Arfer effeithiol Archives - Page 55 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol breswyl arbennig a gynhelir gan awdurdod lleol Bro Morgannwg yw Ysgol Y Deri.  Agorwyd yr ysgol ym mis Tachwedd 2014 ar ôl uno Ysgol Erw’r Delyn, Ysgol Maes Dyfan ac Ysgol Ashgrove.  Mae’r ysgol yn rhannu safle a chyfleusterau ag ysgol uwchradd prif ffrwd.  Mae 246 o ddisgyblion ar y gofrestr rhwng tair ac un deg naw oed ar hyn o bryd.  Mae gan yr holl ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig ar gyfer anawsterau dysgu difrifol, anawsterau dysgu dwys a lluosog, anawsterau dysgu cymedrol neu anhwylderau’r sbectrwm awtistig.  Daw disgyblion i’r ysgol o Fro Morgannwg, yn ogystal ag o awdurdodau lleol cyfagos Caerdydd, Casnewydd, Pen-y-bont ar Ogwr, Caerffili, Rhondda Cynon Taf ac Abertawe.  Saesneg yw mamiaith bron pob un o’r disgyblion.  Mae tri deg pump y cant o’r disgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae’r pennaeth wedi bod yn ei swydd ers i’r ysgol agor.

Mae’r ysgol yn darparu ar gyfer gallu amrywiol o ‘Ar Drywydd Dysgu’ i Safon Uwch, sy’n ei gwneud yn unigryw yng Nghymru.  Mae ganddi 240 o staff ar y safle.  Mae’r ysgol yn adeilad newydd a agorwyd ym mis Tachwedd 2014, lai na dwy flynedd cyn ei harolygiad.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Yn 2009, ffurfiwyd cynllun gan yr awdurdod lleol i uno’i dair ysgol arbennig yn un, gan gydleoli’r ysgol ar safle rhanedig gydag ysgol uwchradd prif ffrwd drws nesaf.   Pan benderfynwyd uno, roedd tri phennaeth, ac ar ôl sefydlu’r corff llywodraethol cysgodol, roedd pedwar corff llywodraethol. 

Penderfynodd dau o’r penaethiaid ymddeol a chytunodd y cyrff llywodraethol ffedereiddio.  Penodwyd y pennaeth a oedd yn weddill yn yr ysgol newydd, fel Pennaeth Gweithredol pob un o’r pedair ysgol i ddechrau.  Wedyn, sefydlwyd tîm arweinyddiaeth ar gyfer yr ysgol newydd a oedd yn cynnwys aelodau o’r timau presennol.  Cymerodd bum mlynedd i gyd i gynllunio’r ysgol, a’i hadeiladu.  

Roedd gan y tair ysgol ddiwylliannau unigol ac unigryw iawn.  Yr her i’r tîm arweinyddiaeth oedd dod â’r staff at ei gilydd a gwneud hyn gyda gweledigaeth ar y cyd ac ymdeimlad ar y cyd o berchnogaeth, gan felly sicrhau bod yr ysgol newydd yn dod yn un ysgol sydd â’i hunaniaeth unigryw ei hun. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Roedd y tîm arweinyddiaeth yn glir ynglŷn â’r heriau oedd o’u blaen ac roeddent wedi’u trwytho’n dda yn yr ymchwil y tu ôl i reoli newid yn llwyddiannus, gan gynnwys gwaith gan yr Athro Michael Fullan, ymhlith eraill.  Blaenoriaeth allweddol y tîm oedd rhoi strategaethau addas ar waith i sicrhau bod gan ddisgyblion, staff a rhanddeiliaid eraill leisiau cyfartal wrth ddylunio’r ysgol newydd: ei chyfleusterau, cwricwlwm, gweledigaeth ac ethos.

Nodwyd pedwar maes allweddol, sef:
1. Rheoli newid ar gyfer y staff
2. Y dyluniad a’r ddarpariaeth yn yr ysgol newydd
3. Y cwricwlwm ar gyfer yr ysgol newydd
4. Dealltwriaeth a rheolaeth o’r disgyblion gan y staff a sut byddent yn dod at ei gilydd

Penderfynwyd y byddai’r staff a’r disgyblion yn cael eu ‘cymysgu’ o ddiwrnod cyntaf yr ysgol newydd.  Felly, y dasg gyntaf oedd galluogi’r timau staff i gyfarfod â’i gilydd.  Trefnwyd ymarferion meithrin tîm ar ddiwrnodau HMS ar y cyd i alluogi’r staff o bob un o’r tair ysgol i ddod i adnabod ei gilydd.

Sefydlwyd timau arbenigol gyda chynrychiolwyr o bob ysgol ac o blith staff cymorth a staff addysgu i ddylunio a chynghori ynglŷn â’r adeilad newydd, y ddarpariaeth, y cwricwlwm, ac i nodi anghenion hyfforddi.  Ymgysylltodd pawb oedd eisiau rôl a defnyddiwyd sawl cyfrwng ar gyfer rhannu’r deilliannau, gan gynnwys e-bost a Yammer.

Bu’r timau a gafodd eu cynnwys mewn dylunio’r adeilad yn gweithio gyda disgyblion a phenseiri i sicrhau y byddai’r adeilad yn bodloni anghenion staff a dysgwyr.  Anogwyd y timau hyn i feddwl yn ddychmygus fel nad oedd yr ysgol yn syml yn ail-greu’r hyn a oedd yn bodoli eisoes.  Fe wnaeth y prosiect ddechrau’r cysyniad o ‘Lysgenhadon Adeiladu’ hefyd, sef dau ddisgybl o bob un o’r pedair ysgol yn cymryd rhan yn y prosiect (gan gynnwys yr ysgol prif ffrwd).  Roeddent yn ymweld â’r safle’n rheolaidd ac yn adrodd yn ôl i’w cyfoedion yn yr ysgolion trwy adroddiadau llafar, cyflwyniadau a fideo.

Wrth i’r cwricwlwm gael ei gynllunio, arbrofwyd ag ef yn y tair ysgol, ac ymgynghorwyd â disgyblion ynglŷn â’i addasrwydd.  Wedyn, sicrhaodd proses adborth fod y cwricwlwm yn cael ei ddatblygu yn unol ag anghenion pob un o’r disgyblion.  Sefydlwyd llwybrau cymhwyster ar gyfer dysgwyr 14-19 a safonwyd gweithdrefnau asesu a chofnodi.  Prynwyd gwisgoedd newydd i’r staff, a ddyluniwyd gan ddisgyblion a rhieni.

Cynhaliwyd cyfres gynlluniedig o gyfnewid staff dros ddwy flynedd y cyfnod adeiladu.  Roedd hyn yn cynnwys parau o staff yn gweithio am gyfnodau o bythefnos yn yr ysgolion nad oedd ganddynt unrhyw brofiad ohonynt.  Treuliodd pob aelod o staff o leiaf bythefnos yn un o’r tair ysgol arall.  Fe wnaeth hyn helpu nodi anghenion hyfforddi a rhoddodd gyfleoedd i staff rannu profiadau.

Bu’r uwch dîm arweinyddiaeth yn cyfnewid ar draws yr ysgolion hefyd, er eu bod yn ‘cyfnewid’ am gyfnod llawer hwy i sicrhau bod ganddynt ddealltwriaeth gadarn o anghenion disgyblion a staff.  Roedd hefyd yn bwysig dod i adnabod y staff ym mhob ysgol a sefydlu perthynas yn gynnar.  Aeth disgyblion yn y grŵp oedran 14-19 i wahanol ysgolion hefyd i gymryd rhan mewn diwrnod dewisiadau bob wythnos.  Cymerwyd gofal i sicrhau nad oedd yr un ysgol yn arwain yr ysgolion eraill a bod gan bawb ran gyfartal yn yr ysgol newydd.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Roedd staff a disgyblion wedi cael eu paratoi’n dda ar gyfer yr ysgol newydd.  Roeddent yn gyfarwydd â’r adeilad ac wedi cyfarfod ag athrawon a ffrindiau ysgol newydd. Roedd dealltwriaeth ar y cyd o anghenion y disgyblion, ac roedd staff wedi’u paratoi’n dda i fodloni eu hanghenion corfforol, emosiynol ac addysgol.

Gallai’r ysgol gyflwyno fframwaith cwricwlwm, cymwysterau ac asesu cydlynol i sicrhau bod cyflawniad a safonau’n uchel o’r dechrau.  Llwyddodd pob un o’r disgyblion yn y flwyddyn gyntaf wedi i’r ysgol agor i fodloni eu targedau a gadawodd yr holl ymadawyr ag o leiaf un cymhwyster cydnabyddedig.  Aseswyd bod lles bron pob un o’r disgyblion yn dda neu’n rhagorol.

Mae’r adeilad yn cefnogi cwricwlwm hynod effeithiol, eang ac amrywiol.  Mae ganddo ystod eang o ddarpariaeth, gan gynnwys stiwdio deledu a chegin broffesiynol, i sicrhau bod ystod eang anghenion y dysgwyr yn cael eu bodloni’n llawn.  Mae’r ddarpariaeth ar gyfer TGCh yn gryfder arbennig.  Gwna disgyblion ddefnydd helaeth o dechnoleg gwybodaeth a chyfathrebu ar draws y cwricwlwm, ac mae bron pob un o’r disgyblion ar draws yr ysgol yn gwneud cynnydd cryf yn eu medrau TGCh.

Roedd y Llysgenhadon Adeiladu yn siarad yn eang y tu hwnt i’r ysgol, gan gynnwys â gwleidyddion a’r diwydiant adeiladu, a chawsant wobrau am eu gwaith.  Enillodd llysgenhadon Ysgol Y Deri Wobr y Llefarydd ar gyfer Cynghorau Ysgol ac aethant i’r Senedd i annerch Aelodau Seneddol.  Ni ellir gorbwysleisio’r effaith ar eu hyder, eu hunan-barch a’u lles.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi croesawu ymwelwyr o bob cwr o’r DU ac yn rhyngwladol.  Defnyddir fframweithiau ar gyfer y cwricwlwm 14-19 mewn ysgolion eraill.  Cefnogir ysgolion eraill yn eu taith datblygu TGCh mewn darpariaeth, dysgu ac addysgu.  Mae’r ysgol yn gweithio ochr yn ochr â Llywodraeth Cymru hefyd, yn cynorthwyo a chynghori awdurdodau lleol ar adeiladau ysgol newydd ac yn rhannu ‘gwersi a ddysgwyd’.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol ddydd annibynnol yw Ysgol Rougemont sy’n addysgu bechgyn a merched rhwng 3 ac 18 oed.  Sefydlwyd yr ysgol ar ddechrau’r 1920au ac mae wedi’i lleoli ar safle mawr rhwng Casnewydd a Chwmbrân.

Mae 544 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd.  Mae’r rhain yn cynnwys 19 disgybl yn y meithrin a 180 o ddisgyblion yn yr ysgol baratoadol.  Yn yr ysgol hŷn, mae 244 o ddisgyblion rhwng 11 ac 16 oed, a 101 o ddisgyblion yn y chweched dosbarth.

Mae bron pob un o’r disgyblion yn byw yng Nghasnewydd a Thorfaen, ac mae rhai ohonynt yn teithio o leoedd pellach yn ne Cymru.  Mae tua 15% o ddisgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol.  Mae pob un o’r disgyblion yn siarad Saesneg yn rhugl er bod rhai ohonynt yn siarad ieithoedd eraill fel eu mamiaith.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Cymraeg gartref.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Daeth Ysgol Rougemont yn ymwybodol fod pobl ifanc yn wynebu nifer o fathau gwahanol o bwysau mewn byd modern sy’n effeithio ar eu lles.  Penderfynodd yr ysgol ymgorffori diwylliant ysgol gyfan, i hyrwyddo a chefnogi gwydnwch a lles.  Wrth annog ymdeimlad o berthyn trwy ymgysylltu â chymuned yr ysgol, aethpwyd ati i feithrin lles ym mhob ardal yn yr ysgol.  Cyflwynodd yr ysgol raglenni ar draws pob sector, a phob un ohonynt yn canolbwyntio ar annog cyfranogiad ym mywyd yr ysgol a’r gymuned.  Cyflwynwyd ystod eang o swyddi newydd â chyfrifoldeb i gefnogi ymglymiad yr ysgol a llais y disgybl.  Roedd y rhain yn cynnwys: capteiniaid chwaraeon ar lefel iau a hŷn, cynrychiolwyr a phwyllgorau eco, arweinwyr elusennau a thîm lles a ffurfiwyd yn ddiweddar.  Mae disgyblion hŷn yn gweithio’n agos gyda disgyblion iau, gan wella ymdeimlad cryf o gymuned yn yr ysgol.  Mae pob un o’r rhain yn hollbwysig o ran galluogi’r plant i ffynnu yn eu datblygiad academaidd, cymdeithasol ac emosiynol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae Ysgol Rougemont wedi canolbwyntio ar gefnogi iechyd meddwl a lles trwy ymgorffori diwylliant o atal yn hytrach nag ymateb.  Mae hyn wedi canolbwyntio ar feithrin datblygiad a gwydnwch emosiynol fel bod plant yn dysgu’r medrau sydd eu hangen i ymdopi â thrylwyredd academaidd cynyddol astudio wrth i ddisgyblion symud trwy’r ysgol.  Ar draws yr ysgol gyfan, mae hyn yn cynnwys dadansoddiad manwl o ddata Agweddau Disgyblion Atyn Nhw eu Hunain a’r Ysgol, i nodi unigolion neu grwpiau allweddol sydd angen cymorth targedig, er enghraifft trwy grwpiau anogaeth.  Mae’r ysgol wedi addasu ei chwricwlwm ABGI i fodloni anghenion disgyblion.

Er enghraifft, mae prynhawn a neilltuir ar gyfer ABGI yn yr ysgol baratoadol yn cynnwys: athro gwyddoniaeth yn canolbwyntio ar gysgu; ymwybyddiaeth ofalgar a gyflwynir gan ymarferwr Paws b; darparu cwnselwr ac asiantaethau allanol ychwanegol fel y bo’n briodol.  Mae ffocws hefyd ar greu trosiadau diriaethol i gynrychioli cysyniadau ac emosiynau haniaethol.  Er enghraifft: jariau hapusrwydd; weebles; hambyrddau zen; pobl sy’n poeni; peli straen; byrddau hwyliau a jariau ‘rydw i’n gallu’. Cyflwynwyd pecyn gwybodaeth fugeiliol yn ddiweddar, sy’n helpu rhieni i atgyfnerthu’r mentrau hyn gartref, a dyma’r darn olaf yn y pos o ran sicrhau bod yr holl randdeiliaid yn gweithio gyda’i gilydd i gefnogi lles pob plentyn.

Mae swyddi â chyfrifoldeb yn cynnig cyfleoedd i ddisgyblion ar draws yr ysgol gymryd rôl weithredol a helpu i ffurfio eu hysgol.  Mae cyngor ysgol gweithredol yn ardaloedd y babanod, yr adran iau a’r adran hŷn, ac anogir disgyblion i greu maniffestos, cymryd rhan mewn proses ethol ac arwain newid.  Mae disgyblion ar ddiwedd yr adran iau a’r adran hŷn yn ymgeisio am rolau sy’n ymwneud yn benodol â’u meysydd arbenigol; mae’r rhain yn cynnwys tîm lles; cynrychiolwyr elusen a rhaglen gynhwysfawr o ddigwyddiadau mewnol, gan greu ymdeimlad o ysbryd cymunedol.

Mae’r arwyddair Ysgol am Oes (School for Life) yn meithrin ymdeimlad cryf o ysbryd cymunedol.  Mae plant hŷn yn mynd ati i gynorthwyo’r rheiny mewn blynyddoedd iau, yn fugeiliol ac yn academaidd fel ei gilydd.  Mae disgyblion hŷn yn cynnal clybiau, gwasanaethau a gwersi pwnc penodol, yn ogystal â bod yn bresennol i gynorthwyo ac arwain chwarae yn ystod amseroedd egwyl.  Ar draws yr ysgol, caiff cynghorau ysgol eu cadeirio gan brif fachgen a phrif ferch pob adran, a chymerir cofnodion i sicrhau bod syniadau’n cael eu cyflwyno a chamau priodol yn cael eu cymryd.

Ategir datblygiad cymdeithasol ac emosiynol disgyblion gan gyfleoedd iddynt gymryd rhan ar draws yr ysgol mewn dyfarniadau sy’n benodol i oedran.  Mae Rougemont Rangers yn cynnig posibilrwydd i blant y babanod ddysgu gwahanol fedrau a chyfrifoldebau bywyd, sy’n rhychwantu Fi Fy Hun, Fy Nghymuned a Fy Myd.  Mae’r rhain, er enghraifft yn cynnwys: gefeillio, cymorth cyntaf a materion eco.  Ar ddiwedd yr adran iau, mae dyfarniad REACH yn annog disgyblion i gymryd rhan yn llawn ym mywyd yr ysgol a’r gymuned ehangach, ehangu eu gorwelion a rhoi cynnig ar rywbeth newydd, cwblhau tasgau hyd eithaf eu gallu a gwneud eu gorau glas.  Wrth i’r plant symud i’r ysgol hŷn, mae dyfarniad cyfnod allweddol 3 yn eu herio nhw i herio eu hunain. Ceir cyfleoedd sy’n benodol i bwnc ar gyfer cymhwyso medrau a gweithgareddau lles yn annibynnol.  Yn olaf, wrth i’r disgyblion agosáu at fynd i’r ysgol hŷn, mae Gwobr Dug Caeredin yn denu cyfran sylweddol o ddisgyblion ar gyfer y wobr efydd, o leiaf.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae gan ddisgyblion ymdeimlad sylweddol o berthyn i deulu Rougemont.  Mae pob un o’r rhanddeiliaid yn teimlo’n rhan o gymuned ehangach yr ysgol, ac mae llawer o ymwelwyr yn sôn am ethos croesawgar, hapus a chynnes yr ysgol.  Mae pob un o’r gweithgareddau hyn yn helpu i chwarae rôl arwyddocaol o ran cyfrannu tuag at ddatblygiad emosiynol, cymdeithasol ac academaidd disgyblion.  Mae data Agweddau Disgyblion Atyn Nhw eu Hunain a’r Ysgol yn dangos lefelau uchel o foddhad disgyblion â’u profiad ysgol o gymharu â’r cyfartaledd cenedlaethol, a cheir lefelau arbennig o uchel o gyfranogiad disgyblion ar draws pob agwedd ar fywyd ysgol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu arfer dda trwy erthyglau mewn cyhoeddiadau cenedlaethol a ysgrifennwyd gan arweinwyr lles yn yr ysgol.  Rhannwyd mentrau penodol ag ysgolion lleol a’r gymuned, er enghraifft cysylltiadau masnach deg â Bron Afon, cymdeithas dai leol; rhannu menter Rhedeg Milltir (Run a Mile) ac ysgol gynradd leol ac arweinwyr Rhedeg yn y Parc (Park Run) sy’n siarad Cymraeg, a sefydlu hwb iechyd meddwl ar gyfer addysg gynradd.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol gymysg, gymunedol, 11-16 yw Ysgol Bryngwyn.  Mae wedi’i lleoli yn Nafen, ar ochr gogledd ddwyrain Llanelli, ac mae disgyblion o rannau o ganol y dref ac o nifer o bentrefi cyfagos yn mynychu’r ysgol.  Mae 1,050 o ddisgyblion ar y gofrestr: Mae tua 20% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Cafodd Bryngwyn a Glan-y-Môr eu ffedereiddio’n ffurfiol ym Medi 2014 ac, o ganlyniad, daeth yn gynllun peilot arloesol ar gyfer ffedereiddio uwchradd.  Mae’r ddwy ysgol yn ysgolion creadigol arloesol ac arweiniol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae Bryngwyn wedi datblygu cwricwlwm sy’n cael ei ysgogi gan ddiddordebau disgyblion.  Mae’n hynod hyblyg a phersonoledig i ddysgwyr.

Mae’r ysgol yn gofyn am safbwyntiau’r holl randdeiliaid ac yn addasu’r cwricwlwm bob blwyddyn yn unol ag anghenion dysgwyr a’r gymuned leol.  Mae hyn yn sicrhau bod amrywiaeth a chyfle priodol i bawb.

Mae gan yr ysgol hanes helaeth o greadigrwydd ac arloesedd yn y cwricwlwm ac mae cynnydd rhagorol y disgyblion ym Mryngwyn wedi digwydd o ganlyniad i lawer o’r datblygiadau dilyniadol hyn.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae adnabod dysgwyr, eu diddordebau, eu dyheadau a’u hanghenion dysgu yn hanfodol i ddull yr ysgol o ddylunio’r cwricwlwm.  Caiff disgyblion eu monitro’n agos trwy olrhain ac ymgynghori helaeth trwy ystod o fforymau dysgu i sicrhau bod adborth trylwyr yn cael ei gasglu i lywio model y cwricwlwm.

Mae staff yn rhan allweddol o’r ddeialog barhaus am ddylunio’r cwricwlwm hefyd.  Mae hyn yn galluogi’r ysgol i gynnig amrywiaeth eang o gyrsiau ar draws pynciau ac o fewn pynciau.  Mae ehangder cynlluniedig a helaeth y ddarpariaeth yn galluogi pob disgybl i ymgysylltu â’r cwricwlwm ac mae’n sicrhau bod llwyddiant disgyblion yn gallu cael ei ddathlu ar bob cyfle.

Cydbwysedd yn y cwricwlwm

Mae’r cwricwlwm yn darparu’r cydbwysedd angenrheidiol i sicrhau bod disgyblion yn datblygu medrau yn ogystal â gwybodaeth bwnc.  Caiff datblygiad medrau ei gynllunio’n ofalus a’i olrhain yn effeithiol ar draws pob maes pwnc.  Mae gan Fryngwyn ddull cydlynus o ddatblygu medrau, yn enwedig rhifedd, llythrennedd a llythrennedd digidol, gan ganiatáu i adrannau gael yr hyblygrwydd i ymgorffori cyfleoedd i ddatblygu medrau mewn ffyrdd perthnasol ac ystyrlon.

Mae’r cwricwlwm yn darparu cyfleoedd ar gyfer gwella i ddysgwyr o bob gallu.  Defnyddir grwpiau anogaeth ac ymestyn yn effeithiol i ddarparu cymorth a her briodol i ddysgwyr ac fe gaiff grwpiau disgyblion eu hadolygu’n rheolaidd.  Defnyddir strategaethau cymorth llwyddiannus gydag amrywiaeth o raglenni mentora a grwpiau ymyrraeth sy’n targedu dysgwyr yng nghyfnodau allweddol 3 a 4.  Caiff disgyblion mwy abl eu hymestyn trwy ystod o ddarpariaethau, gan gynnwys cyrsiau ymestyn mewn Mathemateg a Chymraeg a chlybiau dydd Sadwrn mewn partneriaeth â darparwyr ôl-16.  Caiff pob dysgwr gyfle i elwa ar amrywiaeth lawn o weithgareddau ehangach sy’n darparu’r profiadau dysgu amrywiol sy’n gwneud y cwricwlwm mor effeithiol.  Ceir lefelau uchel o gyfranogi yng ngweithgareddau’r Eisteddfod, mewn cystadlaethau pwnc, clybiau, prosiectau eco, cerddoriaeth a llawer mwy o weithgareddau, yn cyfrannu at ddiwylliant ac ethos sy’n manteisio ar bob cyfle i ddathlu llwyddiant disgyblion.  Mae hyn yn fwyaf amlwg yn nefnydd yr ysgol o ganmoliaeth a gwobrau, sy’n diweddu â noson wobrwyo eithriadol o dda y mae llawer yn ei mynychu, sy’n sicrhau bod disgyblion, rhieni, staff a llywodraethwyr yn ymfalchïo yn eu cyflawniadau gyda’i gilydd.

Agenda 14-19

Mae’r cwricwlwm hynod hyblyg ym Mryngwyn yn galluogi disgyblion i ddewis llwybr sy’n addas i’w hanghenion.  Wrth ddewis eu llwybr dewisol ym Mlwyddyn 9, rhoddir cyfle i ddisgyblion arbrofi â’u dewisiadau i sicrhau eu bod yn gweddu’n briodol.  Yng nghyfnod allweddol 4, caiff disgyblion y dewis i ddilyn tri llwybr gwahanol, sef: Ymestyn, Gwella neu Gyfoethogi.  Mae’r cydbwysedd o ran amser a dewis opsiynau yn amrywio yn unol â’r llwybr y mae disgybl yn ei ddilyn.

Caiff y broses opsiynau ei harwain gan ddysgwyr i raddau helaeth.  Rhoddir dewis rhydd i ddisgyblion ynglŷn â pha bynciau yr hoffent eu hastudio, ac mae rhwydwaith cymorth gofalus ar waith i roi arweiniad priodol i ddisgyblion i sicrhau deilliannau llwyddiannus. Caiff disgyblion gyfle i ddewis opsiynau sy’n cwmpasu ystod o brofiadau sy’n adlewyrchu profiadau academaidd a galwedigaethol fel ei gilydd.  Ni chaiff dewisiadau eu cyfyngu i un llwybr penodol ac mae’r ysgol yn rhoi gwerth cyfartal i’r naill a’r llall.  Caiff ystod eang o bynciau eu cynnig a’u cefnogi trwy bartneriaeth hynod lwyddiannus gyda darparwyr ôl-16 sy’n cyfrannu at gyflwyno ystod o gyrsiau galwedigaethol wedi’u dewis yn ofalus.  Mae datblygu’r Ganolfan Medrau Galwedigaethol arloesol yn gryfder arbennig yn yr ysgol wrth iddi weithio mewn partneriaeth â chlwstwr Llanelli i ddarparu profiadau bywyd go iawn.

Arloesedd

Mae’r ysgol wedi ymrwymo i arloesedd ac mae ganddi hanes o greadigrwydd o fewn y cwricwlwm.  Mae ystod o wythnosau ffocws, prosiectau a chynlluniau partneriaeth yn arwain at y cwricwlwm creadigol a dychmygus a gynigir ym Mryngwyn.  Datblygwyd dyfarniad unigryw yn ddiweddar, sy’n canolbwyntio’n bennaf ar gyfranogiad disgyblion yn y medrau ehangach yng Nghymru.  Roedd dyfarnu “Bryngwyn Baby Bac’ (B3) yn llwyddiannus iawn yn ei flwyddyn beilot, lle wynebodd myfyrwyr ym mlwyddyn 7 ac 8 gyfres o heriau wedi’u cysylltu gan thema gyffredin gydag asesiad yn canolbwyntio ar bob un o’r medrau ehangach.  Adroddodd staff a disgyblion am lefelau uchel o gyfranogiad, mwynhad ac ymgysylltu.  Caiff cyflawniad ar gyfer disgyblion ei ddathlu â gwobr aur, arian neu efydd.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r parhad yn natblygiadau’r cwricwlwm a’r ymrwymiad i ddeialog ac adolygiad rheolaidd gyda staff a disgyblion wedi galluogi Bryngwyn i ddangos cynnydd sylweddol yn neilliannau disgyblion yng nghyfnod allweddol 3 a 4.  Mae dyluniad y cwricwlwm yn ychwanegu gwerth sylweddol i ddisgyblion ym Mryngwyn o ran eu medrau a’u deilliannau cyffredinol.

Mae disgyblion yn ddysgwyr hyderus, annibynnol a chydweithredol sy’n arddangos llawer o wydnwch, ac maent yn ymgysylltu’n dda â’u hastudiaethau.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Fel rhan o ffederasiwn, mae Bryngwyn yn sicrhau bod yr holl ddatblygiadau’n cael eu rhannu ar draws y ffederasiwn.  Mae partneriaeth â’r darparwr ôl-16 yn Llanelli ac ysgolion uwchradd eraill yn sicrhau bod adnoddau a chyfleoedd yn y sector 14-19 oed yn cael eu rhannu.  Mae hyn yn amlwg yn y ddarpariaeth medrau galwedigaethol.  Mae Bryngwyn yn gweithio gyda’r grŵp cwricwlwm DEPNET yn Sir Gaerfyrddin hefyd.  Fel rhan o’r rhwydwaith arloesol, caiff rhwydwaith ffederasiwn Bryngwyn a Glan Y Môr gyfle i weithio gyda nifer o ysgolion y tu allan i’r rhanbarth ar ddatblygiadau’r cwricwlwm.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Glan-y-Môr yn ysgol gymuned 11-16 oed ym Mhorth Tywyn gyda 480 o ddisgyblion ar y gofrestr, y mae tua 30% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Cafodd yr ysgol ei ffederaleiddio yn ffurfiol gydag Ysgol Bryngwyn yn 2014, gan ddod yn ysgol arloesi beilot ar gyfer ffederasiynau uwchradd yng Nghymru.  Mae Ysgol Glan-y-Môr yn gweithio mewn partneriaeth gref gyda’i hysgolion cynradd bwydo a’r darparwr addysg bellach lleol, trwy fentrau 14-19 oed.  Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn ysgol arloesi ar gyfer dysgu proffesiynol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Cyflwynodd Glan-y-Môr raglen gyfoethogi gwyddoniaeth, technoleg, peirianneg a mathemateg (STEM) ym Medi 2014, yn wreiddiol fel gweithgaredd allgyrsiol i hybu pontio.  Ers hynny, mae wedi datblygu’n gyflym yn strategaeth allweddol o ran gyrru datblygiad y cwricwlwm er mwyn bodloni gofynion y cwricwlwm newydd i Gymru.  Nod y rhaglen oedd ymgysylltu â disgyblion a chreu cyffro yn eu plith ynghylch y llwybrau gyrfaol a gynigir ym meysydd gwyddoniaeth, technoleg, peirianneg a mathemateg.  Mae’r rhaglen yn seiliedig ar egwyddorion dysgu gweithredol, gan godi dyheadau a chynyddu cyfleoedd.  Mae’r ysgol yn hyderus bod y system gyfoethogi STEM hon eisoes yn helpu ei disgyblion i ddatblygu yn unol ag adroddiad Donaldson a’i 4 egwyddor allweddol.  Mae’r strategaethau a’r gwersi a ddysgwyd o weithredu’r rhaglen STEM lwyddiannus hon bellach yn cael eu cymhwyso i’r prif gwricwlwm.

Mae dull amlweddog i’r rhaglen, yn yr ystyr ei bod yn rhoi cyfleoedd i bob dysgwr, ac yn cynnwys agweddau allweddol sy’n canolbwyntio ar grwpiau o ddysgwyr, er enghraifft y rhai sy’n gymwys ar gyfer prydau ysgol am ddim, dysgwyr mwy abl a thalentog, a merched.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r dull a ddisgrifir uchod yn cynnwys:

Diwrnodau her.  Mae’r rhain yn ddiwrnodau pan gaiff y cwricwlwm ei roi o’r neilltu a bydd grwpiau blwyddyn gyfan yn cymryd rhan mewn gweithgareddau her STEM.  Mae’r gweithgareddau hyn yn canolbwyntio ar brosiectau “byw” neu gystadlaethau STEM, er enghraift “D&T Alu Challenge”.  Mae disgyblion yn gweithio mewn timau o dri, yn ymateb i friff cystadleuol i gynhyrchu dyluniad, sydd nid yn unig yn addas at ei ddiben ond hefyd yn datblygu eu gwybodaeth am alwminiwm a’u dealltwriaeth ohono.  Mae’r rhain, a heriau tebyg, yn gofyn i ddisgyblion fabwysiadu amrywiaeth o fedrau, fel datrys problemau, cyfathrebu ac ymchwil, ynghyd â defnyddio’u gwybodaeth a’u dealltwriaeth bresennol o gysyniadau a themâu a gawsant trwy ddulliau dysgu mwy traddodiadol mewn pynciau eraill.

Addysgu ar draws grwpiau blwyddyn.  Yn ystod tymor yr hydref 2016, cymerodd yr ysgol ran ym mhrosiect peilot Dyfarniad Crest gan Gymdeithas Wyddoniaeth Prydain a Llywodraeth Cymru.  Rhoddodd hyn gyfle i roi cynnig ar weithio mewn grwpiau blynyddoedd cymysg, gan roi’r hyblygrwydd i ddisgyblion ddatblygu eu medrau cyfathrebu a gwaith tîm, yn ogystal â datblygu eu hyder trwy weithio gyda disgyblion eraill o wahanol oedrannau a’u harwain.

Gweithio gyda sefydliadau allanol.  A hithau’n ysgol lai, mae ysgol Glan-y-Môr wedi elwa’n helaeth o ddod ag arbenigedd i’r ysgol o ddiwydiannau lleol, sefydliadau STEM a llysgenhadon STEM.  Mae hyn wedi galluogi’r ysgol i roi ystod ehangach o lawer o brofiadau a chyfleoedd dysgu i’w disgyblion.  Mae’r arbenigedd hwn wedi’i ddefnyddio mewn sawl ffordd ac mewn amrywiaeth o brosiectau STEM.

Cydweithio â phartneriaid cynradd ac AB.  Mae gweithio ar draws cyfnodau gyda phartneriaid cynradd ac AB ar brosiectau STEM wedi galluogi’r ysgol i sefydlu cysylltiadau partneriaeth cryf.  Mae’r prosiectau hyn wedi cynorthwyo dysgwyr ifanc mewn sawl ffordd ac wedi cael effaith fuddiol ar ddeilliannau disgyblion.  Yng nghyfnod allweddol 2, bu deilliannau gwell mewn mathemateg a gwyddoniaeth, mae datblygiad disgyblion a deilliannau cyrhaeddiad wedi gwella ar draws pynciau STEM, a bu newid sylweddol yn hyder a hunan-barch disgyblion.  Yn ogystal, mae pontio gan ddisgyblion pan fyddant yn dechrau yn yr ysgol ym Mlwyddyn 7, ac o Flwyddyn 11 i’r coleg, wedi’i wneud yn fwy hwylus a llwyddiannus trwy’r dull traws cyfnod hwn.

Bwrw ymlaen gyda SciTech – Mae’r ysgol nawr yn awyddus i gymhwyso’r hyn a ddysgwyd drwy’r rhaglen gyfoethogi i’r prif gwricwlwm, trwy gyflwyno SciTech ar gyfer Medi 2017.  Esblygodd y syniad hwn wrth i’r ysgol gymryd rhan yng Ngweithgor y Maes Profiad Dysgu, Gwyddoniaeth a Thechnoleg.  Y sail resymegol ar gyfer y dull hwn yw bod dysgu’n cael ei wneud yn fwy ystyrlon pan fydd yn mynd i’r afael â’r cwestiwn hwn “Pam mae arnom angen gwybod hyn?”  Y gobaith yw y bydd disgyblion yn datblygu medrau a fydd yn caniatáu iddynt drosglwyddo gwybodaeth a medrau yn naturiol rhwng pynciau, yn enwedig ar lefel uwchradd.  Bwriedir i’r dull gyfoethogi gwybodaeth am y pwnc a chyflwyno mwy o her i ddysgwyr ar yr un pryd.

‘The Sky’s Her Limit’ – Mae Glan-y-Môr yn bwriadu datblygu’r rhaglen gyfoethogi ymhellach trwy gynnwys diwrnod her STEM CA3 cyffrous i ferched gyda Chwarae Teg, sef ‘The Sky’s Her Limit’, sy’n canolbwyntio ar gynyddu nifer y merched sy’n dilyn llwybrau gyrfaol STEM.  Bydd yr ysgol yn parhau i gysylltu â sefydliadau addysgol eraill ar bob lefel i rannu profiadau a helpu eraill i ymgysylltu â’r dysgu gweithredol, cydweithredol, cyd-destunol y mae rhaglen gyfoethogi STEM wedi’i roi i’r disgyblion.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Dros gyfnod y prosiect, o ganlyniad i fwy o ymgysylltu a chyfranogi, mae’r ysgol wedi gweld gwelliannau amlwg mewn safonau mewn gwyddoniaeth, technoleg a mathemateg.  Fodd bynnag, nid yw’r buddion i ddisgyblion wedi’u cyfyngu i ddatblygiad medrau a gwybodaeth STEM; maent wedi helpu i wella medrau ehangach cyfathrebu, siarad cyhoeddus, dysgu gweithgar neu annibynnol, gwaith tîm a datblygiad arweinyddiaeth, yn ogystal â chodi eu hyder, hunan-barch a dyheadau.  Mae disgyblion wedi cael enw da yn lleol ac yn genedlaethol fel cyfathrebwyr a siaradwyr cyhoeddus hyderus a rhugl, gan gyfarfod â’r Prif Weinidog, Carwyn Jones, yn ddiweddar yn ogystal â chael eu cynnwys mewn ffilm fer gan BBC Newsround ddiwedd y llynedd.

Mae’r holl fentrau a phrofiadau hyn wedi codi dyheadau ymhlith disgyblion, sydd bellach yn gweld cyfleoedd yn hytrach na rhwystrau i’w huchelgeisiau ac maent yn gyfranwyr allweddol at y ffaith bod gwaith yr ysgol yn cael ei ystyried yn waith sy’n arwain y sector.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol yn sicrhau bod pob datblygiad yn cael ei rannu ar draws y ffederasiwn gyda Bryngwyn – ei hysgol bartner.  Fel rhan o’r rhwydwaith arloesi, mae ffederasiwn Bryngwyn/Glan-y-Môr hefyd yn cael cyfle i weithio gyda nifer o ysgolion ar ddatblygu’r cwricwlwm.  Mae cyfrif Twitter gweithgar iawn – @glanymorStem – yn nodi’r holl waith STEM ac mae ar gael i bawb fynd ato.  Mae nifer o fideos ar lwyfannau a rennir yn dangos sut mae disgyblion wedi ymgysylltu â phrofiadau STEM niferus ac elwa ohonynt.  Mae’r rhain ar wefan yr ysgol yn www.glanymorschool.co.uk

Mewn digwyddiad ‘Big Bang’ diweddar, rhannodd 11 ysgol weithgareddau STEM ar y safle.  Mae profiadau’r ysgol a’i gweledigaeth ynghylch y ffordd y mae rhaglen STEM yn hwylusydd ar gyfer y cwricwlwm i Gymru yn ei theulu o ysgolion yn cael eu cyfleu trwy gyfarfodydd â chydlynwyr STEM o ysgolion, sefydliadau a chonsortia eraill.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr/partneriaeth

Coleg addysg bellach (AB) yw Grŵp Llandrillo Menai a ffurfiwyd yn 2012 drwy uno Coleg Llandrillo, Coleg Meirion-Dwyfor a Choleg Menai.  Mae tua 21,000 o ddysgwyr gan y Grŵp, ac o’r rheiny mae 6,000 yn astudio rhaglenni amser llawn yn cael eu darparu ar 13 campws ar draws siroedd Ynys Môn, Conwy, Sir Ddinbych a Gwynedd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer ragorol/sy’n arwain y sector:

Mae’r coleg yn gwneud defnydd effeithiol o’i offeryn nodi’n gynnar (EIT) i nodi dysgwyr sydd mewn perygl o adael y cwrs cyn ei gwblhau.  Mae dysgwyr y nodwyd eu bod ‘mewn perygl’ yn elwa ar gymorth cadarn a helaeth a ddarperir gan wasanaethau coleg arbenigol a phartneriaeth gadarn, sefydledig gydag asiantaethau allanol.

Nododd gwasanaethau dysgwyr Grŵp Llandrillo Menai alw cynyddol am gymorth ychwanegol a fynnir gan ddysgwyr, ac a ddefnyddir gan ddysgwyr.  Yn 2014, nodwyd bod 578 o ddysgwyr mewn perygl o dynnu allan o’u rhaglen oherwydd rhwystrau allanol.  Roedd diffyg gwydnwch i ymdopi ag anawsterau lles yn cael effaith niweidiol ar bresenoldeb a’u gallu i gadw ar y trywydd iawn gyda’u dysgu.

I ymateb i ddyfodiad y Fframwaith Ymgysylltu a Dilyniant Ieuenctid, gweithiodd Grŵp Llandrillo Menai mewn partneriaeth â Chydlynwyr Ymgysylltu a Dilyniant chwe awdurdod lleol gogledd Cymru i ddatblygu protocolau rhannu gwybodaeth er mwyn cryfhau cymorth pontio ymhellach i ddysgwyr y nodwyd bod perygl iddynt ymddieithrio. 

Dadansoddwyd gwybodaeth yn ymwneud â’r dysgwyr sydd mewn perygl o ymddieithrio o’u rhaglen coleg er mwyn llunio proffil meini prawf cymhwysedd yr offeryn diagnostig EIT.

Mabwysiadwyd yr offeryn EIT wedi hynny gan TRAC 11-24, sef prosiect yng ngogledd Cymru a ariennir gan yr Undeb Ewropeaidd, fel y model ymyrryd i’w ddefnyddio gan ddarparwyr ôl-16.  Mae myfyrwyr sy’n gymwys i gyfranogi ym mhrosiect TRAC yn derbyn cymorth lles personoledig dwys ychwanegol gan fentor TRAC penodedig.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Defnyddir yr offeryn diagnostig EIT i nodi dysgwyr sydd yn fwyaf tebygol o adael eu rhaglen yn gynnar.  Mae EIT yn rhoi sgôr ar gyfer pob dysgwr yn seiliedig ar ddata presenoldeb, lles, ymddygiad, uchelgais o ran gyrfa a lefel medrau.  Mae ffactorau’r meini prawf cymhwysedd wedi’u pwysoli.

Caiff EIT ei redeg ar gyfer pob dysgwr AB amser llawn ar ddechrau bob tymor.  Mae’r offeryn diagnostig EIT yn defnyddio’r setiau data a gynhwysir yn systemau rheoli gwybodaeth y coleg ac mae’n poblogi’r pwysoliadau yn awtomatig i gyfrifo’r sgôr.  Caiff yr 8% uchaf o ddysgwyr a broffiliwyd eu hadolygu.  Ystyrir barn broffesiynol bob tro wrth ystyried y cymorth dwys a phersonoledig mwyaf priodol sydd ei angen.  Caiff marcwyr pellter a deithiwyd eu hintegreiddio i’r offeryn diagnostig EIT i ddangos gwerth a ychwanegwyd.  Ddeng wythnos ar ôl y cyfeiriad cychwynnol ar gyfer ymyrraeth a chymorth lles ychwanegol, ailgyfrifir yr EIT er mwyn helpu nodi tystiolaeth o welliant.  Ar ôl hynny, caiff yr offeryn EIT ei redeg bob deng wythnos y bydd dysgwr yn derbyn cymorth ychwanegol.

Yn sgil cyflwyno’r prosiect presenoldeb ‘85%+’, mae Grŵp Llandrillo Menai wedi datblygu ac integreiddio’r EIT ymhellach gyda llwybrau cyfeirio lles presennol y coleg i gael cymorth.  Caiff ymgysylltiad dysgwyr ei fonitro yn ystod y cyfarfodydd panel dysgwyr mewn perygl a gadeirir gan y cyfarwyddwr gwasanaethau dysgu ac a fynychir gan y prifathro cynorthwyol priodol, rheolwr y maes rhaglen a staff cymorth lles. 

Mae cynlluniau gweithredu cymorth wedi’u hintegreiddio’n llawn yn fframwaith ansawdd y Grŵp.  Mae tiwtoriaid personol yn mynd at gynlluniau gweithredu dwy’r porth dysgwyr, eDRAC, tra bod rheolwyr yn adolygu ac yn monitro dangosyddion perfformiad yn ôl ardal, cwrs a dysgwyr drwy ddangosfwrdd y porth.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r offeryn diagnostig EIT yn cyfrifo sgôr ac yn mesur pellter a deithiwyd ar gyfer set o feini prawf sy’n cynnwys: presenoldeb, lefel medrau sylfaenol a gyflawnwyd, ymddygiad ac uchelgeisiau o ran gyrfa.  O’r dysgwyr a oedd yn gymwys i dderbyn cymorth mentor TRAC a gyfranogodd ym mlwyddyn gyntaf y prosiect, cyflawnodd 88% welliant o 10% yn eu Sgôr EIT.

Fe wnaeth 91% o’r dysgwyr y nodwyd eu bod mewn perygl o ymddieithrio gwblhau eu rhaglen astudiaeth.  O’r rheini a gwblhaodd eu cwrs, cyflawnodd 90% eu cymhwyster.  O ran y 9% na wnaeth gwblhau’r flwyddyn academaidd, aethant yn ôl i’r coleg y flwyddyn ganlynol naill ai i gwblhau’r rhaglen neu i gofrestru ar raglen arall ar yr un lefel. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr/partneriaeth

Coleg addysg bellach (AB) yw Grŵp Llandrillo Menai (GLlM) a ffurfiwyd yn 2012 drwy uno Coleg Llandrillo, Coleg Meirion-Dwyfor a Choleg Menai.  Mae tua 21,000 o ddysgwyr gan y Grŵp, ac o’r rheiny mae 6,000 yn astudio rhaglenni amser llawn yn cael eu darparu ar 13 campws ar draws siroedd Ynys Môn, Conwy, Sir Ddinbych a Gwynedd.  Mae cymunedau a wasanaethir gan GLIM yn amrywio o ardaloedd â’r poblogaethau uchaf o siaradwyr Cymraeg yng Nghymru (Caernarfon, 87%) i’r rheini yng Nghonwy a Sir Ddinbych lle mae llai nag 20% o’r boblogaeth yn siarad Cymraeg. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer ragorol/sy’n arwain y sector

Mae’r coleg yn darparu ystod helaeth ac eang o ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg a dwyieithog effeithiol. Mae’r coleg yn arwain yn genedlaethol drwy ei ddarpariaeth Sgiliaith effeithiol iawn sy’n cefnogi dwyieithrwydd ar draws y sector AB.  Mae GLlM yn gweithredu strategaeth iaith Gymraeg a chynllun iaith Gymraeg cynhwysfawr sy’n pennu targedau heriol i gefnogi cynnydd dysgwyr yn ystod eu hastudiaeth.

Mae menter Seren Iaith, a gyflwynwyd yn ddiweddar, yn fenter arloesol sy’n arwain y sector sydd yn herio agweddau dysgwyr at ddefnyddio’r Gymraeg, ac yn hyrwyddo defnydd cymdeithasol ac academaidd o’r Gymraeg.  O ganlyniad, mae nifer gynyddol o ddysgwyr yn ymgymryd â dysgu ac asesu gan ddefnyddio’r Gymraeg.

Mae ymagwedd y Grŵp yn seiliedig ar gynllunio cwricwlwm cydlynus er mwyn galluogi cynnydd yn yr adnoddau ac yn nifer y cyrsiau lle mae dysgu dwyieithog ar gael.  Mae’r holl ddysgwyr sydd wedi astudio TGAU Cymraeg iaith gyntaf yn ymgymryd ag asesiad llythrennedd Pecyn Cymorth Sgiliau Hanfodol Cymru (WEST) yn Gymraeg.  Mae hyn yn galluogi tiwtoriaid i gynllunio’n gywir i fodloni anghenion ieithyddol y dysgwyr hyn, a gosod targedau i ddysgwyr wella eu medrau llythrennedd Cymraeg.  Caiff staff gymorth drwy’r tîm Sgiliaith, sy’n cefnogi dwyieithrwydd ar draws y sector AB, ac fe’i lleolir yng Ngholeg Meirion Dwyfor o fewn y Grŵp. 

Fe wnaeth yr ymagwedd uchod nodi’r angen i gynyddu’r defnydd o’r Gymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth ac mewn cyd-destun cymdeithasol.  O ganlyniad, datblygwyd menter Seren Iaith i gynyddu’r defnydd cymdeithasol o’r Gymraeg, ac i gynyddu ymwybyddiaeth o agweddau a chyfleoedd diwylliannol yr iaith.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Nod rhaglen Seren Iaith yw asesu a chynyddu’r defnydd cymdeithasol presennol o’r Gymraeg ymhlith dysgwyr a mesur agweddau at yr iaith.  Mae dysgwyr yn ymgymryd ag arolwg Seren Iaith ar ddechrau eu cwrs.  Mae’r arolwg yn cynnwys deg o ddatganiadau y mae dysgwyr yn ymateb iddynt drwy ddynodi’r lefel y maent yn cytuno neu’n anghytuno â’r datganiadau hynny.  Yna, defnyddir rhaglen diwtorial a gefnogir gan adnoddau rhyngweithiol o ansawdd uchel i annog dysgwyr i ddefnyddio’r iaith ar sail anffurfiol a chymdeithasol.  Y canlyniad yw bod dysgwyr yn fwy ymwybodol o lawer o’u diwylliant Cymreig, ac mae ganddynt werthfawrogiad ehangach o lawer o berthnasedd y Gymraeg a’r defnydd ohoni.  Caiff dysgwyr eu hannog yn weithredol i ddatblygu’u medrau Cymraeg, ac maent yn ymwybodol o bwysigrwydd medrau Cymraeg yn y gweithle.

Mae datblygiadau pellach yn seiliedig ar ddatblygu deunyddiau a gweithgareddau cymorth sy’n tanategu’r datganiadau yn uniongyrchol e.e. deunyddiau sy’n annog dysgwyr i ddefnyddio’r Gymraeg yn y cyfryngau cymdeithasol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae menter Seren Iaith yn rhoi mesur uniongyrchol o effaith gweithgareddau y mae’r dysgwr wedi ymgymryd â nhw yn ystod y flwyddyn academaidd i gynyddu a pharhau’r defnydd o’r Gymraeg yn eu bywyd coleg.

Mae menter Seren Iaith wedi cyfrannu at gyfraddau llwyddo a gyflawnwyd gan ddysgwyr Cymraeg eu hiaith sydd dri phwynt canran yn uwch na chyfartaledd y Grŵp.  Hefyd, mae dysgwyr sy’n ymgymryd ag astudiaethau mewn lleoliad dwyieithog yn dangos lefelau uchel o allu mewn trawsieithu (y defnydd o ieithoedd gwahanol gyda’i gilydd) yn ystod sesiynau addysgu.   Mae gan fwyafrif y dysgwyr sydd wedi ymgymryd â menter Seren Iaith fwy o ddealltwriaeth o bwysigrwydd medrau dwyieithog o ran cael swydd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Cafodd ysgolion Bryngwyn a Glan-y-Môr eu ffedereiddio’n ffurfiol ym Medi 2014 gan ddod yn beilot ar gyfer ffederasiynau uwchradd yng Nghymru.  Maent 7 milltir oddi wrth ei gilydd.  Ysgol gymunedol, gymysg 11-16 oed yw Ysgol Bryngwyn.  Mae wedi’i lleoli yn Nafen, ar ochr gogledd ddwyreiniol Llanelli, Sir Gaerfyrddin ac mae disgyblion o rannau o ganol y dref ac o nifer o bentrefi cyfagos yn mynychu’r ysgol.  Mae 1,050 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae tua 20% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.

Ysgol gymunedol 11-16 ym Mhorth Tywyn, Sir Gaerfyrddin yw Glan-y-Môr, gyda 480 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae tua 30% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae’r ddwy ysgol nid yn unig yn gweithio mewn partneriaeth â’i gilydd, maent hefyd yn gweithio mewn partneriaeth agos â chlwstwr o ysgolion cynradd, ysgolion uwchradd eraill yn yr ardal a’r coleg Addysg Bellach lleol.  Mae’r ddwy ysgol yn ysgolion arloesi ac ysgolion creadigol arweiniol

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae arweinyddiaeth yn ysgogwr allweddol ar unrhyw daith wella ysgolion, hyd yn oed fwy felly yng nghyd-destun ffederasiynau lle mae disgwyliad bod arweinwyr ar draws sefydliadau yn gweithredu’n ymreolaethol.  Mae ffederasiynau newydd yn cynnig cyfleoedd gwerthfawr i rannu arfer orau gyda chynulleidfaoedd newydd, datblygu safbwyntiau gwahanol a darparu symbyliad newydd ar gyfer newid.  Mae rheolaeth effeithiol ar ffederasiynau yn mynnu datblygu arweinyddiaeth wirioneddol ddosbarthedig ar bob lefel ac, yn bwysicaf, drwy sefydliadau ac ar draws sefydliadau.  Y model arweinyddiaeth ddosbarthedig hwn sydd wedi galluogi gwneud cynnydd cyflym ar draws y gyd-ddarpariaeth.  Dros gyfnod, mae model arweinyddiaeth deinamig a chydweithredol wedi datblygu.  Yn y ddwy ysgol, ceir uchelgais a brwdfrydedd i sicrhau deilliannau gwell a lefelau cadarn o les disgyblion a’r set o fedrau cywir i sicrhau hyn.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yr her wreiddiol i’r ddwy ysgol oedd datblygu strwythurau uwch arweinyddiaeth newydd a fyddai’n galluogi arweinyddiaeth effeithiol yn y ddwy ysgol wrth fodloni gofynion presennol ar lefel ysgol gyfan, lefel leol a lefel genedlaethol.  I fynd i’r afael â hyn, ymgymerodd yr holl arweinwyr â rolau ar draws y ffederasiwn ochr yn ochr â’u rolau yn yr ysgol, gyda phob aelod o’r uwch dîm arwain yn cael cyfrifoldebau ffederasiwn “ymbarél”.  Dros gyfnod, mae’r her o weithredu ar draws ddau safle wedi ysgogi’r ysgol i fod yn fwy pragmatig o ran ei dull arwain.  Er enghraifft, mae dyletswyddau rheolwyr llinell a arferai gael eu dosbarthu ar draws yr Uwch Dîm Arwain cyfan ac ar draws safleoedd y ddwy ysgol wedi datblygu fel bod arweinwyr canol yn cael mwy o fynediad at gysylltiadau’r Uwch Dîm Arwain sy’n gweithio ar eu safle.

Er mwyn i ffederasiwn weithio, roedd yn hanfodol hefyd creu diwylliant o arloesi ac atebolrwydd ar lefel arweinwyr canol.  Roedd y cyfle a grëwyd gan ffederasiwn i weithio mwy mewn partneriaeth, a’r fraint unigryw i staff weithio ar draws ysgolion ac i rannu syniadau a phrofiadau addysgol, yn allweddol i hyn.  Hyd yma, yn nhair blynedd gyntaf y ffederasiwn, mae 34 aelod o staff wedi elwa yn sgil ymgymryd â chyfrifoldebau arwain ychwanegol ar lefel adrannol, ysgol gyfan a ffederasiwn, gan arwain at gyfleoedd newydd pwysig ar gyfer datblygiad proffesiynol parhaus.  Mae hyn wedi cynyddu gallu arweinyddiaeth yr ysgol ac wedi gwella ei gwydnwch i reoli newid yn effeithiol yn y dyfodol.

Roedd yn bwysig hefyd sicrhau bod corff llywodraethol y ffederasiwn yn darparu lefel gyson uchel o her a chymorth i’r ysgol, ac i ddatblygu llywodraethu cadarn, arloesol a fyddai’n darparu cyfeiriad strategol cryf ac atebolrwydd i’r ffederasiwn.  Roedd yn hollbwysig creu llywodraethu cefnogol i’w gilydd, ac eto llywodraethu ymreolaethol yn lleol ar gyfer Bryngwyn a Glan-y-Môr. Byddai hyn yn galluogi’r ysgolion i ffynnu a hefyd cadw nodweddion unigryw eu cymunedau eu hunain a’r poblogaethau a wasanaethir ganddynt.

I gyflawni’r nodau hyn, mae’r ysgol wedi datblygu model arweinyddiaeth sy’n canolbwyntio ar y “6C”:

1. Cysondeb – mae sicrhau ansawdd darpariaeth, mynediad at adnoddau a datblygu cymorth arbenigol ar draws y ffederasiwn wedi lleihau amrywio o fewn yr ysgolion ac ar draws y ffederasiwn.

2. Cydweithio – wrth i gydweithio ddod yn fwy naturiol a sefydledig, mae’r ysgol yn gweithio’n graffach, ac yn gwella ei harferion.

3. Cynnig Her – defnyddio cyd-destun a data i osod targedau heriol sy’n symud y dysgwr yn ei flaen a pheidio byth ag anghofio’r angen i ddisgyblion fwynhau eu profiadau yn yr ysgol.  Mantra’r ysgol ar gyfer disgyblion a staff yn syml yw, ‘bod y gorau y gallant fod’.  Mae hunanarfarnu a chynllunio gwelliant trwyadl, cadarn ac ystyrlon ar draws y ffederasiwn wedi sicrhau gwelliannau rhagorol i safonau, profiadau dysgu, ac wedi arwain at addysgu o safon uchel yn barhaus.

4. Capasiti – trwy ddefnyddio medrau ac arbenigedd cyfunol yr holl staff i rannu arfer dda ac annog sgwrs ynghylch addysgeg, mae’r ysgol yn gwella profiad y dysgwr a’r ymarferwr.  Mae’r ysgol yn ceisio newid a gwella’n gyson, wrth ragweld beth sydd ar y “gorwel” a cheisio cynllunio ar ei gyfer yn bwyllog, yn ddadansoddol ac yn effeithiol.

5. Creu Hinsawdd – Mae hyrwyddo diwylliant o “Ymddiriedaeth a Sgwrs” ar draws y ffederasiwn wedi bod yn hanfodol i lwyddiant yr ysgol.  Mae cydweithwyr i gyd yn ymboeni’n angerddol ynglŷn â beth maent yn ei wneud ac yn deall pwysigrwydd gweithio gyda’i gilydd i gyflawni gwelliant i’r holl ddysgwyr.  Mae hyn yn ymestyn dros feysydd academaidd a meysydd bugeiliol.  Uchelgais syml yr ysgol i’w disgyblion yw y bydd yn eu helpu i ‘adeiladu bywyd’ iddyn nhw eu hunain.

6. Cystadleuaeth: mae cystadleuaeth iach a chyfeillgar rhwng ysgolion ac ar draws adrannau o fewn y ffederasiwn, ac mae hyn wedi helpu gwella safonau.  Mae safonau yn uchel iawn yn y ddwy ysgol.  Mae Glan-y-Môr wedi gweld gwelliant sylweddol mewn deilliannau o flwyddyn i flwyddyn ers ffedereiddio, ac mae Bryngwyn wedi cynnal ei safonau, gan gyflawni rhai o’r canlyniadau gorau erioed yn y 4 o’r 5 mlynedd diwethaf.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Yn ogystal â’r gwelliannau mewn deilliannau disgyblion a nodwyd uchod, mae’r ffederasiwn wedi datblygu ymagwedd arloesol at wobrau a chosbau sydd wedi arwain at welliannau sylweddol mewn lles disgyblion ac agweddau cadarnhaol at ddysgu.  Mae cydweithio, yn cynnwys cyfarfodydd ar y cyd ac arsylwi a rhannu arferion gorau ac adnoddau, wedi gweithio fel sbardun i welliannau ar draws y cwricwlwm, sydd yn eu tro wedi bod yn ysgogwyr allweddol ar gyfer ymgysylltu a deilliannau gwell i grwpiau o ddisgyblion.  Erbyn hyn, mae gan ddisgyblion, rhieni, staff a llywodraethwyr ymdeimlad cryf o berthyn i’r ffederasiwn ac mae pob ysgol yn teimlo gwir falchder yn eu cyflawniadau ar y cyd.  Mae arwyddair yr ysgol, sef ‘rhoi o’n gorau’, yn ymgorffori penderfyniad y ddwy ysgol i gyflawni rhagoriaeth, ond mae hefyd yn cyfleu ei ffocws ar bob unigolyn yn rhoi o’i orau glas i wireddu ei botensial.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Caiff arfer dda ei rhannu drwy sgwrs agored a gonest yn seiliedig ar hunanarfarnu trwyadl sy’n dathlu cryfderau ac yn cynyddu’r uchelgais i wella mwy fyth.  Mae staff ar bob lefel yn dadansoddi eu cryfderau a meysydd i’w datblygu gyda rheolwyr llinell.  Mae rhaglen hyfforddi a mentora bersonoledig iawn ar waith ar gyfer pob un o’r staff: caiff athrawon eu paru’n ofalus ag ymarferwyr arweiniol o fewn y ffederasiwn ac ar draws y ffederasiwn.  Anogir staff ar bob lefel i ymgymryd â rôl arweiniol ar draws y ffederasiwn ar ffurf ‘Teachmeets’, digwyddiadau HMS a fforymau addysgu a dysgu lle mae staff yn cyfranogi mewn sgwrs broffesiynol fywiog wrth rannu strategaethau sy’n amrywio o arfer yn yr ystafell ddosbarth i arferion arweinyddiaeth effeithiol.  Defnyddir fforymau digidol i ymgorffori arfer dda a pharhau i rannu gyda mwy o staff dros gyfnod.

Lle bo modd, archwilir cyfleoedd y tu hwnt i’r ffederasiwn hefyd wrth i staff gael eu hannog i rannu’u cryfderau gyda chydweithwyr o ysgolion eraill o fewn y teulu o ysgolion ac ar draws y rhanbarth.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Comins Coch wedi’i lleoli ym mhentref Comins Coch, tua dwy filltir i’r gogledd-ddwyrain o Aberystwyth, yng Ngheredigion.  Mae tua thraean o’r disgyblion yn byw yn y pentref, gydag eraill yn dod o bentref Waunfawr a’r ardal gyfagos.  Mae saith dosbarth yn yr ysgol, wedi’u haddysgu gan chwe athro amser llawn a dau athro rhan-amser.

Mae tua 6% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw’r cyfartaledd cenedlaethol.  Dywed yr ysgol fod tua 22% o ddisgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol, sy’n debyg i’r cyfartaledd ar gyfer Cymru.  Nifer bach iawn o ddisgyblion sydd â datganiad o anghenion addysgol arbennig.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o dras gwyn Prydeinig.  Mae Saesneg yn iaith ychwanegol i oddeutu 11% o ddisgyblion.  Nifer bach iawn o ddisgyblion sy’n siarad Cymraeg gartref.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Comins Coch yn ymdrechu i greu ysgol hapus, ofalgar lle mae pawb yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u symbylu ym mhob agwedd ar fywyd yr ysgol, lle y gall pob plentyn a phob aelod staff ddatblygu ei botensial yn llawn.  Mae rheoli perfformiad yn canolbwyntio’n gryf ar gyflawni’r nod hwn, gydag arsylwi cymheiriaid, mentora staff a hyfforddiant yn llunio rhan o ymagwedd ysgol gyfan, gynhwysol.  Mae cydweithio a dosbarthu arweinyddiaeth yn effeithiol yn meithrin diwylliant dysgu proffesiynol sy’n gyrru’r ysgol yn ei blaen.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae uwch dîm rheoli’r ysgol yn cynnwys y pennaeth a dau bennaeth cynorthwyol.  Mae un pennaeth cynorthwyol yn gyfrifol am ofal bugeiliol tra bod y llall yn gyfrifol am y cwricwlwm.  Maent yn sicrhau bod gweledigaeth a gwerthoedd yr ysgol yn cael eu cyfleu’n glir i bawb.  Mae dyrannu cyfrifoldebau staff yn cyd-fynd yn glir â gweithdrefnau rheoli perfformiad effeithiol, gan gynnwys datblygiad proffesiynol parhaus staff.  Mae hyn yn hybu lefelau uchel o gydweithredu ac arfer dda wedi’i rhannu ar draws cymuned yr ysgol.  Mae arsylwi cymheiriaid yn rheolaidd gan staff addysgu a chynorthwywyr addysgu, gyda ffocws clir yn unol â blaenoriaethau’r ysgol, y mae staff wedi cytuno iddynt ymlaen llaw, yn sicrhau deialog broffesiynol effeithiol, ymagwedd gyson a’r defnydd gorau o arbenigedd cyfunol yr ysgol.

Caiff medrau’r holl unigolion yn yr ysgol eu gwerthfawrogi ac mae’r ysgol yn hyrwyddo cyfranogiad llawn holl aelodau’r tîm yn weithgar.  Caiff penderfyniadau eu trafod a’u hesbonio’n glir i hybu dealltwriaeth a datblygu perchenogaeth.  Elfennau allweddol o lwyddiant yr ysgol yw bod yn gynhwysol, gwaith tîm a hinsawdd gefnogol sy’n seiliedig ar dryloywder a pharch tuag at ei gilydd.  Mae fideos o arfer dda yn yr ysgol yn cael eu cynhyrchu a’u rhannu ymhlith staff addysgu a chynorthwywyr addysgu.  O ganlyniad, caiff staff drafodaethau agored am nodweddion allweddol dysgu ac addysgu ac arfer orau.  Mae hyn, ynghyd â sesiynau rheolaidd, ysgol gyfan, o graffu ar lyfrau, yn hybu trafodaeth onest ac effeithiol, cydweithredu a dealltwriaeth glir o nodau’r ysgol.  Mae staff yn gweithio fel tîm, lle mae gan bawb ran yng ngweledigaeth yr ysgol i ddarparu addysg o’r safon uchaf.

Mae gan yr holl staff ystafell ddosbarth gyfrifoldeb am fonitro a datblygu cwricwlwm, neu faes trawsgwricwlaidd.  Mae bod yn gynhwysol a rhannu cyfrifoldebau fel hyn yn helpu i godi safonau ac mae’n rhoi profiadau cyfoethog i’r disgyblion.  Mae gweithdrefnau mentora effeithiol ar waith gan yr ysgol ar gyfer staff newydd a staff sy’n ymgymryd â mwy o gyfrifoldebau neu rolau arwain.  Mae staff ar bob lefel yn cael cyfle i gysgodi cydweithwyr mwy profiadol a rhannu arfer dda.  Mae gweithio’n agos mewn tîm a chyfarfodydd tîm rheolaidd gyda ‘ffrind beirniadol’, heb farnu, yn sicrhau ethos cadarnhaol.

Caiff rhaglen sicrhau ansawdd ei defnyddio trwy gydol y flwyddyn academaidd.  Caiff amserlen ei llunio ar ddechrau’r flwyddyn, mewn ymgynghoriad â’r holl staff ystafell ddosbarth, yn cynnwys monitro meysydd pwnc, craffu ar lyfrau a safoni.  Hefyd, mae’r amserlen yn nodi pryd caiff adborth ei rannu a’i drafod, gyda ffyrdd clir ymlaen.

Mae gweithdrefnau rheoli perfformiad effeithiol yn sicrhau bod pob athro a chynorthwyydd addysgu yn cael cyfle i wneud y mwyaf o’u medrau eu hunain a rhoi profiadau amrywiol i ddisgyblion.  Mae’r systemau yn agored ac yn glir i bawb, gan annog myfyrio, trafodaeth onest ac ystyried meysydd i’w datblygu ymhellach a dyheadau gyrfaol.  Mae adborth rheolaidd a monitro ochr yn ochr â rhannu arfer dda yn sicrhau gwelliant parhaus a chynnal safonau uchel.

Mae’r holl aelodau staff yn cyfrannu’n llawn at gynllun hunanarfarnu a datblygu’r ysgol, fel bod pawb yn rhannu cyfrifoldeb am gyfeiriad strategol yr ysgol ac yn defnyddio’u cryfder unigol a’u cymwysterau er y gorau.  Mae’r holl aelodau staff a chynrychiolwyr y corff llywodraethol yn dod ynghyd mewn diwrnod hyfforddiant ysgol i fyfyrio ar y blaenoriaethau presennol a’u harfarnu.  Cynhelir trafodaethau gonest ac agored am gryfderau’r ysgol fel cymuned ddysgu a’i meysydd i’w gwella.  Mae barn yr holl aelodau staff yn dylanwadu ar flaenoriaethau at y dyfodol ac anghenion hyfforddi, sy’n cyfrannu at gynllun datblygu’r ysgol.  Mae hyn yn sicrhau bod pawb yn rhannu cyfrifoldeb am lwyddiant yr ysgol a’r safonau a gyflawnir.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

• Mae’r holl aelodau staff yn rhannu disgwyliadau uchel iawn a gweledigaeth sy’n seiliedig ar ddarparu ansawdd o’r safon uchaf.
• Caiff y weledigaeth ei chyfleu i staff, disgyblion, rhieni a llywodraethwyr yn llwyddiannus iawn.
• Mae’r ysgol yn gymuned hapus a gofalgar i bawb.
• Mae parch ymhlith yr holl aelodau staff tuag at ei gilydd ac ymdrech ar y cyd i sicrhau bod yr holl ddisgyblion yn cyflawni eu potensial llawn.
• Mae proses effeithiol o hunanarfarnu sy’n galluogi’r ysgol i nodi, monitro ac arfarnu ei pherfformiad yn llwyddiannus.
• Mae gan yr holl staff ddarlun clir a chywir o gryfderau’r ysgol a meysydd y mae angen eu gwella.
• Mae trefniadau mentora a gweithdrefnau rheoli perfformiad rhagorol yn effeithio’n sylweddol ar addysgu, dysgu a pha mor dda mae disgyblion yn cyflawni.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

• Rhoddodd y pennaeth gyflwyniad ar weithdrefnau monitro a mentora’r ysgol mewn cynhadledd i benaethiaid newydd a phenaethiaid dros dro.
• Mae’r cynorthwyydd addysgu lefel uwch presennol wedi cymryd rhan mewn datblygu’r Safonau Proffesiynol newydd ar gyfer Cynorthwyo Addysgu a bu’n gallu rhannu arfer dda’r ysgol gyda gweithwyr addysg proffesiynol eraill

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gyfun Dŵr y Felin yn ysgol gyfun gymysg, cyfrwng Saesneg, i ddisgyblion 11-16 oed yng Nghastell-nedd Port Talbot. Mae ganddi 1,134 o ddisgyblion ar y gofrestr.
 
Daw disgyblion o ardal sy’n cynnwys Castell-nedd a’r ardal gyfags.  Mae ychydig dros 14% o ddisgyblion yn byw yn yr 20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru ac mae dros 17% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Daw tuag 1% o ddisgyblion o gartrefi Cymraeg eu hiaith.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o gefndir gwyn Prydeinig, gyda nifer bach iawn o grwpiau ethnig lleiafrifol.  Mae Saesneg yn iaith ychwanegol i 34 disgybl.

Canran y disgyblion sydd ag anghenion addysgol arbennig yw tua 26%, sy’n cyd-fynd â’r cyfartaledd cenedlaethol.  Canran y disgyblion sydd â datganiad o anghenion addysgol arbennig yw tuag 1%, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 2.5%.  Mae pymtheg disgybl dan ofal yr awdurdod lleol.

Mae’r uwch dîm arwain yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol a bwrsar.
Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn ‘ysgol arloesi dysgu proffesiynol’.

Mae ein datganiad cenhadaeth yn cyd-fynd â phedwar diben y cwricwlwm i Gymru.  
“Ein nod yw darparu amgylchedd gofalgar, strwythuredig, lle y mae disgyblion yn datblygu:

• yn ddysgwyr medrus, uchelgeisiol, yn barod i ddysgu trwy gydol eu bywyd
• yn gyfranwyr mentrus, creadigol, yn barod i chwarae rhan lawn mewn bywyd a gwaith
• yn ddinasyddion gwybodus, moesegol Cymru a’r byd
• yn unigolion iach, hyderus, sy’n barod i fyw bywyd boddhaus yn aelodau gwerthfawr o gymdeithas ac wedi’u symbylu i gyflawni eu llawn botensial”.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae gan yr ysgol hanes hir o ddarparu cyfleoedd dysgu proffesiynol personol yn gysylltiedig ag arweinyddiaeth a gwella safonau mewn dysgu ac addysgu.  Mae hyn yn cyd-fynd â’r blaenoriaethau cenedlaethol a lleol, a nodwyd yn adroddiadau Donaldson a Furlong.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae cymuned yr ysgol gyfan yn ymroi i gydweithio er mwyn rhoi’r cyfleoedd gorau i’r holl staff a disgyblion, gyda ffocws clir ar godi safonau.

Mae’r ysgol yn chwarae rhan arweiniol mewn partneriaethau hynod lwyddiannus i gefnogi ysgolion ac ymarferwyr eraill.  Mae staff wedi cael cyfleoedd buddiol i ymgymryd â secondiadau yn fewnol ac yn y consortiwm lleol.  Mae’r penaethiaid Saesneg a gwyddoniaeth wedi bod ar secondiadau estynedig gydag ERW i rannu arbenigedd, gwybodaeth ac arfer orau i gynorthwyo ysgolion â chodi safonau.  Mae hyn wedi caniatáu i’r ymarferwyr hynny ennill cipolwg gwerthfawr ar arfer effeithiol mewn ysgolion eraill. Mae rhannu arfer orau fel hyn wedi arwain at nifer o fanteision i’n hysgol.

Mae secondiadau i’r uwch dîm arwain estynedig wedi rhoi cyfleoedd datblygiad personol i staff i gymryd cyfrifoldeb am arwain ar flaenoriaeth ysgol gyfan a rheoli newid.  Mae’r cyfleoedd hyn wedi ehangu gwybodaeth a phrofiad arweinwyr canol o reoli’r ysgol, yn unol â’r safonau arwain.  Mae creu rolau Penaethiaid Cynorthwyol Blwyddyn wedi meithrin ymhellach y gallu i arwain o fewn y systemau bugeiliol yn yr ysgol.  Trwy weithio gyda grwpiau o ddisgyblion agored i niwed, maent wedi cryfhau’r gofal, y cymorth a’r arweiniad i bob disgybl.

Mae rolau arwain cynyddol ar gyfer cyfrifoldebau trawsgwricwlaidd wedi cyfrannu’n llwyddiannus at greu cyfleoedd i staff arwain blaenoriaethau cenedlaethol yn yr ysgol, y clwstwr a thu hwnt.  Yn ogystal, crewyd rôl cydlynydd dysgu ac addysgu, gyda ffocws penodol ar ddatblygu addysgeg ar draws yr ysgol.

Datblygwyd rolau cynorthwywyr cymorth dysgu gan roi mwy o gyfrifoldeb iddynt am gyflwyno ymyriadau i wahanol grwpiau o ddysgwyr.

O ganlyniad i’r mentrau hyn, dosbarthwyd arweinyddiaeth i lawer o staff sydd wedi cyfrannu’n sylweddol at waith gwella’r ysgol. 

Yn ogystal, mae nifer sylweddol o fforymau wedi’u harwain gan ddisgyblion, sy’n cyfrannu at ddatblygiad yr ysgol.  Mae uwch swyddogion yn arwain y cyngor ysgol.  Maent wedi creu fersiwn o’r cynllun datblygu sy’n addas i ddisgyblion ac wedi arwain ar flaenoriaethau allweddol, fel ffocws ar wella presenoldeb, addasiadau i drefniadau asesu a newidiadau i’r amgylchedd dysgu.  Yn ogystal, mae llawer o ddisgyblion yn gwneud cyfraniad gwerthfawr at fywyd yr ysgol mewn amrywiaeth o rolau arwain, drwy gymryd rhan fel llysgenhadon gwrth-fwlio, mentoriaid cymheiriaid, a chynrychiolwyr dysgu ac addysgu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae arweinyddiaeth ar bob lefel wedi creu cymuned ddysgu hynod effeithiol, sydd wedi sicrhau a chynnal deilliannau cadarn gan ddisgyblion dros y pedair blynedd diwethaf.
 
Mae partneriaethau cadarn gyda’r clwstwr a’r coleg wedi arwain at bontio di-dor ac mae medrau trawsgwricwlaidd yn cael eu cyflwyno’n gyson.

Mae secondiadau staff allweddol wedi arwain at rannu arfer orau rhwng ysgolion.  Mae hyn wedi caniatáu i’n hysgol gadw i fyny â datblygiadau presennol.  Mae hyn wedi arwain at gyfleoedd ar gyfer dyrchafiad ac mae nifer sylweddol o staff wedi cwblhau cymwysterau arwain.

Mae datblygiad fforymau disgyblion yn cyfrannu’n ystyrlon at gyfeiriad strategol yr ysgol.  Mae disgyblion yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi ac maent yn ddysgwyr uchelgeisiol, mwy hyderus, sydd wedi’u paratoi’n dda i fod yn arweinwyr y dyfodol.

Mae pwyslais penodol yr ysgol ar ddosbarthu cyfrifoldebau arwain yn ehangach yn hynod lwyddiannus ac mae wedi cyfrannu at ddatblygu addysgu cyson effeithiol mewn llawer o wersi sy’n sicrhau bod llawer o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cryf.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Rhannwyd ein harfer yn eang trwy weithio gyda’r clwstwr, rhwydwaith 14-19 yr awdurdod lleol a’r consortiwm.  Mae’r ysgol yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru fel ysgol arloesi ac mae wedi cyfrannu at ymchwil gyda’r OECD.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Wirfoddol a Gynorthwyir yr Eglwys yng Nghymru Llansanwyr a Llanhari yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg â dosbarthiadau un oedran, sy’n gwasanaethu Bywoliaeth Rheithorol y Bont-faen a phlwyf Llanhari.  Mae’r ysgol mewn lleoliad gwledig bedair milltir i’r gogledd o’r Bont-faen ym Mro Morgannwg, a hanner milltir o bentref Llanhari yn Rhondda Cynon Taf, ac mae’n derbyn disgyblion o’r ddau awdurdod lleol.

Ceir tua 230 o ddisgyblion rhwng tair ac un ar ddeg oed ar y gofrestr, gan gynnwys 43 yn y feithrinfa ran-amser.  Mae’r ysgol yn addysgu disgyblion mewn wyth dosbarth, sy’n cynnwys disgyblion o grwpiau blwyddyn unigol.  Mae rhyw 5% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim, ac mae’r ysgol yn nodi bod anghenion dysgu ychwanegol gan ryw 15% o ddisgyblion.  Mae bron pob un o’r disgyblion o ethnigrwydd gwyn Prydeinig ac yn siarad Saesneg fel eu mamiaith.

Ymgymerodd y pennaeth â’i swydd yn Ionawr 2015.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Yn dilyn cyfnod o ansefydlogrwydd yng Ngwanwyn 2015, gyda bron i hanner y staff addysgu ar gontractau tymor byr dros dro, prif amcan y pennaeth oedd nodi cryfderau a gwendidau yn yr addysgu, herio tanberfformio, a datblygu llinellau atebolrwydd clir.  Arweiniodd cyfnod o recriwtio trylwyr at gryfhau’r arweinyddiaeth a’r tîm addysgu trwy benodi Arweinydd Dysgu / Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol newydd, ynghyd ag Arweinydd y Cyfnod Sylfaen.  Penododd yr ysgol ddau Athro Newydd Gymhwyso a dosbarthodd gyfrifoldebau pynciau craidd a oedd yn swyddi gwag yn flaenorol.

Gallai hwn fod wedi bod yn gyfnod bregus gyda newid sylweddol yn y staffio a phrosesau a gweithdrefnau sefydliadol, ond yn y pen draw galluogodd yr ysgol i esblygu a datblygu arfer gadarn, a arweiniodd at safonau gwell ar draws yr ysgol dros y ddwy flynedd diwethaf.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Nodau ac amcanion strategol clir

Aeth yr ysgol ati i ddiwygio’i gweledigaeth, ei gwerthoedd a’i nodau gyda’i chymuned, ac fe’u lansiwyd yng Ngwanwyn 2016 gyda logo newydd wedi’i ddylunio gan y disgyblion.  Mae bathodyn yr ysgol yn ymgorffori ethos Cristnogol cryf yr ysgol yn gywir, ynghyd â’i dyfodol fel y’i gwelir gan ddisgyblion Llansanwyr.

Mae’r ysgol yn rhannu ei nodau a’i hamcanion strategol gyda phob rhanddeiliad, ac yn eu hailystyried yn rheolaidd yn ystod sesiynau hyfforddiant mewn swydd (HMS).  Ceir cyd-ddealltwriaeth dda o’r meysydd y mae angen eu gwella, sy’n sicrhau ymdrech ddiwyro i sicrhau gwelliant sy’n ganolog i fywyd yr ysgol.

Rolau a chyfrifoldebau staff a llywodraethwyr a’u cyfraniad at wella’r ysgol

Mae rolau a chyfrifoldebau’r staff yn diffinio’u meysydd atebolrwydd a chyfrifoldeb yn glir.  Mae arweinwyr yn adolygu disgrifiadau swyddi yn rheolaidd gyda staff, ac mae hyn yn eu galluogi i fynd i’r afael yn flaenweithgar â meysydd gwella sy’n flaenoriaeth ac arwain o fewn eu grŵp cwricwlwm ymbarél.  Dosberthir llwyth gwaith gan arweinwyr yn deg, ac maent yn rhoi amser digyswllt priodol i staff gyflawni eu dyletswyddau yn effeithiol, ac i fodloni terfynau amser cytûn; mae hyn yn sicrhau cyflymder a momentwm.
 
Gwna’r holl arweinwyr gyfraniad sylweddol at wella’r ysgol; maent yn rheoli eu hamser yn effeithiol ac yn myfyrio ar eu harfer, gan gymryd lefel uchel o gyfrifoldeb am eu cynlluniau gwella pynciau a thargedau.  Mae athrawon yn rhannu ymrwymiad corfforaethol i gyrraedd a bodloni’r targedau hyn, ac maent yn dadansoddi a myfyrio ar ystod o ddata yn hyderus, er mwyn eu cefnogi yn y rôl hon.  Lle mae arweinwyr yn nodi tanberfformio, maent yn mynd i’r afael yn gyflym ac effeithlon ag unrhyw wendidau, gan ddarparu rhaglenni cymorth wedi’u targedu.  Mae hyn yn sicrhau bod yr holl staff yn rhannu disgwyliadau uchel iawn.  Yn sgil y rhwydweithiau cymorth ac ymddiriedaeth sefydledig, mae staff yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi ac mae morâl yn uchel iawn.

Mae cyfarfodydd staff yn canolbwyntio ar feysydd blaenoriaeth ac ar wella medrau staff, gyda’r holl weithgarwch trafodaethol wedi’i gyfyngu i gyfathrebu drwy’r e-bost.  Mae safoni a chymedroli safonau disgyblion yn rhan reolaidd o amserlen HMS yr ysgol, ac mae wedi arwain at gyd-ddealltwriaeth dda o lefelau asesu a chysondeb da iawn ar draws yr ysgol.  Roedd hyn yn hanfodol yn sgil y trosiant staff uchel, ac mae wedi cynorthwyo datblygiad athrawon newydd gymhwyso yn effeithiol.

O dan arweinyddiaeth cadeirydd effeithiol, mae llywodraethwyr yn sicrhau eu bod yn deall cryfderau, diffygion a blaenoriaethau’r ysgol i’r dyfodol yn dda iawn.  Mae dealltwriaeth glir gan aelodau o’u rolau a’u cyfrifoldebau o ran dwyn arweinwyr a rheolwyr ysgol i gyfrif.  Mae llywodraethwyr cyswllt yn dewis maes gwella’r ysgol ac yn cyfarfod yn rheolaidd gyda’r athro arweiniol i fonitro, herio a chefnogi cynnydd.

Rheoli Perfformiad Effeithiol

Mae proses rheoli perfformiad yr ysgol yn nodi anghenion hyfforddi a datblygu unigol ac ysgol gyfan yn glir er mwyn cefnogi targedau gwella’r ysgol.  Cynhwysir pob un o’r staff wrth gynnal arsylwadau o addysgu, ac mae hyn wedi arwain at weithredu rhaglenni cymorth effeithiol a gweithio mewn triawdau, gydag athrawon medrus yn barod i rannu eu harferu.  Mae arweinwyr yn amserlennu amser digyswllt ar gyfer staff, er mwyn galluogi deialog broffesiynol a myfyriol.  Mae hyn wedi arwain at ddiwylliant dysgu o hunanwella.  Mae’r broses o driongli arsylwadau gwersi, craffu ar lyfrau disgyblion a dadansoddi data yn sicrhau bod proses rheoli perfformiad yr ysgol yn effeithio’n gadarnhaol ar addysgu a dysgu. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae systemau rheoli ac arwain sydd wedi’u gwella ar bob lefel yn ddiweddar wedi sicrhau tuedd gadarn o wella dros y ddwy flynedd diwethaf yn yr addysgu a deilliannau disgyblion.  Er enghraifft, erbyn hyn mae pob un o’r staff yn cymhwyso dull cyson ac effeithiol iawn o asesu a marcio gwaith disgyblion.  Mae hyn wedi gwneud gwelliant nodedig yn y safonau rhifedd y mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn eu cyflawni.

Mae prosiectau arloesi’r cwricwlwm, fel diwrnodau trochi, yn galluogi disgyblion i gyfrannu at gynllunio, gan gynyddu ymgysylltiad ysgrifenwyr amharod.  Mae bron pob disgybl yn cydweithio ac yn ymgysylltu’n dda â gweithgareddau ac yn ymfalchïo yn eu cyflawniadau.

Barnodd yr arolygiad diweddaraf ym Mai 2017 fod rhagolygon gwella’r ysgol yn rhagorol, ac adroddodd arolygwyr fod “arweinyddiaeth ddynamig yn grymuso pob un o’r staff i gyfrannu’n effeithiol o fewn ethos tîm cadarn a chefnogol.  Mae uwch arweinwyr yn herio tanberfformiad yn gadarn er mwyn sicrhau bod pob disgybl yn cael cyfle cyfartal.  Mae pob un o’r staff yn llawn cymhelliant ac yn ymateb yn gadarnhaol i ddisgwyliadau uchel y pennaeth.”

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhannu ei harweinyddiaeth gref a’i phrosesau cynllunio strategol gydag ysgolion eraill trwy’r prosiect braenaru, Grŵp Gwella Ysgolion a grwpiau clwstwr.  Hefyd, mae’n rhannu ei her uchel a’i llinellau atebolrwydd ar y rhaglen hyfforddi Cymhwyster Proffesiynol Cenedlaethol ar gyfer Prifathrawiaeth ac mewn digwyddiadau hyfforddi cenedlaethol i ymgynghorwyr her.