Arfer effeithiol Archives - Page 43 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn adborth gan ddysgwyr ynglŷn â diffyg cyfleoedd dysgu anffurfiol ar gyfer lefelau Mynediad a Sylfaen, penderfynwyd darparu cylch darllen / sgwrsio ym mhob ardal yn ystod misoedd haf 2016.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Profodd hyn i fod yn llwyddiannus ac mae’r ddarpariaeth hon wedi parhau i gael ei chynnig dros yr haf. Penderfynwyd cynnig y cylchoedd darllen / sgwrsio gan fod gweithgareddau sy’n cael eu canolbwyntio ar siarad yn unig yn anodd ar gyfer lefelau Mynediad a Sylfaen oherwydd cyfyngder iaith.  Esblygodd yr elfen ddarllen i gael ei chynnwys mewn siop siarad mewn gwahanol ardaloedd er mwyn gallu cynnwys lefelau Mynediad a Sylfaen mewn gweithgareddau sy’n draddodiadol wedi cael eu targedu tuag at lefelau Canolradd ac Uwch.

Erbyn hyn, mae cyfres ddarllen o’r enw ‘ Amdani’ wedi cael ei chyhoeddi ar wahanol lefelau. Bydd hyn yn gyfle i annog dysgwyr i brynu’r llyfrau ar gyfer darllen yn gyffredinol ac i ategu at eu dysgu. Bydd modd eu defnyddio yn y cylchoedd darllen.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r dysgwyr yn mwynhau’r sesiynau ac mae’r ymateb wedi bod yn gadarnhaol o ran parhau i ddefnyddio a dysgu’r iaith yn ystod y gwyliau, yn enwedig y gwyliau haf gan fod cymaint o wagle dros y cyfnod hwn. Mae’r cylchoedd yn gyfle i gymdeithasu yn y Gymraeg ar bob lefel yn ystod y gwyliau gyda thiwtoriaid profiadol yn eu harwain.

Enghraifft dda iawn o’r effaith mae gweithgareddau dysgu anffurfiol yn gallu cael yw sefydlu Cymdeithas Hanes Pen-y-bont.  Sefydlwyd y gymdeithas gan aelodau lefel Uwch Siop Siarad Pen-y-bont.  Roedd yr aelodau wedi bod yn ei mynychu ers blynyddoedd ac yn teimlo y byddent yn hoffi sefydlu rhywbeth eu hunain yn yr iaith Gymraeg ac aethant ati i’w wneud hynny gyda chefnogaeth gan Dysgu Cymraeg Morgannwg a Menter Iaith Bro Ogwr.  Ers ei sefydlu, mae’r gymdeithas yn denu pobl sydd wedi dysgu Cymraeg a siaradwyr iaith gyntaf.  Maent yn cwrdd yn fisol ers rhai blynyddoedd ac mae niferoedd uchel yn ei mynychu.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r dysgwyr a’r tiwtoriaid yn derbyn e-byst rheolaidd am yr hyn sydd ar gael iddynt. Defnyddir rhwydweithiau cymdeithasol y darparwr i gyhoeddi newyddion a hyrwyddo llwyddiant ymgyrchoedd newydd. Mae Dysgu Cymraeg Morgannwg yn cydweithio’n agos gyda’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol, sy’n monitro ei dargedau yn dymhorol ac yn derbyn adroddiadau manwl gan y darparwr. Mae Dysgu Cymraeg Morgannwg hefyd yn gweithio mewn partneriaeth â nifer o sefydliadau fel Mudiad Meithrin, Cymraeg i Blant a Mentrau Iaith ar brosiectau newydd i gynyddu defnydd o’r Gymraeg, er enghraifft dosbarthiadau drwy gyfrwng y Gymraeg fel Myfyrdod, Tai Chi, Clocsio, Golwg ar Gymru a Gwerthfawrogi llenyddiaeth.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

O ganlyniad i brosesau hunanarfarnu’r ysgol, gwelwyd yr angen i ddatblygu egwyddorion y cyfnod sylfaen oddi fewn i gyfnod allweddol 2.  Penderfynwyd ei roi fel blaenoriaeth yn y cynllun gwella ysgol.  Yn y cyfamser rhoddwyd cyfleoedd i staff arsylwi a chydweithio am gyfnodau yn y cyfnod sylfaen gan benderfynu ar agweddau penodol i’w datblygu.  Er enghraifft, adnabyddwyd yr angen i datblygu cylchdroi tasgau o fewn ardaloedd, datblygu llais y dysgwyr er mwyn datblygu eu cymhelliant at ddysgu a magu annibyniaeth.

Cafwyd cyfle i fod ar lawr dosbarth yn holi’r dysgwyr am eu gwaith yn ogystal â chael cyfarfodydd i drafod dulliau cynllunio.  Hefyd, rhoddwyd cyfle i uwch gymhorthydd y cyfnod sylfaen ddod i rannu profiadau ac arferion gyda cymorthyddion cyfnod allweddol 2.  Penderfynwyd ar ardaloedd penodol i’w defnyddio i ddatblygu’r medrau ac annibyniaeth y disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mewn dosbarth cymysg, pedwar oedran, penderfynwyd rhannu’r disgyblion i bum grŵp yn unol â’u gallu.  Rhoddwyd y grwpiau mewn ardaloedd penodol i weithio am y prynhawn.  Mae’r grwpiau yn  cylchdroi ar dasgau gwahanol am yr wythnos sydd yn atgyfnerthu’r cyd-destun, gydag un grŵp ffocws.  Ar ddiwedd bob wythnos mae’r grwpiau yn asesu eu dealltwriaeth ac yn cynnig syniadau am dasgau’r wythnos ganlynol.  Mae hyn yn ennyn eu diddordeb, yn datblygu eu medrau a’u chwilfrydedd tuag at ddysgu yn grefftus ac yn cryfhau eu hymrwymiad i’w gwaith.

Er mwyn cryfhau llais y dysgwyr ymhellach a chymhwyso eu medrau, mae’r disgyblion yn cael cyfleoedd i drefnu ac arwain prosiectau a’u ffilmio ar ffurf ‘vlog.’  Mae hyn yn atgyfnerthu’r dysgu a chreadigrwydd y disgyblion yn ogystal â’u hannibyniaeth.  Gwelir enghraifft o hyn wrth i ddisgyblion Blwyddyn 3 a 4 geisio ateb y cwestiwn, ‘Sut allwn ni ddysgu plant Cymru am y diwydiant copr yma ym Mynydd Parys?’

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae perthynas aeddfed rhwng staff a disgyblion sydd yn creu awyrgylch dysgu brwdfrydig ymhob dosbarth i ddisgyblion o bob gallu.   Mae hyn wedi sicrhau bod bron bob disgybl yn ymroi yn llwyr i’r tasgau â chymhelliant, ac yn canolbwyntio am gyfnodau estynedig yn annibynnol.  Mae’r datblygiad hwn wedi sicrhau bod yr ysgol yn datblygu ac yn gweithio tuag at y cwricwlwm newydd i Gymru, a bod y pedwar diben yn greiddiol i’r holl ddarpariaeth. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rhannwyd yr arferion gydag ysgolion cyfagos gan gydweithio a chynnal nosweithiau agored yn yr ysgol.  Mae’r ysgol eisoes yn rhan o brosiect datblygu cynllunio creadigol consortiwm GwE fydd yn cael ei rannu ac yn cydlynu cwricwlwm dyfodol llwyddiannus o fewn y dalgylch.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Sefydlwyd amrywiol grwpiau i’r dysgwyr arwain o fewn yr ysgol er mwyn iddynt leisio’u barn a chael y cyfle i newid trywyddion o fewn yr ysgol.  Er enghraifft drwy’r cyngor ysgol,  yr eco bwyllgor,  ‘Mêts-Grêt’, ‘Ffrindiau Ffreutur’,  ‘E-Cadets’,  ‘Dewiniaid Digidol’,  ‘Criw Heartstart’,  ‘Llysgenhadon Iaith’,  a ‘Chwaraewyr Da’.  Cysylltodd y cyngor ysgol gyda swyddfa’r Comisiynydd Plant er mwyn cydweithio gyda’r prosiect ‘Llysgenhadon Gwych’.  Gan fod y cyngor ysgol a’r ‘E-Cadets’ eisoes yn adolygu ambell bolisi allweddol ar gyfer y Corff Llywodraethol, teimlwyd bod angen ffurfio ‘cabinet llais y dysgwyr’ i gael cynrychiolaeth o’r holl grwpiau gyda’i gilydd bob hanner tymor.  Pwrpas hyn oedd i gael trefn well o rannu gwybodaeth ymysg y grwpiau a’r disgyblion o fewn yr ysgol.  Bu’r Cabinet yn llwyddiant mawr.  Mae’n cael ei redeg yn llwyr gan y disgyblion, gyda chofnodion pwrpasol a thargedau gweithredu effeithiol ar gyfer pob tymor.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r amrywiol grwpiau o fewn Ysgol Gwenffrwd yn parhau i gyfarfod a thargedu eu meysydd cyfrifoldeb hwy, ond,  drwy weithgaredd y Cabinet, gellir cydgordio prosiectau yn well gan sicrhau nad oes gor-gyffwrdd ac nad oes cyfnodau sy’n rhy ‘drwm’ o ran gweithgareddau allgyrsiol-  drwy amseru effeithiol, a rhannu syniadau ac adnoddau.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Yr effaith mwyaf amlwg yw annibyniaeth y disgyblion.  Gallant baratoi a chofnodi cyfarfodydd yn hollol annibynnol, gan ‘wthio’ targedau a gytunwyd arnynt ac adrodd nôl i’w grwpiau cychwynnol.  Yn dilyn hynny, yn aml mae’r hyder hwn yn ymdreiddio i’w gwaith ar lawr y dosbarth, y tu allan i’r cwricwlwm arferol ac wrth gyfathrebu ac eraill, gan gynnwys ymwelwyr i’r ysgol.  O ganlyniad, mae  ‘llais y dysgwyr’ yn amlwg iawn yn holl lwyddiannau Gwenffrwd.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae ymwelwyr i’r ysgol yn cael eu tywys gan y disgyblion, ac os oes trafodaeth ar bolisi, yn cynnal y drafodaeth gyda’r disgyblion.  Mae’r Cabinet yn cynnal cyfarfod bob hanner tymor, ac mae drws agored i unrhywun eistedd i arsylwi.  Ceir cynrychiolaeth o’r Cabinet (neu’r is-grwpiau) i weithio gyda’r llywodraethwyr, grwp rhieni ac athrawon, neu’r uwch dîm arwain i drafod, addasu neu greu polisi a gweithdrefnau.

Mae’r ysgol a’r disgyblion wedi cydweithio fel hyn ar greu y polisi cydraddoldeb, ac wrth greu ‘Dyddiadur Bwyd a Ffitrwydd ‘Byw yn Iach’ maent yn rhannu copiau gydag ysgolion eraill sydd â diddordeb.

Wedi i ddisgyblion Gwenffrwd weithio ar bolisiau a chyflwyniadau, er enghraifft pan yn gweithio ar y 7 Llinyn Marc Ansawdd Cenedlaethol Ysgolion Iach, byddant yn cael eu rhannu a swyddogion Sir y Fflint – i gymhell a chefnogi’r ysgolion a fydd yn barod i ymgeisio am y Marc Ansawdd yn y dyfodol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn 2014, wrth edrych yn wrthrychol ar y ddarpariaeth a safonau yn yr ysgol, roedd yn amlwg i’r arweinwyr, er bod safonau’r ysgol yn uchel, fod tuedd i feithrin disgyblion a oedd yn gweithio yn arbennig o dda o fewn ffiniau cyfyng y gwersi; gwersi a oedd i raddau yn disgwyl i ddisgyblion ymateb mewn un ffordd benodol.  Aeth yr ysgol ati i wrthdroi’r drefn gynllunio, drwy roi’r ffocws yn fwy ar y daith addysgol yn hytrach na’r gwaith gorffenedig ar brydiau.  Hefyd dangosodd profion cenedlaethol rhesymu nad oedd gan ddisgyblion y gwydnwch i ddyfalbarhau ar dasgau penodol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae datblygu disgyblion annibynnol yn yr ysgol yn dechrau yn y dosbarth meithrin.  Yno, mae cynllunio gofalus a bwriadus, yn ogystal ȃ disgwyliadau uchel, yn sicrhau bod disgyblion yn cael cyfleoedd i ddatblygu medrau ac ymarfer mewn ardaloedd penodol heb ymyrraeth oedolion.  Mae hyfforddi staff i ‘gamu nôl’ a gadael i ddisgyblion fwrw ymlaen wedi bod yn rhan annatod o ddatblygu’r annibyniaeth yn y blynyddoedd cynnar.

Mae’r annibyniaeth hwn yn datblygu ac yn dyfnhau yn y dosbarth derbyn, ble mae athrawon a chymorthyddion yn cynllunio gweithgareddau heriol ac ysgogol, gan sicrhau fod cyfleoedd i ddisgyblion weithio yn annibynnol yn flaenoriaeth gyson.  Mae’r ardal tu allan yn rhan greiddiol, ble mae darparu rhyddid ac ehangder yn creu awyrgylch sydd yn meithrin annibyniaeth y disgyblion.  Mae parodrwydd staff i annog a chymell yn hytrach na chymryd rôl rhy arweiniol yn datblygu disgyblion sy’n hyderus i fentro.

Ym Mlynyddoedd 1 a 2 datblygir y disgyblion fwyfwy drwy gynyddu’r her fel bod llwyddiant yn creu ymdeimlad o falchder, ond yn bwysicach yn codi’r cwestiwn o be nesaf.  Tra ar y llaw arall, mae methiant yn cael ei ystyried fel llwybr tuag at lwyddiant.  Drwy gynllunio gwaith ar wahanol lefelau o her a magu aeddfedrwydd y disgyblion i ddewis lefel priodol o her maent yn gosod sail gadarn i weddill yr ysgol.  Mae’r disgyblion yn datblygu’r parodrwydd i ddewis tasg heriol sydd yn greiddiol i ddatblygu eu hannibyniaeth.  Mae’r disgyblion mwy hyderus wrth lithro’n rhwydd o un lefel her i’r llall. Bydd disgyblion yn aml yn defnyddio un lefel her i ymarfer medrau ac i’w hatgoffa o sgiliau angenrheidiol i’r dasg cyn iddynt ymgeisio am lefel anoddach o her, er mwyn adeiladu tuag at lwyddiant.

Yng nghyfnod allweddol 2, mae gweithdrefnau fel ‘fi bia’r dewis’ a ‘dewis doeth’ yn ymestyn annibyniaeth y disgyblion.  Mewn tasg ‘dewis doeth’ mae disgyblion yn cael y rhyddid i ddewis sut i ymateb i bwnc, sylwad neu nod penodol.  Mae’r dull o ymateb yn gwbl benagored gan roi rhyddid i’r disgyblion ymateb mewn unrhyw ffordd o’u dewis.  Caiff disgyblion yn aml y dewis i ymateb mewn parau, grŵp neu yn unigol.  Mae’r athrawon yn monitro’n ofalus, yn enwedig ym mlynyddoedd cyntaf cyfnod allweddol 2, er mwyn sicrhau bod disgyblion yn amrywio eu dulliau ymateb.  Rhoddai sesiynau ‘fi bia’r dewis’ gyfnodau i ddisgyblion ymarfer sgiliau a medrau penodol mewn amrywiaeth o dasgau. Ceir cyfoeth o dasgau ble bydd disgwyl i ddisgybl herio ei hun ac maent yn sylweddoli yn gyflym mai dyfalbarhau yw un o brif amcanion y tasgau.

Erbyn brig yr ysgol, mae sesiynau ‘Awr Athrylith’ yn rhoi amser rhydd wythnosol i ddisgyblion weithio ar brosiect personol.  Seilir hyn ar weithdrefnau cwmni enwog sydd yn rhoi 10% o amser i’w gweithwyr i weithio ar eu prosiectau eu hunain, ac o’r 10% mae nifer fawr o ddatblygiadau mwyaf adnabyddus y cwmni wedi gwreiddio.  Rheol aur yr ‘Awr Athrylith’ yw eu bod yn gweithio ar brosiect ar gyfer cynulleidfa.  Mae gwaith o safon uchel iawn wedi ei greu yn ystod y cyfnodau yma, fel llawlyfr dysgu nofio a phrosiect i ddysgu disgyblion y cyfnod sylfaen i animeiddio.

Mae’r magu annibyniaeth yn dwyn ffrwyth ar ei fwyaf amlwg wrth weld disgyblion ar frig yr ysgol yn dilyn eu llwybrau dysgu eu hunain.  Ar ddechrau uned o waith mae’r athro yn cyflwyno uchafbwynt yr uned i’r disgyblion, sef beth fydd y dasg ysgrifennu estynedig ac mae’r disgyblion yn mynd ati i gynllunio eu llwybr tuag at y dasg honno, gyda nifer fawr o’r disgyblion yn llwyddo i nodi pa fedrau a thargedau personol y byddant yn eu targedu yn ystod yr uned.  Mae hyn yn rhoi perchnogaeth lawn i’r disgyblion dros unedau cyfan o waith.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae effaith amlwg ar y dysgwyr yn yr ysgol.  Mae’r safonau wedi parhau yn uchel, ond mae dygnwch a dyfalbarhad y disgyblion i weithio ar dasg ac i wirio eu gwaith a gwaith eu cyfoedion tra yn eu harfogi i ymateb yn bositif i bob her a wynebant yn dangos effaith y ddarpariaeth yn glir.  Mae hefyd wedi cael effaith gadarnhaol ar greadigrwydd y disgyblion gan greu ethos o ddathlu a pharchu gwreiddioldeb.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae ymgynghorwyr cefnogi GwE wedi nodi cryfder yr agwedd hon yn yr ysgol.  Mae’r arfer wedi ei ledaenu yn eang ymysg ysgolion Gwynedd a Môn, ac mae nifer o ysgolion wedi dod i weld gwahanol agweddau o’r cynllunio a threfniadaeth yr ysgol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Gweledigaeth yr ysgol, yn enwedig oherwydd ei chyd-destun, yw creu ysgol sydd wir wrth galon ei chymuned, lle y gall pob plentyn serennu, a lle mae teuluoedd yn teimlo bod croeso iddynt a bod ganddynt gyfleoedd i wella’u profiadau bywyd eu hunain.  I gyflawni hyn, roedd angen i’r ysgol ddatblygu diwylliant o gydweithredu, ymholi, archwilio ac arloesi.  Byddai medrau entrepreneuraidd yn cael eu trwytho drwy’r cwricwlwm a dulliau addysgegol.  Byddai disgwyliadau’n cael eu codi ac, o ganlyniad, byddai safonau’n gwella.

Yn sgil cyhoeddi dogfen Dyfodol Llwyddiannus ynghylch y cwricwlwm newydd i Gymru, mae’r ysgol wedi parhau â’i thaith er mwyn sicrhau bod y pedwar diben a’r 12 egwyddor addysgegol yn ganolog i’w chynlluniau ar gyfer datblygu’r cwricwlwm.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae datblygiad medrau entrepreneuraidd wedi bod yn rhan o ddatblygu cwricwlwm yr ysgol am y chwe blynedd diwethaf, ond oherwydd llwyddiant mentrau fel caffi Graigos (sef caffi cymunedol dan arweiniad disgyblion:  http://www.itv.com/news/wales/update/2013-02-15/craigfelen-primary-school-pupils-open-cafe-in-swansea/) Banc Money Spiders a chyhoeddi dogfen Dyfodol Llwyddiannus, mae’r maes hwn wedi datblygu’n agwedd allweddol ar y cynnig addysgol i ddisgyblion. 

Mae nifer o staff wedi cynnig syniadau ac awgrymiadau i’w rhannu ac mae cysylltiadau’r ysgol hirsefydledig â Llywodraeth Cymru, Coleg Gŵyr a Phrifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant wedi cynnig cyfleoedd i ymholi, arloesi ac archwilio trwy brosiectau gydag amrywiaeth o bartneriaid.  Yn fwy diweddar, mae’r ysgol wedi arwain prosiect ‘Symud Tuag at Ddyfodol Llwyddiannus’, sydd wedi cynnwys 32 o ysgolion cynradd ar draws Abertawe yn datblygu medrau cynnwys creadigrwydd yn y cwricwlwm.  Mae gweithdai i athrawon, dan arweiniad yr Athro Penaluna o’r Drindod Dewi Sant, wedi cynnig cyfleoedd rhagorol i arbrofi a bod yn fwy arloesol yn eu hymarfer.  Mae diwrnodau datblygu staff yr ysgol gyfan wedi sicrhau bod y medrau’n cael eu deall yn glir a’u hymgorffori’n effeithiol yn y cwricwlwm.  Mae’r ysgol wedi datblygu ‘Portffolio Menter’, sy’n dangos ystod y cyfleoedd sydd wedi cael eu datblygu.  Caiff hwn ei rannu gyda theuluoedd a’r gymuned i ddatblygu’r medrau hyn a meithrin hyder a medrau entrepreneuraidd gyda phob cenhedlaeth, dan arweiniad y disgyblion.

Mae’r ysgol wedi datblygu dull o sicrhau bod disgyblion yn cael llawer o gyfleoedd i gysylltu medrau rhifedd, mathemategol, cyfathrebu a medrau digidol â sefyllfaoedd go iawn.  Mae datblygiad medrau ariannol ac entrepreneuraidd wedi arwain at ganlyniadau rhagorol yn aml ar ddiwedd cyfnod allweddol 2.

http://mylocalschool.wales.gov.uk/School/6702215?lang=cy

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae tystiolaeth o asesu crynodol a ffurfiannol yn dangos bod y rhan fwyaf o ddisgyblion yn gwneud cynnydd da neu dda iawn mewn sawl maes, gan gynnwys llythrennedd, TGCh ac, yn benodol, mathemateg a rhifedd, sy’n cysylltu’n uniongyrchol â’r dull hwn.  Bellach, mae disgyblion o bob oedran wedi cael y cyfle i greu, datblygu, cyflwyno ac arfarnu prosiect menter, sydd wedi cynnwys sefydlu siop ‘naid’ yn y pentref lleol, sydd wedi cael effaith gadarnhaol tu hwnt ar y gymuned ehangach.

 Mae tystiolaeth o gyfarfodydd asesu cynnydd disgyblion a chanlyniadau profion cenedlaethol yn dangos yr effaith gadarnhaol y mae’r dull hwn wedi’i chael ar yr holl ddisgyblion sydd wedi cymryd rhan.  Mae disgyblion ym Mlwyddyn 6 wedi cyflawni lefel 6 mewn mathemateg am y tro cyntaf.  Mae’r amrywiaeth fawr o grwpiau llais y disgybl yn yr ysgol, sy’n cynnwys ‘enterprise troopers’, wedi sicrhau bod disgyblion yn cael cyfle i ddatblygu doniau mewn amrywiaeth fawr o feysydd, gan ddatblygu hunanhyder a hunan-barch.  Mae’r ddolen hon, a grewyd gan y disgyblion, yn dangos sut mae Ysgol Gynradd Craigfelen yn clywed lleisiau disgyblion ac yn gweithredu arnynt.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol yn ymwneud ar lefelau lleol, rhanbarthol, cenedlaethol a rhyngwladol â’r gwaith y mae wedi’i ddatblygu ar ddatblygiad medrau entrepreneuraidd.  Mae’r pennaeth a’r dirprwy bennaeth wedi cyflwyno’r gwaith i gynulleidfaoedd ar bob un o’r lefelau hyn.  Ar hyn o bryd, mae’r dirprwy bennaeth yn gweithio gyda saith o bartneriaid ar draws Ewrop fel mentor cymheiriaid i ddatblygu addysg entrepreneuraidd.  Wrth edrych tua’r dyfodol, bydd hyn yn effeithio ar greadigrwydd trwy’r continwwm medrau creadigrwydd sy’n cael ei ddatblygu gan yr Athro Penalua a’r OECD.  Mae prosiect ‘Symud Tuag At Ddyfodol Llwyddiannus’ yr ysgol wedi cael effaith sylweddol ar yr ysgolion lleol sy’n gysylltiedig, fel y mae arfarniadau’n ei ddangos.  Hefyd, cyflwynodd yr ysgolion hyn eu gwaith i gydlynwyr rhifedd ar draws y rhanbarth.  Mae hyn wedi arwain at ysgolion yn gwneud newidiadau arwyddocaol i ddulliau addysgegol.  Bydd adroddiad a fideo yn arfarnu’r prosiect yn llawn ar gael yn ystod hydref 2018.  Hefyd, mae’r ysgol wedi myfyrio ar ei harfer ei hun a, thrwy’r gwaith cydweithredol hwn, mae arferion ysgolion eraill wedi dylanwadu ar wella’r ysgol.  Yn ogystal, dewiswyd yr ysgol fel astudiaeth achos gan yr OECD a Llywodraeth Cymru fel rhan o’i gwaith yn datblygu ‘Ysgolion fel Sefydliadau sy’n Dysgu’, rhoddodd gyflwyniad yn y gynhadledd genedlaethol a bydd yn ymddangos yn yr adroddiad a gyhoeddir yn ystod tymor yr hydref 2018.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Dros y pedair blynedd diwethaf, mae Ysgol Esgob Llandaf wedi cyflwyno cyfres o strategaethau llwyddiannus, sydd wedi arwain at welliannau sylweddol yn y ddarpariaeth, gyda deilliannau uchel iawn ar draws pob cyfnod allweddol o ganlyniad.  Mae gweledigaeth uchelgeisiol yn seiliedig ar ddisgwyliadau uchel, llinellau atebolrwydd clir a chydbwysedd da o her a chymorth wedi meithrin amgylchedd hynod effeithiol, sy’n meithrin doniau myfyrwyr a staff fel ei gilydd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae pum gweithred benodol, sydd wedi helpu i lywio trawsnewid yn niwylliant yr ysgol, wedi bod yn sylfaen i’r newidiadau a welwyd dros y pedair blynedd diwethaf.

1. Sefydlu gweledigaeth glir ac argyhoeddiadol o ragoriaeth

Pan hysbysebodd llywodraethwyr swydd y pennaeth yn ystod hydref 2013, fe wnaeth y pecyn cais ddatgan yn glir bod disgwyl i’r pennaeth newydd helpu’r ysgol i fod “y gorau yng Nghymru”.  Yn ystod y misoedd cyn ymgymryd â’r swydd ym Medi 2014, roedd y pennaeth newydd wedi gallu treulio amser yn siarad â staff, rhieni a myfyrwyr i ennill dealltwriaeth gadarn o gryfderau presennol yr ysgol a’i meysydd i’w datblygu.  Ym Medi 2014, mynegodd y pennaeth sut y gallai uchelgais y llywodraethwyr gael ei gwireddu.  Yn ei hanfod, roedd yn canolbwyntio ar ddarparu addysg lle y byddai disgwyl i bob myfyriwr:

  1. gyflawni eu potensial llawn yn academaidd

  2. datblygu’r medrau y mae eu hangen i fod yn llwyddiannus mewn byd sy’n newid yn gyson

  3. deall ymdeimlad o foesoldeb

Roedd myfyrwyr, staff a rhieni yn deall y ddwy elfen gyntaf yn glir.  Roedd disgwyl i blant gyflawni mewn arholiadau cyhoeddus, trwy gydol pob cyfnod allweddol ac, ar yr un pryd, datblygu amrywiaeth eang o fedrau.  Fodd bynnag, er mwyn dadansoddi’r drydedd agwedd, aeth yr ysgol ati’n gyflym i ddechrau gweithio gyda grwpiau o fyfyrwyr i nodi’r gwerthoedd penodol a ddymunwyd i helpu myfyrwyr i ddatblygu ymdeimlad o foesoldeb.  Ar ôl cyfnod o fyfyrio ac ymgynghori, lluniodd y myfyrwyr yr acronym LARF, sef ‘Love, Acceptance, Responsibility and Forgiveness’.  Helpodd y gwerthoedd hyn i osod sylfaen y weledigaeth a chyfeirir atynt yn gyson wrth ddelio ag aelodau’r gymuned.  At hynny, fe wnaeth y broses o sefydlu’r gwerthoedd helpu i sefydlu màs critigol a sicrhau ymrwymiad cymuned yr ysgol.  Gydag amser, mae delweddau gweledol o gwmpas yr ysgol yn helpu i atgyfnerthu ac adlewyrchu’r gwerthoedd hyn, sy’n sylfaen i bwrpas yr ysgol.

2. Ymrwymiad i ddatblygu ansawdd addysgu trwy hyfforddiant hynod effeithiol

Yn 2011, barnodd Estyn fod yr addysgu yn yr ysgol yn ddigonol.  Roedd enghreifftiau o ragoriaeth ac arfer dda iawn ar draws yr ysgol.  Fodd bynnag, roedd yn rhy anghyson.  Roedd hi’n amlwg nad oedd dealltwriaeth glir o’r hyn y gellid ei ystyried yn ‘rhagoriaeth’ yn yr ystafell ddosbarth ac, yn ystod y misoedd hyd at Fedi 2014, bu’r pennaeth newydd yn gweithio gyda thîm bach o staff i ddatblygu fframwaith ar gyfer addysgu.  Fe’i lansiwyd ar y diwrnod hyfforddiant mewn swydd cyntaf yn 2014 a’r enw arno yw’r ‘Pum Egwyddor’; daeth hwn yn lasbrint yr ysgol ar gyfer dysgu eithriadol a’r hyn yr oedd disgwyl i staff ei wneud i helpu i’w gyflawni.

Mae’r ‘pum egwyddor’ rhagoriaeth yn ymwneud â

  1. lefel uchel o her

  2. datblygu medrau o ansawdd uchel

  3. cynnydd amlwg mewn dysgu

  4. holi o ansawdd da

  5. adborth ar gyfer gwella

Nid oedd y fframwaith ar ei ben ei hun yn mynd i gael yr effaith angenrheidiol heb fuddsoddi mewn amser a chamau gweithredu clir.  Felly, dechreuwyd gweddnewid hyfforddiant y staff yn systematig.  Byddai holl gyfarfodydd a hyfforddiant y staff yn canolbwyntio ar rannu syniadau ac arfer orau er mwyn hyrwyddo pwysigrwydd dysgu.  Byddai’r broses o ddeall a gwreiddio’r pum egwyddor allweddol yn dilyn y fformat canlynol.  I ddechrau, byddai un egwyddor yn cael ei lansio ar ddechrau tymor/hanner tymor gydag amrywiaeth o gyfleoedd hyfforddi yn ei hategu, wedi’u cynnwys yn y cylch hyfforddi, gyda chyfleoedd ychwanegol dewisol ar gael i staff a oedd yn dymuno datblygu’u harfer ymhellach.  Trwy gydol y broses, byddai cyfleoedd i staff brofi syniadau ac yna’u lledaenu i gydweithwyr o fewn adrannau ac ar draws adrannau yn yr ysgol.  Yn olaf, byddai adolygiad o gynnydd yn erbyn pob egwyddor yn cael ei gynnal bob tymor.  Byddai’r adolygiad hwn yn cynnwys arsylwadau o wersi amrywiaeth o staff o bob adran i fesur effaith.  Byddai staff oedd yn cael trafferth rhoi strategaethau ar waith yn cael cymorth trwy hyfforddiant ychwanegol ac, yn y pen draw, roedd y broses wedi gwreiddio.

Dros y pedair blynedd diwethaf, yr her i’r ysgol fu helpu i gynyddu nifer y staff sy’n mynd o dda i ragorol a helpu’r ychydig bach iawn ohonynt i symud o ddigonol, i dda, i ragorol.  Er mwyn helpu i gyflawni hyn, cyflwynwyd rhaglen o hyfforddiant wedi’i wahaniaethu fel bod staff yn cael hyfforddiant mwy pwrpasol yn gysylltiedig â’u lefel medrau penodedig neu ganfyddedig yn unol ag egwyddorion penodol.  Mae hyn wedi galluogi’r ysgol i ddefnyddio pedair lefel hyfforddiant (cyflwyno; datblygu; gwreiddio; rhagori) i wella ansawdd addysgu yn unol â phob un o’r egwyddorion.

Er mwyn helpu i feithrin diwylliant o welliant parhaus, fe wnaeth yr ysgol gael gwared ar y defnydd ar raddau barn ar gyfer gwersi.  Y pwrpas oedd dileu ofnau am arsylwadau gwersi ac annog diwylliant lle’r oedd yr holl staff yn ceisio gwella gan fod hynny o fewn eu gallu, yn hytrach nag oherwydd bod angen iddynt wella.  Mae arsylwadau anffurfiol, rheolaidd o’r staff yn cael eu cynnal trwy gydol y flwyddyn ac mae hyn wedi arwain at ddathlu’r arfer orau a welir ar draws yr ysgol.  Mae’r ysgol wedi datblygu’i gwefan ddysgu a datblygu ei hun, sy’n cynnwys fideos niferus o athrawon yn cyflwyno elfennau penodol o’r ‘Pum Egwyddor’ er mwyn helpu i wreiddio arfer.  O ganlyniad, mae staff wedi gwella arfer yn gyflym iawn.

3. Arweinyddiaeth o ansawdd uchel a gweladwy

Y neges gyson a rannwyd gan arweinwyr yr ysgol o Fedi 2014 ymlaen oedd mai addysgu sy’n cael yr effaith fwyaf ar gyflawniad myfyrwyr, a rôl arweinwyr yr ysgol yw sicrhau mai datblygu addysgu yw’r flaenoriaeth bennaf.  Fodd bynnag, i gyflawni hyn, roedd angen i arweinwyr fod yn gymwys ac yn weladwy iawn wrth arwain y newid a ddymunwyd mewn diwylliant i sicrhau bod aelodau’r gymuned wedi dechrau gwreiddio’r weledigaeth a’r egwyddorion.  Nod cyflwyno teithiau dysgu dyddiol oedd cefnogi staff a sicrhau bod yr hinsawdd dysgu fel y disgwyl.  Mae amserlen o deithiau dysgu ar gyfer pob cyfnod o ddiwrnod yr ysgol.  Yn rhan o hyn, mae un o’r arweinwyr (ac, yn fwy diweddar, arweinwyr bugeiliol) yn ymweld â phob ystafell ddosbarth yn yr ysgol, bob gwers, bob dydd.  Y pwrpas oedd sicrhau bod staff a myfyrwyr yn gwybod bod arweinwyr yn weladwy iawn mewn gwersi i gefnogi diwylliant o ddysgu.  Fe wnaeth y newid hwn mewn ymddygiad arweinyddiaeth hefyd sicrhau bod arweinwyr yn datblygu dealltwriaeth glir o gryfderau a meysydd i’w datblygu ac, ar yr un pryd, lle’r oedd unrhyw broblemau gyda myfyrwyr, sicrhau y gallai un o arweinwyr yr ysgol ymyrryd i gynnig cymorth i staff yn y fan a’r lle.

Ynghyd â ffocws ar ddatblygu addysgu, cafodd arweinwyr ar bob lefel hyfforddiant gwerthfawr i’w helpu i gyflawni eu rôl yn effeithiol.  Roedd yr hyfforddiant hwn yn seiliedig ar y model arweinyddiaeth cenedlaethol a byddai pob sesiwn benodedig yn cynnwys cyfraniad i gefnogi arweinwyr.  Roedd enghreifftiau o hyfforddiant yn cynnwys, ‘Sut i gael sgwrs anodd’ a ‘Sut i nodi strategaethau ymyrryd o setiau data’.  Rhwng cyfarfodydd y tîm arwain ac, weithiau, cyfarfodydd arweinwyr canol, caiff arweinwyr eu hannog i ddarllen a gosod gwaith cartref i’w gilydd i sicrhau bod arweinwyr yn fwy strategol na gweithredol yn eu rôl.  O ganlyniad, daeth arweinwyr ar bob lefel yn fwy hyderus a medrus wrth gyflawni eu rôl ac maent wedi’u galluogi i sicrhau atebolrwydd yn fwy effeithiol.

4. Camau arwain pendant i sicrhau newid

O fewn y tymor cyntaf yn 2014, daeth i’r amlwg fod angen newid dau faes allweddol i helpu sicrhau’r gwelliannau angenrheidiol: strwythur arweinyddiaeth yr ysgol a dyluniad y cwricwlwm.  Yn 2014, roedd gan ddau o bob tri aelod staff addysgu gyfrifoldeb addysgu a dysgu, ac roedd dau neu fwy o gyfrifoldebau gan ychydig aelodau staff.  O ganlyniad, nid oedd y llinellau atebolrwydd yn glir ac roedd gan nifer o staff gyfrifoldeb addysgu a dysgu er nad oeddent yn dylanwadu’n uniongyrchol ar waith staff eraill.  Yn Ionawr 2015, dechreuodd yr ysgol ymgynghoriad llawn ar y strwythur staff, gyda’r bwriad o’i weithredu’r mis Medi canlynol.  Diben yr ailstrwythuro oedd cryfhau ansawdd yr arweinyddiaeth er mwyn helpu i sicrhau gwelliannau mewn darpariaeth a safonau.  Trwy ymgynghoriad, datblygodd yr ysgol gymysgedd o feysydd cyfadran (ar gyfer adrannau bach iawn) ac adrannau, a alluogodd yr ysgol i symleiddio arweinyddiaeth yr ysgol ar lefel haen ganol.  Ar yr un pryd, rhoddodd y broses gyfle i ddarparu strwythur mwy priodol ar gyfer staff cymorth a’r tîm arwain.  Er bod y broses hon yn anodd i ychydig staff ei gwerthfawrogi, treuliodd yr ysgol, gan gynnwys llywodraethwyr, gryn amser yn esbonio sail resymegol a buddion yr ailstrwythuro yn ofalus.  O ganlyniad, mae’r llinellau atebolrwydd yn glir iawn ac mae llwybrau gyrfaol eglur i staff erbyn hyn.  Mae hyn wedi rhoi cyfleoedd perthnasol i staff dyfu a datblygu.  Hefyd, mae’r strwythur newydd wedi sicrhau bod yr arweinwyr gorau posibl yn eu lle ac nad yw arweinyddiaeth yr ysgol ar unrhyw lefel yn peryglu diben craidd gwella’r ysgol.

Nid yw’r cwricwlwm a gynigir gan yr ysgol wedi newid llawer ers 2014.  Fodd bynnag, roedd yr ysgol yn awyddus i adolygu’r ffordd roedd amser y cwricwlwm yn cael ei neilltuo ac amserlen y diwrnod ysgol.  Ochr yn ochr ag ailstrwythuro’r staff, fe wnaeth yr ysgol ddechrau newid y diwrnod ysgol o 5 gwers un awr i 6 gwers 50 munud.  Fe wnaeth y sail resymegol dros hyn sicrhau y gallai amser ychwanegol y cwricwlwm gael ei neilltuo i’r pynciau craidd (Saesneg, mathemateg, gwyddoniaeth, Cymraeg ac addysg grefyddol) a chynnal ehangder llawn y cwricwlwm ar gyfer pynciau di-graidd hefyd.  Mae’r amser ychwanegol mewn Saesneg a mathemateg, yn benodol, wedi helpu i gryfhau’r wybodaeth a’r medrau sylfaenol sy’n ofynnol i fanteisio ar y cwricwlwm llawn, ac mae’r holl bynciau ar draws cwricwlwm yr ysgol yn boblogaidd o hyd ym mhob cyfnod allweddol.  Sicrhaodd y newid hwn fod cwricwlwm yr ysgol yn bodloni anghenion myfyrwyr, heb beryglu hanfodion cynnig eang a chytbwys.

5. Modelu gweithgareddau arweinyddiaeth

Mae arweinwyr yr ysgol wedi modelu gweithgareddau arweinyddiaeth yn effeithiol er mwyn cynorthwyo arweinwyr canol ac athrawon dosbarth i ddatblygu’n gyflym a sicrhau bod ymdrechion staff yn canolbwyntio’n bennaf ar gynllunio a chyflwyno addysgu yn hynod effeithiol.  I gynorthwyo arweinwyr canol ag ysgrifennu adroddiadau hunanarfarnu a chynlluniau gwella, mae’r ysgol yn cynhyrchu “WAGOLLs” (What A Good One Looks Like) fel bod staff yn dechrau ar y broses mewn sefyllfa gref, gan weithio’n agos gyda’u haelod cyswllt o’r tîm arwain i lunio dogfennau hynod effeithiol, sy’n nodi perfformiad presennol yn gywir, ynghyd â deilliannau a fwriedir o gamau gweithredu â ffocws.  Mae gan staff â chyfrifoldebau arwain adrannau ychwanegol yn llawlyfr y staff, sy’n amlygu camau gweithredu penodol y dylai arweinwyr ymgymryd â nhw yn ddyddiol, yn wythnosol, bob hanner tymor a phob tymor; cylch cynllunio strategol i fapio’r flwyddyn ysgol; a phecyn cymorth i gynorthwyo arweinwyr i arfarnu cynllunio gwersi.  Mae’r prosesau a’r camau gweithredu hyn wedi rhoi eglurder i arweinwyr ar bob lefel a sicrhau bod y broses hunanarfarnu a chynllunio ar gyfer gwelliant yn camu rhag gweithgareddau a wneir ar adegau penodol yn ystod blwyddyn ysgol, i broses barhaus o wella’n barhaus, sy’n cael ei gwerthfawrogi a’i deall.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Dros y 4 blynedd diwethaf, bu gwelliannau cyflym yn ansawdd y ddarpariaeth yn yr ysgol.  Mae addysgu hynod effeithio ar draws bron pob maes pwnc wedi arwain at ddeilliannau rhagorol i bob grŵp o fyfyrwyr.  Mae cyflawniadau yn yr ysgol yn uchel iawn yn gyson yn erbyn bron pob dangosydd.  Fodd bynnag, effaith bennaf y gwaith fu’r diwylliant sydd wedi gwreiddio yn yr ysgol.  O ganlyniad, mae dealltwriaeth glir iawn gan bron pob un o’r staff o’r egwyddorion a’r arferion sy’n digwydd yn yr ysgol er mwyn cynorthwyo pob unigolyn i fod y gorau y gall fod.  Mae’r ymrwymiad hwn i ddatblygiad y staff wedi arwain at drawsnewid yr ysgol yn gyflym.

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae Ysgol Esgob Llandaf yn Ganolfan Broffesiynol Consortiwm Canolbarth y De ac mae wedi datblygu nifer o raglenni datblygu staff ar gyfer ysgolion cynradd ac uwchradd yn y rhanbarth, yn canolbwyntio ar arwain newid a thrawsnewid ysgolion.

Mae’r ysgol wedi gweithio’n agos â darparwyr eraill er mwyn helpu i wella ysgolion.  Mae hyn wedi cynnwys gweithio gydag ysgol uwchradd arall yn yr awdurdod lleol am 18 mis.  Roedd y bartneriaeth hon yn cynnwys rhannu arferion a strategaethau arwain er mwyn helpu i sicrhau newid.  Yn ogystal, aeth nifer o aelodau staff ar secondiad i’r ysgol bartner er mwyn helpu i gyflwyno arferion gwella parhaus; mae dau ohonynt wedi sicrhau rolau parhaol yn yr ysgol.  O ganlyniad i’r bartneriaeth, mae’r ysgol bartner ac Ysgol Esgob Llandaf wedi sicrhau gwelliannau parhaus mewn darpariaeth, safonau ac arweinyddiaeth.

Mae’r dulliau hyn wedi helpu i gyfrannu at system hunangynhaliol, wedi’i harwain gan yr ysgol.  Mae’r ysgol yn cynnal hyfforddiant ac ymweliadau ar gyfer cydweithwyr o ysgolion eraill yn rheolaidd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Dros y pedair blynedd diwethaf, mae Ysgol Esgob Llandaf wedi cyflwyno cyfres o strategaethau llwyddiannus, sydd wedi arwain at welliannau sylweddol yn y ddarpariaeth, gyda deilliannau uchel iawn ar draws pob cyfnod allweddol o ganlyniad.  Mae cyfres gadan o fesurau sicrhau ansawdd, ynghyd â chylch hunanarfarnu hyblyg, wedi helpu i sicrhau lefelau uchel iawn o atebolrwydd deallus, y mae pawb yn ei ddeall yn glir.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Er mwyn helpu i wella’r ysgol yn gyflym, cyflwynodd yr ysgol amrywiaeth o fesurau sicrhau ansawdd i helpu staff ar bob lefel i ddeall eu rôl yn glir ac effeithio’n gadarnhaol ar y ddarpariaeth er mwyn dylanwadu ar ddeilliannau myfyrwyr.

  1. Presenoldeb gweladwy arweinwyr yr ysgol

    Yn 2014, ymunodd pennaeth newydd â’r ysgol.  Lansiodd ymrwymiad i staff, rhieni a myfyrwyr, sef y byddai arweinwyr yr ysgol yn weladwy iawn, ac mae hyn wedi cael effaith sylweddol ar helpu i lunio diwylliant yr ysgol.  Mae rhan o’r arweinyddiaeth weladwy hon yn ymwneud â rhoi cyfleoedd i randdeiliaid ymgysylltu’n agored.  O’r cyfarfod cyntaf â theuluoedd, fe wnaeth y pennaeth annog rhieni a staff i lenwi holiadur syml yn amlygu tri pheth roedd yr ysgol yn eu gwneud yn dda, dau beth yr oedd angen mynd i’r afael â nhw ar unwaith ac un gair o gyngor i’r pennaeth newydd.  Fe wnaeth yr adborth alluogi nifer o enillion cyflym, lle gellir datrys mân broblemau yn gymharol hawdd.

    Cyflwynodd yr ysgol adeg fisol pan allai teuluoedd ddod i gyfarfod â’r pennaeth, heb apwyntiad, i drafod unrhyw bryderon oedd ganddynt.  Er y daeth niferoedd sylweddol o rieni i fynegi pryder am agweddau penodol ar addysgu ar y cychwyn, mae gan yr ymweliadau hyn fwy o gysylltiad â llwybrau gyrfa a dewisiadau opsiwn erbyn hyn.  Mae’r fenter hon yn galluogi teuluoedd i fynd yn syth at y pennaeth.  Cymaint yw llwyddiant y model fel bod trefniant tebyg wedi’i fabwysiadu yn y chweched dosbarth ac, yn fwy diweddar, yng nghanolfan adnoddau arbenigol yr ysgol i fyfyrwyr ag awtistiaeth.  Agwedd arwyddocaol ar welededd yr arweinwyr fu cyflwyno teithiau dysgu dyddiol.  Mae’r rhain wedi’u hamserlennu ar gyfer pob cyfnod, pob dydd, pan fydd aelod o dîm arwain yr ysgol yn ymweld â phob dosbarth.  Nid yw’r teithiau hyn yn cael eu defnyddio i fesur ansawdd yr addysgu.  Fodd bynnag, prif ddiben y daith yw sicrhau bod yr hinsawdd dysgu fel y’i dymunir ac i weld pobl yn gwneud pethau’n dda.  Mae’r cyfleoedd hyn yn hybu diwylliant lle y mae trafodaethau am ddysgu yn datblygu’n norm, yn hytrach na rheoli gwrthdaro neu broblemau ymddygiad.  Nodwedd arall arweinyddiaeth weladwy fu symud i awyrgylch lle mae arweinwyr yn mynd ati i drafod materion gyda rhanddeiliaid, yn hytrach na chyfathrebu trwy e-bost neu lythyr yn unig.  Bu croeso mawr i’r dull personol hwn ac mae’n sicrhau bod diddordeb mewn aelodau’r gymuned ymhlith yr ymddygiadau amlycaf, ac mae arweinwyr yn ceisio bod yn esiampl o hyn i eraill.

  2. Cylch hunanarfarnu

    Yn ganolog i welliant parhaus y mae cynllun gweithredu 3 blynedd sy’n canolbwyntio’n glir ar y blaenoriaethau a nodwyd gan yr ysgol.  Gan ddefnyddio’r acronym TEAM, mae’r cynllun yn canolbwyntio ar ddatblygu’r meysydd canlynol:

  3. Addysgu ar gyfer dysgu

  4. Ethos ac amgylchedd

  5. Cyflawniad a safonau

  6. Y cyfleoedd mwyaf i staff

    Mae gan bob blaenoriaeth strategol gyfres o feini prawf llwyddiant i alluogi’r ysgol i nodi cynnydd.  Wrth sefydlu’r cynllun, datblygodd yr ysgol grŵp gwella dan gadeiryddiaeth y pennaeth, ac mae’n cynnwys amrywiaeth o staff, gan gynnwys staff cymorth, athrawon ac arweinwyr ar bob lefel.  Wedi’u rhannu’u un o bedwar grŵp, cafodd timau’r her o nodi’r camau yr oedd eu hangen i fodloni’r meini prawf llwyddiant.  Byddai’r grwpiau hyn yn cyfarfod yn rheolaidd dros gyfnod o hanner tymor cyn cyflwyno’u canfyddiadau i dîm arwain yr ysgol.  Ar ôl cwblhau’r broses hon, gweithiodd y pennaeth gyda grŵp bach o fyfyrwyr a oedd yn gallu ychwanegu’u barn am y ffordd orau y gallai’r ysgol gyflawni ei nodau strategol.  Yn olaf, fe wnaeth grŵp dethol o lywodraethwyr ategu at y gwaith, trwy graffu a mynegi eu barn eu hunain.  O ganlyniad, mae cyfeiriad 3 blynedd yr ysgol yn cael ei osod a’i rannu ymhlith cymuned yr ysgol.

    Bwriedir i’r cylch hunanarfarnu fod yn broses barhaus o welliant parhaus.  Mae’r cylch, sy’n para’r flwyddyn ysgol gyfan, yn dechrau gyda myfyrdodau ar berfformiad mewn arholiadau ac asesiadau athrawon.  Fel cam cyntaf, mae holl arweinwyr y cwricwlwm yn arfarnu perfformiad y flwyddyn gynt.  Yn ystod hanner cyntaf tymor yr hydref, mae’r perfformiad hwn yn gysylltiedig â chyfnod allweddol 3, gyda chyfnodau allweddol 4 a 5 yn cael eu harfarnu yn ystod ail hanner y tymor (oherwydd diffyg data arholiadau wedi’i ddilysu).  Yn ogystal â hyn, gofynnir i holl arweinwyr y cwricwlwm nodi tueddiadau o ddata lefel eitem a gafwyd oddi wrth fyrddau arholi.  Mae hyn yn ceisio amlygu unrhyw wendidau penodol y mae angen mynd i’r afael â nhw.  Ar yr un pryd, bydd arweinwyr yn ystyried sut mae’r meysydd i’w datblygu yn cysylltu â chamau a ddymunir i ysgogi gwelliannau.  Trwy weithio’n agos o fewn eu timau eu hunain a chyda’u rheolwyr llinell, caiff cynlluniau gwella adrannol 3 blynedd eu sefydlu a’u haddasu i ganolbwyntio ar flaenoriaethau sy’n deillio o weithgareddau hunanarfarnu.  Yn ystod tymor yr haf, mae arweinwyr canol ac arweinwyr ysgol gyfan yn defnyddio’r dystiolaeth o graffu ar waith ac arsylwadau gwersi i wneud asesiadau cywir am effeithiolrwydd addysgu, asesu a safonau, fel y’u nodir mewn gweithgareddau craffu ar waith.  Mae proses hunanarfarnu a chynllunio ar gyfer gwelliant gan arweinwyr canol yn cyfrannu at y broses ysgol gyfan.  Yn ystod tymor yr hydref, mae’r adran ar safonau’n cael ei chwblhau ar ôl derbyn yr holl adroddiadau ar y cwricwlwm ac, yn nhymor yr haf, mae’r pwyslais ar ddarpariaeth ac addysgu.  I gefnogi staff ar bob lefel yn y broses, mae’r ysgol yn creu “WAGOLLs” (What A Good One Looks Like) yn seiliedig ar adran ffug, fel bod gan yr holl arweinwyr feini prawf llwyddiant clir iawn.  Mae wedi bod yn ddefnyddiol iawn ar gyfer sicrhau cysondeb ar draws adrannau ac mae wedi helpu i fagu hyder yng ngallu arweinwyr i arfarnu gwaith eu timau yn effeithiol.

  7. Rheoli perfformiad

    Mae disgwyliadau clir iawn ar gyfer rheoli perfformiad yn sicrhau bod targedau unigol yn perthyn yn agos i uchelgeisiau’r ysgol.  Mae’r holl dargedau rheoli perfformiad unigol cytunedig wedi’u cysylltu ag un o dri maes clir:

  8. Safonau: Byddai hyn yn gysylltiedig â’r gwerth mae athro wedi’i ychwanegu at ei ddosbarthiadau arholiad, gan ddefnyddio offer meincnodi a gydnabyddir yn genedlaethol, fel FFT. Byddai hyn yn ddangosydd syml iawn i fesur yn ei erbyn. Byddai dosbarth yn cyflawni gwerth ychwanegol cadarnhaol (cyfartalog fesul cynnig) neu beidio.

  9. Addysgu: Byddai hyn yn gysylltiedig â maes addysgu cytunedig, er enghraifft technegau holi. I rywun sydd â chyfrifoldeb addysgu a dysgu, byddai’n debygol o fod yn gysylltiedig ag agwedd ar addysgu y mae hunanarfarnu adrannol wedi’i nodi’n ddiffyg. Fel deiliad cyfrifoldeb addysgu a dysgu, byddai disgwyl bod camau gweithredu wedi cael effaith gadarnhaol ar waith aelodau’r tîm yr oeddent yn gyfrifol amdanynt.

  10. Personol: Gallai hyn fod yn gysylltiedig â maes diddordeb neu gyfle posibl i ddatblygu gyrfa.

Bu’r broses yn syml a chlir i’r holl staff ei deall.  Gellir mesur amcanion perfformiad yn hawdd a chaiff staff gyfle i helpu llywio’u hyfforddiant eu hunain trwy feysydd a nodwyd i’w gwella.  Fel arweinwyr ysgol gyfan, byddai cysylltiad agos rhwng yr amcanion fel y gall amcan safonol i bennaeth cynorthwyol fod yn gysylltiedig â pherfformiad gwerth ychwanegol tîm y mae’n gysylltiedig ag ef.  Felly, mae’r model yn cynnig dull cysylltiedig.  O ganlyniad, mae gan staff syniad clir iawn o’r modd y caiff eu gwaith ei asesu ac, yn bwysicach na hynny, datblygwyd “diwylliant dim bai, dim methu”.

  1. Rheolaeth llinell

    Mae cynllun strategol clir a manwl yn helpu i sicrhau cysondeb mewn meysydd pwysig o waith arweinwyr yr ysgol.  Mae’r holl arweinwyr yn yr ysgol yn cael adran ychwanegol yn eu llawlyfrau staff sy’n rhoi arweiniad ar fod yn rheolwyr llinell ar eraill.  Mae’r adran hon yn cynnwys camau gweithredu y dylai arweinwyr ymgymryd â nhw yn ddyddiol, yn wythnosol a bob hanner tymor, yn ogystal â rhoi gwybodaeth o reolaeth llinell i’r tîm arwain am y camau cyffredin y mae angen eu hystyried bob hanner tymor.

    Mae dirprwy bennaeth yr ysgol yn gyfrifol am gyflawniad.  I gefnogi hyn, mae’n cyfarfod â phob arweinydd y cwricwlwm unwaith bob hanner tymor i sicrhau ansawdd cywirdeb mewn rhagfynegiadau proffesiynol.  Un o’i rolau wrth sicrhau ansawdd safonau yw monitro pa fyfyrwyr sy’n perfformio islaw disgwyliadau ond, yn bwysicach na hynny, gwirio’r camau mae arweinwyr yn eu cymryd i sicrhau nad oes effaith negyddol ar berfformiad terfynol.  Mae hyn wedi arwain at ddata lled gywir am fyfyrwyr a dull cyson wrth sicrhau ansawdd gwaith staff.  Effaith y dull hwn fu sicrhau ansawdd adrannau yn llawer mwy trylwyr.  Mae wedi llwyddo i roi disgwyliadau clir i arweinwyr ar bob lefel ac, yn y pen draw, graddau uchel o gysondeb ar draws pob adran.

  2. Wrth geisio sefydlu diwylliant o welliant parhaus yn yr ysgol, rhoddodd yr ysgol y gorau i roi barnau ffurfiol ar wersi wrth eu harsylwi.  Y prif sbardun wrth wraidd hyn oedd ceisio datblygu meddylfryd bod gan yr holl staff y gallu a’r potensial i wella, hyd yn oed os nad oedd angen iddynt wneud.  Fodd bynnag, o ymgysylltu â staff, roedd hi’n glir bod rhoi barnau ffurfiol ar wersi yn peri mwy o bryder i staff am ddiben arsylwadau.  Er bod fframwaith yr ysgol yn galluogi staff i nodi “Sut beth yw rhagorol?”, mae peidio â rhoi barn gyffredinol ar wers wedi helpu i staff werthfawrogi manteision arsylwi arfer yn llawn.  O ganlyniad, mae athrawon erbyn hyn yn fwy o hyderus o lawer i arsylwi gwersi a chael eu harsylwi, gan gymryd risgiau mewn dysgu a gwybod na fyddai camgymeriad yn cael ei ystyried yn rhywbeth negyddol.

    Cafodd defnyddio adolygiadau ffurfiol o bynciau ac adrannau ei drin mewn modd tebyg.  Yn yr un modd â’r rhan fwyaf o ysgolion, roedd adolygiadau pwnc unigol yn rhan bob dydd o fywyd yr ysgol.  Fodd bynnag, o 2014 ymlaen, fe wnaeth y ffocws ar gyflwyno addysgu o ansawdd uchel, â chysylltiad agos â fframwaith yr ysgol ar gyfer addysgu, symud tuag at adolygiadau thematig trawsadrannol.  Roedd hyn yn debycach i arolygiad bach, gyda maes yn cael sylw bob tymor.  Trwy gydol y flwyddyn, byddai pob aelod staff yn cyfrannu at un o’r adolygiadau thematig i sicrhau bod y staff addysgu ar bob lefel wedi’u cynnwys.  Fodd bynnag, er y byddai adroddiadau’n cael eu hysgrifennu mewn fformat tebyg i arolygiad Estyn, ni roddwyd barnau ffurfiol.  Yn hytrach, byddai adroddiadau’n nodi argymhellion ar gyfer gwella ar lefel ysgol gyfan, adran ac ystafell ddosbarth unigol.  Ar yr un pryd, byddai’r adroddiadau hyn yn amlygu arfer hynod effeithiol, a fyddai’n cael ei rhannu ar draws yr ysgol gyfan fel esiampl o ragoriaeth i eraill.  O ganlyniad, fe wnaeth y broses hon annog llawer mwy o rannu ymhlith staff a lleihau’r pryder ynghylch adolygiadau ac arsylwadau o arferion dyddiol athrawon.

Pa effaith mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Dros y pedair blynedd diwethaf, bu gwelliannau cyflym yn ansawdd y ddarpariaeth yn yr ysgol.  Mae’r systemau sicrhau ansawdd yn yr ysgol wedi sicrhau bod perfformiad staff yn hynod effeithiol, sy’n effeithio’n gadarnhaol ar ddarpariaeth a safonau.  O ganlyniad, mae cyflawniadau yn yr ysgol yn uchel iawn yn gyson yn erbyn bron pob dangosydd.  Fodd bynnag, effaith bennaf y gwaith fu’r diwylliant sydd wedi gwreiddio yn yr ysgol.  Mae gan arweinwyr a staff ar bob lefel ddealltwriaeth glir iawn o’r egwyddorion a’r arferion sy’n digwydd yn yr ysgol er mwyn cynorthwyo pob unigolyn i fod y gorau y gall fod.  Mae’r ymrwymiad hwn i ddatblygiad y staff wedi arwain at drawsnewid yr ysgol yn gyflym.

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae Ysgol Esgob Llandaf yn Ganolfan Broffesiynol Consortiwm Canolbarth y De ac mae wedi datblygu nifer o raglenni datblygu staff ar gyfer ysgolion cynradd ac uwchradd yn y rhanbarth, yn canolbwyntio ar arwain newid a thrawsnewid ysgolion.

Mae’r ysgol wedi gweithio’n agos â darparwyr eraill er mwyn helpu i wella ysgolion.  Mae hyn wedi cynnwys gweithio gydag ysgol uwchradd arall yn yr awdurdod lleol am 18 mis.  Roedd y bartneriaeth hon yn cynnwys rhannu arferion a strategaethau arwain er mwyn helpu i sicrhau ‘newid’.  Yn ogystal, aeth nifer o aelodau staff ar secondiad i’r ysgol bartner er mwyn helpu i gyflwyno arferion gwella parhaus; mae dau ohonynt wedi sicrhau rolau parhaol yn yr ysgol.  O ganlyniad i’r bartneriaeth, mae’r ysgol bartner ac Ysgol Esgob Llandaf wedi sicrhau gwelliannau parhaus mewn darpariaeth, safonau ac arweinyddiaeth.

Mae’r dulliau hyn wedi helpu i gyfrannu at system hunangynhaliol, wedi’i harwain gan yr ysgol.  Mae’r ysgol yn cynnal hyfforddiant ac ymweliadau ar gyfer cydweithwyr o ysgolion eraill yn rheolaidd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae staff yn Ysgol Baratoadol Redhill yn rhoi blaenoriaeth uchel i ddeallusrwydd emosiynol.  Maent yn ymwybodol ei bod yn bwysig i ddisgyblion gael cydbwysedd yn gymdeithasol ac yn emosiynol i fod yn ddysgwyr hapus a llwyddiannus.

Trwy arsylwi, holiaduron a grwpiau ffocws, daeth staff yn ymwybodol fod y byd modern yn cael effaith niweidiol ar wydnwch emosiynol a chymdeithasol disgyblion.  Yn genedlaethol, ceir tystiolaeth gynyddol o wydnwch gwael ymhlith disgyblion o bob oedran, sy’n arwain at iechyd meddwl gwaeth mewn ysgolion, ac yn ddiweddarach mewn bywyd.  Penderfynodd arweinwyr Ysgol Baratoadol Redhill ymdrechu hyd yn oed yn fwy i gefnogi anghenion cymdeithasol ac emosiynol yr holl ddisgyblion er mwyn hyrwyddo iechyd meddwl gwell trwy wella deallusrwydd emosiynol.

Ailfywiogodd yr ysgol ei harferion presennol ar gyfer amser cylch, grwpiau ‘Cawr Mawr Cyfeillgar’ (‘Big Friendly Giant’), a holiaduron i ddisgyblion, sy’n ymwneud yn benodol â lles cymdeithasol ac emosiynol.  Ychwanegodd staff fentrau newydd hefyd, fel hunangofrestru emosiynau, sesiynau medrau sy’n benodol i les cymdeithasol ac emosiynol, yn ogystal â mecanweithiau cymorth y tu allan i’r ystafell ddosbarth fel ‘Parafeddygon’.  Yn ychwanegol, enillodd sawl aelod o staff dystysgrifau cwnsela a chyflogwyd cwnselydd hyfforddedig gan arweinwyr i gynnig cymorth un i un i ddisgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae amser cylch yn fenter ysgol gyfan a werthfawrogir yn fawr erbyn hyn.  Caiff y sesiwn ei hamserlennu ar draws yr ysgol ar yr un pryd.  Mae hyn yn sicrhau bod staff a disgyblion yn deall a gwerthfawrogi ei gwerth.  Mae’r sesiwn hon yr un mor bwysig â phynciau craidd, ym marn y staff.  Maent yn sicrhau bod yr holl ddisgyblion yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi yn ystod sesiynau amser cylch bob wythnos ac maent yn trefnu fforwm agored a gonest lle caiff pob un o’r disgyblion gyfle i rannu eu meddyliau a’u teimladau.  Fel dosbarth, mae disgyblion yn sgwrsio â’i gilydd i amlygu gwahaniaethau, anawsterau a dod o hyd i strategaethau ymarferol a phriodol i helpu pob un o’r disgyblion i deimlo eu bod yn perthyn ac yn cael eu gwerthfawrogi gan y grŵp.  Mae Amser Cylch yn helpu staff i ddod i adnabod eu disgyblion yn dda, ac mae’n darparu rhwydwaith agosach o gymorth sy’n meithrin perthnasoedd gweithio cadarnhaol.

Mae Cewri Mawr Cyfeillgar yn arwain yr ysgol gyfan yn ystod gwasanaeth wythnosol.  Mae gan bob grŵp arweinydd, sydd fel arfer yn swyddog o Flwyddyn 6, a disgyblion o bob dosbarth i greu ‘teulu’.  Mae’r grwpiau teuluol oedran cymysg hyn yn annog perthyn.  Mae pob sesiwn yn dechrau a gorffen â datganiad wedi’i animeiddio o arwyddair yr ysgol, sef ‘Gweithio, gofalu, rhannu a dysgu, law yn llaw, er mwyn bod yn bopeth y gallwn fod.’  Mae athrawon yn seilio sesiynau ar amcanion dysgu lles emosiynol a chymdeithasol ac yn dod â chymuned yr ysgol at ei gilydd mewn gweithgareddau hwyliog a difyr.  Ceir cyfleoedd i ddisgyblion alw mentrau ysgol gyfan i gof, sy’n gwella lles cymdeithasol ac emosiynol, er enghraifft y ‘blwch gofidiau’, setiau meddwl, arddulliau dysgu neu ‘beth i’w wneud os ydych yn cael eich bwlio’.  Mae disgyblion yn helpu a chefnogi ei gilydd yn ystod y gweithgareddau hyn, a daw’r agosrwydd hwn at eu cyfoedion yn amlwg yn eu perthnasoedd a’u hyder gwell y tu allan i’r sesiynau.

Holiaduron a hunangofrestru.  Mae pob disgybl yn cofrestru bob bore a phrynhawn gan ddefnyddio lliwiau emosiwn, cymeriadau neu eiriau emosiwn.  Gall disgyblion newid eu hemosiwn trwy gydol y dydd.  Mae staff yn gwneud nodyn o unrhyw emosiynau negyddol ac yn dod o hyd i amser i ganfod y rhesymau sydd wrth wraidd dewis y disgyblion.  Yn aml, caiff y mater ei ddatrys ar unwaith.  Fodd bynnag, mae staff yn mynd i’r afael â materion mwy cymhleth trwy neilltuo amser yn ddiweddarach yn y dydd, rhannu â rhieni neu gyfeirio at gwnselydd yr ysgol.  Hefyd, mae staff yn defnyddio amrywiaeth o holiaduron gyda’r holl ddisgyblion i helpu nodi ac olrhain lles cymdeithasol ac emosiynol disgyblion.  Maent yn cydnabod bod disgyblion sydd â llai o hunan-barch yn debygol o deimlo’n ddi-werth, a theimlo’u bod yn cael eu bwlio a’u herlid, a bod angen cymorth arnynt i ddatblygu meddwl mwy cadarnhaol.

Sesiynau Medrau. Mae’r rhain yn dair sesiwn wythnosol fer ar gyfer holl ddisgyblion yr ysgol iau.  Mae disgyblion yn cymryd rhan mewn amrywiaeth o weithgareddau yn unol â’u hanghenion.  Mae’r rhain yn cynnwys sesiynau traddodiadol fel sesiynau hybu academaidd a sesiynau ar gyfer disgyblion mwy abl a thalentog, ond ceir cyfleoedd hefyd i fynd i’r afael ag anghenion ehangach fel teipio cyffwrdd, hyfforddiant ‘ymwybyddiaeth ofalgar’ neu hyfforddiant deallusrwydd emosiynol.  Mae’r gweithgareddau yn hynod bersonoledig i wella medrau disgyblion.  Caiff hyn effaith gadarnhaol ar wella hunan-dyb llawer o ddisgyblion, sydd yn ei dro yn arwain at hunan-barch gwell.

Grŵp hunangymorth wedi’i enwi gan y disgyblion yw ‘Parafeddygon’ (‘Paramedics’), sef sesiwn wythnosol y gall unrhyw ddisgybl ei mynychu.  Gall disgyblion gyfeirio eu hunain neu ffrindiau.  Maent yn cyfarfod ag aelod o staff, yn bwyta byrbrydau ac yn cymryd rhan mewn sesiynau amser cylch oedran cymysg.  Maent yn ‘gwella’ eu hunain o ofidiau, bod yn swil, yn ofnus neu’n flin trwy gymryd rhan mewn gweithgareddau penodol.  Mae’r athro, sydd â gwybodaeth am gwnsela, yn gweithredu fel hwylusydd, ond caiff y sesiynau eu harwain gan ddisgyblion yn bennaf, gyda disgyblion yn dod o hyd i’w hatebion eu hunain.  Mae llawer o ddisgyblion sy’n mynychu yn gwella eu gallu i adnabod eu hemosiynau eu hunain, ac emosiynau pobl eraill, gwahanu gwahanol deimladau a’u labelu’n briodol.  Defnyddiant y wybodaeth emosiynol hon i arwain eu meddwl a’u hymddygiad, ac maent yn rheoli a/neu’n addasu emosiynau yn unol ag amgylcheddau.  Gall disgyblion elwa ar wasanaeth cwnsela un i un yr ysgol hefyd.  Mae hyn yn hynod fuddiol i ddisgyblion os byddant yn wynebu argyfwng, fel profedigaeth.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae dadansoddiad yr ysgol o holiaduron i ddisgyblion yn dangos bod staff yn nodi anghenion cymdeithasol ac emosiynol disgyblion yn gynnar a bodlonir eu hanghenion yn rhwyddach.  Gan fod yr ysgol yn cydnabod anghenion pob disgybl, maent wedi lleihau llawer o rwystrau rhag dysgu, sy’n arwain at welliant mewn deilliannau.

Mae disgyblion yn gwrando’n well, maent wedi ennill dealltwriaeth well ohonyn nhw eu hunain a phobl eraill, ac maent yn fwy empathig.  Maent yn fwy agored a gonest ac mae eu hanghenion yn fwy eglur, sy’n eu galluogi i gael y cymorth sydd ei angen arnynt yn haws.  Mae delio â materion ar unwaith yn galluogi disgyblion i fwrw ymlaen â’u gwaith trwy symud ymlaen yn emosiynol.  Mae disgyblion yn dod i ddeall eu hunain ac yn dangos mwy o ‘ddiddordeb yn gymdeithasol’ mewn pobl eraill.  Mae disgyblion yn teimlo eu bod wedi’u grymuso i fod eisiau mynd gam ymhellach a gwneud gwahaniaeth i’w bywydau eu hunain, yn ogystal â bywydau pobl eraill.  Er enghraifft, mae disgyblion yr ysgol iau yn ymdrechu i newid y gyfraith o ran diogelu cŵn gwasanaeth.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Gwahoddwyd yr ysgol i rannu ei harfer effeithiol trwy siarad â darparwyr tebyg am y modd y mae’r ysgol yn sicrhau diwylliant o les i bawb.  Mae staff wedi rhannu mentrau penodol ag ysgol leol arall, er enghraifft ar sut i greu amgylchedd dysgu digynnwrf sy’n addas yn gymdeithasol ac yn emosiynol i ddisgyblion ag anghenion penodol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
Mae dau fyfyriwr mewn gwisgoedd ysgol las yn pori llyfrau mewn llyfrgell, un yn gwenu wrth y camera tra'n cadw llyfrau.
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn 2010, mabwysiadodd yr ysgol raglen sy’n seiliedig ar wobrau, a ddatblygwyd yn UDA, i ymateb i ymddygiad problemus difrifol nifer fach o ddisgyblion.  Mireiniodd uwch arweinwyr yn Aran Hall y rhaglen fel y gallai staff roi’r rhaglen ar waith yn llwyddiannus ar draws y lleoliadau addysg a phreswyl.  Trwy ddefnyddio pecyn hyfforddiant medrau ymddygiadol, hyfforddwyd nifer fach o staff addysg a staff preswyl i ddechrau er mwyn defnyddio’r rhaglen gyda dau ddisgybl.  Wedyn, rhoddodd uwch arweinwyr y rhaglen ar waith ar draws yr ysgol.  Erbyn hyn, mae staff yn rhoi’r rhaglen ar waith ym mhob dosbarth, yn yr unedau preswyl a phan fydd disgyblion yn mynd i’r gymuned ehangach ar gyfer lleoliadau coleg a gwaith.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

System pwyntiau a lefelau integredig yw’r rhaglen, sy’n gwobrwyo disgyblion am ddangos medrau rhag-gymdeithasol sy’n gysylltiedig â llwyddiant mewn ysgol prif ffrwd, coleg neu weithle.  Mae disgyblion yn derbyn pwyntiau am fynychu’r ysgol neu’r coleg yn brydlon, gweithio ar y dasg benodol, cwblhau’r dasg benodol a dangos ymddygiad diogel a pharchus.  Wedyn, bydd disgyblion yn cyfnewid y pwyntiau a ddyfarnwyd gan staff am atgyfnerthwyr wrth gefn fel gemau cyfrifiadur, cylchgronau a dyfeisiau cerddoriaeth cludadwy. 

Mae gan bob un o’r disgyblion amserlen gweithgareddau dyddiol sy’n rhannu’r diwrnod yn ddeg cyfnod 30 munud.  Ar ddiwedd pob cyfnod o 30 munud, mae’r aelod staff a neilltuir i bob disgybl yn dyrannu pwyntiau, sy’n dibynnu a yw’r disgybl wedi dangos yr ymddygiad priodol.  Wrth i ddisgyblion ddangos cyfraddau cynyddol o ymddygiad rhag-gymdeithasol ac academaidd, cânt eu dyrchafu trwy’r system lefelau ac, wrth wneud hynny, gallant elwa ar amrywiaeth well o weithgareddau atgyfnerthu.  Yn gyfochrog â hyn, mae’r disgyblion yn treulio mwy o amser ar dasgau academaidd a llai ar weithgareddau gwobrwyo.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r rhaglen wedi helpu mwyafrif y disgyblion i reoli eu hymddygiad eu hunain yn llwyddiannus.  O ganlyniad, mae disgyblion yn mynychu’r ysgol yn rheolaidd erbyn hyn, yn trin pobl eraill ag urddas a pharch, yn defnyddio’r gymuned yn ddiogel, yn mynychu lleoliadau coleg a phrofiad gwaith ac yn ennill achrediad perthnasol am eu gwaith.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer dda trwy dri phapur academaidd ac mewn cynadleddau yn y DU ac UDA.  Mae’r ysgol yn croesawu ymwelwyr o ysgolion a phobl broffesiynol eraill o bob cwr o’r DU yn rheolaidd.  Mae nifer fach o ysgolion yng Nghymru a Lloegr yn defnyddio amrywiadau o’r rhaglen.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Oherwydd i’r ysgol gael ei hagor am y tro cyntaf yn 2012, roedd gan y staff yr hyblygrwydd i wneud penderfyniadau pellgyrhaeddol am y fath o ysgol roeddent am ei sefydlu. Mae ystyriaethau o ran dysgu ac addysgu wedi bod yn ganolog i’r holl benderfyniadau. Penderfynodd y staff ganolbwyntio ar brynu technoleg symudol yn hytrach na gwario’n drwm ar gyfrifiaduron mewn ystafell ddosbarth er mwyn hyrwyddo dysgu ac addysgu o’r safon uchaf.  Canlyniad hyn oedd penderfynu ar ddarparu llechi cyfrifiadurol ar gyfer pob disgybl ym Mro Edern.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Gweledigaeth Bro Edern oedd plethu technoleg gwybodaeth a chyfathrebu ymhob gwers yn ddi-ffwdan, a defnyddio’r dechnoleg ddiweddaraf fel arf ychwanegol ar gyfer disgyblion ac athrawon fel ei gilydd.  Ers y dyddiau cynnar, mae’r defnydd o dechnoleg wedi cael ei fabwysiadu ar draws y pynciau, ac mae dyfodiad y Fframwaith Cymhwysedd Digidol wedi cadarnhau’r feddylfryd hon.

Hyfforddiant Staff

Mae hyder a hyfedredd digidol staff yn allweddol i sicrhau fod y digidol yn cael effaith gadarnhaol ar y dysgu ac addysgu.  Y nod yw ceisio sicrhau fod staff yn hyddysg yn y datblygiadau digidol diweddaraf, ac mae hyfforddiant cyson wedi cael ei ddarparu i arfogi athrawon yr ysgol.  Fel ysgol newydd sy’n tyfu’n sylweddol bob mis Medi, mae nifer o staff newydd yn ymuno bob blwyddyn. Yn 2017-2018, cafodd yr holl staff newydd fentor digidol personol, a oedd hefyd yn aelod o staff, yn ogystal ag ‘Arweinydd Digidol’ personol o blith y disgyblion. Mae disgyblion yn ymgeisio’n flynyddol am rôl fel ‘Arweinydd Digidol’, ac mae’r criw llwyddiannus yn cael hyfforddiant a chyfarfodydd i drafod materion digidol, yn mentora staff ac yn darparu hyfforddiant i staff newydd. Mae hyn yn eu galluogi i ddysgu gan y disgyblion beth yw’r profiadau dysgu digidol ar draws y cwricwlwm ym Mro Edern.  Ar ddechrau blwyddyn academaidd 2017-2018, cynhaliwyd noson hyfforddi ar gyfer yr holl staff, gyda dewis o 16 o sesiynau ar garwsel.  Darparwyd y sesiynau gan aelodau o staff a disgyblion yr ysgol ar nifer o dechnegau dysgu ac addysgu digidol a chyflwynwyd meddalwedd neu apiau defnyddiol newydd. Gyda’r rhyddid i ddewis eu sesiynau, galluogodd hyn i’r staff gymryd cyfrifoldeb am eu datblygiad proffesiynol eu hunain a chael noson o fireinio’u medrau yn ôl eu hanghenion unigol a phynciol.

Ar foreau dydd Iau am 8am, mae’r ysgol yn cynnal sesiwn ‘Arfer Dda a Pain au Chocolat’. Mae’r cyflwyniadau 20 munud gwirfoddol hyn yn boblogaidd iawn ac yn fodd i staff gael hyfforddiant wythnosol ar un syniad digidol neu un agwedd ymarferol o arfer dda ar lawr y dosbarth. Mae’r ‘pains au chocolat’ blasus o bopty lleol yn abwyd effeithiol. Rhoddir holl gyflwyniadau hyfforddi’r staff ar wefan Dysgu ac Addysgu mewnol yr ysgol, er mwyn i staff fedru cyfeirio atynt drachefn. Mae’r wefan bellach yn storfa ddefnyddiol o adnoddau hyfforddiant digidol i staff presennol ac i unrhyw staff newydd fydd yn ymuno â’r ysgol.

Yn ogystal, ceir ffocws digidol i Weithgorau Gwella Ysgol bob blwyddyn. Mae’r holl athrawon yn aelod o un o weithgorau’r ysgol. Boed fel gweithgor ‘Gwersi Croes o Gyswllt’ (term yr ysgol ar gyfer Flipped Learning), neu weithgor ‘Ymateb i Dargedau’, ceir mewnbwn digidol cyson. Mae’r Gweithgor Ymateb i Dargedau wedi dyfeisio system ysgol gyfan, ble mae disgyblion ym mhob adran yn sganio cod QR ar ddiwedd tasgau er mwyn cwblhau ymarferion pellach wrth ymateb i dargedau. Mae’r adrannau oll wedi creu banc o adnoddau pwrpasol ar gyfer hyn ac mae hyn yn galluogi disgyblion i weithio’n annibynnol a gwneud y cam nesaf yn eu dealltwriaeth o’u pynciau. Dechreuwyd ar y gwaith cynllunio ym mlynyddoedd cyntaf yr ysgol, a chynlluniwyd gweithgareddau ar draws y cwricwlwm a fyddai’n datblygu medrau digidol addas i ddisgyblion yn yr unfed ganrif ar hugain.  Gyda dyfodiad y Fframwaith Cymhwysedd Digidol, mapiwyd y ddarpariaeth bresennol i benawdau’r Fframwaith newydd a chynlluniodd yr adrannau weithgareddau ychwanegol a fyddai’n cyfoethogi dealltwriaeth disgyblion o’u pwnc, tra’n parhau i wella’u medrau digidol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae effaith dysgu digidol i’w gweld ym mhob gwers ar draws yr ysgol. Mae’r ffaith fod technoleg hygyrch gan bob disgybl yn eu bag yn golygu fod ganddynt arf pwerus i gyfoethogi’u dysgu. Mae adrannau’n darparu cyrsiau iTunes U ar gyfer eu dosbarthiadau, sy’n golygu y gallant gyrchu unrhyw adnoddau’n syth ar yr iPad, boed yn y dosbarth, neu o’r cartref. Mae’r clwb gwaith cartref nosweithiol tan 5 yn fodd i ddisgyblion aros yn yr ysgol i gwblhau tasgau o bob math, ond gallant hefyd gael mynediad i rwydwaith diwifr yr ysgol a chymorth gan un o’r anogwyr dysgu.

Ar lawr y dosbarth, mae sganio cod QR er mwyn gweld fideo mewn gwers addysg gorfforol yn digwydd yn hollol naturiol. Mae ffilmio arbrofion gwyddonol, tynnu lluniau ar gyfer celf, cyfansoddi a recordio caneuon mewn gwersi cerdd a recordio sgyrsiau mewn gwersi Almaeneg a Ffrangeg yn golygu fod disgyblion yn dysgu mewn ffyrdd amrywiol ar hyd yr ysgol. Yn enwedig, mae’r gallu i recordio a ffilmio ar draws y cwricwlwm er mwyn gwella medrau llafaredd disgyblion yn golygu fod amrywiaeth o dasgau newydd yn bosibl wrth i ddisgyblion gyflwyno neu adolygu’u gwaith.

Ar y cychwyn cyntaf, edrychodd yr ysgol ar y model SAMR  (‘Substitution, Augmentation, Modification a Redefinition’) o fabwysiadu’r defnydd o dechnoleg ym Mro Edern. Dyma fodel effeithiol ar gyfer mabwysiadu gwaith digidol o fewn byd addysg.  Ym Mro Edern, mae’r R, sef Redefinition yn cael ei gyrraedd yn gyson wrth i’r staff ailddiffinio’r hyn sy’n bosibl iddynt ei gyflawni gyda disgyblion. Caiff y disgyblion brofiadau penodol wrth drin data, defnyddio taenlenni a graffiau addas wrth ddatrys hafaliadau. Mae dealltwriaeth gynyddol gadarn gan y disgyblion o wahanol fathau o raglenni codio er mwyn creu gweithgareddau amrywiol.  Enghraifft yng nghyfnod allweddol 3 yw defnyddio rhaglenni cyfrifiadurol er mwyn hybu medrau rhif. Maent yn creu rhaglen peiriant arwynebedd gan ddefnyddio meddalwedd addas yn ogystal â chreu peiriant mathemateg o fewn taenlen er mwyn datrys hafaliadau. Gwelir penllanw’r gwaith yng ngwaith Bac blwyddyn 11 wrth i’r disgyblion drin a chyflwyno data yn eu prosiectau unigol.

O ran mabwysiadu’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol, mae disgyblion Bro Edern yn cael llu o brofiadau amrywiol yn eu gwersi, gan gynnwys creu fideos hyrwyddo ar gyfer y Gwasanaeth Iechyd mewn gwersi gwyddoniaeth, maent yn anfon fideos Almaeneg sy’n hysbysebu Caerdydd i’w partneriaid cyfnewid yn yr Almaen ac mewn gwersi Cymraeg maent wedi bod yn creu rhaglenni dogfen am foddi Tryweryn. Mewn gwersi daearyddiaeth mae dosbarthiadau wedi cydweithio ar un ddogfen ganolog, yn cyd-gynllunio taith i’r Eidal. Wrth fabwysiadu’r llinynnau dinasyddiaeth sy’n sôn am ddiogelwch, hunaniaeth, enw da a seibr fwlio, bu’r ysgol yn ffodus iawn o’r plismon cymunedol, sy’n ymweld yn gyson er mwyn helpu i drosglwyddo negeseuon pwysig i ddisgyblion a’u rhieni.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Fel Ysgol Arloesi Digidol, mae Ysgol Bro Edern yn cydweithio gyda’r consortiwm a’r llywodraeth er mwyn rhoi’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol ar waith. Croesawyd yr holl arloeswyr digidol i Fro Edern er mwyn iddynt arsylwi gwersi a thrafod arfer dda. Mae’r ysgol yn darparu cyrsiau hyfforddi ar wahanol agweddau ar y Fframwaith Cymhwysedd Digidol drwy’r consortiwm ar gyfer ysgolion cyfrwng Saesneg a thrwy Gyda’n Gilydd (rhwydwaith datblygiad proffesiynol ysgolion cyfrwng Cymraeg Consortiwm Canolbarth y De) ar gyfer ysgolion Cymraeg. Mae athrawon wedi cyflwyno mewn nifer o gyfarfodydd yng Nghymru a Lloegr ac mae’r ysgol wedi darparu sesiynau HMS i nifer o ysgolion eraill, gan gynnwys sesiynau ar godi hyder digidol staff a chynllunio ar gyfer dyfodiad y Fframwaith Cymhwysedd Digidol.