Arfer effeithiol Archives - Page 53 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gymunedol Tregatwg wedi’i lleoli yn nwyrain y Barri ym Mro Morgannwg.  Gyda nifer  y disgyblion ar y gofrestr yn cynyddu ac yn sgil Ysgol Feithrin Tregatwg â’r ysgol yn ddiweddar ym Medi 2016, mae poblogaeth yr ysgol wedi cynyddu’n raddol o ryw 300 i 500 o ddisgyblion.  Mae tua 38% ohonynt yn cael eu hystyried yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd uwchlaw cyfartaledd yr awdurdod lleol a’r cyfartaledd cenedlaethol.  Hefyd, ystyrir bod gan oddeutu 38% o ddisgyblion ryw raddau o anghenion dysgu ychwanegol, sydd hefyd uwchlaw cyfartaledd yr awdurdod lleol a’r cyfartaledd cenedlaethol.  Nid oes gan yr un disgybl ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae Tregatwg yn ymrwymo i ddarparu’r cyfnod sylfaen i bawb.  Mae’r ffocws ar greu amgylchedd sy’n caniatáu i ddisgyblion ddysgu trwy chwarae strwythuredig ym Mlwyddyn 2.  Mae hyn yn annog dysgwyr i archwilio sefyllfaoedd realistig drwy ryngweithio â’i gilydd mewn amrywiaeth o gyd-destunau tebyg i ‘Bentref’, i archwilio rolau byd oedolion yn ddychmygus.  Mae’r ‘Pentref’ yn galluogi efelychu llawer o brofiadau gwahanol bywyd go iawn ac mae’r disgyblion yn rhyngweithio rhwng y cyd-destunau gwahanol ar gyfer dysgu.  Sefydlwyd y ‘Pentref’ gyda’r nod o ganiatáu i ddisgyblion ddatblygu’u medrau trwy dasgau cyfoethog mewn amgylchedd gweithredol a chynorthwyol, sy’n cynnig profiadau i’r disgyblion. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd y nodwyd ei fod yn arfer sy’n arwain y sector

Crëwyd y ‘Pentref’ i gynnig cyd-destunau cyffrous i ddysgwyr Blwyddyn 2 ar gyfer dysgu, sy’n ysgogi ymatebion cyfoethog mewn iaith lafar ac yn cynyddu’u dealltwriaeth.  Mae’n galluogi disgyblion i ddatblygu dychymyg byw trwy gyd-destunau dilys, cyfoethog.

Nodau:
  • cyfleodd dilys i ddatrys problemau
  • mae popeth yn y ‘Pentref’ yn bethau go iawn
  • heriau estynedig sy’n caniatáu am gyfleoedd i ddatblygu medrau sylfaenol
  • cyd-destunau wedi’u harwain gan ddisgyblion, gyda’u syniadau yn cyfrannu at ddatblygiad yr amgylchedd
  • amgylchedd sy’n gallu cael ei newid a’i addasu yn addas i’r dasg gyfoethog ac yn adlewyrchu pynciau perthnasol presennol ac amser y flwyddyn
  • datblygu medrau mewn sefyllfaoedd bywyd go iawn a all gael eu haddasu yn dibynnu ar gam y dysgwr
  • cyfleoedd ymchwil
  • teithiau ymchwil ymestynnol i gefnogi elfen y ‘pentref’ sy’n gysylltiedig â llais y disgybl

     

Daw dysgu disgyblion yn gyfoethocach gan eu bod yn gallu defnyddio iaith i archwilio’u profiadau a’u bydoedd dychmygus eu hunain.  Nid oes ofn arnynt roi cynnig ar bethau newydd, gan ddysgu o’u camgymeriadau.
Mae disgyblion yn trosglwyddo’u medrau mathemategol i weithgareddau annibynnol yn dda ac nid oes arnynt ofn gwneud camgymeriadau ac archwilio ffyrdd gwahanol o fynd i’r afael â her. 

Ar ôl archwilio stondinau marchnad y ‘Pentref’ i ddechrau, darganfu’r ysgol fod y disgyblion am ddatblygu’r rhain ymhellach.  I ategu’r datblygiad hwn, cynhaliodd yr ysgol daith ymestynnol i Farchnad Caerdydd.  Fe wnaethant ymchwilio i’r pethau allai fod mewn marchnad a sut gallai marchnad gael ei datblygu.  Canfu’r ysgol fod y berchenogaeth hon wedi galluogi disgyblion i ymddiddori’n llawn yn eu dysgu a’i fwynhau, gan ysgogi angerdd a balchder yn yr amgylchedd a grëwyd ganddynt.  Llais y disgybl oedd y grym wrth wraidd datblygu eu cyfleoedd dysgu eu hunain, gan hybu dysgu trwy wneud, profi a darganfod pethau drostynt eu hunain.  Roeddent yn gallu:

  • dewis, cymryd rhan, cychwyn a chyfeirio’u dysgu eu hunain
  • dysgu o weithgareddau uniongyrchol ac ymarferol, trwy brofiad
  • profi lefel briodol o her a chefnogaeth gan yr oedolion
  • manteisio ar amgylchedd dysgu ysgogol, dan do ac yn yr awyr agored, fel y gwneir cynnydd da
  • trosglwyddo medrau llythrennedd a rhifedd ar draws feysydd dysgu yn hyderus

     

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau disgyblion?

Trwy’r defnydd creadigol o’r amgylchedd, mae safonau disgyblion wedi gwella, yn enwedig yn y lefel cyflawniad yn y ddarpariaeth estynedig ac wrth i ddisgyblion weithio’n annibynnol.  Mae gan ddisgyblion nodau dysgu clir ac maent wedi cymryd perchenogaeth ar y ddarpariaeth a’r heriau a osodir.  Mae’r ‘Pentref’ wedi codi safonau medrau personol a chymdeithasol i bron pob un o’r disgyblion trwy ganiatáu iddynt weithio’n annibynnol ac ar y cyd.  Mae safonau rhesymu rhifyddol wedi codi oherwydd bod medrau’n cael eu cymhwyso’n ymarferol mewn amrywiaeth o gyd-destunau bywyd go iawn.  Mae’r disgyblion yn gallu mynd yn ôl at fedrau er mwyn symud eu dysgu yn ei flaen.  Mae safonau ysgrifennu annibynnol y disgyblion wedi codi, yn enwedig i’r bechgyn, trwy roi diben ystyrlon i’w gwaith ysgrifennu.  Maent yn ymfalchïo yn eu tasgau dysgu ac eisiau cwblhau tasgau i safon uchel.  Mae disgyblion wedi gallu datblygu’u medrau llythrennedd a rhifedd yn greadigol ar draws y cwricwlwm ac mae eu dealltwriaeth wedi gwella’n sylweddol yn sgil cymhwyso medrau yn ymarferol, mewn sefyllfaoedd bywyd go iawn.  Mae defnyddio technoleg ddigidol yn y ‘Pentref’, er enghraifft gan ddefnyddio camera gweithgareddau i recordio profiadau dysgu, yn gwella’u medrau TGCh ymhellach.  Defnyddiant ap i rannu’r dysgu sy’n digwydd gyda’u rhieni gartref.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae llawer o ysgolion o bob cwr o Gymru wedi ymweld â’r ysgol i weld y ddarpariaeth.  Mae’r weledigaeth ar gyfer dysgu trwy brofiad, trwy ddarpariaeth chwarae o ansawdd uchel, wedi cael ei rhannu yn ystod diwrnodau agored ac mewn rhaglenni hyfforddiant mewn ysgolion, a gynhelir ar ran y consortiwm. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Cyd-destun

Mae Ysgol y Faenol ym mhentref Bodelwyddan, tua phedair milltir i’r dwyrain o Abergele.

Ar hyn o bryd, mae 150 o ddisgyblion yn mynychu’r ysgol, gan gynnwys 20 o ddisgyblion meithrin rhan-amser.  Mae’r ysgol wedi’i threfnu’n bum dosbarth oedran cymysg.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Cymraeg fel eu mamiaith ac mae rhai ohonynt yn cael cymorth ar gyfer Saesneg fel iaith ychwanegol.  Daw rhai disgyblion o gymuned ethnig leiafrifol.

Mae lleiafrif o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae’r ysgol wedi nodi bod gan leiafrif o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, ac mae gan ychydig iawn ohonynt ddatganiad o anghenion dysgu ychwanegol.

Cam 1:  Arfarnu’r cwricwlwm presennol o fewn trefniadau hunanarfarnu ehangach

Ymatebodd yr ysgol i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar y cwricwlwm newydd arfaethedig trwy drefnu cyfres o weithdai ar gyfer staff a llywodraethwyr.  Canolbwyntiodd y gweithdai hyn yn bennaf ar yr hyn yr oeddent ei eisiau ar gyfer cwricwlwm newydd.  Aeth arweinwyr yr ysgol i’r afael â’r awydd i ddatblygu ymagwedd fwy arloesol a chreadigol at addysgeg.  Roedd pob un o’r cyfranwyr yn frwdfrydig ac yn awyddus i fynd ar eu taith i ddatblygu’r cwricwlwm, sef un a fyddai’n galluogi disgyblion i ddatblygu medrau’n hyderus ym mhob agwedd ar fywyd ysgol.  Fe wnaethant drafod yr argymhellion yn Dyfodol Llwyddiannus, (Donaldson, 2015), a chytuno bod angen i arweinwyr wneud y canlynol ar gyfer unrhyw newidiadau yn eu cwricwlwm:

  • ystyried i ba raddau y mae staff eisoes yn cynorthwyo plant i ddatblygu’r agweddau a’r tueddfryd a amlinellir yn y pedwar diben
  • ystyried beth mae staff yn ei wneud yng nghyd-destun y cwricwlwm cenedlaethol i gryfhau arfer ac addysgeg

Ymatebodd arweinwyr i hyn trwy arfarnu darpariaeth bresennol yr ysgol.  Nododd adroddiad arolygiad yr ysgol, “mae’r ysgol yn bodloni anghenion y disgyblion yn dda trwy ystod eang o brofiadau dysgu ysgogol ac arloesol.”  O ganlyniad i’r farn hon, ymatebodd y staff i Dyfodol Llwyddiannus, (Donaldson, 2015), â phryder ac ansicrwydd.  Roeddent yn teimlo nad oedd angen iddynt newid y ffordd yr oeddent yn gweithio ac roeddent yn ofni mentro ar draul gwanhau cwricwlwm sefydledig ac effeithiol.  Yng ngoleuni hyn, cynhaliodd y pennaeth gyfres o sesiynau trafod a oedd yn canolbwyntio ar ddeall pob un o’r pedwar diben.  Galluogodd y cyfarfod i’r staff nodi arfer dda bresennol ac agweddau nad oeddent eisiau eu newid, yn ogystal ag elfennau o’r pedwar diben yr oedd angen eu datblygu a’u cynnwys yn eu cynllunio.

Fe wnaeth adborth gan athrawon a chynorthwywyr addysgu a thystiolaeth a gasglwyd o ddata monitro, craffu ar waith, arsylwadau gwersi ac adborth rhanddeiliaid lywio eu harfarniad a rhoi trosolwg i staff o’r hyn a oedd eisoes yn gweithio’n dda.  Fodd bynnag, sylweddolon nhw’n gyflym iawn eu bod yn cydnabod yr angen am ddiwygio radical i ymgorffori pedwar diben Donaldson, er eu bod yn meddwl ar y dechrau nad oedd rhyw lawer o angen am newid.  Fe wnaeth yr arfarniad ennyn brwdfrydedd ymhlith staff.  Roeddent yn teimlo’n gyffrous ynglŷn â’r posibilrwydd i gael mwy o berchnogaeth dros y cwricwlwm.  Roedd arweinwyr yn rhoi amser i athrawon feddwl.  Roeddent yn rhoi’r rhyddid i staff ganolbwyntio’n hyderus ar brosiectau a mentrau a fyddai’n rhoi cyfleoedd helaeth a chreadigol i ddatblygu eu disgyblion fel dysgwyr uchelgeisiol, galluog a chreadigol.  Roeddent yn canolbwyntio ar y disgyblion, nid ar gynnwys y cwricwlwm.

Cam 2:  Cynllunio a pharatoi ar gyfer newid

Yn dilyn y sesiynau trafod, ymgorfforodd arweinwyr y meysydd i’w datblygu yng nghynllun datblygu’r ysgol.  Roedd y meysydd hyn yn cynnwys datblygu:  

  • prosiectau llafaredd, gan gynnwys ‘Noisy Classrooms’ a ‘Talk for Writing’
  • cryfhau llais y disgybl
  • gwaith cartref trochi
  • prosiectau dysgu ar y cyd
  • gwydnwch ac ymyriadau iechyd meddwl

Gan fod y blaenoriaethau hyn wedi’u cynnwys yng nghynllun datblygu’r ysgol, galluogodd hyn arweinwyr i ddyrannu adnoddau’n briodol.  Bu staff yn arbrofi â’r Safonau Addysgu Proffesiynol newydd, a oedd yn galluogi athrawon i ddatblygu eu harfer ac ymestyn eu profiadau.  Er enghraifft, cymerodd athrawon gyfrifoldeb am ddatblygu elfen yn canolbwyntio ar agweddau penodol fel cydweithio, dysgu proffesiynol ac arweinyddiaeth.  Ni chafodd staff gymorth penodol gan unrhyw asiantaethau penodol, ond buont yn cydweithio o fewn rhwydwaith llwyddiannus o ysgolion cynradd.

Bu arweinwyr yn gweithio’n galed i ddatblygu diwylliant meddylfryd twf ysgol gyfan, sy’n sicrhau bod staff mewn sefyllfa gadarnhaol ar gyfer symud ymlaen a pharatoi ar gyfer newid y cwricwlwm.  Mae staff a disgyblion wedi datblygu ymagwedd at ddysgu sy’n eu hannog i ymgymryd â heriau, dysgu oddi wrth gamgymeriadau, dyfalbarhau a mentro’n bwyllog.  Mae cael ethos o’r fath yn galluogi disgyblion i ymateb yn gadarnhaol ac yn frwdfrydig i’r newidiadau.

Dyma’r prif bwyntiau ffocws sy’n cael eu datblygu yn yr ysgol ar hyn o bryd, yn dilyn cyhoeddi Dyfodol Llwyddiannus, (Donaldson, 2015):

Datblygu cydweithio ystyrlon o un ysgol i’r llall

Mae rhannu arfer dda a syniadau ar gyfer datblygu’r cwricwlwm ymhlith cyfoedion wedi bod yn werthfawr.  Mae hyn yn galluogi staff i ehangu eu dealltwriaeth o’r hyn sy’n gwneud cwricwlwm arloesol.  Maent yn ymwybodol nad yw pob disgybl yn ymateb i’r un arddulliau addysgu, a bod angen i athrawon eu hatgoffa eu hunain am hyn.  Maent yn gweithio’n llwyddiannus ar feithrin perthnasoedd rhyngddyn nhw eu hunain a’r disgyblion.

Datblygu dysgu proffesiynol staff

Caiff athrawon eu hannog i arwain prosiectau sy’n cynnwys ymchwil ac arfarnu, rhannu arfer dda, cydweithio â chydweithwyr, a gweithio mewn lleoliadau eraill.  O ganlyniad, mae staff yn datblygu addysgeg effeithiol trwy gynnal brwdfrydedd ar gyfer addysgu.  Mae gan bron bob un ohonynt ddealltwriaeth fanwl o’r broses ddysgu ac maent wedi ymrwymo i’w taith ddysgu eu hunain, ac nid oes ofn arnynt fentro’n bwyllog.   

Mwy o bwyslais ar ddatblygu medrau llafaredd a llais y disgybl

Pan oedd athrawon a staff cymorth yn ystyried strategaethau i ddatblygu’r pedwar diben, roeddent yn teimlo’n gryf fod medrau cyfathrebu da ar lafar yn nodwedd allweddol o ddatblygu dysgwyr uchelgeisiol a galluog, ac unigolion iach a hyderus.  Roeddent yn canolbwyntio ar ddatblygu medrau llafaredd disgyblion trwy brosiectau penodol fel Noisy Classrooms, Talk for Writing, Collaborative Learning a thrwy ddatblygu llais y disgybl ymhellach.

Wrth gynllunio ar gyfer datblygu’r cwricwlwm, amlygodd arfarniad yr ysgol un rhwystr pwysig a allai rwystro eu gallu rhag datblygu dysgwyr uchelgeisiol a galluog.  Dangosodd dadansoddiad o ddata asesu’r ysgol nad oedd medrau siarad a gwrando mwyafrif y bechgyn mor uchel â rhai merched.  Bu staff yn myfyrio ar y wybodaeth hon a’r goblygiadau ar gyfer cynllunio gweithgareddau i ddatblygu unigolion hyderus, sy’n gallu byw bywydau cyflawn fel aelodau gwerthfawr o gymdeithas.  Roedd arweinwyr yn awyddus i fynd i’r afael â’r mater hwn gan eu bod yn teimlo ei fod yn allweddol i roi’r pedwar diben ar waith yn llwyddiannus.

Roedd swyddogion cymorth ymddygiad yr awdurdod lleol yn rhoi arweiniad i staff ar fodloni anghenion unigolion a oedd yn ei chael yn anodd ymateb i wrthdaro.  Trwy weithio mewn partneriaeth ag Ysgol Uwchradd y Fflint, datblygodd staff weithgareddau trafod trwy eu menter ‘Noisy Classroom’.  Mae’r gweithgareddau hyn yn canolbwyntio ar ymgysylltu â bechgyn sydd wedi ymddieithrio yn ogystal â disgyblion mwy abl nad ydynt yn siaradwyr hyderus neu lwyddiannus.  Mae dadleuon rheolaidd yn mynd ati i annog ‘siarad’ ac yn cynnig cyfleoedd gwerth chweil i ddisgyblion anghytuno a dadlau â’i gilydd.  Mae’r pwyslais bob amser ar ganiatáu i bobl eraill siarad ac aros yn bwyllog pan fydd eu cyfoedion yn anghytuno â nhw.  Mae’n rhy gynnar o hyd i arfarnu canlyniadau’r fenter hon, ond mae’r pennaeth yn hyderus fod gallu bechgyn i fynegi eu hunain yn glir ac yn barchus heb fod yn ymosodol wedi gwella’n sylweddol.  Mae hyn wedi galluogi’r staff i gynllunio gweithgareddau pwrpasol ac uchelgeisiol heb ofni y gallai ychydig bach o aflonyddwch gael effaith negyddol ar ddysgu.

Mae athrawon yn cynnwys disgyblion mewn cynllunio ac yn credu bod hyblygrwydd y cwricwlwm newydd yn galluogi iddynt effeithio ar eu dysgu eu hunain mewn ffordd fwy ystyrlon.  Er enghraifft, ar ddechrau testun newydd, mae athrawon yn darllen nofel i’r disgyblion.  Wrth ddarllen y stori, gallent oedi ar adegau allweddol yn y testun, gan amlygu bod ‘problem’.  Mae’r athrawon yn crynhoi’r broblem ac yn gofyn i ddisgyblion drafod atebion posibl gyda phartner.  Mae disgyblion yn rhannu eu syniadau gyda’r dosbarth cyfan ac mae athrawon yn defnyddio’r syniadau hyn i nodi cyfleoedd dysgu ar gyfer y dyfodol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol cyfrwng Saesneg 3-11 oed a gynhelir gan awdurdod lleol Bro Morgannwg yw Ysgol Gynradd Oak Field.  Mae’n gwasanaethu cymuned Gibbonsdown ac ardal ehangach Y Barri.  Mae 186 o ddisgyblion ar y gofrestr. 

Mae tua 63% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim, sydd ymhell uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol 

Sefydlwyd darpariaeth anogaeth yn yr ysgol i sicrhau bod pob yr holl ddisgyblion yn gallu manteisio ar unrhyw adeg ar yr ymyrraeth a’r cymorth arbenigol sydd eu hangen i sicrhau eu bod yn barod i ddysgu.  Cafodd dau aelod o staff hyfforddiant arbenigol ac mae’r ‘ystafell anogaeth’ yn rhan o brif adeilad yr ysgol a sefydlwyd yng nghanol yr ysgol.  Cafodd yr holl randdeiliaid gyfle i gyfrannu at ddylunio’r gofod, sy’n groesawgar a digynnwrf. 

Defnyddir darpariaeth anogaeth yn effeithiol iawn i gynorthwyo’r holl ddisgyblion, a disgyblion mwy bregus yr ysgol yn arbennig.  Mae’n rhagweithiol, gyda disgyblion yn cael eu dewis i fynychu sesiynau penodol, ac yn ymatebol fel ei gilydd, a chynigir cymorth o ddiwrnod y digwyddiad i ddisgyblion a allai fod wedi profi trawma.  Wrth arfarnu’r ddarpariaeth anogaeth, bu’r disgyblion a’r staff yn myfyrio ar y ffaith fod y cymorth a roddir yn ymestyn y tu hwnt i anogaeth, ac ailenwyd y ddarpariaeth yn NEWS – Anogaeth (Nurture), Emosiynol (Emotional), Lles (Wellbeing) a Medrau (Skills).  Mae Ysgol Gynradd Oak Field yn defnyddio dulliau adferol i hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol ac annog cydweithio, ac mae’r strategaethau a fabwysiadwyd gan NEWS yn ategu’r rhain.  Mae’r meddwl ‘cysylltiedig’ hwn wedi bod yn hynod effeithiol gyda disgyblion sy’n dangos anawsterau ymddygiadol, emosiynol a chymdeithasol.  Mae sefydlu’r dulliau hyn yn ategu gwerthoedd yr ysgol yn dda; sef hunan-barch, goddefgarwch, cydweithio a dyfalbarhad. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch 

Nodir disgyblion ar gyfer darpariaeth NEWS trwy gyfuniad o drafodaeth gyda’r oedolion sy’n adnabod y disgyblion yn dda a dadansoddiad trylwyr o ddata amrywiol.  Mae’r ysgol yn gwneud defnydd rhagorol o ddata ac mae’n gweithio gyda nifer o asiantaethau allanol, fel gwasanaethau plant yr awdurdod lleol, i sicrhau bod yr ymyriadau’n bodloni anghenion unigol y disgyblion.  Caiff y ddarpariaeth NEWS ei harfarnu’n rheolaidd ac mae wedi parhau i esblygu dros y blynyddoedd.  Sefydlwyd grwpiau newydd, er enghraifft ‘grŵp merched yn unig’ sydd wedi’i anelu at godi dyheadau mewn ymdrech i leihau nifer y merched yn eu harddegau sy’n beichiogi.  Caiff yr holl ymyriadau eu cyflwyno gan staff hynod fedrus, a hynod hyfforddedig.  Mae dau aelod o staff amser llawn yn gweithio yn yr ystafell NEWS ac fe gânt eu cynorthwyo gan yr ysgol gyfan i sicrhau cysondeb o ran ymagwedd.  Yn ogystal â’r sesiynau NEWS, cyflwynir sesiynau cymorth llythrennedd emosiynol (ELSA) yn rheolaidd ac maent wedi’u cynnwys ar yr amserlen lles.  Mae hyn yn cysylltu’r gwaith a gwblhawyd yn yr ystafell ddosbarth yn dda ac yn cryfhau cyfathrebu ar draws yr ysgol. 

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Caiff disgyblion unigol eu holrhain yn ofalus gan ddefnyddio asesiadau athrawon.  Cedwir cofnodion ymyrraeth unigol manwl ac fe gaiff y ddarpariaeth ei hadolygu’n rheolaidd.  Defnyddir data yn effeithiol i lywio’r camau nesaf ar gyfer y disgyblion unigol.  Mae effeithiolrwydd y ddarpariaeth NEWS wedi arwain at ostyngiad mewn cyfraddau gwahardd (o 27 i 3 yn y flwyddyn gyntaf).  Mae asesiadau athrawon, ynghyd â data profion cenedlaethol, yn dangos bod y disgyblion hynny sydd wedi derbyn cymorth anogaeth yn gwneud cynnydd da iawn ac yn parhau i gyflawni.  Cynyddodd nifer y datgeliadau diogelu y mae disgyblion wedi’u gwneud hefyd wrth i ddisgyblion ddod yn fwy ymwybodol a hyderus yn emosiynol, gan felly gryfhau diogelu disgyblion ar draws yr ysgol. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi cynnal nifer o sesiynau hyfforddi ar destunau fel anhwylder ymlyniad a phrofedigaeth.  Mae Ysgol Gynradd Oak Field yn darparu sesiynau goruchwylio ELSA yn rheolaidd ar gyfer aelodau staff o ysgolion eraill.  Mae’r ysgol yn croesawu ymweliadau o leoliadau eraill.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gymunedol Llanfaes wedi’i lleoli ar gyrion Aberhonddu ym Mhowys, ac mae 225 o ddisgyblion ar y gofrestr.  Mae gan yr ysgol ganolfan asesu cyn-ysgol a lleoliad ar gyfer plant tair oed.  Mae tua 7% o’i disgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae gan ryw 22% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sy’n cyd-fynd â’r cyfartaledd cenedlaethol.  Daw’r rhan fwyaf o ddisgyblion o gefndir ethnig gwyn ac maent yn siarad Saesneg fel eu mamiaith.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Cymraeg gartref.  Dechreuodd y pennaeth ar ei swydd ym mis Medi 2005, ac roedd yr arolygiad diwethaf ym mis Hydref 2017.  Mae’r ysgol yn ysgol arloesi’r cwricwlwm ar hyn o bryd.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Bedair blynedd yn ôl, manteisiodd yr ysgol ar gyfle i gymryd rhan mewn hwyluso adnabyddiaeth well o ddementia yn eu cymuned a datblygu cenhedlaeth sy’n deall dementia.  Mae ystadegau ar gyfer dementia yn dangos bod hyn yn mynd i fod yn elfen allweddol ym mywydau disgyblion.  Mae’r ysgol yn ymdrechu i addysgu disgyblion ar gyfer y bywydau y byddant yn eu byw a nododd y byddai ymwybyddiaeth o ddementia yn fuddiol i bawb.  Ers hynny, mae’r ysgol wedi llwyddo i godi ymwybyddiaeth am ddementia yn yr ysgol, y gymuned leol, ar lefel sirol a chenedlaethol.  Mae hwyluso sesiynau ymwybyddiaeth o ddementia ar gyfer disgyblion, rhieni, llywodraethwyr a staff yn elfen hanfodol o hyn.  Ategir y gwaith hwn trwy sefydlu cysylltiadau â chartref gofal lleol ar gyfer yr henoed.  Mae’r ffocws ar wella dinasyddiaeth ac addysgu disgyblion ar gyfer eu dyfodol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Rhoddir sesiynau ymwybyddiaeth o ddementia i holl ddisgyblion Blwyddyn 5 bob blwyddyn.  Caiff y sesiynau hyn eu harwain gan yr hyrwyddwr dementia lleol.  Yn ystod y sesiynau hyn, mae disgyblion yn dysgu am beth yw dementia a sut gallai effeithio ar bobl.  Ar ddechrau Blwyddyn 6, caiff pob disgybl sesiwn ddiweddaru.  Bob wythnos, eir â grŵp o ddisgyblion Blwyddyn 6 i Drenewydd, sef cartref gofal lleol yr ysgol.  Tra byddant yno, mae disgyblion a phreswylwyr yn cymryd rhan mewn ystod o weithgareddau, gan gynnwys chwarae gemau bwrdd, canu ac edrych ar flychau atgofion.  Mae disgyblion yn edrych ymlaen at y sesiynau hyn, sy’n gwella lles y preswylwyr yn fawr.  O bryd i’w gilydd, mae’r preswylwyr yn ymuno â’r ysgol ar gyfer gweithgareddau ac yn rhannu gwasanaethau eglwys tymhorol.  Mae Blynyddoedd 5 a 6 yn mynd ar daith goffa noddedig bob blwyddyn.  Defnyddir y daith hon fel tasg gyfoethog gan Flwyddyn 6, sy’n trefnu, yn cynllunio ac yn gweithredu’r digwyddiad.  Mae’n galluogi’r disgyblion i ddefnyddio llawer o fedrau llythrennedd a rhifedd.

Caiff ymwybyddiaeth ysgol gyfan ei gwella trwy wasanaethau a chynnwys materion dementia yn ystod ‘wythnosau byw yn iach’ pan fydd disgyblion hŷn yn gweithio gyda dosbarthiadau iau i esbonio dementia gan ddefnyddio gweithgareddau wedi’u symleiddio.  Mae disgyblion Blwyddyn 6 yn gweithredu fel llysgenhadon mewn ysgol fabanod leol, yn cyflwyno gweithdai dementia i ddisgyblion Blwyddyn 2. 

Mae gweithio cymunedol wedi datblygu yn sgil disgyblion yn rhannu eu harfer ym moreau coffi Ffrindiau Dementia Aberhonddu (Brecon Dementia Friends) a sesiynau ymwybyddiaeth o ddementia.  Yn ychwanegol, mae disgyblion Blwyddyn 6 wedi gwneud cyflwyniad i’r Gymdeithas Alzheimer Genedlaethol yng Nghaerdydd.  Cydnabuwyd eu gwaith arloesol trwy ddyfarnu’r wobr Cyfraniad Pobl Ifanc Cenedlaethol iddynt ym mis Tachwedd 2016 yn Llundain.  Cynhaliwyd sesiynau dementia ar gyfer staff, rhieni a llywodraethwyr.  Mewn digwyddiadau ysgol gyfan, fel ffeiriau a boreau coffi’r gymdeithas rhieni ac athrawon (PTA), ceir stondin dementia bob tro.  Mae gwybodaeth am ddementia ar gael yn barhaol yng nghyntedd yr ysgol i unrhyw un ei defnyddio.  Mae’r ysgol wedi cynnal llawer o sesiynau dementia ar gyfer y gymuned, gan gynnwys sesiwn hyfforddi ddiweddar ar gyfer hyrwyddwyr dementia.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Caiff cysylltiadau â’r cartref gofal effaith arwyddocaol a chadarnhaol ar les disgyblion sy’n mynychu.  Mae’r disgyblion yn dangos mwy o empathi am yr henoed ac mae ganddynt ddealltwriaeth glir o sut gallant eu cynorthwyo.  Mae’r gweithgaredd wedi eu galluogi i feddwl yn glir am eu hemosiynau eu hunain hefyd, yn enwedig wrth orfod delio â marwolaeth preswylydd.  Yn anad dim, mae’r disgyblion yn gwerthfawrogi’n llawn y cyfraniad y gall y preswylwyr ei wneud at eu dysgu.  Dangoswyd hyn mewn ffyrdd amrywiol, er enghraifft trwy’r ffordd y maent yn rhannu gwybodaeth hanesyddol yn uniongyrchol am amrywiaeth o destunau.  Mae’r dysgu’n broses ddwy ffordd, gyda’r disgyblion yn cyflwyno’r preswylwyr i TGCh, fel defnyddio cyfrifiaduron llechen.  At ei gilydd, mae barn y disgyblion ar yr henoed wedi newid, gan eu bod erbyn hyn yn gweld y bobl go iawn y tu ôl i’r dementia.  Nid oes ofn ‘henaint’ arnynt, dim ond adnabod sut i helpu.  Mae gwir gyfeillgarwch wedi’i greu, ac mae parch ar y ddwy ochr wrth wraidd hynny.

Fe wnaeth y dasg gyfoethog heriol, a ddefnyddir gan Flwyddyn 6 ar gyfer y daith atgofion, eu galluogi i ddatblygu ystod eang o fedrau llythrennedd a rhifedd.  Trwy gyflwyno i bobl eraill, mae disgyblion wedi datblygu eu medrau llafaredd, ysgrifennu a chyflwyno mewn cyd-destun bywyd go iawn.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd y gweithio hwn rhwng y cenedlaethau mewn amrywiaeth o ffyrdd.  Mae Comisiynydd Plant Cymru a Chomisiynydd Pobl Hŷn Cymru wedi ymweld â’r ysgol a chartref gofal Trenewydd.  Yn dilyn hynny, comisiynwyd ffilm, sydd ar gael ar eu gwefannau.  Mae BBC Radio Wales wedi recordio sesiwn a ddarlledwyd ar y radio.  Mae disgyblion wedi gwneud cyflwyniad i’r Gymdeithas Alzheimer Genedlaethol yng Nghymru, yn rhoi manylion am y prosiect a’i fanteision.

Mae Bwrdd Iechyd Lleol Powys wedi creu ffilm fer, a rannwyd ar draws yr awdurdod.  Rhannwyd y gwaith fel astudiaeth achos arfer dda ar wefan consortiwm ERW.  Mae awdurdod lleol Powys wedi cynnwys manylion am y prosiect ar gylchlythyrau.  Mae Kirsty Williams, Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, wedi ymweld â’r ysgol i drafod dementia a chysylltiadau’r ysgol â chartref gofal Trenewydd gyda’r plant.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol  

Mae Ysgol Gynradd Lansdowne yn Nhreganna, sef ardal yn ninas Caerdydd.  Mae 454 o ddisgyblion 3-11 oed ar y gofrestr, gan gynnwys 37 o blant meithrin rhan-amser.  Mae saith dosbarth yn y cyfnod sylfaen, gan gynnwys y dosbarth meithrin, a 10 dosbarth cyfnod allweddol.  Cyfartaledd treigl y disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim yw 26%, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae tua hanner y disgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol, ac mae tua hanner y disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae nifer fach iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Nodwyd bod gan ryw 25% o’r disgyblion angen addysgol arbennig, sydd ychydig uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol (21%).  Mae gan nifer fach iawn o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.

Mae’r pennaeth wedi bod yn ei swydd er Tachwedd 2013.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Nododd tîm arweinyddiaeth newydd yr ysgol yn gyflym fod ymgysylltu â theuluoedd yn mynd i fod yn allweddol ar gyfer datblygu lles disgyblion, a’i fod yn allweddol i ddatblygu cymuned ysgol.  Aeth arweinwyr ati i chwilio am gyfleoedd i weithio gydag asiantaethau allanol sydd â phrofiad o weithio gyda theuluoedd, gan gynnwys Achub y Plant a Families Connect.  Dechreuodd hyn gylch o gynnal rhaglenni a gweithdai llwyddiannus gyda theuluoedd.  Mae’r gweithdai hyn yn galluogi nifer o rieni i ennill cymwysterau a chael swydd.

Defnyddir ystod o strategaethau defnyddiol i gynorthwyo arweinwyr i nodi rhwystrau wrth weithio gyda grwpiau gwahanol o rieni a gwahanol gymunedau.  Mae’r gwaith hwn yn cynnwys sefydlu grŵp rhieni gyda chynrychiolwyr o wahanol ffydd: grŵp sydd wedi cynorthwyo’r ysgol â chylch gwaith eang, gan gynnwys ysgrifennu cynlluniau gwaith a pholisïau, a sefydlu ystod o weithdai rhieni a diwrnodau ymgysylltu â theuluoedd.  Trwy eu cymorth, mae’r ysgol wedi gallu estyn allan i deuluoedd sydd wedi bod yn anodd ymgysylltu â nhw yn draddodiadol.

Ar ôl dadansoddi holiaduron rhieni, dechreuodd yr ysgol faes gwaith pellach gyda theuluoedd.  Nododd yr ysgol fod llawer o dadau yn teimlo eu bod wedi ymddieithrio o addysg eu plant.  O ganlyniad, bu’r ysgol yn gweithio gyda grŵp o dadau i weld sut gallent eu cynorthwyo’n well i ymgysylltu â’r ysgol.  Cyflwynwyd systemau newydd a oedd yn galluogi cyfathrebu gwell â thadau sydd â gwarchodaeth ar y cyd am eu plant.

Sefydlodd yr ysgol siop goffi i’r rhieni hefyd, sydd ar agor bob dydd, lle gall rhieni gyfarfod a dod i’r ysgol mewn ffordd anffurfiol.  Mae hyn yn gyfle defnyddiol i wahanol asiantaethau cymorth o’r gymuned fod ar gael i gynnig cymorth ac arweiniad i deuluoedd.  I ddechrau, bu staff yr ysgol yn rhedeg y siop goffi, ond wedyn trosglwyddwyd y cyfrifoldeb hwn i’r rhieni.

Yn ogystal â chael polisi drws agored, lle mae aelod o’r uwch dîm arweinyddiaeth ar gael i siarad â rhieni ar y ffôn neu’n bersonol, mae aelod o’r uwch dîm arweinyddiaeth wrth giât yr ysgol bob dydd.  Mae hyn yn cynnig ffordd ymarferol o gyfathrebu’n uniongyrchol â rhieni.  Gall rhieni’r ysgol rannu unrhyw wybodaeth bwysig, ac mae hyn yn gyfle gwerth chweil i feithrin perthynas gyda theuluoedd trwy rannu newyddion da â nhw.  Mae’r ysgol wedi neilltuo amser bob dydd pan fydd athrawon ar gael i siarad â rhieni.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Trwy ddatblygu perthnasoedd effeithiol iawn gyda theuluoedd, gall yr ysgol ymyrryd yn gynnar os byddant yn nodi bod anawsterau â phresenoldeb neu ymddygiad, er enghraifft.  Yn y mwyafrif o achosion, mae hyn yn golygu y gallant gynorthwyo teuluoedd cyn i bethau waethygu, ac mae hyn wedi arwain at bresenoldeb gwell ac ymddygiad gwell ar draws yr ysgol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi gweithio’n agos gyda dwy ysgol fraenaru a’u clwstwr o ysgolion er mwyn rhannu’r arfer a pharhau i chwilio am ragor o gyfleoedd i ymgysylltu â theuluoedd ar sail yr arfer dda y maent wedi’i gweld mewn lleoliadau eraill.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Mynydd Cynffig ym mhentref Mynyddcynffig, tua phedair milltir i’r gorllewin o Ben-y-bont ar Ogwr.  Agorwyd yr ysgol gynradd ym Medi 2015 trwy uno hen ysgol fabanod ac ysgol iau Mynydd Cynffig, ond mae’n gweithredu ar ddau safle ar wahân o hyd.  Mae 470 o ddisgyblion ar y gofrestr, a 23% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Gynradd Mynydd Cynffig wedi bod yn Ysgol Arloesi’r Cwricwlwm er mis Tachwedd 2015, ac am y 12 mis diwethaf, mae wedi canolbwyntio ar faes dysgu’r celfyddydau mynegiannol.  Yn ystod y cyfnod hwn, mae’r ysgol wedi blaenoriaethu dulliau addysgegol i fod ar flaen y gad yn eu haddysgu.  Yn ychwanegol, mae disgyblion wedi cymryd cryn dipyn yn fwy mewn arwain eu dysgu, sydd wedi cael effaith amlwg ar ymgysylltu.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Addysgeg

Bu athrawon yn archwilio’r 12 egwyddor addysgegol a amlygir yn ‘Dyfodol Llwyddiannus’, gan nodi dwy egwyddor i’w datblygu ymhellach yn eu cynllunio, sef creu cyd-destunau dilys ar gyfer dysgu ac annog disgyblion i gymryd cyfrifoldeb cynyddol am eu dysgu eu hunain.  Roedd diwrnodau ‘trochi’ yn annog disgyblion i gynllunio eu dysgu eu hunain, a sicrhaodd athrawon fod y profiadau a ddarperir yn gyfoethog, ysgogol a difyr.  Fe wnaeth cyfleoedd trwy brofiad yn y gymuned leol, fel ymweld â thŷ bwyta Tsieineaidd, siopau coffi, mannau addoli, theatrau ac amgueddfeydd, yn ogystal â gwahodd ‘arbenigwyr’ i weithio ochr yn ochr â disgyblion, helpu creu cwricwlwm ‘arloesol’.

Y Celfyddydau Mynegiannol

Mae’r Celfyddydau Mynegiannol wedi bod wrth wraidd cwricwlwm yr ysgol.  Dewisir themâu yn benodol i ganiatáu cyfleoedd i ddatblygu medrau disgyblion mewn cerddoriaeth, y cyfryngau, celf, dawns a drama.  Er enghraifft, mewn drama, mae strategaethau fel ‘Arsylwi, Meddwl, Casglu’, ‘Twneli Meddwl’, ‘Mantell yr Arbenigwr’ a ‘Tableaux’, wedi galluogi disgyblion i fod yn gynyddol hyderus, yn ogystal â’u helpu i ddatblygu medrau meddwl beirniadol a chreadigol.  Mae’r dull amlddisgyblaethol pwrpasol hwn yn ysgogol a chyffrous i ddisgyblion ac athrawon fel ei gilydd.

Medrau Llythrennedd / Meddwl Gweledol

Mae athrawon yn dewis llyfrau, clipiau fideo a lluniau yn ofalus, ac mae hyn wedi datblygu dealltwriaeth disgyblion o gymeriad a phlot, gan ddatblygu eu medrau meddwl, llafaredd, darllen ac ysgrifennu.  Mae symbyliadau fel ‘Into The Forest’ a ‘The Spider and the Fly’ yn dal diddordeb a dychymyg y disgyblion, gan arwain at waith llafaredd o ansawdd uchel, sydd yn ei dro yn rhoi hyder a chymhelliant i ysgrifennu’n helaeth, yn enwedig i fechgyn.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Caiff y cwricwlwm arloesol effaith gadarnhaol ar fwynhad disgyblion o ddysgu, ac mae’n arwain at gynnydd da iawn yn eu medrau siarad, gwrando ac ysgrifennu.  Mae’r cynnydd mewn hyder, y perthnasoedd cadarnhaol rhwng athro a disgybl a’r parodrwydd i gymryd rhan a mentro, yn newid meddylfryd disgyblion mewn ffordd gadarnhaol.  Maent yn eu hannog ei bod yn dderbyniol gwneud camgymeriadau, a’i bod yn bwysig gwneud eich gorau.  O ganlyniad, mae medrau dysgu’n annibynnol a medrau metawybyddol yn datblygu’n dda.  Mae olrhain perfformiad disgyblion ac asesiadau athrawon yn dangos gwelliannau mewn siarad a gwrando.  Mae’r ysgol yn credu y gellir priodoli llawer o hyn i’r cyfleoedd cynyddol i ddisgyblion drafod, cydweithio, trafod a chael y rhyddid i feddwl a pherfformio’n greadigol.  Mae hyn yn ei dro wedi arwain at ddeilliannau gwell mewn ysgrifennu, yn enwedig gyda bechgyn.  Mae’r ysgol yn credu y gellir gweld yr effaith fwyaf oll, fodd bynnag, yn ymgysylltiad disgyblion, ble mae disgyblion yn hapus yn eu dysgu ac yn dathlu llwyddiannau ei gilydd.  Mae strategaethau asesu ar gyfer dysgu yn esblygu’n barhaus ac maent yn  cynnal ymagwedd yr ysgol at ddysgu’r disgyblion, er enghraifft o ran bod yn barod i werthfawrogi adborth adeiladol gan eu cyfoedion ac oedolion i wella’u gwaith a symud ymlaen yn hyderus at y cam nesaf yn eu dysgu. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannodd yr ysgol ei gwaith arloesi’r cwricwlwm gydag ysgolion yn eu clwstwr o ysgolion, yr awdurdod lleol a’r consortiwm rhanbarthol trwy ddigwyddiadau hyfforddi a drefnwyd.  Mae wedi rhannu ei gwaith ag ysgolion unigol ar gais hefyd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Sirol yr Hendy ym Mhentref yr Hendy ger Llanelli, Sir Gaerfyrddin, ac mae’n gwasanaethu’r pentref a’r ardal gyfagos.

Mae 164 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar gofrestr yr ysgol, gan gynnwys pump o ddisgyblion meithrin.

Mae tua 10% o’r disgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae anghenion dysgu ychwanegol gan ryw 16% o ddisgyblion, ac mae hyn yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae datganiadau o anghenion addysgol gan ychydig iawn o ddisgyblion.

Daw tua 29% o ddisgyblion o gartrefi lle siaredir Cymraeg.  Mae’r ysgol yn darparu addysg trwy gyfrwng y Gymraeg neu’r Saesneg mewn dwy ffrwd ar wahân.  Ceir pedwar dosbarth yn y ffrwd Gymraeg a thri dosbarth yn y ffrwd Saesneg.  Mae disgyblion yn y ffrwd Saesneg yn dysgu Cymraeg fel ail iaith.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn cyfnod anodd pan gafodd yr ysgol ei thynnu o’r categori, ‘angen gwelliant sylweddol’, dechreuodd pennaeth newydd ar ei swydd ym Medi 2014.

Fe wnaeth cyfarfod ffocws cychwynnol gyda rhieni a disgyblion amlygu’r angen i fynd i’r afael â digwyddiadau o fwlio a oedd heb eu datrys.  Roedd ymddygiad ychydig o ddisgyblion yn peri pryder hefyd, ac roedd nifer o waharddiadau cyfnod penodol.

Mae’r ysgol wedi sefydlu a chynnal ystod eang o drefniadau arloesol, sy’n hyrwyddo gwrthfwlio ar draws yr ysgol gyfan.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Arweiniodd y cyfarfodydd ffocws at ailwampio’r polisi, systemau a strategaethau gwrthfwlio yn llwyr ar draws yr ysgol ar bob lefel.  Roedd y broses yn cynnwys yr holl randdeiliaid.  Mae hyn yn cynnwys hwyluso cyfleoedd clir ar gyfer llais y disgybl, er enghraifft i greu ac adolygu fersiwn disgyblion o’r polisi gwrthfwlio bob blwyddyn.

Sefydlwyd tasglu gwrthfwlio cychwynnol yn yr ysgol.  Roedd y grŵp hwn yn cynnwys y pennaeth, athro a disgyblion.  Dewiswyd y grŵp yn ofalus ac roedd yn cynnwys un disgybl a oedd wedi bod yn destun bwlio, ac un disgybl yr oedd ei ymddygiad yn peri pryder ac mewn perygl o gael ei wahardd.

Penderfynodd disgyblion y tasglu greu polisi fideo, gan eu bod yn teimlo y byddai hyn yn gynhwysol ac y byddai pob plentyn yn yr ysgol yn ei ddeall.  Aethant ati i weithio gyda’r cydlynydd TG a chreu fersiwn fideo o’r polisi gwrthfwlio sy’n ystyriol o blant, a oedd yn cynnwys pob disgybl yn yr ysgol.  Cyflwynodd y grŵp y polisi i’r ysgol gyfan, ac i’r llywodraethwyr a rhieni mewn noson agored.  Mae’r polisi yn cynnwys canllawiau clir o beth yw bwlio, a beth gall a beth ddylai disgyblion ei wneud os ydynt yn cael eu bwlio.  Arweiniodd hyn at arwyddair yr ysgol, ‘gyda’n gilydd cymaint mwy’- ‘together so much more’.

Mae’r polisi fideo yn cael ei adolygu a’i addasu bob blwyddyn, ac erbyn hyn mae’n cynnwys arweiniad ar gyfer seiberfwlio a diogelwch ar-lein.  Mae’n cynnwys aelodau o’r cyngor ysgol a ‘grwp.com’ (y grŵp hyrwyddwyr digidol) a chyfranogiad pob un o’r disgyblion yn yr ysgol.  Mae’r addasiadau’n adlewyrchu unrhyw gymorth, cyngor neu systemau ychwanegol sydd ar gael yn yr ysgol.  Mae aelodau’r tîm cynhyrchu yn rhannu’r polisi gyda’r ysgol gyfan mewn gwasanaethau boreol, ar gyfer rhieni a llywodraethwyr drwy’r wefan, ac mewn cyfarfodydd llywodraethwyr a nosweithiau agored i rieni.

Cafodd polisi gwrthfwlio statudol yr ysgol (fersiwn oedolion) ei adolygu ar yr un pryd, ac roedd yn cynnwys yr holl randdeiliaid yn y broses.  Lanlwythwyd polisi drafft i wefan yr ysgol ar gyfer ymgynghori, fel bod staff, rhieni a llywodraethwyr yn gallu ymateb.

Os oes unrhyw ddigwyddiadau o fwlio yn codi, mae’r polisi a’r gweithdrefnau diwygiedig yn cynnwys arolwg boddhad i rieni a disgyblion, fel bod yr ysgol yn gwybod am unrhyw feysydd y mae angen iddi wella arnynt wrth ddelio â phroblemau.  Caiff pob achos o fwlio ei gofnodi a’i fonitro.  Mae arweinwyr yr ysgol ac athrawon yn mynd ar drywydd unrhyw broblemau, a chynhelir sesiynau ‘gwirio’ gyda disgyblion a rhieni i sicrhau bod materion yn cael eu datrys.  Mae llinellau cyfathrebu agored yn cael eu gwerthfawrogi a’u cynnal.

Mae ymagwedd ysgol gyfan yn amlwg iawn drwy’r ysgol, ac mae ystod eang o systemau ar waith sy’n hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol, datblygu lles disgyblion a dim goddefgarwch at fwlio.

Mae hyfforddiant targedig ar gyfer staff wedi cynyddu gallu ac arbenigedd yr ysgol i ddelio â materion fel bwlio a lles.  Fe wnaeth pob aelod o staff fynychu hyfforddiant cyfiawnder adferol, ac mae hyn wedi cael effaith gadarnhaol ar hyder staff wrth ddatrys gwrthdaro, ac ar gyfer delio â materion ar iard yr ysgol ac yn y dosbarth.  Mynychwyd hyfforddiant gan y pennaeth a nifer o aelodau staff mewn hyfforddiant emosiynau ac ymwybyddiaeth ymlyniad.  Mae hyn wedi arwain at ffocws ysgol gyfan ar fodelu iaith a gweithredu strategaethau cyson sy’n annog empathi, datblygiad iach yr ymennydd ac arweiniad.  Mae bron pob un o’r disgyblion yn deall ffiniau ac yn cymryd cyfrifoldeb am eu gweithredoedd.

Mae pob un o’r staff yn ymwneud yn weithgar ag ystod o gemau’r iard chwarae adeg egwyl, ac yn modelu sut i chwarae a sut i ddatrys digwyddiadau.  Caiff ‘Cymodwyr yr Iard Chwarae’, sy’n ddisgyblion, eu hyfforddi mewn cyfryngu ac maent yn cynnal gemau iard chwarae adeg egwyl.  Cynhelir diweddariadau hyfforddiant bob tymor yn dilyn y rhaglen hyfforddiant cychwynnol er mwyn cynnal y momentwm a gwneud newidiadau fel bo’r angen.

Er mwyn ymateb i lais y disgybl yng nghyfnod allweddol 2, lle’r oedd llawer o ddisgyblion yn teimlo’n anesmwyth yn cofnodi’u pryderon mewn blwch pryderon, cyflwynwyd ap cyfrifiadur.  Mae hwn yn galluogi disgyblion i gofnodi’u teimladau ac anfon negeseuon at oedolyn yr ymddiriedir ynddo yn yr ysgol.  Mae’r ap ar gael i’w ddefnyddio ar unrhyw adeg gan ddisgyblion yn yr ysgol.  Gwerthfawrogir y llinell gyfathrebu ‘breifat’ ychwanegol hon yn fawr gan bob disgybl yng nghyfnod allweddol 2.

Mae Uwch Lysgenhadon yn cyflwyno ac yn arwain y gwasanaeth ysgol gyfan arbennig ‘hawl y mis’. Mae’r rhain yn canolbwyntio ar amrywiaeth o hawliau dynol gwahanol a hawliau’r plentyn.  Mae pob hawl yn cysylltu’n ôl bob tro â’r hawl i fod yn ddiogel ac yn rhydd rhag niwed.  Eir i’r afael yn ddiogel â materion sensitif fel iaith homoffobig a hiliol a bwlio drwy addysg bersonol a chymdeithasol (ABCh) ac ‘amser cylch’, lle mae disgyblion yn rhyngweithio ac yn trafod materion mewn amgylchedd diogel a chefnogol.  Mae disgyblion ym Mlynyddoedd 5 a 6 yn mynychu gweithdai yn cael eu cynnal gan ‘Dangos y Cerdyn Coch i Hiliaeth’. 

Mae’r ysgol yn ymwybodol y gall bwlio ddigwydd bob amser.  Fodd bynnag, mae ethos ‘dim goddefgarwch’ wedi’i sefydlu’n glir yn yr ysgol, ac fel dywedodd un disgybl ‘yn ein hysgol ni, nid am wythnos y mae mesurau gwrthfwlio ar waith, ond bob dydd’.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae pob disgybl yn deall yn glir bod ganddynt yr hawl i fod yn ddiogel ac yn rhydd rhag niwed.

Mewn arolwg cyfrinachol diweddar o foddhad disgyblion:

  • mae’r holl ddisgyblion yn hyderus eu bod yn teimlo’n ddiogel yn yr ysgol a’u bod yn cael eu gwerthfawrogi
  • mae’r holl ddisgyblion yn hyderus y byddent yn hapus i ddweud wrth rywun pe baent yn cael eu bwlio
  • mae’r holl ddisgyblion yn hyderus y byddai rhywun yn gwrando arnynt pe baent yn cael eu bwlio, ac y byddai’r ysgol yn delio â’r mater.  

Mae cyfranogiad disgyblion a meithrin perthnasoedd cadarnhaol yn rhan annatod o’r ysgol.  Mae ymwelwyr yn gwneud sylwadau am yr ethos arbennig o hapusrwydd, moesau a gofal yn yr ysgol.  Mae ymddygiad disgyblion yn yr ysgol yn rhagorol.

Mae bron pob disgybl yn deall bod ganddynt lais.  Mae agwedd gadarnhaol iawn at eu dysgu gan bron pob disgybl.  Mae llais y disgybl yn gryf iawn ar draws yr ysgol, ac mae hyn wedi cael effaith gadarnhaol ar hyder ac ymgysylltiad disgyblion.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae disgyblion wedi cyflwyno’u polisi gwrthfwlio mewn fformat sy’n ystyriol o blant mewn cynhadledd gwrthfwlio i bobl ifanc a gynhaliwyd gan y sir.  Roedd y gynhadledd yn cynnwys ysgolion uwchradd a grwpiau ieuenctid ledled y sir.  Yr ysgol oedd yr ysgol gynradd gyntaf i gael eu gwahodd i’r gynhadledd flynyddol.

Mae’r ysgol a’r disgyblion wedi rhannu eu polisi a’u strategaethau disgyblion gydag ysgolion yn rhwydwaith Ysgolion Iach y sir.

Mae strategaethau’r ysgol a pholisi gwrthfwlio’r disgyblion wedi’u rhannu drwy raglen ‘meysydd rhagoriaeth’ consortiwm rhanbarthol ERW.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Gwybodaeth am y lleoliad

Lleoliad cyfrwng Cymraeg yw Cylch Meithrin Cefneithin Gorslas, sydd yn cwrdd mewn caban pwrpasol ym Mharc Hamdden Crosshands, yn awdurdod lleol Sir Gaerfyrddin.  Mae’r lleoliad ar agor am bump bore’r wythnos ac wedi’i gofrestru i dderbyn 20 o blant rhwng dwy a phedair blwydd oed.  Mae wyth plentyn yn cael eu hariannu i dderbyn addysg y blynyddoedd cynnar.

Mae rhan fwyaf y plant o gefndir gwyn Prydeinig a daw ychydig o gartrefi sy’n siarad Cymraeg.  Ar hyn o bryd, nid oes gan unrhyw blentyn anghenion dysgu ychwanegol.

Mae’r lleoliad yn cyflogi tri o ymarferwyr amser llawn, sy’n cynnwys yr arweinydd, ac ymarferydd rhan amser.  Penodwyd yr arweinydd i’w swydd ym mis Hydref 2011.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Prif nod y lleoliad yw sicrhau bod pob plentyn yn cael ei herio’n llwyddiannus i ddatblygu eu medrau ar draws y cwricwlwm er mwyn gwneud y cynnydd gorau posib ym mhob agwedd o’u haddysg.

Er mwyn gwireddu hyn, mae’r ymarferwyr yn trafod hoff ddiddordebau gyda’r plant ar gychwyn pob tymor cyn cynllunio gweithgareddau a thasgau yn yr ardaloedd dysgu yn unol â dyheuadau’r plant. Dau thema sydd yn cael eu trafod yn aml yw ‘Deinasoriaid’ a ‘Mor Ladron’.  Cryfder y lleoliad yw’r modd y maent yn creu ardaloedd dysgu parhaus lliwgar, ysgogol a deniadol i’r plant yn seiliedig ar y themâu hyn, er mwyn eu hudo i ymchwilio a chreu er mwyn datblygu eu medrau llythrennedd a rhifedd. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r lleoliad yn blaenoriaethu hybu datblygiad mathemategol y plant trwy weinyddu asesiadau proffil y cyfnod sylfaen fel gwaelodin.  Wrth gynllunio neu newid ardaloedd dysgu, mae ymarferwyr yn ymateb i ddeilliannau asesu er mwyn herio pob unigolyn yn llwyddiannus trwy gynnwys gweithgareddau sydd yn datblygu medrau rhifedd pob unigolyn yn effeithiol.  Gwneir hyn yn ofalus trwy ystod o weithgareddau sy’n galluogi plant i weithio’n annibynnol er mwyn adeiladu ar wybodaeth a dealltwriaeth flaenorol.  Agwedd nodedig o waith yr ymarferwyr yw’r modd y maent yn cynllunio gweithgareddau sydd yn datblygu dealltwriaeth y plant o briodweddau siapiau 2 dimensiwn yn ogystal â’u medrau creu a darllen map.  Er enghraifft, maent yn defnyddio thema dinosoriaid er mwyn canolbwyntio ar siâp. Wrth gyflwyno dinosor newydd pob wythnos, mae’r plant yn argraffu siâp newydd ar gefnau’r dinosoriaid fel cylchoedd ar y diplodocws, sgwariau ar y tyranosor, hanner cylchoedd ar y trichorn a thrionglau ar y brontasôr.  Wrth i’r ymarferwyr ychwanegu siapiau newydd fel calon a chwarter cylch, yn raddol, mae’r plant yn gyfarwydd â thrafod nodweddion unigol y siapiau hyn.

Er mwyn datblygu dealltwriaeth y plant ymhellach o siapau dau ddimensiwn, mae ymarferwyr yn cynnwys y siapau yn y cwtsh chwarae rôl Môr Ladron.  Yma mae’r plant yn creu clytweithiau o barot, llong mor ladron a het Barti Ddu gan ddefnyddio siapau fel hanner a chwarter cylch.  Maent hefyd yn defnyddio siapau gwahanol yn y tywod fel gemwaith, er mwyn creu cist trysor yn llawn gemwaith siapau dau ddimensiwn. Rhoddir cyfleoedd da iawn i blant dorri siapiau dau ddimensiwn allan o bapur sgleiniog a’u gludo fel ‘trysorau’ yn y gist trysor.

Er mwyn datblygu medrau mapio cynnar y plant, mae’r ymarferwyr yn trafod stori am for ladron yn darganfod trysor.  Mae hyn yn rhoi ffocws ar yr eitemau canlynol – llong, trysor, het, ynys, a map.  Peintiodd yr ymarferwyr fap ar lawr y lleoliad er mwyn cyflwyno’r syniad o deithio o un ochr i’r llall.  Er mai map syml oedd hwn, roedd yn cynnwys nifer o leoliadau penodol sef yr ynys ei hun, y llong a’r trysor.  Ychwanegwyd pegwn y gogledd a phegwn y de.  Er mwyn cyrraedd yr ynys roedd rhaid cerdded o’r llong ar hyd ‘planc o bren’ cyn neidio dros y siarc ar ei ddiwedd.  Tasg gorfforol oedd hon i ddechrau sef neidio a chydbwyso.  Datblygodd y dasg i fod yn llawer fwy wrth i’r plant roi cyfarwyddiadau i’w gilydd er mwyn dilyn llwybrau penodol ar draws yr ynys.  Creodd y plant eu mapiau trysor eu hunain cyn rhaglennu beebot i deithio o’r gogledd i’r de er mwyn darganfod y trysor.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r cynllunio medrus hwn, mae gan lawer o blant fedrau rhifedd ardderchog ac mae’r rhan fwyaf yn caffael eu medrau yn hyderus ac yn annibynnol iawn ar draws y meysydd dysgu.  Mae gan y mwyafrif ymwybyddiaeth dda iawn o siapiau dau ddimensiwn cyffredin yn ogystal â nodweddion siapiau cymhleth fel seren a phentagon wrth greu darluniau yn ymwneud â’r thema.  Mae’r lleiafrif yn enwi ac yn adnabod siapiau hanner a chwarter cylch yn gywir wrth eu defnyddio i greu clytweithiau o long môr-leidr a pharot lliwgar.  Mae ychydig yn datblygu medrau creu a darllen map arbennig o dda ac yn gwybod bod angen dal map o ynys trysor gyda’r gogledd ar i fyny.  Maent yn rhoi cyfarwyddiadau clir ar lafar ar sut i fynd o un ochr yr ynys i’r llall ynghyd â llunio llwybr er mwyn darganfod y trysor.  Mae llawer yn trin ystod eang o offer mathemateg yn fedrus er mwyn rhifo a dosbarthu gwrthrychau’n gywir gan ddefnyddio iaith fathemategol briodol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae nifer o ymarferwyr eisoes wedi ymweld â’r lleoliad er mwyn gwella darpariaeth ar gyfer y medrau ar draws y cwricwlwm

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Cafodd ysgolion Bryngwyn a Glan-y-Môr eu ffedereiddio’n ffurfiol ym Medi 2014 gan ddod yn beilot ar gyfer ffederasiynau uwchradd yng Nghymru.  Maent 7 milltir oddi wrth ei gilydd.  Ysgol gymunedol, gymysg 11-16 oed yw Ysgol Bryngwyn.  Mae wedi’i lleoli yn Nafen, ar ochr gogledd ddwyreiniol Llanelli, Sir Gaerfyrddin ac mae disgyblion o rannau o ganol y dref ac o nifer o bentrefi cyfagos yn mynychu’r ysgol.  Mae 1,050 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae tua 20% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.

Ysgol gymunedol 11-16 ym Mhorth Tywyn, Sir Gaerfyrddin yw Glan-y-Môr, gyda 480 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae tua 30% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae’r ddwy ysgol nid yn unig yn gweithio mewn partneriaeth â’i gilydd, maent hefyd yn gweithio mewn partneriaeth agos â chlwstwr o ysgolion cynradd, ysgolion uwchradd eraill yn yr ardal a’r coleg Addysg Bellach lleol.  Mae’r ddwy ysgol yn ysgolion arloesi ac ysgolion creadigol arweiniol

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae arweinyddiaeth yn ysgogwr allweddol ar unrhyw daith wella ysgolion, hyd yn oed fwy felly yng nghyd-destun ffederasiynau lle mae disgwyliad bod arweinwyr ar draws sefydliadau yn gweithredu’n ymreolaethol.  Mae ffederasiynau newydd yn cynnig cyfleoedd gwerthfawr i rannu arfer orau gyda chynulleidfaoedd newydd, datblygu safbwyntiau gwahanol a darparu symbyliad newydd ar gyfer newid.  Mae rheolaeth effeithiol ar ffederasiynau yn mynnu datblygu arweinyddiaeth wirioneddol ddosbarthedig ar bob lefel ac, yn bwysicaf, drwy sefydliadau ac ar draws sefydliadau.  Y model arweinyddiaeth ddosbarthedig hwn sydd wedi galluogi gwneud cynnydd cyflym ar draws y gyd-ddarpariaeth.  Dros gyfnod, mae model arweinyddiaeth deinamig a chydweithredol wedi datblygu.  Yn y ddwy ysgol, ceir uchelgais a brwdfrydedd i sicrhau deilliannau gwell a lefelau cadarn o les disgyblion a’r set o fedrau cywir i sicrhau hyn.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yr her wreiddiol i’r ddwy ysgol oedd datblygu strwythurau uwch arweinyddiaeth newydd a fyddai’n galluogi arweinyddiaeth effeithiol yn y ddwy ysgol wrth fodloni gofynion presennol ar lefel ysgol gyfan, lefel leol a lefel genedlaethol.  I fynd i’r afael â hyn, ymgymerodd yr holl arweinwyr â rolau ar draws y ffederasiwn ochr yn ochr â’u rolau yn yr ysgol, gyda phob aelod o’r uwch dîm arwain yn cael cyfrifoldebau ffederasiwn “ymbarél”.  Dros gyfnod, mae’r her o weithredu ar draws ddau safle wedi ysgogi’r ysgol i fod yn fwy pragmatig o ran ei dull arwain.  Er enghraifft, mae dyletswyddau rheolwyr llinell a arferai gael eu dosbarthu ar draws yr Uwch Dîm Arwain cyfan ac ar draws safleoedd y ddwy ysgol wedi datblygu fel bod arweinwyr canol yn cael mwy o fynediad at gysylltiadau’r Uwch Dîm Arwain sy’n gweithio ar eu safle.

Er mwyn i ffederasiwn weithio, roedd yn hanfodol hefyd creu diwylliant o arloesi ac atebolrwydd ar lefel arweinwyr canol.  Roedd y cyfle a grëwyd gan ffederasiwn i weithio mwy mewn partneriaeth, a’r fraint unigryw i staff weithio ar draws ysgolion ac i rannu syniadau a phrofiadau addysgol, yn allweddol i hyn.  Hyd yma, yn nhair blynedd gyntaf y ffederasiwn, mae 34 aelod o staff wedi elwa yn sgil ymgymryd â chyfrifoldebau arwain ychwanegol ar lefel adrannol, ysgol gyfan a ffederasiwn, gan arwain at gyfleoedd newydd pwysig ar gyfer datblygiad proffesiynol parhaus.  Mae hyn wedi cynyddu gallu arweinyddiaeth yr ysgol ac wedi gwella ei gwydnwch i reoli newid yn effeithiol yn y dyfodol.

Roedd yn bwysig hefyd sicrhau bod corff llywodraethol y ffederasiwn yn darparu lefel gyson uchel o her a chymorth i’r ysgol, ac i ddatblygu llywodraethu cadarn, arloesol a fyddai’n darparu cyfeiriad strategol cryf ac atebolrwydd i’r ffederasiwn.  Roedd yn hollbwysig creu llywodraethu cefnogol i’w gilydd, ac eto llywodraethu ymreolaethol yn lleol ar gyfer Bryngwyn a Glan-y-Môr. Byddai hyn yn galluogi’r ysgolion i ffynnu a hefyd cadw nodweddion unigryw eu cymunedau eu hunain a’r poblogaethau a wasanaethir ganddynt.

I gyflawni’r nodau hyn, mae’r ysgol wedi datblygu model arweinyddiaeth sy’n canolbwyntio ar y “6C”:

1. Cysondeb – mae sicrhau ansawdd darpariaeth, mynediad at adnoddau a datblygu cymorth arbenigol ar draws y ffederasiwn wedi lleihau amrywio o fewn yr ysgolion ac ar draws y ffederasiwn.

2. Cydweithio – wrth i gydweithio ddod yn fwy naturiol a sefydledig, mae’r ysgol yn gweithio’n graffach, ac yn gwella ei harferion.

3. Cynnig Her – defnyddio cyd-destun a data i osod targedau heriol sy’n symud y dysgwr yn ei flaen a pheidio byth ag anghofio’r angen i ddisgyblion fwynhau eu profiadau yn yr ysgol.  Mantra’r ysgol ar gyfer disgyblion a staff yn syml yw, ‘bod y gorau y gallant fod’.  Mae hunanarfarnu a chynllunio gwelliant trwyadl, cadarn ac ystyrlon ar draws y ffederasiwn wedi sicrhau gwelliannau rhagorol i safonau, profiadau dysgu, ac wedi arwain at addysgu o safon uchel yn barhaus.

4. Capasiti – trwy ddefnyddio medrau ac arbenigedd cyfunol yr holl staff i rannu arfer dda ac annog sgwrs ynghylch addysgeg, mae’r ysgol yn gwella profiad y dysgwr a’r ymarferwr.  Mae’r ysgol yn ceisio newid a gwella’n gyson, wrth ragweld beth sydd ar y “gorwel” a cheisio cynllunio ar ei gyfer yn bwyllog, yn ddadansoddol ac yn effeithiol.

5. Creu Hinsawdd – Mae hyrwyddo diwylliant o “Ymddiriedaeth a Sgwrs” ar draws y ffederasiwn wedi bod yn hanfodol i lwyddiant yr ysgol.  Mae cydweithwyr i gyd yn ymboeni’n angerddol ynglŷn â beth maent yn ei wneud ac yn deall pwysigrwydd gweithio gyda’i gilydd i gyflawni gwelliant i’r holl ddysgwyr.  Mae hyn yn ymestyn dros feysydd academaidd a meysydd bugeiliol.  Uchelgais syml yr ysgol i’w disgyblion yw y bydd yn eu helpu i ‘adeiladu bywyd’ iddyn nhw eu hunain.

6. Cystadleuaeth: mae cystadleuaeth iach a chyfeillgar rhwng ysgolion ac ar draws adrannau o fewn y ffederasiwn, ac mae hyn wedi helpu gwella safonau.  Mae safonau yn uchel iawn yn y ddwy ysgol.  Mae Glan-y-Môr wedi gweld gwelliant sylweddol mewn deilliannau o flwyddyn i flwyddyn ers ffedereiddio, ac mae Bryngwyn wedi cynnal ei safonau, gan gyflawni rhai o’r canlyniadau gorau erioed yn y 4 o’r 5 mlynedd diwethaf.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Yn ogystal â’r gwelliannau mewn deilliannau disgyblion a nodwyd uchod, mae’r ffederasiwn wedi datblygu ymagwedd arloesol at wobrau a chosbau sydd wedi arwain at welliannau sylweddol mewn lles disgyblion ac agweddau cadarnhaol at ddysgu.  Mae cydweithio, yn cynnwys cyfarfodydd ar y cyd ac arsylwi a rhannu arferion gorau ac adnoddau, wedi gweithio fel sbardun i welliannau ar draws y cwricwlwm, sydd yn eu tro wedi bod yn ysgogwyr allweddol ar gyfer ymgysylltu a deilliannau gwell i grwpiau o ddisgyblion.  Erbyn hyn, mae gan ddisgyblion, rhieni, staff a llywodraethwyr ymdeimlad cryf o berthyn i’r ffederasiwn ac mae pob ysgol yn teimlo gwir falchder yn eu cyflawniadau ar y cyd.  Mae arwyddair yr ysgol, sef ‘rhoi o’n gorau’, yn ymgorffori penderfyniad y ddwy ysgol i gyflawni rhagoriaeth, ond mae hefyd yn cyfleu ei ffocws ar bob unigolyn yn rhoi o’i orau glas i wireddu ei botensial.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Caiff arfer dda ei rhannu drwy sgwrs agored a gonest yn seiliedig ar hunanarfarnu trwyadl sy’n dathlu cryfderau ac yn cynyddu’r uchelgais i wella mwy fyth.  Mae staff ar bob lefel yn dadansoddi eu cryfderau a meysydd i’w datblygu gyda rheolwyr llinell.  Mae rhaglen hyfforddi a mentora bersonoledig iawn ar waith ar gyfer pob un o’r staff: caiff athrawon eu paru’n ofalus ag ymarferwyr arweiniol o fewn y ffederasiwn ac ar draws y ffederasiwn.  Anogir staff ar bob lefel i ymgymryd â rôl arweiniol ar draws y ffederasiwn ar ffurf ‘Teachmeets’, digwyddiadau HMS a fforymau addysgu a dysgu lle mae staff yn cyfranogi mewn sgwrs broffesiynol fywiog wrth rannu strategaethau sy’n amrywio o arfer yn yr ystafell ddosbarth i arferion arweinyddiaeth effeithiol.  Defnyddir fforymau digidol i ymgorffori arfer dda a pharhau i rannu gyda mwy o staff dros gyfnod.

Lle bo modd, archwilir cyfleoedd y tu hwnt i’r ffederasiwn hefyd wrth i staff gael eu hannog i rannu’u cryfderau gyda chydweithwyr o ysgolion eraill o fewn y teulu o ysgolion ac ar draws y rhanbarth.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol y Gogarth yn ysgol arbennig ddydd a phreswyl wedi’i lleoli yn nhref arfordirol Llandudno. Dyma’r unig ysgol arbennig a gynhelir gan awdurdod lleol Conwy. Ar hyn o bryd, mae 223 o ddisgyblion rhwng 3 ac 19 oed ar y gofrestr. Mae gan bob un o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig ar gyfer anawsterau dysgu cymedrol a difrifol, anawsterau dysgu dwys a lluosog neu anhwylderau’r sbectrwm awtistig. Mae’r ysgol yn rheoli cyfleuster preswyl sy’n cynnig lleoliadau tymor byr i ddisgyblion sy’n mynychu’r ysgol.  Hefyd, mae’r ysgol yn cynnig cartref i nifer o wasanaethau allweddol eraill, gan gynnwys y tîm gwaith cymdeithasol ar gyfer plant ag anableddau, y tîm allgymorth ar gyfer anhwylderau’r sbectrwm awtistig, y gwasanaeth cymorth synhwyraidd a chanolfan datblygiad plant, ar gyfer Conwy.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn 2010, dechreuodd Ysgol y Gogarth brosiect cydweithredol gyda Phrifysgol Bangor i ddatblygu arfer yn seiliedig ar dystiolaeth ym maes cymorth ymddygiad cadarnhaol.  Yn y lle cyntaf, cyflogodd yr ysgol ddadansoddwr ymddygiad a sicrhaodd ymgynghoriaeth gan y brifysgol gyda’r nod o dargedu disgyblion yr oedd eu hymddygiadau heriol yn golygu bod eu lleoliadau ysgol mewn perygl o chwalu.  Ers hynny, mae ffocws y gwaith hwn wedi ymestyn i gynnwys ymagweddau ataliol, ymyrryd yn gynnar, yn y cyfnod sylfaen, ac i ddatblygu ymagweddau ymddygiad cadarnhaol ysgol gyfan sy’n cynorthwyo disgyblion unigol i reoli’u hymddygiad eu hunain.  Mae’r gwaith wedi’i seilio ar gydweithio amlddisgyblaethol effeithiol ac mae’n mynd i’r afael  â datblygu medrau ymddygiadol, cymdeithasol, cyfathrebu ac addysgol disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu weithgaredd

Mae model cymorth ymddygiad cadarnhaol yr ysgol yn seiliedig ar gydweithio agos rhwng athrawon, dadansoddwyr ymddygiad a gweithwyr proffesiynol eraill.  Y nod yw addysgu’r medrau sydd eu hangen ar ddisgyblion i gyrraedd eu potensial llawn a lleihau rhwystrau rhag dysgu.  Mae dadansoddwyr ymddygiad yn cynorthwyo athrawon i ddylunio rhaglenni i wella cyfathrebu, addysgu medrau academaidd, a lleihau ymddygiadau sy’n tarfu ar eraill sydd yn rhwystro’r dysgu.  Dros gyfnod, mae’r ysgol wedi datblygu pedwar maes arfer ac ymchwil:

1) BESST (model Addysgu Prydeinig Cynnar Ysgolion Arbennig / British Early Special School Teaching model): dull addysgu a dull rheoli ystafell ddosbarth a ddatblygwyd gan yr ysgol mewn cydweithrediad â’r brifysgol ar gyfer disgyblion yn y cyfnod sylfaen

2) STEPS: rhaglen a ddatblygwyd gan yr ysgol i gynorthwyo disgyblion i reoli’u hymddygiad a’u hymgysylltiad eu hunain

3) Cynlluniau ymddygiad unigol i gynorthwyo disgyblion ag ymddygiad heriol

4) Ymagwedd ysgol gyfan at gymorth ymddygiad cadarnhaol

Mae’r dull BESST yn sicrhau bod yr holl ddisgyblion yn y cyfnod sylfaen yn derbyn cwriclwm unigoledig wedi’i gynllunio i’w galluogi i ddysgu’n llwyddiannus.  Nod y model yw sicrhau bod disgyblion yn dysgu’r medrau sydd eu hangen arnynt i gyfathrebu a llwyddo yn yr ysgol, gan sicrhau profiad cadarnhaol o’r ysgol o’r dechrau’n deg.

Nod rhaglen STEPS yw cynorthwyo disgyblion y mae angen cymorth ychwanegol arnynt i reoli a monitro’u hymddygiad eu hunain, eu medrau cymdeithasol a’u hymgysylltiad â dysgu wrth iddynt symud drwy’r ysgol.  Mae’n cynnig cyfleoedd rheolaidd i ddisgyblion fyfyrio ar eu cynnydd, yn ymgorffori cymhelliannau i gyflawni ac yn cynnwys cyfleoedd perthnasol i gynyddu’n raddol lefel yr her o ran disgwyliadau o ymddygiad disgyblion.

Caiff cynlluniau ymddygiad unigol eu rhoi ar waith ar gyfer disgyblion y mae angen cymorth targedig pellach arnynt.  Mae’r rhain yn darparu ymagwedd gyson i staff sy’n eu galluogi i fynd i’r afael ag ymddygiadau sy’n rhwystro dysgu ac i roi’r rhain ar waith yn effeithiol ar draws y diwrnod ysgol.  Cynhelir asesiad ymddygiad gweithredol o ddisgyblion gan ddadansoddwyr ymddygiad a thimau dosbarth o athrawon a staff cymorth.  Wedyn, mae dadansoddwyr ymddygiad yn hyfforddi staff o ran y ffordd orau i weithredu’r cynlluniau, monitro’u heffaith a’u diwygio fel bo’r angen.  Mae hyfforddiant cyfathrebu gweithredol ar gyfer disgyblion yn elfen allweddol o’r rhan fwyaf o gynlluniau ymddygiad, gan alluogi disgyblion i gynyddu cyfathrebu priodol ac felly lleihau ymddygiadau heriol.

Mae’r ymagwedd ysgol gyfan at gymorth ymddygiad cadarnhaol yn ymgorffori’r holl strategaethau hyn mewn model rheoli ymddygiad sydd wedi’i strwythuro’n ofalus.  Mae’r ffocws ysgol gyfan hwn yn sicrhau bod disgyblion ym mhob cyfnod o’u haddysg yn ymgysylltu â disgwyliadau’r ysgol, ac mae’n darparu cyfleoedd rheolaidd ac ystyrlon i gydnabod cynnydd a chyflawniadau disgyblion.  Mae cysondeb a chydlyniant y model hwn yn galluogi ymagwedd gynyddol a fesul cam at ddatblygu ymddygiadau, gyda’r nod o effeithio’n gadarnhaol ar ddysgu ac annibyniaeth disgyblion yn yr ysgol a thu hwnt.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Ers y cydweithio cychwynnol gyda’r brifysgol, mae’r ysgol wedi cyflogi saith o ddadansoddwyr ymddygiad eraill i gynorthwyo ac arfarnu arfer, gan ehangu’u gwaith ar draws yr ysgol.  Mae’r model wedi galluogi’r holl ddisgyblion i gadw’u lleoliadau yn llwyddiannus yn yr ysgol.  Mae hyn wedi golygu, er enghraifft, na fu unrhyw waharddiadau parhaol o’r ysgol dros y tair blynedd diwethaf.  Caiff disgyblion eu cynnwys ym mhob agwedd ar yr ysgol ac mae ychydig ohonynt yn mynychu darpariaeth y brif ffrwd yn rheolaidd.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer mewn BESST drwy astudiaeth atgynhyrchu lle cynorthwywyd chwe ysgol i roi’r model BESST ar waith.  Roedd y cymorth hwn yn cynnwys mynychu cynhadledd, cyfarfodydd grŵp a deialog barhaus gyda’r ysgol.

Mae’r ysgol wedi rhannu’i gwaith yn datblygu’r rhaglen STEPS gydag ysgolion arbennig rhanbarthol drwy gyflwyniadau mewn cynadleddau a thrwy gydweithio rhwng ysgolion lleol.

Mae dadansoddwyr ymddygiad a gyflogwyd gan yr ysgol wedi cyflwyno’u gwaith yn y ddau faes mewn cynadleddau yn rhanbarthol ac yn rhyngwladol.