Arfer effeithiol Archives - Page 5 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Tri phlentyn yn archwilio ac yn edrych ar graig fawr mewn coedwig drwchus gyda choed tal, gwyrdd.

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Llanfair Dyffryn Clwyd wedi lleoli ym mhentref gwledig Llanfair, dwy filltir i’r de o Rhuthun. Mae’r ysgol yn un reoledig dwyieithog lle mae rhieni yn dewis iaith ar gyfer dysgu eu plant, naill ai yn Gymraeg (tua 80%) neu’n Saesneg (20%), ond iaith pob dydd yr ysgol ydy’r Gymraeg. Mae gan yr ysgol 4 dosbarth o oedrannau cymysg: Meithrin a Derbyn, Blwyddyn 1 a 2, Blwyddyn 3 a 4, a Blwyddyn 5 a 6. Symudodd yr ysgol i’w chartref newydd o’r hen adeilad i’r adeilad newydd  ym mis Mawrth 2020. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae Ysgol Llanfair yn gwerthfawrogi’n fawr yr athroniaeth a’r addysgeg dysgu yn yr awyr agored, ac wedi buddsoddi ynddi dros y blynyddoedd. Mae’r staff wedi bod yn dysgu trwy ddefnyddio trefniadau Ysgol Goedwig yn yr awyr agored ers sawl blwyddyn. Ar ôl gweld yr effaith gadarnhaol mae hyn wedi ei gael ar ddysgu a lles y disgyblion, y bwriad oedd ehangu’r cyfleon ymhellach. Penderfynwyd dysgu gwyddoniaeth yn yr ardal tu allan er mwyn hybu chwilfrydedd, datrys problemau a gwaith tîm y disgyblion trwy brofiadau bywyd go-iawn. Mae’r disgyblion yn datblygu nid yn unig eu hannibyniaeth ond hefyd eu medrau cyd-weithio, yn cymryd cyfrifoldeb dros y math o weithgareddau ac ymchwiliadau yr hoffent wneud sydd yn datblygu ymgysylltad gyda’u dysgu a’u medrau bywyd ehangach. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ar gychwyn bob tymor, mae’r disgyblion yn dysgu am swyddi newydd fel peirianwyr, ecolegwyr neu ffermwyr. Yna maent yn mabwysiadu rôl y swydd ac yn dod i  adnabod y mathau o fedrau fydd angen eu datblygu er mwyn gweithredu’r rôl. Trwy lythyr, galwad ffôn, e-bost neu hysbyseb, mae’r disgyblion yn derbyn tasg neu broblem i’w datrys. Her y disgyblion yw ymateb i’r dasg a datrys y broblem, neu ymateb i’r sialens a roddwyd. Mae’n rhaid iddynt gasglu gwybodaeth berthnasol trwy fesur am y thema, creu holiaduron, pwyso, profi pridd, cofnodi’r tywydd, er  enghraifft. Weithiau, mae angen ymchwilio  i syniadau hanesyddol a chyfoes yr ardal er mwyn casglu syniadau.   

Ar ôl casglu’r wybodaeth  disgwylir i’r disgyblion greu prototeip: olwyn ddŵr neu gwch, er enghraifft. Yn ystod y broses hon, darperir digonedd o gyfleoedd i’r ddisgyblion roi tro, ymgeisio eto, gwella a mireinio eu gwaith, dyfalbarhau a myfyrio ar eu dysgu a’r broses wrth ddysgu o’u camgymeriadau. Ar adegau, mae’n rhaid datrys y broblem trwy gynnig ateb i gwestiwn fel: ‘Sut allwn wella draeniad y cae?’ neu ‘Sut allwn leihau sŵn gloch yr ysgol?’. Mae ganddynt gyfleoedd i ymchwilio cyn gwneud y penderfyniadau fel: ‘Pa ddefnydd sydd orau i atal sŵn y gloch?’ neu ‘Pa rannau o’r cae sydd fwyaf gwlyb?’.   

Y cam olaf yw cyflwyno eu prototeip neu syniad yn ôl i’r cwmni, pwyllgor neu’r gymuned. Maent yn gwneud hyn drwy e-bost neu gyflwyniad, poster i hyrwyddo eu syniad neu wrth chwarae rôl.   

Trwy gydol y broses, mae’r disgyblion yn cofnodi yn union fel pe baent yn y swydd go iawn trwy lunio mapiau, cynlluniau gyda graddfa, ffurflenni gwybodaeth, holiaduron, llythyrau ac e-byst. Mae’r broses gyfan yn chwarae rôl bwysig fel bod y disgyblion yn cael y cyfleoedd i ddysgu am swyddi gwahanol. Hefyd, mae’r disgyblion yn datblygu medrau wrth ddefnyddio amrywiaeth o offer fel ‘blwch data’, stribedi pH, thermomedrau ac olwynion mesur, ac yn rhesymu dros eu dewis er mwyn hybu eu hyder a’u profiad, ac i fyfyrio dros eu heffeithiolrwydd wrth ddysgu. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Trwy drafod gyda’r disgyblion ar rieni/gofalwyr, gwelwyd bod y disgyblion yn mwynhau ac yn edrych ymlaen at y gweithgareddau sy’n hybu eu lles a’u hagweddau at ddysgu. Trwy’r profiadau gwerthfawr hyn, mae’r disgyblion yn gweld cynnydd yn eu hyder i ddysgu’n annibynnol a dewis a defnyddio offer, yn ogystal â’u hyder i gydweithio mewn grŵp i  arwain neu dderbyn cyfarwyddiadau, er enghraifft. Mae’r disgyblion yn rheoli eu hamser a chyflawni eu tasgu yn dda wrth wneud y penderfyniadau i symud ymlaen i’r dasg nesa ar ôl gwerthuso a myfyrio ar lwyddiant eu dysgu.   

Trwy ddysgu’n ymarferol mae’r disgyblion yn trafod am yr hyn maent wedi’i ddysgu yn hyderus. Maent yn cofio ac adalw gwybodaeth am weithgareddau blaenorol yn dda wrth ragfynegi a dod i gasgliadau dilys wrth drafod am beth maent wedi arsylwi a phrofi.   

Gwelir hefyd dystiolaeth yng nghynnydd yn hyder y disgyblion, ac yn fwy nodedig yn y cyfleoedd i’r disgyblion sy’n cael trafferth cofnodi i ffynu yn y gweithgareddau, a datblygu hyder a llwyddiant. Mae staff yn rhoi gwerth yng nghyd-destun datblygu’r plentyn cyflawn ac wrth i’r disgyblion  dderbyn gwersi i feithrin eu chwilfrydedd gwyddonol, a diddordeb yn y byd natur yn yr awyr agored. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Mae’r pennaeth wedi gwneud cyflwyniad mewn cyfarfod clwstwr penaethiaid o’r hyn rydym yn ei wneud yn yr ysgol. Yn dilyn hyn, daeth athrawon o ysgolion eraill i arsylwi’r gweithgareddau a thrafod am beth rydym yn ei gyflawni. Yn ogystal â hyn, mae gwaith a datblygiadau’r ysgol wedi cael canmoliaeth gan Sefydliad Bevan, Young Future Thinkers, ac wedi derbyn gwobr gydnabyddedig.    

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Llythyrau sy'n sillafu 'cymraeg' sy'n golygu 'Cymraeg' yn yr iaith Gymraeg, yn hongian ar linell yn erbyn awyr las glir.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Mae Ysgol Gymunedol Peniel wedi ei lleoli mewn pentref bach gerllaw Caerfyrddin, sy’n rhan o  awdurdod addysg Sir Gaerfyrddin. 

Darpara’r ysgol addysg i 123 o ddisgyblion 4-11 oed. Mae 5 dosbarth, gan gynnwys 3 dosbarth o ddisgyblion oedran cymysg a dau ddosbarth oedran unigol.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol ac mae’r mwyafrif yn siarad Cymraeg gartref. 

Mae’r cyfartaledd tair blynedd o ddisgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim tua 3%. Mae oddeutu 6% o ddisgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol  

Mae arwyddair yr ysgol ‘Un tîm, un teulu – llwyddo gyda’n gilydd’ ar waith yn llwyddiannus. Mae gan yr ysgol uchelgais strategol i wella a chodi safonau’n barhaus gan roi ffocws cryf ar y Gymraeg. Mae meithrin Cymry sy’n falch o’u hiaith a’u hunaniaeth yn nodwedd y mae cymuned yr ysgol yn angerddol amdano. Roedd codi a chynnal safonau’r Gymraeg yn flaenoriaeth ysgol gyfan ar gyfer 2021 – 2022.  

I ddechrau, er mwyn adnabod anghenion yr ysgol a meysydd i’w gwella, gwerthuswyd y ddarpariaeth bresennol er mwyn gweld defnydd y disgyblion o ferfau wrth gyfathrebu, cywirdeb treigladau a chystrawen brawddegau yn gyffredinol, ynghyd ag addysgeg staff o iaith a’u parodrwydd i herio’r disgyblion. Gwelwyd tystiolaeth o ddiffyg cysondeb yn y ddarpariaeth wrth gynnig cyfleoedd i ddisgyblion ddatblygu eu Cymraeg ac ymarfer eu medrau llafar. 

Yn sgil hyn, sicrhawyd digon o gyfleoedd i uwch sgilio staff gan ymweld ag arferion da a mynychu hyfforddiant yn seiliedig ar ddatblygu iaith disgyblion. Penderfynwyd ar gamau gweithredu fel tîm gyda ffocws clir ar gysondeb, disgwyliadau uchel, drilio iaith a chynllunio cyfleoedd penodol i’r disgyblion ymarfer medr llafar penodol. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Er mwyn datblygu medrau llafar Cymraeg y disgyblion yn naturiol, mae gan yr ysgol strategaethau effeithiol iawn, megis cynllunio drilio iaith clir, er mwyn datblygu eu hiaith llafar ymestynnol. Mae’r cynllun yn hyrwyddo’u dealltwriaeth a’u defnydd o elfennau ieithyddol fel treigladau a berfau ac mae wedi cael ei wreiddio ac ar waith ar draws yr ysgol. Mae’r tîm addysgu’n fodelau rôl ieithyddol cryf ac effeithiol ac mae pob un yn canolbwyntio ar ddatblygu medrau llafaredd y disgyblion am gyfnod penodol bob dydd. Mae’r staff ategol yn ogystal yn fodelau rôl ieithyddol gadarn iawn, maent yn atgyfnerthu’r patrymau a ffocws ieithyddol lafar sy’n cael eu drilio ar lawr y dosbarthiadau o ddydd i ddydd.  

Mae sesiynau drilio iaith yn adeiladu’n gydlynol ar wybodaeth, dealltwriaeth a medrau cyfredol y disgyblion i sicrhau dilyniant wrth iddynt symud drwy’r ysgol. Gyda’r lleiafrif yn dechrau’r ysgol o gartrefi di-Gymraeg mae’r defnydd o ganu ac ail-adrodd rhigymau wedi bod yn hanfodol i ddysgu patrymau ieithyddol. Wedi hyn, mae’r ddarpariaeth wedi cael ei datblygu’n bwrpasol ac yn adeiladol ar gyfer ystod oedran gwahanol. 

Trwy gynnig y ddarpariaeth gyson yma, rydym yn datblygu disgyblion sy’n gyfathrebwyr hyderus sydd â medrau llafar Cymraeg cadarn erbyn diwedd eu taith yn yr ysgol.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr? 

Mae ymrwymiad ac ymroddiad cymuned yr ysgol i sicrhau bod y Gymraeg yn ffynnu wedi cael effaith sylweddol ar fedrau llafar a pharodrwydd disgyblion i ddefnyddio’r iaith Gymraeg yn naturiol ac yn rhugl. Mae’r cynllunio bwriadus yn sicrhau continwwm ar draws yr ysgol sydd yn adeiladu ar ddyfnder ieithyddol, ehangder ieithyddol a dealltwriaeth o iaith. Mae disgyblion erbyn hyn yn llawer mwy parod i sgwrsio yn y Gymraeg, gan wneud hynny’n raenus mewn sefyllfaoedd ffurfiol ac anffurfiol. Heb os, mae’r cyfleoedd a’r cynllunio bwriadus wrth wraidd y cynnydd a’r datblygiad mewn medrau llafar Cymraeg. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer dda gyda staff yr awdurdod lleol ac ysgolion yr awdurdod. Mae arweinwyr a staff wedi croesawu cynnal ymweliadau gan ysgolion eraill.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Golygfa ystafell ddosbarth gydag athro yn esbonio gwers yn y bwrdd du a myfyriwr yn codi eu llaw i gymryd rhan.

Gwybodaeth am yr ysgol 

Mae Ysgol Gymunedol Peniel wedi ei lleoli mewn pentref bach gerllaw Caerfyrddin, sy’n rhan o  awdurdod addysg Sir Gaerfyrddin. 

Darpara’r ysgol addysg i 123 o ddisgyblion 4-11 oed. Mae 5 dosbarth, gan gynnwys 3 dosbarth o ddisgyblion oedran cymysg a dau ddosbarth oedran unigol.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol ac mae’r mwyafrif yn siarad Cymraeg gartref. 

Mae’r cyfartaledd tair blynedd o ddisgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim tua 3%. Mae oddeutu 6% o ddisgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol 

Mae Ysgol Gymunedol Peniel yn gymuned gefnogol a chynhwysol. Ategir hyn yn ei harwyddair sydd ar waith yn llwyddiannus;  ‘Un tîm, un teulu – llwyddo gyda’n gilydd’. Mae gan yr ysgol ddiwylliant o welliant parhaus sydd yn rhoi’r disgyblion yn ganolbwynt i holl weithgareddau’r ysgol gan sicrhau bod y profiadau dysgu yn safonol, cyffrous, diddorol a chyfoethog. 

Wrth wraidd yr arfer hwn y mae gweithdrefnau hunanwerthuso manwl a llwyddiannus ar gyfer yr holl dîm, sy’n cynnwys llais rheolaidd y llywodraethwyr, y disgylion a’r rhieni – mae hyn yn rhoi darlun manwl a chywir o sefyllfa gyfredol yr ysgol ac yn caniatau i’r tîm addysgu addasu’r ddarpariaeth i fod yn flaengar, amserol a’r gorau posibl ar gyfer pob disgybl. 

Y cam cyntaf, er mwyn adnabod anghenion yr ysgol a meysydd i’w gwella, oedd gwerthuso’r ddarpariaeth bresennol er mwyn gweld a oedd y disgyblion yn perchnogi eu dysgu, yn cael llais cadarn fel rhan o’r broses gynllunio, ac yn cael eu hannog i fod yn ddysgwyr annibynnol. Gan ofyn yn syml a oedd yr ysgol yn cynnig y profiadau gorau posibl i’r disgyblion, gwelwyd tystiolaeth fod y disgyblion yn cael profiadau gwerthfawr a bwriadus ond fod lle i gyfoethogi’r rhain ymhellach. Er bod y disgyblion yn cael llais fel rhan o’r broses gynllunio, nid oeddynt yn cael lais yn y dull yr oeddent yn dewis dysgu na chyfleoedd i fod yn ddysgwyr annibynnol. Nodir sut yr aeth ati i ateb hyn isod. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, yn enwedig yn sgil COVID, mae’r ysgol wedi canolbwyntio ar wella ei gweithdrefnau hunanwerthuso gan sicrhau fod yr holl randdeiliaid yn ail gydio’n eu rôlau’n llawn ac effeithiol. 

Mae’r ysgol wedi gweithio’n galed i sicrhau fod calendr sicrhau ansawdd yn ei le, yn weithredol ac yn esblygol. Mae’r calendr a’r prosesau hunanwerthuso yn cynnwys holiaduron rhanddeiliad, ymweliadau gan lywodraethwyr, teithiau dysgu cyson, craffu ar waith a sgwrsio gyda’r disgyblion. Mae popeth yn cael ei driongli er mwyn gwneud yn siŵr bod staff yn rhoi darlun manwl a chywir o sefyllfa gyfredol yr ysgol. Mae’r prosesau hyn yn cael eu perchenogi gan yr holl randdeiliaid. Serch hynny, un agwedd sy’n bwysig wrth gynnal momentwm yw hyblygrwydd – hyblygrwydd yr uwch-dîm i ymateb i flaenoriaethau cenedlaethol, blaenoriaethau lleol a’r hyn sy’n digwydd o fewn cymuned yr ysgol ei hun, a hyblygrwydd y staff addysgu i sicrhau’r gorau i’r disgyblion. 

Agwedd arall sydd wedi arwain at gynllunio ar gyfer gwelliant er mwyn sicrhau’r profiadau gorau ar gyfer y disgyblion yw ymagwedd ac ymdriniaeth yr ysgol tuag at bersonoleiddio’r ddarpariaeth ar gyfer pob disgybl, gan sicrhau eu bod yn cael tegwch a chydraddoldeb ar lawr y dosbarth a thu hwnt. 

Mae hyn wedi arwain at newid addysgeg ac ymdriniaeth yr holl staff addysgu ar draws yr ysgol tuag at y ffordd maent yn dysgu, ac yn rhoi’r dewis i’r disgyblion ynglŷn â’r ffordd maent yn dysgu. Yn ystod gweithgareddau thematig, y disgyblion sy’n dewis beth mae’n nhw’n ei ddysgu, pryd maent yn ei ddysgu a sut maent yn cyflwyno’u dysgu gan ddilyn meini prawf sydd wedi eu gwahaniaethu. Mae hyn wedi arwain at godi hyder y disgyblion yn eu dysgu ac i fod yn fwy annibynnol. Trwy hyn, mae’r disgyblion yn perchnogi eu dysgu yn well ac yn cyflawni’n gynyddol dda.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr? 

Mae ffocws cadarn cymuned yr ysgol tuag at welliant parhaus wedi sicrhau bod bron pob un disgybl yn gwneud cynnydd cadarn o’u man cychwyn. Mae’r gymuned yn darparu cwricwlwm eang, cytbwys a chyfoethog, sy’n seiliedig ar waith thematig ac yn herio bron bob disgybl i wneud y cynnydd gorau. Mae’r disgyblion wedi datblygu i fod yn ddysgwyr annibynnol sy’n anelu at gyflawni safonau uchel gan ddangos perchnogaeth, mwynhad a balchder tuag at eu dysgu.   

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer dda gydag staff yr awdrudod lleol a chynghorwyr yr awdurdod mewn cyfarfodydd. Mae’r uwch-dîm a’r staff yn fwy na pharod i groesawu ysgolion eraill i ymweld â thrafod y prosesau sydd ar waith. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Cardiau lliwgar sillafu allan "CYMRAEG" ar gefndir pren.

Gwybodaeth am y bartneriaeth  

Sefydlwyd partneriaeth dysgu oedolion yn y gymuned Rhondda Cynon Taf (RhCT) yn 2010, ond mae wedi bod trwy newidiadau sylweddol yn y 12 mis diwethaf. Mae’r prif bartner, Cyngor Bwrdeistref Sirol RhCT, yn gweithio ochr yn ochr ag Addysg Oedolion Cymru (AOC), i gyflwyno’r rhan fwyaf o’r ddarpariaeth dysgu oedolion yn y gymuned ar draws y sir. Mae gan y bartneriaeth gysylltiadau cryf â Menter Iaith Rhondda Cynon Taf, sy’n cyflwyno amrywiaeth o raglenni dysgu oedolion trwy gyfrwng y Gymraeg. Mae darpariaeth Multiply hefyd yn rhan o gynnig y bartneriaeth.  

Cyd-destun a chefndir yr ymarfer effeithiol neu arloesol  

Pan gynhaliodd y bartneriaeth adolygiad cyflawn o’u diben a’u gweithgarwch, daeth i’r amlwg fod angen deall y cynnig i siaradwyr Cymraeg, dysgwyr y Gymraeg a’r gymuned ehangach.  

Cytunodd pob partner fod gwreiddio’r Gymraeg ym mhob agwedd ar ddysgu oedolion yn fan  cychwyn effeithiol. Penderfynwyd cynnwys darpariaeth Gymraeg yn eitem sefydlog ar agendâu’r bwrdd strategol a’r bwrdd gweithredol. Yn rhan o adolygiad y grŵp gweithredol, penderfynwyd hefyd cyflwyno is-grŵp y Gymraeg i gymryd cyfrifoldeb am bob agwedd ar ddysgu yn Gymraeg ar draws y bartneriaeth. 

Roedd recriwtio tiwtoriaid i ddarparu trwy gyfrwng y Gymraeg yn her ac, felly, penderfynodd y bartneriaeth gomisiynu Menter Iaith RhCT i gyflwyno rhaglen beilot o weithgarwch a chynnal arolwg i fesur dealltwriaeth o anghenion dysgwyr. 

Mae gan fwrdeistref sirol Rhondda Cynon Taf boblogaeth amrywiol ac mae gwasgariad daearyddol siaradwyr Cymraeg yn golygu bod gallu cynnig darpariaeth ar draws ardal eang yn heriol. I helpu goresgyn hyn, mae cyfran o ddysgu’n cael ei gynnig ar-lein. Mae hyn wedi llwyddo i ddwyn dysgwyr ynghyd.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd  

Yn rhan o wreiddio’r Gymraeg ar draws y cynnig dysgu oedolion yn y gymuned, mae pob tiwtor yn cyflwyno gair neu ymadrodd yr wythnos yn eu dosbarthiadau. Y bwriad yw y bydd pob dosbarth yn cael cyfle i ddefnyddio Cymraeg sgyrsiol ar ba lefel bynnag y mae dysgwr. Mae dysgwyr yn cael eu hannog i ‘roi cynnig arni’ a pheidio â bod ofn defnyddio cymysgedd o Gymraeg a Saesneg.  

Yn ein darpariaeth Camau Dysgu (dysgwyr ag anghenion ychwanegol), mae dysgwyr yn mwynhau defnyddio llythrennedd triphlyg yn eu dosbarth, Cymraeg, Saesneg ac iaith arwyddion. 

Mae cynnig Menter Iaith yn caniatáu i ddysgwyr ddewis eu hiaith wrth ymgymryd â’u cyrsiau dethol, fel ioga i rieni a sesiynau iwcalili. Yn dilyn y peilot hwn, mae’r bartneriaeth wrthi’n gweithio gyda Menter Iaith RhCT i ddatblygu’r cynnig ymhellach ar gyfer y flwyddyn academaidd i ddod. Yn ogystal â hyn, mae Menter Iaith RhCT yn manteisio ar gyllid Multiply i gyflwyno amrywiaeth o weithgareddau gyda’r nod o godi lefelau rhifedd trwy gyfrwng y Gymraeg.  

Mae cynlluniau yn y dyfodol yn cynnwys gweithio gyda thîm Gwaith a Sgiliau RhCT i nodi cyfleoedd cyflogaeth Cymraeg. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr? 

Mae lefelau Cymraeg sgyrsiol wedi cynyddu ar draws dosbarthiadau a chaiff siaradwyr rhugl gyfleoedd i gymryd rhan mewn dysgu trwy eu dewis iaith. 

Dywedodd un dysgwr eu bod wedi bod trwy addysg ffurfiol mewn darpariaeth cyfrwng Cymraeg, ond nad oedd wedi defnyddio’r iaith mewn amgylchedd gwaith. Fodd bynnag, yn dilyn damwain car difrifol ac anaf sylweddol i’r pen, aeth yn ôl i siarad a dysgu yn Gymraeg yn hytrach na Saesneg. 

Mae dysgwyr ag anghenion ychwanegol wedi dweud cymaint y maent yn mwynhau defnyddio’u Cymraeg ac, yn ddiweddar, cyflawnont gyfres o sesiynau’n astudio’r Mabinogion, sef casgliad straeon Cymraeg seiliedig ar hen chwedlau a mytholeg Geltaidd y mae hud a’r goruwchnaturiol yn chwarae rhan fawr ynddynt. Yn rhan o’r dysgu hwn, fe wnaethant recordio fideo i arddangos eu dysgu. Mae copi o hwn ar gael trwy gysylltu â’r cyswllt yn y bartneriaeth. Yn rhan o’n cynllunio olyniaeth ar gyfer tiwtoriaid, mae tiwtor Cymraeg newydd gymhwyso yn cysgodi’r tiwtor presennol ac yn cefnogi’r ddarpariaeth Gymraeg i ddysgwyr.  

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda? 

Caiff arfer dda ei rhannu ar lefelau strategol a gweithredol ar draws y bartneriaeth. Yn ogystal, mae partneriaid yn hyrwyddo’r cynnig ar eu gwefannau a’u sianeli cyfryngau cymdeithasol. Mae aelodau’r gymuned yn cael gwybod am y gwasanaeth trwy ddeunydd hyrwyddo a phresenoldeb mewn digwyddiadau yn y fwrdeistref sirol. 

Ar hyn o bryd, mae’r bartneriaeth yn datblygu gwefan newydd ar gyfer dysgu oedolion yn y gymuned a fydd yn cynnwys newyddion da/hanesion ymarfer a phrofiadau dysgwyr.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Pedwar gweithiwr proffesiynol yn cydweithio o amgylch bwrdd gyda dyfeisiau digidol a llyfrau nodiadau yn ystod cyfarfod, a welwyd oddi uchod.

Gwybodaeth am y bartneriaeth 

Sefydlwyd Partneriaeth Dysgu Oedolion Gwent Fwyaf, a arweinir gan Goleg Gwent, ym 1990. Mae pum prif bartner cyflwyno, ac awdurdod lleol yw pob un ohonynt. Y rhain yw: Aneurin Leisure (Blaenau Gwent), Caerffili, Sir Fynwy, Casnewydd, a Thorfaen. Mae cynnig y bartneriaeth yn cynnwys cyrsiau medrau hanfodol ynghyd ag ystod o gyrsiau a chlybiau ar sail adennill costau’n llawn. Mae’r tiwtoriaid sy’n cyflwyno’r rhaglen mewn lleoliadau dysgu cymunedol yn cael eu cyflogi gan yr awdurdodau lleol. Cynorthwyir pennaeth y bartneriaeth gan dîm bach yng Ngholeg Gwent sy’n cynnwys tri Chydlynydd Cymorth Datblygu rhan-amser. Mae’r Cydlynwyr Cymorth Datblygu yn datblygu mentrau traws-fwrdeistref, ac ar ôl cytuno arnynt gyda rheolwyr y bartneriaeth, cânt eu gweithredu ar draws y bartneriaeth a’u goruchwylio, eu hwyluso a’u cefnogi gan y Cydlynwyr Cymorth Datblygu.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol 

Er bod tiwtoriaid Dysgu Oedolion yn y Gymuned yn cael eu cefnogi’n dda gan yr awdurdod sy’n eu cyflogi, ychydig iawn o gyfleoedd a gânt yn gyffredinol i gwrdd â thiwtoriaid eraill sy’n addysgu’r un pwnc, gan eu bod bron i gyd yn staff rhan-amser sy’n teithio i ganolfannau addysg gymunedol i gyflwyno eu dosbarthiadau. Mae’r sefyllfa hon yn gallu arwain at ddyblygu ymdrechion gan diwtoriaid, cyfleoedd cyfyngedig ar gyfer datblygiad proffesiynol parhaus (DPP), a methiant i rannu syniadau ac arfer dda ar draws y bartneriaeth. Mae’r mentrau a ddisgrifir isod yn sicrhau bod dull traws-bartneriaeth yn cael ei ddefnyddio i gefnogi a datblygu tiwtoriaid. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd  

Grwpiau gorchwyl pwnc arbenigol traws-bartneriaeth  

Mae grŵp ar gyfer pob prif faes cwricwlwm. Mae aelodau’r grŵp yn gydlynwyr cwricwlwm neu’n diwtoriaid pwnc arbenigol profiadol o bob awdurdod lleol, dan arweiniad un o’r Cydgysylltwyr Cymorth Datblygu. Mae’r grwpiau’n cyfarfod pan fydd angen i gyflawni tasgau fel: 

  • llunio deunyddiau asesu cyffredin ar gyfer unedau poblogaidd yn y maes cwricwlwm 
  • cynllunio digwyddiadau safoni ar gyfer aseswyr, yn unol â gofynion y sefydliad dyfarnu 
  • ysgrifennu unedau newydd mewn ymgynghoriad ag Agored Cymru, lle bo angen 
  • sicrhau bod syniadau da ac arfer arloesol gan diwtoriaid yn cael eu lledaenu i bob tiwtor yn y maes cwricwlwm 

Grŵp mentoriaid digidol  

Mae’r grŵp hwn yn cefnogi tiwtoriaid ym mhob maes cwricwlwm i gynnwys offer digidol yn eu haddysgu, ac i helpu eu dysgwyr i ddatblygu medrau digidol. Mae gan bob un o’r mentoriaid digidol hyd at bedair awr yr wythnos i gefnogi tiwtoriaid yn eu hawdurdod lleol eu hunain ac i gydweithio fel grŵp ar weithgareddau traws-bartneriaeth fel: 

  • “Offeryn Digidol y Mis” a gweminarau misol y gall tiwtoriaid eu gwylio mewn amser real neu ar adeg arall 
  • gwefan o syniadau a dolenni i wefannau defnyddiol ar gyfer defnyddio offer digidol 
  • cylchlythyr bob tymor gydag awgrymiadau, syniadau, a dolenni i wefannau defnyddiol 

 
Datblygiad Proffesiynol Parhaus 

Er bod dysgu proffesiynol ar gyfer diwtoriaid yn cael ei ddarparu hefyd ym mhob awdurdod lleol, cynigir hyfforddiant a DPP traws-bartneriaeth mewn nifer o fformatau gan gynnwys gweithdai yn yr ystafell ddosbarth, cyrsiau ar-lein sydd ar gael i staff y bartneriaeth ar unrhyw adeg, a gweminarau. 

Cynhadledd i diwtoriaid  

Nodwedd bwysig o’r rhaglen DPP yw’r diwrnod cynhadledd blynyddol i diwtoriaid, sy’n galluogi tiwtoriaid i fynychu sgyrsiau gan siaradwyr gwadd, cymryd rhan mewn dewis o weithdai, a chwrdd â thiwtoriaid eraill o’u meysydd cwricwlwm i gyfnewid syniadau a rhannu arfer dda. Mae themâu’r gynhadledd yn seiliedig ar anghenion a datblygiadau cyfredol. Thema cynhadledd 2023 oedd iechyd meddwl a lles, a bydd cynhadledd 2024 yn cynnwys y defnydd o ddeallusrwydd artiffisial ar gyfer tiwtoriaid a dysgwyr. Er mwyn dileu rhai o’r rhwystrau sy’n atal tiwtoriaid rhan-amser rhag mynychu, caiff dosbarthiadau eu canslo ar ddiwrnod y gynhadledd, ac mae tiwtoriaid a gaiff eu talu fesul awr yn cael eu talu i fynychu. 

Cymwysterau proffesiynol 

Mae cymwysterau asesydd Hyfforddiant, Asesu a Sicrhau Ansawdd, a Sicrhau Ansawdd Mewnol, ar gael fel cyrsiau dysgu cyfunol y gall tiwtoriaid eu dechrau ar unrhyw adeg, a gweithio tuag atynt pan fydd eu llwyth gwaith yn caniatáu. Hefyd, mae’r bartneriaeth yn cynnig cyfle i diwtoriaid sy’n dymuno bod yn arsylwyr ymgymryd â chymhwyster Arsylwi ar Ymarfer Addysgu gydag Agored Cymru. Defnyddiodd y bartneriaeth y Gronfa Cymorth i Oedolion yn effeithiol i gynnig hyfforddiant achrededig gan ddau sefydliad hyfforddiant allanol a ddarparodd gyrsiau Google Educator ar lefelau sylfaenol ac uwch, a dyfarniad lefel 3 mewn Arwain Cymorth Cyntaf ar gyfer Iechyd Meddwl. 

Cefnogaeth arall gan y bartneriaeth 

Cyfarfodydd Briffio Tiwtoriaid: Mae’r rhain yn gyfarfodydd a gynhelir ym mhob awdurdod lleol y bartneriaeth ar ddechrau’r flwyddyn academaidd. Mae pennaeth y bartneriaeth yn darparu briff i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r holl diwtoriaid am ddeilliannau’r flwyddyn flaenorol, ac i’w hysbysu am ddatblygiadau newydd. Yn aml, caiff dysgu proffesiynol perthnasol, fel hyfforddiant Prevent, ei gynnwys yn y cyfarfodydd hyn. 

Awgrymiadau gan Diwtoriaid: Sef casgliad o syniadau am arfer dda a ddosberthir i diwtoriaid ar ffurf cylchlythyr neu e-lyfr. Caiff yr arfer dda ei nodi gan arsylwyr yn yr arsylwadau traws-fwrdeistref, a gall tiwtoriaid eraill eu mabwysiadu, neu eu haddasu ar gyfer eu cyrsiau eu hunain. 

Hyrwyddwr y Gymraeg: Menter newydd draws-fwrdeistref yw rôl Hyrwyddwr y Gymraeg, sy’n rhoi syniadau i diwtoriaid ar gyfer gwreiddio’r Gymraeg a diwylliant Cymru yn eu cyrsiau trwy gylchlythyr bob tymor a gwefan adnoddau a rennir. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr? 

 Mae’r dull traws-bartneriaeth yn effeithiol o ran cefnogi datblygiad parhaus tiwtoriaid. Asesir effaith y rhaglen DPP wrth ofyn, ar ddiwedd y flwyddyn academaidd, i diwtoriaid raddio defnyddioldeb y DPP y maent wedi’i wneud ar gyfer eu hymarfer fel tiwtor. Yn 2022-23, rhoddodd 88% o’r tiwtoriaid radd o bedwar neu bump ar raddfa o 1 i 5 i fanteision eu DPP. 

Yn ogystal, mae’r dull cydweithredol yn effeithiol iawn o ran lleihau dyblygu ymdrechion. Enghraifft ddiweddar o hyn yw’r ymagwedd draws-bartneriaeth at ddeallusrwydd artiffisial (DA). Lluniwyd canllawiau i diwtoriaid a dysgwyr, yn ogystal ag asesiad risg ar gyfer y posibilrwydd o gamddefnyddio deallusrwydd artiffisial mewn asesiadau. Ysgrifennwyd unedau ymwybyddiaeth o ddeallusrwydd artiffisial ar lefelau gwahanol ar gyfer Agored Cymru gan y mentoriaid digidol a’r grwpiau cwricwlwm Technoleg Gwybodaeth a Chyfathrebu. Mae tasgau asesu a awgrymir ac adnoddau ar gyfer yr unedau hyn yn cael eu llunio ar hyn o bryd, a byddant ar gael i diwtoriaid ar draws holl feysydd y cwricwlwm. Bydd y gynhadledd i diwtoriaid ym mis Mawrth 2024 yn trafod deallusrwydd artiffisial, gyda siaradwyr gwadd, a’r cyfle i diwtoriaid roi cynnig ar amrywiaeth o offer deallusrwydd artiffisial.  

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Prif ffocws y mentrau y manylir arnynt yn yr astudiaeth achos hon yw rhannu arfer dda ar draws holl feysydd y bartneriaeth. Yn ogystal, pryd bynnag y daw’r cyfle, rhennir arfer dda y tu hwnt i’r bartneriaeth gan gynnwys gydag adrannau eraill yng Ngholeg Gwent a gyda darparwyr eraill ym maes Dysgu Oedolion yn y Gymuned ac addysg bellach, trwy hyfforddiant rhanbarthol neu genedlaethol a chyfarfodydd rhwydwaith. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Tri bobl o amgylch gliniadur mewn llyfrgell fodern.

Gwybodaeth am y bartneriaeth 

Sefydlwyd Partneriaeth Dysgu Oedolion Gwent Fwyaf, a arweinir gan Goleg Gwent, ym 1990. Mae pum prif bartner cyflwyno, ac awdurdod lleol yw pob un ohonynt. Y rhain yw: Aneurin Leisure (Blaenau Gwent), Caerffili, Sir Fynwy, Casnewydd, a Thorfaen. Mae cynnig y bartneriaeth yn cynnwys darpariaeth freiniol drwy’r coleg, darpariaeth a ariennir yn uniongyrchol gan grant, ac ystod o gyrsiau a chlybiau ar sail adennill costau’n llawn. Mae’r ddarpariaeth freiniol yn cynnwys cyrsiau mewn medrau hanfodol, Saesneg i siaradwyr ieithoedd eraill, medrau byw’n annibynnol, a thechnoleg gwybodaeth a chyfathrebu (TGCh). Mae’r ddarpariaeth a ariennir gan grant yn cynnwys cyrsiau medrau hanfodol a chyflogadwyedd, rhaglenni ymgysylltu heb eu hachredu, ac ystod o gyrsiau ar ddiddordebau personol. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae ymwybyddiaeth iechyd meddwl yn chwarae rhan bwysig yng nghynnig datblygiad proffesiynol parhaus (DPP) Partneriaeth Gwent, ac wrth sicrhau bod dysgwyr yn cael mynediad at ddewis da o gyrsiau iechyd a lles. Cyflwynwyd set unigryw o heriau ar gyfer addysg oedolion gan y pandemig COVID, a chafodd staff eu hadleoli ledled y bartneriaeth gan ddarparu prydau ysgol a gweithio mewn canolfannau profi COVID. Fodd bynnag, roedd dysgwyr angen lefelau uwch o gymorth digidol a chymorth lles i’w galluogi i barhau â’u dysgu. Felly, bu’n rhaid i’r bartneriaeth archwilio sut y gallai gefnogi ei dysgwyr pan roedd llawer o staff awdurdodau lleol yn cael eu hadleoli. 

Cytunodd y partneriaid fod angen ymagwedd gydlynus at iechyd meddwl a lles, a datblygwyd strategaeth les ar gyfer dysgwyr a staff, gyda’r nod clir o “gyfrannu at les a ffyrdd o fyw cadarnhaol ymhlith ein cymunedau dysgu oedolion”. Roedd cyllid cymorth i oedolion, a gyflwynwyd gyntaf yn 2021/22, yn allweddol i alluogi’r bartneriaeth i gynllunio ystod gynhwysfawr o DPP a digwyddiadau ar gyfer tiwtoriaid, yn ogystal â gweithgareddau a oedd yn canolbwyntio ar ddysgwyr. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Roedd Croeso i Les yn fodiwl ar-lein a ddatblygwyd ar gyfer dysgwyr gan sefydliad hyfforddiant allanol. Cynigiwyd y cynnwys mewn fformatau gwahanol i fodloni anghenion pob dysgwr, a recordiwyd sesiynau er mwyn i ddysgwyr newydd allu cael mynediad at y modiwl ar unrhyw adeg. 

Cynhaliwyd ffeiriau iechyd a lles dysgwyr ym mhob awdurdod lleol ac fe’u mynychwyd gan gynrychiolwyr o fyrddau iechyd, canolfannau hamdden, academïau ieuenctid, canolfannau chwaraeon, sefydliadau cyflogaeth a hyfforddiant, Heddlu Gwent, a MIND. Roedd y digwyddiad hefyd yn cynnwys sesiynau drymio Indiaidd, karate, canu, iaith arwyddion, bwyta’n iach, garddio, adrodd straeon, a gwiriadau iechyd. Oherwydd llwyddiant y digwyddiad hwn, mae bellach yn cael ei gynnal yn flynyddol. 

Er mwyn cefnogi iechyd meddwl dysgwyr ymhellach, llwyddodd 17 o diwtoriaid ar draws y bartneriaeth i ennill cymhwyster Cymorth Cyntaf Iechyd Meddwl Achrededig L2, ac aeth saith o’r rhain ymlaen i Ddyfarniad L3 mewn Goruchwylio/Arwain Cymorth Cyntaf ar gyfer Iechyd Meddwl. Roedd y cyrsiau hyn yn galluogi staff i gael dealltwriaeth well o gyflyrau iechyd meddwl ac i gyfeirio dysgwyr at sefydliadau priodol. Yn ogystal, bu chwe thiwtor yn mynychu cwrs Cyflwyniad i Gefnogi Dysgwyr ag Anhwylder Straen Wedi Trawma, sef cwrs wedi’i anelu at diwtoriaid sy’n gweithio gyda ffoaduriaid. 

Er mwyn darparu cymorth medrau digidol i ddysgwyr a thiwtoriaid, sefydlwyd rolau mentoriaid digidol yn 2020/2021. Roedd y mentoriaid hyn yn darparu hyfforddiant o fewn y fwrdeistref, gan dargedu tiwtoriaid ym mhob maes pwnc i’w helpu i ddefnyddio offer a thechnolegau digidol yn eu haddysgu, ac i annog eu dysgwyr i ddatblygu eu medrau digidol. Roedd y mentoriaid digidol hefyd yn darparu cymorth i ddysgwyr ar les digidol, diogelwch ar-lein, diogeledd a chyfrifoldeb.  

Mae Heddlu Gwent wedi ymweld â dosbarthiadau medrau digidol y bartneriaeth i roi sgyrsiau ar ddiogelwch ar-lein. Ceir llawer o enghreifftiau o gydweithio â phartneriaethau allanol, megis Mannau Tyfu ar gyfer cyrsiau garddio a choginio gyda ffocws ar ddefnyddio offer garddio yn gywir ac yn ddiogel, diogelwch yn y gegin, a hylendid bwyd. 

Cynhaliwyd cynhadledd i diwtoriaid yng ngwanwyn 2023 a ganolbwyntiodd ar iechyd meddwl a lles. Roedd dau brif siaradwr a roddodd gyflwyniadau ar reoli straen a llythrennedd ariannol. Roedd y gynhadledd hefyd yn cynnwys gweithdai ar lesiant, ymwybyddiaeth ofalgar bob dydd, cartrefi di-wastraff, a therapïau amgen. Mynychwyd y digwyddiad gan 71 o diwtoriaid a rheolwyr. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr? 

O ganlyniad i’r cwrs Croeso i Les, dywedodd 98% o’r dysgwyr fod eu gwybodaeth wedi cynyddu ac roedd 98% yn gwybod ble i fynd am gymorth ar faterion iechyd meddwl. 

Roedd canlyniadau holiadur dysgwyr 2022/2023 yn dangos bod 93% yn cytuno bod eu cwrs yn cyfrannu at eu lles personol eu hunain, a 93% yn cytuno bod y cwrs wedi cael effaith gadarnhaol ar eu hiechyd meddwl cyffredinol. 

Yn ystod arsylwadau, gofynnwyd hefyd i ddysgwyr pa fedrau ychwanegol oeddent wedi’u hennill yn ystod eu cwrs. Dywedodd pob grŵp eu bod wedi ennill medrau ychwanegol a oedd yn cyfrannu at eu lles, a’r rhai a grybwyllwyd amlaf oedd hyder, medrau cyfathrebu, a medrau digidol. Roedd sylwadau gan ddysgwyr yn cynnwys: 

“Rydym wedi dysgu cymaint ac yn defnyddio ein medrau TG drwy’r amser.” 

“Mae’r tiwtor yn ein cefnogi i symud ymlaen ac mae’n esbonio pethau mewn mwy nag un ffordd. Mae’r wybodaeth a’r medrau rydym yn eu dysgu yn rhoi mwy o hyder a dewisiadau i ni.” 

“Mae cefnogaeth ein tiwtor, ac i’n gilydd, yn gwneud y cwrs mor bleserus fel ein bod yn cael ein hysgogi i barhau.” 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Mae’r holl DPP a gynigir drwy’r cyllid cymorth i oedolion wedi’i lanlwytho i Hwb a’i gyfieithu i’r Gymraeg. Yn ogystal, pryd bynnag y daw’r cyfle, rhennir arfer dda y tu hwnt i’r bartneriaeth, er enghraifft, gydag adrannau eraill yng Ngholeg Gwent, a darparwyr dysgu oedolion yn y gymuned ac addysg bellach eraill, trwy hyfforddiant rhanbarthol neu genedlaethol, a chyfarfodydd fel gweithdai JISC a chyfarfodydd rhwydwaith. 

  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Dau fyfyriwr mewn gwisg ysgol yn ymwneud â datrys hafaliadau mathemategol a ysgrifennwyd ar fwrdd gwyn.

Gwybodaeth am yr Ysgol 

Ysgol gyfun cyfrwng Cymraeg i ddisgyblion 11–18 oed yw Ysgol y Creuddyn, ac fe’i cynhelir gan awdurdod lleol Conwy. Mae 669 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 89 yn y chweched dosbarth. Mae rhyw 17% o ddisgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol 

 Dros gyfnod o ddegawd mae adran fathemateg yr ysgol wedi cyhoeddi cyfres o adnoddau rhad ac am ddim ar eu gwefan. Cefnogir yr arlwy gan sianel YouTube sy’n egluro’r cysyniadau tu ôl i’r adnoddau. Mae’r deunyddiau wedi’u selio ar ddehongliad yr adran o feistrolaeth, ble mae’r disgyblion yn datblygu dealltwriaeth ddofn, tymor hir, diogel a hyblyg o fathemateg a rhifedd. 

Yn y cyfnod yn arwain at gyflwyno’r Cwricwlwm i Gymru’n swyddogol, cyd-weithiodd yr adran fathemateg gyda’r clwstwr cynradd lleol i ddatblygu cyfres o adnoddau ar gyfer camau cynnydd 2 a 3. Roedd y rhain yn cynnwys adnoddau ar ymchwilio’n ddyfnach i werth lle, defnyddio trinolion i weithio gyda rhifau negatif, ac egluro’r cysyniadau o gymudedd, cysylltiadedd a dosbarthedd. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Ar gyrraedd yr ysgol ym Mlwyddyn 7, mae pob disgybl yn cwblhau cyfres o asesiadau ar-fynediad sy’n rhoi sgôr allan o 90. Mae cydberthyniad cryf rhwng canlyniadau’r asesiadau hyn â’r radd TGAU Mathemateg derfynol, felly mae’r adran fathemateg yn defnyddio’r canlyniadau i dargedu carfannau penodol er mwyn cynnig cymorth a her priodol. Er enghraifft, mae’r disgyblion sy’n sgorio rhwng 20 a 40 yn yr asesiadau cychwynnol yn derbyn cymorth un-i-un gan fyfyrwyr mathemateg y chweched dosbarth yn ystod cyfnodau cofrestru boreol. Mae data ehangach hefyd ar gael ar gyfer disgyblion sy’n cychwyn yn yr ysgol, gan bod taflen wybodaeth yn cael ei darparu gan yr ysgolion cynradd sy’n bwydo’r ysgol, ac mae cyfle i athrawon cynradd ymweld â’r ysgol yn fuan ym Mlwyddyn 7 i drafod sut mae eu cyn-ddisgyblion wedi setlo’n yr ysgol. 

Mae’r ysgol hefyd yn rhedeg cyfres o sesiynau cefnogaeth rhifedd i bawb ym Mlynyddoedd 7 i 10, gyda’r pecynnau “Campau Cofrestru”, “Rhufeiniaid Rhifedd”, “Meistroli’r Medrau” a’r “Anhysbys” ar waith mewn sesiynau cofrestru boreol wythnosol. Ym Mlwyddyn 11, mae grŵp targed yn derbyn sesiynau ar dechnegau cyfrifo, ac mae sesiynau adolygu ar ôl ysgol yn cynnig cyfleoedd i baratoi at arholiadau allanol. 

Y tu allan i wersi swyddogol, mae cyfle i holl ddisgyblion yr ysgol gymryd rhan mewn twrnament dartiau blynyddol, gyda’r rownd derfynol yn cymryd lle yn yr Eisteddfod ddiwedd blwyddyn. Mae clwb mathemateg wythnosol yn cynnig lloches dawel i chwarae gemau bwrdd megis Cluedo a Monopoly, neu’n cynnig cyfle i gystadlu’n rhyngwladol mewn gweithgareddau codio. Mae hyn yn datblygu medrau rhifedd pen disgyblion ac yn cyfrannu at ddatblygu eu hyder. 

Mae’r cynllun gwaith mathemateg wedi’i ddylunio’n ofalus i adeiladu ar ben testunau blaenorol (nid eu hail-adrodd), cynnig cyfleoedd cyson i adalw gwaith blaenorol (er mwyn datblygu rhuglder), ac yn cynnwys ymarferion wedi’u hamrywio’n ofalus i ddatblygu dealltwriaeth gysyniadol. Cedwir y cynllun gwaith a’r adnoddau addysgu yn sefydlog dros amser er mwyn i athrawon yr adran drafod y ffyrdd gorau o addysgu testun penodol, yn hytrach nac ‘ail-greu’r olwyn’ pob blwyddyn yn datblygu adnoddau newydd. 

Ar draws y cwricwlwm, mae’r cydlynydd rhifedd wedi cyd-weithio gyda rheolwyr canol i fapio’r ddarpariaeth yn erbyn y fframweithiau rhifedd cyfredol ym Mlynyddoedd 7 i 9. Darperir cyfleoedd cyson i graffu ar lyfrau er mwyn arfarnu’r ddarpariaeth rhifedd. Mae cyfres o becynnau ‘tasgau ychwanegol’ wedi’u hawduro i gynnig cyfleoedd i ymgorffori medrau rhifedd ar draws y cwricwlwm, gan gynnwys cyfleoedd i ymgorffori’r 5 hyfedredd mathemategol newydd. 

Mae strategaeth rhifedd yr ysgol yn cynnwys cyfleoedd i ymgysylltu gyda disgyblion, rhieni a staff. Cynhelir cyfres o weithdai “rhifedd i rieni”, er mwyn hyrwyddo pwysigrwydd agwedd bositif tuag at rifedd, ag i egluro sut i ddarganfod a defnyddio adnoddau cefnogol yr ysgol, gan gynnwys gwefan cwestiynau diagnostig. Mae’r adran fathemateg hefyd yn dathlu Diwrnod Pi bob blwyddyn (Mawrth 14eg), gan gynnal gweithgareddau megis cystadleuaeth pobi cacen ar thema pi, cyfle i lunio nenlinell pi (“pi-scraper”), a chyfle i adrodd pi i gymaint o lefydd degol ac sy’n bosib eu cofio. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr? 

Mewn llawer o achosion, mae’r garfan ym Mlwyddyn 7 sy’n derbyn cymorth ychwanegol gan y chweched dosbarth yn arddangos gwell cynnydd yn eu sgorau profion rhifedd cenedlaethol na gweddill carfan Blwyddyn 7. Dengys holiaduron cyson i Flwyddyn 9 bod llawer o ddisgyblion yn mwynhau eu gwersi mathemateg, a bod y rhan fwyaf o’r disgyblion eisiau gwneud yn dda ym mathemateg. O ganlyniad i’r gwaith cynllunio bwriadus mae llawer o ddisgyblion yn cymhwyso eu medrau rhifedd yn annibynnol i ddatrys problemau mewn cyd-destunau amrywiol ar draws y cwricwlwm. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda? 

Cynigir hyfforddiant pwrpasol gan arweinwyr yn y maes i staff yr ysgol, athrawon yr ysgolion cynradd a rhieni ar sut mae cefnogi’r disgyblion orau. Trwy hyn mae arweinwyr wedi datblygu ymagwedd bositif ymysg staff er mwyn codi ymwybyddiaeth pawb o bwysigrwydd rhifedd. Mae’r ysgol yn arloesi drwy rannu ei hadnoddau rhifedd ar ei gwefan bwrpasol ac mae’r adnoddau hyn yn cael eu defnyddio mewn ardaloedd eraill ar draws Cymru. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Meithrinfa Ddydd Meadowbank yn feithrinfa ddydd breifat, a sefydlwyd ym mis Medi 2016. Mewn cyfnod amser byr, mae’r feithrinfa wedi cael enw rhagorol. Caiff ei rheoli gan gyn athrawes a gweinyddes feithrin sydd â thros 15 mlynedd o brofiad addysgu mewn addysg y Blynyddoedd Cynnar, a’i staffio gan ymarferwyr hynod gymwys, ymroddgar, a phrofiadol. 

Mae’r lleoliad wedi’i gofrestru ar gyfer 92 o leoedd amser llawn i blant o’r adeg y cânt eu geni hyd nes byddant yn 5 oed, ac mae ar agor o ddydd Llun i ddydd Gwener, rhwng 7.00am a 6.00pm. Adeg yr arolygiad, roedd 31 o blant cyn-ysgol, yr oedd 19 ohonynt yn derbyn cyllid ar gyfer addysg gynnar.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r lleoliad wedi cael ei ariannu ar gyfer addysg feithrin er 2020. Fel lleoliad newydd wedi’i gofrestru, fe wnaeth elwa ar fynychu dysgu proffesiynol y GCA ar gyfer arweinwyr newydd lleoliadau. Caiff y cwrs hwn ei arwain gan arweinwyr meithrin profiadol yn y rhanbarth, a helpodd i ddatblygu galluoedd mewn arwain newid mewn arfer ac addysgeg yn Meadowbank. Ym mis Ionawr 2021, roedd yn lleoliad peilot ar gyfer ‘Cwricwlwm ar gyfer Lleoliadau Meithrin Nas Cynhelir’. Rhoddodd hyn gyfle i dreialu rhywbeth hollol wahanol i’r hyn a wnaed o’r blaen. Trwy roi cynnig arno yn ymarferol, parhaodd prosesau i esblygu, a chanolbwyntiodd y lleoliad yn gynyddol ar ddefnyddio arsylwadau i lywio’r cynllunio. Mae hyn wedi arwain at ddatblygu proses arsylwi a chynllunio, sy’n cynnwys anghenion a diddordebau unigol pob plentyn.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Cyn cyhoeddi’r cwricwlwm newydd, defnyddiodd y lleoliad gwricwlwm y Cyfnod Sylfaen a thasgau cynlluniedig â ffocws. Fel lleoliad peilot, fe wnaeth elwa ar allu defnyddio ‘Cwricwlwm ar gyfer Lleoliadau Meithrin Nas Cynhelir’ tra roedd yn ei fersiwn ddrafft. Rhoddodd hyn gyfle i’r tîm ddysgu gyda’i gilydd a rhoi cynnig ar ddulliau newydd. Gwelodd fod addysgeg y cwricwlwm newydd yn gwneud synnwyr. Mae’r plentyn yn ganolog iddo, mae’n alinio’n dda â datblygiad plant, ac roedd yn hawdd i’w roi ar waith yn y lleoliad. Roedd yn ddefnyddiol ac yn hygyrch i bob un o’r ymarferwyr, a chroesawodd ymarferwyr y cwricwlwm newydd yn gyflym ac yn gyfan gwbl. O ganlyniad, caiff pawb eu cynnwys yn llawn yn y broses gynllunio, ac mae pob un ohonynt yn deall yn well pam maent yn cynllunio’r amgylchedd a’r profiadau fel y maent. 

Mynychodd arweinwyr ac ymarferwyr ddysgu proffesiynol y GCA, gan eu cyflwyno i’r cwricwlwm newydd. Trwy gyfarfodydd staff, fe wnaethant rannu a thrafod addysgeg a phum llwybr datblygiadol y cwricwlwm yn fanwl. Arweiniodd hyn at newid y dogfennau cynllunio i’w wneud yn fwy hylaw, i ddefnyddio arsylwadau’n fwy pwrpasol a sicrhau bod anghenion a diddordebau plant yn cael eu bodloni. Roedd hyn yn cynnwys datblygu proses i reoli arsylwi a sicrhau bod pob plentyn yn cael ei arsylwi’n rheolaidd. Yn y gorffennol, roedd hyn wedi bod yn ad-hoc a ddim mor deg neu gynhwysol â’r broses bresennol. Mae’r broses bresennol yn cynnwys arsylwi pob un o’r plant yn achlysurol, a chanolbwyntio ar ychydig o blant bob wythnos, hefyd. Bydd y tîm yn trafod eu harsylwadau o’r plentyn dan sylw gyda’i gilydd ac yn defnyddio’r dadansoddiad hwn i lywio cynllunio’r amgylchedd a’r profiadau dysgu. Trwy wneud hyn, maent yn adnabod pob plentyn yn dda ac mae’r cynllunio’n darparu ar gyfer ei unigoliaeth. 

Mae cymryd rhan mewn trafodaethau proffesiynol wythnosol a dadansoddi arsylwadau wedi helpu staff i ennill dealltwriaeth ddyfnach o’r hyn sydd o ddiddordeb i’r plant, beth sy’n ennyn eu diddordeb a sut maent yn chwarae, yn dysgu ac yn datblygu. Mae’r broses hon yn eu helpu i ddeall sut maent yn dod yn eu blaen, a beth y gellir ei wneud i’w cynorthwyo. Wrth i’r broses gael ei hymgorffori, gall ymarferwyr ailedrych ar arsylwadau, asesiadau a chynllunio unigol blaenorol y plant, sy’n eu helpu i weld sut maent yn dod yn eu blaen dros eu cyfnod yn y lleoliad, a rhannu eu dysgu â rhieni a gofalwyr. Mae’r broses hon yn cefnogi datblygiad proffesiynol parhaus y staff, gan eu bod yn ennill dealltwriaeth well o ddatblygiad y plentyn, a sut mae plant yn chwarae ac yn dysgu. Mae arweinwyr yn rhoi cymorth i staff newydd ysgrifennu arsylwadau a datblygu eu medr yn arsylwi chwarae’r plant. Wrth i’r broses gael ei hymgorffori, a daw ymarferwyr yn arsyllwyr cynyddol brofiadol a medrus, maent yn cynllunio profiadau mwy difyr ac mae lefelau ymglymiad plant yn eu chwarae yn cynyddu. 

Trwy’r cymorth a ddarperir gan y GCA a’r dysgu proffesiynol y maent wedi’i fynychu, mae arweinwyr o’r farn fod ymarferwyr yn fwy gwybodus, ac yn deall pwysigrwydd chwarae, profiadau dilys, yr amgylchedd, a rôl yr oedolyn sy’n galluogi i gefnogi chwarae a dysgu plant. Fel tîm, maent wedi dod yn fwy myfyriol ac abl i hunanwerthuso’u harfer, eu haddysgeg a’u hanghenion datblygiad proffesiynol eu hunain. 

Mae arweinwyr yn defnyddio’r broses oruchwylio ac arfarnu i nodi cryfderau ymarferwyr o fewn y lleoliad a gosod targedau unigol. Mae’r rhain wedi’u cysylltu’n agos â’r cylch cynllunio o ran rôl yr oedolyn, yr amgylchedd a datblygiad proffesiynol parhaus. O ganlyniad, mae ymarferwyr yn gweithio gyda’i gilydd yn dda i gefnogi ei gilydd. Darperir cyfarfodydd staff a chyfleoedd dysgu proffesiynol parhaus i sicrhau bod gan y tîm ddealltwriaeth ac ethos ar y cyd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae ymarferwyr wedi magu hyder ac mae ganddynt fwy o ymreolaeth i gynllunio profiadau dysgu. O ganlyniad, maent yn mwynhau ac yn deall eu rôl yn fwy. Yn y gorffennol, roedd gwahanol brosesau cynllunio yn y tair ystafell (babanod, plant bach a phlant cyn-ysgol). Mae’r broses yr un fath ar draws y feithrinfa erbyn hyn, sydd wedi cynorthwyo ymarferwyr i weithio gyda’i gilydd, ac mae ganddynt ddealltwriaeth ar y cyd o addysgeg ar draws y lleoliad. 

Ar ôl rhoi’r cwricwlwm newydd ar waith a mynychu cyfleoedd dysgu proffesiynol, mae’r tîm yn deall pam mae profiadau dysgu dilys yn bwysig. Maent yn defnyddio’u harsylwadau o chwarae plant i ddatblygu’r amgylchedd ac yn cynllunio’n ymatebol i ddarparu profiadau dysgu cyfoethog. Mae ymarferwyr wedi sylwi ar sut mae lefelau ymglymiad plant a’u llawenydd yn eu chwarae wedi cynyddu oherwydd y newidiadau y maent wedi’u gwneud. Mae’r cylch hwn o arsylwi, dadansoddi, cynllunio ac arsylwi eto yn cynorthwyo’r ymarferwyr i fyfyrio ar eu harfer ac yn cefnogi eu datblygiad proffesiynol ymhellach. 

Erbyn hyn, gall ymarferwyr arsylwi chwarae’r plant i ganfod beth sy’n eu cymell a beth sydd o ddiddordeb iddynt. Ar ôl mynychu dysgu proffesiynol ar chwarae sgematig, mae ymarferwyr yn deall mai patrymau ymddygiad ailadroddus plant yw eu sgemâu. Mae hyn yn cynorthwyo ymarferwyr i ddadansoddi eu harsylwadau’n fwy effeithiol a chynllunio profiadau dysgu ysgogol. 

Ysgrifennir asesiadau cychwynnol a pharhaus gan ddefnyddio ein harsylwadau o’r plant. Mae’r tîm yn trafod asesiadau blaenorol a phresennol plant, i ddadansoddi pa gynnydd y maent wedi’i wneud. Mae’r drafodaeth hon yn eu cynorthwyo i ddeall a nodi dysgu a dilyniant unigol plant, ond hefyd i werthuso’r hyn sy’n gweithio’n dda yn y lleoliad a nodi beth arall y gellid ei wneud i gefnogi dysgu plant yn fwy effeithiol. Mae hyn wedyn yn arwain at fwy o newidiadau i ddarpariaeth a nodi anghenion datblygiad proffesiynol. 

Trwy ddatblygu arsylwadau ac asesiadau a chynllunio, mae ymarferwyr yn gwybod pa mor dda y mae pob plentyn yn dysgu ac yn gwneud cynnydd, ac yn gwybod y caiff anghenion unigol pob plentyn eu diwallu. Mae hyn yn amlwg yn eu mwynhad o fod yn y lleoliad a’u hymgysylltiad â chwarae a dysgu.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae ymarferwyr yn mynychu cyfarfodydd rhwydwaith bob tymor, lle maent wedi rhannu eu hymagwedd at arsylwi, asesu a chynllunio. Maent wedi cynnal ymweliadau â lleoliadau ac wedi cymryd rhan mewn creu pecyn cymorth ar chwarae sgematig sydd ar gael ar HWB.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Plasmarl wedi’i lleoli tua dwy filltir i’r dwyrain o ganol dinas Abertawe. Mae 230 o ddisgyblion ar y gofrestr, yn cynnwys 47 o ddisgyblion meithrin. Mae 25% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol (SIY). Mae tua 42% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, ac mae gan 25% anghenion dysgu ychwanegol (ADY).

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ar ôl cyflwyno Cwricwlwm i Gymru, cytunodd yr ysgol fod angen adolygu prosesau asesu presennol. Y weledigaeth oedd datblygu ymagwedd ysgol gyfan yn canolbwyntio ar gynnydd disgyblion unigol. 

I roi arweiniad newydd ar ddiwygio’r cwricwlwm ar asesu ar waith, datblygwyd ‘pecyn cymorth asesu’ i helpu disgyblion i asesu eu gwaith mewn amrywiaeth o ffyrdd, yn cynnwys asesu mewn dysgu, asesu ar gyfer dysgu, ac asesu dysgu. Mae hyn yn galluogi disgyblion i ddeall eu taith ddysgu, sut i wella’u gwaith ymhellach a deall eu camau nesaf.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Creodd uwch arweinwyr becyn cymorth asesu’r ysgol, gan ddefnyddio’u canfyddiadau o ymchwil ac ymholi, i wella asesu mewn dysgu, ac asesu ar gyfer dysgu ar draws yr ysgol. Mae’r pecyn cymorth yn cynorthwyo staff i ddeall yr ymagwedd ysgol gyfan at addysgeg. 

Yn ystod cyfleoedd dysgu proffesiynol, nododd staff y strategaethau asesu ar gyfer dysgu / asesu mewn dysgu sy’n diwallu anghenion pob disgybl orau. Cytunodd staff ar iaith gyffredin ar gyfer asesu i sicrhau cysondeb ar draws yr ysgol pan mae disgyblion yn myfyrio ar eu dysgu. Datblygodd staff eu dealltwriaeth o sut i gynorthwyo disgyblion i greu meini prawf llwyddiant pwrpasol ac ystyried y prosesau sydd eu hangen i gyflawni eu hamcan dysgu. 

Mae disgyblion yn cyfrannu at eu dysgu ac yn awgrymu syniadau ar gyfer dysgu yn y dyfodol bob wythnos. Mae hyn yn cynyddu ymgysylltiad a chymhelliant disgyblion yn sylweddol, a’u deilliannau yn y pen draw. Mae disgyblion yn datblygu’n dda fel dysgwyr annibynnol; maent yn esbonio’r cyfraniadau y maent wedi’u gwneud ac yn creu cysylltiadau â’u dysgu, gan ddisgrifio’r medrau y maent yn eu datblygu yn hyderus. 

Mae athrawon yn sicrhau bod disgyblion yn datblygu amrywiaeth addas o ymagweddau at eu dysgu, yn cynnwys cymryd rôl weithredol mewn asesu eu gwaith eu hunain a gwaith eu cyfoedion, gan ddefnyddio meini prawf llwyddiant wedi’u cyd-greu. Maent yn defnyddio adborth yn effeithiol i nodi eu camau nesaf eu hunain mewn dysgu. O ganlyniad, mae disgyblion wedi’u cymell i wella’u gwaith ac yn deall beth maent yn ei ddysgu, a sut. 

Mae disgyblion hŷn yn cyfarfod ag athrawon bob tymor i drafod beth maent yn ei wneud yn dda, beth yw eu camau nesaf mewn dysgu a sut beth fydd dysgu iddynt wrth symud ymlaen. Mae disgyblion yn datblygu dealltwriaeth gadarn o’u cryfderau a’u meysydd i’w gwella.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae’r pecyn cymorth asesu yn darparu model asesu gwerthfawr ar gyfer pob un o’r staff ac yn cynorthwyo disgyblion yn effeithiol i ddeall eu dysgu a’r cynnydd a wnânt. 
  • Mae strategaethau asesu effeithiol wedi arwain at lefelau uchel o gynnydd ac ymgysylltiad disgyblion â dysgu. 
  • Mae disgyblion yn meddu ar fedrau asesu datblygedig sy’n eu galluogi i asesu eu gwaith eu hunain a gwaith disgyblion eraill yn bwrpasol. 
  • Mae disgyblion yn datblygu ystod eang o strategaethau i asesu a symud eu dysgu ymlaen. 
  • Mae disgyblion yn gwerthfawrogi’r cyfraniadau a wnânt i’w dysgu ac yn siarad yn hyderus ac yn frwdfrydig am eu dysgu. 
  • Mae disgyblion yn datblygu’n dda fel dysgwyr annibynnol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer effeithiol ag ysgolion lleol ac ar draws yr awdurdod lleol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Bu ymgorffori ethos cryf ar gyfer gwaith trawsgyfarwyddiaethol wrth wraidd gwaith yr awdurdod lleol i sbarduno gwelliant ar draws gwasanaethau addysg a sicrhau deilliannau cadarnhaol i’w ddysgwyr. 

Darparodd Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol lwyfan defnyddiol i’r awdurdod lleol roi ffocws cryf ar yr angen i sicrhau bod pob cyfarwyddiaeth yn yr awdurdod lleol yn cydweithio’n effeithiol â’i gilydd i gyflawni ei amcanion llesiant a chyfrannu at y saith nod llesiant cenedlaethol. O ganlyniad, gweithiodd arweinwyr yn dda i ddatblygu ymagwedd gydweithredol at gyflawni ei flaenoriaethau gwella ar draws cyfarwyddiaethau, yn hytrach na thrwy seilos gwasanaeth. 

I hwyluso gwaith trawsgyfarwyddiaethol llwyddiannus, canolbwyntiodd yr awdurdod lleol ar: 

  • Godi proffil gwasanaethau addysg a blaenoriaethau ar draws yr awdurdod lleol i flaenoriaethu’r defnydd effeithiol o adnoddau. 
  • Sicrhau bod staff yn gweithio’n gydweithredol i gefnogi cymunedau’r awdurdod lleol. 
  • Cryfhau ei weledigaeth gorfforaethol a mynegiad blaenoriaethau gwella addysg trwy bob agwedd ar waith. 
  • Rhoi lle blaenllaw a chanolog i lesiant yn yr hyn y mae’n ei wneud, gan ganolbwyntio ar grwpiau bregus. 
  • Datblygu ei arlwy dysgu proffesiynol i ddatblygu setiau medrau staff, fel eu bod yn barod i fynd i’r afael â heriau nawr ac yn y dyfodol. 
  • Gwella her ‘cyfeillion beirniadol’ ar draws pob cyfarwyddiaeth i hyrwyddo dysgu ar y cyd a sbarduno trafodaethau yn ymwneud â gwella.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Daeth gwaith trawsgyfarwyddiaethol yn un o gryfderau allweddol yr ALl o ran sbarduno gwelliant ar draws gwasanaethau addysg drwy: 

  • Ddatblygu system cynllunio gwelliannau integredig a oedd yn galluogi’r ALl i ddatblygu blaenoriaethau gwella cytûn sy’n adlewyrchu anghenion a blaenoriaethau ei gymunedau a’i ddinasyddion a datblygu diwylliant o gydweithio ar draws cyfarwyddiaethau’r ALl. 
  • Mae mynegi gweledigaeth gytûn ar gyfer yr ALl, sef ‘Cymunedau Cryf â Dyfodol Disglair’, yn rhwymo ei ymdrechion cyfunol i gyflawni nod cyffredin. Mae’r weledigaeth hon yn llifo i amcanion cytûn a blaenoriaethau gwella’r ALl, sy’n cael eu hadlewyrchu mewn un Cynllun Cyflawni Blynyddol (CCB), lle mae’r pwyslais ar waith trawsgyfarwyddiaethol. Caiff y CCB ei lunio ar y cyd yn flynyddol gan uwch arweinwyr (ar draws yr ALl), Aelodau Etholedig ac ag ymgysylltiad helaeth gan staff, dinasyddion, partneriaid ac ysgolion. 
  • Ymgorffori cyfleoedd ar gyfer her gyfunol fel rhan o broses hunanasesu flynyddol yr ALl. Mae cyfarwyddwyr cymheiriaid ac aelodau etholedig (Cabinet a Chraffu) yn mynychu sesiynau herio gan gymheiriaid i weithredu fel ‘cyfaill beirniadol’ i herio canfyddiadau a barnau hunanasesu pob cyfarwyddiaeth i sicrhau gonestrwydd, tegwch a chysondeb. 
  • Datblygu dulliau effeithiol i ddyrannu adnoddau sy’n gysylltiedig â blaenoriaethau’r CCB trwy’r broses flynyddol o osod cyllideb, gyda chyfraniad cyfunol aelodau etholedig, swyddogion o bob rhan o’r Cyngor a phenaethiaid. O ganlyniad, bu ffocws cryf ar addysg fel blaenoriaeth allweddol, sy’n amlwg wrth i 39% o gyllideb y Cyngor gael ei ddyrannu i ysgolion (~£115m). 
  • Meithrin gweithio ar y cyd ar draws yr ALl trwy gyfarfodydd rheolaidd ac effeithiol yr Uwch Dîm Arweinyddiaeth a Briffiau Prif Swyddogion y Bwrdd Mewnwelediad. Mae’r rhain yn darparu dulliau i swyddogion o bob un o’r cyfarwyddiaethau ddod at ei gilydd i wneud penderfyniadau ar y cyd, datblygu safbwyntiau newydd ac mae’n cynnig cyfleoedd i ennyn cefnogaeth ar draws yr ALl i ddatrys problemau a datblygu gwasanaethau sy’n arwain at fanteision cadarnhaol i’n dysgwyr, staff a chymunedau. 
  • Mae ymgorffori ‘cymuned ddysgu gref’ gyda diwylliant o gydweithio mewn dysgu wedi’i ysgogi gan Lyfr Diwylliant yr ALl. Mae’r ALl wedi defnyddio ei blatfform dysgu iDev a’i Gaffi Dysgu (rhwydwaith datblygiad proffesiynol mewnol) yn effeithiol i hyrwyddo ac ymgysylltu â dysgu a datblygu. Bu’r Caffi Dysgu yn ddull allweddol i ymgysylltu â staff a gwella datblygiad proffesiynol i gydweithwyr ddysgu oddi wrth ei gilydd, rhannu arfer dda a mynegi syniadau i fynd i’r afael â heriau allweddol y mae’r ALl yn eu hwynebu. 
  • Blaenoriaethu lles fel maes ffocws craidd i alluogi cydweithio effeithiol yn ein cymunedau. Mae’r gyfarwyddiaeth Dysgu a Sgiliau wedi arwain y ffordd o ran datblygu Ymagwedd Ysgol Gyfan at les, fel bod hyn wedi’i ymgorffori ar draws ysgolion a gwasanaethau canolog yr ALl. 
  • Creu cyfleoedd pwrpasol i gyfranogi a chydweithio ar draws cyfarwyddiaethau, gyda swyddogion arweiniol y tu mewn a’r tu allan i wasanaethau addysg, i fanteisio ar fedrau, arbenigedd a safbwyntiau ar draws y Cyngor i gefnogi’r gwaith o gyflwyno mentrau allweddol, fel Ysgolion Bro, y Rhaglen Gwella Gwyliau’r Haf (SHEP)/Bwyd a Hwyl, mentrau tlodi/costau byw fel Pantrïoedd Talu fel ry’ch chi’n Teimlo/Big Bocs Bwyd, Ymdrechu/Atal NEET, datblygu’r Pecyn Cymorth Cynhwysiant Trawsryweddol a chyflwyno’r Rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy. 
  • Canolbwyntio ar ddatblygu ysgolion bro a defnyddio dull yn seiliedig ar glwstwr i gydweithredu â chydweithwyr o feysydd iechyd, gwasanaethau cymdeithasol, gwasanaethau corfforaethol a gwasanaethau cymdogaeth i leihau effaith tlodi ar blant a phobl ifanc, fel sydd i’w weld yn y gwaith a wneir yng Nghymuned Ddysgu Pencoedtre. 
  • Daeth rhaglen drawsnewid gyffredinol yr ALl â medrau/arbenigedd swyddogion o bob cyfarwyddiaeth at ei gilydd i ail-lunio modelau darparu gwasanaeth. Mae The Big Fresh Catering Company yn fodel arlwyo arloesol a chynaliadwy a ddeilliodd o’r rhaglen drawsnewid hon, gyda mewnbwn a chyfraniadau gan bob rhan o’r cyngor, a dyma oedd y prif alluogydd yn y broses garlam o gyflwyno’r ddarpariaeth Prydau Ysgol am Ddim i holl blant Ysgolion Cynradd ar draws holl ysgolion cynradd y fro. Mae hefyd wedi defnyddio ei wargedion i ailfuddsoddi mewn ysgolion, sydd wedi cael effaith amlwg. 
  • Gwneud y defnydd gorau posibl o gyllid grant i gefnogi dysgwyr difreintiedig. Er enghraifft, dirprwyo grantiau i gefnogi gwaith Rheolwyr Ysgolion Bro a Swyddogion Ymgysylltu â Theuluoedd yng Nghymuned Ddysgu Pencoedtre, dosbarthu cyfran elw The Big Fresh Catering Company i ysgolion a chydweithio â’r Tîm Byw’n Iach i ddarparu gweithgareddau chwaraeon/corfforol wedi’u targedu yng nghymunedau mwyaf difreintiedig a lleiaf egnïol yr ALl.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

  • Mae mabwysiadu Cynllun Cyflawni Blynyddol cyfrannol wedi sicrhau cydgyfrifoldeb am flaenoriaethau addysg yr ALl ac wedi hyrwyddo diwylliant o gydweithio i fynd i’r afael â heriau hollbwysig yr ALl. Mae hyn yn golygu bod uwch arweinwyr o bob cyfarwyddiaeth yn deall pwysigrwydd blaenoriaethu addysg. 
  • Mae dull herio cymheiriaid blynyddol wedi cael effaith gadarnhaol ar berthnasoedd trawsgyfarwyddiaethol a chyfleoedd i feithrin mwy o gydweithio i integreiddio gwasanaethau’n effeithiol. Mae hyn hefyd wedi helpu i wella ansawdd cynllunio gwelliant ac wedi datblygu cydberchnogaeth o gamau gweithredu i wella bywydau pobl ifanc yn y Fro. 
  • Mae ymagwedd gydweithredol yr ALl at ddysgu proffesiynol wedi gwella setiau medrau unigol, ysgogi arloesedd a meithrin diwylliant o welliant parhaus. 
  • Mae ymgysylltiad rhagorol gan ysgolion yn yr Ymagwedd Ysgol Gyfan at Iechyd Meddwl a Lles yn dangos bod bron pob ohonynt yn cyfrannu at gynllunio gwelliant i lywio cynlluniau datblygu ysgolion. 
  • Mae blaenoriaethau clir a chytûn ar gyfer dysgwyr difreintiedig a dysgwyr bregus, ynghyd â chyllid cyfatebol wedi’i ddyrannu ar gyfer blaenoriaethau gwella addysg. Bu hyn yn amlwg trwy fuddsoddi mewn sawl darpariaeth ADY newydd i fodloni’r cynnydd yn y galw. 
  • Mae The Big Fresh Catering Company yn arbed cyllid blynyddol o tua £400,000 y flwyddyn i’r cyngor ac mae wedi cael effaith gadarnhaol ar iechyd a lles dysgwyr. Caiff yr holl wargedion eu hailfuddsoddi mewn ysgolion, sydd yn fwyaf diweddar wedi creu £200,000 ychwanegol, gan helpu i leihau diffygion mewn cyllidebau ar draws ysgolion a/neu eu helpu i brynu offer ysgol. 
  • Mae gwaith wedi’i dargedu yng Nghymuned Ddysgu Pencoedtre yn defnyddio Swyddogion Ymgysylltu â Theuluoedd wedi cael effaith gadarnhaol ar bresenoldeb mewn ysgolion cynradd yn y clwstwr (Cadoxton, Colcot, Holton, Jenner ac Oakfield). 
  • Mae’r ffocws ar ymgysylltu â theuluoedd i gynorthwyo i ddatblygu medrau llythrennedd wedi cael effaith gadarnhaol ar addysgu a dysgu ar draws yr ysgolion hyn ac wedi cyfrannu at wella ansawdd ysgrifennu disgyblion cynradd. 
  • Mae effaith ymdrechion ar y cyd trwy’r Cynllun Strategol Cymraeg mewn Addysg ac, yn ehangach, yn Strategaeth Hybu’r Gymraeg y Cyngor, wedi cyfrannu’n gadarnhaol at gadw dysgwyr Blwyddyn 1 mewn addysg cyfrwng Cymraeg a lefelau pontio uchel rhwng grwpiau blwyddyn mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg. Ar gyfer 2023/24, trosglwyddodd 95% o ddysgwyr o ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg i ysgol uwchradd cyfrwng Cymraeg ar ddiwedd Blwyddyn 6. 
  • Darparodd gwaith targedig gan y Tîm Byw’n Iach yn 2023/24 yng nghymunedau mwyaf difreintiedig a lleiaf egnïol yr ALl 134 o sesiynau chwaraeon/ymarfer corff am ddim, a effeithiodd ar 699 o blant. Roedd 87% o’r cyfranogwyr yn teimlo mwy o gymhelliant ac yn fwy hyderus i gymryd rhan mewn gweithgareddau a nododd 60% yr hoffent ymuno â chlybiau lleol a pharhau â’u gweithgareddau. 
  • Mae ffigurau NEET yr ALl yn gymharol isel o hyd o gymharu ag ALlau eraill yng Nghymru. Yn ystod 2022/23 (carfan ymadawyr 2022), daeth 2.46% o ddysgwyr Blwyddyn 13, 0.24% (Blwyddyn 12) ac 1.49% o ddysgwyr Blwyddyn 11 yn NEET, yr oedd y ddau ohonynt yn well na ffigurau Cymru gyfan. Roedd hyn yn golygu bod yr ALl yn y 9fed safle yng Nghymru (Blwyddyn 13), y 4ydd safle yng Nghymru (Blwyddyn 12) a’r 5ed safle yng Nghymru (Blwyddyn 11) yn y drefn honno

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ALl wedi defnyddio ystod o ddulliau a rhwydweithiau yn effeithiol i rannu ei arfer dda ar draws ei dimau, cyfarwyddiaethau ac, yn ehangach, gydag ALlau eraill a phartneriaid allanol. Mae wedi gwneud hyn drwy: 

  • rannu negeseuon cyfarwyddiaethau’n rheolaidd ar draws y Cyngor drwy grynodebau wythnosol y Prif Weithredwr, gan roi sylw i arfer nodedig ar draws gwasanaethau addysg a chyfarwyddiaethau eraill. Caiff y negeseuon allweddol hyn eu rhannu’n aml mewn cyfarfodydd penaethiaid ysgolion, hefyd; 
  • defnyddio’r Bwrdd Mewnwelediad, Briffiau’r Prif Swyddogion, diwrnodau’r Gyfarwyddiaeth Dysgu a Sgiliau, a’r Caffi Dysgu i gefnogi dysgu ar y cyd ac arfer dda rhwng cyfarwyddiaethau i feithrin arloesedd a gwelliant parhaus; 
  • datblygu a rhannu astudiaethau achos i amlygu meysydd lle mae arfer effeithiol ac arloesol ar waith; a 
  • rhannu arbenigedd a gwybodaeth a digwyddiadau/rhwydweithiau lleol, rhanbarthol a chenedlaethol.