Arfer effeithiol Archives - Page 57 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir Ysgol Pencae ym maestref Llandaf yn ninas Caerdydd gyda’r dalgylch yn gwasanaethu disgyblion o ardal orllewinol y brif ddinas.

Mae niferoedd yr ysgol yn gyson gyda 210 o ddisgyblion o’r Dosbarth Derbyn hyd at Flwyddyn 6 yn yr ysgol. Mae nifer o feithrinfeydd cyfrwng Cymraeg a di-Gymraeg yn trosglwyddo plant i’r ysgol ar gyfer y Dosbarth Derbyn gan nad oes darpariaeth meithrin gan yr ysgol.

Dros y tair blynedd diwethaf, mae oddeutu 2.5% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn cinio ysgol am ddim yn yr ysgol, sy’n sylweddol is na’r cyfartaledd ar gyfer Cymru. Daw 16% o ddisgyblion o gartrefi lle siaredir y Gymraeg gyda gweddill y disgyblion yn dod o gartrefi ble mae un o’r rhieni’n siarad Cymraeg neu’r ddau riant yn ddi-Gymraeg.

Mae tua 11.5% o ddisgyblion ar y gofrestr anghenion dysgu ychwanegol a thua 2% o gefndir ethnig lleiafrifol.

Cyd-destun a chefndir sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Pencae wedi datblygu partneriaethau cyffrous gyda’r gymuned leol i sicrhau fod gwyddoniaeth yn ‘ffynci’ ac yn gyfoes i’w disgyblion. Mae gweithdai gwyddonol ymarferol ar waith yn wythnosol ar draws yr ysgol.  Yn am, bydd ymwelydd arbenigol neu gyfarpar gwyddonol sydd ar fenthyg, wedi sbarduno’r gweithdai hyn.  Trwy ymgysylltu â phartneriaethau cyffrous yn y gymuned, mae profiadau dysgu gwyddoniaeth yn Ysgol Pencae yn gyfoethog, yn berthnasol ac yn fyw.

Mae’n ysgol ddinesig sy’n manteisio ar gyfleoedd sydd ar gael ynghyd â chwarae rhan fwy rhagweithiol mewn meithrin perthnasoedd o fewn y gymuned gan gynnwys rhieni’r ysgol. 

Mae llawer o gyfleoedd cyfoethog yng Nghaerdydd ar gyfer datblygu partneriaethau effeithiol gyda sefydliadau addysgol, masnachol a chymunedol.  Roedd yr ysgol am ddatblygu partneriaethau effeithiol a chynaliadwy i ennyn diddordeb a chyfoethogi’r cwricwlwm gwyddoniaeth ynghyd ag ennyn diddordeb gyrfaoedd yn y byd STEM (science, technology, engineering and mathematics) i ferched yn ogystal â bechgyn.

Disgrifiad a natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Wrth gynllunio mae’r athrawon yn chwilio’n ddiflino am gyfleoedd i ddod â’r pwnc yn fyw i’r disgyblion.  Credir bod cydweithio gydag arbenigwyr STEM sydd yn angerddol am eu maes yn fodd effeithlon i ysbarduno diddordeb a dealltwriaeth y disgyblion. 

Ar ddechrau bob thema, caiff llais y plentyn le blaenllaw yn y cynllunio wrth i staff feddwl am bartneriaethau addas ynghyd â chwestiynau cychwynnol y disgyblion. 

Amcanion yr ymgysylltu yw i: 
• fanteisio ar y gwasanaethau sydd ar gael yn lleol i gyfoethogi’r cwricwlwm
• ysbarduno brwdfrydedd y disgyblion wrth ddod â gwyddoniaeth yn fyw
• godi proffil y pwnc yn yr ysgol.

Mae’r ysgol yn chwilio’n barhaus am wahanol gyfleoedd i ddatblygu partneriaethau newydd.  Mae staff bob amser yn barod i sefydlu perthynas lewyrchus gydag ystod eang iawn o sefydliadau.  Dyma gipolwg ar rai o’r gweithgareddau sydd ar waith yn sgîl hyn, yn Ysgol Pencae:

Partneriaethau Allanol:
• Cynhelir clybiau gwyddoniaeth gan gwmni masnachol yn allgyrsiol i ddisgyblion yr ysgol gyfan
• Gwobr PSQM, www.PSQM.org.uk <http://www.PSQM.org.uk>  Dyma gynllun sy’n datblygu ac yn dathlu addysgu a dysgu gwyddoniaeth gynradd. Mae’r ysgol yn anelu at dderbyn y wobr arian wrth i’r cydlynydd fonitro’r pwnc o fewn yr ysgol dan oruchwyliaeth mentor arbenigol. 
• Mae’r ysgol wedi datblygu perthynas werthfawr gyda llysgenhadon STEM trwy <>.  Bydd y cydlynydd yn achlysurol yn mynychu cyrsiau hyfforddi Gweld Gwyddoniaeth er mwyn derbyn syniadau newydd am ymholiadau gwyddonol.  Mae disgyblion blwyddyn 6 hefyd wedi ennill gwobrau Crest Darganfod dan oruchwyliaeth y llysgenhadon hyn ar ôl dangos, trwy gyfres o weithdai ymarferol, eu bod wedi datblygu eu medrau cydweithio yn ogystal â’u gwybodaeth wyddonol. Mae’r ysgol wedi benthyca cyfarpar gwyddonol, fel y ceir solar oddi wrthynt yn ystod ei gweithdy ar ynni amgen. 
• Manteisiodd yr ysgol ar gyfleoedd i wahodd sioeau gan gwmnïau ac arbenigwyr gwyddonol fel Sioe’r Dreigiaid a Sioeau Techniquest i’r ysgol i ysbrydoli’r disgyblion
• Mae’r ysgol hefyd yn trefnu ymweliadau addysgiadol i ymestyn eu gwybodaeth wyddonol, fel Pwerdy Trydan lleol.

Rhieni
• Mae criw o rieni brwd, sy’n fathemategwyr ac yn wyddonwyr yn cynnal Clwb Gwyddoniaeth ar ôl yr ysgol.  Mae’r clybiau hyn yn cefnogi’r gwaith thema a wneir ar lawr y dosbarth wrth arwain tasgau dysgu cyfoethog fel arsylwi ar organau anifeiliaid go iawn.
• Tra’n astudio creigiau ym mlwyddyn 3, gwahoddwyd daearegydd sy’n riant yn yr ysgol, i’r dosbarth i sôn am ei waith yn astudio llosgfynyddoedd.
• Daeth rhiant sy’n fydwraig i siarad gyda disgyblion y Cyfnod Sylfaen am bwysigrwydd hylendid dwylo.  Dysgon nhw sut i olchi eu dwylo’n gywir a fe gawson nhw gyfle i arsylwi ar lanweidddra eu dwylo nhw o dan beiriant golau uwchfioled.
Partneriaethau Addysg Uwch
• Fel rhan o’i phartneriaeth gydag Adran BioWyddorau Prifysgol Caerdydd, trefnwyd Ffair Wyddoniaeth lwyddiannus yn y neuadd i deuluoedd yr ysgol.  Gwahoddwyd disgyblion o Ysgol Uwchradd Plasmawr i gynnal stondinau arddangos yno.  Roedd myfyrwyr o’r Brifysgol hefyd wedi paratoi arddangosfeydd i ysbrydoli’r nifer fawr o blant a rhieni a ddaeth i’r ffair.
• Mae’r ysgol yn manteisio ar arbenigedd ei Llysgennad STEM o Adran BioWyddonol y Brifysgol, sydd hefyd yn cynorthwyo i ymestyn gwybodaeth wyddonol disgyblion blwyddyn 6.  Mae’n gwneud hyn trwy, er enghraifft, gynnal sesiwn holi ac ateb ar ddechrau’r thema ‘O Dan y Croen,’ ac esbonio cylchrediad y gwaed cyn y gweithdy ar effaith ymarfer corff ar gyfradd curiad y galon.  Mae’r Llysgennad hefyd yn rhannu cyfarpar arbenigol fel mesuryddion pwls a mesurydd foltedd gyda’r ysgol er mwyn gallu cynnal gweithdai cyffrous wrth ymarfer medrau mesur y disgyblion.
• Cafwyd ymweliad gan fyfyrwyr o Ysgol Meddygaeth Prifysgol Caerdydd i gynnal gweithdai ‘Achub Asthmatig’ gyda’r disgyblion hŷn.  Yn dilyn hyn cynlluniodd y disgyblion ymholiad gyda gwellt yfed cul a llydan er mwyn profi’r wybodaeth a gyflwynwyd iddynt gan yr arbenigwyr.
• Mae Ysgol Pencae yn rhan o brosiect TAPS Cymru, sef Asesiad Athrawon mewn Gwyddoniaeth Gynradd (TAPS) Cymru – Teacher Assessment in Primay Science.  Prosiect yw hwn a sefydlwyd gan Brifysgol Bath Spa yn 2013.  Amcanion y prosiect yw datblygu model asesu dibynadwy ysgol gyfan ar wyddoniaeth.  Mae’r adnodd hunanasesu hwn, sef y pyramid, sydd ar gael ar y rhyngrwyd eisoes, yn rhoi syniadau da ar asesu’r pwnc.  Mae’r ysgol, o dan oruchwyliaeth tiwtoriaid gwyddoniaeth, Prifysgol Fetropolitan Caerdydd yn y broses o gasglu enghreifftiau o weithgareddau asesu er mwyn llunio pyramid TAPS Cymru.
 
Partneriaeth ysgolion Cynradd
Mae’r cydlynydd yn cydweithio’n agos â chydlynwyr ysgolion cynradd lleol er mwyn rhannu arfer dda ac i drafod syniadau cyfredol.  Mae’r staff yn treialu adnodd sydd wedi ei baratoi gan ysgol leol er mwyn datblygu medrau hunanasesu’r disgyblion yn eu medrau gwyddonol.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r ysgol yn ystyried bod mabwysiadu partneriaethau o fewn y gymuned wedi cyfrannu at:
• safonau uchel ym medrau gwyddonol y disgyblion
• lefelau uchel o ymgysylltiad disgyblion â dysgu gwyddoniaeth trwy ddod â’r pwnc yn fyw ac yn berthnasol iddynt
• cyfraddau cryf o gynnydd yng nghanran y disgyblion sy’n cyflawni lefel 5 ar ddiwedd cyfnod allweddol 2
• cynnydd nodedig ym medrau rhyngweithiol y disgyblion i gydweithio o fewn tîm wrth ddatblygu ymholiadau gwyddonol
• trefnu Ffair Wyddoniaeth lwyddiannus yn neuadd yr ysgol i ddathlu llwyddiant yr amrywiaeth bartneriaethau wrth iddynt oll ddod ynghyd yn y Ffair.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer da?

Mae’r ysgol wedi rhannu arfer da gydag ysgolion eraill y clwstwr a’r Consortiwm trwy gynnal gweithdai a chyflwyniadau i athrawon ar wahanol agweddau o addysgu a dysgu gwyddoniaeth.  Yn ogystal â hyn, mae’n datblygu partneriaethau pellach gyda’r Prifysgolion yng Nghaerdydd a Phrifysgol Bath Spa.  Bydd yr ysgol hefyd yn parhau i fanteisio ar y cyfleoedd a gynigir iddi gan fudiadau fel Gweld Gwyddoniaeth er mwyn cyfoethogi profiadau’r disgyblion yn y maes hwn. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol San Siôr yn ysgol gynradd wirfoddol a gynorthwyir yr Eglwys yng Nghymru yn Llandudno, Gogledd Cymru.  Mae 245 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd.  Ceir disgyblion sy’n cynrychioli 15 o genhedloedd yn yr ysgol, a disgrifir bod 17% o’i phoblogaeth o darddiad Prydeinig heb fod yn wyn a bod 23% yn dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae ychydig o ddisgyblion yr ysgol yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim.

Mae Ysgol San Siôr yn darparu cwricwlwm ysgogol a heriol sy’n grymuso disgyblion i feddwl drostynt eu hunain ac i ragori ar eu disgwyliadau.  Mae dealltwriaeth o gyfyngiadau’r ystafell ddosbarth fel amgylchedd dysgu a’r cyfleoedd a geir yn yr amgylchedd ehangach yn egwyddor graidd sy’n cyfeirio darpariaeth yr ysgol yn dda.

Mae’r amgylchoedd yn darparu amgylchedd dysgu cyfoethog ac amrywiol sy’n ategu gwaith yr ystafell ddosbarth.  Mae pysgodyn aur yr ysgol wedi’i ddisodli â chameleonod, ieir, crwbanod, madfallod monitor, gecoaid o bob math, a brogaod egsotig, maint soseri.  Nod y staff yw rhoi’r holl fedrau a’r wybodaeth i ddisgyblion i’w galluogi i ddod yn ddinasyddion cyfrifol a gweithgar wrth iddynt symud ymlaen i gam nesaf eu haddysg.

Nod yr ysgol yw darparu gymaint o brofiadau uniongyrchol ag y bo modd i ddisgyblion, ac mae o’r farn bod defnyddio byd natur fel adnodd yn ffactor allweddol i gynnal safonau academaidd craidd lle mae disgyblion yn ymfalchïo yn y byd o’u cwmpas ac yn datblygu hoffter o ddysgu.  Enillodd yr ysgol Wobr Menter Ysgol Gynradd Orau Llywodraeth Cymru am y fenter arloesol ‘Wyau San Siôr’.  Ochr yn ochr â datblygu cwricwlwm creadigol sy’n meithrin dysgu mwy annibynnol, mae Ysgol San Siôr hefyd yn cydnabod yr angen i ddarparu dulliau dysgu mwy uniongyrchol i gefnogi dysgwyr y nodwyd bod angen cymorth ychwanegol arnynt.  Er enghraifft, mae’r ysgol yn defnyddio ymyriadau darllen a rhifedd yn seiliedig ar dystiolaeth. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Erbyn hyn, mae llawer o ysgolion yn cadw ieir ac anifeiliaid mewn ymdrech i gyfoethogi’r cwricwlwm.  Dechreuodd Ysgol San Siôn yn debyg iawn i ysgolion eraill, gan gadw chwe iâr a chasglu eu hwyau.  Yna, gwelodd y staff gyfle addysgol a masnachol na fanteisiwyd arno’n flaenorol.  Fe wnaethant hefyd gydnabod yr angen i ehangu amgylchedd dysgu’r ysgol mewn ffordd a oedd yn galluogi disgyblion i ehangu a gwella eu medrau llythrennedd a rhifedd trwy dasgau mwy perthnasol, mewn cyd-destun.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r ysgol yn cynhyrchu dros 20,000 o wyau’n flynyddol erbyn hyn, a dywed mai hi yw’r unig ysgol yng Nghymru sy’n gallu gwerthu wyau i sefydliadau manwerthu.  Mae’r ysgol wedi cofrestru fel gorsaf bacio ac mae’n stampio bob wy gyda chod unigryw sy’n galluogi gwerthu i siopau manwerthu, yn dilyn cymeradwyaeth gan y Gwasanaethau Rheoliadol a’r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Labordai Milfeddygol.

Mae’r elfennau ‘fferm ysgol’ yn herio medrau entrepreneuraidd y plant yn effeithiol drwy’r cysylltiadau a sefydlwyd gyda chanolfan leol bwydydd o Gymru fel man i werthu wyau’r ysgol yn ogystal â mannau eraill.  Mae’r ysgol wedi datblygu cysylltiadau busnes eraill gyda chwmni gwaith saer sy’n cyflenwi deunydd gwely yn gyfnewid am wyau.  Yn sgil y prosiect arloesol iawn hwn, nid yn unig y mae’r ysgol wedi’i chydnabod fel ysgol sy’n gallu gwerthu wyau drwy siopau manwerthu, ond mae hefyd wedi ennill gwobr Menter Ysgol Gynradd Orau gan Gynllun Criw Mentrus Llywodraeth Cymru.  Arweiniodd hyn at gydnabyddiaeth genedlaethol, gyda’r ysgol yn ymddangos ar BBC Countryfile, S4C, ITV Wales a rhaglenni cenedlaethol eraill. 

Mae wythnosau â thema yn galluogi pob grŵp blwyddyn i gyfranogi’n llawn, nid yn unig yn casglu wyau ac yn cynnal a chadw’r cutiau, ond mae wedi codi safonau hefyd.  Mae staff yn cynllunio gweithgareddau ar draws pob un o feysydd y cwricwlwm a dynnir o weithgareddau ysbrydoli fel o lyfr Roald Dahl ‘Danny Champion of the World’.  Maent yn cynnwys ysgrifennu creadigol ar sut i ddal iâr; mewnbynnu data ar ‘daenlenni incwm / gwariant’ a chyfrifo elw; pennu cryfder sŵn y ‘ceiliog niwsans’ gan ddefnyddio cofnodwyr data i fesur desibelau a pha mor debygol y mae o effeithio ar y gymuned leol; a hefyd ysgrifennu ar draws ystod o genres.  Mae ymgorffori gweithgareddau o’r fath mewn wythnosau â thema wedi ychwanegu gwerth mawr at y gwaith sy’n gysylltiedig â chadw ieir, ac mae wedi cyfrannu at gynnal safonau uchel ym medrau llythrennedd a rhifedd disgyblion. 

Mae’r ysgol wedi buddsoddi elw mewn prosiectau tebyg, fel sefydlu gwenynfa ar safle’r ysgol.  Yn ei thro, mae wedi defnyddio refeniw o’i chynhaeaf mêl a’i gwerthiannau wyau i dalu am gwtshys darllen ac offer chwarae awyr agored, yn ogystal ag ehangu’r wenynfa.  Mae gan y cyngor ysgol lais wrth benderfynu sut dylai’r ysgol ddefnyddio’i helw.  Rhaid cofio, er mwyn sefydlu’r fferm, fod yr ysgol wedi gorfod edrych ar ffyrdd eraill o gynhyrchu incwm.  Gwnaeth hyn drwy waredu dau fin 1,100 litr a chael biniau ailgylchu yn eu lle.  Fe wnaeth y symudiad hwn tuag at wella ailgylchu greu digon o gyllid i alluogi’r ysgol i ddatblygu’r elfen fferm yn y lle cyntaf.

Mae’r wyau o’r haid o 50 o ffesantod aur addurnol yn cael eu marchnata hefyd a’u gwerthu ar eBay, ac mae’r ysgol yn deor canran o’r wyau bob blwyddyn er mwyn cynnal yr haid fridio.

Mae perllan a sefydlwyd ar gae’r ysgol, a lleiniau llysiau yn galluogi’r ysgol i gynaeafu ffrwythau a llysiau i wneud siytni.  Mae system fanwl Dadansoddi Peryglon a Phwynt Rheoli Critigol wedi galluogi’r ysgol i wneud a gwerthu siytni’r ysgol; ac mae Grŵp Anogaeth yr ysgol yn defnyddio’r ffrwythau a’r llysiau a dyfir yn nhwnnel polythen ac ar leiniau llysiau’r ysgol mewn ffyrdd cyffrous sy’n cynyddu eu hunan-barch a’u hyder. 

Bob wythnos, mae’r ysgol yn amserlennu dosbarthiadau gwahanol i oruchwylio’r dyletswyddau sy’n gysylltiedig â chynnal elfen ‘fferm’ yr ysgol.  Maent yn cysylltu gweithgareddau â’r cwricwlwm i godi safonau disgyblion mewn amrywiaeth o ffyrdd.

Mae’r agweddau entrepreneuraidd ar San Siôr yn ddatblygiad cymharol newydd, y profwyd eu bod yn boblogaidd, ac mae plant yn cynnig gweithdai i ysgolion eraill, yn seiliedig ar addasu, ecoleg a chadwraeth.  Cymharwyd ansawdd y gweithdai hyn â gweithdai masnachol tebyg i sicrhau gwerth am arian.  Mae’r ysgol yn mynnu bod disgyblion yn ymchwilio ac yn cyflwyno’u canfyddiadau  mewn ffyrdd bywiog i ddal diddordeb y gynulleidfa, o ddal cameleon wrth iddo saethu ei dafod elastig allan, i ddisgrifio creadur cyffredin sydd â mwy o ddannedd na morgi mawr gwyn, ond dim ond un droed!  Mae medrau ymchwilio disgyblion ar y rhyngrwyd wedi gwella yn unol â’u hawch am wybodaeth. 

Mae ail-fuddsoddi cyllid mewn prosiectau tebyg wedi bod yn athroniaeth ganolog i’r prosiectau y mae’r ysgol yn ymgymryd â nhw.  Er mai megis cychwyn y mae’r ysgol o ran cadw gwenyn, mae staff wedi cynyddu’r cychod gwenyn o un cwch ddwy flynedd yn ôl i saith cwch heddiw.  Mae camera yn un o’r cychod sy’n trosglwyddo lluniau o weithgarwch y cwch gwenyn i sgrin yng nghyntedd yr ysgol.  Mae gwerth addysgol cadw gwenyn yn aruthrol a bydd yn cael ei ddatblygu ymhellach, tra bod y gwerth masnachol eisoes wedi’i wireddu’n llawn, gyda’r holl fêl yn cael ei werthu o fewn dyddiau i bob cynhaeaf mêl, yn Ffair Fêl hynaf Cymru yng Nghonwy.  Bydd yr ysgol yn ymchwilio ymhellach i’r modd y gellir defnyddio gwenyn i godi safonau ar draws y cwricwlwm yn y dyfodol. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi galluogi athrawon i gynllunio cwricwlwm perthnasol a diddorol sy’n diwallu anghenion pob dysgwr.  Mae athrawon wedi sicrhau bod amgylchedd dysgu cyfoethog yr ysgol yn cael ei ddefnyddio’n effeithiol i ddarparu cyd-destunau heriol i ddatblygu medrau llythrennedd a rhifedd disgyblion.  Erbyn hyn, mae disgyblion yn cymhwyso ystod o fedrau rhifedd a llythrennedd yn hyderus i safon dda iawn ar draws y cwricwlwm.  Mae medrau llefaredd disgyblion, ac yn benodol, eu hyder wrth gyflwyno i ystod eang o gynulleidfaoedd, wedi gwella’n sylweddol dros y blynyddoedd diwethaf.  Hefyd, mae gan ddisgyblion ddealltwriaeth dda iawn o waith entrepreneuraidd, gan gynnwys agweddau allweddol fel elw a cholled, a chyfrifyddu syml.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu’r gwaith hwn drwy ymddangos ar y teledu’n genedlaethol ac yn lleol, BBC Countryfile, ITV News, CBeebies, S4C Ffermio, BBC Radio a radio lleol.  Yn dilyn ymlaen o’r cyhoeddusrwydd hwn, mae ysgolion ledled y Deyrnas Unedig wedi cysylltu â chi i gael cyngor ac i drefnu ymweliadau i weld y gwaith.  Erbyn hyn, mae Prifysgol John Moores yn trefnu ymweliadau blynyddol gyda 40 o fyfyrwyr i gael gweld yn uniongyrchol sut mae’r amgylchedd dysgu yn gallu effeithio ar safonau, ac maent wedi cynnwys yr ysgol fel astudiaeth achos ar gyfer eu cyhoeddiad nesaf, “Understanding Sustainability in the Early Years across the UK”. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Parc Hendredenny mewn ardal breswyl ar gyrion Caerffili.  Mae 249 o ddisgyblion ar gofrestr yr ysgol, gan gynnwys 39 sy’n mynychu’r feithrinfa yn rhan-amser.  Mae wyth o ddosbarthiadau un oedran.  Mae tua 5% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw cyfartaledd Cymru.  Mae’r ysgol yn nodi bod anghenion dysgu ychwanegol gan 12% o ddisgyblion, sy’n is o lawer na’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae datganiad o anghenion addysgol arbennig gan ychydig iawn o ddisgyblion, ac mae ychydig iawn yng ngofal yr awdurdod lleol.  Mae bron yr holl ddisgyblion o ethnigrwydd gwyn Prydeinig ac yn dod o gartrefi lle siaredir Saesneg fel y brif iaith.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Gan fod gan yr ysgol niferoedd isel o ddisgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim, mae arweinwyr yn teimlo ei bod yn bwysig darparu digon o her i’r disgyblion mwy abl tra’n sicrhau hefyd bod anghenion yr holl ddysgwyr yn cael eu diwallu.  Yn dilyn hunanarfarnu, nododd arweinwyr yr angen i symleiddio arferion asesu ar gyfer dysgu, ac i wella cysondeb ac ymatebolrwydd er mwyn cau bylchau medrau ar draws y Cyfnod Sylfaen a chyfnod allweddol 2.  Penderfynwyd defnyddio’r dechnoleg a oedd ar gael ac arbenigedd yr holl staff mewn technoleg gwybodaeth a chyfathrebu (TGCh).

Mae’r dirprwy bennaeth wedi ymgymryd â rôl cydlynydd asesu ers 2010.  Fodd bynnag, mae pob un o’r staff yn gysylltiedig â’r broses asesu ar gyfer dysgu sydd o ansawdd uchel.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Mae pob un o’r staff yn cyfranogi mewn asesu ar gyfer dysgu trwy gofnodi’u harsylwadau o gynnydd disgyblion, ac maent yn arfarnu eu perfformiad ar ddogfen electronig a rennir drwy Hwb.  Pan fydd staff yn nodi bwlch medrau yn nysgu’r disgyblion, cofnodir hyn ar e-ddogfen gydweithredol yn OneDrive, a gall yr holl ymarferwyr gael mynediad iddi ar unwaith.  Mae’r arsylwadau ffurfiannol hyn yn galluogi athrawon dosbarth i fod yn ymatebol trwy gynllunio ymyriadau ‘cau’r bwlch medrau’ yn ddi-oed, gan ddyrannu adnoddau a staff i fynd i’r afael ag anghenion grŵp ac unigolion.  Mae hyn yn aml yn digwydd ar yr un diwrnod, ac mae’n rhoi dysgwyr ar lwybr at feistrolaeth.

Mae staff yn annog disgyblion Blwyddyn 6, yn enwedig y rhai mwy abl, i gofnodi eu ‘camau nesaf’ eu hunain.  Os ydynt yn gweld medr yn heriol, maent yn gwneud cofnod ac mae’r athro yn paratoi dewis o adnoddau wedyn i’w cynorthwyo, gan eu galluogi i weithio ar fedr yn annibynnol.

Mae disgyblion ym Mlwyddyn 2 hefyd yn dewis darnau o waith lle teimlant eu bod wedi dangos medr arbennig yn dda. Cymerant dystiolaeth ffotograffig neu fideo, a’i lanlwytho i’w hardal storio yn Hwb, gan ddefnyddio rhaglen J2E.  Mae disgyblion yn anodi eu gwaith, gan ddefnyddio’r opsiwn ‘sgwrs ddysgu’.  Mae hyn yn darparu cyfleoedd iddynt fyfyrio ar eu dysgu, a chyfle i athrawon a disgyblion gael deialog hir ac ystyrlon mewn amrywiaeth o leoliadau, gan gynnwys y cartref.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau disgyblion?

Mae disgyblion yn gwneud cynnydd da iawn yn eu medrau llythrennedd a rhifedd.  Mae dealltwriaeth glir o gyflawniad disgyblion gan yr holl staff sy’n gweithio gyda charfan, ac mae targedau unigoledig gan yr holl ddisgyblion.  Pan fydd staff neu ddisgyblion yn nodi unrhyw faterion, maent yn mynd i’r afael â nhw yn ddiymdroi fel arfer, ar yr un diwrnod neu’r diwrnod nesaf mewn sesiynau medrau sylfaenol, gan hyrwyddo cyfleoedd dysgu disgyblion i’r eithaf felly a’u galluogi i ymgysylltu’n llawn â  cham nesaf eu taith ddysgu. 

Mae’r ysgol yn y 25% uchaf o ysgolion tebyg yn gyson ar gyfer llythrennedd a rhifedd, ac mae perfformiad disgyblion ar y lefel uwch uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae holiaduron Agweddau Disgyblion at eu Hunain a’r Ysgol (PASS) yn darparu tystiolaeth eu bod yn ymgysylltu’n dda â dysgu eu hunain a’u bod yn dod yn ddysgwyr uchelgeisiol a galluog. 

Sut ydych chi wedi ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu’r arfer dda hon yn eang trwy gyflwyniadau, arddangosiadau a gweithdai mewn amrywiaeth o leoliadau:
• Cyfarfod rhwydwaith cydlynydd TGCh y consortiwm rhanbarthol
• Digwyddiad ‘Arfer Dda’ technoleg gwybodaeth Caerffili
• Adolygiad ysgolion/Ysgolion Gwyrdd cymheiriaid
• Clwstwr
• Digwyddiad ‘Arfer Dda’ mathemateg y consortiwm rhanbarthol
• Marchnad ysgolion arloesi
• Ysgolion partneriaeth
• Cyfarfodydd llywodraethwyr

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol y Preseli yn ysgol gyfun gymunedol, benodedig ddwyieithog, i ddisgyblion 11-18 oed. Cynhelir yr ysgol gan awdurdod lleol Sir Benfro.  Mae ynddi 906 o ddisgyblion ac mae 162 yn y chweched dosbarth.  Lleolir yr ysgol ym mhentref Crymych yng ngogledd y sir ac mae’n gwasanaethu dalgylch eang gwledig sydd yn cynnwys trefi Hwlffordd, Penfro a Dinbych Y Pysgod.  Yn gyffredinol, daw disgyblion o ardaloedd nad ydynt yn ffyniannus nac ychwaith dan anfantais economaidd.  Mae 4.9% o ddisgyblion yn gymwys i brydau ysgol am ddim.  Daw lleiafrif o’r disgyblion (tua 43%) o deuluoedd lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad gartref ac mae bron pob un o’r disgyblion yn siarad Cymraeg yn rhugl.  Caiff pob disgybl ei addysgu trwy gyfrwng y Gymraeg.  Derbynia’r ysgol disgyblion o’r ystod lawn o allu.  Mae 21% o ddisgyblion ar gofrestr anghenion addysgu ychwanegol yr ysgol, gydag 1% ar ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.  Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn ysgol arloesi ac mae’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill i fwrw ymlaen â datblygiadau yn ymwneud â’r cwricwlwm a dysgu proffesiynol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain yn y sector?

Mae Ysgol y Preseli wedi bod yn cyflwyno’r Fagloriaeth i bob disgybl yng nghyfnod allweddol 4 a 5 ers 2005.  Mae canlyniadau’r Fagloriaeth yn rhagorol.  Yn 2016 graddiwyd y Fagloriaeth am yr ail flwyddyn.  Llwyddodd 89% o’r cohort i ennill Diploma Uwch a 100% o’r disgyblion a gofrestrwyd.  Roedd y canran llwyddiant A*-A yn 51% ac A*-C yn 100%. Mae cyfraddau llwyddiant Cymhwyster Bagloriaeth Cymru Legacy wedi bod yn rhagorol 2007-2016. Mae llwyddiant y Fagloriaeth yng nghyfnod allweddol 4 a chyfnod allweddol 5 wedi gosod yr ysgol ar flaen y gad yng Nghymru o ran deilliannau.

Mae Cydlynydd y Fagloriaeth yn aelod o’r Tîm Rheoli.  Mae’r Fagloriaeth ar ei newydd wedd yn darparu cyfle i’r ysgol ddatblygu dull newydd o gyflwyno heriau’r Tystysgrif Her Sgiliau. Mae Cydlynydd y Fagloriaeth yn gyfrifol am arwain timoedd cyfnod allweddol 4 a chyfnod allweddol 5.  Yn 2016 penodwyd cydlynwyr ar gyfer pob her sy’n defnyddio’u harbenigedd i lunio rhaglen dysgu ac addysgu ysgogol ac ysbrydoledig.  Ystyria’r ysgol hyn yn ddull effeithiol o ddosrannu cyfrifoldebau a meithrin arbenigedd yn y gwahanol heriau.  Mae’r Cydlynydd yn llunio Hunan Arfarniad a Chynllun Gwella Adrannol yn flynyddol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r weithgaredd?

Cyfrifoldeb y Cydlynydd a Chydlynwyr yr Heriau yw paratoi cynlluniau gwaith heriol a phriodol sy’n datblygu’n synhwyrol ar wybodaeth gyd-destunol.  Mae’r adran yn ymroi i ddarparu profiadau dysgu sy’n ddiddorol, heriol ac yn ysgogol e.e. Cynhadledd Menter #MENTRO17.  Bu’r gynhadledd yn gyfle i ddisgyblion weithio fel tîm, i ddatrys problemau ac i feddwl yn greadigol cyn derbyn cyngor a chefnogaeth wrth bobl busnes ac entrepreneuriaid llwyddiannus yr ardal.  Rhoddwyd pwyslais ar ddatblygu sgiliau cyflogadwyedd ac arloesedd.

Mae’r ysgol yn darparu gwybodaeth am yr holl gyfleoedd gyrfaol sydd ar gael gan gynnig arweiniad di duedd sy’n helpu disgyblion i ddewis y llwybr cywir. Mae’r ysgol yn cydnabod cynnwys y Fagloriaeth a’r Tystysgrif Her Sgiliau fel rhan annatod o raglen Gyrfau a Byd Gwaith yr ysgol. Derbynia’r disgyblion gyfarwyddyd a chyngor o ansawdd dda mewn perthynas â’u llwybrau dysgu gyrfaol e.e. Cynhadledd Paratoi’r Ffordd i Flwyddyn 11, Cynadleddau Hwb Seren a Noson Llwybrau’r Dyfodol i Flynyddoedd 11 a 12.

Mae heriau’r Dystysgrif Her Sgiliau yn meithrin y medrau angenrheidiol i lwyddo ym myd gwaith.  Er mwyn cyfoethogi’r ddarpariaeth i ddisgyblion mae’r adran wedi creu cysylltiadau uniongyrchol gyda busnesau ac entrepreneuriaid lleol wrth gyflwyno rhaglen ddysgu arloesol.  Mae’r adran yn defnyddio mewnbwn a chyngor yr entrepreneuriaid wrth lunio a gweithredu’r ddarpariaeth gan sicrhau bod cynlluniau gwaith, gweithgareddau ac adborth yn addas i bwrpas nid yn unig er mwyn cwrdd â gofynion yr heriau ond hefyd er mwyn paratoi disgyblion ar gyfer llwybr gyrfa yn y dyfodol.

Er mwyn diwallu anghenion Her y Gymuned mae’r ysgol wedi datblygu partneriaethau adeiladol a chyffrous gyda Pharc Cenedlaethol Arfordir Sir Benfro a Sefydliad Paul Sartori.

Mae meithrin sgiliau digidol disgyblion yn flaenoriaeth i’r ysgol a’r adran. Defnyddir cynllun ‘Dewch a’ch Dyfais’ ym Mlynyddoedd 10 i 13 er mwyn cyfoethogi profiadau digidol.  Mae’r adran yn manteisio ar y datblygiadau digidol diweddaraf er mwyn cryfhau effeithiolrwydd personol ein disgyblion a’u paratoi ar gyfer gofynion byd gwaith y dyfodol.  Mae tystiolaeth bod yr adran yn defnyddio Facebook, Show My Homework, HWB a Trydar yn effeithiol i gysylltu â’r cartref er mwyn codi ymwybyddiaeth rhieni o berthnasedd y cymhwyster.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae cydweithio agos rhwng yr ysgol a busnesau ac entrepreneuriaid yn darparu mewnwelediad allweddol i ddisgyblion i fyd gwaith.  Nid yn unig mae’r rhaglen dysgu ac addysgu yn mynd tu hwnt i ateb gofynion y cymhwyster ond mae hefyd yn cyfoethogi dealltwriaeth disgyblion o’r hyn sydd o’u blaenau wrth fentro i addysg bellach, addysg uwch a byd gwaith.  Trwy ddarparu cyfleoedd i ddisgyblion i ddysgu am brofiadau, llwyddiannau a chamgymeriadau entrepreneuriaid llwyddiannus, arfogir disgyblion i fod yn arloesol, i feddwl yn greadigol ac i gymryd risg sef gofynion Heriau’r Tystysgrif Her Sgiliau.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu’ch arfer da?

Rhennir adnoddau ar gais ysgolion eraill yn aml er mwyn rhannu ein harfer da.  Mae’r adran yn cydweithio’n agos ac yn adeiladol gydag ysgolion Sir Benfro ac ysgolion Cyfrwng Cymraeg y rhanbarth er mwyn sicrhau ansawdd a chryfhau prosesau asesu.  Mae adnoddau’r adran yn cael eu harbed ar Hwb+.  Estynnir gwahoddiad i randdeiliaid perthnasol i ymweld â neu i gyfranogi mewn digwyddiadau megis Cynhadledd #Mentro17.  Mae’r cyfan yn cael eu hysbysu i eraill trwy Facebook yr Ysgol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Gymraeg Casnewydd, wedi ei lleoli yn ardal Ringland o Gasnewydd.  Mae’n darparu addysg i ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed.  Mae 353 o ddisgyblion ar y gofrestr, sy’n cynnwys 52 disgybl oed meithrin.  Cymraeg yw iaith bob dydd yr ysgol a phrif gyfrwng y dysgu a’r addysgu.  Fe addysgir Saesneg yn ffurfiol yng nghyfnod allweddol 2.

Tua 2% o’r disgyblion sy’n dod o gartrefi lle siaredir Cymraeg.  Mae ychydig dros 18% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim ac mae 20% ar y gofrestr anghenion dysgu ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae’r ysgol yn cydnabod bod defnydd o strategaethau creadigol yn ennyn diddordeb pob disgybl ac yn arwain at safonau uchel o ran cyrhaeddiad ar draws yr ysgol. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r staff yn plethu cyfuniad o strategaethau creadigol yn gelfydd i’r cynllunio a’r addysgu ar draws yr ysgol.  Mae meithrin a hybu medrau meddwl trwy weithgaredd cydweithredol, athroniaeth i blant, yn herio metawybyddiaeth disgyblion i’r eithaf.  Mae hyn yn caniatáu iddynt gwestiynu, trafod ac ysgrifennu am brofiadau dwys mewn modd aeddfed a rhugl tu hwnt.  Trwy gyfuno’r defnydd o strategaethau drama byr fyfyr, caiff creadigrwydd ei hybu ym mhob maes dysgu.  Mae’r cyfuniad hwn yn ysgogi archwaeth i ddisgyblion ysgrifennu i ansawdd uchel iawn. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Ar ddiwedd y cyfnodau allweddol, mae asesiadau athrawon yn dangos bod safon cyrhaeddiad disgyblion ar y lefelau uwch yn y Cyfnod Sylfaen ac yng nghyfnod allweddol 2 yn gyson uwch na Chymru. 

O gymharu ag ysgolion tebyg, mae cyrhaeddiad disgyblion y Cyfnod Sylfaen mewn llythrennedd yn y Gymraeg yn y 25% uchaf am yr ail flwyddyn yn olynol.  Yng nghyfnod allweddol 2, mae’r Gymraeg a’r Saesneg wedi parhau i fod yn y 25% uchaf am y bum mlynedd ddiwethaf. 

Nodwyd gan Estyn, yn ystod yr arolygiad diwethaf, bod arfer yr ysgol o ran ysgrifennu ar y lefelau uwch, ac ar draws y cwricwlwm yn hynod effeithiol:

Mae’r adroddiad yn cydnabod bod:
• rhan fwyaf y disgyblion yn gwneud cynnydd da iawn o’u mannau cychwyn, ac yn cymhwyso’u medrau mewn amrywiaeth o genres ysgrifennu yn llwyddiannus iawn
• medrau ysgrifennu yn gyson dda ar draws y cyfnodau allweddol ac yn gosod yr ysgol yn y chwarteli uchaf ar gyfer y lefelau uwch
• rhan fwyaf y disgyblion yn cymhwyso’u medrau llythrennedd yn effeithiol yn y ddwy iaith ac, erbyn diwedd cyfnod allweddol 2, yn ysgrifennu yn bwrpasol, diddorol ac mewn ffordd sy’n denu’r darllenwr
• agwedd disgyblion tuag at ddysgu yn eithriadol gyda bron pob disgybl yn dangos diddordeb yn eu tasgau ac yn gweithio’n ddiwyd am gyfnodau estynedig

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

• Hyfforddi Athroniaeth i Blant ar draws De Cymru yn ystod cyfnod Ymgynghorydd Llythrennedd Casnewydd (2010) 
• Hyfforddi athrawon Cyfrwng Cymraeg a Saesneg ysgolion Gwe (2016)
• Cyflwyno ar egwyddorion defnyddio drama i ysgogi llythrennedd (Cynhadledd GCA 2015)
• Arwain sesiwn llythrennedd  mewn cynhadledd Genedlaethol CBAC
• Fel Ysgol Dysgu Broffesiynol, mae Athrawon newydd Gymhwyso yn arsylwi ar yr arfer dda fel rhan o’u hyfforddiant.  
• Hyfforddi mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg y thu hwnt i’r GCA (2017)

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Greenfield yn ysgol arbennig a gynhelir gan awdurdod lleol Merthyr Tudful.  Mae 178 o ddisgyblion rhwng 3 ac 19 oed ar y gofrestr.  Mae gan bob un o’r plant ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig ar gyfer anawsterau dysgu difrifol, anawsterau dysgu dwys a lluosog, anhwylder ar y sbectrwm awtistig neu anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol.

Mae’r pennaeth a’r uwch dîm rheoli wedi bod yn eu swydd ers Medi 2014.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae cyfeiriad strategol clir ar gyfer yr ysgol gan y pennaeth a’r uwch dîm rheoli, ac maent yn darparu profiadau dysgu cadarnhaol o ansawdd uchel i ddisgyblion.  Maent yn hyrwyddo diwylliant o ddyheadau a disgwyliadau uchel i’r holl staff a disgyblion.  Croesawodd uwch arweinwyr yr her i wella datblygiad Cymraeg disgyblion a’u hannog i ddefnyddio’r iaith yn rheolaidd.  Daeth y gwelliannau uchelgeisiol hyn yn flaenoriaethau strategol i staff a llywodraethwyr yr ysgol.

Natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Y man cychwyn ar gyfer cynllunio’r gwelliannau hyn oedd deilliannau prosesau sicrhau ansawdd yr ysgol ei hun.  Amlygodd y prosesau hyn yr angen i newid diwylliant, yr angen am ymrwymiad llawn gan staff a mwy o hyder ymhlith y staff os oedd yr ysgol i gyflawni ei thargedau uchelgeisiol.  O ganlyniad, dros y tair blynedd diwethaf, mae’r ysgol wedi rhoi pwyslais arbennig ar ehangu’r cyfleoedd i staff a disgyblion ddysgu Cymraeg, i ddefnyddio’u medrau Cymraeg yn hyderus ac yn falch o amgylch yr ysgol, a hyrwyddo cyfleoedd buddiol i ddysgu am ddiwylliant a threftadaeth Cymru.

Diwylliant ac ethos

Mae arweinwyr ar bob lefel yn Ysgol Greenfield yn hyrwyddo cymuned gynhwysol a gofalgar iawn sy’n gwerthfawrogi ac yn cefnogi pob un o’i disgyblion a staff.  Mae arwyddair yr ysgol, sef ‘agor drysau i’r dyfodol’, yn treiddio’n llwyddiannus trwy bob agwedd ar ei gwaith.  Mae arweinwyr wedi datblygu diwylliant cadarnhaol o welliant parhaus ar draws yr ysgol, ac mae’r agwedd at y Gymraeg yn rhagorol. 

Mae dealltwriaeth drylwyr gan yr holl staff o gyfeiriad strategol a gwerthoedd yr ysgol mewn perthynas â datblygiad y Gymraeg, ac maent yn adlewyrchu’r rhain yn dda drwy eu gwaith eu hunain.  Mae hyn yn helpu hyrwyddo’r ethos cadarnhaol iawn yn yr ysgol ac yn cyfrannu at gynnydd helaeth y mae bron pob disgybl yn ei wneud yn eu medrau Cymraeg mewn perthynas â’u hanghenion, eu galluoedd a’u mannau cychwyn.

Hyfforddiant a chefnogaeth staff

Mae trefniadau effeithiol iawn a sefydledig yr ysgol ar gyfer sicrhau ansawdd a rheoli perfformiad yn galluogi uwch arweinwyr i nodi anghenion datblygiad proffesiynol unigol a’r ysgol gyfan yn dda.  Mae’r rhain yn cysylltu’n dda â’r cynllun gwella ysgol a’r cyfleoedd datblygiad proffesiynol sy’n cael eu cynnig i’r holl staff, yn cynnwys yr ystod eang o staff cymorth sy’n gweithio yn yr ysgol.  Mae hyfforddiant Cymraeg wedi’i deilwra i anghenion yr ysgol a’r unigolion.  Buddsoddodd yr ysgol yn drwm mewn hyfforddiant cychwynnol ysgol gyfan i gyflwyno geiriau ac ymadroddion Cymraeg sylfaenol.  Cefnogwyd staff i fynychu rhagor o gyrsiau i ddatblygu’u hyder a gwella ansawdd Cymraeg llafar o amgylch yr ysgol.  Ceir trefniadau mentora a hyfforddi a werthfawrogir yn fawr i’r holl staff, gan gynnwys staff cyflenwi.  O ganlyniad, mae staff yn ymarfer eu Cymraeg yn hyderus gyda chydweithwyr a disgyblion. 

Addysgu ac asesu

Yn Ysgol Greenfield, nid oes unrhyw ddisgyblion wedi’u datgymhwyso o ddysgu Cymraeg.  Mae athrawon yn cynllunio tasgau diddorol a difyr mewn gwersi sy’n cyfateb yn dda i anghenion, galluoedd a mannau cychwyn disgyblion.  Cynigir cyfleoedd helaeth i ddisgyblion ymarfer eu medrau Cymraeg mewn gwersi ac o amgylch yr ysgol.

Er mwyn datblygu medrau Cymraeg disgyblion ymhellach, mae’r ysgol wedi cydnabod yr angen i olrhain cynnydd disgyblion mewn Cymraeg yn fwy effeithiol.  O ganlyniad, mae staff yn datblygu system olrhain data gadarn i fonitro’r camau cynnydd bach y maent yn eu gwneud dros gyfnod.  Defnyddir y system arloesol hon yn dda gan staff i gynllunio ar gyfer dilyniant ac i ddarparu her ddigonol, yn enwedig i’r disgyblion mwy abl.  Lle bo’n briodol, mae staff a disgyblion yn gosod targedau uchelgeisiol ar gyfer gwelliannau mewn Cymraeg, a chaiff y rhain eu monitro’n effeithiol gan uwch arweinwyr fel rhan o’r cylch sicrhau ansawdd.  Mae gweithdrefnau cadarn ar gyfer olrhain cynnydd disgyblion wedi galluogi’r uwch dîm arwain i nodi anghenion datblygiad proffesiynol yr holl staff yn barhaus.  Mae hyn yn cynorthwyo staff i gyflwyno gwersi addas o heriol sy’n diwallu’r ystod eang o anghenion yn yr ysgol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r gwerthoedd a’r blaenoriaethau dynodedig wedi helpu creu diwylliant ac ethos cadarnhaol yn yr ysgol.  Gwneir cynnydd cadarn yn eu dysgu gan bron pob disgybl o’u mannau cychwyn ac mewn perthynas â’u hanghenion a’u galluoedd unigol.

Mae bron yr holl ddisgyblion yn gwneud cynnydd helaeth yn eu medrau Cymraeg mewn perthynas â’u hanghenion, eu galluoedd a’u mannau cychwyn.  Maent yn adnabod ac yn defnyddio geiriau Cymraeg yn hyderus i gyfarch staff, ymwelwyr a’i gilydd.  Mae lleiafrif o ddisgyblion yn defnyddio ystod eang o ymadroddion i ddisgrifio’u teimladau, i siarad am yr hyn maent yn ei ddysgu ag i ganfod gwybodaeth am ymwelwyr.  Gall ychydig o ddisgyblion ymhelaethu ar eu hatebion a gofyn cwestiynau treiddgar yn Gymraeg yn hyderus.  Mae disgyblion yn defnyddio’u medrau Cymraeg yn hyderus ac yn falch o amgylch yr ysgol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol gyfun gymysg 11-18 cyfrwng Saesneg a gynhelir gan awdurdod lleol Pen-y-bont ar Ogwr yw Ysgol Gyfun Bryntirion.  Mae 1,121 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 177 o ddisgyblion yn y chweched dosbarth.  Mae poblogaeth yr ysgol yn tyfu’n gyflym ac, ym Medi 2017, ni fydd digon o leoedd yn yr ysgol i fodloni’r galw mewn sawl grŵp blwyddyn a bydd yn agos at fod yn llawn.  Daw’r rhan fwyaf o ddisgyblion o ardaloedd Bryntirion, Broadlands, Cefn Glas, Trelales a Phen-y-fai ym Mhen-y-bont ar Ogwr.  Mae tua 13.6% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 17.1%.  Mae tua 12% o ddisgyblion yn byw yn y 20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o gefndir gwyn Prydeinig.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion o grwpiau ethnig eraill, ac mae tua 1.4% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Cymraeg yn rhugl.  Mae gan oddeutu 19% o ddisgyblion anghenion addysgol arbennig; mae hyn yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 25.1%.  Mae gan 1.1% o ddisgyblion anghenion addysgol arbennig, ac mae’n is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 2.4%.  Mae yna ganolfan adnoddau cyfathrebu ynghlwm â’r ysgol ar gyfer disgyblion ag Anhwylder y Sbectrwm Awtistig.  Caiff disgyblion sy’n mynychu’r ganolfan adnoddau eu cynnwys yng nghofrestr yr ysgol ac fe gânt eu hintegreiddio’n llawn ym mywyd yr ysgol.

Dechreuodd y pennaeth presennol ar ei swydd ym Medi 2013.  Mae’r uwch dîm arweinyddiaeth yn cynnwys dau ddirprwy bennaeth, tri phennaeth cynorthwyol, rheolwr busnes a phennaeth cynorthwyol cysylltiol wedi’i secondio hefyd.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Yn dilyn penodi pennaeth newydd ym Medi 2013, ffurfiwyd tîm arweinyddiaeth newydd gyda chymysgedd o ddeiliaid swydd presennol a phenodiadau newydd.  Galluogodd hyn yr ysgol i ddatblygu gweledigaeth a chyfeiriad strategol clir, sy’n canolbwyntio ar wella deilliannau addysgol ar gyfer pawb a chyflwyno addysg o ansawdd uchel ar gyfer myfyrwyr Bryntirion.  Cefnogwyd y dull strategol hwn gan ddatblygiad tîm cryf yr arweinyddiaeth ganol a chreu ethos cynhwysol ar gyfer myfyrwyr a staff fel ei gilydd. 

Yn ystod y cyfnod rhwng 2013 a 2016, gwelwyd gwelliant sylweddol ym mhob maes yn Ysgol Gyfun Bryntirion, a llwyddodd i gynnal deilliannau cryf ym mhob dangosydd perfformiad ar draws pob cyfnod allweddol.

Ym Medi 2015, gofynnwyd i’r pennaeth arwain ysgol ychwanegol, sef Coleg Cymunedol Y Dderwen, yn dilyn cyfnod o ansefydlogrwydd sylweddol.  Gosodwyd yr ysgol yn y categori mesurau arbennig yn dilyn arolygiad ac roedd angen gwelliant cyflym a chynaledig arni.  Tynnwyd yr ysgol o’r categori mesurau arbennig ym Mehefin 2017.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Pan ddechreuodd yn ei swydd, aeth y pennaeth newydd ati i adolygu ac egluro rolau a chyfrifoldebau ar lefel uwch arweinyddiaeth ac arweinyddiaeth ganol, a sefydlodd drefniadau rheoli llinell newydd.  Datblygwyd cyfarfodydd rheolaidd yn canolbwyntio ar flaenoriaethau gwella’r ysgol, gan gynnwys sesiynau ‘dal i fyny’ bob dydd ar gyfer uwch arweinyddiaeth.  Cyflwynwyd trefniadau newydd ar gyfer hunanarfarnu a chynllunio gwelliant, dan arweiniad y pennaeth a oedd yn cynnwys uwch arweinwyr ac arweinwyr canol allweddol.

Fe wnaeth ymgynghori â staff a hyfforddiant perthnasol helpu i greu diwylliant cydweithredol o ddisgwyliadau uchel.  Mae cydbwysedd rhwng hyn a pherthnasoedd gweithio rhagorol, wedi sicrhau bod staff yn teimlo eu bod wedi’u grymuso a’u cynnwys ym mhob maes o fywyd yr ysgol.   Mae ffocws ar les staff wedi cael effaith gadarnhaol ar foeseg gwaith ac wedi cyfrannu at amgylchedd gweithio ‘hapus’ iawn.  Er enghraifft, trefnwyd bod gwasanaeth cwnsela ar gael i staff ar safle’r ysgol.

Datblygwyd rhaglen arweinyddiaeth ganol hefyd, a alluogodd staff i ddatblygu eu medrau a’u dealltwriaeth o arweinyddiaeth ysgol lwyddiannus.  Roedd hyn yn cynnwys ffocws ar faterion, fel datblygu eich tîm, sefydlu gweledigaeth glir, arwain dysgu ac addysgu, defnydd deallus o ddata, arwain a rheoli o’r canol, a rheoli newid.  Darparwyd cyfleoedd datblygiad proffesiynol i ymgorffori’r medrau hyn, gan gynnwys secondiadau i’r uwch dîm arweinyddiaeth.  Mae’r dull hwn wedi arwain at gynllunio dilyniant effeithiol, ac mae wedi galluogi staff i ddatblygu eu gyrfaoedd.

Diwygiwyd trefniadau llywodraethu i gynyddu lefelau atebolrwydd a chryfhau ffocws y corff llywodraethol ar safonau.

O Fedi 2015, penodwyd y pennaeth i swydd pennaeth gweithredol ar draws Bryntirion a Choleg Cymunedol Y Dderwen.  I sicrhau na fyddai’r newid hwn mewn rôl yn effeithio ar safonau ym Mryntirion, datblygwyd strwythur arweinyddiaeth newydd.  Galluogodd hyn i’r uwch arweinwyr ym Mryntirion ymgymryd â rolau arwain manylach yn absenoldeb y pennaeth ac i ddatblygu’r medrau a enillwyd trwy hyfforddi a modelu ymhellach.  Crëwyd model dosbarthol, a oedd yn cynnig cyfle ar gyfer datblygu arweinyddiaeth ehangach. 

Wrth i Ysgol Gyfun Bryntirion wneud cynnydd ar ei thaith i wella, sefydlwyd cymuned ddysgu effeithiol gyda diwylliant o rannu ac ymdrechu i wella meysydd perfformiad allweddol.  Mae trefniadau gwella ansawdd systematig wedi cyfrannu’n dda at gryfhau’r ddarpariaeth, ac mae lefelau atebolrwydd yn glir a chadarn.  Mae’r diwylliant a’r dull hwn wedi cael eu hadlewyrchu’n llwyddiannus yng Ngholeg Cymunedol Y Dderwen yn ystod y 18 mis diwethaf, gyda phrosesau arwain a sicrhau ansawdd cynlluniedig ac effeithiol. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Ym mis Medi 2015, gofynnwyd i’r pennaeth arwain ysgol ychwanegol, sef Coleg Cymunedol Y Dderwen, yn dilyn cyfnod o ansefydlogrwydd sylweddol.  Gosodwyd yr ysgol yn y categori mesurau arbennig yn dilyn arolygiad ac roedd angen gwelliant cyflym a chynaledig arni.

Rhoddwyd llawer o’r egwyddorion arweinyddiaeth gref a chynllunio dilyniant effeithiol oedd y tu ôl i’r llwyddiant ym Mryntirion ar waith yng Ngholeg Cymunedol Y Dderwen.  Roedd y rhain yn cynnwys ailstrwythuro uwch arweinyddiaeth, a sefydlu tîm arweinyddiaeth newydd gyda mwy o eglurder ynghylch rolau, cyfrifoldebau a llinellau atebolrwydd.  Eglurwyd gweithdrefnau rheoli llinell, gyda chyfarfodydd cyswllt bob pythefnos a sesiynau ‘dal i fyny’ gydag uwch arweinwyr bob dydd.  Sefydlwyd datblygiad proffesiynol ar gyfer arweinwyr canol ac uwch arweinwyr fel blaenoriaeth a chanolbwyntiodd yr holl ddatblygiad mewn arweinyddiaeth ar wella ansawdd a bodloni’r argymhellion o’r arolygiad craidd.  Yn benodol, roedd y ffocws ar ddeilliannau ansawdd uchel, datblygu addysgu a dysgu, hunanarfarnu a chynllunio gwelliant, datblygu’r cwricwlwm a gwella llythrennedd a rhifedd yn parhau i fod yn ffactorau pwysig ar gyfer cyflawni a chynnal momentwm ar gyfer gwella’r ysgol.  Darparodd y tîm arweinyddiaeth estynedig drefniadau cynllunio olyniant clir, a galluogodd arweinwyr canol cryf i gael profiad gwerthfawr ar lefel uwch arweinyddiaeth. 

Rhannwyd arfer dda ac arweinyddiaeth gref ar draws y ddwy ysgol.  Roedd hyn, er enghraifft, yn cynnwys secondiad dwy flynedd i bennaeth gwyddoniaeth i’r Coleg o Fryntirion, a chydweithio rhwng uwch arweinwyr ac arweinwyr canol mewn meysydd allweddol fel:
• asesu
• defnydd deallus o ddata
• cynllunio’r cwricwlwm
• anghenion dysgu ychwanegol
• addysgu a dysgu
• llythrennedd a rhifedd
• darpariaeth ar gyfer athrawon newydd gymhwyso

Yn ychwanegol, roedd trefniadau llywodraethu ar y cyd o gymorth mawr o ran datblygu perthynas weithio gref rhwng cadeiryddion ac is-gadeiryddion y ddwy ysgol.  Roedd yr egwyddor waelodol fod staff o’r ddwy ysgol yn bartneriaid cyfartal yn hanfodol i lwyddiant y cydweithio.

Fe wnaeth is-bwyllgor safonau newydd y corff llywodraethol a bwrdd gwella carlam diwygiedig hefyd gyfrannu at welliannau mewn lefelau atebolrwydd a datblygu arweinyddiaeth.  Roedd uwch arweinwyr yn cael eu gwahodd yn rheolaidd i roi cyflwyniad ar feysydd cyfrifoldeb allweddol.  Roedd cadeirydd y llywodraethwyr yn cynnal adolygiadau o safonau hefyd ar y cyd â phennaeth gweithredol a phennaeth yr ysgol.  Arweiniodd penodi is-gadeirydd y llywodraethwyr ym Mryntirion yn llywodraethwr ymgynghorol i’r Coleg at gryfhau profiad ac effaith y corff llywodraethol ymhellach.

Rhannwyd yr arfer hon ar draws y ddwy ysgol a thrwy bartneriaethau lleol a rhanbarthol.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Ym mis Hydref 2016, arolygwyd Ysgol Gyfun Bryntirion, a barnwyd ei bod yn ‘rhagorol’ ar gyfer perfformiad presennol ac yn ‘rhagorol’ ar gyfer rhagolygon gwella.  Barnwyd bod arweinyddiaeth yn ‘rhagorol’, a chyfeiriodd yr adroddiad at ‘arweinyddiaeth strategol eithriadol o dda’.  Mae deilliannau ym Mryntirion yn rhagorol, ac mae perfformiad yng nghyfnod allweddol 4 yn y chwartel uchaf ar gyfer pob dangosydd. 

Tynnwyd Coleg Cymunedol Y Dderwen o’r categori mesurau arbennig ym Mehefin 2017.  Erbyn hyn, mae perfformiad yr ysgol yn cymharu’n ffafriol â pherfformiad ysgolion tebyg, ac fe gaiff y gwelliant cyflym yn holl feysydd yr ysgol ei gydnabod yn dda.  Mae’r ysgol wedi symud o grŵp safonau 4 i 2 o ran categoreiddio cenedlaethol mewn cyfnod o 18 mis.  Nododd yr ymweliad diweddaraf gan Estyn, fod cynnydd cryf wedi’i wneud o ran gwella arweinyddiaeth ar bob lefel, gan wella trefniadau’r cwricwlwm, addysgu a dysgu, gofal, cymorth ac arweiniad, a hunanarfarnu a chynllunio gwelliant.

O ran datblygu arweinyddiaeth, mae’r cyfleoedd a ddarperir wedi galluogi uwch arweinwyr yn y ddwy ysgol i ddatblygu a gwella eu medrau, eu gwybodaeth a’u profiad o arwain ar lefel strategol.  Yn fwyaf diweddar, mae dau uwch arweinydd wedi llwyddo i gael prifathrawiaethau mewn lleoedd eraill ac mae uwch arweinwyr eraill wedi cael eu dyrchafu i rolau newydd ac uwch.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir Ysgol Gymraeg y Fenni yn nhref Y Fenni yn Sir Fynwy.  Mae’r dalgylch yn gwasanaethu’r dref a’r pentrefi cyfagos.

Mae 252 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 mlwydd oed ar y gofrestr, ffigwr sy’n cynnwys 30 disgybl oed meithrin rhan-amser.  Fe’u rhennir nhw yn naw dosbarth, sy’n cynnwys tri sydd â disgyblion oed cymysg.

Mae 11% o’r disgyblion yn gymwys i dderbyn cinio ysgol am ddim ac mae gan 18% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Ychydig iawn o’r disgyblion sy’n dod o gartrefi lle mae’r Gymraeg yn iaith yr aelwyd, neu sy’n dod o gefndir lleiafrif ethnig.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

‘Dysgwn fel teulu, tyfwn fel cymuned’ yw datganiad cenhadaeth yr ysgol.  Mae hyn wrth wraidd ei holl weithgarwch.  Mae’r rhan fwyaf o’r disgyblion yn cyrraedd yr ysgol o deuluoedd di-Gymraeg ac yn byw mewn cymuned lle nad yw’r Gymraeg yn rhan naturiol o fywyd y gymdeithas.  Mae’r ysgol yn annog ei disgyblion i werthfawrogi eu treftadaeth Gymreig, i fwynhau diwylliant Cymru ac i ymfalchïo wrth ddefnyddio’r Gymraeg yn hyderus. 

Dros y blynyddoedd diwethaf, mae’r ysgol, yn gyffredinol, wedi perfformio yn gryf ym meysydd darllen ac ysgrifennu ond ddim cystal ym maes llafar.  Roedd asesiadau diwedd blwyddyn yr athrawon ar draws yr ysgol y llynedd yn cadarnhau hyn.  Roedd yn bwysig holi pam nad oedd y disgyblion yn cyrraedd lefelau uwch mewn llafaredd.  Teimla’r ysgol efallai bod angen ail-edrych ar y gweithdrefnau asesu, strategaethau addysgu a’r cyfleoedd a ddarperir i ddisgyblion o fewn y cwricwlwm. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Roedd yr ysgol eisoes yn ymwybodol o bwysigrwydd asesu.  Yn sgîl hyn, datblygwyd cyfres o daflenni hunanasesu ar gyfer disgyblion y Cyfnod Sylfaen a chyfnod allweddol 2 i sicrhau eu bod yn datblygu dealltwriaeth dda o safonau a disgwyliadau ym maes llafaredd.  Wedi cyflwyno’r taflenni ym mis Medi 2016, maent bellach yn rhan greiddiol o waith yr ysgol ac mae’r disgyblion yn eu defnyddio yn hyderus i adnabod eu cryfderau eu hunain a’u cyfoedion wrth asesu safon eu gwaith llafar.  Mae hyn yn cynnig ffordd hawdd i gywain tystiolaeth o dasgau llafar o fewn portffolio disgyblion.  Yn ogystal, cyflwynwyd ffeiliau tystiolaeth llafar er mwyn cofnodi datblygiad unigol disgyblion a hefyd er mwyn magu hyder athrawon wrth asesu eu tasgau llafar. 

Mae’r ysgol wedi cyflwyno strategaeth lwyddiannus i godi safonau llafar ar draws yr ysgol trwy ddefnydd o ystumiau corfforol i atgyfnerthu patrymau ac ymadroddion iaith.  Mae’r ystumiau yn gweithredu fel ‘aide memoire’ i atgoffa’r disgyblion o ymadroddion a geirfa bwerus i’w defnyddio yn ystod cyflwyniadau llafar cyhoeddus.  Wrth ddefnyddio symudiadau i gyd-fynd â’r gweithgaredd drilio patrymau, mae gafael a defnydd y disgyblion o’r ymadroddion hyn yn fwy cadarn.  Gwelir effaith y gwaith hwn wrth wrando ar ddisgyblion yn trafod yn aeddfed o fewn grŵp ac wrth wneud cyflwyniadau celfydd o flaen gwahanol gynulleidfaoedd.  Y cam nesaf i’r ysgol yw creu recordiadau o’r ystumiau er mwyn eu defnyddio ynghyd â symudiadau newydd y flwyddyn nesaf i sicrhau bod y disgyblion yn datblygu’n gyfathrebwyr effeithiol a hyderus.  Mae’r arfer yn ymdebygu i ‘macaton’ llafar ar gyfer y Gymraeg. 

Yn ogystal, datblygwyd cynlluniau hir tymor yr ysgol ym maes iaith a llythrennedd ar draws ardaloedd dysgu a phynciau’r cwricwlwm i fapio cyfleoedd cadarn a chyd-destunau ysgogol i ddatblygu eu medrau llafar y disgyblion.  Defnyddir rhaglenni masnachol yn hyderus gan yr athrawon a’r disgyblion er mwyn tystiolaethu’r gweithgareddau hyn. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Ers 2013, mae safonau llafar y disgyblion wedi codi’n gynyddol ac erbyn hyn, mae medrau llafar y rhan fwyaf o’r disgyblion ar ddiwedd cyfnod allweddol 2 yn gadarn gryf.

Yn y Cyfnod Sylfaen, ar y deilliannau uwch na’r disgwyl, dros bedair blynedd, o gymharu ag ysgolion tebyg, mae’r ysgol wedi codi o’r 25% isaf ym mhob maes i’r 25% uchaf yn eu medrau llythrennedd a chyfathrebu yn y Gymraeg. 

Yng nghyfnod allweddol 2, ar y lefelau uwch na’r disgwyl yn y Gymraeg, dros bedair blynedd, o gymharu ag ysgolion tebyg, mae’r ysgol wedi codi o’r 50% is i’r 25% uchaf ym mhob dangosydd. 

Mae gallu rhan fwyaf y disgyblion i gyfathrebu’n hyderus yn y Gymraeg, a hynny o fan cychwyn isel, yn gryfder yn yr ysgol.  Mae rhan fwyaf y disgyblion ar draws yr ysgol yn defnyddio geirfa ac ymadroddion cyfoethog a chywir. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rhannwyd yr arfer hon, y gweithdrefnau a’r strategaethau gyda nifer o ysgolion lleol a’r clwstwr trwy eu gwahodd i arsylwi a darparu hyfforddiant priodol i gydlynwyr. 

Mae’r ysgol yn arwain Cymuned Ddysgu Broffesiynol ar ddatblygu llafaredd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Blaengwawr wedi’i lleoli ym mhentref Aberaman ger Aberdâr.  Ar hyn o bryd, mae 193 o ddisgyblion rhwng tair ac un ar ddeg oed yn yr ysgol.  Mae dau ddosbarth blwyddyn unigol, gan gynnwys dosbarth meithrin amser llawn, a phum dosbarth blynyddoedd cymysg yno. 

Dros y tair blynedd diwethaf, mae nifer cyfartalog y disgyblion sy’n gymwys ar gyfer prydau ysgol am ddim wedi codi i oddeutu 31%, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 19%.  Mae gan oddeutu 24% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sef tua’r cyfartaledd cenedlaethol.  Nid oes gan yr un disgybl ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.  Nifer bach iawn ohonynt sydd yng ngofal yr awdurdod lleol neu o gefndir ethnig lleiafrifol.  Ar hyn o bryd, nid oes unrhyw ddisgyblion yn cael cymorth ar gyfer Saesneg fel iaith ychwanegol nac yn siarad Cymraeg mamiaith.  Ymgymerodd y pennaeth â’i swydd yn Ebrill 2011 ac roedd yr arolygiad diwethaf ym Mai 2010. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae’r ysgol yn seilio’i gweithdrefnau a’i threfniadau’n gadarn ar athroniaeth ac egwyddorion y Cyfnod Sylfaen.  Mae darpariaeth wedi’i chynllunio’n gyson ar draws y Cyfnod Sylfaen yn sicrhau amgylchedd dysgu sy’n canolbwyntio ar y plentyn a her i bob disgybl.  Mae’r holl ystafelloedd dosbarth ac ardaloedd awyr agored yn hybu gweithgareddau dysgu annibynnol, sy’n canolbwyntio ar y plentyn, yn eithriadol o dda trwy dasgau effeithiol â ffocws, a darpariaeth estynedig a pharhaus.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae athrawon a staff cymorth yn y Cyfnod Sylfaen yn cynnal cyfarfodydd cynllunio wythnosol.  Mae hyn yn sicrhau bod gan dasgau addysgu â ffocws nodau ac amcanion dysgu clir, a’u bod yn cwmpasu’r holl fedrau perthnasol mewn ffordd ddychmygus ac amrywiol.  Mae tasgau’n cynnwys defnyddio gwahanol “Wow Starters”.  Oherwydd bod Arweinydd y Cyfnod Sylfaen wedi mynychu hyfforddiant Arfer Addysgu Rhagorol, mae staff wedi ymestyn a gwreiddio’r syniadau hyn yn eu harfer yn effeithiol.  Mae’r ysgol wedi casglu a rhannu syniadau, a chreu cronfa o gychwynwyr addas a chreadigol i staff allu dewis o’u plith.  Mae staff yn defnyddio’r syniadau amrywiol hyn yn dda ar draws yr ysgol i roi gweithgareddau ysgogol a diddorol i ddisgyblion ym mhob grŵp dysgu.  Maent yn cyffroi ac yn ysbrydoli pob dysgwr i ddysgu ac yn cynnwys tasgau a chyfleoedd heriol ar gyfer strategaethau asesu wedi’u harwain gan y plentyn.

Mae tair enghraifft yn cynnwys:

Tasg â Ffocws 1 
I annog disgyblion i:
• fynegi eu barn, rhoi rhesymau a rhoi atebion priodol i gwestiynau
• ymateb i amrywiaeth eang o ysgogiadau
• defnyddio iaith ddarbwyllol, ymestyn eu dewisiadau o ran geirfa a defnyddio gwybodaeth flaenorol i gyfiawnhau eu barn

Tasg â Ffocws 2 – Ystafell ddosbarth awyr agored – ardal amgylcheddol fawr
I annog disgyblion i:
• amcangyfrif mesuriadau o ran hyd, uchder a chynhwysedd
• defnyddio unedau hyd safonol i gofnodi eu mesuriadau
• gweithio fel aelod o dîm
• gwerthfawrogi barn pobl eraill
• datblygu medrau datrys problemau

Mae disgyblion y Cyfnod Sylfaen yn defnyddio’r ystafelloedd dosbarth awyr agored bob dydd, gyda gweithgareddau wedi’u cynllunio yn llunio rhan o’r tasgau wythnosol â ffocws, parhaus ac estynedig.  Mae staff yn cynllunio gweithgareddau ‘I Can Explore’ (ICE) ar eu cyfer yn yr ystafelloedd dosbarth awyr agored.  Y disgyblion eu hunain sy’n arwain y gweithgareddau ‘ICE’ heriol hyn.

Tasg â Ffocws 3 – Llythrennedd yn yr ystafell ddosbarth awyr agored
Defnyddio cychwynnwr stori fel ‘When we were going on a bear hunt’….
 
Mae staff yn ymestyn y ddarpariaeth ym mhob dosbarth i dair ystafell ddosbarth arall yn yr awyr agored, dwy ohonynt yn yr ardaloedd chwarae ac wedi’u llunio i gynnig darpariaeth barhaus o ansawdd uchel.  Mae’r drydedd ardal yn gae mawr gwyrdd wrth ymyl pwll, gyda choed, perthi, blodau gwyllt, strwythurau dringo pren, meinciau a gwelyau plannu uwch lle y mae disgyblion yn tyfu’u llysiau eu hunain.  Hefyd, mae twnnel polythen ben draw’r ardal hon sy’n cael ei ddefnyddio gan aelodau clwb garddio’r ysgol a disgyblion o bob dosbarth i ategu eu medrau llythrennedd a rhifedd ar draws y cwricwlwm.
 
Mae’r ysgol wedi mabwysiadu a datblygu system ‘Llais y Disgybl’, sydd bellach wedi’i gwreiddio ar draws yr ysgol.  Mae’n agwedd hollbwysig ar amgylchedd yr ystafell ddosbarth ac mae’n cynnwys yr ardaloedd dysgu awyr agored.  Mae wedi effeithio’n fawr ar lefelau annibyniaeth disgyblion a dysgu sy’n canolbwyntio ar y plentyn. 

Mae’r disgyblion yn ymwybodol o’r gwahanol feysydd dysgu ac, o ganlyniad, gallant herio’u hunain ac ymestyn eu syniadau ymhellach yn gydweithredol.  Mae staff yn sicrhau bod cydbwysedd yn bodoli rhwng Llais y Disgybl a’r ddarpariaeth estynedig.

Mae rolau staff cymorth wedi’u diffinio’n glir ac mae gwaith tîm effeithiol yn nodwedd amlwg o waith yr ysgol.  Mae gwaith tîm cydweithredol yn sicrhau bod staff yn annog disgyblion i ddefnyddio’u setiau medrau unigol a phenodol yn effeithiol.  Mae’r drefn hon, sydd wedi’i sefydlu’n dda, yn sicrhau profiad dysgu cadarnhaol a phwrpasol i bob disgybl. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae arweinwyr yn cydnabod:
• Bod y rhan fwyaf o ddisgyblion yn gwneud cynnydd da yn eu medrau yn y chwe maes dysgu
• Bod y rhan fwyaf o ddisgyblion wedi datblygu’n effeithiol iawn i fod yn ddysgwyr annibynnol
• Bod bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd da iawn o’u mannau cychwyn, trwy adalw dysgu blaenorol a chymhwyso’u medrau’n dda iawn mewn amrywiaeth o sefyllfaoedd yn llwyddiannus
• Bod medrau llythrennedd disgyblion, yn enwedig eu medrau llafar, yn gadarn iawn ac yn treiddio i’r lefelau ysgrifennu ym mhob dosbarth

Mae ansawdd llefaredd ac ysgrifennu disgyblion wedi gwella, gan arwain at duedd sy’n gwella a nifer uwch o ddisgyblion yn cyflawni’r deilliant uwch 6 (D6) nag yn y blynyddoedd blaenorol (cyflawnodd tua 40% o ddisgyblion D6 yn 2016).
 
Mae gan bron pob un o’r disgyblion agweddau cadarnhaol at ddysgu, dangosant ddiddordeb yn eu tasgau a gweithiant yn ddiwyd am gyfnodau priodol. 

Mae medrau cymdeithasol disgyblion yn rhagorol.

Mae staff yn trefnu’r amgylchedd dysgu a’r adnoddau yn effeithiol i greu cydbwysedd rhagorol rhwng dysgu dan arweiniad oedolion a dysgu wedi’i ysgogi gan y disgyblion.  Mae hyn yn sicrhau bod disgyblion yn ymddiddori’n dda yn eu gweithgareddau ac yn dod yn ddysgwyr annibynnol a chwilfrydig. 

Mae’r holl ddosbarthiadau’n gwneud defnydd cynhyrchiol iawn o’r ardaloedd dysgu awyr agored.

Mae pwyslais enfawr ar ddeall a defnyddio meini prawf llwyddiant ym mhob grŵp oedran.  Mae hyn wedi sicrhau system hunanasesu ac asesu gan gymheiriaid sy’n llawer mwy cywir.  Mae’r heriau ychwanegol wedi dangos cynnydd yn annibyniaeth disgyblion.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae staff y Cyfnod Sylfaen wedi rhannu’u harfer gyda nifer o ysgolion lleol a grwpiau o athrawon.  Mae athrawon, uwch arweinwyr a staff cymorth wedi ymweld â’r ysgol i gysgodi staff ac arsylwi gweithgareddau a strategaethau ar waith, gan gynnwys sesiynau ‘Wow starter’.  Maent wedi arsylwi sut mae’r ysgol yn datblygu’i darpariaeth ar gyfer disgyblion yn yr ystafelloedd dosbarth dan do ac awyr agored.  Mae’r ysgol wedi cwblhau rhaglen cyd-anogaeth.  Mae hyn wedi caniatáu i’r holl athrawon addysgu grŵp blwyddyn penodol yn eu hysgol eu hunain a grŵp blwyddyn eu hathro partner yn eu hysgol hwythau.
 
Fe wnaeth staff rannu deilliannau hyfforddiant Arfer Addysgu Rhagorol gyda chydweithwyr a buont yn gweithio gyda’i gilydd i lunio rhestr o syniadau a fyddai’n estyn, yn ysgogi ac yn sicrhau dilyniant ac ansawdd gwaith ar gyfer disgyblion ym mhob dosbarth.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth gyd-destunol fer am y darparwr/y bartneriaeth

Mae Coleg Priory De Cymru yn goleg arbenigol annibynnol i oedolion ifanc 16 i 25 oed â syndrom Asperger, anhwylderau’r sbectrwm awtistig a chyflyrau cysylltiedig.  Mae wedi’i leoli ar gampws Coleg Gwent ym Mhont-y-pŵl ac mae’n gweithio mewn partneriaeth agos â’r sefydliad addysg bellach (SAB).  Mae mwyafrif y dysgwyr yn mynychu’r coleg prif ffrwd gyda chymorth gan Goleg Priory.  Mae’r gweddill yn cael addysg yn fewnol cyn pontio i addysg bellach, addysg uwch, byw â chymorth neu waith.

Nodwch sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector, a amlygwyd yn ystod yr arolygiad, yn ymwneud â chwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd benodol

Agorodd Coleg Priory De Cymru yn 2010.  Mae partneriaeth gadarn â Choleg Gwent yn golygu bod dysgwyr yn gallu dilyn cyrsiau ar gampysau Pont-y-pŵl, Brynbuga, Casnewydd, Cross Keys a Glynebwy.  Caiff pob dysgwr gyfle i ddilyn unrhyw gwrs prif ffrwd a ddarperir gan y SAB gyda chymorth gan weithwyr cymorth dysgu sydd wedi’u hyfforddi i weithio gyda phobl ifanc ag anhwylderau’r sbectrwm awtistig. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae gweithio’n gadarn mewn partneriaeth yn hanfodol i lwyddiant dysgwyr.  Mae Coleg Priory yn cyflogi ‘Arweinydd Sbectrwm Awtistig’, sy’n rhoi hyfforddiant i’r SAB.  Ar ddechrau’r flwyddyn academaidd, caiff cynllun manwl ei lunio a’i rannu, sy’n amlygu holl gyfarfodydd y bartneriaeth gydweithredol.  Cynhelir ‘Cyfarfodydd Adolygu a Phontio’ deirgwaith y flwyddyn.  Mae’r rhain yn cynnwys amrywiaeth eang o bartneriaid, gan gynnwys Gyrfa Cymru, tiwtoriaid coleg, y rheolwr anghenion dysgu ychwanegol a’r therapydd iaith a lleferydd, yn ogystal â rhieni.  Mae’r cyfarfodydd trylwyr hyn yn cyfrannu at bontio hwylus i ddysgwyr rhwng lleoliadau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae gan weithwyr cymorth Coleg Priory wybodaeth a dealltwriaeth glir am anghenion y dysgwyr.  Wrth gefnogi dysgwyr yn y dosbarth, maent hefyd yn rhoi cymorth a chyngor i diwtoriaid SAB.  Os yw ymddygiadau yn rhwystro cynnydd dysgwyr, bydd tîm arbenigol Coleg Priory yn gweithio gyda staff y SAB i amlygu strategaethau priodol i alluogi’r dysgwyr i barhau â’u dysgu.  Oherwydd y berthynas waith agos â’r SAB, caiff strategaethau eu rhannu a’u trafod, gan sicrhau bod llai o amser astudio’n cael ei golli.  Pan na fydd dysgwr yn teimlo’i fod yn gallu gweithio yn y coleg prif ffrwd, bydd staff ar draws y ddau leoliad yn cytuno ar ffordd briodol ymlaen, gan ganiatáu i’r dysgwr barhau â’i astudiaethau yng nghanolfan y Priory. 

Mae rhannu gwybodaeth rhwng Coleg Priory a Choleg Gwent yn nodwedd gadarn.  Mae pob tiwtor personol yn cael copi o’r Canllaw Cymorth Myfyrwyr, sy’n darparu gwybodaeth am brif gryfderau a gwendidau’r dysgwr.  Mae Coleg Priory a staff yr SAB yn rhannu gwybodaeth am gynnydd dysgwyr yn rheolaidd.  Mae hyn yn cynnwys adroddiadau cynnydd gan diwtoriaid ac adroddiadau ACE (“Achieve, Celebrate and Excel”), sy’n cael eu diweddaru bob chwe wythnos. 

Yn ogystal, mae staff Coleg Priory yn cydweithio â staff trydyddol Coleg Gwent i sicrhau lleoliadau profiad gwaith i ddysgwyr yn y coleg prif ffrwd.  Yn ogystal ag astudiaethau academaidd, caiff dysgwyr Priory eu hannog i gymryd rhan yng ngweithgareddau’r coleg prif ffrwd.  Yn y blynyddoedd diwethaf, mae dysgwyr o Goleg Priory wedi ymgymryd â chyfrifoldebau pwysig yng Ngholeg Gwent, fel cynrychiolwyr undeb y myfyrwyr a llais y dysgwr.  Mae pob dysgwr, boed yn mynychu’n fewnol neu’n mynychu’r coleg prif ffrwd, yn gallu defnyddio’r ffreutur a chanolfan adnoddau’r dysgwyr.  Mae hyn yn helpu dysgwyr i ddatblygu eu medrau cymdeithasol a chyfathrebu, a chynyddu eu hyder a’u hunan-barch.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r berthynas gadarn rhwng Coleg Priory a Choleg Gwent yn galluogi dysgwyr i bontio’n hwylus i addysg bellach neu uwch brif ffrwd ar ôl gadael Coleg Priory De Cymru.  Hefyd, mae’n sicrhau bod bron pob dysgwr yn ennill cymhwyster cydnabyddedig cyn symud ymlaen i’w dewis cyrchfan.