Arfer effeithiol Archives - Page 55 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr/partneriaeth

Coleg addysg bellach (AB) yw Grŵp Llandrillo Menai a ffurfiwyd yn 2012 drwy uno Coleg Llandrillo, Coleg Meirion-Dwyfor a Choleg Menai.  Mae tua 21,000 o ddysgwyr gan y Grŵp, ac o’r rheiny mae 6,000 yn astudio rhaglenni amser llawn yn cael eu darparu ar 13 campws ar draws siroedd Ynys Môn, Conwy, Sir Ddinbych a Gwynedd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer ragorol/sy’n arwain y sector:

Mae’r coleg yn gwneud defnydd effeithiol o’i offeryn nodi’n gynnar (EIT) i nodi dysgwyr sydd mewn perygl o adael y cwrs cyn ei gwblhau.  Mae dysgwyr y nodwyd eu bod ‘mewn perygl’ yn elwa ar gymorth cadarn a helaeth a ddarperir gan wasanaethau coleg arbenigol a phartneriaeth gadarn, sefydledig gydag asiantaethau allanol.

Nododd gwasanaethau dysgwyr Grŵp Llandrillo Menai alw cynyddol am gymorth ychwanegol a fynnir gan ddysgwyr, ac a ddefnyddir gan ddysgwyr.  Yn 2014, nodwyd bod 578 o ddysgwyr mewn perygl o dynnu allan o’u rhaglen oherwydd rhwystrau allanol.  Roedd diffyg gwydnwch i ymdopi ag anawsterau lles yn cael effaith niweidiol ar bresenoldeb a’u gallu i gadw ar y trywydd iawn gyda’u dysgu.

I ymateb i ddyfodiad y Fframwaith Ymgysylltu a Dilyniant Ieuenctid, gweithiodd Grŵp Llandrillo Menai mewn partneriaeth â Chydlynwyr Ymgysylltu a Dilyniant chwe awdurdod lleol gogledd Cymru i ddatblygu protocolau rhannu gwybodaeth er mwyn cryfhau cymorth pontio ymhellach i ddysgwyr y nodwyd bod perygl iddynt ymddieithrio. 

Dadansoddwyd gwybodaeth yn ymwneud â’r dysgwyr sydd mewn perygl o ymddieithrio o’u rhaglen coleg er mwyn llunio proffil meini prawf cymhwysedd yr offeryn diagnostig EIT.

Mabwysiadwyd yr offeryn EIT wedi hynny gan TRAC 11-24, sef prosiect yng ngogledd Cymru a ariennir gan yr Undeb Ewropeaidd, fel y model ymyrryd i’w ddefnyddio gan ddarparwyr ôl-16.  Mae myfyrwyr sy’n gymwys i gyfranogi ym mhrosiect TRAC yn derbyn cymorth lles personoledig dwys ychwanegol gan fentor TRAC penodedig.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Defnyddir yr offeryn diagnostig EIT i nodi dysgwyr sydd yn fwyaf tebygol o adael eu rhaglen yn gynnar.  Mae EIT yn rhoi sgôr ar gyfer pob dysgwr yn seiliedig ar ddata presenoldeb, lles, ymddygiad, uchelgais o ran gyrfa a lefel medrau.  Mae ffactorau’r meini prawf cymhwysedd wedi’u pwysoli.

Caiff EIT ei redeg ar gyfer pob dysgwr AB amser llawn ar ddechrau bob tymor.  Mae’r offeryn diagnostig EIT yn defnyddio’r setiau data a gynhwysir yn systemau rheoli gwybodaeth y coleg ac mae’n poblogi’r pwysoliadau yn awtomatig i gyfrifo’r sgôr.  Caiff yr 8% uchaf o ddysgwyr a broffiliwyd eu hadolygu.  Ystyrir barn broffesiynol bob tro wrth ystyried y cymorth dwys a phersonoledig mwyaf priodol sydd ei angen.  Caiff marcwyr pellter a deithiwyd eu hintegreiddio i’r offeryn diagnostig EIT i ddangos gwerth a ychwanegwyd.  Ddeng wythnos ar ôl y cyfeiriad cychwynnol ar gyfer ymyrraeth a chymorth lles ychwanegol, ailgyfrifir yr EIT er mwyn helpu nodi tystiolaeth o welliant.  Ar ôl hynny, caiff yr offeryn EIT ei redeg bob deng wythnos y bydd dysgwr yn derbyn cymorth ychwanegol.

Yn sgil cyflwyno’r prosiect presenoldeb ‘85%+’, mae Grŵp Llandrillo Menai wedi datblygu ac integreiddio’r EIT ymhellach gyda llwybrau cyfeirio lles presennol y coleg i gael cymorth.  Caiff ymgysylltiad dysgwyr ei fonitro yn ystod y cyfarfodydd panel dysgwyr mewn perygl a gadeirir gan y cyfarwyddwr gwasanaethau dysgu ac a fynychir gan y prifathro cynorthwyol priodol, rheolwr y maes rhaglen a staff cymorth lles. 

Mae cynlluniau gweithredu cymorth wedi’u hintegreiddio’n llawn yn fframwaith ansawdd y Grŵp.  Mae tiwtoriaid personol yn mynd at gynlluniau gweithredu dwy’r porth dysgwyr, eDRAC, tra bod rheolwyr yn adolygu ac yn monitro dangosyddion perfformiad yn ôl ardal, cwrs a dysgwyr drwy ddangosfwrdd y porth.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r offeryn diagnostig EIT yn cyfrifo sgôr ac yn mesur pellter a deithiwyd ar gyfer set o feini prawf sy’n cynnwys: presenoldeb, lefel medrau sylfaenol a gyflawnwyd, ymddygiad ac uchelgeisiau o ran gyrfa.  O’r dysgwyr a oedd yn gymwys i dderbyn cymorth mentor TRAC a gyfranogodd ym mlwyddyn gyntaf y prosiect, cyflawnodd 88% welliant o 10% yn eu Sgôr EIT.

Fe wnaeth 91% o’r dysgwyr y nodwyd eu bod mewn perygl o ymddieithrio gwblhau eu rhaglen astudiaeth.  O’r rheini a gwblhaodd eu cwrs, cyflawnodd 90% eu cymhwyster.  O ran y 9% na wnaeth gwblhau’r flwyddyn academaidd, aethant yn ôl i’r coleg y flwyddyn ganlynol naill ai i gwblhau’r rhaglen neu i gofrestru ar raglen arall ar yr un lefel. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr/partneriaeth

Coleg addysg bellach (AB) yw Grŵp Llandrillo Menai (GLlM) a ffurfiwyd yn 2012 drwy uno Coleg Llandrillo, Coleg Meirion-Dwyfor a Choleg Menai.  Mae tua 21,000 o ddysgwyr gan y Grŵp, ac o’r rheiny mae 6,000 yn astudio rhaglenni amser llawn yn cael eu darparu ar 13 campws ar draws siroedd Ynys Môn, Conwy, Sir Ddinbych a Gwynedd.  Mae cymunedau a wasanaethir gan GLIM yn amrywio o ardaloedd â’r poblogaethau uchaf o siaradwyr Cymraeg yng Nghymru (Caernarfon, 87%) i’r rheini yng Nghonwy a Sir Ddinbych lle mae llai nag 20% o’r boblogaeth yn siarad Cymraeg. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer ragorol/sy’n arwain y sector

Mae’r coleg yn darparu ystod helaeth ac eang o ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg a dwyieithog effeithiol. Mae’r coleg yn arwain yn genedlaethol drwy ei ddarpariaeth Sgiliaith effeithiol iawn sy’n cefnogi dwyieithrwydd ar draws y sector AB.  Mae GLlM yn gweithredu strategaeth iaith Gymraeg a chynllun iaith Gymraeg cynhwysfawr sy’n pennu targedau heriol i gefnogi cynnydd dysgwyr yn ystod eu hastudiaeth.

Mae menter Seren Iaith, a gyflwynwyd yn ddiweddar, yn fenter arloesol sy’n arwain y sector sydd yn herio agweddau dysgwyr at ddefnyddio’r Gymraeg, ac yn hyrwyddo defnydd cymdeithasol ac academaidd o’r Gymraeg.  O ganlyniad, mae nifer gynyddol o ddysgwyr yn ymgymryd â dysgu ac asesu gan ddefnyddio’r Gymraeg.

Mae ymagwedd y Grŵp yn seiliedig ar gynllunio cwricwlwm cydlynus er mwyn galluogi cynnydd yn yr adnoddau ac yn nifer y cyrsiau lle mae dysgu dwyieithog ar gael.  Mae’r holl ddysgwyr sydd wedi astudio TGAU Cymraeg iaith gyntaf yn ymgymryd ag asesiad llythrennedd Pecyn Cymorth Sgiliau Hanfodol Cymru (WEST) yn Gymraeg.  Mae hyn yn galluogi tiwtoriaid i gynllunio’n gywir i fodloni anghenion ieithyddol y dysgwyr hyn, a gosod targedau i ddysgwyr wella eu medrau llythrennedd Cymraeg.  Caiff staff gymorth drwy’r tîm Sgiliaith, sy’n cefnogi dwyieithrwydd ar draws y sector AB, ac fe’i lleolir yng Ngholeg Meirion Dwyfor o fewn y Grŵp. 

Fe wnaeth yr ymagwedd uchod nodi’r angen i gynyddu’r defnydd o’r Gymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth ac mewn cyd-destun cymdeithasol.  O ganlyniad, datblygwyd menter Seren Iaith i gynyddu’r defnydd cymdeithasol o’r Gymraeg, ac i gynyddu ymwybyddiaeth o agweddau a chyfleoedd diwylliannol yr iaith.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Nod rhaglen Seren Iaith yw asesu a chynyddu’r defnydd cymdeithasol presennol o’r Gymraeg ymhlith dysgwyr a mesur agweddau at yr iaith.  Mae dysgwyr yn ymgymryd ag arolwg Seren Iaith ar ddechrau eu cwrs.  Mae’r arolwg yn cynnwys deg o ddatganiadau y mae dysgwyr yn ymateb iddynt drwy ddynodi’r lefel y maent yn cytuno neu’n anghytuno â’r datganiadau hynny.  Yna, defnyddir rhaglen diwtorial a gefnogir gan adnoddau rhyngweithiol o ansawdd uchel i annog dysgwyr i ddefnyddio’r iaith ar sail anffurfiol a chymdeithasol.  Y canlyniad yw bod dysgwyr yn fwy ymwybodol o lawer o’u diwylliant Cymreig, ac mae ganddynt werthfawrogiad ehangach o lawer o berthnasedd y Gymraeg a’r defnydd ohoni.  Caiff dysgwyr eu hannog yn weithredol i ddatblygu’u medrau Cymraeg, ac maent yn ymwybodol o bwysigrwydd medrau Cymraeg yn y gweithle.

Mae datblygiadau pellach yn seiliedig ar ddatblygu deunyddiau a gweithgareddau cymorth sy’n tanategu’r datganiadau yn uniongyrchol e.e. deunyddiau sy’n annog dysgwyr i ddefnyddio’r Gymraeg yn y cyfryngau cymdeithasol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae menter Seren Iaith yn rhoi mesur uniongyrchol o effaith gweithgareddau y mae’r dysgwr wedi ymgymryd â nhw yn ystod y flwyddyn academaidd i gynyddu a pharhau’r defnydd o’r Gymraeg yn eu bywyd coleg.

Mae menter Seren Iaith wedi cyfrannu at gyfraddau llwyddo a gyflawnwyd gan ddysgwyr Cymraeg eu hiaith sydd dri phwynt canran yn uwch na chyfartaledd y Grŵp.  Hefyd, mae dysgwyr sy’n ymgymryd ag astudiaethau mewn lleoliad dwyieithog yn dangos lefelau uchel o allu mewn trawsieithu (y defnydd o ieithoedd gwahanol gyda’i gilydd) yn ystod sesiynau addysgu.   Mae gan fwyafrif y dysgwyr sydd wedi ymgymryd â menter Seren Iaith fwy o ddealltwriaeth o bwysigrwydd medrau dwyieithog o ran cael swydd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Cafodd ysgolion Bryngwyn a Glan-y-Môr eu ffedereiddio’n ffurfiol ym Medi 2014 gan ddod yn beilot ar gyfer ffederasiynau uwchradd yng Nghymru.  Maent 7 milltir oddi wrth ei gilydd.  Ysgol gymunedol, gymysg 11-16 oed yw Ysgol Bryngwyn.  Mae wedi’i lleoli yn Nafen, ar ochr gogledd ddwyreiniol Llanelli, Sir Gaerfyrddin ac mae disgyblion o rannau o ganol y dref ac o nifer o bentrefi cyfagos yn mynychu’r ysgol.  Mae 1,050 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae tua 20% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.

Ysgol gymunedol 11-16 ym Mhorth Tywyn, Sir Gaerfyrddin yw Glan-y-Môr, gyda 480 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae tua 30% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae’r ddwy ysgol nid yn unig yn gweithio mewn partneriaeth â’i gilydd, maent hefyd yn gweithio mewn partneriaeth agos â chlwstwr o ysgolion cynradd, ysgolion uwchradd eraill yn yr ardal a’r coleg Addysg Bellach lleol.  Mae’r ddwy ysgol yn ysgolion arloesi ac ysgolion creadigol arweiniol

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae arweinyddiaeth yn ysgogwr allweddol ar unrhyw daith wella ysgolion, hyd yn oed fwy felly yng nghyd-destun ffederasiynau lle mae disgwyliad bod arweinwyr ar draws sefydliadau yn gweithredu’n ymreolaethol.  Mae ffederasiynau newydd yn cynnig cyfleoedd gwerthfawr i rannu arfer orau gyda chynulleidfaoedd newydd, datblygu safbwyntiau gwahanol a darparu symbyliad newydd ar gyfer newid.  Mae rheolaeth effeithiol ar ffederasiynau yn mynnu datblygu arweinyddiaeth wirioneddol ddosbarthedig ar bob lefel ac, yn bwysicaf, drwy sefydliadau ac ar draws sefydliadau.  Y model arweinyddiaeth ddosbarthedig hwn sydd wedi galluogi gwneud cynnydd cyflym ar draws y gyd-ddarpariaeth.  Dros gyfnod, mae model arweinyddiaeth deinamig a chydweithredol wedi datblygu.  Yn y ddwy ysgol, ceir uchelgais a brwdfrydedd i sicrhau deilliannau gwell a lefelau cadarn o les disgyblion a’r set o fedrau cywir i sicrhau hyn.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yr her wreiddiol i’r ddwy ysgol oedd datblygu strwythurau uwch arweinyddiaeth newydd a fyddai’n galluogi arweinyddiaeth effeithiol yn y ddwy ysgol wrth fodloni gofynion presennol ar lefel ysgol gyfan, lefel leol a lefel genedlaethol.  I fynd i’r afael â hyn, ymgymerodd yr holl arweinwyr â rolau ar draws y ffederasiwn ochr yn ochr â’u rolau yn yr ysgol, gyda phob aelod o’r uwch dîm arwain yn cael cyfrifoldebau ffederasiwn “ymbarél”.  Dros gyfnod, mae’r her o weithredu ar draws ddau safle wedi ysgogi’r ysgol i fod yn fwy pragmatig o ran ei dull arwain.  Er enghraifft, mae dyletswyddau rheolwyr llinell a arferai gael eu dosbarthu ar draws yr Uwch Dîm Arwain cyfan ac ar draws safleoedd y ddwy ysgol wedi datblygu fel bod arweinwyr canol yn cael mwy o fynediad at gysylltiadau’r Uwch Dîm Arwain sy’n gweithio ar eu safle.

Er mwyn i ffederasiwn weithio, roedd yn hanfodol hefyd creu diwylliant o arloesi ac atebolrwydd ar lefel arweinwyr canol.  Roedd y cyfle a grëwyd gan ffederasiwn i weithio mwy mewn partneriaeth, a’r fraint unigryw i staff weithio ar draws ysgolion ac i rannu syniadau a phrofiadau addysgol, yn allweddol i hyn.  Hyd yma, yn nhair blynedd gyntaf y ffederasiwn, mae 34 aelod o staff wedi elwa yn sgil ymgymryd â chyfrifoldebau arwain ychwanegol ar lefel adrannol, ysgol gyfan a ffederasiwn, gan arwain at gyfleoedd newydd pwysig ar gyfer datblygiad proffesiynol parhaus.  Mae hyn wedi cynyddu gallu arweinyddiaeth yr ysgol ac wedi gwella ei gwydnwch i reoli newid yn effeithiol yn y dyfodol.

Roedd yn bwysig hefyd sicrhau bod corff llywodraethol y ffederasiwn yn darparu lefel gyson uchel o her a chymorth i’r ysgol, ac i ddatblygu llywodraethu cadarn, arloesol a fyddai’n darparu cyfeiriad strategol cryf ac atebolrwydd i’r ffederasiwn.  Roedd yn hollbwysig creu llywodraethu cefnogol i’w gilydd, ac eto llywodraethu ymreolaethol yn lleol ar gyfer Bryngwyn a Glan-y-Môr. Byddai hyn yn galluogi’r ysgolion i ffynnu a hefyd cadw nodweddion unigryw eu cymunedau eu hunain a’r poblogaethau a wasanaethir ganddynt.

I gyflawni’r nodau hyn, mae’r ysgol wedi datblygu model arweinyddiaeth sy’n canolbwyntio ar y “6C”:

1. Cysondeb – mae sicrhau ansawdd darpariaeth, mynediad at adnoddau a datblygu cymorth arbenigol ar draws y ffederasiwn wedi lleihau amrywio o fewn yr ysgolion ac ar draws y ffederasiwn.

2. Cydweithio – wrth i gydweithio ddod yn fwy naturiol a sefydledig, mae’r ysgol yn gweithio’n graffach, ac yn gwella ei harferion.

3. Cynnig Her – defnyddio cyd-destun a data i osod targedau heriol sy’n symud y dysgwr yn ei flaen a pheidio byth ag anghofio’r angen i ddisgyblion fwynhau eu profiadau yn yr ysgol.  Mantra’r ysgol ar gyfer disgyblion a staff yn syml yw, ‘bod y gorau y gallant fod’.  Mae hunanarfarnu a chynllunio gwelliant trwyadl, cadarn ac ystyrlon ar draws y ffederasiwn wedi sicrhau gwelliannau rhagorol i safonau, profiadau dysgu, ac wedi arwain at addysgu o safon uchel yn barhaus.

4. Capasiti – trwy ddefnyddio medrau ac arbenigedd cyfunol yr holl staff i rannu arfer dda ac annog sgwrs ynghylch addysgeg, mae’r ysgol yn gwella profiad y dysgwr a’r ymarferwr.  Mae’r ysgol yn ceisio newid a gwella’n gyson, wrth ragweld beth sydd ar y “gorwel” a cheisio cynllunio ar ei gyfer yn bwyllog, yn ddadansoddol ac yn effeithiol.

5. Creu Hinsawdd – Mae hyrwyddo diwylliant o “Ymddiriedaeth a Sgwrs” ar draws y ffederasiwn wedi bod yn hanfodol i lwyddiant yr ysgol.  Mae cydweithwyr i gyd yn ymboeni’n angerddol ynglŷn â beth maent yn ei wneud ac yn deall pwysigrwydd gweithio gyda’i gilydd i gyflawni gwelliant i’r holl ddysgwyr.  Mae hyn yn ymestyn dros feysydd academaidd a meysydd bugeiliol.  Uchelgais syml yr ysgol i’w disgyblion yw y bydd yn eu helpu i ‘adeiladu bywyd’ iddyn nhw eu hunain.

6. Cystadleuaeth: mae cystadleuaeth iach a chyfeillgar rhwng ysgolion ac ar draws adrannau o fewn y ffederasiwn, ac mae hyn wedi helpu gwella safonau.  Mae safonau yn uchel iawn yn y ddwy ysgol.  Mae Glan-y-Môr wedi gweld gwelliant sylweddol mewn deilliannau o flwyddyn i flwyddyn ers ffedereiddio, ac mae Bryngwyn wedi cynnal ei safonau, gan gyflawni rhai o’r canlyniadau gorau erioed yn y 4 o’r 5 mlynedd diwethaf.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Yn ogystal â’r gwelliannau mewn deilliannau disgyblion a nodwyd uchod, mae’r ffederasiwn wedi datblygu ymagwedd arloesol at wobrau a chosbau sydd wedi arwain at welliannau sylweddol mewn lles disgyblion ac agweddau cadarnhaol at ddysgu.  Mae cydweithio, yn cynnwys cyfarfodydd ar y cyd ac arsylwi a rhannu arferion gorau ac adnoddau, wedi gweithio fel sbardun i welliannau ar draws y cwricwlwm, sydd yn eu tro wedi bod yn ysgogwyr allweddol ar gyfer ymgysylltu a deilliannau gwell i grwpiau o ddisgyblion.  Erbyn hyn, mae gan ddisgyblion, rhieni, staff a llywodraethwyr ymdeimlad cryf o berthyn i’r ffederasiwn ac mae pob ysgol yn teimlo gwir falchder yn eu cyflawniadau ar y cyd.  Mae arwyddair yr ysgol, sef ‘rhoi o’n gorau’, yn ymgorffori penderfyniad y ddwy ysgol i gyflawni rhagoriaeth, ond mae hefyd yn cyfleu ei ffocws ar bob unigolyn yn rhoi o’i orau glas i wireddu ei botensial.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Caiff arfer dda ei rhannu drwy sgwrs agored a gonest yn seiliedig ar hunanarfarnu trwyadl sy’n dathlu cryfderau ac yn cynyddu’r uchelgais i wella mwy fyth.  Mae staff ar bob lefel yn dadansoddi eu cryfderau a meysydd i’w datblygu gyda rheolwyr llinell.  Mae rhaglen hyfforddi a mentora bersonoledig iawn ar waith ar gyfer pob un o’r staff: caiff athrawon eu paru’n ofalus ag ymarferwyr arweiniol o fewn y ffederasiwn ac ar draws y ffederasiwn.  Anogir staff ar bob lefel i ymgymryd â rôl arweiniol ar draws y ffederasiwn ar ffurf ‘Teachmeets’, digwyddiadau HMS a fforymau addysgu a dysgu lle mae staff yn cyfranogi mewn sgwrs broffesiynol fywiog wrth rannu strategaethau sy’n amrywio o arfer yn yr ystafell ddosbarth i arferion arweinyddiaeth effeithiol.  Defnyddir fforymau digidol i ymgorffori arfer dda a pharhau i rannu gyda mwy o staff dros gyfnod.

Lle bo modd, archwilir cyfleoedd y tu hwnt i’r ffederasiwn hefyd wrth i staff gael eu hannog i rannu’u cryfderau gyda chydweithwyr o ysgolion eraill o fewn y teulu o ysgolion ac ar draws y rhanbarth.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Comins Coch wedi’i lleoli ym mhentref Comins Coch, tua dwy filltir i’r gogledd-ddwyrain o Aberystwyth, yng Ngheredigion.  Mae tua thraean o’r disgyblion yn byw yn y pentref, gydag eraill yn dod o bentref Waunfawr a’r ardal gyfagos.  Mae saith dosbarth yn yr ysgol, wedi’u haddysgu gan chwe athro amser llawn a dau athro rhan-amser.

Mae tua 6% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw’r cyfartaledd cenedlaethol.  Dywed yr ysgol fod tua 22% o ddisgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol, sy’n debyg i’r cyfartaledd ar gyfer Cymru.  Nifer bach iawn o ddisgyblion sydd â datganiad o anghenion addysgol arbennig.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o dras gwyn Prydeinig.  Mae Saesneg yn iaith ychwanegol i oddeutu 11% o ddisgyblion.  Nifer bach iawn o ddisgyblion sy’n siarad Cymraeg gartref.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Comins Coch yn ymdrechu i greu ysgol hapus, ofalgar lle mae pawb yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u symbylu ym mhob agwedd ar fywyd yr ysgol, lle y gall pob plentyn a phob aelod staff ddatblygu ei botensial yn llawn.  Mae rheoli perfformiad yn canolbwyntio’n gryf ar gyflawni’r nod hwn, gydag arsylwi cymheiriaid, mentora staff a hyfforddiant yn llunio rhan o ymagwedd ysgol gyfan, gynhwysol.  Mae cydweithio a dosbarthu arweinyddiaeth yn effeithiol yn meithrin diwylliant dysgu proffesiynol sy’n gyrru’r ysgol yn ei blaen.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae uwch dîm rheoli’r ysgol yn cynnwys y pennaeth a dau bennaeth cynorthwyol.  Mae un pennaeth cynorthwyol yn gyfrifol am ofal bugeiliol tra bod y llall yn gyfrifol am y cwricwlwm.  Maent yn sicrhau bod gweledigaeth a gwerthoedd yr ysgol yn cael eu cyfleu’n glir i bawb.  Mae dyrannu cyfrifoldebau staff yn cyd-fynd yn glir â gweithdrefnau rheoli perfformiad effeithiol, gan gynnwys datblygiad proffesiynol parhaus staff.  Mae hyn yn hybu lefelau uchel o gydweithredu ac arfer dda wedi’i rhannu ar draws cymuned yr ysgol.  Mae arsylwi cymheiriaid yn rheolaidd gan staff addysgu a chynorthwywyr addysgu, gyda ffocws clir yn unol â blaenoriaethau’r ysgol, y mae staff wedi cytuno iddynt ymlaen llaw, yn sicrhau deialog broffesiynol effeithiol, ymagwedd gyson a’r defnydd gorau o arbenigedd cyfunol yr ysgol.

Caiff medrau’r holl unigolion yn yr ysgol eu gwerthfawrogi ac mae’r ysgol yn hyrwyddo cyfranogiad llawn holl aelodau’r tîm yn weithgar.  Caiff penderfyniadau eu trafod a’u hesbonio’n glir i hybu dealltwriaeth a datblygu perchenogaeth.  Elfennau allweddol o lwyddiant yr ysgol yw bod yn gynhwysol, gwaith tîm a hinsawdd gefnogol sy’n seiliedig ar dryloywder a pharch tuag at ei gilydd.  Mae fideos o arfer dda yn yr ysgol yn cael eu cynhyrchu a’u rhannu ymhlith staff addysgu a chynorthwywyr addysgu.  O ganlyniad, caiff staff drafodaethau agored am nodweddion allweddol dysgu ac addysgu ac arfer orau.  Mae hyn, ynghyd â sesiynau rheolaidd, ysgol gyfan, o graffu ar lyfrau, yn hybu trafodaeth onest ac effeithiol, cydweithredu a dealltwriaeth glir o nodau’r ysgol.  Mae staff yn gweithio fel tîm, lle mae gan bawb ran yng ngweledigaeth yr ysgol i ddarparu addysg o’r safon uchaf.

Mae gan yr holl staff ystafell ddosbarth gyfrifoldeb am fonitro a datblygu cwricwlwm, neu faes trawsgwricwlaidd.  Mae bod yn gynhwysol a rhannu cyfrifoldebau fel hyn yn helpu i godi safonau ac mae’n rhoi profiadau cyfoethog i’r disgyblion.  Mae gweithdrefnau mentora effeithiol ar waith gan yr ysgol ar gyfer staff newydd a staff sy’n ymgymryd â mwy o gyfrifoldebau neu rolau arwain.  Mae staff ar bob lefel yn cael cyfle i gysgodi cydweithwyr mwy profiadol a rhannu arfer dda.  Mae gweithio’n agos mewn tîm a chyfarfodydd tîm rheolaidd gyda ‘ffrind beirniadol’, heb farnu, yn sicrhau ethos cadarnhaol.

Caiff rhaglen sicrhau ansawdd ei defnyddio trwy gydol y flwyddyn academaidd.  Caiff amserlen ei llunio ar ddechrau’r flwyddyn, mewn ymgynghoriad â’r holl staff ystafell ddosbarth, yn cynnwys monitro meysydd pwnc, craffu ar lyfrau a safoni.  Hefyd, mae’r amserlen yn nodi pryd caiff adborth ei rannu a’i drafod, gyda ffyrdd clir ymlaen.

Mae gweithdrefnau rheoli perfformiad effeithiol yn sicrhau bod pob athro a chynorthwyydd addysgu yn cael cyfle i wneud y mwyaf o’u medrau eu hunain a rhoi profiadau amrywiol i ddisgyblion.  Mae’r systemau yn agored ac yn glir i bawb, gan annog myfyrio, trafodaeth onest ac ystyried meysydd i’w datblygu ymhellach a dyheadau gyrfaol.  Mae adborth rheolaidd a monitro ochr yn ochr â rhannu arfer dda yn sicrhau gwelliant parhaus a chynnal safonau uchel.

Mae’r holl aelodau staff yn cyfrannu’n llawn at gynllun hunanarfarnu a datblygu’r ysgol, fel bod pawb yn rhannu cyfrifoldeb am gyfeiriad strategol yr ysgol ac yn defnyddio’u cryfder unigol a’u cymwysterau er y gorau.  Mae’r holl aelodau staff a chynrychiolwyr y corff llywodraethol yn dod ynghyd mewn diwrnod hyfforddiant ysgol i fyfyrio ar y blaenoriaethau presennol a’u harfarnu.  Cynhelir trafodaethau gonest ac agored am gryfderau’r ysgol fel cymuned ddysgu a’i meysydd i’w gwella.  Mae barn yr holl aelodau staff yn dylanwadu ar flaenoriaethau at y dyfodol ac anghenion hyfforddi, sy’n cyfrannu at gynllun datblygu’r ysgol.  Mae hyn yn sicrhau bod pawb yn rhannu cyfrifoldeb am lwyddiant yr ysgol a’r safonau a gyflawnir.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

• Mae’r holl aelodau staff yn rhannu disgwyliadau uchel iawn a gweledigaeth sy’n seiliedig ar ddarparu ansawdd o’r safon uchaf.
• Caiff y weledigaeth ei chyfleu i staff, disgyblion, rhieni a llywodraethwyr yn llwyddiannus iawn.
• Mae’r ysgol yn gymuned hapus a gofalgar i bawb.
• Mae parch ymhlith yr holl aelodau staff tuag at ei gilydd ac ymdrech ar y cyd i sicrhau bod yr holl ddisgyblion yn cyflawni eu potensial llawn.
• Mae proses effeithiol o hunanarfarnu sy’n galluogi’r ysgol i nodi, monitro ac arfarnu ei pherfformiad yn llwyddiannus.
• Mae gan yr holl staff ddarlun clir a chywir o gryfderau’r ysgol a meysydd y mae angen eu gwella.
• Mae trefniadau mentora a gweithdrefnau rheoli perfformiad rhagorol yn effeithio’n sylweddol ar addysgu, dysgu a pha mor dda mae disgyblion yn cyflawni.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

• Rhoddodd y pennaeth gyflwyniad ar weithdrefnau monitro a mentora’r ysgol mewn cynhadledd i benaethiaid newydd a phenaethiaid dros dro.
• Mae’r cynorthwyydd addysgu lefel uwch presennol wedi cymryd rhan mewn datblygu’r Safonau Proffesiynol newydd ar gyfer Cynorthwyo Addysgu a bu’n gallu rhannu arfer dda’r ysgol gyda gweithwyr addysg proffesiynol eraill

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gyfun Dŵr y Felin yn ysgol gyfun gymysg, cyfrwng Saesneg, i ddisgyblion 11-16 oed yng Nghastell-nedd Port Talbot. Mae ganddi 1,134 o ddisgyblion ar y gofrestr.
 
Daw disgyblion o ardal sy’n cynnwys Castell-nedd a’r ardal gyfags.  Mae ychydig dros 14% o ddisgyblion yn byw yn yr 20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru ac mae dros 17% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Daw tuag 1% o ddisgyblion o gartrefi Cymraeg eu hiaith.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o gefndir gwyn Prydeinig, gyda nifer bach iawn o grwpiau ethnig lleiafrifol.  Mae Saesneg yn iaith ychwanegol i 34 disgybl.

Canran y disgyblion sydd ag anghenion addysgol arbennig yw tua 26%, sy’n cyd-fynd â’r cyfartaledd cenedlaethol.  Canran y disgyblion sydd â datganiad o anghenion addysgol arbennig yw tuag 1%, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 2.5%.  Mae pymtheg disgybl dan ofal yr awdurdod lleol.

Mae’r uwch dîm arwain yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol a bwrsar.
Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn ‘ysgol arloesi dysgu proffesiynol’.

Mae ein datganiad cenhadaeth yn cyd-fynd â phedwar diben y cwricwlwm i Gymru.  
“Ein nod yw darparu amgylchedd gofalgar, strwythuredig, lle y mae disgyblion yn datblygu:

• yn ddysgwyr medrus, uchelgeisiol, yn barod i ddysgu trwy gydol eu bywyd
• yn gyfranwyr mentrus, creadigol, yn barod i chwarae rhan lawn mewn bywyd a gwaith
• yn ddinasyddion gwybodus, moesegol Cymru a’r byd
• yn unigolion iach, hyderus, sy’n barod i fyw bywyd boddhaus yn aelodau gwerthfawr o gymdeithas ac wedi’u symbylu i gyflawni eu llawn botensial”.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae gan yr ysgol hanes hir o ddarparu cyfleoedd dysgu proffesiynol personol yn gysylltiedig ag arweinyddiaeth a gwella safonau mewn dysgu ac addysgu.  Mae hyn yn cyd-fynd â’r blaenoriaethau cenedlaethol a lleol, a nodwyd yn adroddiadau Donaldson a Furlong.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae cymuned yr ysgol gyfan yn ymroi i gydweithio er mwyn rhoi’r cyfleoedd gorau i’r holl staff a disgyblion, gyda ffocws clir ar godi safonau.

Mae’r ysgol yn chwarae rhan arweiniol mewn partneriaethau hynod lwyddiannus i gefnogi ysgolion ac ymarferwyr eraill.  Mae staff wedi cael cyfleoedd buddiol i ymgymryd â secondiadau yn fewnol ac yn y consortiwm lleol.  Mae’r penaethiaid Saesneg a gwyddoniaeth wedi bod ar secondiadau estynedig gydag ERW i rannu arbenigedd, gwybodaeth ac arfer orau i gynorthwyo ysgolion â chodi safonau.  Mae hyn wedi caniatáu i’r ymarferwyr hynny ennill cipolwg gwerthfawr ar arfer effeithiol mewn ysgolion eraill. Mae rhannu arfer orau fel hyn wedi arwain at nifer o fanteision i’n hysgol.

Mae secondiadau i’r uwch dîm arwain estynedig wedi rhoi cyfleoedd datblygiad personol i staff i gymryd cyfrifoldeb am arwain ar flaenoriaeth ysgol gyfan a rheoli newid.  Mae’r cyfleoedd hyn wedi ehangu gwybodaeth a phrofiad arweinwyr canol o reoli’r ysgol, yn unol â’r safonau arwain.  Mae creu rolau Penaethiaid Cynorthwyol Blwyddyn wedi meithrin ymhellach y gallu i arwain o fewn y systemau bugeiliol yn yr ysgol.  Trwy weithio gyda grwpiau o ddisgyblion agored i niwed, maent wedi cryfhau’r gofal, y cymorth a’r arweiniad i bob disgybl.

Mae rolau arwain cynyddol ar gyfer cyfrifoldebau trawsgwricwlaidd wedi cyfrannu’n llwyddiannus at greu cyfleoedd i staff arwain blaenoriaethau cenedlaethol yn yr ysgol, y clwstwr a thu hwnt.  Yn ogystal, crewyd rôl cydlynydd dysgu ac addysgu, gyda ffocws penodol ar ddatblygu addysgeg ar draws yr ysgol.

Datblygwyd rolau cynorthwywyr cymorth dysgu gan roi mwy o gyfrifoldeb iddynt am gyflwyno ymyriadau i wahanol grwpiau o ddysgwyr.

O ganlyniad i’r mentrau hyn, dosbarthwyd arweinyddiaeth i lawer o staff sydd wedi cyfrannu’n sylweddol at waith gwella’r ysgol. 

Yn ogystal, mae nifer sylweddol o fforymau wedi’u harwain gan ddisgyblion, sy’n cyfrannu at ddatblygiad yr ysgol.  Mae uwch swyddogion yn arwain y cyngor ysgol.  Maent wedi creu fersiwn o’r cynllun datblygu sy’n addas i ddisgyblion ac wedi arwain ar flaenoriaethau allweddol, fel ffocws ar wella presenoldeb, addasiadau i drefniadau asesu a newidiadau i’r amgylchedd dysgu.  Yn ogystal, mae llawer o ddisgyblion yn gwneud cyfraniad gwerthfawr at fywyd yr ysgol mewn amrywiaeth o rolau arwain, drwy gymryd rhan fel llysgenhadon gwrth-fwlio, mentoriaid cymheiriaid, a chynrychiolwyr dysgu ac addysgu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae arweinyddiaeth ar bob lefel wedi creu cymuned ddysgu hynod effeithiol, sydd wedi sicrhau a chynnal deilliannau cadarn gan ddisgyblion dros y pedair blynedd diwethaf.
 
Mae partneriaethau cadarn gyda’r clwstwr a’r coleg wedi arwain at bontio di-dor ac mae medrau trawsgwricwlaidd yn cael eu cyflwyno’n gyson.

Mae secondiadau staff allweddol wedi arwain at rannu arfer orau rhwng ysgolion.  Mae hyn wedi caniatáu i’n hysgol gadw i fyny â datblygiadau presennol.  Mae hyn wedi arwain at gyfleoedd ar gyfer dyrchafiad ac mae nifer sylweddol o staff wedi cwblhau cymwysterau arwain.

Mae datblygiad fforymau disgyblion yn cyfrannu’n ystyrlon at gyfeiriad strategol yr ysgol.  Mae disgyblion yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi ac maent yn ddysgwyr uchelgeisiol, mwy hyderus, sydd wedi’u paratoi’n dda i fod yn arweinwyr y dyfodol.

Mae pwyslais penodol yr ysgol ar ddosbarthu cyfrifoldebau arwain yn ehangach yn hynod lwyddiannus ac mae wedi cyfrannu at ddatblygu addysgu cyson effeithiol mewn llawer o wersi sy’n sicrhau bod llawer o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cryf.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Rhannwyd ein harfer yn eang trwy weithio gyda’r clwstwr, rhwydwaith 14-19 yr awdurdod lleol a’r consortiwm.  Mae’r ysgol yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru fel ysgol arloesi ac mae wedi cyfrannu at ymchwil gyda’r OECD.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Wirfoddol a Gynorthwyir yr Eglwys yng Nghymru Llansanwyr a Llanhari yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg â dosbarthiadau un oedran, sy’n gwasanaethu Bywoliaeth Rheithorol y Bont-faen a phlwyf Llanhari.  Mae’r ysgol mewn lleoliad gwledig bedair milltir i’r gogledd o’r Bont-faen ym Mro Morgannwg, a hanner milltir o bentref Llanhari yn Rhondda Cynon Taf, ac mae’n derbyn disgyblion o’r ddau awdurdod lleol.

Ceir tua 230 o ddisgyblion rhwng tair ac un ar ddeg oed ar y gofrestr, gan gynnwys 43 yn y feithrinfa ran-amser.  Mae’r ysgol yn addysgu disgyblion mewn wyth dosbarth, sy’n cynnwys disgyblion o grwpiau blwyddyn unigol.  Mae rhyw 5% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim, ac mae’r ysgol yn nodi bod anghenion dysgu ychwanegol gan ryw 15% o ddisgyblion.  Mae bron pob un o’r disgyblion o ethnigrwydd gwyn Prydeinig ac yn siarad Saesneg fel eu mamiaith.

Ymgymerodd y pennaeth â’i swydd yn Ionawr 2015.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Yn dilyn cyfnod o ansefydlogrwydd yng Ngwanwyn 2015, gyda bron i hanner y staff addysgu ar gontractau tymor byr dros dro, prif amcan y pennaeth oedd nodi cryfderau a gwendidau yn yr addysgu, herio tanberfformio, a datblygu llinellau atebolrwydd clir.  Arweiniodd cyfnod o recriwtio trylwyr at gryfhau’r arweinyddiaeth a’r tîm addysgu trwy benodi Arweinydd Dysgu / Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol newydd, ynghyd ag Arweinydd y Cyfnod Sylfaen.  Penododd yr ysgol ddau Athro Newydd Gymhwyso a dosbarthodd gyfrifoldebau pynciau craidd a oedd yn swyddi gwag yn flaenorol.

Gallai hwn fod wedi bod yn gyfnod bregus gyda newid sylweddol yn y staffio a phrosesau a gweithdrefnau sefydliadol, ond yn y pen draw galluogodd yr ysgol i esblygu a datblygu arfer gadarn, a arweiniodd at safonau gwell ar draws yr ysgol dros y ddwy flynedd diwethaf.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Nodau ac amcanion strategol clir

Aeth yr ysgol ati i ddiwygio’i gweledigaeth, ei gwerthoedd a’i nodau gyda’i chymuned, ac fe’u lansiwyd yng Ngwanwyn 2016 gyda logo newydd wedi’i ddylunio gan y disgyblion.  Mae bathodyn yr ysgol yn ymgorffori ethos Cristnogol cryf yr ysgol yn gywir, ynghyd â’i dyfodol fel y’i gwelir gan ddisgyblion Llansanwyr.

Mae’r ysgol yn rhannu ei nodau a’i hamcanion strategol gyda phob rhanddeiliad, ac yn eu hailystyried yn rheolaidd yn ystod sesiynau hyfforddiant mewn swydd (HMS).  Ceir cyd-ddealltwriaeth dda o’r meysydd y mae angen eu gwella, sy’n sicrhau ymdrech ddiwyro i sicrhau gwelliant sy’n ganolog i fywyd yr ysgol.

Rolau a chyfrifoldebau staff a llywodraethwyr a’u cyfraniad at wella’r ysgol

Mae rolau a chyfrifoldebau’r staff yn diffinio’u meysydd atebolrwydd a chyfrifoldeb yn glir.  Mae arweinwyr yn adolygu disgrifiadau swyddi yn rheolaidd gyda staff, ac mae hyn yn eu galluogi i fynd i’r afael yn flaenweithgar â meysydd gwella sy’n flaenoriaeth ac arwain o fewn eu grŵp cwricwlwm ymbarél.  Dosberthir llwyth gwaith gan arweinwyr yn deg, ac maent yn rhoi amser digyswllt priodol i staff gyflawni eu dyletswyddau yn effeithiol, ac i fodloni terfynau amser cytûn; mae hyn yn sicrhau cyflymder a momentwm.
 
Gwna’r holl arweinwyr gyfraniad sylweddol at wella’r ysgol; maent yn rheoli eu hamser yn effeithiol ac yn myfyrio ar eu harfer, gan gymryd lefel uchel o gyfrifoldeb am eu cynlluniau gwella pynciau a thargedau.  Mae athrawon yn rhannu ymrwymiad corfforaethol i gyrraedd a bodloni’r targedau hyn, ac maent yn dadansoddi a myfyrio ar ystod o ddata yn hyderus, er mwyn eu cefnogi yn y rôl hon.  Lle mae arweinwyr yn nodi tanberfformio, maent yn mynd i’r afael yn gyflym ac effeithlon ag unrhyw wendidau, gan ddarparu rhaglenni cymorth wedi’u targedu.  Mae hyn yn sicrhau bod yr holl staff yn rhannu disgwyliadau uchel iawn.  Yn sgil y rhwydweithiau cymorth ac ymddiriedaeth sefydledig, mae staff yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi ac mae morâl yn uchel iawn.

Mae cyfarfodydd staff yn canolbwyntio ar feysydd blaenoriaeth ac ar wella medrau staff, gyda’r holl weithgarwch trafodaethol wedi’i gyfyngu i gyfathrebu drwy’r e-bost.  Mae safoni a chymedroli safonau disgyblion yn rhan reolaidd o amserlen HMS yr ysgol, ac mae wedi arwain at gyd-ddealltwriaeth dda o lefelau asesu a chysondeb da iawn ar draws yr ysgol.  Roedd hyn yn hanfodol yn sgil y trosiant staff uchel, ac mae wedi cynorthwyo datblygiad athrawon newydd gymhwyso yn effeithiol.

O dan arweinyddiaeth cadeirydd effeithiol, mae llywodraethwyr yn sicrhau eu bod yn deall cryfderau, diffygion a blaenoriaethau’r ysgol i’r dyfodol yn dda iawn.  Mae dealltwriaeth glir gan aelodau o’u rolau a’u cyfrifoldebau o ran dwyn arweinwyr a rheolwyr ysgol i gyfrif.  Mae llywodraethwyr cyswllt yn dewis maes gwella’r ysgol ac yn cyfarfod yn rheolaidd gyda’r athro arweiniol i fonitro, herio a chefnogi cynnydd.

Rheoli Perfformiad Effeithiol

Mae proses rheoli perfformiad yr ysgol yn nodi anghenion hyfforddi a datblygu unigol ac ysgol gyfan yn glir er mwyn cefnogi targedau gwella’r ysgol.  Cynhwysir pob un o’r staff wrth gynnal arsylwadau o addysgu, ac mae hyn wedi arwain at weithredu rhaglenni cymorth effeithiol a gweithio mewn triawdau, gydag athrawon medrus yn barod i rannu eu harferu.  Mae arweinwyr yn amserlennu amser digyswllt ar gyfer staff, er mwyn galluogi deialog broffesiynol a myfyriol.  Mae hyn wedi arwain at ddiwylliant dysgu o hunanwella.  Mae’r broses o driongli arsylwadau gwersi, craffu ar lyfrau disgyblion a dadansoddi data yn sicrhau bod proses rheoli perfformiad yr ysgol yn effeithio’n gadarnhaol ar addysgu a dysgu. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae systemau rheoli ac arwain sydd wedi’u gwella ar bob lefel yn ddiweddar wedi sicrhau tuedd gadarn o wella dros y ddwy flynedd diwethaf yn yr addysgu a deilliannau disgyblion.  Er enghraifft, erbyn hyn mae pob un o’r staff yn cymhwyso dull cyson ac effeithiol iawn o asesu a marcio gwaith disgyblion.  Mae hyn wedi gwneud gwelliant nodedig yn y safonau rhifedd y mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn eu cyflawni.

Mae prosiectau arloesi’r cwricwlwm, fel diwrnodau trochi, yn galluogi disgyblion i gyfrannu at gynllunio, gan gynyddu ymgysylltiad ysgrifenwyr amharod.  Mae bron pob disgybl yn cydweithio ac yn ymgysylltu’n dda â gweithgareddau ac yn ymfalchïo yn eu cyflawniadau.

Barnodd yr arolygiad diweddaraf ym Mai 2017 fod rhagolygon gwella’r ysgol yn rhagorol, ac adroddodd arolygwyr fod “arweinyddiaeth ddynamig yn grymuso pob un o’r staff i gyfrannu’n effeithiol o fewn ethos tîm cadarn a chefnogol.  Mae uwch arweinwyr yn herio tanberfformiad yn gadarn er mwyn sicrhau bod pob disgybl yn cael cyfle cyfartal.  Mae pob un o’r staff yn llawn cymhelliant ac yn ymateb yn gadarnhaol i ddisgwyliadau uchel y pennaeth.”

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhannu ei harweinyddiaeth gref a’i phrosesau cynllunio strategol gydag ysgolion eraill trwy’r prosiect braenaru, Grŵp Gwella Ysgolion a grwpiau clwstwr.  Hefyd, mae’n rhannu ei her uchel a’i llinellau atebolrwydd ar y rhaglen hyfforddi Cymhwyster Proffesiynol Cenedlaethol ar gyfer Prifathrawiaeth ac mewn digwyddiadau hyfforddi cenedlaethol i ymgynghorwyr her.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Wirfoddol a Gynorthwyir yr Eglwys yng Nghymru Llansanwyr a Llanhari yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg â dosbarthiadau un oedran, sy’n gwasanaethu Bywoliaeth Rheithorol y Bont-faen a phlwyf Llanhari.  Mae’r ysgol mewn lleoliad gwledig bedair milltir i’r gogledd o’r Bont-faen ym Mro Morgannwg, a hanner milltir o bentref Llanhari yn Rhondda Cynon Taf, ac mae’n derbyn disgyblion o’r ddau awdurdod lleol.

Ceir tua 230 o ddisgyblion rhwng tair ac un ar ddeg oed ar y gofrestr, gan gynnwys 43 yn y feithrinfa ran-amser.  Mae’r ysgol yn addysgu disgyblion mewn wyth dosbarth, sy’n cynnwys disgyblion o grwpiau blwyddyn unigol.  Mae rhyw 5% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim, ac mae’r ysgol yn nodi bod anghenion dysgu ychwanegol gan ryw 15% o ddisgyblion.  Mae bron pob un o’r disgyblion o ethnigrwydd gwyn Prydeinig ac yn siarad Saesneg fel eu mamiaith.

Ymgymerodd y pennaeth â’i swydd yn Ionawr 2015.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Yn dilyn cyfnod o ansefydlogrwydd yng Ngwanwyn 2015, gyda bron i hanner yr athrawon ar gontractau tymor byr dros dro, prif amcan y pennaeth oedd nodi cryfderau a gwendidau yn yr addysgu, herio tanberfformio, a datblygu llinellau atebolrwydd clir trwy roi systemau a gweithdrefnau cadarn ar waith.  Arweiniodd cyfnod o recriwtio trylwyr at gryfhau’r arweinyddiaeth a’r tîm addysgu trwy benodi Arweinydd Dysgu / Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol newydd, ynghyd ag Arweinydd y Cyfnod Sylfaen a dau Athro Newydd Gymhwyso.

Er mwyn i’r pennaeth a’r uwch dîm arwain gael dealltwriaeth gywir o gryfderau’r ysgol a meysydd i’w datblygu, aethant ati i adolygu’r trefniadau ar gyfer hunanarfarnu, monitro a chynllunio ar gyfer gwelliannau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Hunanarfarniad yr ysgol

Yn dilyn adolygiad o’r prosesau hunanarfarnu, mae cylch monitro, arfarnu ac adolygu’r ysgol yn canolbwyntio’n drwyadl ar wella deilliannau ar gyfer disgyblion.  Mae arweinyddiaeth ddosbarthedig gadarn yn sicrhau bod pob un o’r staff yn gwneud cyfraniad sylweddol at y broses hon.  Mae arweinwyr pwnc yn ymgymryd â pherchnogaeth o’u cynlluniau gwella, a luniwyd ganddynt ar sail eu harfarniadau monitro a’u dadansoddiad o ddata perfformiad.  Mae arweinwyr yn cynllunio cylchoedd monitro cadarn sy’n defnyddio amrywiaeth o weithgareddau monitro trwy gydol y flwyddyn i wirio ansawdd; mae’r rhain yn cynnwys adolygiadau arfarnol o waith disgyblion ac arsylwadau gwersi.  Maent yn mesur cynnydd ac yn asesu effaith camau gweithredu ar bwyntiau allweddol, gan baratoi adroddiadau cryno sy’n amlinellu’r cryfderau a meysydd y mae angen eu gwella ymhellach.

Mae disgyblion yn cyfrannu at broses gwella’r ysgol hefyd drwy ddiwrnodau ‘trochi’ cynllunio sy’n eu galluogi i wneud penderfyniadau ynglŷn â sut, ac i ryw raddau beth, y byddant yn dysgu yn y tymor canlynol.  Mae cenhadon disgyblion yn arsylwi’r dysgu mewn gwersi ac yn gwneud argymhellion ar gyfer gwella; roedd eu sylwadau yn allweddol wrth ddatblygu targedau disgyblion a’r polisi marcio ac adborth.

Mae deilliannau hunanarfarnu ar draws yr ysgol yn pennu polisïau a thargedau clir ar gyfer gwella.  Mae’r rhain yn sail i gynllun gwella ysgol manwl, sy’n amlinellu cyfrifoldebau, camau gweithredu, graddfeydd amser a gweithdrefnau ar gyfer monitro cynnydd yn glir.

Defnyddio data

Mae’r ysgol yn rhoi pwys mawr ar ddefnyddio amrywiaeth o ddata i fesur cynnydd.  Defnyddir taflenni olrhain electronig manwl a chadarn gan arweinwyr i gofnodi ystod o ddata asesiadau disgyblion, ac mae staff yn defnyddio’r rhain yn hyderus ac yn rheolaidd i fonitro ac arfarnu perfformiad grwpiau o ddisgyblion.  Mae athrawon yn deall yn dda iawn sut maent yn atebol am gynnydd disgyblion.  Gyda chymorth yr arweinwyr, maent yn adolygu cynnydd bob tymor, ac yn nodi camau gweithredu priodol i gyflawni targedau’r dyfodol.  Mae’r broses hon wedi creu diwylliant ymaddasol ac ymatebol lle mae staff yn cynnal disgwyliadau uchel ac yn cysylltu unrhyw newidiadau i ddarpariaeth neu hyfforddiant yn uniongyrchol ag angen disgyblion. 

Ymateb i farnau rhanddeiliaid

Mae arweinwyr yn annog yr holl randdeiliaid i gyfrannu at y broses hunanarfarnu drwy holiaduron blynyddol, mynychu gweithdai, nosweithiau rhieni a grwpiau amrywiol llais y disgybl ar draws yr ysgol.  Mae arweinwyr yr ysgol yn cynnal dadansoddiadau manwl o ganfyddiadau, ac yn ymateb yn brydlon i feysydd a nodir gan grwpiau penodol.  Er enghraifft, fe wnaeth arweinwyr wella cyfathrebu â rhieni, trwy ddefnyddio’r cyfryngau cymdeithasol a chyflwyno adroddiadau canol tymor ar gynnydd disgyblion, y mae rhieni’n eu gwerthfawrogi’n fawr. 

Cydweithio mewn rhwydweithiau arfer broffesiynol

Mae arweinwyr yn gwerthfawrogi buddion cydweithio a gweithio mewn partneriaeth yn yr ysgol a gydag ysgolion eraill ac asiantaethau partner.  Cynhaliwyd adolygiadau gan asiantaethau allanol ar ddarpariaeth y Cyfnod Sylfaen, marcio ac adborth ac iechyd a diogelwch.  Mae canfyddiadau o’r adroddiadau hyn wedi helpu’r ysgol i fynd i’r afael â meysydd dynodedig a symud ymlaen yn gyflym.  Hefyd, mae’r ysgol yn ymgysylltu’n agored â chlwstwr o ysgolion, grŵp gwella ysgolion, prosiect braenaru, awdurdod lleol, consortiwm rhanbarthol ac ymgynghorydd her ar nifer o brosiectau.  Mae staff yn ymweld yn rheolaidd ag ysgolion eraill lle ceir arfer ragorol, ac maent yn myfyrio ar eu canfyddiadau, gan ledaenu’r hyn sy’n berthnasol ac yn briodol ar gyfer eu lleoliad eu hunain.  Mae’r gwaith hwn wedi darparu persbectif, her a chymorth allanol da wrth hwyluso rhannu adnoddau ddwyffordd a phrosesau arwain effeithiol.

Mae staff yn cynllunio, paratoi ac asesu gwaith disgyblion mewn timau, ac yn helpu ei gilydd i ddatblygu a gwella o fewn ethos cefnogol, gofalgar ac ymddiriedus.  Caiff pob athro y cyfle i arsylwi athrawon eraill yn addysgu, a thrwy ddeialog broffesiynol a myfyriol wedi’i chynllunio, maent yn nodi meysydd i’w dathlu a’u rhannu.  Mae hyn wedi arwain at ddiwylliant dysgu o hunanwella lle mae staff yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi a lle ceir morâl uchel iawn.

Anogir yr holl staff i goleddu maes ymchwil weithredu sy’n gysylltiedig â maes penodol o arloesi’r cwricwlwm, gan sicrhau bod yr ysgol yn parhau i wella.  Mae’r rhain wedi cynnwys: meddylfryd o dwf, arloesi/mentergarwch, medrau meddwl, diwrnodau trochi disgyblion mewn cynllunio, arferion y meddwl, dysgu iaith dramor fodern, dysgu awyr agored a marcio ac adborth.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r holl weithgareddau arfarnu yn canolbwyntio’n drwyadl ar wella deilliannau ar gyfer disgyblion, ac mae hyn wedi sicrhau tuedd gyson o wella mewn darllen, ysgrifennu a mathemateg ar draws yr ysgol.

Mae pob un o’r staff yn deall blaenoriaethau’r ysgol ar gyfer gwella ynghyd â’u rôl i sicrhau’r canlyniadau a ddymunir.  Mae’r ethos cryf iawn o waith tîm a chymorth ymhlith y staff wedi golygu bod staff yn barod i gymryd rhai risgiau.  Mae hyn wedi galluogi’r ysgol i weithio ar nifer o brosiectau arloesol ar ddatblygu’r cwricwlwm sydd wedi cael effaith gadarnhaol ar ddisgyblion, er enghraifft gwelliannau a wnaed wrth ddefnyddio cwestiynau i herio meddwl disgyblion yn fwy effeithiol. 

O ganlyniad i  gynllunio gwelliant llwyddiannus, erbyn hyn mae gan yr ysgol hanes cadarn o lwyddo dros y ddwy flynedd diwethaf i godi safonau ar gyfer y rhan fwyaf o ddisgyblion.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn arwain prosiect i rannu ei harfer dda wrth olrhain a defnyddio data gydag ysgolion eraill.  Mae’r ysgol wedi rhannu ei harweinyddiaeth gref a’i phrosesau cynllunio strategol gydag ysgolion eraill trwy’r prosiect braenaru, grŵp gwella ysgolion a grwpiau clwstwr.  Hefyd, mae wedi rhannu ei her uchel a’i llinellau atebolrwydd ar y rhaglen hyfforddi Cymhwyster Proffesiynol Cenedlaethol ar gyfer Prifathrawiaeth ac mewn digwyddiadau hyfforddi cenedlaethol eraill i ymgynghorwyr her. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir Ysgol Gymraeg Aberystwyth ar gyrion tref Aberystwyth ac mae’n gweithredu’r dref ac ardaloedd gwledig gogledd Ceredigion. Mae tua hanner y disgyblion yn siarad Cymraeg gartref ac mae 2% yn teilyngu Prydau Ysgol am Ddim. Cafodd yr ysgol ei harolygu ym mis Tachwedd 2016 a llwyddodd i gyrraedd y safon Rhagorol ym mhob un o’r meysydd arolygu. Mae’r ysgol hefyd yn ysgol arloesi ac yn cynorthwyo Llywodraeth Cymru i ddatblygu agweddau o ddysgu proffesiynol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae’r ysgol wedi bod yn llwyddiannus wrth ddatblygu grwpiau o athrawon sy’n cydweithio mewn pedwarawdau er mwyn ffocysu ar agweddau cytunedig o ddysgu ac addysgu.  Rhan bwysig o’r broses yw’r cyfleoedd a ddarperir i athrawon gyd-gynllunio, cyd-arsylwi a chyd-werthuso.  Mae pwyslais mawr ar ddefnyddio syniadau’r disgyblion ar gyfer creu tasgau cyfoethog a diddorol sy’n ennyn eu medrau a’u chwilfrydedd tuag at ddysgu.  Mae rôl yr ysgol fel un arloesol wedi sicrhau cyfleoedd i ddatblygu’r broses hon drwy ddefnyddio themâu sy’n hybu’r argymhellion ‘Dyfodol Llwyddiannus’ a’r Cwricwlwm Cymreig.  Pwysleisiwyd yr angen i athrawon i fod yn greadigol ac i fentro gwneud pethe mewn ffyrdd gwahanol i’r arfer, ond i gofio bod angen i’r gweithgareddau arwain at ddatblygu medrau llythrennedd, rhifedd a Thechnoleg Gwybodaeth a Chyfathrebu (TGCh) y disgyblion. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu weithgaredd a adnabuwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Datblygwyd tasgau cyfoethog drwy ganolbwyntio ar y thema ‘T Llew Jones’ er mwyn gwau agweddau o’r celfyddydau ar draws yr wyth dosbarth yng nghyfnod allweddol 2.  Yn sgil y syniadau a gasglwyd o blith y disgyblion crëwyd mapiau meddwl a chytunwyd ar weithgareddau ysgrifennu creadigol, cyflwyniadau digidol, gweithgareddau drama, celf, cerddoriaeth greadigol a dawns.  Mireiniwyd y cynlluniau ac adnabuwyd cyfleoedd i weithio gyda’r gymuned leol gan fanteisio ar arbenigedd sefydliadau fel cwmni drama’r Arad Goch a’r Brifysgol yn Aberystwyth. 

Yn sgil rôl yr ysgol fel un arloesol manteisiwyd ar y cyfleoedd i gydweithio gyda Phrifysgol y Drindod Dewi Sant gan blethu rhaglen hyfforddiant cychwynnol athrawon i mewn i’r ‘pair creadigol’. 
Bu hyfforddeion y Brifysgol yn rhan o’r cynllunio gyda’r athrawon a llwyddwyd i ddatblygu cyfleoedd iddynt arsylwi a chymryd grwpiau yn ystod y gwersi.  Bu hyn yn llwyddiannus ac yn rhan bwysig o’u hyfforddiant fel darpar athrawon. 

Wrth werthuso’r gwersi yn wythnosol mewn sesiynau adlewyrchol, darparwyd cyfleoedd i athrawon profiadol a darpar athrawon gydweithio er mwyn gwella’r profiadau ar gyfer y disgyblion.  Penllanw’r gwaith oedd cael prynhawn o rannu arferion da ar ffurf cyflwyniad i holl ddisgyblion cyfnod allweddol 2, staff yr ysgol, llywodraethwyr, staff yr awdurdod lleol a myfyrwyr y Brifysgol. 

Pa effaith cafodd y gwaith ar ddarpariaeth a deilliannau’r disgyblion?

Llwyddodd y ddarpariaeth i gael effaith gadarnhaol ar fedrau llafar ac ysgrifennu’r disgyblion yng nghyfnod allweddol 2, gyda’r thema greadigol yn ennyn brwdfrydedd y bechgyn yn benodol – roedd y cyfleoedd ehangach i ddisgyblion weithio mewn grwpiau ac i chwarae rôl yn fodd iddynt ddatblygu mewn hyder a sicrhau cyfleoedd iddynt berfformio mewn cyd-destun Cymreig. 

Llwyddodd y gweithgareddau digidol a gyflwynwyd i ddarparu cyfleoedd i ddisgyblion ddatblygu eu medrau TGCh trwy ddefnyddio rhaglenni creu ffilm, paratoi cyflwyniadau electronig a defnyddio sgrin werdd.  Nodwyd fod parodrwydd y disgyblion a’r staff i fentro a defnyddio rhaglenni newydd wedi cyfoethogi eu medrau cyfrifiadurol ar draws yr ysgol. 

Sut ydych chi wedi rhannu’r arfer dda?

Un o flaenoriaethau’r cynllun gwella ysgol oedd ymestyn y cyfleoedd i rannu arfer dda o safbwynt dysgu ac addysgu ar draws yr ysgol.  Llwyddwyd i wneud hyn yn effeithiol, gan sicrhau bod yr athrawon yn datblygu sgiliau arsylwi, gwerthusol a gwella’r ffyrdd y maent yn rhoi adborth effeithiol.  Cafwyd cyfleoedd i rannu’r arfer dda drwy rwydwaith ysgolion arloesol, mewn cynadleddau’r Consortiwm Rhanbarthol a chydag ysgolion lleol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Y Bynea ym mhentref Bynea ger Llanelli, yn Sir Gaerfyrddin.  Mae chwe dosbarth oedrannau cymysg yn yr ysgol, ac mae rhyw draean o’r plant yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim.  Hefyd, ceir cyfleuster Dechrau’r Deg a ariennir gan y Gwasanaeth Sipsiwn a Theithwyr a Llywodraeth Cymru yn adeilad yr ysgol. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae’r ysgol wedi tyfu’n gyflym dros y pedair blynedd diwethaf, ac er mai ychydig iawn o ofod sbâr oedd ar gael y tu mewn i’r adeilad, roedd tir yr ysgol yn helaeth.  Roedd yr ysgol eisoes yn defnyddio ardal y berllan ar gyfer gweithgareddau Ysgol Goedwig, ond yn sgil tywydd anwadal a’r angen i storio dillad ac offer addas, crëwyd y sail i’r her o greu pentref dysgu awyr agored.  Ceir ffocws cymunedol cryf yn yr ysgol ac mae’n flaenweithgar yn y gymuned leol.  Mae’r ysgol yn ceisio cynnwys gymaint o rieni ag y bo modd yn ei gwaith, ac mae’n lwcus bod ei rhieni bob amser yn barod i gyfranogi pan fydd staff yn gofyn iddynt wneud hynny.  Mae nifer o fusnesau yn yr ardal leol sydd wedi bod yn gaffaeliad mawr, ac maent yn aml yn cefnogi’r ysgol i godi arian pan fydd angen.  Hefyd, cynhwysodd yr ysgol ei hysgol gyfun leol a cholegau lleol gan fod angen ystod o arbenigedd arni ar gyfer holl elfennau gwahanol y prosiect. 

Estynnodd y disgyblion wahoddiad i’r rheolwr sydd â gofal dros foderneiddio ysgolion yn Sir Gaerfyrddin i ymuno, ac esboniodd wrthynt pwy oedd angen iddynt gysylltu â nhw er mwyn cynllunio’u pentref a ble gallent gael deunyddiau, a rhoddodd reolau sylfaenol rheoliadau adeiladu iddynt. 

Mae Ysgol Bynea yn gwerthfawrogi pob math o ddysgu, a chred y staff fod angen ystod eang o brofiadau bywyd go iawn ar blant er mwyn tyfu a datblygu yn oedolion cyfrifol.  Weithiau mae plant yn teimlo mai’r disgyblion hynny sydd â medrau rhifedd a llythrennedd cadarn yw’r rhai clyfar.  Er mwyn esbonio’r camsyniadau hyn, roedd angen i’r staff ddangos i’r disgyblion bod llawer o wahanol fathau o ddysgwyr, a bod medrau gwahanol yn bwysig mewn sefyllfaoedd gwahanol. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Dechreuodd y prosiect yn wreiddiol pan roddodd staff friff i’r disgyblion ddylunio a gwneud pentref dysgu awyr agored lle gallent fynd â’u dysgu tu allan i’r ystafelloedd dosbarth.  Roedd rhaid iddynt fod yn ystyriol o Statws Eco yr ysgol a’r angen i sicrhau gwerth am arian.  Gwnaeth yr ysgol gais am grantiau a bu’n ffodus i dderbyn cyllid.  Treuliodd y disgyblion lawer o amser yn trafod ac yn tynnu lluniau o’r hyn yr oeddent yn meddwl y dylai eu hamgylchedd dysgu awyr agored delfrydol fod.  Ar ôl trafod y prosiect gyda’r cyngor ysgol a dosbarthiadau hŷn cyfnod allweddol 2, roedd y disgyblion yn frwdfrydig iawn ac yn benderfynol y dylen nhw arwain y prosiect eu hunain.  Roeddent yn teimlo eu bod yn ddigon hen i ysgwyddo’r rhan fwyaf o’r cyfrifoldeb.  Cawsant gyfle i gyfarfod a gweithio ochr yn ochr â llawer o weithwyr proffesiynol, a dysgu am bwysigrwydd sut i gyfathrebu gyda phob eraill.  Cawsant gyfleoedd i anfon negeseuon e-bost at bobl, llenwi ffurflenni, gwneud archebion dros y ffôn ac ysgrifennu llythyrau; bob un ohonynt yn fedrau y bydd eu hangen arnynt yn eu bywyd bob dydd.  Hefyd, fe wnaethant gadw dyddiadur ffotograffig o’u prosiect, a gwnaethant gyflwyniad electronig i lywodraethwyr ac ymwelwyr ar ddiwedd y prosiect.

Creodd y disgyblion fodelau graddedig i sicrhau y byddai eu dyluniadau yn ffitio ar y darn o dir a ddynodwyd ar gyfer y prosiect.  Ar ôl i hwnnw gael ei gwblhau, aethant ati i edrych ar y math o adeileddau y byddent yn eu hoffi a beth allent ei fforddio; penderfynont alw’r adeileddau hyn yn bodiau dysgu.  Roedd cyllideb wreiddiol o bymtheg mil o bunnau gan y disgyblion, ac am eu bod yn gyfrifol am y gyllideb gyfan, bu’n rhaid iddynt gadw cyfrifon cywir o bob ceiniog a wariwyd ganddynt.  Fe wnaethant gyfrifo cost a maint deunyddiau yr oedd eu hangen arnynt, ac edrych am werth am arian.  Ar ôl iddynt benderfynu pa adeileddau yr oedd eu hangen arnynt ac wedi dod o hyd i’r hyn y gallent ei fforddio, roeddent yn barod i ddechrau ar y sylfeini ar gyfer eu podiau neu siediau.  Gwahoddwyd rhieni a’r gymuned ganddynt i’w helpu i fesur a chloddio’r sylfeini a symud graean.

Pan oedd y podiau dysgu yn eu lle, roedd yn rhaid i’r disgyblion ddylunio a gwneud llwybrau pwrpasol rhwng pob adeiledd fel eu bod yn gallu defnyddio’r pentref ym mhob math o dywydd.  Daeth rhieni a theuluoedd i mewn i baentio’r podiau dysgu â staen diddosi er mwyn sicrhau y byddent yn para mewn cyflwr da.  Roedd angen i bob adeiledd gael ffocws maes cwricwlwm fel mathemateg, iaith, gwyddoniaeth, y celfyddydau creadigol, Cymraeg neu gyfuniad o feysydd dysgu.  Awgrymodd rhai disgyblion, pe bai’r pod gwyddoniaeth yn gallu cael gardd synhwyraidd a phanel solar o bosibl, y byddai angen mwy o le o’i amgylch na’r pod iaith, dyweder.  Datblygwyd medrau meddwl disgyblion yn dda yn hyn o beth.

Wedi i’r disgyblion ddylunio ac adeiladu prif strwythur y pentref, roedd rhaid iddynt addurno’r podiau a’u llenwi ag adnoddau.  Roedd ganddynt gyllidebau unigol gan ddibynnu ar y maes cwricwlwm, ac roedd rhaid iddynt ddylunio ac addurno rhannau mewnol pob un o’r podiau.  Roedd yn rhaid iddynt wneud y profiadau dysgu yn addas i bob oedran, a cheisio sicrhau bod y gweithgareddau yn canolbwyntio ar ddysgu annibynnol yn bennaf.  Buont yn gweithio gyda’r cydlynwyr pwnc, artistiaid ac ymgynghorwyr i sicrhau bod y gweithgareddau a ddewiswyd ganddynt yn fuddiol ac yn dangos gwerth am arian. Hefyd, aethant ati i ailgylchu byrddau, cadeiriau, byrddau arddangos ac adnoddau eraill o ysgol arall a oedd wedi cau yn ddiweddar.

Ar ôl iddynt sicrhau bod y prif adeileddau a’r llwybrau yn eu lle, cafodd ardal chwarae corfforol awyr agored y pentref ei dylunio gan ddosbarthiadau is cyfnod allweddol 2.  Dilynwyd yr un fformat ganddynt lle buont yn creu dyluniadau ac yna’n edrych ar yr hyn a oedd yn fforddiadwy ac ymarferol.  Rhoddodd yr arweinwyr gyllideb o bum mil o bunnau iddynt, a dweud yn glir fod angen iddynt gadw arian i dalu am lafur a sylfeini eu hadeileddau.  Datblygont ddealltwriaeth o ddefnyddio graddfa a gwerth adnoddau, a chael boddhad o greu rhywbeth defnyddiol.  Ers hynny, maent wedi gweithio gyda rhieni i wella’r ardal mwy fyth, ac wedi ailgylchu teiars i blannu blodau ynddynt, ac maent yn tyfu eu llysiau eu hunain. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Yn ystod y prosiect hwn, cafodd disgyblion gyfleoedd i ddatblygu medrau a ddefnyddir gan ddylunwyr, penseiri, cyfrifwyr, adeiladwyr, garddwyr tirlun, arlunwyr graffig, a llawer un arall.  Arweiniodd disgyblion eu dysgu eu hunain a chymryd cyfrifoldeb am wahodd pobl i weithio gyda nhw, archebu deunyddiau a mantoli cyllidebau.  Mae gan staff yn Ysgol Bynea ymagwedd gyfannol at ddysgu, ac maent eisiau i bob disgybl fod yn aelodau cyflawn o’r gymuned y maent yn perthyn iddi.  Roedd eu gweld yn ymateb i’r her hon yn dangos lefelau aeddfedrwydd a dealltwriaeth y tu hwnt i ddisgwyliadau uchel y staff.

Mae disgyblion yn dysgu orau pan gynigir cwricwlwm eang a chytbwys iddynt.  Mae angen i bob un ohonynt ganfod rhywbeth y maent yn dda yn ei wneud, a thrwy ystod o gyfleoedd dysgu, cawsant gyfle i ymateb yn llwyddiannus i her a chyflawni llwyddiant.  Fe wnaeth y staff herio disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yn briodol, a’u cynorthwyo i gyflawni llwyddiant.  Mae llawer o ddisgyblion sy’n llwyddo’n hawdd mewn tasgau darllen ac ysgrifennu yn teimlo rhwystredigaeth yn aml pan na fyddant yn cael pethau’n iawn y tro cyntaf.  Fe wnaeth y prosiect hwn ddatblygu’u lefelau dyfalbarhad a dealltwriaeth ymhellach.

Roedd y disgyblion yn gweld hwn fel prosiect aeddfed iawn i raddau helaeth, ac roeddent yn ymhyfrydu yn yr her.  Fe wnaethant ddatblygu medrau aeddfed a meithrin perthnasoedd gydag ystod o gynulleidfaoedd gwahanol.  Bydd creu’r pentref hwn yn darparu amgylchedd dysgu awyr agored estynedig, eithriadol i’r holl ddisgyblion yn Ysgol y Bynea. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu’r arfer dda hon gyda llawer o ysgolion eraill ar draws yr awdurdod lleol ac awdurdodau cyfagos.  Mae nifer o ysgolion wedi defnyddio’r pentref dysgu trwy ddod â dosbarthiadau o ddisgyblion i ddefnyddio’r adnodd gwych hwn fel hwb i ddysgu annibynnol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad/ysgol/darparwr

Mae Ysgol Pen Coch yn ysgol arbennig ddydd sy’n darparu addysg i ddisgyblion ag amrywiaeth eang o anghenion dysgu.  Mae’r rhain yn cynnwys anawsterau dysgu dwys a lluosog, anawsterau dysgu difrifol, anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol, anhwylder ar y sbectrwm awtistig, anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd ac anghenion dysgu cymhleth.  Ar hyn o bryd, mae 94 o ddisgyblion yn yr ysgol, rhwng dwy ac 11 oed.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Fel ysgol arloesi ar gyfer Llywodraeth Cymru, mae Ysgol Pen Coch yn ymwneud â datblygu a phrofi cwricwlwm newydd i Gymru.  Yn Ysgol Pen Coch, mae hyn yn cynnwys datblygu dysgu wedi’i bersonoli i fodloni anghenion cymhleth disgyblion, trwy ymyriadau ffocysedig a chymorth sydd wedi’i addasu’n unigol. 
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r ysgol yn defnyddio amrywiaeth eang o weithgareddau i fynd i’r afael ag anghenion penodol disgyblion unigol a gwneud yn siŵr bod disgyblion yn datblygu’r medrau y mae arnynt eu hangen i wneud cynnydd a llwyddo yn unol â’u hanghenion.  Mae hyn yn cynnwys ffocws cadarn ar ddatblygiad emosiynol ac ymddygiadol disgyblion a’u medrau cyfathrebu. 

Mae gwefan yr ysgol yn darparu gwybodaeth gyfredol am y therapïau a’r ymyriadau a ddefnyddir yn yr ysgol.  Un ymyrraeth lwyddiannus iawn yw’r ystafell rithwir.
Mae’r ysgol yn defnyddio’i hystafell rithwir i leihau gorbryder a pharatoi disgyblion ar gyfer y byd tu hwnt iddi.  Mae’r ystafell yn caniatáu i ddisgyblion brofi a wynebu sefyllfaoedd anodd y maent yn aml yn dod ar eu traws yn ystod eu bywyd a’u harferion bob dydd.

Mae rheolyddion a synwyryddion llaw yn rhoi ymdeimlad cwbl newydd o’r profiad realiti artiffisial.  Mae trosglwyddyddion a derbynyddion ar y waliau ac mae’r profiad trochi yn real iawn.  Mae hyn yn caniatáu i ddisgyblion archwilio a phrofi sefyllfaoedd fel pe baent yn bresennol go iawn yn yr amgylchedd neu’r lle hwnnw.

Wrth ddewis y profiadau mwyaf priodol, fe wnaeth yr ysgol gydweithio’n agos â rhieni ynghylch y sefyllfaoedd a oedd yn peri’r pryder mwyaf iddynt.  Un o’r rhain oedd croesi’r ffordd.  Ymwelodd un o’r staff addysgu â chroesfan leol i gerddwyr, tynnu ffotograffau a recordio’r holl seiniau a gafwyd yno.  Yna, trosglwyddodd y rhain i raglen ar y cyfrifiadur, sydd wedi’i gysylltu â’r offer rhithwir, gan greu fersiwn 3D o’r groesfan.  Cafodd seiniau eu taflunio i dair wal yn yr ystafell, gan roi profiad 360 gradd i ddisgyblion.

Mae disgyblion yn cymryd rhan mewn sesiynau wythnosol unigol o rhwng 10 a 15 munud am gyfnod o wyth wythnos.  Mae sesiynau’n cynnwys tri cham.  Yn ystod y cam cyntaf, mae’n rhaid i ddisgyblion chwilio am, a gwrando ar, yr holl olygfeydd a seiniau sy’n gysylltiedig â chroesi’r ffordd gan ddefnyddio croesfan cerddwyr.  Maent yn dysgu sut i bwyso botwm i weithio’r dyn coch a gwyrdd ac maent yn dysgu bod yn amyneddgar ac edrych a gwrando’n barhaus am y dyn coch a gwyrdd.  Pan fyddant yn hyderus ynghylch cam cyntaf y profiad, bydd disgyblion yn symud ymlaen i’r ail gam yn yr ystafell rithwir.  Mae hyn yn cynnwys goleuadau traffig go iawn ar gyfer cerddwyr, sydd ag amserydd yn rhan o’r offer.  Gan ddefnyddio’r amserydd, mae’n rhaid i ddisgyblion sefyll yn llonydd wrth y groesfan hyd nes bod y goleuadau’n newid ac mae’r dyn gwyrdd yn ymddangos. 

Yn y trydydd cam, mae’r disgyblion yn mynd allan i’r groesfan cerddwyr.  Roedd pob un o’r 30 disgybl a gymerodd ran yn yr ymyrraeth hon yn ddiweddar yn gallu cyrraedd y groesfan, pwyso’r botwm i weithio’r dyn coch a gwyrdd, ac aros yn amyneddgar hyd nes bod hi’n amser croesi heb ddechrau cynhyrfu na theimlo pwysau arnynt.  Roedd pob disgybl yn gallu croesi’r ffordd yn hyderus. 

Yn ddiweddar, addaswyd yr ystafell rithwir i fod yn ysgol uwchradd y byddai disgyblion Blwyddyn 6 yn mynd iddi ym mis Medi.  O’r blaen, nid oedd rhai disgyblion yn gallu cymryd rhan ym mhrosiectau pontio arferol yr ysgol oherwydd eu lefelau uchel o bryder.  Trwy’r ystafell rithwir, mae disgyblion yn gallu ymarfer ‘mynd’ i’r ysgol uwchradd i baratoi ar gyfer eu pontio go iawn ar ddiwedd tymor yr haf.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae disgyblion sy’n profi’r ystafell rithwir yn gallu cyflawni gweithgareddau penodol gyda llawer mwy o hyder.  Mae hyn wedi cael effaith arwyddocaol ar barodrwydd disgyblion i ddysgu ac ar eu lles a’u hymgysylltiad.  

Nododd adroddiad arolygu diweddar Estyn: “Mae’r ymagwedd arloesol at y cwricwlwm yn gryfder yn yr ysgol.  Mae staff yn canolbwyntio’n ddi-baid ar ddeall anghenion unigol disgyblion a darparu ystod briodol o weithgareddau cyfoethogi i’w symbylu a’u hymgysylltu”

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol wedi ysgrifennu a chyfrannu at amrywiaeth eang o ymchwil a chyhoeddiadau, y mae wedi rhannu ei harfer dda ynddynt. 
 
Yn ogystal, mae’r ysgol wedi rhannu’r gwaith hwn gydag ysgolion arloesi eraill.