Arfer effeithiol Archives - Page 42 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol ddydd gydaddysgol, annibynnol ag iddi ethos Catholig yw Coleg Sant Ioan, sy’n addysgu disgyblion rhwng 3 ac 18 oed.

Mae 540 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd, y mae 57 ohonynt yn y dosbarth meithrin a’r babanod, 117 yn yr adran iau, 281 yn yr adran uwchradd, ac 85 yn y chweched dosbarth.  Er bod mwyafrif y disgyblion yn dod o Dde Cymru, mae’r ysgol yn addysgu disgyblion o rannau eraill o Ewrop, UDA, y Dwyrain Canol a’r Dwyrain Pell.

Mae gan ryw 13% o ddisgyblion anghenion addysgol arbennig.  Mae’r ysgol yn annetholus, ac yn gyffredinol, mae disgyblion ym Mlwyddyn 6 yn sicr o gael eu derbyn i’r ysgol uwchradd.  Prif nod yr ysgol yw “sicrhau bod disgyblion yn datblygu eu llawn botensial ym mhob maes o fywyd ysgol.  Yn benodol, mae’r ysgol yn annog plant i ddatblygu agwedd garedig a pharchus tuag at bobl eraill.” 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn y gorffennol, roedd yr ysgol yn defnyddio’r un system olrhain ar gyfer yr holl ystodau oedran.  Wrth werthuso’i heffeithiolrwydd a dadansoddi adborth gan rieni, penderfynodd yr uwch dîm arweinyddiaeth fireinio’r system, gan ei phersonoli ar gyfer gwahanol adrannau o’r ysgol, a’i gwneud yn fwy priodol i oedran.  Prif nodau’r system wedi’i mireinio oedd:

  • Cynorthwyo disgyblion, a darparu ymyrraeth lle bo angen
  • Herio disgyblion i gyflawni o’u gorau
  • Annog dysgu annibynnol a hunanfyfyrio
  • Darparu mwy o gyfleoedd i rieni a disgyblion fonitro cynnydd academaidd trwy gydol y flwyddyn

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yn yr ysgol iau, defnyddir lefelau’r Cwricwlwm Cenedlaethol ac ystod o asesiadau safonedig i olrhain disgyblion yn fanwl.  Bydd cydlynwyr pwnc, athrawon a thiwtoriaid dosbarth yn craffu ar wybodaeth olrhain yn drylwyr, fel bod cymorth addysgu yn yr ystafell ddosbarth ac ymyrraeth un i un yn cael eu teilwra yn unol â’r disgybl unigol.  Gosodir targedau bob tymor gyda disgyblion yn eu gwersi Saesneg, mathemateg, gwyddoniaeth a dosbarth.  Caiff y targedau hyn eu monitro’n agos gan bob un o’r athrawon pwnc i sicrhau bod pob disgybl yn gwneud cynnydd.  

Yn yr ysgol uwchradd a’r chweched dosbarth, rhoddir gradd darged i bob disgybl ar gyfer pob pwnc y mae’n ei astudio.  Y radd hon yw’r isafswm y disgwylir i’r disgybl ei chyflawni erbyn diwedd y cyfnod allweddol y mae’n astudio ynddo.  Mae graddau targed yng nghyfnod allweddol 3 wedi’u seilio ar system rifiadol sy’n unigryw i Goleg Sant Ioan.  I ddisgyblion ym Mlwyddyn 9 i  Flwyddyn 13, llythyren yw’r radd darged ar gyfer pob pwnc (A*- G).

Mae’r graddau targed a roddir i ddisgyblion wedi’u seilio ar ystod o ddata ar gyrhaeddiad blaenorol (fel arfer rhagfynegiadau Profion Gallu Gwybyddol neu System Wybodaeth Safon Uwch, gyda her), yn ogystal â barn broffesiynol athrawon.  Rhoddir copi o’u graddau targed i bob un o’r disgyblion ar ddechrau pob blwyddyn academaidd, sy’n cael ei ludo yng nghefn eu dyddiaduron gwaith cartref, er hwylustod.

Ar ddiwedd pob tymor, rhoddir gradd adolygu i bob disgybl ar gyfer pob pwnc, ar sail eu gwaith trwy gydol y tymor hwnnw.  Wedyn, bydd y disgyblion yn cael taflen (sy’n cael ei phostio gartref ar ôl hynny) yn arddangos eu graddau adolygu, sydd ar ffurf codau lliw, fel a ganlyn:

  • Glas = uwchlaw’r targed
  • Gwyrdd = yn bodloni’r targed
  • Ambr = islaw’r targed
  • Coch = yn sylweddol islaw’r targed

Mae’r ysgol yn mynd ati’n fwriadol i ddileu’r llythrennau neu’r rhifau oddi ar gopïau’r disgyblion o’r daflen i atal disgyblion rhag dadansoddi neu gymharu graddau ei gilydd.

Wedi iddynt gael eu graddau adolygu, bydd disgyblion yn treulio gwers gyda’u tiwtor dosbarth yn trafod a llunio targedau SMART ar gyfer gwella trwy gydol y tymor nesaf.  Mae hyn yn galluogi disgyblion i gymryd perchnogaeth am eu dysgu a’u cynnydd.

Caiff disgyblion a allai fod yn cael trafferth yn academaidd eu hamlygu a’u cyfweld yn unigol gan eu tiwtor dosbarth, eu pennaeth blwyddyn neu’r pennaeth cynorthwyol (academaidd).  Wedyn, mae’r ysgol yn cynnig cymorth ac ymyrraeth, gan gynnwys defnyddio disgyblion hŷn fel arweinwyr dysgu.  Anfonir cerdyn post gartref at ddisgyblion sy’n gweithio’n galed yn gyson a hyd eithaf eu gallu, er mwyn eu llongyfarch.  Gan mai newid ym mhroffil academaidd disgybl yn aml yw’r arwydd cyntaf o bryder bugeiliol, mae’r system hefyd yn cefnogi a llywio’r gwasanaeth bugeiliol rhagorol a ddarperir gan yr ysgol eisoes.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Yn yr ysgol iau, mae bron pob un o ddisgyblion Blwyddyn 6 yn cyflawni’r dangosydd pwnc craidd yn gyson, gyda 100% yn cyrraedd Lefel 4 eleni.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion y nodwyd bod ganddynt anghenion dysgu ychwanegol yn cyflawni Lefel 4.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn gwneud y cynnydd disgwyliedig neu’n uwch mewn asesiadau Saesneg a mathemateg, ac mae pob grŵp blwyddyn yn gwneud dros 12 mis o gynnydd mewn medrau darllen.

Yn yr ysgol uwchradd, mae bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd uwchlaw’r disgwyl.  Gellir gweld dilyniant clir trwy gydol y flwyddyn wrth i ddisgyblion symud o un lliw i’r nesaf gyda gwaith caled a chymorth gan yr ysgol.  Mae dadansoddiad gwerth ychwanegol ar gyfer TGAU a Safon Uwch yn dangos bod llawer o ddisgyblion yn cyflawni gradd yn uwch ar gyfartaledd na’r radd a ragwelwyd ar eu cyfer yn y Profion Gallu Gwybyddol neu’r System Wybodaeth Safon Uwch.

Ar draws yr ysgol, mae disgyblion yn fwy hyderus yn dadansoddi eu perfformiad eu hunain ac yn creu targedau ystyrlon ar gyfer gwella.  Mae hyn wedi codi safonau ac yn atal disgyblion rhag gorffwys ar eu rhwyfau.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Dolbadarn ym mhentref Llanberis yn awdurdod lleol Gwynedd.  Cymraeg yw prif gyfrwng a bywyd yr ysgol, ac fe gyflwynir Saesneg fel pwnc yng nghyfnod allweddol 2.  Mae 177 disgybl rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, yn cynnwys 14 oed meithrin, rhan-amser. 

Mae cyfran gyfartalog y disgyblion sy’n gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim dros y tair blynedd ddiwethaf tua 8%.  Mae hyn  yn sylweddol is na’r canran cenedlaethol, sy’n 18%.  Tua 56% o’r disgyblion sydd yn siarad Cymraeg gartref.  Mae’r ysgol wedi adnabod tua 31% o’i disgyblion fel rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol.  Mae hyn yn sylweddol uwch na’r canran cenedlaethol, sy’n 21%.  Ychydig iawn o ddisgyblion sydd â datganiad o anghenion addysgol arbennig.  Mae Uned Anhwylderau Iaith, sy’n rhan o ddarpariaeth awdurdod addysg Gwynedd, wedi’i lleoli yn yr ysgol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Ers blynyddoedd bellach mae llais y plentyn yn ganolog i bob agwedd o fywyd yr ysgol.  Mae hyn yn rhan o’r weledigaeth, gyda’r disgyblion, y holl staff addysgu a’r llywodraethwyr yn ymrwymo iddi er mwyn sicrhau’r llwyddiant.  Nod yr ysgol yw bod gan bob disgybl berchnogaeth dros yr hyn y maent am ei ddysgu yn ogystal â mynegi barn am weithgareddau tu hwnt i’r cwricwlwm, fel  gweithgareddau allgyrsiol sy’n cefnogi a chyfoethogi bywyd ysgol a datblygu’r plentyn yn gyflawn.

Yn ogystal, mae grwpiau eco a chyngor ysgol weithgar ble mae disgyblion yn gyfrifol am greu cynllun gweithredu eu hunain.  Maent yn arwain eu cyfeiriad eu hunain, gan drefnu cyfarfodydd a llunio eu hagenda, gan gadw cofnodion defnyddiol ym mhob cyfarfod.  Adroddant yn ôl i rieni, i lywodraethwyr a staff yr ysgol am eu canfyddiadau, a hynny trwy lythyru neu gyfarfod penodol.  Enghraifft dda o’u cyfathrebu yw’r achlysur bu iddynt gynllunio pamffled ar gyfer rhieni i hyrwyddo pwysigrwydd presenoldeb a phrydlondeb.  Maent hefyd wedi cyflwyno gwybodaeth am bwysigrwydd cerdded i’r ysgol a’r elfen o ddiogelwch y plentyn wrth gerdded i’r ysgol.  Yn ddiweddar, bu iddynt benderfynu llunio adroddiad o’r defnydd o’r iaith Gymraeg yn y dosbarthiadau ac a’r buarth, yn ogystal ag arsylwi’r ymddygiad mewn dosbarthiadau.  Trwy gyfuniad o brofiadau addysgol, allgyrsiol, o arwain grwpiau a phwyllgorau penodol, mae llais y disgybl yn cael lle blaenllaw yn Ysgol Dolbadarn. Mae hyn yn arwain yn llwyddiannus at ddatblygu a dyfnhau gwybodaeth, dealltwriaeth a medrau’r disgyblion ar draws yr ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r weithgaredd

O safbwynt cynllunio a datblygu eu haddysg, mae’r disgyblion yn cael mewnbwn rheolaidd i gynnwys eu themâu o’r dosbarth meithrin ymlaen.  Trwy hyn mae’r ymdeimlad o berchnogaeth am eu haddysg yn cael ei fagu ynddynt reit o’r cychwyn cyntaf.  Dewisant yr hyn yr hoffent ei ddysgu, yn hytrach na bo’r athrawon yn manylu’n ormodol am beth y maent am ei ddysgu.  Trwy ddilyn yr athroniaeth hon, mae tystiolaeth gref iawn fod gan y disgyblion fwy o ddiddordeb, brwdfrydedd a pherchnogaeth dros eu haddysg.

Ymhob dosbarth ceir ‘wal ddysgu’ sydd yn llawn syniadau’r disgyblion.  Mae cynnwys y wal yn amlygu eu meddylfryd a’u dyheadau wrth gynllunio themâu a gwersi.  Yn y cyfnod sylfaen, mae coeden wedi ei harddangos ymhob dosbarth, sy’n amlygu awgrymiadau’r disgyblion o’r hyn maent awydd ei ddysgu ei ddeall neu wybod am themâu penodol.  Fel dilyniant, mae’r disgyblion yn cwblhau gridiau GED (Gwybod / Eisiau gwybod / Wedi Dysgu) er mwyn adnabod eu gwybodaeth flaenorol, yr hyn y maent eisiau ei wybod ac yna, yr hyn maent wedi ei ddysgu.  Yng Nghyfnod Allweddol 2 yn aml iawn dilynir trywydd syniadau’r disgyblion, sydd yn gallu golygu bod cynnwys y dysgu yn hollol wahanol i’r hyn y bwriadwyd ei addysgu yn wreiddiol.  Mae hyn yn dangos parodrwydd yr ysgol i gymryd risgiau synhwyrol er mwyn datblygu cwricwlwm cyffroes i’w disgyblion.

Mae’r disgyblion wedi datblygu eu rôl wrth ystyried ymateb i waith ei gilydd.  Maent erbyn hyn yn llwyr hyderus wrth asesu eu gwaith eu hunain a’u cyfoedion.  Gyda llawer o waith modelu gan staff a chyfoedion yn digwydd yn barhaus, mae’r disgyblion yn ymateb i’r gwaith trwy asesu ar gyfer dysgu gan osod targedau unigol a phennu meini prawf llwyddiant yn annibynnol.  Erbyn hyn, mae’r broses yn rhywbeth hollol naturiol y mae pob disgybl yn ei wneud, gan gyfrannu at ddatblygu eu dealltwriaeth a’u gwybodaeth yn ogystal â’u medrau.

Trefn arall sydd wedi sefydlu o fewn yr ysgol yw hynny o greu proffil un tudalen sy’n fodd defnyddiol o adnabod yr unigolyn ac er mwyn deall beth sydd yn bwysig iddynt.  Rhennir y proffil un tudalen i bob disgybl yn dilyn eu mynediad i’r meithrin.  Maent yn cael eu hadolygu yn flynyddol gan y rhiant a’r plenty.  Maent yn cynnwys cwestiynau fel ‘Beth sydd yn bwysig i mi…?  Hoffi ac edmygu?  Beth sydd yn bwysig i’m helpu? Beth sydd yn bwysig i mi ar gyfer y dyfodol?’  Drwy’r daflen syml hon mae llais y disgybl unwaith rhagor yn cael lle penodol a blaenllaw o fewn eu haddysg.  Mae hyn yn cyfrannu’n werthfawr at ddatblygu eu gwybodaeth, eu dealltwriaeth a’u medrau.

Ers yn ddiweddar, mae’r ysgol wedi bod yn gweithredu dysgeidiaeth meddylfryd o dwf ar draws yr ysgol.  Er bod hyn yn ei ddyddiau cynnar, dilynwyd y ffordd o’i weithredu o ganlyniad i drafodaethau gyda disgyblion hynaf yr ysgol.  Defnyddir sêr a lliwiau arbennig i gynrychioli’r pwerau dysgu a bydd yr athro dosbarth a’r disgyblion yn ymateb i waith ei gilydd  trwy ddefnyddio’r sêr sy’n adlewyrchu’r pŵer dysgu yng ngwaith y disgyblion.  Ffordd syml ond hynod effeithiol o godi hyder disgyblion yn eu haddysg eu hunain.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Yn  fuan  wedi  cychwyn  ar  ei  rôl,  sylweddolodd  y  pennaeth  bod  gan  nifer  o  ddisgyblion  anawsterau  emosiynol,  ac  yn  ei  chael  hi’n  anodd  tawelu  ar  ôl  amser  chwarae.    Roeddent  yn  cael  trafferth  canolbwyntio  ar  eu  gwaith,  mynegi  eu  teimladau  ac  ymgysylltu  â  dysgu.    Trwy  gynnal  asesiadau  mewnol,  a  chysylltu  ag  arbenigwyr  a  rhieni,  aeth  y  staff  ati  i  gynllunio  strategaeth  a  threfnu  ymyraethau  penodol  i  wella  lles  a  sicrwydd  emosiynol  y  disgyblion.

Y  mae  gan  yr  ysgol  weithdrefn  effeithiol  i  dracio  a  monitro  lles  disgyblion  yn  ddyddiol,  sy’n  galluogi’r  staff  i  ymateb  yn  syth  i  unrhyw  bryderon  sy’n  codi.    Cynhelir  sesiynau  ymyrraeth  i  hybu  agweddau  cadarnhaol  ymhlith  y  disgyblion,  sy’n  eu  galluogi  i  rannu  eu  gofidiau,  trafod  eu  teimladau  a  modelu  ymddygiad  priodol  sy’n  eu  galluogi  i  fynd  i’r  afael  â’u  teimladau.    Er  mwyn  codi  ymwybyddiaeth  staff,  rhoddwyd  cyfleoedd  defnyddiol  i  arweinwyr  arsylwi  ar  strategaethau  effeithiol  mewn  ysgol  o  fewn  y  consortiwm  rhanbarthol.    Yn  dilyn  yr  ymweliad  hwn,  trefnwyd  hyfforddiant  penodol  i  ddisgyblion,  staff,  llywodraethwyr  a  rhieni.    Ariannwyd  y  prosiect  trwy  grant.

Disgrifiad  o  natur  y  strategaeth  neu’r  gweithgaredd

Cynhelir  asesiadau  cyson  i  fonitro  lles  disgyblion  ar  draws  yr  ysgol.    Yn  ogystal  â  hyn  dosberthir  holiaduron  penodol  i  holi  disgyblion  am  eu  teimladau  a’u  pryderon.    Cynhelir  gwasanaethau  torfol  i  drafod  moesau  ac  elfennau  ysbrydol,  sesiynau  hybu  perthnasoedd  iach  a  chadarnhaol,  sesiynau  therapi,  dosbarthiadau  i  rieni  a  rhaglen  gofal  cofleidiol.    Mae  staff  yn  ceisio  sicrhau  bod  amgylchedd  yn  ysgol  yn  dawel,  cartrefol,  cefnogol  a  gofalgar.    Rhoddir  cyfle  i  ddisgyblion  gyfrannu  at  yr  ethos  hwn  trwy  bostio  negeseuon  mewn  blwch  syniadau  a  chreu  hawliau  a  gwerthoedd  penodol  sy’n  ganolog  i  holl  weithredoedd  yr  ysgol  ac  sy’n  atgyfnerthu  eu  lles  personol,  cymdeithasol  ac  emosiynol  yn  llwyddiannus.    Mae  system  ‘Bydis  Buarth’  yn  annog  disgyblion  i  fod  yn  garedig  ac  i  gynnwys  eu  holl  gyfoedion  mewn  gweithgareddau  yn  ystod  amseroedd  chwarae.   

Un  o’r  gweithgareddau  sydd  wedi  bod  fwyaf  effeithiol  i  sicrhau  bod  disgyblion  yn  gweithredu  hunanreolaeth  yw’r  sesiynau  rheolaidd  a  weithredir  iddynt  ymlacio  a  thawelu  ar  wahanol  adegau  o’r  dydd,  ac  yn  arbennig  ar  ddiwedd  amser  chwarae.    Mae’r  sesiynau  hyn  yn  hybu  safonau  meddylgarwch  effeithiol  y  disgyblion  a’r  staff.    Maent  yn  help  i  wella  sgiliau  canolbwyntio’r  disgyblion,  yn  magu  gwydnwch  ynddynt,  ac  yn  eu  hannog  i  ymgysylltu  â  dysgu,  gan  ychwanegu  gwerth  at  y  rhaglenni  addysg  priodol  sydd  eisoes  yn  bodoli.    Mae’r  athrawon  yn  annod  y  disgyblion  i  ymarfer  y  sgiliau  trosglwyddadwy  hyn  gartref  yn  ogystal  ag  yn  yr  ysgol.   

Pa  effaith  y  mae’r  gwaith  hwn  wedi’i  chael  ar  ddarpariaeth  a  safonau  dysgwyr?

Mae’r  gwaith  hwn  wedi  cyfrannu  at  godi  safonau  lles  y  disgyblion  a’r  staff,  gan  wella  ymddygiad  disgyblion  ar  draws  yr  ysgol.    Mae’r  disgyblion  bellach  yn  tawelu’n  syth  ar  ôl  sesiynau  lles,  yn  ffocysu’n  well  yn  ystod  gwersi,  yn  ymwybodol  o  sut  i  ymlacio  ac  yn  medru  trafod  eu  teimladau  a  rhannu  gofidiau  gyda’i  gilydd  a  chyda’r  staff.    Mae’r  holl  strategaethau  hyn  wedi  cyfrannu’n  sylweddol  at  godi  safonau  ac  ysbrydoli  disgyblion  i  fod  yn  unigolion  iach,  hyderus  ac  uchelgeisiol.   

Mae’r  rhieni  yn  canmol  effaith  gadarnhaol  y  sesiynau  trafod  lles  ar  eu  plant,  gan  dystio  eu  bod  yn  canolbwyntio  am  gyfnodau  estynedig,  yn  ymrwymo’n  well  i’w  ddysgu  ac  yn  mynd  adref  ar  ddiwedd  diwrnod  ysgol  yn  fwy  cadarnhaol  a  thawel  eu  hagwedd.    Yn  y  cyfnod  sylfaen,  mae  llawer  o  fechgyn  a  merched  wedi  gwneud  y  cynnydd  disgwyliedig  neu’n  well  ym  mron  pob  maes  dysgu  ac  mae  bron  pob  disgybl  sy’n  deilwng  i  dderbyn  prydau  ysgol  am  ddim  mewn  llythrennedd  a  datblygiad  mathemategol  eleni.    Yng  nghyfnod  allweddol  2,  mae’r  rhan  fwyaf  wedi  gwneud  y  cynnydd  disgwyliedig  neu’n  well  ym  Mathemateg,  Cymraeg  a  Gwyddoniaeth,  tra  bod  y  rhan  fwyaf  o’r  bechgyn  a  bron  pob  un  o’r  merched  wedi  gwneud  y  cynnydd  disgwyliedig  yn  Saesneg.    Mae  bron  pob  disgybl  sy’n  deilwng  i  dderbyn  prydau  ysgol  am  ddim  wedi  gwneud  y  cynnydd  disgwyliedig  neu’n  well  yn  Saesneg,  Cymraeg,  Mathemateg  a  Gwyddoniaeth  eleni.

Sut  ydych  chi  wedi  mynd  ati  i  rannu  eich  arfer  dda?

Mae’r  ysgol  yn  rhannu  ei  harferion  yn  gyson  gyda’r  rhieni,  y  llywodraethwyr  a’r  gymuned  leol  trwy  gyfrwng  ei  gwefan,  a  chyfrwng  trydar  yr  ysgol.    Mae’r  arfer  wedi  ymddangos  ar  raglen  deledu  cyfrwng  Cymraeg  sydd  wedi  ei  darlledu  ar  draws  Cymru  gyfan.    Yn  sgil  y  rhaglen  honno,  mae  staff  o  ysgolion  cynradd  eraill  yng  Nghymru  wedi  ymweld  â’r  ysgol  i  arsylwi  ar  yr  arfer  dda  o  ran  gwella  lles  disgyblion.

Ymwelodd  Comisiynydd  Plant  Cymru  â’r  ysgol  i  arsylwi  ar  y  ddarpariaeth  a  chafwyd  canmoliaeth  ganddi  ar  sut  aeth  yr  ysgol  ati  yn  annibynnol,  a  heb  ddilyn  unrhyw  gynllun  masnachol,  i  ddatblygu  sgiliau  lles  ei  disgyblion.    Yn  dilyn  yr  ymweliad,  gwahoddwyd  yr  ysgol  i  gyflawni  tasg  arbennig  i  arolygu  profiadau  disgyblion  o  ran  eu  lles  mewn  ffurf  adroddiad  sydd  wedi’i  bersonoleiddio  i  Ysgol  Gymraeg  Brynsierfel.    Mae’r  arolwg  wedi’i  selio  ar  Fframwaith  Hawliau  Plant  y  Comisiynydd.    Bydd  y  Comisiynydd  Plant  yn  defnyddio’r  data  i  ganfod  arfer  dda  yng  Nghymru  ac  i  nodi  themâu  ar  draws  penodol  a  fydd  yn  help  i  gefnogi  ysgolion  eraill.    Bydd  y  wybodaeth  hon  hefyd  yn  help  i  lywio  blaenoriaethau’r  Comisiynydd  Plant  ar  gyfer  plant  a  phobl  ifanc  fel  rhan  o  ymgynghoriad  cenedlaethol  ‘Beth  Nawr?’.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Cogan yn ardal Cogan ym Mhenarth yn awdurdod lleol Bro Morgannwg.  Mae 206 o ddisgyblion ar y gofrestr rhwng 4 ac 11 oed, wedi eu trefnu’n saith dosbarth.  Mae gan yr ysgol ganolfan adnoddau clyw ar gyfer plant o’r awdurdod lleol hefyd.  Mae chwech o blant wedi eu cofrestru yn y dosbarth hwn ar hyn o bryd.

Ar gyfartaledd, dros y tair blynedd ddiwethaf, mae ychydig dros 11% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae hyn islaw cyfartaledd Cymru, sef 19%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan 18% o’i disgyblion anghenion addysgol arbennig.  Mae hyn yn cynnwys y rheiny mewn dosbarthiadau prif ffrwd ac yn y ganolfan adnoddau clyw.  Mae hyn ychydig islaw cyfartaledd Cymru, sef 21%.  Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig.

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn wyn Prydeinig ac yn siarad Saesneg gartref.  Daw ychydig o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol ac mae llawer o’r disgyblion hyn yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Ychydig iawn ohonynt sy’n siarad Cymraeg gartref.

Dechreuodd y pennaeth yn ei swydd yn 2014.  Cynhaliwyd yr arolygiad diwethaf o’r ysgol ym mis Mai 2018.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r ysgol yn gymuned eithriadol o ofalgar lle mae dysgu cynhwysol wrth wraidd ei llwyddiant.  Mae perthnasoedd gweithio rhagorol rhwng staff, disgyblion, rhieni a’r gymuned ehangach, ac mae hyn yn helpu creu amgylchedd hynod gynhwysol sy’n seiliedig ar ofal a pharch ar y ddwy ochr.  Mae’r ffordd y mae disgyblion o’r Ganolfan Adnoddau Clyw yn integreiddio’n ddi-dor i fywyd yr ysgol yn gryfder arbennig.  Mae’r Ganolfan Adnoddau Clyw yn nodwedd hirsefydledig yn yr ysgol, ac mae’n cynnig darpariaeth arbenigol i ddisgyblion ledled Bro Morgannwg sydd wedi colli eu clyw, yn amrywio o gymedrol i ddifrifol.  Ar hyn o bryd, mae’r Ganolfan Adnoddau Clyw yn cyflogi un athrawes amser llawn i’r plant byddar, un cynorthwyydd cymorth dysgu amser llawn a thri chynorthwyydd cymorth dysgu rhan-amser.  Ar hyn o bryd, mae chwe disgybl ar y gofrestr yn y Ganolfan Adnoddau Clyw, er bod lle i 10 disgybl. 

Mae disgyblion o’r Ganolfan Adnoddau Clyw yn dysgu ochr yn ochr â disgyblion mewn dosbarthiadau prif ffrwd, lle mae oedolion a disgyblion yn gwneud defnydd cyson o arwyddo a thechnegau cyfathrebu gweledol eraill yn sensitif ac yn hyderus i gefnogi cyfathrebu ar lafar.  O ganlyniad, mae disgyblion o’r Ganolfan Adnoddau Clyw yn gwneud cynnydd da, a chynnydd rhagorol yn aml, pan gânt eu hasesu yn unol â’u mannau cychwyn unigol.  Trwy system ‘integreiddio am yn ôl’, mae disgyblion o ddosbarthiadau prif ffrwd yn gweithio’n rheolaidd yn y ganolfan ochr yn ochr â disgyblion o’r Ganolfan Adnoddau Clyw.  Mae hyn yn galluogi disgyblion y brif ffrwd a’r Ganolfan Adnoddau Clyw i ddatblygu eu dysgu mewn lleoliad tawel, gofalgar a chefnogol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae’r ysgol yn integreiddio disgyblion o’r Ganolfan Adnoddau Clyw, gan gynnwys y rheiny ag anghenion dysgu ychwanegol a disgyblion y mae Saesneg yn iaith ychwanegol iddynt, yn dda.  Mae’r ysgol yn meithrin ethos gofalgar a sefydledig o gynwysoldeb sy’n dechrau cyn gynted ag y bydd y plant yn ymuno â’r ysgol yn y dosbarth derbyn.  Caiff pawb ei gynnwys a’i annog i gymryd rhan.  Caiff ‘Angylion Gwarcheidiol’ Blwyddyn 6 eu paru â phlant y dosbarth derbyn i ddarparu cymorth a chefnogaeth yn ystod y flwyddyn.  Mae pob un o ddisgyblion Blwyddyn 6 yn gwrando ar eu partneriaid ac yn cynorthwyo’r ysgol yn ystod teithiau, ac fe gaiff hyn effaith bwerus ar les a hunan-barch y naill a’r llall.

Mae athrawes y plant byddar a’r cynorthwywyr cymorth yn darparu ystod o opsiynau cymorth i ddisgyblion â namau ar eu clyw, gan gynnwys cymorth yn y dosbarth, tynnu o wers ar gyfer sesiwn cyn-tiwtora, ac integreiddio am yn ôl.  Mae gan yr ysgol gyfan agwedd gadarnhaol at fyddardod a phroblemau’n ymwneud â bod yn fyddar ac mae’n mynd ati i hyrwyddo cynhwysiant.  Mae pob aelod o gymuned yr ysgol yn croesawu cyfathrebu trwy iaith arwyddion.  Mae oedolion sy’n arwain gwasanaethau yn defnyddio arwyddo ac adnoddau gweledol yn bwrpasol i gynorthwyo dealltwriaeth ymhlith yr holl ddisgyblion.  Mae’r ysgol yn cynnal wythnos ymwybyddiaeth o fyddardod bob blwyddyn.  Mae pob un o’r disgyblion yn cymryd rhan mewn cân arwyddo genedlaethol.

Mae gwerthoedd yr ysgol, yn enwedig goddefgarwch a pharch, yn treiddio trwy fywyd yr ysgol ac yn creu ethos o garedigrwydd a gofal pobl at ei gilydd.  Mae disgyblion ac oedolion yn mynd ati i gynorthwyo’i gilydd.  Mae defnyddio ‘arwydd yr wythnos’ yn hyrwyddo medrau cyfathrebu ac yn meithrin dealltwriaeth sefydledig o anghenion disgyblion sydd wedi colli eu clyw.

Mae plant hŷn yn cynorthwyo plant iau fel cyfeillion dysgu, partneriaid darllen, ac fel cefnogwyr cyfoedion yn ystod amser egwyl ac amser cinio.  Mae hyn yn datblygu ymdeimlad o gymuned ar draws yr ysgol.  Mae pob un o’r disgyblion yn meithrin ymdeimlad o gyfrifoldeb amdanyn nhw eu hunain ac am ddisgyblion eraill i sicrhau diwylliant o ddealltwriaeth a pharch ar y ddwy ochr. 

Mae’r ysgol yn dathlu amrywiaeth trwy sicrhau cyfleoedd gwerthfawr i ddysgu am wahanol ddiwylliannau a chrefyddau, a hawliau ac anghenion disgyblion.  Yn aml, mae athrawon yn galw ar rieni ac aelodau eraill o gymuned yr ysgol i rannu gwybodaeth am eu gwyliau a’u harferion crefyddol.  Mae hyn yn helpu dyfnhau dealltwriaeth disgyblion ac yn hyrwyddo goddefgarwch a pharch.  Mae cysylltiadau rhwng y cyngor ysgol, y cyngor ysgol uwchradd a chynghorau ysgolion y clwstwr yn gryf ac mae’r disgyblion yn cydweithio ar brosiectau sy’n hyrwyddo amrywiaeth.  Fel rhan o’r prosiect, cynhyrchodd disgyblion ffilm fer addysgiadol am fywyd disgybl yn y ganolfan adnoddau clyw.  Rhannodd pob un o’r ysgolion clwstwr y ffilm yn ystod gwasanaethau.

Mae staff a disgyblion yn defnyddio Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn ar draws yr ysgol i godi ymwybyddiaeth ac annog cydweithrediad a goddefgarwch.  Mae aelodau o’r sgwad dysgu yn gwneud gwaith ymchwil ac yn cynnal arolygon fel y gallant hyrwyddo hawliau’r plentyn yn bwrpasol yn ystod gwasanaethau.

Mae gan yr ysgol weithdrefnau hynod effeithiol i olrhain a monitro cynnydd a lles disgyblion.  Mae cynorthwywyr cymorth dysgu medrus yn defnyddio gwybodaeth fanwl am unigolion a grwpiau i ddarparu cymorth gwerthfawr ar gyfer anghenion addysgol, emosiynol a chymdeithasol.  Defnyddir adeilad yr ysgol yn dda i ddarparu ardaloedd ar gyfer myfyrio tawel neu ymyrraeth yn yr ystafell dawel neu ardal y ‘cwtch’.

Mae ystod o grwpiau llais y disgybl yn cyfrannu at ddatblygu’r ysgol ac mae’r ymglymiad hwn gan ddisgyblion yn helpu hyrwyddo integreiddio ac agosrwydd.  Er enghraifft, mae cefnogwyr cyfoedion yr ysgol yn annog cyfranogiad, chwarae diogel a defnyddio’r ddarpariaeth awyr agored amser egwyl ac amser cinio.  Trwy’r gwaith hwn, maent yn hyrwyddo cyfeillgarwch ac yn atgyfnerthu gwerthoedd yr ysgol.

Mae’r ysgol wedi gweithio’n galed i ddatblygu dealltwriaeth y disgyblion o hanes lleol, er enghraifft eu hastudiaethau o dŷ cyfagos Cogan Pill a hanes yr ysgol.  Mae’r digwyddiadau hyn yn dod â chymuned Cogan at ei gilydd, yr hen a’r ifanc, i ddathlu ei threftadaeth gyfoethog a datblygu ymdeimlad o rannu balchder.  Er enghraifft, bu diwrnodau gwisgo ysgol gyfan a chwarae rôl yn gyfryngau cyffrous i hyrwyddo undod ac agosrwydd.

Bu pwyslais ar waith elusennol yn fuddiol iawn o ran datblygu dinasyddiaeth fyd-eang.  Mae cysylltiadau ag elusennau wedi gwella gwybodaeth disgyblion am wledydd eraill ac anghenion pobl ac anifeiliaid.  Mae’r ymwybyddiaeth a’r ddealltwriaeth hon, yn gysylltiedig â dysgu, wedi arwain at sylweddoli bod pobl mewn angen yn lleol a thu hwnt.

Mae defnyddio arwyddair yr ysgol, sef ‘annog ymdrech a dathlu llwyddiant’, yn annog pob disgybl i gymryd rhan yn y celfyddydau creadigol.  Mae arlunwyr a hyfforddwyr chwaraeon sy’n ymweld yn gweithio gyda’r disgyblion.  Mae hyn yn meithrin cydweithio, gwaith tîm a chwarae teg.  Hefyd, mae wedi arwain at greu murluniau mosäig lliwgar a gardd synhwyraidd, sy’n cyfoethogi’r amgylchedd dysgu.  Mae pob un o’r disgyblion yn cymryd rhan mewn perfformiadau fel dosbarth ac fel ysgol bob blwyddyn.  Mae hyn yn darparu platfform i’r disgyblion weithio gyda’i gilydd, rhannu llwyddiant a dathlu gyda’i gilydd.  Yn sgil ymrwymiad yr ysgol i ddefnyddio’r celfyddydau creadigol i gynorthwyo cynwysoldeb, daeth yr ysgol yn Ysgol Greadigol Arweiniol.  Mae disgyblion yn cymryd rhan bwysig yn y broses gyfweld i benodi’r ymarferwr creadigol ac mae gan bob disgybl rôl allweddol mewn gosod natur a thrywydd y prosiect.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae safonau ymddygiad yn uchel iawn.  Mae’r diwylliant cynhwysol a grëwyd ar draws yr ysgol yn cael effaith gadarnhaol ar ddysgu a safonau.  Mae medrau a thechnegau cyfathrebu rhagorol yn ffynnu ar draws yr ysgol.  Ceir enghreifftiau o gyfeillgarwch cynyddol ymhlith disgyblion o bob oedran.  Mae pob un o’r disgyblion yn teimlo eu bod yn aelodau gwerthfawr o’r gymuned ac mae ganddynt agweddau cadarnhaol at ddysgu a bywyd ysgol.  Mae ymdeimlad o agosrwydd a chynwysoldeb yn helpu disgyblion i deimlo’n ddiogel ac yn gwella dysgu.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae athrawes y plant byddar yn cynnig cymorth allymestyn i ysgolion ledled Bro Morgannwg.  Rhennir gwybodaeth a hyfforddiant am ymwybyddiaeth o fyddardod gyda staff bob blwyddyn, a gydag ysgolion eraill y clwstwr a’r sir, yn ôl yr angen.  Ceir cryn dipyn o weithio rhwng ysgolion yn y clwstwr a’r grŵp gwella ysgolion.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Cogan yn ardal Cogan ym Mhenarth yn awdurdod lleol Bro Morgannwg.  Mae 206 o ddisgyblion ar y gofrestr rhwng 4 ac 11 oed, wedi eu trefnu’n saith dosbarth.  Mae gan yr ysgol ganolfan adnoddau clyw ar gyfer plant o’r awdurdod lleol hefyd.  Mae chwech o blant wedi eu cofrestru yn y dosbarth hwn ar hyn o bryd.

Ar gyfartaledd, dros y tair blynedd ddiwethaf, mae ychydig dros 11% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae hyn islaw cyfartaledd Cymru, sef 19%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan 18% o’i disgyblion anghenion addysgol arbennig.  Mae hyn yn cynnwys y rheiny mewn dosbarthiadau prif ffrwd ac yn y ganolfan adnoddau clyw.  Mae hyn ychydig islaw cyfartaledd Cymru, sef 21%.  Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig.

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn wyn Prydeinig ac yn siarad Saesneg gartref.  Daw ychydig o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol ac mae llawer o’r disgyblion hyn yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Ychydig iawn ohonynt sy’n siarad Cymraeg gartref.

Dechreuodd y pennaeth yn ei swydd yn 2014.  Cynhaliwyd yr arolygiad diwethaf o’r ysgol ym mis Mai 2018.

Mae Ysgol Gynradd Cogan wedi sefydlu amgylchedd cymesur ac effeithiol o ddysgu proffesiynol ac arfer fyfyriol.  Caiff staff sefydledig eu harwain gan bennaeth hynod fedrus sydd wedi creu ethos wedi’i seilio ar ymddiriedaeth.  O ganlyniad, mae’r strwythur arwain wedi ffurfio’r gofal, y cymorth a’r arweiniad yn sylweddol ac wedi rhoi i staff yr hyder i arloesi a rhannu arfer sy’n parhau i effeithio ar gyfleoedd dysgu gwell ar gyfer disgyblion a staff.  Mae gan bob aelod o staff lais arwyddocaol mewn ffurfio’r cwricwlwm, gwrandewir ar eu cyfraniadau, a chânt eu gwerthfawrogi.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Dros gyfnod estynedig, mae’r pennaeth wedi datblygu diwylliant a gweledigaeth gynhwysol sy’n galluogi disgyblion, athrawon a chynorthwywyr cymorth i weithio gyda’i gilydd er mwyn gwella safonau a lles.  Trwy linellau cyfathrebu clir a chodi ymwybyddiaeth, mae hi wedi sicrhau ymroddiad pob un o’r arweinwyr a’r staff.  Mae hyn wedi arwain at rannu ymdeimlad o falchder a diben.  Mae gan y pennaeth a’r arweinwyr ddisgwyliadau clir ond rhesymol o bawb i weithio’n galed a gwneud eu gorau. Ceir ymdeimlad gwirioneddol o waith tîm ac agosrwydd lle mae gan bawb lais, gwrandewir arnynt, a chânt eu gwerthfawrogi.

Mae arweinwyr yn agored i fentrau newydd ac arloesedd, ond mae eu hymagwedd yn bwyllog a synhwyrol.  Mae’r pennaeth yn meithrin agweddau cadarnhaol a chyffro i roi cynnig ar bethau newydd, heb eu gwneud ar raddfa eang o reidrwydd, ond eu teilwra i ddefnyddio’r ‘rhannau gorau’, sef yr elfennau sy’n debygol o weithio i Ysgol Gynradd Cogan.  Mae arweinwyr a staff yn ymchwilio i ymagweddau newydd yn drylwyr ac yn eu haddasu i fodloni anghenion y disgyblion a’r ysgol.  Mae penderfyniadau am newidiadau yn gytbwys a phwyllog, ac nid yw’r tîm arweinyddiaeth yn ofni gwrthod newidiadau nad ydynt yn eu hystyried yn briodol.

Mae gan yr ysgol ddiwylliant sefydledig a hynod effeithiol o gynllunio strategol ar gyfer gwella.  Mae blaenoriaethau ar gyfer gwella yn hylaw, yn gymesur a chynaliadwy.  Mae ffocws craff, sy’n manteisio ar staff hynod brofiadol ac arbenigol.  Mae’r pennaeth yn lleoli staff yn dda i hyrwyddo’r cyfleoedd dysgu gorau, yn aml gan ddefnyddio cryfderau oddi mewn i’r ysgol a’r tu allan i rannu arfer effeithiol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae arweinwyr yn myfyrio ar eu harweinyddiaeth eu hunain, ac arweinyddiaeth ac arfer broffesiynol pobl eraill yn yr ysgol.  Mae’r pennaeth yn mabwysiadu gwahanol arddulliau arwain fel y bo’n briodol, gan ddatblygu, grymuso a chynnal timau effeithiol.  Mae’r strwythur staffio presennol yn glir ac effeithiol ac yn rhoi’r gallu i staff fod yn greadigol ac arloesol.  Mae’r baich gwaith yn hylaw.  Mae’r pennaeth yn cydnabod bod angen gwneud newidiadau gwybodus ac mae’n ysbrydoli, yn cymell ac yn herio pobl eraill, er enghraifft i wella safonau disgyblion ymhellach ym Mlwyddyn 3.  Nododd arweinwyr fod angen dull newydd ar gyfer y cyfnod trosglwyddo rhwng y cyfnod sylfaen a Blwyddyn 3.  Bu arweinwyr yn cynorthwyo’r staff perthnasol i wneud newidiadau arloesol i ddod ag athroniaethau ac arfer y cyfnod sylfaen i Flwyddyn 3.  Yn sgil ailstrwythuro’r cynllunio, lleoli staff, y ddarpariaeth a methodolegau, ailfywiogwyd yr addysgu a’r dysgu ar gyfer y disgyblion hyn a’u hathro.  Fe wnaeth addysgu grŵp ffocysedig goleddu egwyddorion y cyfnod sylfaen a rhoi egni newydd i’r amgylchedd dysgu.  O ganlyniad, bu gwelliant mewn lles a hyder dros gyfnod byr ac mae trosglwyddo esmwythach a mwy estynedig i gyfnod allweddol 2. 

Wrth fynd ati i geisio sicrhau rhagoriaeth mewn addysgu a dysgu, mae arweinwyr wedi sefydlu dull newydd o wella arfer ystafell ddosbarth.  Er enghraifft, trwy ymchwil, mae arweinwyr yn galluogi athrawon i ganolbwyntio o’r newydd ar eu haddysgu trwy roi mwy o bwyslais ar ddysgu a chynnydd dysgwyr penodol yn ystod arsylwadau gwersi.

Mae’r pennaeth yn datblygu ymddiriedaeth rhwng staff ac yn eu cynorthwyo i arwain diwylliant sy’n rheoli emosiynau a pherfformiad o dan bwysau.  Mae cyfathrebu rhagorol yn allweddol i sefydlu ymddiriedaeth ac agosrwydd.  Mae arweinwyr wedi sefydlu proses sy’n cynorthwyo athrawon profiadol a chynorthwywyr cymorth er mwyn iddynt allu canolbwyntio’n fwy ar y dysgwr a’r profiad dysgu.  Mae arweinwyr yn rhoi cyfleoedd i athrawon fyfyrio ar arfer arloesol, sydd wedi cyflymu dysgu’r disgyblion.  Mae’r arfer hon yn adlewyrchu eu harweinyddiaeth eu hunain, ac arweinyddiaeth ac arfer broffesiynol pobl eraill yn yr ysgol.  Er enghraifft, mae athrawon mewn sectorau yn cydweithio i gynllunio cyfres o wersi.  Mae arweinwyr yn disgwyl i staff rannu eu methodolegau addysgu a’u harferion addysgegol â’i gilydd.  Mae hyn yn ysgogi ymddiriedaeth a didwylledd ar y ddwy ochr i rannu technegau addysgu, arbrofi â dulliau newydd, ac adrodd yn ôl i’w gilydd mewn ffordd agored a gonest.  Mae arweinwyr yn rhoi pwyslais cryf ar gydnabod a dathlu arfer dda mewn dysgu ar draws yr ysgol. 

Mae yna systemau rheoli perfformiad clir ac effeithiol.  Mae arweinwyr yn mynd i’r afael ag unrhyw danberfformio a nodwyd yn drylwyr ac mewn ffordd gefnogol.  Mae’r pennaeth yn meithrin diwylliant agored, teg a chyfiawn ymhlith staff i rannu profiadau, dathlu llwyddiannau ac archwilio’r hyn nad yw’n gweithio.

Ceir perthynas glir rhwng datblygiad proffesiynol parhaus a gwelliant ysgol cynaledig.  Mae arweinwyr yn sicrhau cydweithio a rhwydweithiau â phobl eraill yn yr ysgol, a thu hwnt.  Mae’r ysgol yn nodi a chynllunio cyfleoedd hyfforddi pwrpasol, gan eu cysylltu’n agos â blaenoriaethau ysgol gyfan.  Mae staff yn gwneud defnydd effeithiol o ymchwil weithredu i roi cynnig ar ffyrdd gwahanol o wneud pethau.  Mae arweinwyr wedi datblygu’r fenter cyfeillion dysgu, sy’n rhoi cyfleoedd i ddisgyblion rannu eu gwaith â grwpiau blwyddyn cyfagos a thrafod eu mwynhad o ddysgu.  Er enghraifft, caiff pob disgybl ar draws yr ysgol amser neilltuedig i rannu hoff ddeilliannau dysgu â phartner o ddosbarth arall.  Cynhelir trafodaethau am yr hyn a welsant yn heriol, yr hyn a wnaethant i wella a’r hyn y maent yn falch ohono bob hanner tymor.  Mae arweinwyr, athrawon a chynorthwywyr addysgu yn ymuno â thrafodaethau disgyblion ac mae hyn yn darparu ffynhonnell effeithlon o fonitro anffurfiol, a chyfle i ddathlu llwyddiant yn ogystal â myfyrio ar yr hyn a allai fod yn well.

Mae’r pennaeth yn gweithio’n effeithiol gyda’r corff llywodraethol i gyflawni cenhadaeth yr ysgol.  Mae arweinwyr yn rhoi pwyslais mawr ar adeiladu’r tîm cyfan, gan gydnabod cryfderau a’u defnyddio er budd dysgu ac addysgu.  Mae arweinwyr yn ystyried rolau’n ofalus a rhennir cyfrifoldebau.  Mae’r pennaeth yn gwerthfawrogi’r holl fewnbwn ac yn arwain camau pellach.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae arfer yr ysgol o ran gwerthfawrogi arweinyddiaeth wedi cael effaith gadarnhaol ar y canlynol:

  • ymchwil gan athrawon sy’n datblygu arfer arloesol tra’n cynnal profiadau dysgu o ansawdd uchel ar gyfer disgyblion
  • disgyblion hyderus sy’n cyflawni safonau da neu well
  • diwylliant dysgu proffesiynol ar y cyd lle gwrandewir ar bawb, a’u gwerthfawrogi
  • hinsawdd yn seiliedig ar barch, didwylledd ac ymddiriedaeth
  • ymdeimlad o agosrwydd a chynaliadwyedd

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhannu ei harweinyddiaeth gref a’i phrosesau cynllunio strategol gydag ysgolion eraill trwy’r Cynllun Braenaru, Grŵp Gwella’r Ysgol, grwpiau clwstwr ac ysgolion mewn consortia eraill.  Yn ychwanegol, mae’n rhannu datblygu a gweithio gyda phobl eraill ar raglen hyfforddi’r Cymhwyster Proffesiynol Cenedlaethol ar gyfer Prifathrawiaeth (CPCP).

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Awdurdod lleol yng Ngogledd Cymru yw Cyngor Sir Ddinbych sydd â chyfanswm poblogaeth o 94,805. Mae’r sir yn ymestyn o gyrchfannau arfordirol Y Rhyl a Phrestatyn trwy drefi hanesyddol Llanelwy, Dinbych a Rhuthun a Bryniau Clwyd, i Ddyffryn Dyfrdwy a threfi Llangollen a Chorwen.  Mae’r awdurdod lleol yn cynnal wyth ysgol uwchradd, 47 o ysgolion cynradd, dwy ysgol arbennig ac uned cyfeirio disgyblion.

Prif uchelgais Cyngor Sir Ddinbych yw gwneud gwahaniaeth sylweddol a pharhaus i bobl a chymunedau Sir Ddinbych.  Mae’r cyngor wedi cynnal ei safle fel un o’r Cynghorau sy’n perfformio orau yng Nghymru er gwaethaf hinsawdd heriol o newid parhaus a llai o adnoddau ariannol.  Hefyd, mae wedi cynnal ei ymrwymiad i wella’r cynnig i’w drigolion a chynnal ei enw da am gyflwyno gwasanaethau effeithiol ac effeithlon.  Yr uchelgais hon yw’r llinyn aur, annatod, sy’n cysylltu’r cyfeiriad strategol â chyflwyno gweithredol.  Yng nghyd-destun Gwasanaethau Addysg a Phlant, mae’n ategu’r ymrwymiad i wella canlyniadau addysg a chadw plant yn ddiogel rhag niwed.  Mae hyn wedi bod yn ysgogiad allweddol o ran dylanwadu ar y penderfyniadau am arweinyddiaeth strategol a gweithredol a wna’r gwasanaeth.

Cadarnhawyd cryfder y dull hwn gan y barnau a ddyfarnwyd yn arolygiadau Estyn yn 2012 a 2018.  Yn y ddau arolygiad, dyfarnwyd barn ‘Rhagorol’ i Sir Ddinbych ar gyfer arweinyddiaeth a rheolaeth. 

Dyma a adroddwyd yn arolygiad 2018:

mae’r cynllun corfforaethol yn dangos ymrwymiad clir y cyngor i wella addysg, ac un o’i bum prif amcan oedd datblygu Sir Ddinbych fel ‘man lle bydd pobl iau eisiau byw a gweithio a chael y medrau i wneud hynny

Adroddodd hefyd:

Dros gyfnod, mae uwch arweinyddiaeth gref iawn yn yr awdurdod lleol wedi sicrhau ffocws penderfynol ar wella darpariaeth a deilliannau i ddysgwyr.  Un o effeithiau hynod effeithiol hyn yw’r ffordd y mae arweinwyr wedi dangos yr hyder i uno’r gwasanaeth addysg a’r gwasanaeth plant yn ddiweddar yn un adran gyfunol i gyflwyno gwasanaeth integredig cydlynus ac effeithlon.  Mae hyn yn cael effaith gadarnhaol iawn ar y ddarpariaeth sydd ar gael i blant a phobl ifanc, ac effaith fuddiol ar les dysgwyr

Yn 2015, penderfynodd y Cyngor uno Gwasanaethau Addysg a Phlant a Theuluoedd o dan un Pennaeth Gwasanaeth.  Ym mis Ebrill 2016, lansiwyd Gwasanaethau Addysg a Phlant yn swyddogol.  Mae cyd-destun Sir Ddinbych yn bwysig er mwyn deall y rhesymeg ar gyfer uno’r gwasanaethau, a’r dull o wneud hynny.  Ar y cychwyn, roedd yn cael ei gydnabod a’i ddeall bod angen dull sensitif ac ystyriol wrth uno dau wasanaeth oedd â risg uchel; a byddai hyn yn newid mawr o ran cyflwyno gwasanaethau.  Felly, cafodd y gyfarwyddeb a’r rhesymeg strategol eu cyfleu’n ofalus gan y Prif Weithredwr ac Uwch Swyddogion eraill.  I ddechrau, trwy’r broses gyfathrebu ac ymgynghori, fe’i gwnaed yn glir nad diben yr uno yn syml oedd dod â dau wasanaeth at ei gilydd o dan reolaeth un Pennaeth Gwasanaeth, ond eu hintegreiddio’n llawn i sicrhau dull cydlynol ac unedig, er mwyn darparu gwasanaethau gwell i blant a phobl ifanc. Cynlluniwyd yn ofalus ar gyfer yr uno, ac fe gafodd y rhesymeg ar gyfer uno’r ddau wasanaeth ei chyfleu’n glir iawn.  Mae llwyddiant yr uno wedi dibynnu ar gydnabod pwysigrwydd y canlynol:

  • Diwylliant
  • Cyfle
  • Cyfathrebu, Ymgynghori, Ymgysylltu a Gweithredu
  • Arfarnu Parhaus
  • Meithrin Perthnasoedd

Diwylliant y sefydliad (Gwerthoedd/Egwyddorion)

Mae glynu at werthoedd gwasanaethau cyhoeddus wedi bod wrth wraidd ymgysylltu â thrigolion (gan gynnwys plant a phobl ifanc); a bu’n nodwedd allweddol o’r dull arwain trwy’r Cyngor a’r broses gynllunio gorfforaethol.  Mae’r Cyngor yn credu’n gryf mewn datblygu diwylliant un gwasanaeth cyhoeddus.  Felly, roedd disgwyliad sefydledig eisoes y byddai gwasanaethau’n gweithio gyda’i gilydd ac yn gweithio gyda phartneriaid a gyda’r gymuned ehangach.  Roedd disgwyliad o wasanaethau hefyd fod strwythurau’n hyblyg ac yn gallu addasu’n rhwydd er mwyn darparu ar gyfer newid mewn disgwyliadau a blaenoriaethau.

Cyfle

Cyflwynwyd cyfle o ganlyniad i ddiwylliant aeddfed a sefydledig y sefydliad, ond hefyd y disgwyliadau a gyflwynwyd trwy newid deddfwriaeth:

  • Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant Cymru
  • Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol
  • Y diwygio a ragwelir o ran ADY (Anghenion Dysgu Ychwanegol)
  • Disgwyliadau cynyddol o ran gweithio’n rhanbarthol

Roedd yr egwyddorion allweddol sy’n ategu’r ddeddfwriaeth uchod gyda’i gilydd yn cefnogi’r rhesymeg dros uno, gan ei bod yn amlwg fod ffocws ar y cyd ar sicrhau:

  • Mai anghenion y plentyn neu’r person ifanc sydd wrth wraidd popeth a wnawn.
  • Rhaid bod gan yr holl weithwyr proffesiynol sy’n gweithio gyda phlant a phobl ifanc gyfrifoldeb ar y cyd i weithio i atal angen rhag dwysáu.
  • Bod pobl o bob oedran yn cael mwy o ddweud am y gofal a’r cymorth a gânt.

Yn y bôn, roedd uno’r ddau wasanaeth yn ddull synnwyr cyffredin i sicrhau bod:

  • Yr holl weithwyr proffesiynol sy’n gweithio gyda phlant a phobl ifanc yn cyflawni eu cyfrifoldeb ar y cyd i weithio i atal angen rhag dwysáu.
  • Yr holl weithwyr proffesiynol yn deall eu dyletswydd i gyfrannu at ddarparu’r dysgu gorau, a chynnig gofal a chymorth mewn ffordd sy’n bodloni anghenion yr unigolyn a’r teulu yn y ffordd orau.

Cyfathrebu, Ymgynghori, Ymgysylltu a Gweithredu

Ymchwil a pharatoi

Gwnaeth Uwch Swyddogion gryn dipyn o ymchwil a buont yn cymryd rhan mewn proses hir o baratoi.  Ystyriwyd modelau cyflwyno mewn Cynghorau eraill ledled y DU a rhoddwyd cryn dipyn o sylw i ehangder y cyfrifoldeb y byddai uwch arweinwyr yn y gwasanaeth yn atebol amdano, yn enwedig yng nghyd-destun newid deddfwriaeth.  Rhoddwyd cryn dipyn o ystyriaeth i sut beth fyddai’r strwythur gweithredol.  Sefydlwyd bwrdd gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol i oruchwylio datblygu a gweithredu, a chafwyd cynrychiolaeth o blith Aelodau Etholedig allweddol.

Cyfathrebu ac Ymgysylltu

Ysgrifennwyd papur Ymgynghori/Ymgysylltu a’i rannu’n eang.  Esboniodd hyn y rhesymeg ar gyfer y cynnig yn glir, y newidiadau i’r strwythur gweithredol a’r amserlen ar gyfer yr ailstrwythuro.  Ar yr adeg honno, roedd y ffocws yn ‘gyfuniad’ o dîm rheoli’r adran.  Roedd gwahaniaethu clir rhwng y staff hynny yr ymgynghorwyd â nhw o ganlyniad i effaith uniongyrchol arnynt; a’r staff hynny a oedd yn derbyn gohebiaeth fel rhan o strategaeth ymgysylltu.  Cafodd Aelodau Etholedig a’r Undebau Llafur eu cynnwys; ac ar yr adeg hon, ni chafwyd unrhyw ymateb negyddol na  gwrthwynebol gan unrhyw ochr.

Yn ychwanegol, rhoddwyd cyfle i staff yn y ddau wasanaeth ar wahân gyfarfod a rhannu elfennau cyffredin a nodi cyfle ar gyfer dull ar y cyd.  Gwnaed hyn trwy gyfres o ‘Ddiwrnodau i Ffwrdd’ wedi’u trefnu, a mynychodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol, y ddau Bennaeth Gwasanaeth a’r Aelod Arweiniol y rhain.

Gweithredu

Yn ystod y misoedd cyntaf, datblygodd y gwasanaeth y canlynol:

  • Un Cynllun Busnes gyda blaenoriaethau ar y cyd i gefnogi cyflwyno’r Cynllun Corfforaethol.
  • Un tîm arweinyddiaeth.
  • Cyfarfodydd rheoli un gwasanaeth.
  • Cyfarfodydd a chyfleoedd dysgu staff un gwasanaeth.
  • Dull cydlynol a chydlynus o weithio gyda phartneriaid fel Iechyd.
  • Atgyfnerthu meysydd gwasanaeth ymyrraeth gynnar ac atal trwy ddod â thimau at ei gilydd.
  • Dull mwy cydlynus o gyflwyno gwasanaethau ar gyfer plant unigol a’u teuluoedd.

Ym mis Mai 2017, rhoddodd y strwythur a’r dull o gyflwyno gwasanaethau ragor o gyfle ar gyfer atgyfnerthu mewn nifer o feysydd, sef:

  • Y rhyngwyneb rhwng darpariaeth i blant a phobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol a darpariaeth ar gyfer y rheiny ag anableddau.
  • Dulliau o gynnig darpariaeth seibiant a lleoliadau y tu allan i’r sir.
  • Y cysylltiad rhwng gwasanaethau therapiwtig a gynigir a’r gwasanaeth cwnsela mewn ysgolion.
  • Dulliau o gynnig darpariaeth y blynyddoedd cynnar i gefnogi parodrwydd ar gyfer yr ysgol.
  • Rhaglen hyfforddi gydlynus ar gyfer pawb sy’n gysylltiedig â gweithio gyda Phlant a Phobl Ifanc, gan gynnwys Llywodraethwyr, o amgylch themâu allweddol, e.e. diogelu, ymlyniad, rheoli ymddygiad.
  • Proses dderbyn yr ysgol o ran plant sy’n derbyn gofal, a disgyblion sy’n agored i niwed.
  • Cymorth i ofalwyr ifanc.
  • Trefniadau cludiant ysgol i gynorthwyo disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol a’r rhai sydd fwyaf agored i niwed.
  • Cydlynu ymateb i anghenion cymhleth o ran yr Addysg a’r Gofal Cymdeithasol a gynigir.

Cafodd y cyfleoedd hyn eu nodi nid yn unig gan aelodau o’r tîm rheoli, ond roeddent yn themâu cyffredin a drafodwyd yn niwrnodau i ffwrdd y gwasanaeth.  Ar yr adeg hon, roedd yn galonogol fod staff yn ymgymryd yn rhagweithiol â nodi meysydd i’w datblygu.  Roedd yn glir fod cydnabyddiaeth gyffredinol pe bai mantais lawn yn cael ei chymryd o’r cyfleoedd a gyflwynir yn sgil creu un gwasanaeth, fod angen i staff feddwl mewn ffordd fwy cyfannol am gyflwyno’r gwasanaeth i blant a’u teuluoedd, gan fod pryder y gall cynnig heb ei gydlynu achosi dryswch a chael effaith negyddol ar blant a phobl ifanc.

Datblygwyd y meysydd canlynol ymhellach:

  • Addysg, Adnoddau a Chymorth
  • Addysg
  • Ymyrraeth Gynnar, Atal, Iechyd a Lles
  • Gwasanaethau Statudol

Arfarnu

O ganlyniad i lefel y risg a nodwyd ar ddechrau’r broses, cafodd cynnydd yr uno ei adolygu a’i arfarnu’n rheolaidd trwy’r canlynol:

  • Prawf Sicrwydd
  • Craffu gan Aelodau Etholedig
  • Craffu Corfforaethol

Yn ychwanegol, rhoddwyd y wybodaeth ddiweddaraf i AGC ac Estyn fel rhan o’r broses ar gyfer cyfarfod bob tymor.  Fe wnaeth hyn nid yn unig sicrhau rheoli risg yn drylwyr, ond llwyddodd i gynnal lefel o ymgysylltu parhaus gan bartïon perthnasol hefyd.

Meithrin Perthnasoedd

Rhoddwyd ystyriaeth ofalus i leddfu gorbryder a grëwyd yn sgil ailstrwythuro’r gwasanaeth yn sylweddol.  Rhoddwyd nifer o gyfleoedd i staff ddod i adnabod ei gilydd; ac roedd ffocws allweddol ar sicrhau bod gan staff ddealltwriaeth well o rolau a chyfrifoldebau ei gilydd.  Roedd yr holl gyfathrebu yn canolbwyntio ar dawelu meddwl staff mai ‘uno’ neu ‘gyfuno’ gwasanaethau oedd hyn, nid cymryd rheolaeth ohonynt.

Effaith

At ei gilydd, mae’r Gwasanaeth wedi cyflawni ei uchelgais i gyflwyno cynnig gwasanaeth cydlynol a chydlynus yn strategol ac yn weithredol.  Dyma fu effaith hyn:

  • Gwella cynllunio strategol, cyflwyno gweithredol a blaenoriaethu adnoddau.
  • Cyfathrebu mwy effeithiol ar draws pob tîm yn y gwasanaeth, a rhannu gwybodaeth ac arbenigedd.
  • Cynnig gwell o ran hyfforddiant a chyfle cynyddol i rannu dysgu o ganlyniad i hygyrchedd cynyddol at ystod fwy eang ac amrywiol o wybodaeth ac arbenigedd.
  • Cyfleu a deall angen yn well.
  • Nodi disgyblion sy’n agored i niwed yn gynnar a chymorth cydlynus yn yr ysgol a’r tu allan.

Yn ychwanegol, ar gyfer grwpiau penodol o blant a phobl ifanc, mae un gwasanaeth wedi galluogi ymateb mwy pwrpasol i heriau cymhleth, sef:

  • Plant sydd mewn perygl o ddioddef yn sgil cam-fanteisio’n rhywiol ar blant
  • Plant ag anabledd
  • Plant sy’n arddangos ymddygiadau cymhleth a heriol.

Felly, gellir cyflwyno tystiolaeth i ddangos bod hyn wedi arwain at:

  • Amgylchedd dysgu gwell.
  • Gwella’r addysgu a’r dysgu a gynigir yn barhaus.
  • Cynnig gofal a chymorth sy’n cael ei lywio’n well ac yn gwella’n barhaus.

Ac yn olaf

Cymerwyd dau bwynt dysgu arwyddocaol o’r profiad hwn, sef:

  • Rhaid i ddull fel hyn fod yn rhan o weledigaeth ac ymrwymiad cyffredinol y cyngor. Ni fydd gosod templed yn gweithio.
  • Ni ellir tanamcangyfrif pwysigrwydd meithrin perthynas a sicrhau ymgysylltiad staff.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol.

Agorodd Tŷ Bronllys yn 2006 a dyma oedd yr ysgol a chartref plant cyntaf o dan sefydliad ymbarél Orbis Education and Care.  Ei nod yw cynnig cymorth addysg a phreswyl i blant ag awtistiaeth ac ymddygiad heriol.  Mae’r ysgol yn cefnogi hyd at 13 o ddisgyblion preswyl a dydd sydd ag anghenion cymhleth yn gysylltiedig ag anhwylder ar y sbectrwm awtistig.

O ran sut roedd yn mynd ati i reoli ymddygiad, canolbwyntiodd yr ysgol i ddechrau ar reoli risg a diogelwch, a oedd yn briodol o ystyried natur yr ymddygiadau heriol a welwyd ymhlith y disgyblion.  Cafodd staff hyfforddiant addas ar ymyriadau corfforol ac roeddent yn gallu rheoli sefyllfaoedd yn dda.  Fodd bynnag, prin oedd y ffocws ar fonitro digwyddiadau neu roi addysg i staff ar sut i weithio mewn ffordd ataliol.  Nid oedd fforwm ar gyfer trafodaethau tîm amlddisgyblaethol na chydweithredu.  Yn ei hanfod, roedd y gwaith yn adweithiol ac nid oedd yn hyrwyddo arfer fyfyriol ar gyfer y disgyblion na’r staff.  Roedd presenoldeb a sylw’n dda, ond roedd yr ysgol o’r farn y gallai wneud yn well.

Wrth i’r sefydliad dyfu ac i fwy o ysgolion agor, canolbwyntiodd y cyfarwyddwr addysg ar geisio deall pam roedd digwyddiadau’n codi a sut gallai staff archwilio dulliau mwy ataliol.  Yn amlwg, yr ateb oedd datblygu ymagwedd fwy strategol tuag at reoli ymddygiad yn gadarnhaol ar draws yr ysgol a’r lleoliad preswyl.  

Gweithiodd y bwrdd cyfarwyddwyr a’r pennaeth addysg yn agos i ddatblygu gweledigaeth ar y cyd a llunio strategaeth i annog dulliau cyson o reoli ymddygiad.  Recriwtiodd yr ysgol dîm clinigol yn cynnwys staff therapi galwedigaethol, iaith a lleferydd, a staff yn arbenigo ar ymddygiad i weithio ochr yn ochr â’r staff addysg a phreswyl.

I ategu’r strategaeth ymddygiad ysgol gyfan, fe wnaeth Orbis Education and Care integreiddio hyfforddiant ar reoli ymddygiad i’r holl staff adeg eu cyfnod sefydlu, yna roeddent yn gallu dilyn cymhwyster wedi’i achredu ar ôl cwblhau eu cyfnod prawf ac roedd cyfle iddynt gwblhau lefelau uwch os ystyriwyd bod hynny’n briodol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Derbynnir yn helaeth fod ymagweddau cadarnhaol at reoli ymddygiad yn arfer effeithiol wrth gefnogi disgyblion ag anabledd dysgu ac anghenion cysylltiedig.  Maent yn gofyn am ymagwedd ysgol gyfan at feithrin diwylliant cadarnhaol a chymuned sy’n annog ac yn cefnogi cyflawniadau a llwyddiannau disgyblion.  Mae hyn yn golygu bod gan yr ysgol bolisi o beidio â chosbi ac mae’n canolbwyntio ar y canlyniadau naturiol sy’n digwydd.  Mae hyn yn wahanol iawn i ddull seiliedig ar gosbau, pan fydd y cyfle i wneud hoff weithgareddau neu gael hoff eitemau yn cael ei atal o ganlyniad.  

Mae gan ddisgyblion gynllun cymorth ymddygiad cadarnhaol, unigol, sydd wedi’i seilio ar ddadansoddiad gweithredol a wnaed gan dîm clinigol yr ysgol.  Mae’r cynlluniau’n canolbwyntio ar strategaethau ataliol sylfaenol ac yn cynnwys arweiniad clir ar sut i fodloni anghenion synhwyraidd, cyfathrebu a chymorth y bobl ifanc.  Mae’r holl staff yn cyfrannu at eu datblygiad ac yn eu hadolygu’n rheolaidd drwy gyfarfodydd y tîm amlddisgyblaethol sy’n cael eu cynnal ar y safle.  Mae gwybodaeth staff yn cael ei harchwilio drwy asesiadau rheolaidd i sicrhau eu bod yn deall ymyriadau ac yn eu cymhwyso’n gyson.  Mae’r asesiadau hyn hefyd yn rhoi fforwm i staff gymryd rhan mewn trafodaeth broffesiynol â’r tîm clinigol a chyfle i gyflwyno’u barn a’u safbwyntiau.  Mae staff clinigol a staff gofal preswyl yn gweithio yn yr ysgol ochr yn ochr â’r staff addysg, sy’n ymestyn cydweithredu ymhellach ac yn llywio’r gwaith o lunio cynlluniau.

Yna, caiff effaith y dulliau hyn ei mesur trwy olrhain a monitro enghreifftiau o ymddygiad heriol, defnyddio ymyriadau cyfyngol, ynghyd â chyflawniadau disgyblion a lefelau eu hymgysylltiad.  Mae’r dull hwn, sy’n seiliedig ar ddata, yn llywio penderfyniadau. Mae’r holl wybodaeth yn cael ei rhannu yng nghyfarfodydd misol y tîm amlddisgyblaethol, lle caiff cynlluniau eu trafod a gofynnir am farn disgyblion a gofalwyr, a’u cynnwys mewn arfarniadau ac adolygiadau.  Mae cynnwys yr holl randdeiliaid wedi gwella deilliannau a pherthnasoedd cadarnhaol ymhellach.  Er enghraifft, mae rhieni’n cyfrannu at strategaethau sydd wedi’u hamlinellu yn y cynllun cymorth ymddygiad ac mae hyn wedi galluogi cyfathrebu mwy agored rhwng rhieni ac aelodau staff, gyda’r nod gyffredin o wella deilliannau i’r plentyn.

Mae mabwysiadu’r dull hwn wedi meithrin perthnasoedd a phrofiadau cadarnhaol, wedi’u hategu gan ddisgwyliadau a ffiniau clir.  Mae hyn wedi meithrin ymddiriedaeth a hyder rhwng disgyblion ac aelodau staff, ac wedi annog ymgysylltiad a chyfranogiad gweithgar drwy gydol y diwrnod ysgol.  Mae dadansoddiad cynhwysfawr o ddata sy’n dangos tueddiadau mewn ymddygiadau heriol, hanes blaenorol a ffactorau amgylcheddol, yn ategu hyn hefyd.

Mae ymagwedd yr ysgol at gymorth ymddygiad yn galluogi ymagwedd at ddysgu sy’n canolbwyntio’n fwy ar yr unigolyn, gydag amserlenni pwrpasol sy’n adlewyrchu anghenion disgyblion unigol, ac sy’n cynyddu profiadau ac ymgysylltiad cadarnhaol.  Ethos yr ysgol yw cydnabod a dathlu pob cyflawniad, ni waeth pa mor fach ydyw.  O ganlyniad, mae disgyblion yn dysgu cysylltu mynd i’r ysgol â bod yn hapus ac yn llwyddiannus.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Gall yr ysgol ddangos yn glir trwy ddadansoddiad o ddata fod nifer yr enghreifftiau o ymddygiad heriol wedi gostwng yn sylweddol, felly hefyd y defnydd ar arferion cyfyngol.  Mae’r ymagwedd amlddisgyblaethol at gymorth ymddygiad wedi cynyddu dealltwriaeth staff o anghenion y disgyblion, sy’n aml yn gymhleth iawn, ac wedi galluogi’r holl staff i ddarparu addysg a chynnig cymorth cyson.  Mae hyn wedi creu strwythur a threfn ddisgwyliadwy, sydd wedi lleihau pryder ac enghreifftiau o ymddygiad heriol.  Mae hyn yn ei dro wedi cynyddu presenoldeb, cyflawniad academaidd a lles i ddisgyblion.  Mae wedi cryfhau perthnasoedd â rhieni, gan eu bod yn teimlo bellach fod ganddynt lais, a gall awdurdodau addysg lleol weld manteision aruthrol ddull yr ysgol yn glir.  Yn olaf, mae wedi helpu i wella lefelau lles staff, wrth i ddiwylliant yr ymagwedd o beidio â chosbi ddatblygu. 

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r cyfarwyddwr addysg yn rhannu arfer dda trwy fentora cymheiriaid a gweithio mewn partneriaeth ag ysgolion a cholegau arbenigol eraill.  Caiff data a deilliannau eu rhannu fel mater o drefn gyda theuluoedd, cydweithwyr o’r gwasanaethau iechyd, gwasanaethau cymdeithasol a’r awdurdod lleol mewn adolygiadau blynyddol ac yn ystod arolygiadau.  Caiff hanesion o lwyddiant eu rhannu drwy’r sefydliad, drwy gylchlythyr misol ac ar y cyfryngau cymdeithasol, lle y rhoddwyd caniatâd.  Mae’r ysgol wedi rhannu ei gwaith mewn cynadleddau cenedlaethol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Coleg Gŵyr Abertawe yn goleg addysg bellach gyda thros 4,000 o ddysgwyr amser llawn ac 8,000 o ddysgwyr rhan-amser o bob cwr o Abertawe a siroedd cyfagos.  Mae’r coleg yn cyflogi tua 1,000 o staff. Mae’n gweithredu o chwe lleoliad ar draws Dinas a Sir Abertawe.  Abertawe yw’r ail ddinas fwyaf yng Nghymru, gydag economi gymysg, yn cynnwys sectorau peirianneg, adwerthu a lletygarwch, iechyd, hamdden, twristiaeth a phrifysgol.  Daw tua chwarter o ddysgwyr y coleg o rai o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig, fel y mae mynegai amddifadedd lluosog Cymru yn ei nodweddu. Mae’r coleg yn cynnig cwricwlwm o lefel cyn-mynediad i lefel addysg uwch.  

Mae gan y coleg berthnasoedd gweithio cryf gydag ysgolion lleol ac mae tua 300 o ddisgyblion 14 i 16 oed yn mynychu amrywiaeth o raglenni yn y coleg bob blwyddyn, gan ennill cymwysterau galwedigaethol o lefel mynediad i lefel 2.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r astudiaeth achos hon yn ymwneud â gweithio mewn partneriaeth.  Mae’r gwaith a wna’r coleg gydag ysgolion ar draws Dinas a Sir Abertawe yn cynyddu ehangder ac ansawdd y dewisiadau galwedigaethol sydd ar gael i ddisgyblion 14 i 16 oed, ac mae’n cefnogi’u dilyniant.

Ym marn y coleg, mae’n hanfodol bod disgyblion 14 i 16 oed yn cael cyfleoedd i archwilio’u hopsiynau ôl-16 yn drylwyr a dod o hyd i lwybrau dilyniant llwyddiannus.  Datblygwyd dulliau amrywiol i fodloni anghenion amrywiol dysgwyr 14-16 oed, gan gynnwys ‘coleg iau’ a rhaglenni ‘kick start’ y coleg.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae rhaglenni’r coleg iau yn cael eu cyflwyno yn y coleg ac yn cynnig amrywiaeth o lwybrau, gan gynnwys trin gwallt a harddwch, peirianneg, cerbydau modur, gwaith plymwr, technoleg ddigidol a gofal plant.  Mae dysgwyr yn cyflawni cymhwyster lefel 1, sy’n rhoi cyflwyniad i astudio pellach ar lefel 2 a thu hwnt.

Mae’r rhaglen ‘kick start’ yn cynnig cyfle i ddysgwyr archwilio amrywiaeth o sectorau galwedigaethol cyn iddynt ddewis llwybr ar gyfer astudio ymhellach, hyfforddiant neu waith.  Mae’r rhaglen hon yn targedu’r dysgwyr mwyaf agored i niwed y nodwyd ‘eu bod mewn perygl o beidio â bod mewn addysg, cyflogaeth neu hyfforddiant’.  Mae’r rhaglen dwy flynedd yn eu hymestyn a’u herio i gyflawni Tystysgrif ym mlwyddyn 1 a chymhwyster Tystysgrif Estynedig ym mlwyddyn 2. 

Mae’r coleg yn gweithio’n agos gydag ysgolion a’i ddysgwyr ei hun i gael gwared ar rwystrau canfyddedig at addysg uwch a medrau lefel uwch, gan dargedu grwpiau sydd wedi’u tangynrychioli mewn addysg uwch, fel y rhai o ardaloedd difreintiedig a phlant sy’n derbyn gofal.  Mae tîm y coleg yn cyflwyno rhaglen o weithgareddau i oddeutu 1,000 o ddysgwyr cynradd, uwchradd a dysgwyr y coleg bob blwyddyn.  Mae gweithgareddau’n cynnwys areithiau ysbrydoledig, medrau astudio a gweithdai arolygu, clybiau Sadwrn a gwaith cartref, prifysgol haf Blwyddyn 12, a sesiynau a gweithdai blasu pwnc.

Mae’r berthynas waith agos rhwng yr ysgolion a thîm ysgol y coleg yn caniatáu am addasu’r cwricwlwm yn ôl anghenion penodol pob ysgol, o gerbydau modur i waith fforensig, o’r cyfryngau i adeiladu.

Mae ffactorau allweddol llwyddiant y rhaglen ysgolion yn cynnwys:

• Ymgynghoriad â’r ysgol a’r anogwr dysgu i ddylunio pob cwrs

• Cymorth gan weithiwr cymorth yn y coleg i feithrin perthynas ac ennill ymddiriedaeth

• Cynnwys uned dilyniant gyrfaol ym mhob cwrs galwedigaethol

• Cymorth ar gyfer dilyniant, cymorth i ddewis llwybr priodol yn 16 oed, llenwi ffurflen gais ar gyfer y coleg a chymorth yn ystod y broses gyfweld

• Cyfleoedd i roi cynnig ar gyrsiau o ddiddordeb cyn gwneud cais

• Gweithgareddau ‘cadw’n gynnes’ yn ystod gwyliau’r haf

• Cymorth cadw trwy waith gweithwyr cymorth sy’n monitro ac yn cynorthwyo’r disgyblion penodedig

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r cyfuniad o’r tair agwedd ar y rhaglen ysgolion wedi meithrin cysylltiadau partneriaeth rhagorol gydag ysgolion lleol, gan annog dilyniant i addysg bellach.  Roedd 71% o’r disgyblion ysgol a gymerodd ran yn y coleg iau a’r rhaglenni ‘kick start’ wedi mynd ymlaen i Goleg Gŵyr Abertawe ym Medi 2017, gyda llawer o’r lleill yn mynd ymlaen i’r chweched dosbarth yn yr ysgol, i golegau eraill neu i brentisiaethau.  Ar y rhaglen ‘kick start’, cyflawnodd 26% o ddysgwyr gymhwyster uwch na’r cymhwyster y cofrestront arno’n wreiddiol.  Mae hyn yn dangos hyblygrwydd y cwricwlwm a llwyddiant addysgu wrth symbylu a herio dysgwyr i ragori ar ddisgwyliadau.

Yn ogystal â chyfraddau cyflawni a dilyniant cryf, mae dysgwyr yn cael mwy o hyder, hunan-barch a gwelliant mewn ymddygiad ac aeddfedrwydd.  Mae’r pethau hyn yn fwy anodd eu mesur, ond mae’r adborth gan ysgolion a’r disgyblion eu hunain yn cadarnhau fod yr effaith yn arwyddocaol iawn.  Yn yr un modd, mae adborth yn awgrymu bod ymwybyddiaeth dysgwyr o lwybrau dilyniant wedi gwella’n sylweddol.  Mae hyn yn eu cymell nhw ac yn ymestyn eu siawns o wneud dewisiadau da yn sylweddol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Coleg Gŵyr Abertawe yn goleg addysg bellach gyda thros 4,000 o ddysgwyr amser llawn ac 8,000 o ddysgwyr rhan-amser o bob cwr o Abertawe a siroedd cyfagos.  Mae’r coleg yn cyflogi tua 1,000 o staff.  Mae’n gweithredu o chwe lleoliad ar draws Dinas a Sir Abertawe.  Abertawe yw’r ail ddinas fwyaf yng Nghymru, gydag economi gymysg, yn cynnwys sectorau peirianneg, adwerthu a lletygarwch, iechyd, hamdden, twristiaeth a phrifysgol.  Daw tua chwarter o ddysgwyr y coleg o rai o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig, fel y mae mynegai amddifadedd lluosog Cymru yn ei nodweddu.

Mae’r coleg yn cynnig cwricwlwm o lefel cyn-mynediad i lefel addysg uwch.  Dyma’r darparwr mwyaf o gyrsiau safon uwch yn Abertawe, gydag oddeutu 40 o bynciau safon uwch.

Mae gan y coleg gyfran fawr o ddysgwyr lefel 3, gydag oddeutu 1,400 o ddysgwyr yn astudio rhaglenni UG neu safon uwch, a 1,700 yn astudio rhaglenni mynediad neu alwedigaethol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r astudiaeth achos hon yn ymwneud â maes arolygu gofal, cymorth ac arweiniad, lle y mae dysgwyr yn elwa o amrywiaeth eang iawn o weithgareddau, gan gynnwys anogaeth bersonol, ymweliadau â sefydliadau allanol a chyfoethogi academaidd ehangach, yn arwain at ddilyniant cadarn i addysg uwch.  Mae gweithwyr proffesiynol diwydiant hefyd yn cyflwyno dosbarthiadau meistr gwerthfawr i ddysgwyr pynciau galwedigaethol.

Mae gan y coleg gyfran fawr o ddysgwyr lefel 3 ac mae’n teimlo’i bod yn hanfodol cefnogi’u huchelgeisiau’n llawn er mwyn symud ymlaen i addysg uwch.  Mae’r coleg wedi rhoi cryn amser ac ymdrech i ddatblygu a chyflwyno amrywiaeth o ddulliau cymorth sy’n annog dyheadau uchel ac yn galluogi pob unigolyn i gyflawni eu potensial o ran dilyniant.  Nodwedd allweddol yw’r cymorth a ddarperir i ddysgwyr mwy abl a thalentog, sy’n arwain at lefelau cadarn o ddilyniant i brifysgolion o fri a rhaglenni gradd hynod gystadleuol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Ers sawl blwyddyn, mae’r coleg wedi cynnal rhaglen helaeth o diwtorialau arbenigol i ddysgwyr sy’n gwneud cais i’r prifysgolion a’r cyrsiau mwyaf cystadleuol.  Dwy enghraifft o’r tiwtorialau hyn yw’r rhai ar gyfer dysgwyr sy’n gwneud cais i brifysgolion Rhydychen neu Gaergrawnt, a’r rhai ar gyfer dysgwyr sy’n gwneud cais am feddygaeth, deintyddiaeth neu filfeddygaeth.  Mae’r rhaglenni arbenigol hyn yn ychwanegu dau gryfder penodol at raglen diwtorialau gyffredinol y coleg.  Yn gyntaf, mae dysgwyr wedi’u cysylltu â’r staff mwyaf gwybodus a phrofiadol ar gyfer eu dewis maes.  Mae’r tiwtoriaid hyn yn arwain sesiynau â ffocws ar astudio a gweithio yn y dewis maes ac yn helpu i gynhyrchu ceisiadau UCAS o safon uchel.

Yr ail gryfder yw defnyddio arbenigwyr o’r tu allan i’r coleg, sy’n cynnig rhaglen o areithiau a gweithdai arbenigol.  Mae arbenigwyr allanol o brifysgolion lleol a phroffesiynau perthnasol yn cymryd rhan mewn cyfweliadau ffug, gan ganiatáu i bob dysgwr brofi cyfweliad cystadleuol.  Mae hyn yn rhoi paratoad amhrisiadwy i ddysgwyr i’r broses gyfweld ac mae’n cynnig cyngor unigol manwl ar wybodaeth a medrau cyflwyno’r dysgwr, yn ogystal â hybu hunanhyder y dysgwr wrth iddo wynebu’r cyfweliadau go iawn yn Rhydychen, Caergrawnt neu mewn ysgolion meddygaeth.

Mae’r coleg yn bartner gyda Phrifysgol Caergrawnt ar gyfer ei gynllun HE+.  Mae’r rhaglen allymestyn hon yn annog dysgwyr o’r sector ysgolion gwladol i ystyried gwneud cais i Gaergrawnt/Rhydychen neu brifysgolion eraill sy’n arbenigo mewn ymchwil. Trwy gynllun HE+, mae dysgwyr lefel UG â phroffil TGAU cadarn yn cymryd rhan mewn gweithdai rheolaidd ac amrywiaeth eang o ddosbarthiadau meistr arbenigol, dan arweiniad arbenigwyr o’r coleg ac o brifysgolion ac ysgolion lleol eraill.  Mae’r dosbarthiadau meistr hyn yn archwilio pynciau cyffrous ac yn meithrin angerdd dysgwyr mwy abl tuag at eu dewis bynciau yn fedrus.

Bellach, cynllun HE+ y coleg yw Canolfan Seren Llywodraeth Cymru ar gyfer Abertawe a dyma’r ganolfan fwyaf yng Nghymru, gyda thros 300 o ddysgwyr UG.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r cymorth ac arweiniad rhagorol a roddir i ddysgwyr wrth iddynt wneud dewisiadau a gwneud cais am gyrsiau addysg uwch wedi cael effaith gadarnhaol sylweddol ar ddilyniant llwyddiannus.  Mae lefel uchel iawn o geisiadau UCAS yn cael eu derbyn yn gyson.  

Hefyd, mae’r gwaith mewn tiwtorialau arbenigol ac yn HE+ yn arwain at lefelau cyson uchel o lwyddiant wrth gynorthwyo dysgwyr i gael lleoedd mewn prifysgolion ac ar y cyrsiau mwyaf cystadleuol.  Yn nodweddiadol, mae tua 200 o ddysgwyr yn mynd ymlaen i brifysgolion Grŵp Russell bob blwyddyn, gan gynnwys cyfran gymharol uchel yn derbyn cynigion i astudio meddygaeth, deintyddiaeth a milfeddygaeth, ac i astudio yn Rhydychen/Caergrawnt.

Yn ogystal â’r cyfraddau dilyniant cryf hyn, mae gan waith y coleg yn y maes hwn effaith gadarnhaol ehangach.  Mae’r cyngor gaiff dysgwyr wrth iddynt ymchwilio i’w hopsiynau a mynd drwy’r broses ymgeisio hefyd yn gwella medrau cyflogadwyedd, fel annibyniaeth a hunanymwybyddiaeth, ac mae’n eu hannog i arfarnu’r amrywiaeth o opsiynau a llwybrau dilyniant yn eu gyrfa academaidd neu alwedigaethol.  Mae dysgwyr sy’n dymuno mynd yn syth ymlaen i gyflogaeth ar ôl cwblhau eu rhaglenni lefel 3 yn cael cymorth tiwtorial arbenigol hefyd.  Mae’r gwaith hwn yn helpu i sicrhau bod dysgwyr y coleg wedi’u paratoi’n dda wrth iddynt symud ymlaen i’r cam nesaf ar ôl y coleg.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Bu Ysgol Pen-bre yn myfyrio ar y cynigion a wnaed gan ddogfen ‘Dyfodol Llwyddiannus’ yr Athro Donaldson, ei ddull o ddiwygio’r cwricwlwm gan ddefnyddio’r 12 egwyddor addysgegol, a’u penderfyniad i ddatblygu dull ysgol gyfan i gyd-fynd ag athroniaeth ac egwyddorion fframwaith y cyfnod sylfaen.  Canlyniad hyn yw dull ysgol gyfan cyson o ddefnyddio ‘llais y dysgwr’ fel cyfrwng i yrru cwricwlwm creadigol wedi’i arwain gan ddisgyblion yn ei flaen.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yn Ysgol Pen-bre, mae diddordebau a safbwyntiau disgyblion wedi’u hymgorffori’n gadarn yng ngweledigaeth yr ysgol.  Canolbwyntiodd yr ysgol ar ddatblygu cwricwlwm sy’n ymgorffori’r pedwar diben sydd wrth wraidd y cwricwlwm yn llawn, gan ffurfio dysgwyr ar gyfer yr 21ain ganrif a thu hwnt.

Cydnabuwyd yng nghyfnod allweddol 2 fod y dysgwyr sydd bellach yn trosglwyddo o’r cyfnod sylfaen yn gynyddol annibynnol, creadigol a dychmygus; maent wedi arfer â dull cwricwlwm o addysgu a dysgu sy’n adeiladu ar yr hyn y maent yn ei wybod, yr hyn y maent eisiau ei wybod a beth yw eu diddordebau.  O ganlyniad i hyn, newidiodd yr ysgol ei dull o addysgu’r medrau trwy gynllunio’i chwricwlwm mewn ffordd fwy hyblyg ac addasadwy er mwyn gweddu i ddiddordebau’r disgyblion.  Cyflawnwyd hyn trwy ddatblygu’r dulliau o addysgu a dysgu sy’n cael eu harfer yn y cyfnod sylfaen a’u hymestyn ymhellach i fodloni anghenion medrau cwricwlwm cyfnod allweddol 2.

Dyfodol Llwyddiannus: Dylid trefnu’r cwricwlwm yn Feysydd Dysgu a Phrofiad sy’n sefydlu ehangder y cwricwlwm.

Yn Ysgol Pen-bre, mae’r amgylchedd dysgu yn cefnogi datblygiad cwricwlwm hynod greadigol, cytbwys a chyfoethog sy’n bodloni anghenion pob disgybl.  Mae’n cryfhau ymrwymiad disgyblion i’w gwaith ac yn meithrin datblygiad medrau go iawn.

Crëwyd parthau o’r dosbarth meithrin i Flwyddyn 6 i gwmpasu’r chwe maes dysgu.  Mae codau lliw i’r parthau i sicrhau cysondeb, parhad a throsglwyddo o ddosbarth i ddosbarth.  Crëwyd chwe pharth ym mhob amgylchedd dysgu dosbarth, gan gynnwys Ystafell yr Enfys ar gyfer ADY, sef:

  • Parth Dysgwyr Hapus (Iechyd a Lles)

  • Parth Ieithoedd (Iaith, Llythrennedd a Chyfathrebu yn Gymraeg a Saesneg)

  • Parth Mathemateg (Mathemateg a Gwyddoniaeth)

  • Parth Digidol (TGCh a Thechnoleg)

  • Parth Darganfod (Y Dyniaethau a Gwyddoniaeth)

  • Parth Creadigol (Y Celfyddydau Mynegiannol)

Ym mhob parth, mae adnoddau sy’n cefnogi a herio datblygiad medrau disgyblion.  Pan fydd disgyblion yn trosglwyddo o ddosbarth i ddosbarth, bydd y parthau lliw yn tywys pob dysgwr at ble caiff yr adnoddau eu storio i gefnogi’r agwedd honno ar y cwricwlwm.  Er enghraifft, byddai atlasau, globau, deunyddiau gwyddoniaeth, testunau ategol ffeithiol ac arteffactau hanesyddol yn cael eu rhoi yn y Parth Darganfod.

Dyfodol Llwyddiannus:  Mae gan ddysgwyr llwyddiannus agweddau cyfrifol tuag at ddysgu a gwybodaeth.

Mae barn ac adborth disgyblion yn nodwedd ganolog wrth gynllunio cwricwlwm yr ysgol, gan fod meddyliau a syniadau dysgwyr yn cyfrannu at y profiadau dysgu a fydd yn deillio o hyn:

  • Sesiynau Llais y Disgybl yn y cyfnod sylfaen

Cyflwynir symbyliad i ddisgyblion yn y cyfnod sylfaen, er enghraifft llun, cân neu stori.  Mae disgyblion yn cyfrannu at y cam cynllunio hwn, gan ddefnyddio medrau o dasgau ffocysedig neu fanylach blaenorol neu drwy rannu’r hyn yr hoffent ei ddarganfod am y symbyliad.  Rhoddir y rhain ar ‘Waliau Her Llais y Disgybl’.

  • Sesiynau EPIC cyfnod allweddol 2 (Pawb yn Cynllunio yn y Dosbarth)

Mae disgyblion wedi ymgymryd â’r thema newydd am gyfnod byr; mae hyn yn rhoi cyfle iddynt ystyried yr hyn y maent yn ei wybod eisoes, yr hyn yr hoffent ei ddarganfod a’r hyn a fyddai o ddiddordeb iddynt.  Mae sesiynau EPIC yn cynnwys yr athro’n rhannu’r medrau y mae angen eu cwmpasu yn ystod y thema honno; mae disgyblion yn creu gwahanol gwestiynau sy’n golygu y gellir cwmpasu’r medrau.  Cofnodir cwestiynau’r disgyblion ar Fwrdd Enfys EPIC – mae’r lliwiau yn gysylltiedig â’r parthau.  Er enghraifft, byddai cwestiwn a gynhyrchwyd ar fedr penodol yn cael ei osod ar fwa’r Parth Darganfod ar yr enfys.

Dyfodol Llwyddiannus:  Dylai meysydd dysgu ddarparu cyd-destunau cyfoethog ar gyfer datblygu pedwar diben y cwricwlwm, bod yn gydlynus yn fewnol, defnyddio ffyrdd unigryw o feddwl, a chael craidd adnabyddadwy o wybodaeth ddisgyblaethol ac allweddol

Mae’r ysgol wedi addasu’r cwricwlwm yn llwyddiannus i sicrhau parhad o ran datblygu dysgwyr annibynnol ar draws yr ysgol tra’n sicrhau bod datblygu medrau llythrennedd, rhifedd a TGCh disgyblion yn ganolog i’r trefniadau newydd.

Caiff tasgau addysgu ar wahân neu ffocysedig eu cwblhau cyn cyflwyno tasgau cyfoethog annibynnol o’r enw Heriau a Chenadaethau.  Cyflwynir y profiadau dysgu cyfoethog hyn mewn dwy ffordd wahanol ac mae llais y disgybl yn ganolog i’r naill a’r llall:

  • ‘Heriau Llais y Disgybl’ yn y cyfnod sylfaen

Caiff heriau llais y disgybl eu datblygu ar draws parthau dan do ac awyr agored.  Mae’r rhain yn cyfrannu at heriau annibynnol, sy’n cael eu cofnodi ar basbort unigol plentyn. Caiff disgyblion eu hannog i ymweld â phob un o’r parthau; wedyn, mewn pasbortau personol, bydd disgyblion yn cylchu symbolau’r heriau unigol yn ystod amser myfyrio, i ddangos eu bod wedi cwblhau’r dasg.

  • ‘Cenadaethau’ Cyfnod Allweddol 2

Heriau sy’n digwydd ym mhob parth o’r ystafell ddosbarth yw ‘Cenadaethau’; mae’r medrau sy’n cael eu hymgorffori yn gysylltiedig â’r maes dysgu penodol hwnnw.  Er enghraifft, bydd medr digidol a addysgwyd ar wahân yn cael ei atgyfnerthu gan ddisgyblion trwy ‘genhadaeth’ annibynnol neu grŵp bach yn y Parth Digidol.  Pan fo’n briodol, caiff y cenadaethau eu gwahaniaethu trwy ddefnyddio Ysbïwyr, i sicrhau nad yw disgyblion yn ymwybodol o’r gwahanol lefelau cymorth a her yn yr ystafell ddosbarth.  Mae’r ffocws yn ystod y cenadaethau hyn ar ddatblygu agweddau disgyblion at ddysgu, eu hannog i gydweithio, dyfalbarhau, holi a datblygu’r arferion dysgu i ‘ddatrys ansicrwydd’.  Gan fod y cenadaethau wedi’u lleoli yn y parth perthnasol, mae’r holl ddeunyddiau, offer ac adnoddau i helpu disgyblion i lwyddo wedi’u lleoli’n agos, sy’n gwella dysgu annibynnol.

Dyfodol Llwyddiannus:  Dylid cyfleu neges gyson fod ymdrech barhaus yn hanfodol ar gyfer dysgu da ac yn gallu arwain at gyflawniad uchel.  Mae canmoliaeth a chymorth yn hanfodol, ond mae’r cyfle i wneud camgymeriadau a dysgu oddi wrthynt wrth geisio cyflawni nodau heriol yn magu hyder a gwydnwch.

Yn Ysgol Pen-bre, mae athrawon yn defnyddio gweithdrefnau asesu yn fedrus i gynorthwyo disgyblion.  Maent yn cynnig adborth llafar defnyddiol ac adborth ysgrifenedig gwerthfawr sy’n canolbwyntio’n dda ar ddatblygu medrau disgyblion.

  • MYMM (Make Your Mark Monday)

Mae sesiynau a gynhelir bob pythefnos yn rhoi amser gwerthfawr i ddisgyblion fyfyrio ar eu profiadau dysgu, ymateb i adborth ‘Gwyrdd ar gyfer Twf’ (‘Green for Growth’) gan yr athro dosbarth, ymarfer neu ymgorffori medr a ddysgwyd, neu gymhwyso strategaeth i ymestyn eu dysgu ymhellach.  Mae hyn yn annog disgyblion i ddarllen eu hadborth, ystyried yr hyn a ddywedwyd ac ymateb iddo er mwyn symud eu dysgu yn ei flaen.  O bryd i’w gilydd, tynnir llun swigod siarad i ddangos i ddisgyblion bod disgwyl iddynt atgyfnerthu’r dysgu o’u safbwynt nhw.

  • Triongl Myfyrio / Cyngor Ysbïwr Gwych

Yn dilyn cenhadaeth, caiff disgyblion eu hannog i fyfyrio’n weithredol ar y profiadau dysgu uniongyrchol fel grŵp.  Mabwysiadwyd y dull triongl myfyrio ac fe’i gelwir y ‘Triongl Gwirionedd’ (‘Triangle of Truth’).  Mae pob grŵp yn cydweithio i nodi beth oedd yn llwyddiannus ynglŷn â’r genhadaeth, beth ddysgon nhw a pha strategaethau a ddefnyddion nhw i feithrin gwydnwch.  Wedyn, bydd pob grŵp yn cofnodi darn o gyngor ar gyfer y grŵp cenhadaeth nesaf ar fwrdd ‘Cyngor Ysbïwr Gwych’ (‘Ace Agent Advice’), sy’n cefnogi eu dysgu ac yn annog lefelau da o gydweithio a chydweithredu.

  • Pwll Dysgu / Pum B

Ym mhob parth, mae ‘pwll dysgu’, sy’n cynnwys strategaethau neu gwestiynau i’w harwain a’u cynorthwyo os byddant yn cael trafferth wrth geisio gweithio’n annibynnol wrth gwblhau cenhadaeth.  Mae strategaeth y Pum B (Brain (Ymennydd), Board (Bwrdd), Book (Llyfr), Buddy (Cyfaill), Boss (Bos)) yn cyd-fynd â hyn i annog camau at annibyniaeth trwy ddyfalbarhad a chydweithio.

  • PALS (Disgyblion yn Asesu Dysgu yn yr Ysgol)

Mae’r PALS yn ganolog i bob un o’r strategaethau hyn.  Mae dau ddisgybl o bob dosbarth ar draws yr ysgol yn cymryd rhan mewn teithiau dysgu gyda’r pennaeth a’r llywodraethwyr.  Maent yn arfarnu eu hamgylchedd dysgu, yn adrodd yn ôl ar eu profiadau dysgu ac yn defnyddio strategaethau hunanarfarnu i’w galluogi i wneud penderfyniadau sy’n dylanwadu ar eu dysgu yn y dyfodol.

  • Cymwys am Oes

Mae pob un o’r dulliau a’r strategaethau uchod wedi arwain at gwricwlwm creadigol sy’n cael ei arwain gan ddisgyblion, sy’n cefnogi datblygiad dysgwyr annibynnol.  Trwy gwricwlwm eang a chytbwys, mae’n rhoi i ddisgyblion y medrau a’r hyder a fydd yn eu paratoi ar gyfer bywyd yn yr 21ain ganrif a thu hwnt.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae disgyblion yn gwneud cynnydd cryf, gan weithio’n fedrus fel dysgwyr annibynnol sy’n gwneud penderfyniadau pwysig am eu dysgu.  Mae gweithgareddau ymarferol, creadigol ac adeiladu tîm yn datblygu disgyblion brwdfrydig sydd ag agweddau cadarnhaol iawn tuag at eu gwaith.  Mae lles disgyblion wedi gwella trwy greu amgylchedd ar gyfer dysgu wedi’i ysgogi gan y plentyn, ac yn paratoi pob disgybl â medrau am oes.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae llawer o ysgolion wedi ymweld i arsylwi darpariaeth, strategaethau addysgu a dysgu yn uniongyrchol.  Mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer ag ysgolion eraill yn ystod cynadleddau a sesiynau hyfforddi.  Bydd arfer yn cael ei rhannu ar wefan ERW.