Arfer effeithiol Archives - Page 53 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol  

Mae Ysgol Gynradd Lansdowne yn Nhreganna, sef ardal yn ninas Caerdydd.  Mae 454 o ddisgyblion 3-11 oed ar y gofrestr, gan gynnwys 37 o blant meithrin rhan-amser.  Mae saith dosbarth yn y cyfnod sylfaen, gan gynnwys y dosbarth meithrin, a 10 dosbarth cyfnod allweddol.  Cyfartaledd treigl y disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim yw 26%, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae tua hanner y disgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol, ac mae tua hanner y disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae nifer fach iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Nodwyd bod gan ryw 25% o’r disgyblion angen addysgol arbennig, sydd ychydig uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol (21%).  Mae gan nifer fach iawn o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.

Mae’r pennaeth wedi bod yn ei swydd er Tachwedd 2013.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Nododd tîm arweinyddiaeth newydd yr ysgol yn gyflym fod ymgysylltu â theuluoedd yn mynd i fod yn allweddol ar gyfer datblygu lles disgyblion, a’i fod yn allweddol i ddatblygu cymuned ysgol.  Aeth arweinwyr ati i chwilio am gyfleoedd i weithio gydag asiantaethau allanol sydd â phrofiad o weithio gyda theuluoedd, gan gynnwys Achub y Plant a Families Connect.  Dechreuodd hyn gylch o gynnal rhaglenni a gweithdai llwyddiannus gyda theuluoedd.  Mae’r gweithdai hyn yn galluogi nifer o rieni i ennill cymwysterau a chael swydd.

Defnyddir ystod o strategaethau defnyddiol i gynorthwyo arweinwyr i nodi rhwystrau wrth weithio gyda grwpiau gwahanol o rieni a gwahanol gymunedau.  Mae’r gwaith hwn yn cynnwys sefydlu grŵp rhieni gyda chynrychiolwyr o wahanol ffydd: grŵp sydd wedi cynorthwyo’r ysgol â chylch gwaith eang, gan gynnwys ysgrifennu cynlluniau gwaith a pholisïau, a sefydlu ystod o weithdai rhieni a diwrnodau ymgysylltu â theuluoedd.  Trwy eu cymorth, mae’r ysgol wedi gallu estyn allan i deuluoedd sydd wedi bod yn anodd ymgysylltu â nhw yn draddodiadol.

Ar ôl dadansoddi holiaduron rhieni, dechreuodd yr ysgol faes gwaith pellach gyda theuluoedd.  Nododd yr ysgol fod llawer o dadau yn teimlo eu bod wedi ymddieithrio o addysg eu plant.  O ganlyniad, bu’r ysgol yn gweithio gyda grŵp o dadau i weld sut gallent eu cynorthwyo’n well i ymgysylltu â’r ysgol.  Cyflwynwyd systemau newydd a oedd yn galluogi cyfathrebu gwell â thadau sydd â gwarchodaeth ar y cyd am eu plant.

Sefydlodd yr ysgol siop goffi i’r rhieni hefyd, sydd ar agor bob dydd, lle gall rhieni gyfarfod a dod i’r ysgol mewn ffordd anffurfiol.  Mae hyn yn gyfle defnyddiol i wahanol asiantaethau cymorth o’r gymuned fod ar gael i gynnig cymorth ac arweiniad i deuluoedd.  I ddechrau, bu staff yr ysgol yn rhedeg y siop goffi, ond wedyn trosglwyddwyd y cyfrifoldeb hwn i’r rhieni.

Yn ogystal â chael polisi drws agored, lle mae aelod o’r uwch dîm arweinyddiaeth ar gael i siarad â rhieni ar y ffôn neu’n bersonol, mae aelod o’r uwch dîm arweinyddiaeth wrth giât yr ysgol bob dydd.  Mae hyn yn cynnig ffordd ymarferol o gyfathrebu’n uniongyrchol â rhieni.  Gall rhieni’r ysgol rannu unrhyw wybodaeth bwysig, ac mae hyn yn gyfle gwerth chweil i feithrin perthynas gyda theuluoedd trwy rannu newyddion da â nhw.  Mae’r ysgol wedi neilltuo amser bob dydd pan fydd athrawon ar gael i siarad â rhieni.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Trwy ddatblygu perthnasoedd effeithiol iawn gyda theuluoedd, gall yr ysgol ymyrryd yn gynnar os byddant yn nodi bod anawsterau â phresenoldeb neu ymddygiad, er enghraifft.  Yn y mwyafrif o achosion, mae hyn yn golygu y gallant gynorthwyo teuluoedd cyn i bethau waethygu, ac mae hyn wedi arwain at bresenoldeb gwell ac ymddygiad gwell ar draws yr ysgol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi gweithio’n agos gyda dwy ysgol fraenaru a’u clwstwr o ysgolion er mwyn rhannu’r arfer a pharhau i chwilio am ragor o gyfleoedd i ymgysylltu â theuluoedd ar sail yr arfer dda y maent wedi’i gweld mewn lleoliadau eraill.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Mynydd Cynffig ym mhentref Mynyddcynffig, tua phedair milltir i’r gorllewin o Ben-y-bont ar Ogwr.  Agorwyd yr ysgol gynradd ym Medi 2015 trwy uno hen ysgol fabanod ac ysgol iau Mynydd Cynffig, ond mae’n gweithredu ar ddau safle ar wahân o hyd.  Mae 470 o ddisgyblion ar y gofrestr, a 23% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae Ysgol Gynradd Mynydd Cynffig wedi bod yn Ysgol Arloesi’r Cwricwlwm er mis Tachwedd 2015, ac am y 12 mis diwethaf, mae wedi canolbwyntio ar faes dysgu’r celfyddydau mynegiannol.  Yn ystod y cyfnod hwn, mae’r ysgol wedi blaenoriaethu dulliau addysgegol i fod ar flaen y gad yn eu haddysgu.  Yn ychwanegol, mae disgyblion wedi cymryd cryn dipyn yn fwy mewn arwain eu dysgu, sydd wedi cael effaith amlwg ar ymgysylltu.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Addysgeg

Bu athrawon yn archwilio’r 12 egwyddor addysgegol a amlygir yn ‘Dyfodol Llwyddiannus’, gan nodi dwy egwyddor i’w datblygu ymhellach yn eu cynllunio, sef creu cyd-destunau dilys ar gyfer dysgu ac annog disgyblion i gymryd cyfrifoldeb cynyddol am eu dysgu eu hunain.  Roedd diwrnodau ‘trochi’ yn annog disgyblion i gynllunio eu dysgu eu hunain, a sicrhaodd athrawon fod y profiadau a ddarperir yn gyfoethog, ysgogol a difyr.  Fe wnaeth cyfleoedd trwy brofiad yn y gymuned leol, fel ymweld â thŷ bwyta Tsieineaidd, siopau coffi, mannau addoli, theatrau ac amgueddfeydd, yn ogystal â gwahodd ‘arbenigwyr’ i weithio ochr yn ochr â disgyblion, helpu creu cwricwlwm ‘arloesol’.

Y Celfyddydau Mynegiannol

Mae’r Celfyddydau Mynegiannol wedi bod wrth wraidd cwricwlwm yr ysgol.  Dewisir themâu yn benodol i ganiatáu cyfleoedd i ddatblygu medrau disgyblion mewn cerddoriaeth, y cyfryngau, celf, dawns a drama.  Er enghraifft, mewn drama, mae strategaethau fel ‘Arsylwi, Meddwl, Casglu’, ‘Twneli Meddwl’, ‘Mantell yr Arbenigwr’ a ‘Tableaux’, wedi galluogi disgyblion i fod yn gynyddol hyderus, yn ogystal â’u helpu i ddatblygu medrau meddwl beirniadol a chreadigol.  Mae’r dull amlddisgyblaethol pwrpasol hwn yn ysgogol a chyffrous i ddisgyblion ac athrawon fel ei gilydd.

Medrau Llythrennedd / Meddwl Gweledol

Mae athrawon yn dewis llyfrau, clipiau fideo a lluniau yn ofalus, ac mae hyn wedi datblygu dealltwriaeth disgyblion o gymeriad a phlot, gan ddatblygu eu medrau meddwl, llafaredd, darllen ac ysgrifennu.  Mae symbyliadau fel ‘Into The Forest’ a ‘The Spider and the Fly’ yn dal diddordeb a dychymyg y disgyblion, gan arwain at waith llafaredd o ansawdd uchel, sydd yn ei dro yn rhoi hyder a chymhelliant i ysgrifennu’n helaeth, yn enwedig i fechgyn.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Caiff y cwricwlwm arloesol effaith gadarnhaol ar fwynhad disgyblion o ddysgu, ac mae’n arwain at gynnydd da iawn yn eu medrau siarad, gwrando ac ysgrifennu.  Mae’r cynnydd mewn hyder, y perthnasoedd cadarnhaol rhwng athro a disgybl a’r parodrwydd i gymryd rhan a mentro, yn newid meddylfryd disgyblion mewn ffordd gadarnhaol.  Maent yn eu hannog ei bod yn dderbyniol gwneud camgymeriadau, a’i bod yn bwysig gwneud eich gorau.  O ganlyniad, mae medrau dysgu’n annibynnol a medrau metawybyddol yn datblygu’n dda.  Mae olrhain perfformiad disgyblion ac asesiadau athrawon yn dangos gwelliannau mewn siarad a gwrando.  Mae’r ysgol yn credu y gellir priodoli llawer o hyn i’r cyfleoedd cynyddol i ddisgyblion drafod, cydweithio, trafod a chael y rhyddid i feddwl a pherfformio’n greadigol.  Mae hyn yn ei dro wedi arwain at ddeilliannau gwell mewn ysgrifennu, yn enwedig gyda bechgyn.  Mae’r ysgol yn credu y gellir gweld yr effaith fwyaf oll, fodd bynnag, yn ymgysylltiad disgyblion, ble mae disgyblion yn hapus yn eu dysgu ac yn dathlu llwyddiannau ei gilydd.  Mae strategaethau asesu ar gyfer dysgu yn esblygu’n barhaus ac maent yn  cynnal ymagwedd yr ysgol at ddysgu’r disgyblion, er enghraifft o ran bod yn barod i werthfawrogi adborth adeiladol gan eu cyfoedion ac oedolion i wella’u gwaith a symud ymlaen yn hyderus at y cam nesaf yn eu dysgu. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannodd yr ysgol ei gwaith arloesi’r cwricwlwm gydag ysgolion yn eu clwstwr o ysgolion, yr awdurdod lleol a’r consortiwm rhanbarthol trwy ddigwyddiadau hyfforddi a drefnwyd.  Mae wedi rhannu ei gwaith ag ysgolion unigol ar gais hefyd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Sirol yr Hendy ym Mhentref yr Hendy ger Llanelli, Sir Gaerfyrddin, ac mae’n gwasanaethu’r pentref a’r ardal gyfagos.

Mae 164 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar gofrestr yr ysgol, gan gynnwys pump o ddisgyblion meithrin.

Mae tua 10% o’r disgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae anghenion dysgu ychwanegol gan ryw 16% o ddisgyblion, ac mae hyn yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol.  Mae datganiadau o anghenion addysgol gan ychydig iawn o ddisgyblion.

Daw tua 29% o ddisgyblion o gartrefi lle siaredir Cymraeg.  Mae’r ysgol yn darparu addysg trwy gyfrwng y Gymraeg neu’r Saesneg mewn dwy ffrwd ar wahân.  Ceir pedwar dosbarth yn y ffrwd Gymraeg a thri dosbarth yn y ffrwd Saesneg.  Mae disgyblion yn y ffrwd Saesneg yn dysgu Cymraeg fel ail iaith.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn cyfnod anodd pan gafodd yr ysgol ei thynnu o’r categori, ‘angen gwelliant sylweddol’, dechreuodd pennaeth newydd ar ei swydd ym Medi 2014.

Fe wnaeth cyfarfod ffocws cychwynnol gyda rhieni a disgyblion amlygu’r angen i fynd i’r afael â digwyddiadau o fwlio a oedd heb eu datrys.  Roedd ymddygiad ychydig o ddisgyblion yn peri pryder hefyd, ac roedd nifer o waharddiadau cyfnod penodol.

Mae’r ysgol wedi sefydlu a chynnal ystod eang o drefniadau arloesol, sy’n hyrwyddo gwrthfwlio ar draws yr ysgol gyfan.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Arweiniodd y cyfarfodydd ffocws at ailwampio’r polisi, systemau a strategaethau gwrthfwlio yn llwyr ar draws yr ysgol ar bob lefel.  Roedd y broses yn cynnwys yr holl randdeiliaid.  Mae hyn yn cynnwys hwyluso cyfleoedd clir ar gyfer llais y disgybl, er enghraifft i greu ac adolygu fersiwn disgyblion o’r polisi gwrthfwlio bob blwyddyn.

Sefydlwyd tasglu gwrthfwlio cychwynnol yn yr ysgol.  Roedd y grŵp hwn yn cynnwys y pennaeth, athro a disgyblion.  Dewiswyd y grŵp yn ofalus ac roedd yn cynnwys un disgybl a oedd wedi bod yn destun bwlio, ac un disgybl yr oedd ei ymddygiad yn peri pryder ac mewn perygl o gael ei wahardd.

Penderfynodd disgyblion y tasglu greu polisi fideo, gan eu bod yn teimlo y byddai hyn yn gynhwysol ac y byddai pob plentyn yn yr ysgol yn ei ddeall.  Aethant ati i weithio gyda’r cydlynydd TG a chreu fersiwn fideo o’r polisi gwrthfwlio sy’n ystyriol o blant, a oedd yn cynnwys pob disgybl yn yr ysgol.  Cyflwynodd y grŵp y polisi i’r ysgol gyfan, ac i’r llywodraethwyr a rhieni mewn noson agored.  Mae’r polisi yn cynnwys canllawiau clir o beth yw bwlio, a beth gall a beth ddylai disgyblion ei wneud os ydynt yn cael eu bwlio.  Arweiniodd hyn at arwyddair yr ysgol, ‘gyda’n gilydd cymaint mwy’- ‘together so much more’.

Mae’r polisi fideo yn cael ei adolygu a’i addasu bob blwyddyn, ac erbyn hyn mae’n cynnwys arweiniad ar gyfer seiberfwlio a diogelwch ar-lein.  Mae’n cynnwys aelodau o’r cyngor ysgol a ‘grwp.com’ (y grŵp hyrwyddwyr digidol) a chyfranogiad pob un o’r disgyblion yn yr ysgol.  Mae’r addasiadau’n adlewyrchu unrhyw gymorth, cyngor neu systemau ychwanegol sydd ar gael yn yr ysgol.  Mae aelodau’r tîm cynhyrchu yn rhannu’r polisi gyda’r ysgol gyfan mewn gwasanaethau boreol, ar gyfer rhieni a llywodraethwyr drwy’r wefan, ac mewn cyfarfodydd llywodraethwyr a nosweithiau agored i rieni.

Cafodd polisi gwrthfwlio statudol yr ysgol (fersiwn oedolion) ei adolygu ar yr un pryd, ac roedd yn cynnwys yr holl randdeiliaid yn y broses.  Lanlwythwyd polisi drafft i wefan yr ysgol ar gyfer ymgynghori, fel bod staff, rhieni a llywodraethwyr yn gallu ymateb.

Os oes unrhyw ddigwyddiadau o fwlio yn codi, mae’r polisi a’r gweithdrefnau diwygiedig yn cynnwys arolwg boddhad i rieni a disgyblion, fel bod yr ysgol yn gwybod am unrhyw feysydd y mae angen iddi wella arnynt wrth ddelio â phroblemau.  Caiff pob achos o fwlio ei gofnodi a’i fonitro.  Mae arweinwyr yr ysgol ac athrawon yn mynd ar drywydd unrhyw broblemau, a chynhelir sesiynau ‘gwirio’ gyda disgyblion a rhieni i sicrhau bod materion yn cael eu datrys.  Mae llinellau cyfathrebu agored yn cael eu gwerthfawrogi a’u cynnal.

Mae ymagwedd ysgol gyfan yn amlwg iawn drwy’r ysgol, ac mae ystod eang o systemau ar waith sy’n hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol, datblygu lles disgyblion a dim goddefgarwch at fwlio.

Mae hyfforddiant targedig ar gyfer staff wedi cynyddu gallu ac arbenigedd yr ysgol i ddelio â materion fel bwlio a lles.  Fe wnaeth pob aelod o staff fynychu hyfforddiant cyfiawnder adferol, ac mae hyn wedi cael effaith gadarnhaol ar hyder staff wrth ddatrys gwrthdaro, ac ar gyfer delio â materion ar iard yr ysgol ac yn y dosbarth.  Mynychwyd hyfforddiant gan y pennaeth a nifer o aelodau staff mewn hyfforddiant emosiynau ac ymwybyddiaeth ymlyniad.  Mae hyn wedi arwain at ffocws ysgol gyfan ar fodelu iaith a gweithredu strategaethau cyson sy’n annog empathi, datblygiad iach yr ymennydd ac arweiniad.  Mae bron pob un o’r disgyblion yn deall ffiniau ac yn cymryd cyfrifoldeb am eu gweithredoedd.

Mae pob un o’r staff yn ymwneud yn weithgar ag ystod o gemau’r iard chwarae adeg egwyl, ac yn modelu sut i chwarae a sut i ddatrys digwyddiadau.  Caiff ‘Cymodwyr yr Iard Chwarae’, sy’n ddisgyblion, eu hyfforddi mewn cyfryngu ac maent yn cynnal gemau iard chwarae adeg egwyl.  Cynhelir diweddariadau hyfforddiant bob tymor yn dilyn y rhaglen hyfforddiant cychwynnol er mwyn cynnal y momentwm a gwneud newidiadau fel bo’r angen.

Er mwyn ymateb i lais y disgybl yng nghyfnod allweddol 2, lle’r oedd llawer o ddisgyblion yn teimlo’n anesmwyth yn cofnodi’u pryderon mewn blwch pryderon, cyflwynwyd ap cyfrifiadur.  Mae hwn yn galluogi disgyblion i gofnodi’u teimladau ac anfon negeseuon at oedolyn yr ymddiriedir ynddo yn yr ysgol.  Mae’r ap ar gael i’w ddefnyddio ar unrhyw adeg gan ddisgyblion yn yr ysgol.  Gwerthfawrogir y llinell gyfathrebu ‘breifat’ ychwanegol hon yn fawr gan bob disgybl yng nghyfnod allweddol 2.

Mae Uwch Lysgenhadon yn cyflwyno ac yn arwain y gwasanaeth ysgol gyfan arbennig ‘hawl y mis’. Mae’r rhain yn canolbwyntio ar amrywiaeth o hawliau dynol gwahanol a hawliau’r plentyn.  Mae pob hawl yn cysylltu’n ôl bob tro â’r hawl i fod yn ddiogel ac yn rhydd rhag niwed.  Eir i’r afael yn ddiogel â materion sensitif fel iaith homoffobig a hiliol a bwlio drwy addysg bersonol a chymdeithasol (ABCh) ac ‘amser cylch’, lle mae disgyblion yn rhyngweithio ac yn trafod materion mewn amgylchedd diogel a chefnogol.  Mae disgyblion ym Mlynyddoedd 5 a 6 yn mynychu gweithdai yn cael eu cynnal gan ‘Dangos y Cerdyn Coch i Hiliaeth’. 

Mae’r ysgol yn ymwybodol y gall bwlio ddigwydd bob amser.  Fodd bynnag, mae ethos ‘dim goddefgarwch’ wedi’i sefydlu’n glir yn yr ysgol, ac fel dywedodd un disgybl ‘yn ein hysgol ni, nid am wythnos y mae mesurau gwrthfwlio ar waith, ond bob dydd’.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae pob disgybl yn deall yn glir bod ganddynt yr hawl i fod yn ddiogel ac yn rhydd rhag niwed.

Mewn arolwg cyfrinachol diweddar o foddhad disgyblion:

  • mae’r holl ddisgyblion yn hyderus eu bod yn teimlo’n ddiogel yn yr ysgol a’u bod yn cael eu gwerthfawrogi
  • mae’r holl ddisgyblion yn hyderus y byddent yn hapus i ddweud wrth rywun pe baent yn cael eu bwlio
  • mae’r holl ddisgyblion yn hyderus y byddai rhywun yn gwrando arnynt pe baent yn cael eu bwlio, ac y byddai’r ysgol yn delio â’r mater.  

Mae cyfranogiad disgyblion a meithrin perthnasoedd cadarnhaol yn rhan annatod o’r ysgol.  Mae ymwelwyr yn gwneud sylwadau am yr ethos arbennig o hapusrwydd, moesau a gofal yn yr ysgol.  Mae ymddygiad disgyblion yn yr ysgol yn rhagorol.

Mae bron pob disgybl yn deall bod ganddynt lais.  Mae agwedd gadarnhaol iawn at eu dysgu gan bron pob disgybl.  Mae llais y disgybl yn gryf iawn ar draws yr ysgol, ac mae hyn wedi cael effaith gadarnhaol ar hyder ac ymgysylltiad disgyblion.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae disgyblion wedi cyflwyno’u polisi gwrthfwlio mewn fformat sy’n ystyriol o blant mewn cynhadledd gwrthfwlio i bobl ifanc a gynhaliwyd gan y sir.  Roedd y gynhadledd yn cynnwys ysgolion uwchradd a grwpiau ieuenctid ledled y sir.  Yr ysgol oedd yr ysgol gynradd gyntaf i gael eu gwahodd i’r gynhadledd flynyddol.

Mae’r ysgol a’r disgyblion wedi rhannu eu polisi a’u strategaethau disgyblion gydag ysgolion yn rhwydwaith Ysgolion Iach y sir.

Mae strategaethau’r ysgol a pholisi gwrthfwlio’r disgyblion wedi’u rhannu drwy raglen ‘meysydd rhagoriaeth’ consortiwm rhanbarthol ERW.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Gwybodaeth am y lleoliad

Lleoliad cyfrwng Cymraeg yw Cylch Meithrin Cefneithin Gorslas, sydd yn cwrdd mewn caban pwrpasol ym Mharc Hamdden Crosshands, yn awdurdod lleol Sir Gaerfyrddin.  Mae’r lleoliad ar agor am bump bore’r wythnos ac wedi’i gofrestru i dderbyn 20 o blant rhwng dwy a phedair blwydd oed.  Mae wyth plentyn yn cael eu hariannu i dderbyn addysg y blynyddoedd cynnar.

Mae rhan fwyaf y plant o gefndir gwyn Prydeinig a daw ychydig o gartrefi sy’n siarad Cymraeg.  Ar hyn o bryd, nid oes gan unrhyw blentyn anghenion dysgu ychwanegol.

Mae’r lleoliad yn cyflogi tri o ymarferwyr amser llawn, sy’n cynnwys yr arweinydd, ac ymarferydd rhan amser.  Penodwyd yr arweinydd i’w swydd ym mis Hydref 2011.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Prif nod y lleoliad yw sicrhau bod pob plentyn yn cael ei herio’n llwyddiannus i ddatblygu eu medrau ar draws y cwricwlwm er mwyn gwneud y cynnydd gorau posib ym mhob agwedd o’u haddysg.

Er mwyn gwireddu hyn, mae’r ymarferwyr yn trafod hoff ddiddordebau gyda’r plant ar gychwyn pob tymor cyn cynllunio gweithgareddau a thasgau yn yr ardaloedd dysgu yn unol â dyheuadau’r plant. Dau thema sydd yn cael eu trafod yn aml yw ‘Deinasoriaid’ a ‘Mor Ladron’.  Cryfder y lleoliad yw’r modd y maent yn creu ardaloedd dysgu parhaus lliwgar, ysgogol a deniadol i’r plant yn seiliedig ar y themâu hyn, er mwyn eu hudo i ymchwilio a chreu er mwyn datblygu eu medrau llythrennedd a rhifedd. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r lleoliad yn blaenoriaethu hybu datblygiad mathemategol y plant trwy weinyddu asesiadau proffil y cyfnod sylfaen fel gwaelodin.  Wrth gynllunio neu newid ardaloedd dysgu, mae ymarferwyr yn ymateb i ddeilliannau asesu er mwyn herio pob unigolyn yn llwyddiannus trwy gynnwys gweithgareddau sydd yn datblygu medrau rhifedd pob unigolyn yn effeithiol.  Gwneir hyn yn ofalus trwy ystod o weithgareddau sy’n galluogi plant i weithio’n annibynnol er mwyn adeiladu ar wybodaeth a dealltwriaeth flaenorol.  Agwedd nodedig o waith yr ymarferwyr yw’r modd y maent yn cynllunio gweithgareddau sydd yn datblygu dealltwriaeth y plant o briodweddau siapiau 2 dimensiwn yn ogystal â’u medrau creu a darllen map.  Er enghraifft, maent yn defnyddio thema dinosoriaid er mwyn canolbwyntio ar siâp. Wrth gyflwyno dinosor newydd pob wythnos, mae’r plant yn argraffu siâp newydd ar gefnau’r dinosoriaid fel cylchoedd ar y diplodocws, sgwariau ar y tyranosor, hanner cylchoedd ar y trichorn a thrionglau ar y brontasôr.  Wrth i’r ymarferwyr ychwanegu siapiau newydd fel calon a chwarter cylch, yn raddol, mae’r plant yn gyfarwydd â thrafod nodweddion unigol y siapiau hyn.

Er mwyn datblygu dealltwriaeth y plant ymhellach o siapau dau ddimensiwn, mae ymarferwyr yn cynnwys y siapau yn y cwtsh chwarae rôl Môr Ladron.  Yma mae’r plant yn creu clytweithiau o barot, llong mor ladron a het Barti Ddu gan ddefnyddio siapau fel hanner a chwarter cylch.  Maent hefyd yn defnyddio siapau gwahanol yn y tywod fel gemwaith, er mwyn creu cist trysor yn llawn gemwaith siapau dau ddimensiwn. Rhoddir cyfleoedd da iawn i blant dorri siapiau dau ddimensiwn allan o bapur sgleiniog a’u gludo fel ‘trysorau’ yn y gist trysor.

Er mwyn datblygu medrau mapio cynnar y plant, mae’r ymarferwyr yn trafod stori am for ladron yn darganfod trysor.  Mae hyn yn rhoi ffocws ar yr eitemau canlynol – llong, trysor, het, ynys, a map.  Peintiodd yr ymarferwyr fap ar lawr y lleoliad er mwyn cyflwyno’r syniad o deithio o un ochr i’r llall.  Er mai map syml oedd hwn, roedd yn cynnwys nifer o leoliadau penodol sef yr ynys ei hun, y llong a’r trysor.  Ychwanegwyd pegwn y gogledd a phegwn y de.  Er mwyn cyrraedd yr ynys roedd rhaid cerdded o’r llong ar hyd ‘planc o bren’ cyn neidio dros y siarc ar ei ddiwedd.  Tasg gorfforol oedd hon i ddechrau sef neidio a chydbwyso.  Datblygodd y dasg i fod yn llawer fwy wrth i’r plant roi cyfarwyddiadau i’w gilydd er mwyn dilyn llwybrau penodol ar draws yr ynys.  Creodd y plant eu mapiau trysor eu hunain cyn rhaglennu beebot i deithio o’r gogledd i’r de er mwyn darganfod y trysor.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r cynllunio medrus hwn, mae gan lawer o blant fedrau rhifedd ardderchog ac mae’r rhan fwyaf yn caffael eu medrau yn hyderus ac yn annibynnol iawn ar draws y meysydd dysgu.  Mae gan y mwyafrif ymwybyddiaeth dda iawn o siapiau dau ddimensiwn cyffredin yn ogystal â nodweddion siapiau cymhleth fel seren a phentagon wrth greu darluniau yn ymwneud â’r thema.  Mae’r lleiafrif yn enwi ac yn adnabod siapiau hanner a chwarter cylch yn gywir wrth eu defnyddio i greu clytweithiau o long môr-leidr a pharot lliwgar.  Mae ychydig yn datblygu medrau creu a darllen map arbennig o dda ac yn gwybod bod angen dal map o ynys trysor gyda’r gogledd ar i fyny.  Maent yn rhoi cyfarwyddiadau clir ar lafar ar sut i fynd o un ochr yr ynys i’r llall ynghyd â llunio llwybr er mwyn darganfod y trysor.  Mae llawer yn trin ystod eang o offer mathemateg yn fedrus er mwyn rhifo a dosbarthu gwrthrychau’n gywir gan ddefnyddio iaith fathemategol briodol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae nifer o ymarferwyr eisoes wedi ymweld â’r lleoliad er mwyn gwella darpariaeth ar gyfer y medrau ar draws y cwricwlwm

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Cafodd ysgolion Bryngwyn a Glan-y-Môr eu ffedereiddio’n ffurfiol ym Medi 2014 gan ddod yn beilot ar gyfer ffederasiynau uwchradd yng Nghymru.  Maent 7 milltir oddi wrth ei gilydd.  Ysgol gymunedol, gymysg 11-16 oed yw Ysgol Bryngwyn.  Mae wedi’i lleoli yn Nafen, ar ochr gogledd ddwyreiniol Llanelli, Sir Gaerfyrddin ac mae disgyblion o rannau o ganol y dref ac o nifer o bentrefi cyfagos yn mynychu’r ysgol.  Mae 1,050 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae tua 20% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.

Ysgol gymunedol 11-16 ym Mhorth Tywyn, Sir Gaerfyrddin yw Glan-y-Môr, gyda 480 o ddisgyblion ar y gofrestr, ac mae tua 30% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae’r ddwy ysgol nid yn unig yn gweithio mewn partneriaeth â’i gilydd, maent hefyd yn gweithio mewn partneriaeth agos â chlwstwr o ysgolion cynradd, ysgolion uwchradd eraill yn yr ardal a’r coleg Addysg Bellach lleol.  Mae’r ddwy ysgol yn ysgolion arloesi ac ysgolion creadigol arweiniol

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae arweinyddiaeth yn ysgogwr allweddol ar unrhyw daith wella ysgolion, hyd yn oed fwy felly yng nghyd-destun ffederasiynau lle mae disgwyliad bod arweinwyr ar draws sefydliadau yn gweithredu’n ymreolaethol.  Mae ffederasiynau newydd yn cynnig cyfleoedd gwerthfawr i rannu arfer orau gyda chynulleidfaoedd newydd, datblygu safbwyntiau gwahanol a darparu symbyliad newydd ar gyfer newid.  Mae rheolaeth effeithiol ar ffederasiynau yn mynnu datblygu arweinyddiaeth wirioneddol ddosbarthedig ar bob lefel ac, yn bwysicaf, drwy sefydliadau ac ar draws sefydliadau.  Y model arweinyddiaeth ddosbarthedig hwn sydd wedi galluogi gwneud cynnydd cyflym ar draws y gyd-ddarpariaeth.  Dros gyfnod, mae model arweinyddiaeth deinamig a chydweithredol wedi datblygu.  Yn y ddwy ysgol, ceir uchelgais a brwdfrydedd i sicrhau deilliannau gwell a lefelau cadarn o les disgyblion a’r set o fedrau cywir i sicrhau hyn.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yr her wreiddiol i’r ddwy ysgol oedd datblygu strwythurau uwch arweinyddiaeth newydd a fyddai’n galluogi arweinyddiaeth effeithiol yn y ddwy ysgol wrth fodloni gofynion presennol ar lefel ysgol gyfan, lefel leol a lefel genedlaethol.  I fynd i’r afael â hyn, ymgymerodd yr holl arweinwyr â rolau ar draws y ffederasiwn ochr yn ochr â’u rolau yn yr ysgol, gyda phob aelod o’r uwch dîm arwain yn cael cyfrifoldebau ffederasiwn “ymbarél”.  Dros gyfnod, mae’r her o weithredu ar draws ddau safle wedi ysgogi’r ysgol i fod yn fwy pragmatig o ran ei dull arwain.  Er enghraifft, mae dyletswyddau rheolwyr llinell a arferai gael eu dosbarthu ar draws yr Uwch Dîm Arwain cyfan ac ar draws safleoedd y ddwy ysgol wedi datblygu fel bod arweinwyr canol yn cael mwy o fynediad at gysylltiadau’r Uwch Dîm Arwain sy’n gweithio ar eu safle.

Er mwyn i ffederasiwn weithio, roedd yn hanfodol hefyd creu diwylliant o arloesi ac atebolrwydd ar lefel arweinwyr canol.  Roedd y cyfle a grëwyd gan ffederasiwn i weithio mwy mewn partneriaeth, a’r fraint unigryw i staff weithio ar draws ysgolion ac i rannu syniadau a phrofiadau addysgol, yn allweddol i hyn.  Hyd yma, yn nhair blynedd gyntaf y ffederasiwn, mae 34 aelod o staff wedi elwa yn sgil ymgymryd â chyfrifoldebau arwain ychwanegol ar lefel adrannol, ysgol gyfan a ffederasiwn, gan arwain at gyfleoedd newydd pwysig ar gyfer datblygiad proffesiynol parhaus.  Mae hyn wedi cynyddu gallu arweinyddiaeth yr ysgol ac wedi gwella ei gwydnwch i reoli newid yn effeithiol yn y dyfodol.

Roedd yn bwysig hefyd sicrhau bod corff llywodraethol y ffederasiwn yn darparu lefel gyson uchel o her a chymorth i’r ysgol, ac i ddatblygu llywodraethu cadarn, arloesol a fyddai’n darparu cyfeiriad strategol cryf ac atebolrwydd i’r ffederasiwn.  Roedd yn hollbwysig creu llywodraethu cefnogol i’w gilydd, ac eto llywodraethu ymreolaethol yn lleol ar gyfer Bryngwyn a Glan-y-Môr. Byddai hyn yn galluogi’r ysgolion i ffynnu a hefyd cadw nodweddion unigryw eu cymunedau eu hunain a’r poblogaethau a wasanaethir ganddynt.

I gyflawni’r nodau hyn, mae’r ysgol wedi datblygu model arweinyddiaeth sy’n canolbwyntio ar y “6C”:

1. Cysondeb – mae sicrhau ansawdd darpariaeth, mynediad at adnoddau a datblygu cymorth arbenigol ar draws y ffederasiwn wedi lleihau amrywio o fewn yr ysgolion ac ar draws y ffederasiwn.

2. Cydweithio – wrth i gydweithio ddod yn fwy naturiol a sefydledig, mae’r ysgol yn gweithio’n graffach, ac yn gwella ei harferion.

3. Cynnig Her – defnyddio cyd-destun a data i osod targedau heriol sy’n symud y dysgwr yn ei flaen a pheidio byth ag anghofio’r angen i ddisgyblion fwynhau eu profiadau yn yr ysgol.  Mantra’r ysgol ar gyfer disgyblion a staff yn syml yw, ‘bod y gorau y gallant fod’.  Mae hunanarfarnu a chynllunio gwelliant trwyadl, cadarn ac ystyrlon ar draws y ffederasiwn wedi sicrhau gwelliannau rhagorol i safonau, profiadau dysgu, ac wedi arwain at addysgu o safon uchel yn barhaus.

4. Capasiti – trwy ddefnyddio medrau ac arbenigedd cyfunol yr holl staff i rannu arfer dda ac annog sgwrs ynghylch addysgeg, mae’r ysgol yn gwella profiad y dysgwr a’r ymarferwr.  Mae’r ysgol yn ceisio newid a gwella’n gyson, wrth ragweld beth sydd ar y “gorwel” a cheisio cynllunio ar ei gyfer yn bwyllog, yn ddadansoddol ac yn effeithiol.

5. Creu Hinsawdd – Mae hyrwyddo diwylliant o “Ymddiriedaeth a Sgwrs” ar draws y ffederasiwn wedi bod yn hanfodol i lwyddiant yr ysgol.  Mae cydweithwyr i gyd yn ymboeni’n angerddol ynglŷn â beth maent yn ei wneud ac yn deall pwysigrwydd gweithio gyda’i gilydd i gyflawni gwelliant i’r holl ddysgwyr.  Mae hyn yn ymestyn dros feysydd academaidd a meysydd bugeiliol.  Uchelgais syml yr ysgol i’w disgyblion yw y bydd yn eu helpu i ‘adeiladu bywyd’ iddyn nhw eu hunain.

6. Cystadleuaeth: mae cystadleuaeth iach a chyfeillgar rhwng ysgolion ac ar draws adrannau o fewn y ffederasiwn, ac mae hyn wedi helpu gwella safonau.  Mae safonau yn uchel iawn yn y ddwy ysgol.  Mae Glan-y-Môr wedi gweld gwelliant sylweddol mewn deilliannau o flwyddyn i flwyddyn ers ffedereiddio, ac mae Bryngwyn wedi cynnal ei safonau, gan gyflawni rhai o’r canlyniadau gorau erioed yn y 4 o’r 5 mlynedd diwethaf.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Yn ogystal â’r gwelliannau mewn deilliannau disgyblion a nodwyd uchod, mae’r ffederasiwn wedi datblygu ymagwedd arloesol at wobrau a chosbau sydd wedi arwain at welliannau sylweddol mewn lles disgyblion ac agweddau cadarnhaol at ddysgu.  Mae cydweithio, yn cynnwys cyfarfodydd ar y cyd ac arsylwi a rhannu arferion gorau ac adnoddau, wedi gweithio fel sbardun i welliannau ar draws y cwricwlwm, sydd yn eu tro wedi bod yn ysgogwyr allweddol ar gyfer ymgysylltu a deilliannau gwell i grwpiau o ddisgyblion.  Erbyn hyn, mae gan ddisgyblion, rhieni, staff a llywodraethwyr ymdeimlad cryf o berthyn i’r ffederasiwn ac mae pob ysgol yn teimlo gwir falchder yn eu cyflawniadau ar y cyd.  Mae arwyddair yr ysgol, sef ‘rhoi o’n gorau’, yn ymgorffori penderfyniad y ddwy ysgol i gyflawni rhagoriaeth, ond mae hefyd yn cyfleu ei ffocws ar bob unigolyn yn rhoi o’i orau glas i wireddu ei botensial.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Caiff arfer dda ei rhannu drwy sgwrs agored a gonest yn seiliedig ar hunanarfarnu trwyadl sy’n dathlu cryfderau ac yn cynyddu’r uchelgais i wella mwy fyth.  Mae staff ar bob lefel yn dadansoddi eu cryfderau a meysydd i’w datblygu gyda rheolwyr llinell.  Mae rhaglen hyfforddi a mentora bersonoledig iawn ar waith ar gyfer pob un o’r staff: caiff athrawon eu paru’n ofalus ag ymarferwyr arweiniol o fewn y ffederasiwn ac ar draws y ffederasiwn.  Anogir staff ar bob lefel i ymgymryd â rôl arweiniol ar draws y ffederasiwn ar ffurf ‘Teachmeets’, digwyddiadau HMS a fforymau addysgu a dysgu lle mae staff yn cyfranogi mewn sgwrs broffesiynol fywiog wrth rannu strategaethau sy’n amrywio o arfer yn yr ystafell ddosbarth i arferion arweinyddiaeth effeithiol.  Defnyddir fforymau digidol i ymgorffori arfer dda a pharhau i rannu gyda mwy o staff dros gyfnod.

Lle bo modd, archwilir cyfleoedd y tu hwnt i’r ffederasiwn hefyd wrth i staff gael eu hannog i rannu’u cryfderau gyda chydweithwyr o ysgolion eraill o fewn y teulu o ysgolion ac ar draws y rhanbarth.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol y Gogarth yn ysgol arbennig ddydd a phreswyl wedi’i lleoli yn nhref arfordirol Llandudno. Dyma’r unig ysgol arbennig a gynhelir gan awdurdod lleol Conwy. Ar hyn o bryd, mae 223 o ddisgyblion rhwng 3 ac 19 oed ar y gofrestr. Mae gan bob un o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig ar gyfer anawsterau dysgu cymedrol a difrifol, anawsterau dysgu dwys a lluosog neu anhwylderau’r sbectrwm awtistig. Mae’r ysgol yn rheoli cyfleuster preswyl sy’n cynnig lleoliadau tymor byr i ddisgyblion sy’n mynychu’r ysgol.  Hefyd, mae’r ysgol yn cynnig cartref i nifer o wasanaethau allweddol eraill, gan gynnwys y tîm gwaith cymdeithasol ar gyfer plant ag anableddau, y tîm allgymorth ar gyfer anhwylderau’r sbectrwm awtistig, y gwasanaeth cymorth synhwyraidd a chanolfan datblygiad plant, ar gyfer Conwy.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn 2010, dechreuodd Ysgol y Gogarth brosiect cydweithredol gyda Phrifysgol Bangor i ddatblygu arfer yn seiliedig ar dystiolaeth ym maes cymorth ymddygiad cadarnhaol.  Yn y lle cyntaf, cyflogodd yr ysgol ddadansoddwr ymddygiad a sicrhaodd ymgynghoriaeth gan y brifysgol gyda’r nod o dargedu disgyblion yr oedd eu hymddygiadau heriol yn golygu bod eu lleoliadau ysgol mewn perygl o chwalu.  Ers hynny, mae ffocws y gwaith hwn wedi ymestyn i gynnwys ymagweddau ataliol, ymyrryd yn gynnar, yn y cyfnod sylfaen, ac i ddatblygu ymagweddau ymddygiad cadarnhaol ysgol gyfan sy’n cynorthwyo disgyblion unigol i reoli’u hymddygiad eu hunain.  Mae’r gwaith wedi’i seilio ar gydweithio amlddisgyblaethol effeithiol ac mae’n mynd i’r afael  â datblygu medrau ymddygiadol, cymdeithasol, cyfathrebu ac addysgol disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu weithgaredd

Mae model cymorth ymddygiad cadarnhaol yr ysgol yn seiliedig ar gydweithio agos rhwng athrawon, dadansoddwyr ymddygiad a gweithwyr proffesiynol eraill.  Y nod yw addysgu’r medrau sydd eu hangen ar ddisgyblion i gyrraedd eu potensial llawn a lleihau rhwystrau rhag dysgu.  Mae dadansoddwyr ymddygiad yn cynorthwyo athrawon i ddylunio rhaglenni i wella cyfathrebu, addysgu medrau academaidd, a lleihau ymddygiadau sy’n tarfu ar eraill sydd yn rhwystro’r dysgu.  Dros gyfnod, mae’r ysgol wedi datblygu pedwar maes arfer ac ymchwil:

1) BESST (model Addysgu Prydeinig Cynnar Ysgolion Arbennig / British Early Special School Teaching model): dull addysgu a dull rheoli ystafell ddosbarth a ddatblygwyd gan yr ysgol mewn cydweithrediad â’r brifysgol ar gyfer disgyblion yn y cyfnod sylfaen

2) STEPS: rhaglen a ddatblygwyd gan yr ysgol i gynorthwyo disgyblion i reoli’u hymddygiad a’u hymgysylltiad eu hunain

3) Cynlluniau ymddygiad unigol i gynorthwyo disgyblion ag ymddygiad heriol

4) Ymagwedd ysgol gyfan at gymorth ymddygiad cadarnhaol

Mae’r dull BESST yn sicrhau bod yr holl ddisgyblion yn y cyfnod sylfaen yn derbyn cwriclwm unigoledig wedi’i gynllunio i’w galluogi i ddysgu’n llwyddiannus.  Nod y model yw sicrhau bod disgyblion yn dysgu’r medrau sydd eu hangen arnynt i gyfathrebu a llwyddo yn yr ysgol, gan sicrhau profiad cadarnhaol o’r ysgol o’r dechrau’n deg.

Nod rhaglen STEPS yw cynorthwyo disgyblion y mae angen cymorth ychwanegol arnynt i reoli a monitro’u hymddygiad eu hunain, eu medrau cymdeithasol a’u hymgysylltiad â dysgu wrth iddynt symud drwy’r ysgol.  Mae’n cynnig cyfleoedd rheolaidd i ddisgyblion fyfyrio ar eu cynnydd, yn ymgorffori cymhelliannau i gyflawni ac yn cynnwys cyfleoedd perthnasol i gynyddu’n raddol lefel yr her o ran disgwyliadau o ymddygiad disgyblion.

Caiff cynlluniau ymddygiad unigol eu rhoi ar waith ar gyfer disgyblion y mae angen cymorth targedig pellach arnynt.  Mae’r rhain yn darparu ymagwedd gyson i staff sy’n eu galluogi i fynd i’r afael ag ymddygiadau sy’n rhwystro dysgu ac i roi’r rhain ar waith yn effeithiol ar draws y diwrnod ysgol.  Cynhelir asesiad ymddygiad gweithredol o ddisgyblion gan ddadansoddwyr ymddygiad a thimau dosbarth o athrawon a staff cymorth.  Wedyn, mae dadansoddwyr ymddygiad yn hyfforddi staff o ran y ffordd orau i weithredu’r cynlluniau, monitro’u heffaith a’u diwygio fel bo’r angen.  Mae hyfforddiant cyfathrebu gweithredol ar gyfer disgyblion yn elfen allweddol o’r rhan fwyaf o gynlluniau ymddygiad, gan alluogi disgyblion i gynyddu cyfathrebu priodol ac felly lleihau ymddygiadau heriol.

Mae’r ymagwedd ysgol gyfan at gymorth ymddygiad cadarnhaol yn ymgorffori’r holl strategaethau hyn mewn model rheoli ymddygiad sydd wedi’i strwythuro’n ofalus.  Mae’r ffocws ysgol gyfan hwn yn sicrhau bod disgyblion ym mhob cyfnod o’u haddysg yn ymgysylltu â disgwyliadau’r ysgol, ac mae’n darparu cyfleoedd rheolaidd ac ystyrlon i gydnabod cynnydd a chyflawniadau disgyblion.  Mae cysondeb a chydlyniant y model hwn yn galluogi ymagwedd gynyddol a fesul cam at ddatblygu ymddygiadau, gyda’r nod o effeithio’n gadarnhaol ar ddysgu ac annibyniaeth disgyblion yn yr ysgol a thu hwnt.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Ers y cydweithio cychwynnol gyda’r brifysgol, mae’r ysgol wedi cyflogi saith o ddadansoddwyr ymddygiad eraill i gynorthwyo ac arfarnu arfer, gan ehangu’u gwaith ar draws yr ysgol.  Mae’r model wedi galluogi’r holl ddisgyblion i gadw’u lleoliadau yn llwyddiannus yn yr ysgol.  Mae hyn wedi golygu, er enghraifft, na fu unrhyw waharddiadau parhaol o’r ysgol dros y tair blynedd diwethaf.  Caiff disgyblion eu cynnwys ym mhob agwedd ar yr ysgol ac mae ychydig ohonynt yn mynychu darpariaeth y brif ffrwd yn rheolaidd.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer mewn BESST drwy astudiaeth atgynhyrchu lle cynorthwywyd chwe ysgol i roi’r model BESST ar waith.  Roedd y cymorth hwn yn cynnwys mynychu cynhadledd, cyfarfodydd grŵp a deialog barhaus gyda’r ysgol.

Mae’r ysgol wedi rhannu’i gwaith yn datblygu’r rhaglen STEPS gydag ysgolion arbennig rhanbarthol drwy gyflwyniadau mewn cynadleddau a thrwy gydweithio rhwng ysgolion lleol.

Mae dadansoddwyr ymddygiad a gyflogwyd gan yr ysgol wedi cyflwyno’u gwaith yn y ddau faes mewn cynadleddau yn rhanbarthol ac yn rhyngwladol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol y Gogarth yn ysgol arbennig ddydd a phreswyl wedi’i lleoli yn Llandudno. Dyma’r unig ysgol arbennig a gynhelir gan awdurdod lleol Conwy. Ar hyn o bryd, mae 223 o ddisgyblion rhwng 3 ac 19 oed ar y gofrestr. Mae gan bob un o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig ar gyfer anawsterau dysgu cymedrol a difrifol, anawsterau dysgu dwys a lluosog neu anhwylderau’r sbectrwm awtistig. Mae’r ysgol yn rheoli darpariaeth breswyl ac yn cynnig cartref i nifer o wasanaethau cymorth allweddol eraill.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

I ymateb i’r fenter Llwybrau Galwedigaethol 14-19 yn y lle cyntaf, adolygodd yr ysgol ei chwricwlwm er mwyn gwella ystod y profiadau dysgu ymarferol sydd ar gael i ddisgyblion.  Roedd hyn yn cynnwys datblygu darpariaeth alwedigaethol yn yr ysgol, yn ogystal â gwaith ar y cyd â’r coleg addysg bellach lleol i ddylunio cyrsiau pwrpasol, lle bo’n briodol.  Mae partneriaeth effeithiol yr ysgol gyda rhwydwaith Conwy 14-19 wedi helpu sicrhau bod disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY) yn cael eu cynnwys wrth ddatblygu gweledigaeth strategol ar draws y sir gyda ffocws clir ar anghenion disgyblion unigol i’w cefnogi wrth iddynt drosglwyddo i’r coleg.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu weithgaredd

Ar ôl datblygu cwricwlwm mwy galwedigaethol yn yr ysgol, adolygodd yr ysgol effeithiolrwydd disgyblion yn trosglwyddo i’r coleg. Bryd hynny, daeth yn amlwg, oherwydd yr ystod gynyddol o brofiadau dysgu a oedd ar gael i ddisgyblion, bod proffil eu medrau, gwybodaeth a’u huchelgais wedi newid.  Yn hanfodol, nid oedd cyrsiau coleg a oedd ar gael i grŵp penodol o ddisgyblion ADY i weld yn cynnig dilyniant priodol mwyach.

Ym Mawrth 2014, chwaraeodd Ysgol y Gogarth ran allweddol yn sefydlu Grŵp Trosglwyddo Dysgwyr ADY i Addysg Bellach Conwy a Sir Ddinbych.  Roedd hwn yn grŵp amlddisgyblaethol oedd yn cael ei gefnogi gan rwydwaith Conwy 14-19, a’i nod oedd gwella trosglwyddo disgyblion rhwng yr ysgol a’r coleg addysg bellach. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r Grŵp Trosglwyddo Dysgwyr ADY i Addysg Bellach wedi cynnig fforwm gwerthfawr i weithwyr proffesiynol o golegau, ysgolion, gwasanaethau cymdeithasol, Gyrfa Cymru a’r asiantaethau perthnasol eraill i nodi rhwystrau rhag trosglwyddo’n llwyddiannus a rhoi ffyrdd ar waith i wella hyn.  Mae hyn wedi arwain at gyfathrebu gwell, rhannu gwybodaeth yn well a mwy o gydweithio rhwng yr holl bartïon.  Dros gyfnod, mae hyn wedi helpu cyflawni cydweddiad agosach rhwng anghenion disgyblion ac ystod y cyrsiau sy’n cael eu cynnig yn y coleg addysg bellach lleol.  Er enghraifft, datblygodd y coleg gwrs newydd wedi’i ddylunio’n benodol i fodloni anghenion disgyblion yn yr ysgol a oedd yn fwy abl, ac a oedd yn cynnig mwy o gyfleoedd i ddisgyblion wedyn i symud ymlaen i gyrsiau prif ffrwd yn y coleg.

Ar hyn o bryd, mae’r grŵp hwn yn ymestyn y dull cydweithio hwn er mwyn ehangu ystod y cyrsiau a chymwysterau sydd ar gael i ddisgyblion yng nghyfnod allweddol 4.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r Grŵp Trosglwyddo Dysgwyr ADY i Addysg Bellach yn parhau i gyfarfod yn rheolaidd, ac mae darpariaeth leol o flwyddyn i flwyddyn wedi’i hadolygu yn yr ysgol, colegau lleol a bwrdd y rhwydwaith 14-19 lleol.  Mae’r grŵp wedi rhannu ei ganfyddiadau gyda Gyrfa Cymru a’r adran gwasanaethau cymdeithasol lleol.  Mae staff o’r ysgol wedi rhannu canlyniadau’r dull cydweithio gyda darparwyr addysg bellach ac wedi llunio astudiaethau achos i’w defnyddio gan Gyrfa Cymru.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf yn ysgol ddynodedig Gymraeg i ddisgyblion 11-18 oed ac mae ynddi 1,132 o ddisgyblion. Lleolir yr ysgol yn Ystum Taf ac mae’n gwasanaethu canolbarth dinas Caerdydd o’r gogledd i’r de. Mae 17.9% o’r disgyblion yn byw mewn ardaloedd sydd ymhlith yr 20% mwyaf difreintiedig yng Nghymru ac mae 10.1% o ddisgyblion yn gymwys i brydau ysgol am ddim. Mae tua 36% o’r disgyblion yn dod o gartrefi lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad gartref ond mae pob disgybl yn astudio’r Gymraeg fel iaith gyntaf. Canran fechan iawn o ddisgyblion sy’n hanu o gefndiroedd ethnig lleiafrifol
Derbynia’r ysgol ddisgyblion o’r ystod llawn o allu. Mae 20% o ddisgyblion ar gofrestr anghenion dysgu ychwanegol gydag ychydig dros 1% o ddisgyblion â datganiad o anghenion addysgol arbennig. Mae canolfan adnoddau i ddisgyblion ag anghenion dysgu dwys o bob rhan o’r awdurdod addysg lleol wedi ei lleoli yn yr ysgol ac mae ynddi 12 o ddisgyblion.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Ers rhai blynyddoedd, mae’r ysgol wedi creu Datganiad syml 3 gair : ‘Cymreictod, Cwrteisi, Parch’  ac adlewyrchir prif ddyheadau’r ysgol yn y datganiad hwn ac yn arwyddair yr ysgol : ‘Coron Gwlad ei Mamiaith’. Y nod yn syml ydy creu cymuned ysgol croesawgar, cynhaliol a chyfeillgar a dinasyddion cyflawn, parchus a Chymreig. Mae’r nodau hyn yn treiddio drwy holl galendr a gweithgareddau’r ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

  • Mae sustem fugeilio gref gan yr ysgol sy’n rhoi pwyslais ar adnabod yr unigolyn o ran cefndir, anghenion academaidd a lles. Hyrwyddir ymdeimlad cryf o falchder ac uchelgais academaidd yn y disgyblion.
  • Ystyrir a gwerthfawrogir amrywiaeth cefndiroedd  y disgyblion, mae’r cwricwlwm a’r gweithgareddau ehangach yn cefnogi cydraddoldeb drwy roi cyfle i bob unigolyn ddatblygu yn academaidd a chymdeithasol.
  • Cynigir darpariaeth arbennig er mwyn hyrwyddo gwerthoedd dinasyddiaeth dda a moesoldeb e.e. sesiynau boreol sy’n cynnwys rhaglen eang o weithgareddau ysbrydol neu foesol diddorol. Hyrwyddir gwerthoedd fel gonestrwydd, tegwch a pharch yn gyson e.e.trwy wersi Addysg Grefyddol caiff y disgyblion gyfleoedd i fyfyrio ar eu bywydau a’u credoau eu hunain a phobl eraill, eu hamgylchedd a’r cyflwr dynol, ac ystyried cwestiynau sylfaenol bywyd. Rhoddir  pwyslais mawr ar fod yn gymuned  a chyfranna’r disgyblion yn hael at weithgareddau cymunedol ac at elusennau.
  • Un o nodweddion eithriadol yr ysgol yw cyfranogiad a llwyddiant canran uchel o ddisgyblion ym meysydd chwaraeon, cerddoriaeth a drama yn lleol, cenedlaethol a rhyngwladol. Caiff y disgyblion gyfleoedd i gyfarfod a chymdeithasu gyda chyfoedion ac oedolion sydd yn rhoi profiadau cyfoethog iddynt. Anogir pob disgybl i gymryd rhan yn ein holl weithgareddau allgyrsiol e.e. celf, TGCh, gwyddoniaeth, dadlau, Sgwad Sgwennu, Clwb Cristnogol, ymweliadau ayyb.
  • Mae rhaglen addysg bersonol a chymdeithasol yr ysgol yn llawn gweithgareddau cyfoes a defnyddiol sydd yn helpu paratoi disgyblion at bob agwedd o fywyd e.e. addysg rhyw a pherthynas, byw’n ddiogel a sut i fod yn ddinesydd da. Mae’r ysgol yn parhau i addysgu’r pwnc 1 wers bob pythefnos i bawb yn CA3 ac i bawb yn CA4 nad ydynt yn astudio Gwyddoniaeth Triphlyg a gwelir o holiaduron bod y disgyblion yn elwa o’r trefniant hwn.
  • O ran y Cyngor Ysgol, mae 6 pwyllgor gwahanol (gyda hyd at 80 disgybl ymhob un) wedi’u sefydlu  – LLais y Disgybl (pwyllgor i gael barn y disgyblion ar bob agwedd o fywyd yr ysgol), BYG (Byw yn y Gymraeg), Amgylchfyd, CyfarTaf (pwyllgor i hybu cydraddoldeb ymhob maes)  Iechyd a Bwyd a Chwaraeon,  sy’n galluogi i ganran uchel iawn o ddisgyblion gael llais ym mhenderfyniadau’r ysgol.
  • Mae sustem lysol gryf yn yr ysgol sydd yn cynnig amryw weithgareddau i’r holl ddisgyblion. Cynhelir cyfarfodydd bob pythefnos a  gwyliau ysgol gyfan bob tymor e.e. Eisteddfod ysgol, Gŵyl Chwaraeon. Mae’r Eisteddfod yn ddigwyddiad mawr lle estynnir y cyfnod cofrestru i 40 munud am hanner tymor er mwyn i’r  disgyblion gydweithio gyda’i gilydd; cyfranna hyn yn helaeth at y syniad o berthyn ac ethos gynhaliol, gymdeithasol yr ysgol.
  • Cynigir amgylchedd gweithio symbylus ac awyrgylch ysgogol e.e. mae’r dosbarthiadau, y coridorau a’r mannau cyhoeddus wedi’u haddurno gyda gwaith y disgyblion, posteri ac arddangosfeydd ac mae gan yr ysgol ystod eang o adnoddau dysgu cyfoes o ansawdd uchel.
  • Mae’r ddarpariaeth o ran cymorth i’r disgybl yn eang e.e. ceir cynllun Buddy rhwng y disgyblion iau ac hŷn, ELSA, Talkabout, mudiad Seren sy’n cael ei redeg gan y 6ed ac sy’n gyfle i drafod unrhyw broblemau gan ddisgyblion iau, Cwnselydd, Nyrs, Swyddog Heddlu, gweithiwr allweddol, Mentor Ieuenctid Allanol ayyb. Yn ogystal, cydweithir yn effeithiol gydag ystod eang o asiantaethau allanol er mwyn cefnogi lles, iechyd a datblygiad cymdeithasol disgyblion.
  • Rydym wedi blaenoriaethu i ddisgyblion ddatblygu iechyd meddwl cadarnhaol. Trafodir y pwnc mewn gwasanaethau, gwersi ABCh, Munud i Feddwl, Llais y Disgybl a chynhelir sesiynau ymlacio a sesiynau meddylgarwch yn wythnosol sydd wedi cael effaith gadarnaol ar les disgyblion ar draws yr ysgol.
  • Mae trefniadau effeithiol ar gyfer adnabod, cefnogi a monitro anghenion dysgu ychwanegol disgyblion sy’n cynnwys ystod helaeth o strategaethau a threfniadau effeithiol.
  • Mae gan yr ysgol ganolfan adnoddau ar gyfer disgyblion ag anawsterau dysgu dwys a sicrheir bod y disgyblion yn integreiddio’n llwyddiannus i fywyd yr ysgol brif lif gan elwa’n llawn o’r cyfleoedd eang trawsgwricwlaidd sydd ar gael. Mae hyn yn cyfoethogi profiadau dysgu holl ddisgyblion yr ysgol.
  • Mae cynlluniau Trosglwyddo cryf rhwng yr ysgol a’r ysgolion cynradd; cynhelir hyd at 10 digwyddiad yn flynyddol ac felly, mae’r disgyblion cynradd yn dod i arfer â safonau ac ethos yr ysgol cyn eu bod yn ddisgyblion yma.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

  • Mae holiaduron disgyblion a rhieni yn dangos bodlonrwydd gyda’r ysgol – yn yr holiaduron diweddaraf, roedd bron pob un disgybl wedi nodi eu bod yn mwynhau bod yn ddisgyblion yn yr ysgol ac roedd y rhan fwyaf o’r rhieni yn dweud bod y disgyblion yn hoffi’r ysgol.
  • Nodwedd amlwg o’r ysgol yw ymddygiad gwaraidd bron pob disgybl yn eu gwersi ac o gwmpas yr ysgol a dangosir lefel uchel iawn o barch tuag at eu cyd-ddisgyblion, staff yr ysgol ac ymwelwyr.
  • Teimla’r rhan fwyaf o’r disgyblion bod y staff yn eu parchu a bod yr ysgol yn eu helpu i ddeall a pharchu pobl o gefndiroedd eraill.
  • Mae’r holl gyfleoedd allgyrsiol yn cynyddu hunanwerth a sgiliau cyfathrebu a chymdeithasol y disgyblion gan eu helpu i fod yn ddinasyddion da.
  • Mae’r holl gyfleoedd LLais y Disgybl yn cynyddu hunanwerth, hunanbarch a sgiliau cyfathrebu y disgyblion ac yn sicrhau bod cydraddoldeb yn cael ffocws amlwg.
  • Mae’r amrywiol agweddau o gymorth sydd ar gael yn cyfrannu’n helaeth at iechyd meddwl y disgyblion.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Yn lleol, sirol a chenedlaethol, mae enw da yr ysgol yn destun canmoliaeth mewn nifer o feysydd allgyrsiol a rhennir ein harferion da yn gyson trwy gylchlythyron, a thrwy gyfryngau cymdeithasol megis Twitter. Rhennir arfer dda rhwng ysgolion mewn fforymau megis CYDAG ac yn lleol trwy BroPlasTaf.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf yn ysgol ddynodedig Gymraeg i ddisgyblion 11-18 oed. Cynhelir yr ysgol gan awdurdod addysg lleol Caerdydd ac mae’n gwasanaethu canolbarth dinas Caerdydd o’r gogledd i’r de.  Mae ynddi 1,132 o ddisgyblion.  Derbynia’r ysgol ddisgyblion o’r ystod llawn o allu.  Mae 20% o ddisgyblion ar gofrestr anghenion dysgu ychwanegol gydag ychydig dros 1% o ddisgyblion â datganiad o anghenion addysgol arbennig. Mae canolfan adnoddau arbenigol i ddisgyblion ag anghenion dysgu dwys o bob rhan o’r awdurdod addysg lleol wedi ei lleoli yn yr ysgol. Mae ynddi 13 o ddysgwyr.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Sail gweledigaeth yr ysgol yw cynhwysiant academaidd a chymdeithasol i bawb, a sicrhau bod mynediad gan bawb at holl weithgareddau cymuned yr ysgol.  Er mwyn llwyddo yn hyn, gwneir pob ymdrech bosib i addasu’r ddarpariaeth ac, yn allweddol, i ymateb yn hyblyg i anghenion pob dysgwr.  Un ffactor allweddol sy’n galluogi hyn yw sicrhau dealltwriaeth lawn o anghenion pob dysgwr, ac yna sicrhau bod y ddealltwriaeth hon yn cael ei chyfathrebu’n effeithiol ymysg holl staff yr ysgol.  Rhoddir ffocws glir ar hybu lles holl ddysgwyr yr ysgol, gan ddeall bod hyn yn ein galluogi i ddiwallu anghenion academaidd dysgwyr yn effeithiol.

Mae’r ddarpariaeth ar gyfer addysgu, cefnogi a gofalu am ddisgyblion ag anawsterau dysgu dwys yn y ganolfan adnoddau arbenigol yn ardderchog. Nodwedd eithriadol o hyn yw’r modd y mae’r staff yn sicrhau bod y disgyblion hyn yn integreiddio’n hynod o lwyddiannus i fywyd yr ysgol brif lif ac yn elwa’n llawn o’r cyfleoedd eang trawsgwricwlaidd sydd ar gael. Mae hyn yn cyfoethogi profiadau dysgu holl ddisgyblion yr ysgol (Estyn, 2017).

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

  1. Cynhwysiant academaidd a chymdeithasol – Cynigir ystod eang o ymyraethau ar gyfer dysgwyr ag ADY er mwyn hybu sgiliau llythrennedd, rhifedd, iaith a lleferydd a sgiliau cymdeithasol a datblygiad emosiynol ac i sicrhau bod y ddarpariaeth orau posib gan bob dysgwr.  Fel rheol, cynhelir ymyraethau dros gyfnod byr o amser a chynigir targedau penodol i ddysgwyr dros gyfnod yr ymyrraeth.  O ganlyniad i’r ffocysu dwys hwn, gwelir bod dysgwyr yn gwneud cynnydd da iawn. Arfernir effeithiolrwydd ac effaith pob ymyrraeth yn ofalus iawn.  I’r dysgwyr â’r anghenion mwyaf dwys, darperir cwricwlwm unigol er mwyn sicrhau bod pob dysgwr yn cyflawni ei botensial.  Gwelir ffocws gref ar ddatblygiad sgiliau bywyd, yn enwedig i’r dysgwyr hynny â’r anghenion mwyaf dwys.  Nodwedd eithriadol ar gynhwysiant yw’r ffordd y mae’r dysgwyr ag anghenion dwys a chymhleth yn cael eu cynnwys yng nghymuned yr ysgol.  Cynigir cefnogaeth i’r dysgwyr hynny er mwyn sicrhau mynediad at weithgareddau cymdeithasol yr ysgol, a gwelir bod nifer o ddysgwyr ag anghenion llai dwys hefyd yn manteisio ar hyn, gan hybu cynhwysiant pawb a chyfoethogi profiadau dysgu holl ddisgyblion yr ysgol.
  2. Dealltwriaeth lawn o anghenion – Rhoddir ffocws gref ar gasglu gwybodaeth am ddysgwyr cyn iddynt drosglwyddo i’r ysgol a sicrhau bod y wybodaeth sydd gan bartneriaid cynradd, rhieni a dysgwyr, ac asiantaethau allanol lle bo’n berthnasol, yn hygyrch i staff.  Gwneir hyn trwy lunio Proffil Unigol ar gyfer pob dysgwr ag ADY.  Cryfderau a diddordebau’r dysgwr yw man cychwyn y Proffil, ac ychwanegir at hwn ddisgrifiad o anghenion y dysgwr a strategaethau dysgu sydd wedi’u llunio’n benodol gan arweinwyr ac arbenigwyr yr Adran Gynhwysiant.  Cynhelir asesiadau mewnol arbenigol pellach os nad oes dealltwriaeth lawn o anghenion dysgwr.  Mae’r Proffil Unigol yn aros gyda’r dysgwr gydol ei amser yn yr ysgol, gan addasu’r ddogfen i sicrhau ei fod yn gyfredol a bod ymateb i lais y dysgwyr dros amser.
  3. Ymateb yn hyblyg – O sichrau dealltwriaeth lawn a holistaidd am ddysgwyr, gellir ymateb i’w hanghenion yn hyblyg  ac mae hyn yn gynsail i weledigaeth gynhwysol yr ysgol.  Trwy gydweithio’n agos â’r dysgwyr a’r sawl sydd yn eu hadnabod yn dda, gellir ymateb yn hyblg a sichrau bod y newidiadau bychain sy’n gwneud gwahaniaeth mawr yn cael eu mabwysiadu.  Mae hyn yn ddyletswydd ar holl staff yr ysgol.  Mae ffocws gref ar gydweithio agos rhwng staff cynhwysiant a staff bugeiliol yr ysgol a golyga hyn fod pob dysgwr ag ADY yn derbyn y gefnogaeth a’r ddarpariaeth orau ar y pryd.  Defnyddir ‘Hafan’ yr Ysgol, i alluogi hyblygrwydd sylweddol ar gyfer rhai dysgwyr.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r egwyddorion hyn, llwydda’r ysgol i hybu datblygiad academaidd a chymdeithasol dysgwyr ag ADY a hefyd i greu ethos gynhwysol a chefnogol ar draws yr ysgol.  Dengys arfarniadau o ymyraethau unigol eu bod yn effeithiol ac effeithlon a bod cynnydd dysgwyr dros gyfnod ymyraethau yn dda iawn.  Yn gyffredinol, mae disgyblion gydag anghenion dysgu ychwanegol yn gwneud cynnydd cryf o un cyfnod i’r nesaf (Estyn, 2017). 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol 

Mae Ysgol Fabanod Cwmaber ym mhentref Abertridwr yn awdurdod lleol Caerffili.  Mae 144 o ddisgyblion rhwng tair a saith oed ar y gofrestr.  Mae hyn yn cynnwys tua 36 o ddisgyblion yn y dosbarth meithrin rhan-amser.  Mae gan yr ysgol bedwar dosbarth amser llawn.  Mae tua 32% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim, sy’n uwch na’r cyfartaledd ar gyfer Cymru (19%).  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n derbyn gofal gan yr awdurdod lleol.
 
Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 22% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Ychydig iawn o ddisgyblion sydd â datganiad o anghenion addysgol arbennig.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n dod o gefndiroedd ethnig lleiafrifol neu sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel eu mamiaith.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector 

Mae Ysgol Fabanod Cwmaber yn gymuned ofalgar, fywiog a chroesawgar ble caiff pob un o’r disgyblion a’r staff eu gwerthfawrogi’n gyfartal.  Caiff yr holl ddisgyblion gyfle i elwa ar bob agwedd ar fywyd ysgol.  Ceir ethos cynhwysol sy’n cynorthwyo pob un o’r disgyblion a’r oedolion yn dda.

Caiff llais y disgybl ei annog yn weithredol gan bob aelod o staff er mwyn datblygu perchnogaeth wirioneddol o fywyd ysgol a mentrau.  Mae’r ysgol yn dilyn Erthygl 12 Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn, sy’n datgan y canlynol: “pan fydd oedolion yn gwneud penderfyniadau sy’n effeithio ar ddisgyblion, mae gan ddisgyblion yr hawl i ddweud beth, yn eu barn nhw, ddylai ddigwydd a bod eu barn yn cael ei hystyried”.  Mae’r pennaeth yn arwain Llysgenhadon yr Ysgol, sy’n cael eu dewis yn ofalus er mwyn cynnwys y disgyblion sydd fwyaf tebygol o elwa ar y cyfrifoldeb i wneud penderfyniadau ysgol gyfan ynghylch amgylchedd yr ysgol a gweithgareddau dysgu.  Gall disgyblion ddewis pa bwyllgorau y maent yn dymuno’u cynrychioli, ac fel ysgol fabanod, mae disgyblion ym Mlwyddyn 1 a 2 wedi ymgymryd â rolau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch 

Mae staff yn mynd ati i hyrwyddo llais y disgybl a’r broses gwneud penderfyniadau.  Caiff disgyblion effaith gadarnhaol ar ansawdd bywyd yr ysgol.  Mae disgyblion yn cymryd cyfrifoldeb am wella’u hysgol yn ddifrifol.  Mae ganddynt rolau i wella amseroedd chwarae, hyrwyddo’r defnydd o’r Gymraeg, a datblygu dealltwriaeth disgyblion o faterion amgylcheddol.  Mae Arweinwyr Digidol yn ystyried syniadau ar gyfer datblygu’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol (FfCD) ac mae’r pwyllgor E-Ddiogelwch yn gweithio’n galed i sicrhau bod disgyblion yn ddiogel tra byddant ar-lein.  Mae disgyblion Blwyddyn 1 wedi cymryd rhan yn y broses gyfweld ar gyfer Ysgolion Arweiniol Creadigol.  Mae pob un o’r disgyblion wedi pleidleisio ynghylch pa weithgaredd cyfoethogi ‘hwyl ar ddydd Gwener’ yr hoffent gymryd rhan ynddo.

Llysgenhadon yr Ysgol
Mae gwaith rhagorol y Llysgenhadon yn helpu rhoi gwybod i’r pennaeth beth yw barn disgyblion ar ystod o faterion.  Maent wedi gwneud awgrymiadau ar gyfer gwella’r maes chwarae gyda wal ddringo newydd a mainc ffrindiau, cwch Llychlynnaidd a llawer o farciau llinell gwahanol.  Mae disgyblion wedi cymryd amser hefyd i fwrw golwg trwy gatalogau mewn cyfarfodydd i ddewis adnoddau rhifedd a llythrennedd i’w defnyddio yn ystod amser egwyl ac amser cinio.

Un o’r awgrymiadau gan y Llysgenhadon oedd y dylid cael loceri lliw wedi’u brandio yn yr ysgol i helpu cadw’r coridorau’n daclus.  Buont yn gweithio gyda’r pennaeth a rheolwr busnes i drafod cost y loceri a sut byddai’r rhain yn cael eu hariannu.  Mae’r Llysgenhadon yn falch iawn o’r gwelliannau y maent wedi’u gwneud i’w hysgol.

Cyngor eco
Mae’r cyngor eco yn helpu datblygu ymwybyddiaeth disgyblion o gynaliadwyedd a byw yn iach, ac mae’r aelodau’n cynnwys disgyblion Blwyddyn 2.  Mae disgyblion Blwyddyn 1 yn ymuno â’r pwyllgor yn ystod tymor yr haf, pan fyddant yn adolygu’r cod eco a chynllun gweithredu’r flwyddyn flaenorol er mwyn creu un newydd ar gyfer y flwyddyn academaidd ganlynol.  Maent yn adrodd yn ôl wrth lywodraethwyr yn rheolaidd hefyd.  Mae’r cyngor eco yn cynnal ‘teithiau dysgu’ bob tymor o gwmpas y mannau yn yr awyr agored, y ffreutur a’r ystafelloedd dosbarth, er mwyn monitro’r ardaloedd hyn a’u hadolygu, gan godi cwestiynau fel, ‘a oes yna unrhyw sbwriel?’, ac ‘a yw’r ardal yn olau a lliwgar?’ 

Yn ystod cyfarfod y cyngor eco, amlygwyd problem yn ymwneud â rhieni’n parcio’r tu allan i’r ysgol.  Bu’r disgyblion yn trafod hyn ymhellach a phenderfynon nhw eu bod eisiau mynd i’r afael â’r broblem.  Roedd arnynt eisiau arwyddion i atal y rhieni rhag parcio, a gofynnon nhw i’r Swyddog Diogelwch ar y Ffordd lleol  ddod i’r ysgol i’w helpu â syniadau ar gyfer yr arwyddion.  Fe wnaethant gysylltu â’r swyddog cyswllt ysgolion lleol hefyd a chawsant gonau i’w gosod y tu allan i’r ysgol i atal pobl rhag parcio ar y llinellau igam-ogam.  Cynhaliwyd cystadleuaeth ac fe gafodd y posteri buddugol eu harddangos ar arwydd y tu allan i’r ysgol.  Gwnaeth y disgyblion daflenni a’u rhoi i’r rhieni a oedd yn parcio ar y llinellau.  Daethant i’r ysgol yn gynnar a monitro’r parcio ar y llinellau, cyn codi’r arwyddion, ac ar ôl hynny.  Gwelsant ostyngiad mawr yn nifer y bobl a oedd yn parcio ar y llinellau melyn.  Mae’r pwyllgor yn parhau i gwblhau gwiriadau ar hap.

Teithiau Dysgu a Chynllun Datblygu’r Ysgol (CDY)
Mae Llysgenhadon yr Ysgol a’r cyngor eco yn cynnal ‘teithiau dysgu’ tymhorol o gwmpas yr ysgol, er mwyn monitro ac adolygu ardaloedd.  Maent yn trafod blaenoriaethau, yn gwneud awgrymiadau gwerthfawr ar gyfer y CDY ac o hyn, yn creu CDY sy’n addas ar gyfer plant i’w arddangos o gwmpas yr ysgol.  Mae’r Llysgenhadon wedi cyflwyno’r CDY sy’n addas ar gyfer plant mewn gwasanaethau i’w rannu â gweddill yr ysgol.

Helpwyr Iach (Healthy Helpers)
Mae Helpwyr Iach yn cefnogi ymrwymiad yr ysgol i les a datblygu agweddau iach a ffyrdd iach o fyw.  Mae’r Helpwyr Iach yn rhoi sticeri i blant am flychau cinio iach, yn monitro amser byrbryd ac yn dosbarthu taflenni bwyta’n iach, y maent wedi’u cynllunio eu hunain.  Pan fydd y tywydd yn addas, gall disgyblion fwyta eu cinio pecyn y tu allan mewn ardaloedd picnic dynodedig sy’n cael eu monitro gan Helpwyr Iach a  staff.

Criw Cymraeg
Defnyddir y Gymraeg yn achlysurol trwy gydol y dydd yn holl ardaloedd yr ysgol.  Mae’r Criw Cymraeg yn hyrwyddo’r Gymraeg amser chwarae ac amser cinio trwy drefnu gemau, i hyrwyddo’r defnydd o’r Gymraeg ac ymestyn geirfa.  Mae aelodau’n dosbarthu Tocyn Iaith i ddisgyblion eraill i wobrwyo’r defnydd o’r Gymraeg trwy gydol y diwrnod ysgol.

Arweinwyr Digidol
Mae Arweinwyr Digidol yn cyfrannu at roi’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol ar waith.  Mae’r pwyllgor E-Ddiogelwch yn darparu llais i ddisgyblion ar draws yr ysgol ac mae aelodau’n cyfarfod yn rheolaidd i drafod sut i gadw’n ddiogel ar y rhyngrwyd.  Caiff diogelwch y rhyngrwyd ei gymryd yn ddifrifol iawn a chynhelir sesiynau ar gyfer rhieni.  Yn ystod y sesiynau hyn, cynyddir ymwybyddiaeth rhieni am faterion, ac mae rhieni a’u plentyn / disgyblion yn gweithio gyda’i gilydd i roi’r hyn a ddysgwyd ar waith, er mwyn gwella diogelwch a diogeledd ar y rhyngrwyd.

Ysgolion Arweiniol Creadigol

Blwyddyn Gyntaf
Dywedwyd wrth ddisgyblion Blwyddyn 1 y bydd yr ysgol yn cymryd rhan yn y Prosiect Ysgolion Arweiniol Creadigol, ac esboniwyd y byddai rhywun proffesiynol yn dod i weithio gyda’r disgyblion ar y prosiect i’w helpu i ddysgu mewn ffordd wahanol.  Gwnaeth y disgyblion restr o gwestiynau i’w gofyn i ymarferwyr i gael gwybod am eu medrau yn ogystal â’u hoffterau a’u casbethau personol. 

Rhoddwyd cyfle i’r disgyblion gymryd rhan mewn digwyddiad gweithdy byr yn ystod y cyfweliad cyn iddynt siarad â’r ymgeisydd a gofyn eu cwestiynau.  Galluogodd hyn i’r disgyblion gael syniad am yr hyn y gallai’r ymgeisydd ei gynnig a sut byddent yn dysgu yn ystod y prosiect.  Roedd y disgyblion yn awyddus i gymryd rhan a chynnig eu barn, yn ogystal â gofyn cwestiynau, ac ar ôl y cyfweliadau, buont yn trafod y broses ac yn pleidleisio o blaid yr ymgeisydd yr hoffent weithio gydag ef/gyda hi fwyaf.  Gwrandawodd y staff ar eu sylwadau a’u hystyried cyn gwneud y penderfyniad terfynol.

Yn ystod y prosiect, anogwyd y disgyblion i wneud dewisiadau am y storïau roeddent eisiau eu creu ynghylch plot, sefyllfa a chymeriadau.  Roedd y broses gyfan yn golygu bod angen i’r disgyblion wneud penderfyniadau a chydweithio i wneud penderfyniad ar gyfer y cynnyrch terfynol. 

Yn ystod y prosiect, ac ar ei ôl, gofynnwyd i’r disgyblion beth, os rhywbeth, roeddent yn ei hoffi am y prosiect, a beth oedd ei effaith, os o gwbl, arnyn nhw.  Ymatebodd y disgyblion mewn ffordd aeddfed a meddylgar ac roedd hyn yn adlewyrchu’r ffaith fod y disgyblion yn gwybod bod eu barn yn ddilys ac yn cael ei gwerthfawrogi.

Ail Flwyddyn
Bydd blwyddyn olaf y prosiect yn cynnwys carfan newydd, ond bydd y broses yr un fath o ran y ffaith y bydd y disgyblion yn cael eu cynnwys trwy gydol y broses wrth ddewis yr ymarferwyr, yn ogystal â’r ffordd y bydd y prosiect yn cael ei gynnal.

Bydd prosiect eleni ar ffurf cyflwyniad yn dynodi newidiadau a’r pethau tebyg mewn chwarae dros y ganrif ddiwethaf.  Gwnaed y penderfyniad hwn ar ôl ymweliad â’r ysgol gan awdur lleol a ysgrifennodd am y pethau y bu’n chwarae â nhw yn ystod ei phlentyndod.  Ar ôl iddi ddarllen detholiad o’i llyfr i’r disgyblion, roeddent yn awyddus i ofyn cwestiynau a chanfod mwy am y teganau a’r gemau y bu’n chwarae â nhw, ac fe wnaethant fynegi diddordeb mewn dysgu amdanynt. 

Llais y disgybl
Mae pob athro dosbarth yn gofyn am syniadau’r disgyblion wrth ddechrau testun newydd.  Wedyn, caiff map o’r meddwl ei greu gyda’r disgyblion ynglŷn â’r hyn yr hoffent ei ddysgu.  Ystyrir syniadau wrth gynllunio gweithgareddau wythnosol, a phob wythnos, gofynnir i’r disgyblion am syniadau am yr hyn yr hoffent ei gynnwys yn yr ardaloedd manylach yr wythnos ganlynol yn seiliedig ar y medrau y maent wedi’u dysgu’r wythnos flaenorol.

Mae disgyblion yn cwblhau hunanasesiad gan ddefnyddio’r lliwiau goleuadau traffig am sut gallent wella’u gwaith.  Maent hefyd yn asesu gwaith eu cyfoedion ac mae’r disgyblion yn helpu disgyblion eraill i wella.

Cynhelir clybiau ar ôl yr ysgol bob hanner tymor ac mae’r ysgol yn dosbarthu holiaduron i ddisgyblion yn rheolaidd i ddarganfod pa glybiau ar ôl yr ysgol y mae disgyblion yn eu hoffi a pha rai nad ydynt yn eu hoffi.  Mae’r disgyblion yn llenwi eu holiadur gartref gyda’u rhieni.  Wedyn, maent yn gwneud argymhellion ynghylch pa glybiau eraill yr hoffent i’r ysgol eu cynnal.  Dosberthir holiaduron yn gysylltiedig â thestunau hefyd, ac mae’r rhain yn gofyn i’r disgyblion beth roeddent yn ei hoffi orau am y testun, a beth fyddent wedi hoffi ei wneud yn wahanol.

Cynlluniau ar gyfer y dyfodol
Mae’r ysgol yn cynllunio rhaglen dreigl newydd i helpu’r disgyblion i gael eu cynnwys hyd yn oed yn fwy mewn rhedeg yr ysgol ac mewn gwneud penderfyniadau ynglŷn â’r amgylchedd a’r gweithgareddau dysgu.  Maent wedi penodi prif / dirprwy brif ferch a bachgen o Flwyddyn 2, a Llysgenhadon o Flwyddyn 1.  Bydd hyn yn paratoi disgyblion Blwyddyn 1 ar gyfer eu rôl ym Mlwyddyn 2. 

Nod yr ysgol yw cyflwyno disgyblion Blwyddyn 1 i’r cyngor eco yn nhymor y gwanwyn, a disgyblion derbyn yn nhymor yr haf, eto i’w paratoi ar gyfer eu rolau yn yr ysgol yn y dyfodol.  Bydd y disgyblion hyn yn cael eu dewis gan eu cyfoedion.

Mae’r ysgol yn datblygu ‘Prosiect Cwmaber 25’ (‘Cwmaber 25 Project’), a’i nod yw rhoi cyfle i ddisgyblion benderfynu am weithgareddau a digwyddiadau yr hoffent gymryd rhan ynddynt erbyn iddynt adael Ysgol Fabanod Cwmaber ar ddiwedd Blwyddyn 2.  Bydd pob dosbarth yn trafod pa weithgareddau yr hoffent eu gwneud ac yn pleidleisio arnynt.  Bydd y pum dewis mwyaf poblogaidd yn cael eu cwblhau ar gyfer pob dosbarth yn ystod y flwyddyn.  Wedyn, bydd y prosiect yn dechrau eto yn ystod y flwyddyn academaidd newydd.

Mae staff wedi ymgymryd â hyfforddiant ynglŷn â ‘Buddsoddwyr mewn Disgyblion’ ac maent yn bwriadu cyflawni’r dyfarniad erbyn Tymor yr Hydref 2018.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae staff wedi sylwi ar hyder a hunan-barch cynyddol disgyblion, sy’n gysylltiedig ag ymgysylltu a brwdfrydedd, cydweithrediad, cyfrifoldeb a goddefgarwch. 

Mae cyfathrebu rhagweithiol ar bwyllgorau wedi gwella gallu disgyblion i gymryd rhan mewn trafodaethau a mynegi eu barn yn feddylgar ac effeithiol, tra’n dangos diddordeb a sensitifrwydd i farn eu cyfoedion.  Mae gwneud penderfyniadau’n effeithiol trwy lais y disgybl wedi cael effaith gadarnhaol iawn ar y ddarpariaeth ddysgu a lles.  Mae llais y disgybl wedi galluogi disgyblion i fynegi eu barn, gan eu bod yn teimlo eu bod yn cael eu cynnwys yn fwy yn y penderfyniadau sy’n effeithio ar eu dysgu, a’r amgylchedd y cânt eu haddysgu ynddo.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae disgyblion wedi rhannu eu gwaith gyda’r pennaeth a’r llywodraethwyr, yr ysgol iau y mae’r ysgol yn bwydo iddi, ysgolion babanod eraill a’r clwstwr o ysgolion lleol.  Bydd disgyblion yn rhannu eu profiadau â’r ‘Ysgolion Cyfoedion ar gyfer y Rhaglen Cynnal Rhagoriaeth’.