoli a gwella’r siop. 
  • Llwyddo i sicrhau grantiau i sicrhau bod cyflenwadau ar gael bob amser 
  • Partneru â sefydliadau sy’n cefnogi teuluoedd i gael gafael ar nwyddau gwyn, gwelyau, matresi a thalebau ynni (roedd dros gant o deuluoedd yn llwyddiannus). 
  • Mae grwpiau arweinyddiaeth disgyblion yr ysgol yn cydweithredu â Cwm Unity i drefnu cyfnewid gwisg ysgol, cyfnewid siwmperi Nadolig, bagiau nwyddau hylendid a phecynnau prydau bwyd cost isel. 
  • Ymwneud gan ddisgyblion trwy adeiladu gwelyau uwch i dyfu llysiau i’r siop. 
  • Darparu gwersi coginio wythnosol i deuluoedd gan ddefnyddio’r pecynnau prydau bwyd cost isel.
  • Cynnal boreau coffi rhwng y cenedlaethau, lle y gall aelodau’r gymuned gael gafael ar nwyddau am ddim fel blancedi, poteli dŵr poeth, menig, hetiau ac ati. 
  • Trefnu digwyddiadau cymunedol cost isel fel brecwast gyda Siôn Corn a swper pysgod a sglodion. 
  • Sefydlu ac ariannu grŵp Mums and Tots yn yr ardal. Dyma’r unig grŵp o’i fath yn y pentref.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae’r astudiaeth achos hon yn amlygu grym trawsnewidiol partneriaethau cymunedol cryf wrth leihau effaith tlodi. Trwy ddwyn rhanddeiliaid ynghyd o wahanol sectorau a grymuso trigolion i gymryd perchnogaeth ar eu dyfodol, mae’r fenter yn dangos sut gall gweithredu cyfunol greu newid cadarnhaol ac adeiladu cymunedau tecach a mwy gwydn. 
  • Mae cefnogi teuluoedd gyda’r argyfwng costau byw a bodloni eu hanghenion sylfaenol yn lliniaru’r pwysau ar deuluoedd ac mae’n galluogi disgyblion i gymryd rhan yn llawn ym mhob agwedd ar fywyd yr ysgol, dim ots beth yw eu hamgylchiadau ariannol, cymdeithasol ac economaidd. 
  • Mae disgyblion yn ymwneud fwyfwy â’u dysgu ac mae pob un ohonynt yn gwneud cynnydd da wrth ddatblygu’u gwybodaeth a’u medrau ar draws y cwricwlwm. Maent yn ymddwyn yn barchus ac yn datblygu lles. 
  • Mae perthnasoedd â rhieni, y gymuned leol ac asiantaethau proffesiynol yn gryfder.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae ymagwedd yr ysgol at leihau anghydraddoldebau sydd wedi’u hachosi gan dlodi trwy bartneriaethau cymunedol cryf wedi cael ei rhannu gydag ysgolion lleol ac ysgolion yng nghymuned y Big Bocs Bwyd. Mae uwch arweinwyr wedi ymweld â’r ysgol i weld y dull ar waith. Mae’r strategaeth wedi cael ei rhannu â chymuned a llywodraethwyr yr ysgol trwy gyflwyniadau dan arweiniad grwpiau arweinyddiaeth disgyblion ac yn ehangach trwy’r cyfryngau cymdeithasol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Llanhari yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg sydd wedi’i lleoli ym mhentref Llanhari, yn Rhondda Cynon Taf. O dan Fynegai Amddifadedd Lluosog diweddaraf Cymru, mae Llanhari yn safle 257 o 1909, sy’n ei gosod ymhlith y 10-20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. 

Mae 178 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd, sy’n cael eu haddysgu mewn 7 dosbarth gyda darpariaeth feithrin amser llawn. Mae tua 34% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae gan ryw 15% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, ac mae 6% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol. Caiff pob un o’r disgyblion eu haddysgu trwy gyfrwng y Saesneg, ac addysgir y Gymraeg fel ail iaith.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ar ôl ymglymiad yr ysgol mewn prosiect ymchwil weithredu’r Ymddiriedolaeth Datblygu Addysg (EDT) yn 2017, mabwysiadodd yr ysgol ymagwedd wedi’i llywio gan ymchwil ar gyfer staff fel rhan o reoli perfformiad. Cymerodd staff berchnogaeth o’r gweithgareddau hyn a dod â syniadau ar gyfer eu hymchwil weithredu i’r cyfarfodydd rheoli perfformiad cychwynnol, gan roi perchnogaeth ac ymreolaeth iddynt dros eu targedau. Ar ddiwedd y cylch rheoli perfformiad, ysgrifennon nhw werthusiadau manwl a oedd yn dilyn y fformat a ddarparwyd gan Gyngor y Gweithlu Addysg (CGA). 

Ym mis Medi 2022, dangosodd yr arolwg Ysgolion fel Sefydliadau sy’n Dysgu fod angen i’r ysgol ddatblygu ei chydweithio o fewn yr ysgol a gyda’r amgylchedd allanol ar ôl y pandemig. Roedd y pennaeth hefyd wedi ymchwilio i waith Chris Moyes yn edrych ar dwf proffesiynol effeithiol a pharhaus. Gwnaed nifer o ddiwygiadau syml.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae pob un o’r staff, gan gynnwys staff cymorth, yn dilyn Cynllun Twf Proffesiynol cyn cyfarfodydd Datblygiad Proffesiynol cychwynnol. Mae hyn yn amlygu anghenion y disgyblion yn eu dosbarth, anghenion datblygu’r staff a’r syniadau cychwynnol ar gyfer ymchwil weithredu. Roedd hyn yn fanylach, ac yn canolbwyntio’n fwy ar y disgybl na’n cynlluniau gwreiddiol. Roedd staff yn cael eu hannog i gydweithio mewn grwpiau i ymgymryd â’u prosiectau ymchwil. Er enghraifft, roedd yr athro ymyrraeth ac athro Blwyddyn 6 yn edrych ar strategaethau ar gyfer dyslecsia, cael grwpiau rheoli, grwpiau targed, rhannu cyfleoedd hyfforddi ac ymchwil. Roedd staff cymorth yn cael eu cynnwys yn y broses hon ac yn ymuno ag athrawon dosbarth neu â’i gilydd i wneud eu hymchwil eu hunain. 

Un o’r dysgeidiaethau allweddol o’r ymchwil oedd amseriad ac amlder y cylch datblygu perfformiad. Yn hytrach na’i gynnal dros 2 flwyddyn academaidd (mis Hydref – mis Hydref, yn draddodiadol), caiff ei gynnal rhwng mis Medi a mis Gorffennaf erbyn hyn, gan alluogi staff i gwblhau’r cylch datblygu perfformiad yn yr un flwyddyn academaidd. Daeth ymchwil weithredu staff yn ffocws rheolaidd i gyfarfodydd staff, hefyd. Caiff staff eu hannog i siarad am ble maen nhw arni â’u hymchwil a rhannu canfyddiadau hyd yma. Mae hyn yn cynnwys trafod gwaelodlinau, cyfleoedd hyfforddi, ymweliadau ag ysgolion eraill, ac ati. Mae hyn yn ei gadw’n berthnasol ac ar flaen y gad mewn datblygiad proffesiynol. 

Newid allweddol arall i’r broses datblygu perfformiad oedd cyflwyno ‘diben a chynulleidfa’. Mae staff yn cwblhau’r un gwerthusiad ymchwil weithredu yn seiliedig ar fformat CGA, ond maent yn cyflwyno’u canfyddiadau yn ein diwrnod hunanwerthuso rhanddeiliaid erbyn hyn, hefyd. Mae hyn yn gyfle i rannu arfer â chydweithwyr a llywodraethwyr, gan ddathlu’r gwaith y maent wedi’i wneud, a’r gwahaniaeth a wneir i’n dysgwyr. 

Dangosodd dysgu allweddol o’r ymchwil fod staff yn cael targedau cyflawnadwy mewn camau bach yn arwain at welliant cyflymach. Mae staff yn cymryd perchnogaeth o’u datblygiad proffesiynol ac yn chwilio am lu o gyfleoedd. Mae’r rhain wedi cynnwys ymweliadau rhyngwladol, er enghraifft ymwelodd ein harweinydd Cyfnod Sylfaen â Reggio yn Yr Eidal i edrych ar arfer yn y blynyddoedd cynnar.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi datblygu diwylliant cydweithredol yn yr ysgol. Mae staff yn cydweithio’n rheolaidd ar ddysgu proffesiynol, datblygu’r cwricwlwm a rhannu arfer ystafell ddosbarth trwy hyfforddi. 

Mae wedi cael effaith ar agwedd pob un o’r staff at ddysgu proffesiynol a datblygiad proffesiynol. Mae hyn yn cynnwys dysgu o’r amgylchedd allanol, bod yn agored i ymweliadau rhyngwladol, ceisiadau am gymorth hyfforddi neu gyfleoedd addysgu timau. 

Mae’r cynlluniau twf proffesiynol yn sicrhau bod datblygiad proffesiynol yn cyd-fynd â blaenoriaethau gwella’r ysgol, gan arwain at welliannau mesuradwy yn neilliannau disgyblion. Mae amseriadau’r cylch rheoli perfformiad yn sicrhau bod anghenion y disgyblion presennol ar flaen y gad mewn datblygiad proffesiynol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Trwy arwain gweithgorau bach gyda phenaethiaid eraill yn y rhanbarth. 

Trwy gyflwyniadau i’r consortiwm rhanbarthol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Sefydlwyd Ysgol Feithrin Grangetown yn fuan ar ôl yr Ail Ryfel Byd. Cwblhawyd yr adeilad presennol ar ddiwedd y 1980au, ac adeiladwyd estyniad yn 2011. Mae’r ysgol yn cynnig lleoedd rhan-amser ar gyfer 160 o blant rhwng 3 a 4 oed; 80 yn y bore ac 80 yn y prynhawn. 

Caiff yr ysgol ei chynnal yn dda, mae’n cynnwys adnoddau da ac mae mewn cyflwr da gydag amgylcheddau dysgu cynllun agored, wedi’u hystyried yn ofalus, dan do ac yn yr awyr agored. Nod sylfaenol yr ysgol yw darparu amgylchedd hapus, gofalgar, a diogel lle mae’r aelodau ieuengaf o’r gymuned yn ffynnu ac yn datblygu yn ddeallusol, yn emosiynol, yn gorfforol, yn ysbrydol ac yn foesol. 

Mae’r ysgol yn dathlu amrywiaeth y gymuned, gan roi ystyriaeth ofalus i’r amrywiaeth o ddiwylliannau, cefndiroedd, anghenion unigol a rhywedd, a’u parchu. Mae’n sicrhau bod yr amgylchedd yn adlewyrchu natur amlieithog Grangetown. Rhoddir cyfleoedd i bob un o’r plant ddysgu gan ystyried eu cyfnod datblygu unigol. Mae’r ysgol yn gweld mai rhieni a gofalwyr yw addysgwyr cyntaf a phwysicaf eu plant. Ei nod yw datblygu perthnasoedd gweithio cadarnhaol â theuluoedd, gan ystyried eu hanghenion, wrth iddynt gynorthwyo pob plentyn yn ei gamau cyntaf y tu hwnt i’r cartref. Mae’r ysgol wedi datblygu ymagwedd integredig, gan greu cysylltiadau â’r gymuned ehangach, a meithrin perthnasoedd diffuant gyda gweithwyr proffesiynol eraill ac asiantaethau allanol. Mae’r ysgol yn gweithio’n agos ag ysgolion cyfagos er mwyn gwneud y cyfnod pontio o’r ysgol feithrin i’r ysgol gynradd yn brofiad hapus a chadarnhaol. Mae’r ysgol yn darparu amgylchedd diogel a saff sy’n gyffrous ac yn ysgogol. Yn Ysgol Feithrin Grangetown, mae plant yn ffynnu ac yn ymgysylltu’n ddiffuant â’u dysgu, gan eu gwneud yn ddysgwyr hapus, annibynnol, hyderus ac unigol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae darpariaeth yn yr ysgol wedi cael ei chyflwyno mewn ffordd gyfannol erioed, felly roedd gweithredu Cwricwlwm i Gymru yn rhywbeth yr oedd yr ysgol yn ei ddathlu. Mae staff yn targedu dysgu ym man cychwyn y plentyn ac yn mynd i’r afael â’i anghenion datblygiadol unigol. Maent yn gweld bod gan blant chwilfrydedd greddfol a’u bod yn ddysgwyr arloesol. Eu nod yw canolbwyntio ar chwilfrydedd y plant i sicrhau bod profiadau dysgu yn berthnasol a dilys. Roedd Cwricwlwm i Gymru yn cefnogi eu darpariaeth ac yn ei godi ymhellach.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Caiff addysgu a dysgu ymatebol ei ymgorffori o fewn yr ysgol ac mae wrth wraidd y cwricwlwm. Mae deall dysgwyr a rôl yr oedolyn sy’n galluogi yn hanfodol o fewn y cwricwlwm teilwredig. Mae gwerthoedd yr ysgol yn gynhenid ac yn cael eu cynrychioli o fewn pob profiad rhyngweithio a dysgu a gynigir. Mae cydweithio’r ysgol ag asiantaethau allanol a’u dylanwadau allweddol, fel Reggio, Froebel a Ferre Leavers, wedi bod yn hanfodol i ddatblygiad yr ysgol. Mae eu cynllunio’n adlewyrchu’r gymuned a’r plant y maent yn eu haddysgu. Mae’n cwmpasu’r plentyn cyfan ac yn ystyried profiadau blaenorol a’u cam datblygu unigol. Mae’r cwricwlwm yn cynnwys elfennau craidd a phrofiadau allweddol, fel llythrennedd bwyd dilys, o’r hedyn i’r plât, gyda’n Big Bocs Bwyd a’n rhandir cymunedol. Caiff plant gyfle i ailymweld, galw i gof ac ymgorffori eu medrau. Cyflwynir pob un ohonynt drwy ddarpariaeth wedi’i chynllunio’n effeithiol ac yn ofalus dan do ac yn yr awyr agored, ac mae ymarferwyr yn ymatebol i arsylwadau a gweithredoedd dysgwyr. Mae deialogau a myfyrdodau proffesiynol dyddiol yn sicrhau bod y ddarpariaeth yn ystyrlon, yn ddilys ac yn raddol. Mae ymestyn dysgu trwy addysgu ymatebol yn sicrhau lefelau uchel o ymgysylltu ac ymglymiad, meddwl cynaledig ar y cyd a llif organig o addysgu a dysgu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r effaith wedi bod yn allweddol ar anghenion datblygiadol dysgwyr. Caiff arlwy’r cwricwlwm ei deilwra i’r garfan o blant, gan wahaniaethu darpariaeth o’r bore i’r prynhawn, hyd yn oed. Mae perthnasoedd â phlant a rhieni yn gryfder yn yr ysgol, ac mae effaith y perthnasoedd hyn ochr yn ochr â’r cwricwlwm yn amlwg.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer trwy’r clwstwr lleol o ysgolion a gwaith y gymuned dysgu proffesiynol, a thrwy groesawu ymwelwyr i’r ysgol, yn ogystal.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Sirol Cefn Mawr wedi’i lleoli yng nghymuned glos Cefn Mawr mewn ardal led-wledig yn Wrecsam. Mae’r ysgol yn darparu addysg ar gyfer 195 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed. Mae’n cynnig darpariaeth feithrin yn ystod sesiwn y bore, a chylch chwarae ar y safle yn y bore, o’r enw ‘Bright Stars’, a gofal cofleidiol ar gyfer yr holl ddisgyblion. Mae tua 23% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Nod yr ysgol yw helpu disgyblion i sylweddoli bod byd o gyfle ar gael iddynt, ac mae’n rhoi cynhwysiant yn ganolog iddi.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Fel rhan o ddatblygu cwricwlwm sy’n canolbwyntio’n fwy ar y plentyn i gefnogi pedwar diben Cwricwlwm i Gymru, bu staff yn ymchwilio’r defnydd o ddarnau rhydd, cythruddiadau a gwaith Carl Rogers. Bu’r athrawes dosbarth derbyn yn astudio ar gyfer cymhwyster lefel 4 mewn cwnsela yn canolbwyntio ar yr unigolyn, a dechreuodd anelu tuag at ddefnyddio’r damcaniaethau hyn yn ei hystafell ddosbarth. Dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, mae’r ysgol wedi adolygu effeithiolrwydd yr ymagwedd ac wedi addasu’n gyson yn unol ag anghenion y plant.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae ymagwedd sy’n canolbwyntio ar y plentyn yn dadlau yn erbyn cwricwlwm rhagnodedig a allai fod ag ychydig iawn o ystyr i blant o blaid dysgu sylweddol, trwy brofiad, sy’n symud ymlaen ar gyflymdra cyflym, sydd â graddau o ymglymiad personol, yn hunangychwynnol, yn gwneud gwahaniaeth i’r dysgwr ac yn cael ei werthuso ganddynt. Y nod yw helpu plant i wobrwyo’u hunain, magu eu hyder, eu hunan-barch a’u cyffro mewn darganfod wrth iddynt ddod yn ymwybodol fod hyn yn dod oddi mewn. Cyflawnir hyn trwy hinsawdd o ymddiriedaeth i hwyluso annibyniaeth plant, mae’n eu galluogi i greu nodau y mae arnynt eisiau eu cyflawni, yn eu gwneud yn rhydd i ddysgu’r hyn y maent yn dymuno’i ddysgu a bod pwy ydynt. Mae Rogers yn herio athrawon i ofyn, ‘Sut deimlad yw bod yn fyfyriwr yn f’ystafell ddosbarth i?’ Mae’n nodi mai’r rhinweddau sydd eu hangen gan athrawon yw bod yn naturiol, dealltwriaeth empathig ddofn a derbyn y plentyn fel y mae mewn ffordd wresog a chariadus. 

Mae cythruddiadau, a gyflwynir i ddal sylw’r plant, a darnau rhydd, wedi bod yn allweddol i’r ysgol wrth hwyluso’r ymagwedd hon, gan eu bod yn wahoddiad penagored i’r plant archwilio, mynegi, ymchwilio, dysgu, cynrychioli a chreu. Mae’r ysgol yn ystyried bod ei phlant yn fedrus a chreadigol, felly mae’r athro’n ymchwilio ochr yn ochr â nhw ac yn eu helpu i ddatgelu eu meddwl a gwneud y dysgu’n weladwy. Mae staff yn anelu tuag at bosibiliadau mwy agored yn hytrach na dewisiadau cyfyngedig neu dasgau penodol. Maent yn cydnabod bod proses ddatblygiadol ynghlwm wrth ddefnyddio darnau rhydd a bod plant yn defnyddio adnoddau ar eu lefel eu hunain. Roedd angen mwy o amser i blant gyrraedd chwarae dwfn, a chrëwyd adnoddau yn araf gyda ffiniau clir ynglŷn â’u defnyddio. Nod yr ysgol yw ymestyn yr ymagwedd hon ymhellach, gan alluogi plant i gael mwy o lais mewn datblygu cwricwlwm ystyrlon iddyn nhw eu hunain. 

Er enghraifft, ar ôl bore o ymchwil ar gestyll, rhoddwyd amrywiaeth o ddarnau rhydd i’r plant i ddangos beth roeddent wedi’i ddysgu a dyfnhau eu dealltwriaeth, o fewn meysydd dysgu ac ar eu traws, creu cysylltiadau, trosglwyddo’u dysgu i gyd-destun newydd a datblygu soffistigeiddrwydd eu geirfa. Dewisodd rhai ohonynt archwilio’u dysgu yn yr ardal chwarae rôl, a rhoddwyd amrywiaeth o flychau pecyn fflat iddynt greu eu strwythurau eu hunain. Defnyddiodd plant eraill wahanol gitiau adeiladu, tiwbiau, deunydd a thuniau. Roedd yn well gan rai ohonynt fod y tu allan, a rhannon nhw eu hunain yn ‘adeiladwyr’ ac ‘ymosodwyr’. Symudodd yr ‘adeiladwyr’ ein hambwrdd twff i’r man gorau i weld unrhyw ymosodiad yn dod, a threfnu eu hunain i symud mwd ar gyfer bryn, dŵr ar gyfer ffos a darnau rhydd ar gyfer y castell. Defnyddiodd yr ‘ymosodwyr’ ddarnau mawr rhydd i greu gwersylloedd a cheisio dod o hyd i unrhyw fannau gwan yn y cestyll. Wedyn, cafodd dyluniadau cestyll eu gwella ar ôl yr adborth, a chynigiwyd gwahanol ffyrdd iddynt gofnodi, fel clipfyrddau, sialc palmant, camerâu digidol ac ipad, er mwyn caniatáu ar gyfer annibyniaeth ac ystod o ddeilliannau. Defnyddiwyd y rhain fel ‘sut olwg sydd ar un da’ i ysbrydoli plant eraill.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r ymagwedd hunangyfeiriedig hon mewn awyrgylch sy’n ysgogol, yn hamddenol ac yn hapus, wedi gwella blaengaredd, hunangyfrifoldeb ac wedi annog cydweithredu. Mae creadigrwydd, gwydnwch a medrau cydweithredol wedi gwella’n fawr, ac mae perthnasoedd dwfn a chadarnhaol gyda chyfoedion ac oedolion wedi datblygu.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd arfer o fewn yr ysgol, a bu tiwtor o’r cwrs Cwnsela yn Canolbwyntio ar yr Unigolyn yn gweithio ochr yn ochr â staff. Mae’r ysgol yn rhannu ei harfer â’i grŵp clwstwr o ysgolion yn rheolaidd ac wedi arwain sawl gweithdy ar hyd a lled Gogledd Cymru ar gyfer y consortiwm rhanbarthol lleol. Mae sawl gweithiwr proffesiynol wedi ymweld â’r ysgol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Meithrinfa Ddydd Corwen yn feithrinfa fach ddwyieithog mewn ardal wledig yng Ngogledd Cymru. Mae’n cyflwyno gofal o ansawdd uchel mewn amgylchedd sy’n galluogi plant i fod yn chwilfrydig a hyderus yn eu chwarae. Mae’n ysbrydoli plant i ymchwilio a gwneud darganfyddiadau yn ei lleoliad hapus, diogel, anogol ac iach. Mae ymarferwyr yn gofalu am ryw 58 o blant i gyd, a 30 o blant rhwng 6 mis a 4 oed bob dydd, ar gyfartaledd. Mae’r lleoliad yn darparu Addysg Gynnar i lond llaw o blant am ddau dymor, ac yn cyflwyno sesiynau rheolaidd ysgol goedwig yn y goedwig leol a ger afon gyfagos. Mae’n dod â chwilfrydedd i fywydau’r plant trwy ddarparu cyfleoedd iddynt chwarae ag adnoddau naturiol. Mae’n trefnu gwahoddiadau dyddiol i ddysgu a ‘symbyliadau’ sydd wedi’u cynllunio i gyffroi a symbylu chwilfrydedd plant i ddysgu am y byd o’u cwmpas. Mae ymarferwyr yn ymgymryd ag ystod o gyfleoedd dysgu proffesiynol, sy’n helpu datblygu eu hymagwedd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae ymarferwyr yn credu’n gadarn fod chwarae yn yr awyr agored yn cynnig cyfleoedd dysgu newydd a chyffrous ar gyfer plant. Gall llawer o blant reoli eu hymddygiad a’u hemosiynau’n well yn yr awyr agored gan fod eu system imiwnedd hefyd yn cael hwb o fod yn yr awyr iach. Mae ymarferwyr yn annog y plant i herio’u hunain a phrofi’r byd o’u cwmpas. Maent yn caniatáu i’r plant fynd yn fwdlyd, a chymryd risgiau priodol wrth iddynt ddringo, datblygu creadigrwydd ac adeiladu ag ystod o adnoddau. Mae bod yn yr awyr agored yn galluogi’r plant i symud yn fwy rhydd. Maent yn datblygu ymwybyddiaeth o reoli risgiau a synnwyr gwell o ymwybyddiaeth ofodol, yn ogystal â hunanhyder, annibyniaeth a hunan-barch cynyddol. Mae’r plant yn meddu ar fedrau echddygol bras datblygedig yn sgil cael cyfleoedd i greu eu cyrsiau ymosod eu hunain lle mae angen iddynt ddringo a chynnal eu balans. Maent wrth eu bodd yn treulio cyfnodau hir yn chwarae ar y beiciau balans a’r treiciau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Dechreuodd ymarferwyr fuddsoddi yn yr ardaloedd awyr agored yn 2015 pan gafwyd cyngor gan gydweithiwr o sefydliad cymorth ynglŷn â sut gallent eu datblygu. Roedd hi o’r farn fod gofod awyr agored gwych yn y lleoliad ond nad oedd ymarferwyr yn gwneud y defnydd mwyaf effeithiol ohono. 

Mae’r tair ystafell chwarae bellach yn cynnwys mynediad uniongyrchol i’w hardaloedd awyr agored eu hunain, ac mae plant yn treulio mwy o amser yn yr awyr agored nag y maent dan do. Yn 2018, prynodd y lleoliad lecyn bach o dir drws nesaf i’r feithrinfa gan nad oedd glaswellt yn yr un o’r ardaloedd awyr agored, ac roedd ymarferwyr eisiau darparu profiad hollol wahanol ar gyfer y plant. Mae gan bob un o’r plant ddillad glaw un darn a welis ac fe gaiff y rhain eu golchi bob dydd. Trwy gael y dillad priodol, gall y lleoliad fanteisio ar yr awyr agored ym mhob tywydd. Mae staff yn ymwybodol y bydd y rhan fwyaf o’u diwrnod yn cael ei dreulio yn yr awyr agored, felly maent yn gwybod i wisgo’n briodol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Rhoddir cyfle i blant greu eu cyrsiau ymosod eu hunain ar y cae a defnyddir pibellau mawr plastig fel llithrennau. Mae canŵ go iawn yn galluogi’r plant i ddefnyddio’u dychymyg ac mae cegin fwd, a phabell wedi’i chreu â llaw, sy’n hynod effeithiol wrth ysgogi chwarae rôl. Mae digonedd o gyfleoedd i balu yn y mwd a chwarae â rhisgl a gwahanol gerrig. I gael mynediad i’r ardal benodol hon, rhaid i’r plant ddringo i fyny dros rwystrau y mae’n rhaid iddynt eu gosod mewn lleoliad i’w galluogi i ddringo’n ddiogel. Mae’r ffrâm ddringo yn boblogaidd hefyd, fel y mae’r gweithgaredd arllwys i’r hambwrdd twff.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae ymarferwyr yn addysgu staff newydd a rhieni ynglŷn â pham mae chwarae yn yr awyr agored mor bwysig, ac mae’r ddarpariaeth chwarae yn yr awyr agored yn cynnig cyfle i bob un o’r plant ryngweithio’n rhydd â’r canlynol, neu’u profi: 

  • Plant eraill 
  • Y byd naturiol – mwd, dŵr, chwilod, pryfed genwair 
  • Darnau rhydd – brigau, cerrig, blychau cardfwrdd, cretiau, riliau cebl, ac ati. 
  • Yr elfennau 
  • Heriau ac ansicrwydd 
  • Symud 
  • Chwarae gwyllt 
  • Y synhwyrau, gwrando ar yr adar a blasu’r glaw

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Pont y Gof wedi’i lleoli ym Mhenrhyn Llŷn o dan awdurdod lleol Gwynedd. Mae hi’n ardal wledig lle mae cymuned cefn gwlad yn bwysig i holl randdeiliaid yr ysgol. 

Mae 83 o ddisgyblion ar y gofrestr gyda 12 o blant meithrin. Mae 77.5 % o ddisgyblion yr ysgol yn siarad Cymraeg gartref, 1.5% yn siarad Cymraeg a Saesneg a 21% yn siarad Saesneg ar yr aelwyd.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Cychwynnodd y gwaith wrth ymateb i’r her o greu, cyflwyno a dylunio ein cwricwlwm newydd ar gyfer yr ysgol, sy’n ymateb i egwyddorion a gofynion Cwricwlwm i Gymru. Wrth greu gweledigaeth yr ysgol rhoddwyd cyfle i holl randdeiliaid yr ysgol fod yn rhan ohoni. 

Drwy gyflawni yn Ysgol Pont y Gof, daeth i’r amlwg bod darparu ystod gyfoethog o brofiadau sydd wedi seilio ar nodweddion yr ardal leol yn hynod o bwysig er mwyn datblygu pob plentyn yn gyflawn, a rhoi’r medrau iddynt i fod yn rhan werthfawr o’u cymuned ac i lwyddo’n lleol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Casglu Barn y rhanddeiliaid 

Er mwyn dylunio ein cwricwlwm a llunio ein hegwyddorion, roedd angen mewnbwn a barn yr holl rhandaliad sy’n adnabod yr ysgol, y gymuned a’r ardal yn dda, e.e.rhieni, disgyblion, llywodraethwyr, cyn-lywodraethwyr, staff ac aelodau o’r gymuned. Gofynwyd iddynt: 

‘Beth maent yn gredu sy’n bwysig i blant Ysgol Pont y Gof fod yn gwybod, ei ddysgu a chael profiad ohono? ’ 

Dadansoddi a defnyddio barn y rhanddeiliaidi bwrpas 

Ffurfwyd grŵp bychan o lywodraethwyr i ddadansoddi’r holiaduron a chrynhoi’r ymatebion oedd yn cael ei nodi’n bwysig i ni fel ysgol. 

  • Bod yr ysgol yn rhan o’r gymuned a’u bod yn cael eu dysgu i werthfawrogi eu milltir sgwâr. 
  • Bod y disgybloin yn cael eu dysgu i fod yn aelodau gwerthfawr o’u cymunedau lle bynnag maent yn byw. 
  • Bod y disgyblion yn dangos balchder tuag at yr ardal leol. 
  • Codi ymwybyddiaeth o ffermio a byd amaeth ymysg y disgyblion a bod yn rhan o gymuned cefn gwlad a pharhau i gadw hen draddodiadau cefn gwlad i fynd, e.e. ffermwyr ifanc a bod y disygblion yn ymwneud a hanesion lleol. 
  • Bod y disgyblion yn rhan annatod o’r gymuned Gymreig a dangos balchder tuag ar yr iaith a diwylliant Cymreig.
  • Mentergarwch a rhoi profiadau i’r disgyblion gyd-weithio gyda busnesau lleol a dangos llwybr iddynt yn ifanc ar sut i lwyddo’n lleol. 

Cynllunio ein Cwricwlwm 

Mae plethu’r egwyddorion a’r agweddau pwysig a godwyd gan y rhanddeiliaid sy’n rhan annatod o gwricwlwm yr ysgol yn hanfodol. Er mwyn llwyddo i gyflawni hyn yn llwyddiannus, gofynnwyd i’r staff gyd-weithio’n agos i gynllunio gweithgareddau gan ddefnyddio’r egwyddorion sy’n bwysig i’r ysgol. Yn ogystal, roedd plethu hyn i ateb gofynion y pedwar diben a’r chwe maes dysgu a phrofiad yn bwysig, a hynny mewn modd diddorol a chyfoes er mwyn datblygu plentyn cyflawn.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Gan fod y gwaith hwn wedi gwreiddio yn llwyddiannus o fewn yr ysgol, mae’r cwricwlwm yr ysgol yn sicrhau bod… 

  • Profiadau dwfn o’r ansawdd uchel yn cael eu cyflwyno, sydd am arwain y disgyblion i dorri eu cwys eu hunain yn y dyfodol a rhoi cyfle iddynt lwyddo’n lleol. 
  • Y disgyblion yn datblygu’r wybodaeth a’r medrau y bydd eu hangen arnynt i symud drwy fywyd, ac i lwyddo i fod yn unigolion hapus, balch, hyderus ac annibynnol beth bynnag fydd eu llwybr mewn bywyd a hynny’n lleol. 
  • Bod yr athrawon yn angerddol dros annog y disgyblion i fod yn rhan o’r gymuned ac i ddysgu am economi’r gymuned wledig er mwyn datblygu medrau sydd angen i lwyddo’n lleol. 
  • Bod y disgyblion yn caffael medrau cadarn i fod yn greadigol ac yn barod i fentro, adnabod cyfleoedd i lwyddo yn lleol drwy’r gweithgareddau mentergarwch a’r prosiectau creadigol. Mae’r disgyblion yn cael cyfleoedd yn y ‘Cwt Seiri’r Gof’ i ddatblygu’r medrau gwaith pren sydd angen arnynt i ddefnyddio crefft er mwyn llwyddo’n lleol. 
  • Drwy’r prosiect ‘Gorau Glas’ sy’n dysgu medrau hanfodol er mwyn llwyddo a gwella, e.e. cyd-weithio, rhoi cynnig ar bethau newydd, dyfalbarhau, canolbwyntio, bod yn chwilfrydig, gwella eu gwaith, mwynhau dysgu, bod yn greadigol, ac ati. Mae’r disgyblion yn cael cyfle i gyfarfod pobl y gymuned sydd wedi llwyddo er mwyn codi ymwybyddiaeth y disgyblion o’r medrau sydd eu hangen arnynt i lwyddo’n lleol. 

Mae’r cyfleoedd gwerthfawr mae’r disgyblion yn ei gael i gyd-weithio’n agos gydag aelodau o fewn y gymuned er mwyn codi ymwybyddiaeth y disgyblion o’r gallu a’r cyfleoedd sydd ar gael yn lleol yn bwysig iawn. Gobeithio bydd hyn yn gwreiddio ynddynt ac yn eu dennu i fod eisiau aros yn lleol o fewn ein cymuned a gwneud hynny’n llwyddiannus. Trwy hyn gallwn sicrhau dyfodol ein cymuned a’r iaith Gymraeg.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

  • Rhannwyd yr arfer gyda’r corff llywodraethol trwy gyflwyniadau. 
  • Mae’r ysgol wedi rhannu’r model a’r strategaeth gyda’r consortia rhanbarthol. 
  • Rhannu’r gwaith mae’r digyblion wedi bod yn ei gyflawni gyda’r gymuned ac ar wefannau cymdeithasol. 
  • Rhannu’r arfer gyda ysgolion sy’n ymweld a’r ysgol.