Arfer effeithiol Archives - Page 40 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Trinant ym mhentref Trinant, ger Crymlyn ym mwrdeistref sirol Caerffili.  Mae 153 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 28 o ddisgyblion meithrin rhan-amser.  Caiff disgyblion eu haddysgu mewn pum dosbarth oedran cymysg.

Dros y tair blynedd ddiwethaf, mae tua 34% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae hyn ymhell uwchlaw cyfartaledd Cymru, sef 18%.  Mae’r ysgol wedi nodi bod gan ryw 30% o’i disgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd ymhell uwchlaw cyfartaledd Cymru, sef 21%.

Dechreuodd y pennaeth yn ei swydd ym mis Tachwedd 2011.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector: Cyfoethogi Profiadau Dysgu ar gyfer disgyblion

Mae gan Ysgol Gynradd Trinant hanes cryf o wella dros gyfnod, er gwaethaf lefelau uwch na’r cyfartaledd o brydau ysgol am ddim, a disgyblion y nodwyd bod ganddynt anghenion dysgu ychwanegol.

Mae arwyddair yr ysgol, sef ‘Cerrig Camu at Lwyddiant’ (‘Stepping Stones to Success’) yn adlewyrchu’r daith ddysgu y mae disgyblion yn ei chwblhau a bod disgyblion a staff yn cymryd gwahanol lwybrau ar wahanol adegau, ond i gyd yn llwyddo.  Yr hyn sy’n ganolog i weledigaeth yr ysgol yw’r cysyniad ein bod ‘yn trin ein gilydd fel ein teulu’.  O ganlyniad i hyn, mae pawb yn ‘gwneud ymdrech arbennig’ ac nid ydynt eisiau siomi unrhyw un.  Mae hyn wrth wraidd yr ysgol ac yn allweddol i wella’r ysgol yn llwyddiannus yn barhaus.  Mae staff yn credu yn eu disgyblion ac yn eu hannog i gael dyheadau y tu hwnt i’w cymuned agos.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Archwiliodd staff a disgyblion bedwar diben craidd y cwricwlwm ar gyfer Cymru yn llawn, a sut beth fyddai’r ddarpariaeth yn eu hystafelloedd dosbarth.  Archwiliwyd y saith dimensiwn gyda’r holl randdeiliaid, a gwerthuswyd effeithiolrwydd presennol trwy system raddio CAG (Coch, Ambr, Gwyrdd).  Nodwyd blaenoriaethau ar gyfer datblygu a oedd yn cynnwys newidiadau diwylliannol sylweddol i’r ffordd y caiff testunau eu cynllunio, sydd ar y cyfan yn strwythuredig, ac yn aml yn ailadroddus a rhagweladwy.  Roedd angen newidiadau i ddatblygiad y cwricwlwm yn yr ysgol.  Bu disgyblion a staff yn cydweithio ar yr hyn y byddent yn hoffi ei ddysgu, gan arwain at ddewis themâu yn ddemocrataidd mewn dosbarthiadau.  Gan ddefnyddio’r meysydd dysgu a phynciau’r cwricwlwm, bu disgyblion a staff yn coladu gweithgareddau i’w harchwilio, gan nodi ac olrhain y medrau y byddent yn eu datblygu.  Gyda’i gilydd, bu staff a disgyblion yn cyd-lunio eu taith ddysgu eu hunain ar gyfer y tymor hwnnw; wedyn, rhannwyd hyn gyda rhieni.  Bob pythefnos, bu disgyblion a staff yn adolygu’r dysgu a oedd wedi digwydd, ac yn awgrymu gweithgareddau ar gyfer y pythefnos canlynol a oedd yn bwydo i gynllunio hyblyg athrawon.  Sicrhaodd y broses hon na fyddai’r dysgu yn rhagweladwy a sefydlog, a sicrhaodd fod dysgu’n cael ei yrru gan frwdfrydedd y disgyblion.

Fe wnaeth defnydd effeithiol o grantiau ganiatáu ar gyfer gwneud defnydd creadigol ac ysbrydoledig o ‘ddeunydd i ddal sylw’ ar ddechrau testunau.  Llwyddwyd i ennyn sylw disgyblion yn eu dysgu trwy amrywiaeth o brofiadau bywyd go iawn, yn amrywio o ymchwilwyr safle trosedd i adolygwyr adloniant yn adolygu perfformiadau theatr byw.  Fe wnaeth y profiadau cyfoethog hyn ennyn diddordeb disgyblion ar unwaith, a’u helpu i ddatblygu diwylliant o ymholi, arloesedd ac archwilio.  Llwyddwyd i elwa ar frwdfrydedd disgyblion, ac fe wnaeth hyn feithrin parodrwydd i lwyddo trwy’r broses ddysgu.  Wedyn, trosglwyddwyd medrau yn naturiol i feysydd eraill y cwricwlwm mewn ffordd bwrpasol a di-dor, fel bod taith ddysgu barhaus.  Er enghraifft, dyfeisiwyd bagiau tystiolaeth grŵp a oedd yn galluogi disgyblion i adeiladu ar eu dysgu blaenorol a defnyddio eu medrau cydweithredol, gwyddonol a rhifedd i ddatrys y drosedd.

Caniateir grantiau hefyd i’r ysgol barhau â Gwobr y Tywysog William am ail flwyddyn.  Fe wnaeth y rhaglen hon helpu disgyblion i ddatblygu medrau bywyd allweddol, sef hunanddisgyblaeth, gwydnwch, dyfalbarhad, gwaith tîm, arweinyddiaeth, allgaredd, ac yn bwysicaf oll, hunan-gred.  Fe wnaeth dysgu trwy brofiad trwy’r wobr hon alluogi disgyblion i ddysgu ac ymgorffori gwybodaeth trwy brofiad.

Ymgysylltwyd â rhieni ar draws holl feysydd y cwricwlwm, a bu rhieni’n rhannu’r dysgu â’u plentyn.  Hwylusodd y gweithdai rhieni ddatblygu medrau, gan alluogi i’r daith ddysgu barhau yn y cartref.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae grwpiau o ddisgyblion sy’n agored i niwed yn gwneud cynnydd sylweddol dros gyfnod, o ganlyniad i brofiadau dysgu cyfoethog.  Mae disgyblion wedi dechrau cyd-lunio eu dysgu eu hunain, ac mae hyn wedi cael effaith gadarnhaol ar y deilliannau, y profiadau a’r ddarpariaeth o fewn yr ysgol.    Mae strategaethau effeithiol ar gyfer dysgu sy’n cael eu hymgorffori ar draws yr ysgol wedi caniatáu ar gyfer hinsawdd lle mae disgyblion yn teimlo’n hyderus yn archwilio syniadau ar gyfer cwricwlwm cyfoethog.  Mae disgyblion wedi dechrau cydweithio’n hyderus a mentro mewn maes lle caiff camgymeriadau eu gweld yn brofiad dysgu cadarnhaol.  Mae gan ddisgyblion ddealltwriaeth well o fwriadau dysgu ac maent yn gwybod sut i fod yn llwyddiannus.  Mae hyn yn cael gwared ar unrhyw ddirgelwch yn y broses ddysgu.  Mae ymweliadau a phrofiadau i ddal sylw wedi ennyn diddordeb disgyblion o’r cychwyn ac wedi mynd â disgyblion allan o’u meysydd cyfarwydd at yr anhysbys.  Mae’r profiadau uniongyrchol hyn wedi rhoi cipolwg i ddisgyblion ar y byd ehangach ac wedi ysbrydoli llawer ohonynt i feddwl am yrfaoedd yn y dyfodol, a gweithgareddau yr hoffent eu profi.

Mae gweithgareddau yn gyffrous ac yn aml yn uchelgeisiol erbyn hyn.  Maent yn berthnasol i fywyd bob dydd ac yn cael eu perchnogi gan ddisgyblion.  Mae syniadau disgyblion yn wreiddiol, a gwnânt ddefnydd effeithiol o’r medrau a’r wybodaeth dechnolegol y maent yn dod gyda nhw i’r ysgol.  Mae dysgu wedi dod yn fwy pwrpasol, cyfoethog, personoledig a dyheadol.  Mae cwricwlwm Ysgol Gynradd Trinant yn wreiddiol erbyn hyn, ac yn diwallu anghenion ei dysgwyr ei hun a’i chymuned ei hun.

Mae arolygon disgyblion a’u presenoldeb cyson uchel yn dangos bod disgyblion wedi datblygu mwy o hunan-werth fel dysgwyr.  Mae ymddygiad ac ymgysylltiad disgyblion yn dda hefyd.  Mae prosesau hunanwerthuso yn cadarnhau bod brwdfrydedd, gwydnwch a dyfalbarhad disgyblion wedi gwella’n fawr.  Mae defnydd o eirfa ddychmygus a geirfa sy’n benodol i bwnc wedi gwella’n fawr ar draws yr ysgol.  Erbyn hyn, mae disgyblion yn mynd ati i gymryd rhan yn eu dysgu, maent yn ymfalchïo yn eu gwaith ac eisiau rhannu’r hyn y maent wedi’i ddysgu yn hyderus.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Ceir cryn dipyn o weithio rhwng ysgolion o fewn y clwstwr, yr awdurdod lleol ac ar draws y consortiwm.  Rhannwyd hyn ar ffurf Ysgolion Rhwydwaith Arweiniol a thrwy nifer o bartneriaethau pwrpasol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Trinant ym mhentref Trinant, ger Crymlyn ym mwrdeistref sirol Caerffili.  Mae 153 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 28 o ddisgyblion meithrin rhan-amser.  Caiff disgyblion eu haddysgu mewn pum dosbarth oedran cymysg.  Dros y tair blynedd ddiwethaf, mae tua 34% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae hyn ymhell uwchlaw cyfartaledd Cymru, sef 18%.  Mae’r ysgol wedi nodi bod gan ryw 30% o’i disgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd ymhell uwchlaw cyfartaledd Cymru, sef 21%.

Dechreuodd y pennaeth yn ei swydd ym mis Tachwedd 2011.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae gan Ysgol Gynradd Trinant hanes cryf o wella dros gyfnod, er gwaethaf lefelau uwch na’r cyfartaledd o brydau ysgol am ddim, a disgyblion y nodwyd bod ganddynt anghenion dysgu ychwanegol.

Mae ein harwyddair, sef ‘Cerrig Camu at Lwyddiant’ (‘Stepping Stones to Success’) yn adlewyrchu’r daith ddysgu y mae disgyblion yn ei chwblhau a bod pob un ohonom yn cymryd gwahanol lwybrau ar wahanol adegau, ond i gyd yn llwyddo.  Yr hyn sy’n ganolog i’r weledigaeth yw ein bod ‘yn trin ein gilydd fel ein teulu’, sy’n golygu bod pawb yn ‘gwneud ymdrech arbennig’ ac nid ydynt eisiau siomi unrhyw un.  Mae hyn wrth wraidd yr ysgol ac yn allweddol i welliant ysgol llwyddiannus parhaus.   

Bu Ysgol Gynradd Trinant yn ffodus o ran cynnal corff llywodraethol sefydlog dros gyfnod, a bu’r cadeirydd yn ei swydd ers dros 20 mlynedd.  Mae’r ysgol yn credu bod hyn yn dyst i’w hymrwymiad i sicrhau bod eu hysgol bentref yn parhau i fod wrth wraidd y gymuned ac yn cyflwyno addysg o ansawdd da i bawb.

Dros y ddwy flynedd ddiwethaf, mae’r corff llywodraethol wedi gweithio i wella cyfranogiad gweithredol yn yr ysgol.  Mae hyfforddiant llywodraethwyr wedi cael effaith gadarnhaol ar effeithiolrwydd y corff llywodraethol, sydd wedi effeithio ar ei allu i herio a chefnogi’r ysgol yn strategol fel grŵp cydlynol. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd: Rôl y Corff Llywodraethol mewn Gwella’r Ysgol

Mae aelodau’r corff llywodraethol wedi ymrwymo’n llawn i wella’r ysgol.  Neilltuir rolau a chyfrifoldebau penodol iddynt, y maent yn eu cymryd o ddifri.  Maent yn rhannu eu canfyddiadau a’u gwybodaeth mewn cyfarfodydd yn rheolaidd, ac yn dilyn pecyn cymorth yr ysgol ar hunanwella.  O ganlyniad, mae eu gwaith yn bwydo’n uniongyrchol i brosesau hunanwerthuso’r ysgol.

Mae llywodraethwyr Ysgol Gynradd Trinant yn dod ag amrywiaeth o gryfderau ac arbenigedd i’r ysgol.  Mae gan bob un ohonynt rolau penodol, fel cael rôl strategol, neu wella’r ysgol mewn ffordd fwy ‘uniongyrchol’.  Mae gwybodaeth a chyfranogiad llywodraethwyr wrth redeg yr ysgol o ddydd i ddydd yn gryfder.  Er enghraifft, mae’r llywodraethwr sydd â chyfrifoldeb am ddisgyblion mwy abl a thalentog yn ymweld â’r ysgol bob wythnos, ac yn cyflwyno gweithgareddau mathemateg heriol.  Mae llywodraethwyr eraill yn cynorthwyo â gweithgareddau garddio, coginio’n iach, a gweithgareddau eco, a gyda chyflwyno gwasanaethau bob pythefnos.  Mae’r llywodraethwr sydd â chyfrifoldeb am yr AHW  (adroddiad hunanwerthuso) yn ysgogi meithrin gallu i werthuso yn yr ysgol.  Mae’r sesiynau hyn yn galluogi’r disgyblion i ryngweithio â llywodraethwyr, gan alluogi i berthnasoedd da ddatblygu ac i lywodraethwyr gael cipolwg gwell ar fywyd yr ysgol bob dydd.  Mewn cyfarfodydd, mae llywodraethwyr mewn sefyllfa well i rannu eu gwybodaeth gydag aelodau eraill o’r corff llywodraethol, gan roi’r wybodaeth ddiweddaraf iddynt am gynnydd blaenoriaethau’r CDY (cynllun datblygu’r ysgol), a brwdfrydedd, ymgysylltiad ac ymddygiad disgyblion.

Mae llywodraethwyr yn cymryd rhan yn llawn mewn diwrnod hunanwerthuso ysgol blynyddol yn ystod tymor yr haf.  Yn ystod y diwrnod hwn, maent yn cyfrannu ac yn gwerthuso effaith blaenoriaethau’r CDY ac yn trafod ystod o dystiolaeth a ddarparwyd gan staff.  Caiff llywodraethwyr drafodaeth onest ac agored ar effaith y blaenoriaethau, ac effeithiolrwydd y CDY.  Mae llywodraethwyr yn herio effaith y ddarpariaeth ar safonau, ac yn nodi’r camau nesaf.  Caiff blaenoriaethau ar gyfer y flwyddyn i ddod eu nodi’n effeithiol ac mae llywodraethwyr yn trafod goblygiadau cost, cynaliadwyedd a’u perthnasedd i flaenoriaethau cenedlaethol a lleol.  Cytunir ar CDY drafft.

Yn y cyfarfod yn nhymor yr hydref, ystyrir perfformiad yr ysgol o gymharu ag ysgolion tebyg.  Trafodir deilliannau a lefelau cyflawniad disgyblion, a gallai addasiadau gael eu gwneud i’r CDY yn sgil data ar berfformiad.

Nodwedd lwyddiannus yw amlder cyfarfodydd llywodraethwyr, staff a disgyblion i drafod datblygiadau mewn meysydd dysgu penodol.  Yn ystod y sesiynau hyn, mae llywodraethwyr yn mynd ar deithiau dysgu, yn gwrando ar ddysgwyr, ac yn craffu ar weithgareddau dysgu disgyblion.  Mae diweddariadau cynnydd ar effeithiolrwydd y CDY hefyd yn nodwedd gref yn ystod y trafodaethau hyn.

Mae hyfforddiant rheolaidd i lywodraethwyr wedi ategu hunanwerthuso effeithiol y corff llywodraethol, a’r gallu i ofyn y cwestiynau cywir, fel:

Beth ydych chi’n ei wybod?  Beth mae’n ei ddweud wrthych chi?  Sut mae hynny’n cymharu ag unrhyw feincnodi neu gymhariaeth genedlaethol?  Beth mae angen i chi ei wella? 

Mae gan yr ysgol galendr misol strategol o weithgareddau.  Mae monitro llywodraethwyr yn cynnwys:

  • cyfarfodydd misol gydag aelodau o’r pwyllgor cyllid sy’n sicrhau eu bod yn cael gwybodaeth ddiweddar a perthnasol am wariant, a manylion am ddefnydd effeithiol o grantiau a deilliannau ar gyfer disgyblion
  • sesiynau amserlenedig misol gyda’r llywodraethwr sy’n gyfrifol am yr AHW, sy’n caniatáu ar gyfer monitro safonau ar y cyd ar draws yr ysgol ac ar gyfer ymgysylltu’n effeithiol â’r holl arweinwyr pwnc
  • y llywodraethwr sydd â chyfrifoldeb am ADY (anghenion dysgu ychwanegol) yn asesu effaith darpariaeth dymhorol ar gyfer disgyblion ag ADY a grwpiau o ddysgwyr sy’n agored i niwed; trafodir meini prawf ymadael a chofrestru ar gyfer cymorth, a chynhelir trafodaeth wybodus ar y camau nesaf ar gyfer y disgyblion a’r ddarpariaeth
  • y llywodraethwr sydd â chyfrifoldeb am bresenoldeb yn monitro presenoldeb yn agos, yn unol â system Callio (y polisi a’r weithdrefn presenoldeb a gytunwyd yn lleol) ac effaith diweddariadau ac ymyriadau
  • cyfarfodydd bob hanner tymor gyda’r corff llywodraethol llawn, sy’n aml yn cynnwys cyflwyniadau gan ddisgyblion yn arddangos prosiectau, medrau a safonau, sy’n rhoi cyd-destun i wella’r ysgol

Mae ymglymiad llywodraethwyr yn herio’r ysgol yn barhaus i weithredu fel sefydliad dysgu effeithiol. 

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae ymglymiad rheolaidd llywodraethwyr ym mywyd yr ysgol yn galluogi iddynt weithio fel rhan o dîm sy’n rhannu nod cyffredin i geisio lefel uchel o lwyddiant ar gyfer disgyblion.  Mae monitro rheolaidd gan y corff llywodraethol yn sicrhau cysondeb mewn safonau ac o ran cymhwyso medrau yn arloesol ar draws y cwricwlwm.  Mae dealltwriaeth y corff llywodraethol o ran dadansoddi cynnydd disgyblion dros gyfnod, a’r wybodaeth am safonau yn yr ysgol, yn sicrhau eu bod yn herio a darparu cymorth os bydd amrywiadau mewn deilliannau.  Mae eu gwybodaeth uniongyrchol am yr ysgol yn helpu ymgorffori dealltwriaeth fanwl o anghenion y disgyblion a’r gymuned ehangach.  Defnyddir y wybodaeth hon wrth gytuno ar flaenoriaethau tymor byr a thymor hir ar gyfer yr ysgol.

Mae eu hymgysylltiad â hunanwerthuso yn eu galluogi i ddeall anghenion disgyblion, eu cyfraddau cynnydd a’u gallu i ofyn cwestiynau heriol i staff, gan gynnwys arweinwyr canol ac uwch arweinwyr.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Ceir cryn dipyn o weithio rhwng ysgolion o fewn y clwstwr, yr awdurdod lleol ac ar draws y consortiwm.  Rhannwyd hyn ar ffurf Ysgolion Rhwydwaith Arweiniol a thrwy nifer o bartneriaethau pwrpasol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gymunedol Glenboi ar gyrion Aberpennar yn awdurdod lleol Rhondda Cynon Taf.  Mae 134 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd, gan gynnwys 23 o ddisgyblion sy’n elwa ar ddarpariaeth feithrin amser llawn.  Mae pedwar dosbarth prif ffrwd oedran cymysg ac uned anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol, sy’n cynnig darpariaeth arbenigol sy’n cynorthwyo dysgwyr i elwa ar addysg brif ffrwd.

Mae tua 65% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim, sydd gryn dipyn yn uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18.4%.  Mae’r ysgol wedi nodi bod gan 44% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Daw pob un o’r disgyblion o gartrefi Saesneg eu hiaith.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Cydnabuwyd yn gyson fod gan yr ysgol amgylchedd dysgu gofalgar a meithringar lle caiff disgyblion eu cynorthwyo’n effeithiol i ffynnu’n academaidd, ac o ran eu lles.  Bu’r ffocws cryf ar ymgysylltu â rhieni yn allweddol i hyn, sydd wedi cael effaith gadarnhaol iawn ar agweddau disgyblion at ddysgu, deilliannau disgyblion a’u lles.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yr hyn sydd wrth wraidd dull yr ysgol o ddatblygu cysylltiadau effeithiol â rhieni yw dealltwriaeth ar y cyd gan gymuned yr ysgol gyfan am yr effaith a gaiff partneriaethau effeithiol ar agweddau disgyblion at ddysgu, deilliannau disgyblion a’u lles.  Bu ymgysylltu â rhieni a theuluoedd yn flaenoriaeth wrth wella’r ysgol am bedair blynedd.  Bu penodi Swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd hynod effeithiol, sydd wedi rhoi nifer o strategaethau ar waith i hyrwyddo ymgysylltu â theuluoedd a helpu rhieni i gefnogi dysgu eu plant, yn rhan annatod o lwyddiant ymgysylltu â rhieni.

Mae’r Swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd wedi cymryd nifer o gamau, sef:

  • Mae’r Swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd yn datblygu perthnasoedd cadarnhaol gyda rhieni a theuluoedd cyn i ddisgyblion ddechrau yn y dosbarth meithrin, trwy drefnu ymweliadau â’r cartref, sy’n sicrhau cyfnod pontio esmwyth i’r ysgol.  Mae’n cynnal y perthnasoedd cadarnhaol hyn ac yn cynnig cymorth cymdeithasol ac emosiynol i rieni a theuluoedd mewn angen.  Gall hefyd gyflwyno talebau banc bwyd i deuluoedd sy’n agored i niwed.
  • Mae’r Swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd yn gweithio gyda’r pennaeth dros dro i arwain Cyngor Rhieni effeithiol iawn, sy’n cyfarfod bob tymor i drafod blaenoriaethau gwella’r ysgol, cymryd rhan mewn teithiau dysgu a chraffu ar lyfrau, yn ogystal â darparu fforwm agored i drafod unrhyw faterion neu bryderon a godwyd gan rieni.  Bu hyn yn ddull llwyddiannus iawn o gyfleu gwybodaeth bwysig am flaenoriaethau’r ysgol gyda phob un o’r rhieni.
  • Mae’r Swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd yn gweithio gyda nifer o asiantaethau allanol i ddarparu ymyriadau sy’n cynorthwyo rhieni i ymgysylltu â dysgu eu plant, er enghraifft trwy FAST (Teuluoedd ac Ysgolion Ynghyd – Achub y Plant), Teuluoedd yn Cysylltu, Prosiect Happi, Impact Maths, Plant y Cymoedd, a Dysgu fel Teulu.  Mae hi wedi darparu cyrsiau rhianta hefyd.  Mae arweinwyr wedi gwerthuso effaith y strategaethau hyn ar wella deilliannau ar gyfer disgyblion.
  • Mae’r Swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd yn monitro presenoldeb bob wythnos gyda’r pennaeth dros dro.  Mae’n cysylltu â phob un o’r teuluoedd ar ddiwrnod cyntaf yr absenoldeb, ac yn trefnu cyfarfodydd gyda rhieni i gynnig cymorth os daw presenoldeb gwael yn destun pryder.  Anfonir llyfrynnau tymhorol adref i roi gwybod i rieni am bresenoldeb unigol eu plentyn a’r gweithdrefnau y dylid eu dilyn os bydd yn absennol o’r ysgol.  Mae’r Swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd yn gweithio’n agos â’r Gwasanaeth Lles Addysg i fonitro presenoldeb a lles yr holl ddisgyblion.  Ar ddiwedd pob hanner tymor, dethlir presenoldeb 100% mewn gwasanaeth, caiff disgyblion dystysgrifau a rhoddir eu henwau mewn raffl.  Mae’r strategaethau hyn wedi sicrhau bod presenoldeb yng Nglenboi wedi bod o leiaf yn debyg i bresenoldeb ysgolion tebyg, neu’n well, am y ddwy flynedd ddiwethaf.
  • Caiff y Swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd hyfforddiant ELSA (Cynorthwywyr Cymorth Llythrennedd Emosiynol) i hyrwyddo lles emosiynol plant a phobl ifanc.  Mae hyfforddiant arall yn cynnwys dysgu am ddatblygiad plant, cynyddu gwydnwch a helpu gwella cyrhaeddiad, a hyfforddiant ar Brofiadau Niweidiol yn ystod Plentyndod.  Mae’r rhain yn helpu darparu ymyriadau lles ar gyfer y plant hynny y nodwyd bod angen cymorth ychwanegol ar draws yr ysgol arnynt.
  • A hithau’n Ddirprwy Swyddog Diogelu, mae’r Swyddog Ymgysylltu â Theuluoedd yn cysylltu ag asiantaethau allanol fel Teuluoedd Cydnerth a gwasanaethau plant yr awdurdod lleol.  Mae’n cydlynu cyfeiriadau at asiantaethau fel y tîm lleferydd ac iaith, niwroddatblygiad a MASH (hwb diogelu amlasiantaethol).  Mae hi hefyd yn mynychu cynadleddau achos a chyfarfodydd grŵp craidd i gynorthwyo plant sy’n agored i niwed a’u teuluoedd.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae perthynas gadarnhaol iawn rhwng yr ysgol a’i theuluoedd, sydd wedi’i seilio ar ymddiriedaeth a pharch, ac mae hyn wedi cael effaith gadarnhaol ar ddeilliannau disgyblion, eu hagweddau at ddysgu a’u lles.

Mae holiaduron rhieni yn datgan bod 100% o rieni yn fodlon â’r ysgol, bod 100% o rieni o’r farn eu bod yn cael eu hysbysu’n dda am gynnydd eu plentyn, a bod 99% o rieni o’r farn fod yr ysgol yn cyfathrebu’n dda â nhw.

Mae hyder rhieni i gefnogi dysgu eu plant gartref wedi gwella.  Nodwyd bod ymgysylltu â theuluoedd yn agwedd gref ar yr ysgol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhannu ei harfer dda gyda rhieni, llywodraethwyr a’r gymuned leol trwy gylchlythyrau misol, gwefan yr ysgol, a thrwy gyfryngau cymdeithasol.  Mae’n lledaenu cofnodion cyfarfodydd y corff llywodraethol, y Cyngor Rhieni a Ffrindiau Glenboi yn brydlon.  Rhennir arfer dda hefyd trwy weithio rheolaidd rhwng ysgolion o fewn y clwstwr a’r grŵp gwella ysgolion.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Ewloe Green ym mhentref Ewlo ger Queensferry yn Sir y Fflint.  Mae 389 o ddisgyblion ar y gofrestr, rhwng 3 ac 11 oed, gan gynnwys 49 o ddisgyblion meithrin rhan-amser.  Mae 15 o ddosbarthiadau un oedran.

Saesneg yw prif iaith bron pob un o’r disgyblion.  Daw ychydig iawn o ddisgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol ac maent yn dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Cymraeg gartref.  Cyfartaledd tair blynedd disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim yw tua 5%, sy’n llawer is na chyfartaledd Cymru, sef 18%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 10% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sy’n llawer is na chyfartaledd Cymru, sef 21%.  Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.

Arwyddair yr ysgol yw, ‘Bob Amser yn Anelu’n Uchel’ (‘Always Aiming High’), sydd wedi’i ymgorffori yn ei chyd-destun a’i gweledigaeth.  Mae’r ysgol yn flaengar ac yn agored i newid ac arloesedd, sy’n ei gwneud yn lle bywiog a chyffrous i ddysgu.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn hanesyddol, mae’r ysgol wedi defnyddio dull thematig o gynllunio a chyflwyno’r cwricwlwm, sy’n golygu y bu disgyblion yn dysgu trwy wahanol themâu neu destunau.  Yn eu cynllunio, mae athrawon yn darparu cyfleoedd amlwg i ddisgyblion gymhwyso eu medrau llythrennedd, rhifedd a TGCh ar draws y cwricwlwm.  Felly, roedd cyflwyno’r cwricwlwm newydd i Gymru bron yn ffordd naturiol o ailfrandio’r hyn a oedd eisoes yn nodwedd yn narpariaeth yr ysgol ar gyfer disgyblion.

Gan fod chwe wythnos â ffocws ar bwnc neu â ffocws thematig eisoes yn cael eu cynnal bob blwyddyn, cafodd y rhain eu hailfrandio i ymgorffori’r chwe maes dysgu, sef conglfeini’r cwricwlwm newydd i Gymru.  Fe wnaeth hyn hwyluso’r posibilrwydd ar gyfer arloesedd pellach, ac roedd yn gyfle cyffrous i feddwl yn eang, rhoi cynnig ar brosiectau mawr ac arbrofi â syniadau yr oedd y cwricwlwm blaenorol yn cyfyngu arnynt yn draddodiadol.

O wybod hynny, ‘os byddwch chi bob amser yn gwneud yr hyn rydych chi wedi’i wneud erioed, byddwch chi bob amser yn cael yr hyn rydych chi wedi’i gael erioed,’ roedd hyn yn gyfle i fentro gwneud rhywbeth gwahanol, ‘rhoi cynnig arni’, datblygu syniadau creadigol gan ddysgu trwy brofi ac arbrofi, ac yn bennaf oll, yn hwyl i ddisgyblion.  Roedd hefyd yn cynnig cyfle i ddatblygu llais y disgybl ymhellach, eu dewisiadau o ran beth maent yn ei ddysgu, a sut, ac yn rhoi posibiliadau ar gyfer gwneud dysgu yn real, yn gyfredol a pherthnasol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Un gweithgaredd o’r fath oedd antur ysgol gyfan i fyd William Shakespeare.  Dechreuodd â sgwrs am ddarn bach o dir nas defnyddir a’r posibiliadau o ran sut gellid ei ddatblygu i fod yn ofod creadigol i ysbrydoli disgyblion i berfformio a datblygu eu medrau llafaredd.  Daeth disgyblion i’r casgliad y byddent yn hoffi cael strwythur amlbwrpas ar gyfer perfformio ac ar gyfer dysgu yn yr awyr agored.

Cyfarfu’r staff i rannu syniadau, a chyfrannodd y llywodraethwyr at y drafodaeth.  Roedd y syniadau a gyflwynwyd yn amrywio o’r elfen sgwrsio i feddwl yn fwy creadigol.  Daeth yn amlwg fod angen gofod lle gallai disgyblion berfformio, a datblygu eu dawn greadigol trwy lafaredd, dawns, cerddoriaeth a’r celfyddydau gweledol.  O ystyried cynaliadwyedd a defnydd tymor hir, roedd angen iddo fod yn ofod a allai gael ei ddefnyddio gan ysgolion eraill i hyrwyddo’r celfyddydau perfformiadol a dysgu yn yr awyr agored, a datblygu cydweithio sefydledig yr ysgol ymhellach.

Felly, penderfynwyd gweithio tuag at godi arian ar gyfer amffitheatr.  Ysgrifennodd y cyngor ysgol lythyrau at fusnesau lleol, ac ymgymryd â gweithgareddau codi arian a hyrwyddo er mwyn gwireddu eu cynlluniau.  Fel llawer o ysgolion, roedd ganddynt hanes o berfformio sioeau cerdd, drama’r Geni a chyflwyniadau gwasanaeth dosbarth, ac felly roedd eisiau rhywbeth a fyddai’n herio’r disgyblion, y staff a’r gymuned ymhellach.  Roedd y cwricwlwm newydd i Gymru wedi cynnig posibilrwydd i gyfuno pynciau traddodiadol ‘ar eu pen eu hunain’ a darpariaeth thematig gyda meysydd dysgu newydd.  O ganlyniad, rhoddodd hyn gyfle cyfoethog i ddisgyblion ddysgu trwy brofiad, lle byddai ieithoedd, llenyddiaeth, cyfathrebu, y dyniaethau, cymhwysedd digidol a’r celfyddydau perfformiadol yn arwain at ddysgu cyffrous i ddisgyblion.

Penderfynodd disgyblion, ar y cyd â staff, greu perfformiad o ‘The Tempest’ gan Shakespeare.  Trefnodd yr ysgol ffocws ysgol gyfan am bythefnos i gyfuno addysgu a dysgu iaith, llythrennedd a chyfathrebu â’r celfyddydau perfformiadol.  Cynlluniodd pob grŵp blwyddyn raglen gyffrous o farddoniaeth, celf a cherddoriaeth.  Cymerodd pob grŵp blwyddyn agwedd, a’i datblygu yn unol ag oedran a chyfnod y disgyblion.  Er enghraifft, canolbwyntiodd y disgyblion iau ar gychod a dŵr, creu modelau, arnofio a suddo, ac fe wnaethant ymgymryd â gweithgareddau drama.  Bu disgyblion ar ddiwedd y cyfnod sylfaen yn ymchwilio i William Shakespeare, yn tynnu lluniau gan ddefnyddio amrywiaeth o gyfryngau, yn llunio cerddi siâp, yn creu pypedau ac yn ysgrifennu ryseitiau hud.  Ysgrifennodd disgyblion cyfnod allweddol 2 gerddi disgrifiadol, sonedau a Haiku gan ddefnyddio llinellau pumban iambig i gynnwys cymariaethau a throsiadau.  Roedd gweithgareddau eraill yn cynnwys creu byrddau stori, creu ffilmiau wedi’u hanimeiddio, a dysgu am fywyd canoloesol gan gynnwys celf a cherddoriaeth y cyfnod.  Roedd disgyblion yn llawn cyffro i gyfrannu at y perfformiad, lle roedd yr amgylchedd dysgu cyfoethog hwn yn sylfaen gadarn ar gyfer datblygu eu llafaredd.

Ar ôl llwyddo i ennill cyllid a defnyddio rhywfaint o gyllid grant yr ysgol, cafodd yr ysgol gymorth gan arlunydd proffesiynol.  O ganlyniad, gwnaeth disgyblion bypedau a phropiau enfawr ar gyfer perfformio’r cynhyrchiad yn Theatr Clwyd.  Dyhead yr ysgol oedd y byddai perfformiadau yn y dyfodol yn rhan o Gonsortiwm Gŵyl Shakespeare ac yn cael eu perfformio yn yr amffitheatr.  Defnyddiodd yr ysgol fedrau a doniau staff a llywodraethwyr i gefnogi’r cynhyrchiad.  Roedd y rhain yn cynnwys actor proffesiynol (llywodraethwr) a fu’n gweithio gyda’r disgyblion ar y perfformiad, a’r athrawon a oedd yn gerddorion, yn arlunwyr ac yn ddawnswyr.

Er mwyn gwneud yr iaith Shakesperaidd yn hygyrch i ddysgwyr ifanc, penderfynodd yr ysgol berfformio gan ddefnyddio cwpledi sy’n odli.  Penderfynon nhw hefyd ychwanegu dawnsio creadigol, cyfansoddi a pherfformio eu cerddoriaeth eu hunain a defnyddio doniau disgyblion a oedd yn dysgu chwarae offerynnau i gyd-fynd â’r perfformiad.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae datblygu dulliau dysgu arloesol yn nodwedd allweddol o arfer yr ysgol.  Mae’r ysgol yn credu bod ‘gwneud i ddysgu ddod yn fyw’, gan ennyn diddordeb yr holl ddisgyblion trwy ffyrdd ymarferol, wedi effeithio’n dda ar safonau, ac wedi ennyn diddordeb disgyblion y gallent fod wedi bod yn amharod i gymryd rhan hefyd.  Mae hyn wedi cael canlyniadau arbennig o dda i ddisgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol, sydd wedi elwa ar gael cyfleoedd i berfformio.  Mae’r hwb i’w hyder a’u brwdfrydedd i ddysgu a darllen yn hynod effeithiol.  Llwyddodd disgyblion y nodwyd eu bod yn cael trafferth oherwydd gorbryder i oresgyn hyn trwy gymryd rhan a pherfformio trwy ddawnsio a chyfansoddi.

Mae canlyniad dull cyfannol yr ysgol yn golygu bod diben yn ymwneud â phrofiad i ddysgu.  Mae’n canolbwyntio ar lais y disgybl fel bod disgyblion yn berchen ar eu dysgu eu hunain, ac yn ei lywio.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae bod yn flaengar ac ymgysylltu ag ysgolion eraill trwy rannu arfer yn sicrhau bod ysgolion eraill yn gallu defnyddio’r amffitheatr ac yn gallu datblygu gŵyl Shakespeare flynyddol o fewn y consortiwm.  Rhannwyd proses a deilliannau’r arfer o fewn y gymuned leol a gydag ysgolion o fewn consortiwm yr ysgol (GwE).

Ymatebodd GwE:

‘Mi wnes i fwynhau’r perfformiad yn fawr iawn – roedd y disgyblion yn destun clod i chi a’r ysgol.  Profiad mor gyfoethog iddyn nhw!  Diolch am y dystiolaeth gyfoethog rydych chi wedi’i hanfon.  Mae hyn yn ddefnyddiol iawn fel enghraifft o sut gall ysgolion baratoi ar gyfer maes Celfyddydau Mynegiannol y cwricwlwm newydd.’

Dywedodd ein papur newydd lleol:

‘Mae’n enghraifft hollbwysig o’r agenda dyfodol llwyddiannus ac yn enghraifft ragorol o’r safonau rhagorol yng nghyflawniadau disgyblion’.

Fe’i rhannwyd hefyd y tu hwnt i ysgolion lleol, gan annog ysgolion eraill i fod yn fwy arloesol â’u dulliau dysgu. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gatholig Rufeinig a Gynorthwyir yn Wirfoddol Sant Joseph yn Archesgobaeth Caerdydd, ac mae wedi’i lleoli ar gyrion dwyreiniol Casnewydd.  Mae 215 o ddisgyblion ar y gofrestr, rhwng 4 ac 11 oed.

Cyfran gyfartalog y disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim dros y tair blynedd ddiwethaf yw tua 11%.  Mae hyn islaw’r cyfartaledd ar gyfer Cymru, sef 18%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 18% o’i disgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Mae tua 31% o’r disgyblion o gefndiroedd ethnig amrywiol, ac 19% ohonynt yn dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae disgyblion yn Ysgol Gynradd Gatholig Rufeinig Sant Joseph o Flwyddyn 2 i Flwyddyn 6 yn aelodau o naw gweinyddiaeth sy’n creu Senedd yr Ysgol.  Mae’r gweinyddiaethau hyn yn allweddol o ran cyfrannu at wella’r ysgol, nodi blaenoriaethau’r ysgol, gwneud cysylltiadau â’r gymuned a datblygu ymwybyddiaeth o faterion byd-eang.  Anogir disgyblion i ymgymryd ag ystod eang o gyfrifoldebau, gan arwain at ddull ysgol gyfan o ran arweinyddiaeth ddosbarthedig tra’n datblygu a gwella eu medrau arwain.

Mae gan yr ysgol ethos teuluol cryf a gweledigaeth glir sy’n canolbwyntio ar ddatblygu’r plentyn cyfan.  Mae’r staff yn gweithredu fel modelau rôl da o ran datblygu amgylchedd gofalgar lle caiff pawb eu gwerthfawrogi, eu parchu a’u hannog i ddathlu eu hunigoliaeth.  Mae gan yr ysgol gysylltiadau gwych â’r holl randdeiliaid a’r gymuned leol, sy’n cyfrannu at amgylchedd hollgynhwysol meithringar a gofalgar, gyda lles wrth wraidd popeth a wnânt.

Nodwedd ragorol o’r ysgol yw’r effaith a gaiff Senedd yr Ysgol ar annibyniaeth a chydweithio disgyblion, a’u hagweddau at ddysgu.  Mae disgyblion o Flwyddyn 2 i Flwyddyn 6 yn perthyn i un o’r naw gweinyddiaeth sy’n cynnwys Senedd yr Ysgol, ac mae pob grŵp yn arwain ar eu maes trwy ddatblygu camau gweithredu a fydd yn effeithio ar yr ysgol, y gymuned a’r byd ehangach, lle bo modd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd 

Mae’r gweinyddiaethau’n cynnwys: Arweinwyr Digidol, Angylion Gwarcheidiol, Criw Cymraeg, Cyfathrebu a Menter, Grŵp Caplaniaeth, Tîm Cenhadaeth, Tîm Cwricwlwm, Arweinwyr Ysgolion Iach a’r Pwyllgor Eco.  Ym mhob un o’r grwpiau, caiff y cadeirydd a’r ysgrifennydd eu hethol ac maent yn cynnwys y Cabinet sydd, ynghyd â’r ysgol gyfan, yn ethol Prif Weinidog a Dirprwy, sy’n cyfarfod bob pythefnos gyda’r pennaeth.  Mae pob gweinyddiaeth yn dyfeisio cynlluniau gweithredu ar ddechrau’r flwyddyn ysgol, a phob wythnos, maent yn cyfarfod i ddosbarthu rolau a rhoi eu cynlluniau ar waith.

Mae’r ysgrifennydd a’r cadeirydd yn cymryd cofnodion, a’r grŵp yn dirprwyo rolau.  Rôl y staff yw hwyluso yn bennaf.  Mae’r effaith ar ddatblygu dysgu annibynnol disgyblion yn hynod effeithiol, ac mae gan bob un o’r disgyblion rôl werthfawr o fewn eu gweinyddiaeth.  Mae gan y disgyblion ymdeimlad o ddiben ac ymroddiad i’w grwpiau a’r gweithgareddau cysylltiedig.  Er enghraifft, mae Arweinwyr Digidol yn paratoi amserlenni ac yn cynorthwyo a hyfforddi disgyblion eraill a staff, ac mae’r Angylion Gwarcheidiol yn ymweld â’r cartref nyrsio lleol i chwarae gemau bwrdd gyda’r preswylwyr.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r disgyblion yn gweithio’n bwrpasol ac ar y cyd.  Maent yn elwa ar TG berthnasol yn annibynnol i ymchwilio, anfon negeseuon e-bost ac ysgrifennu llythyrau, cofnodion a chylchlythyrau.  Mae’r defnydd di-dor o fedrau allweddol i gyflawni eu rolau yn nodwedd lwyddiannus ar y dull.  Mae disgyblion yn fwy ymwybodol o bedwar diben craidd y cwricwlwm newydd i Gymru trwy waith y tîm cwricwlwm, sy’n gyrru’r gwaith hwn ac yn eu huno â diben cyffredin.

Ceir cyfleoedd gwerth chweil i’r grwpiau gyflwyno i weddill yr ysgol, ac mae disgyblion yn cydweithio, gyda mewnbwn cyfyngedig gan staff, i gyflwyno eu negeseuon mewn ffordd gynhwysfawr a hyderus.

Mae disgyblion yn datblygu i fod yn unigolion hyderus sy’n rhan annatod o’u gweinyddiaeth.  Mae’r disgyblion yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi, ac yn gwybod y bydd eu llais yn cael ei glywed, a’u bod yn effeithio ar lawer o feysydd o fywyd yr ysgol.  Mae’r dull grŵp traws sector a thraws blwyddyn yn darparu cyfleoedd ar gyfer bod yn fodelau rôl cadarnhaol heb unrhyw ofynion i ddisgyblion hŷn o reidrwydd ymgymryd â’r rolau arwain yn eu grwpiau.  Mae’r disgyblion yn pleidleisio dros yr unigolyn gorau am y swydd.  Mae gan ddisgyblion agwedd ddatblygedig at eu dysgu, ac maent yn datblygu i fod yn ddysgwyr gydol oes sy’n caffael medrau arwain pellach yn barhaus.

Mae ymdeimlad o berchnogaeth yn sicrhau bod disgyblion yn cael eu cymell a bod ganddynt rôl weithredol yn yr ysgol.  Mae disgyblion yn mynd yn werthusol a myfyriol, ac yn sylweddoli nad yw pob syniad yn ymarferol.  Maent yn datblygu gwydnwch a medrau datrys problemau yn effeithiol.  Maent yn deall y gellir cyflawni pethau gwych gyda chynllunio trylwyr, penderfynoldeb a gwaith tîm.  Mae’r disgyblion yn falch o gynrychioli eu gweinyddiaethau ac yn gwybod y gallant effeithio’n gadarnhaol ar wella’r ysgol, y gymuned leol, a’r byd ehangach.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Meithrinfa cyfrwng Saesneg a berchnogir yn breifat yn awdurdod lleol Torfaen, yw Meithrinfa Ddydd Little Stars.  Mae’n cynnig sesiynau addysg gynnar o ddydd Llun i ddydd Gwener o 9.15am tan 11.45am yn ystod y tymor ysgol, a gofal dydd llawn o 7:45am tan 18:00pm.  Adeg yr arolygiad, roedd 20 o blant yn derbyn addysg gynnar a ariennir, a nodwyd mai ychydig iawn o blant oedd ag anghenion dysgu ychwanegol.  Nid oes unrhyw blant yn siarad Cymraeg gartref.

Mae saith aelod o staff, gan gynnwys y tîm rheoli.  Mae pum aelod o staff yn gweithio gyda phlant tair a phedair oed.  Mae dau uwch reolwr y feithrinfa wedi bod yn eu swydd er 2003, ac arweinydd yr ystafell cyn-ysgol er mis Mai 2018.

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector   

Mae arweinwyr yn blaenoriaethu gwella safonau lles ar gyfer plant, staff a rhanddeiliaid.  Maent yn cyflawni hyn trwy arddangos y gwerthoedd sy’n bwysig ar gyfer tyfu ethos o ‘Barch at bawb’ ac yn rhannu eu gweledigaeth gyda’r holl ymarferwyr a rhieni yn eithriadol o dda.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Wrth i’r lleoliad dyfu a blodeuo, mae arweinwyr yn cynorthwyo staff i ddatblygu’r medrau sydd eu hangen i ddiwallu anghenion newidiol y busnes.  Defnyddiant fatrics medrau i nodi anghenion hyfforddi unigolion a grwpiau, a staff cymorth, trwy gyfuniad o hyfforddi a mentora.  Mae hyn yn amrywio o wella dealltwriaeth staff o ddatblygiad y plentyn a theori ymlyniad i ddatblygu eu medrau arwain.    

Mae arweinwyr yn blaenoriaethu datblygu’r tîm cyfan.  Mae hyn yn meithrin diwylliant o berchnogaeth ar y cyd sy’n ysbrydoli ymarferwyr ac yn eu cymell yn eithriadol o dda.

Mae arweinwyr ystafell yn trefnu cyfarfodydd un i un bob mis gyda phob aelod o’r tîm.  Mae hyn yn rhoi cyfle i staff fyfyrio ar effaith yr hyfforddiant, derbyn adborth adeiladol ar eu harfer a dathlu eu cyflawniadau.  Mae’n cynnwys staff yn effeithiol iawn yn y broses hunanwerthuso trwy ddarparu cyfle rheolaidd i rannu eu barn.  Mae’r cyfarfodydd yn sicrhau bod staff yn hyderus fod eu llais yn cael ei glywed, ac mae hyn yn eu helpu i deimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u parchu.

Mae pob un o’r ymarferwyr yn deall eu rolau a’u cyfrifoldebau ac yn gwybod bod angen iddynt gael cydbwysedd da o wybodaeth, medrau ac ymddygiadau i redeg yr ystafell yn effeithiol.  Mae arweinwyr yn buddsoddi’n sylweddol mewn datblygiad proffesiynol ar gyfer ymarferwyr.  Mae staff yn datblygu trwy’r matrics medrau, a gallant gyflawni statws ‘hyfforddwr mewnol’, sy’n cydnabod eu potensial i fentora aelodau eraill y tîm.  Mae aelodau newydd o’r tîm yn datblygu’n gyflym ac mae pob un o’r ymarferwyr yn ymdrechu i wella perfformiad pobl eraill.  Mae hyn yn sicrhau bod medrau’n cael eu trosglwyddo yn ddi-dor, a dull cyson ar draws y lleoliad cyfan.  Mae’r matrics medrau yn esblygu’n barhaus i gefnogi blaenoriaethau lleol a chenedlaethol sy’n dod i’r amlwg yn llwyddiannus.

Mae gan bob ystafell ei hamcanion ei hun, ac mae pob aelod o’r tîm yn gweithio tuag at dargedau sydd wedi’u cysylltu’n ofalus â blaenoriaethau a nodwyd.  Mae hyn yn golygu bod staff yn llawn cymhelliant i wella eu medrau a’u gwybodaeth.

Mae arweinwyr yn adolygu perfformiad staff a’u cynnydd yn eu swydd yn effeithiol a rheolaidd.  Mae hyn yn galluogi staff i flaenoriaethu meysydd i’w gwella a chadw cofnod o gynnydd mewn datblygiad personol a chynlluniau gyrfa.  Mae hyn yn arwain at waith tîm hynod effeithiol a boddhad yn y swydd, yn ogystal â sicrhau bod hyfforddiant staff yn llwyddo i ddiwallu anghenion y lleoliad ac ymarferwyr.  Mae’r cyfarfodydd misol yn cysylltu’n agos ag arfarniadau, gan gefnogi datblygiad staff yn eithriadol o dda.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r dull cynhwysol, mae ymarferwyr yn gwybod bod ansawdd yr addysgu a’r dysgu gan bob un o’r staff ym mhob ystafell yn dda iawn.  Mae dilysu allanol gan Estyn, AGC, yr ALl a thîm Cyfnod Sylfaen y consortiwm, yn cadarnhau bod arweinyddiaeth yn gryf ac yn cael ei dirprwyo’n briodol i sicrhau bod pob un o’r staff yn gwella eu harferion yn barhaus.  Caiff hyn effaith gadarnhaol iawn ar ddeilliannau plant.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r lleoliad yn gweithio’n agos gyda’r consortiwm fel Lleoliad Arweiniol Nas Cynhelir.  Mae’r rôl hon yn cynnwys cynnig hyfforddi a mentora pwrpasol i gynorthwyo arweinwyr a pherchnogion mewn lleoliadau eraill.  Maent yn cynnal digwyddiadau ‘arfer yn werth ei rhannu’ yn rheolaidd, ac yn cynnwys y tîm cyfan wrth gynorthwyo lleoliadau eraill i wella eu gweithdrefnau hunanwerthuso.  Mae fideo ar gael i’w lawrlwytho o safle HWB FPEN, y gall lleoliadau ledled Cymru fynd ato a’i ddefnyddio ar gyfer datblygiad proffesiynol.

https://dysgu.hwb.gov.wales/playlists/view/35a3094a-69f8-4acb-8c02-6f73e9e098e7/en#page3

Mae’r lleoliad yn gweithio gyda’r consortiwm i gynhyrchu deunyddiau i gefnogi datblygu medrau siarad a gwrando gan ddefnyddio technoleg ddigidol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Cylch chwarae sy’n cael ei redeg yn wirfoddol i blant rhwng dwy a phedair oed yw Cylch Chwarae Aber-porth, sydd wedi’i leoli ym mhentref arfordirol Aber-porth, Ceredigion, ac mae o fewn ardal Dechrau’n Deg.  Mae pedwar aelod o staff amser llawn a dau aelod o staff rhan-amser.  Mae dau aelod o staff yn rhannu’r rôl arwain.  Bu un arweinydd yn ei rôl er mis Medi 1985 a’r llall er mis Medi 2017.  Mae’r lleoliad wedi’i gofrestru ar gyfer 21 o blant, ac adeg yr arolygiad, roedd naw o blant yn derbyn addysg gynnar a ariennir.  Cynhelir sesiynau bob bore, yn ystod y tymor ysgol am bum niwrnod bob wythnos.  Ychydig iawn o’r plant sy’n siarad Cymraeg gartref, ac ychydig iawn ohonynt sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae Cylch Chwarae’r Blynyddoedd Cynnar Aber-porth yn cynllunio’n strategol ar gyfer datblygu darpariaeth Gymraeg yn llwyddiannus.  O ganlyniad, mae’r rhan fwyaf o blant yn gwneud cynnydd cryf iawn o’u mannau cychwyn, o ran datblygu eu dealltwriaeth o’r Gymraeg, a’u medrau siarad Cymraeg.  Mae’r rhan fwyaf o blant yn trosglwyddo o’r lleoliad i’r ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg leol.  Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, mae’r lleoliad wedi penodi aelod o staff sy’n siarad Cymraeg fel ei mamiaith, ac mae un aelod o staff yn mynychu dosbarthiadau dysgu Cymraeg yn yr ysgol gynradd leol ar hyn o bryd.  Mae ymarferwyr yn gweithio’n dda fel tîm i gynorthwyo’i gilydd, ac mae arweinwyr yn grymuso staff i ddatblygu eu rolau arwain a’u harbenigedd, er enghraifft trwy arwain tasgau ffocws ‘amser cofrestru’ ac adrodd storïau yn Gymraeg.  Mae ymarferwyr yn mynychu hyfforddiant cyfrwng Cymraeg a lleoliadau cyfrwng Cymraeg, sy’n datblygu eu medrau Cymraeg a’u dealltwriaeth ymhellach.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

I ddechrau, cynlluniodd ymarferwyr gyfleoedd o fewn y gweithgareddau dyddiol arferol i gyflwyno geirfa ac ymadroddion Cymraeg.  Bu ymarferwyr yn myfyrio ar y rhain ac yn eu diwygio i helpu plant i ddatblygu eu dealltwriaeth a’u hatebion yn raddol.  Fe wnaethant gofnodi’r rhain ar gyfer yr holl weithgareddau dyddiol arferol, er enghraifft cofrestru dyddiol neu ‘amser cylch’, a chofnodi tywydd dyddiol, rhif neu siâp yr wythnos a lliw’r wythnos.  Sicrhaodd hyn gywirdeb a chysondeb, a datblygu hyder ynglŷn â geirfa ac ymadroddion a gyflwynwyd gan wahanol aelodau o staff.  Yn ychwanegol, fe wnaethant nodi’r atebion Cymraeg cywir a ddisgwylir gan blant i gynorthwyo cywirdeb.                                                                    

Mae plant yn cymryd cyfrifoldeb am arwain y drefn ddyddiol ‘amser cofrestru’ yn eu rôl fel ‘Helpwr y Dydd’.  Maent yn ymfalchïo’n fawr yn y cyfrifoldeb hwn, ac o ganlyniad i ailadrodd geirfa ac ymadroddion bob dydd, mae eu dealltwriaeth a’u hyder wrth siarad Cymraeg yn datblygu’n gyflym.  Wrth i blant ddatblygu eu Cymraeg, mae ymarferwyr yn cynyddu’r eirfa a’r ymadroddion iaith a gyflwynir.  Yn ystod ymweliadau pontio athrawes y dosbarth Derbyn o’r ysgol gynradd leol â’r lleoliad, mae ymarferwyr yn trafod geirfa ac ymadroddion a ddefnyddir yn arferion dyddiol y dosbarth Derbyn ac yn diwygio eu darpariaeth eu hunain i gefnogi dilyniant plant a’u cynorthwyo i drosglwyddo’n esmwyth i’r ysgol.  Yn ystod ‘amser cylch’, caiff plant eu rhannu’n ddau grŵp gwahaniaethol yn unol ag oedran, ac mae hyn yn rhoi cyfle i staff gyflwyno ymadroddion syml iawn i blant o oedran cynnar, cyn iddynt fynd ymlaen i ddysgu ymadroddion hwy neu ychwanegol yn y grŵp hŷn.

Pan fyddant yn cyrraedd y lleoliad bob dydd, mae ymarferwyr yn defnyddio caneuon Cymraeg â symudiadau.  Mae hyn yn darparu ethos Cymreig ac yn annog dealltwriaeth ac adnabyddiaeth well o’r eirfa a gyflwynwyd.  Maent yn darllen storïau i’r plant yn Gymraeg yn rheolaidd, gan gynnwys storïau am ddiwylliant a chwedlau gwerin Cymru. 

Yn dilyn llwyddiant y ddarpariaeth Gymraeg mewn gweithgareddau dyddiol arferol, bu myfyrwyr yn myfyrio, a nodwyd bod angen gwella darpariaeth Gymraeg mewn meysydd darpariaeth barhaus.  Roedd ymarferwyr eisiau i blant ddefnyddio’r Gymraeg yn hyderus y tu hwnt i weithgareddau dyddiol arferol.  Darparodd Swyddog y Gymraeg ar gyfer yr awdurdod lleol batrymau iaith a geirfa iddynt ar gyfer gwahanol feysydd darpariaeth barhaus, fel posteri gweledol ac enghreifftiau o ymadroddion.  Mae ymarferwyr yn defnyddio’r rhain fel deunyddiau cyfeirio ac atgoffa pan fydd plant yn chwarae yn y gwahanol ardaloedd, fel ardaloedd creadigol, chwarae rôl, symud a pherfformio, i ddangos ymadroddion cywir a chefnogi eu hatebion.

Gwna ymarferwyr ddefnydd da iawn o adnoddau a ddarperir gan Swyddog y Gymraeg ar gyfer yr awdurdod lleol, Athro Ymgynghorol a Swyddog Datblygu’r Lleoliad.  Mae’r rhain yn darparu her barhaus ac yn cefnogi dealltwriaeth ymarferwyr ymhellach, gan gynorthwyo cysondeb a chywirdeb mewn atebion.  Enghraifft arall yw cronfa o hwiangerddi a chaneuon ar gyfer y sach ganeuon, gyda phosteri â darluniau a phropiau.

Mae ymarferwyr yn gweithio’n dda fel tîm i gynorthwyo ei gilydd â dealltwriaeth a chyflwyno geirfa Gymraeg newydd, a manteisio ar yr aelod o staff sy’n siarad Cymraeg yn rhugl.  Mae pob un ohonynt yn fodelau iaith da ac yn datblygu dealltwriaeth a defnydd y plant o’r Gymraeg yn eithriadol o dda.  Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, mae ymarferwyr wedi gwneud defnydd gwell o’u harsylwadau o ddatblygiad medrau Cymraeg plant wrth gynllunio gweithgareddau a diwygio gweithgareddau dyddiol arferol i sicrhau dilyniant.  O ganlyniad, mae ymarferwyr yn cyflwyno geirfa Gymraeg mewn amrywiaeth o dasgau â ffocws ar draws gwahanol feysydd dysgu, er enghraifft iaith fathemategol fel enwi siapiau, iaith mesurau, a gweithgareddau crefft fel lliwiau ac enwau deunyddiau.

Mae arweinwyr yn gwerthuso eu cynnydd gan ddefnyddio dogfen ‘Y Cynnig Gweithredol’ ac mae canlyniad y broses hon yn cefnogi eu ffocws parhaus ar ddatblygu darpariaeth Gymraeg.  Cryfder arall o ran y ddarpariaeth Gymraeg yw’r gweithgareddau o fewn y rhaglen bontio a sefydlwyd ar y cyd â’r ysgol gynradd leol a’r Cylch Meithrin cyfagos yn y pentref, fel Diwrnod y Llyfr, Dydd Gŵyl Dewi, Gŵyl y Cynhaeaf a chyngherddau Nadolig. 

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith cynaledig ar ddatblygu darpariaeth Gymraeg wedi sicrhau bod staff yn hyderus yn eu medrau Cymraeg, ac yn cynnig darpariaeth o ansawdd uchel i blant.  O ganlyniad, mae’r rhan fwyaf o blant yn gwneud cynnydd rhagorol o ran deall a defnyddio’r Gymraeg bob dydd wrth iddynt chwarae.  Mae gan ymarferwyr ddisgwyliadau uwch ohonyn nhw eu hunain, ac o atebion plant, ac maent yn gynyddol hyderus yn cywiro atebion a phatrymau iaith. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhennir arfer â staff a lleoliadau eraill trwy gyfarfodydd rhwydwaith a digwyddiadau hyfforddi.  Mae Athro Ymgynghorol yr ALl a Swyddog y Gymraeg yn rhannu arfer yn ystod ymweliadau cymorth â lleoliadau eraill, ac yn ystod digwyddiadau hyfforddi.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Cylch chwarae sy’n cael ei redeg yn wirfoddol i blant rhwng dwy a phedair oed yw Cylch Chwarae Aber-porth, sydd wedi’i leoli ym mhentref arfordirol Aber-porth, Ceredigion, ac mae o fewn ardal Dechrau’n Deg.  Mae pedwar aelod o staff amser llawn a dau aelod o staff rhan-amser.  Mae dau aelod o staff yn rhannu’r rôl arwain.  Bu un arweinydd yn ei rôl er mis Medi 1985 a’r llall er mis Medi 2017.  Mae’r lleoliad wedi’i gofrestru ar gyfer 21 o blant, ac adeg yr arolygiad, roedd naw o blant yn derbyn addysg gynnar a ariennir.  Cynhelir sesiynau bob bore, yn ystod y tymor ysgol am bum niwrnod bob wythnos. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector

Mae ymarferwyr yng Nghylch Chwarae’r Blynyddoedd Cynnar Aber-porth yn cynllunio’n greadigol i ddarparu gweithgareddau hwyliog ac ysgogol sy’n deillio o ddiddordebau a chwestiynau plant, ac yn eu meithrin.  Mae ymarferwyr yn myfyrio a gwerthuso safonau a darpariaeth yn drylwyr yn barhaus i nodi cryfderau a gwneud newidiadau i sicrhau eu bod yn bodloni anghenion pob un o’r plant.  Mae hyn yn amlwg iawn yn eu darpariaeth i ddatblygu medrau creadigol a chorfforol plant.

Sylwodd ymarferwyr fod plant yn mwynhau gweithgareddau oedd yn canolbwyntio ar ddatblygiad creadigol, ond nid oedd y trefniant o ran darpariaeth barhaus yn rhoi digon o gyfleoedd iddynt ymgymryd â gweithgareddau yn annibynnol a datblygu ystod ehangach o fedrau. 

Nid oes gan y lleoliad unrhyw ofod llif rhydd yn yr awyr agored, ac felly mae ymarferwyr yn cynllunio darpariaeth datblygiad corfforol yn ofalus ac yn fwriadol iawn i sicrhau datblygiad medrau amrywiol pob un o’r plant.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Yn ystod y sesiynau hyn, mae plant yn symud yn rhydd rhwng ardaloedd darpariaeth barhaus fanylach a thasgau â ffocws sy’n cael eu cefnogi a’u herio gan ymarferwyr trwy arsylwadau, holi medrus a rhyngweithio.  Bu ymarferwyr yn adolygu eu hardaloedd darpariaeth barhaus, a nodwyd bod angen ailgyflwyno ardal berfformio i ddatblygu iaith a hyder plant wrth siarad â phobl eraill, canu a pherfformio gan ddefnyddio offerynnau cerdd.  Y datblygiad mwyaf arwyddocaol oedd gwella ansawdd yr ardal darpariaeth barhaus greadigol i gynnig amrywiaeth ehangach i blant o weithgareddau annibynnol a mwy o gyfleoedd i wneud dewisiadau a phenderfyniadau.  Fe wnaethant flaenoriaethu cyllid ac aildrefnu dodrefn er mwyn cael mwy o ofod llawr a gweithgareddau pen bwrdd i’w gwneud wrth sefyll.  Buont yn didoli, archwilio, prynu ac aildrefnu adnoddau yn ôl lliw a math, fel deunyddiau uno – glud, tâp – a gwneud yn siŵr fod yna ystod ddigonol a hygyrch.  I ddechrau, fe wnaethant gynnwys deunyddiau a oedd yn gyfarwydd i’r plant, a buont yn arsylwi plant yn defnyddio’r ardal i benderfynu pa adnoddau y byddent yn cael gwared arnynt neu’n eu hychwanegu i wella dysgu a datblygiad medrau pellach.  Mae ymarferwyr yn sylwi ar bwy sy’n defnyddio’r ardal hefyd, ac yn gwneud addasiadau i annog plant eraill i ddefnyddio’r ardal.  Mae datblygiad medrau yn amlwg iawn o fewn yr arsylwadau hyn, ac mae ymarferwyr yn defnyddio’r rhain i gynllunio gwelliannau pellach, er enghraifft yn ychwanegu amrywiaeth well o drwch cerdyn neu fel tasgau dilynol â ffocws, er enghraifft gweithgaredd medrau siswrn. 

Darpariaeth ar gyfer datblygiad corfforol

Mae’r ardal greadigol yn rhoi mewnwelediad gwell i ymarferwyr ar ddatblygiad a chynnydd medrau echddygol manwl plant hefyd.  Caiff datblygiad medrau echddygol mawr ei gynllunio’n fwriadol trwy weithgaredd symud bob dydd a thrwy sefydlu ardal darpariaeth barhaus Jabadao ar gyfer symud.  Er gwaethaf heriau’r adeilad o ran dim mynediad at ardal awyr agored llif rhydd, mae ymarferwyr yn gwneud defnydd rheolaidd o ofodau awyr agored cyfagos yn rheolaidd, fel ardal chwarae pob tywydd yr ysgol leol, y traeth a pharc y pentref.  Cyn ymweld, mae ymarferwyr yn cynllunio gweithgareddau pwrpasol o ansawdd uchel trwy amrywiaeth o gemau hwyliog a chyffrous.  Mae’r rhain yn targedu datblygiad medrau corfforol penodol yn ogystal â medrau ar draws meysydd dysgu eraill, er enghraifft ymwybyddiaeth ofodol, gwahanol symudiadau teithio, addasu cyflymdra a chyfeiriad, cydsymud, gwrando, cyfrif, a mynegi a rheoli emosiynau. 

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae gallu plant i ddewis deunyddiau creadigol a gwneud penderfyniadau wedi gwella’n fawr.  Mae eu mwynhad a’u lefel uchel o annibyniaeth yn amlwg iawn, yn ogystal â’u medrau corfforol echddygol manwl sy’n datblygu.  Gallant ddyfalbarhau, dangos gwydnwch, canolbwyntio am gyfnodau hwy a chynhyrchu ystod ehangach o waith creadigol yn annibynnol.  Maent yn fwy hyderus yn arbrofi â’u syniadau eu hunain ac yn datrys problemau sy’n codi.  Maent yn cynorthwyo plant eraill yn hyderus wedi iddynt ddarganfod a dysgu pethau eu hunain, fel defnyddio mwy o lud wrth lynu deunyddiau.  Mae mwy o blant yn defnyddio’r ardal, ac maent yn datblygu amrywiaeth ehangach o fedrau ac yn cynhyrchu samplau creadigol o waith. 

Mae ymwybyddiaeth ofodol plant, eu rheolaeth o’u corff a’u cydsymud yn datblygu’n raddol dda, gan gynnwys plant ag anghenion dysgu ychwanegol.  Mae hyn yn amlwg pan fyddant yn defnyddio gofodau awyr agored mwy, yn ogystal â’u gofod agored dan do ac ardal symud Jabadao.

Mae’r gweithgareddau hyn yn targedu datblygiad medrau corfforol penodol yn llwyddiannus, yn ogystal â medrau ar draws meysydd dysgu eraill.  Mae ymarferwyr yn mynychu hyfforddiant arbenigol penodol i ddiweddaru eu gwybodaeth a’u medrau a sicrhau bod y ddarpariaeth yn cefnogi a bodloni anghenion pob un o’r plant, yn enwedig plant ag anghenion dysgu ychwanegol.  Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, mae ymarferwyr wedi gwneud defnydd gwell o’u gwybodaeth am ddatblygiad medrau plant a’u harsylwadau wrth gynllunio cyfleoedd gwell ar draws y ddarpariaeth barhaus, gan gynnwys darpariaeth ar gyfer datblygu medrau.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhennir arfer â staff a lleoliadau eraill trwy gyfarfodydd rhwydwaith a chylchlythyrau, er enghraifft Dechrau’n Deg, y Cynllun Cyn-ysgol Iach a Chynaliadwy.  

Mae Athrawon Ymgynghorol yr ALl a Dechrau’n Deg yn rhannu ffotograffau a phytiau fideo yn ystod ymweliadau cymorth â lleoliadau eraill, ac yn ystod hyfforddiant.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Cylch Meithrin Hermon yn lleoliad cyfrwng Cymraeg sy’n cyfarfod yng Nghanolfan Hermon ym mhentref Hermon ger Crymych, yn awdurdod lleol Sir Benfro.

Mae’r lleoliad yn darparu addysg a gofal i blant rhwng dwy a phedair oed o ddydd Llun i ddydd Iau, o 9am tan 12pm yn ystod y tymor.  Mae wedi’i gofrestru i dderbyn hyd at 17 o blant mewn sesiwn.  Mae 13 o blant yn derbyn addysg gynnar a ariennir yn y lleoliad ar hyn o bryd.  Daw’r rhan fwyaf o’r plant o gartrefi Saesneg eu hiaith.  Nid oes yna unrhyw blant ag anghenion dysgu ychwanegol a nodwyd yn mynychu’r lleoliad ar hyn o bryd.  Caiff y lleoliad ei redeg gan dri aelod o staff.

Cyd-destun a chefndir

Mae Cylch Meithrin Hermon yn lleoliad cyfrwng Cymraeg hwyliog a bywiog, ag iddo awyrgylch croesawgar a chynhwysol.  Er mwyn gwneud y lleoliad yn gynaliadwy, addaswyd cofrestru i gynnwys plant dwy oed.  Wrth i faint a chyfansoddiad y grŵp newid, canfuwyd bod y lleoliad wedi mynd yn fwy swnllyd, ac nid oedd plant yn gwrando ar ei gilydd nac ar yr ymarferwyr yn ddigon da bob amser.  Roedd angen iddynt ddod o hyd i strategaeth i helpu rheoli ymddygiad plant yn llwyddiannus, a’u helpu i ddatblygu medrau gwrando effeithiol a medrau cymdeithasol cryf, fel y gallent uniaethu’n dda â’i gilydd yn y lleoliad.  I ddechrau, penderfynodd ymarferwyr ddefnyddio pypedau i ddal sylw plant yn ystod amser cylch.  Wedyn, aeth arweinydd y lleoliad ar gwrs hyfforddi i ddysgu am wahanol ddulliau rheoli ymddygiad.  Roedd y cwrs yn cynnwys hyfforddiant ynglŷn â sut i ddefnyddio pypedau i ddatblygu medrau personol a chymdeithasol plant, a chefnogi eu lles.  Fe wnaeth hyn helpu i ddeall potensial llawn defnyddio pypedau, ac ysbrydolwyd ymarferwyr i wneud mwy.  Fe wnaethant gyflwyno pyped crwban y môr yn ystod amser cylch, sy’n cuddio yn ei gragen os oes gormod o sŵn neu ymddygiad afreolus yn y grŵp.  Mae’n dweud wrth y plant sut mae’n teimlo ac yn eu hannog nhw i ddweud wrtho ef sut maen nhw’n teimlo hefyd.  Mae hyn yn eu helpu i ddechrau deall eu hemosiynau a sut i uniaethu â phlant eraill yn y grŵp.  Bu’n llwyddiant mawr, ac fe gaiff ei ddefnyddio trwy gydol y sesiwn erbyn hyn, nid yn ystod amser cylch yn unig.

Disgrifiad a natur y strategaeth a’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer sy’n arwain y sector

Mae ymarferwyr wedi gwneud y pypedau yn rhan ganolog o’r drefn ddyddiol.  Caiff plant eu hannog i ryngweithio â nhw yn rheolaidd, ac maent wedi dod mor gyfarwydd â’r pypedau fel bod y rhan fwyaf ohonynt yn hapus i siarad â nhw am sut maent yn teimlo.  Pan fydd Colin yn cuddio yn ei gragen, mae’r plant yn gwybod bod rhywbeth wedi achosi iddo fod yn ddigalon.  Mae hyn yn eu hannog i feddwl am sut mae plant eraill yn teimlo, ac am effaith eu gweithredoedd ar bobl eraill.  Wedyn, cânt eu hannog i feddwl am yr hyn y gallant ei wneud i wella’r sefyllfa.  Os bydd plant yn dechrau mynd yn rhy swnllyd neu’n cynhyrfu ei gilydd, mae ymarferwyr yn dod â Colin allan ac yn dangos i’r plant ei fod yn cuddio yn ei gragen.  Yn aml, mae plant yn ymateb ar unwaith am eu bod eisiau i Colin fod yn hapus.  Mae ymarferwyr yn defnyddio Colin i helpu hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol trwy ofyn iddo ddweud pan fydd plentyn yn haeddu sticer i ddathlu pa mor dda y mae’n gwneud ac awgrymu pwy ddylai fod yn helpwr y diwrnod. 

Mae’r pypedau’n mynd ar deithiau gyda’r lleoliad, ac fe’u defnyddir i helpu plant llai hyderus i ymdopi â sefyllfaoedd newydd.  Maent yn helpu cyflwyno testunau a syniadau newydd i’r plant, er enghraifft i ddechrau dysgu am wahanol ddiwylliannau a thraddodiadau.  Bydd gwahanol blant yn mynd â Colin adref gyda nhw bob wythnos.  Mae hyn yn helpu datblygu cysylltiadau cryf â rhieni a gwybod sut gallant gynorthwyo eu plant i ddatblygu medrau cymdeithasol a medrau cyfathrebu penodol.  Mae plant yn dewis gweithgaredd yn ymwneud â Colin gartref, neu cânt eu harwain tuag at weithgaredd y credir y bydd yn hynod ddefnyddiol ar gyfer y plentyn.  Pan fyddant yn dod â Colin yn ôl, caiff plant eu hannog i siarad am yr hyn wnaethon nhw gyda’i gilydd.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae defnyddio’r pypedau wedi helpu creu ethos teuluol cynnes a chroesawgar yn y lleoliad.  Caiff ymddygiad plant ei reoli mewn ffordd gadarnhaol ac adeiladol, a defnyddir strategaethau yn gyson.  O ganlyniad, mae bron pob un o’r plant yn deall sut y disgwylir iddynt ymddwyn, ac y dylent fod yn barchus ac ystyriol o’i gilydd.  Er enghraifft, maent yn deall bod angen iddynt reoli eu hymddygiad os bydd Colin yn encilio i’w gragen am fod gormod o sŵn.  Mae bron pob un o’r plant yn dod yn ymwybodol o wahanol deimladau ac emosiynau, ac maent yn dechrau deall sut i fynegi’r rhain yn briodol. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r lleoliad yn gweithio’n agos gyda lleoliadau cyfrwng Cymraeg eraill yn yr ardal, ac maent yn cyfarfod â’i gilydd i rannu syniadau ac arferion.  Rhannwyd strategaethau â lleoliadau eraill sy’n cynnig addysg a ariennir ledled y sir yn ystod cyfarfod rhwydwaith rheolaidd.  Mae athrawon cyswllt yr awdurdod lleol yn annog ymarferwyr eraill i ymweld â’r lleoliad i weld arfer dda.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Fabanod y Foryd ym Mae Cinmel yn awdurdod lleol Conwy.  Mae gan yr ysgol 225 o ddisgyblion rhwng tair a saith oed, gan gynnwys 50 o ddisgyblion rhan-amser yn y dosbarth meithrin.  Mae wyth dosbarth yn yr ysgol.

Cyfran gyfartalog y disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim dros y tair blynedd ddiwethaf yw tua 29%.  Mae hyn yn uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 19%.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol.  Mae’r ysgol wedi nodi bod gan 35% o’i disgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd ymhell uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.

Dechreuodd y pennaeth dros dro yn ei swydd ym mis Medi 2017.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae ymchwil yn dangos mai asesu ffurfiannol effeithiol yw un o’r ffactorau pwysicaf sy’n cyfrannu at lwyddiant mewn asesu crynodol.  Mae hyn oherwydd bod gan ddysgwyr syniad clir ynglŷn â sut beth yw gwaith rhagorol, a’r hyn y mae angen iddynt ei wneud i gyrraedd y safon hon.  Mae asesu ar gyfer dysgu yn helpu o ran gwneud dealltwriaeth a gwybodaeth ‘yn fwy gweladwy’, fel y mae John Hattie yn ei ddisgrifio.

Mae Ysgol y Foryd wedi ymchwilio ac arbrofi â llawer o wahanol agweddau ar strategaethau asesu ar gyfer dysgu, a thros gyfnod, mae wedi datblygu dull cyson, graddol ac arloesol sy’n gweithio i’r ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r defnydd effeithiol o strategaethau asesu ar gyfer dysgu yn cefnogi cynnydd a datblygiad disgyblion fel dysgwyr annibynnol.  Ar sail y gwaith gan James Nottingham, mae pob dosbarth yn dyfeisio pwll dysgu gyda’r disgyblion ar ddechrau’r flwyddyn academaidd, fel ffordd o addysgu’r disgyblion i wynebu heriau a defnyddio camgymeriadau yn gyfleoedd dysgu.

Caiff disgyblion adborth adeiladol er mwyn iddynt ddeall yr hyn y mae angen iddynt ei wneud i wella eu gwaith.  Bu polisi marcio ysgol gyfan sy’n syml ond yn ystyrlon i’r holl randdeiliaid yn allweddol i gael hyn yn gywir.  Mae disgyblion yn deall pan fyddant wedi gwneud rhywbeth cadarnhaol a phryd y gallant wella ar rywbeth trwy edrych ar liw marcio athrawon; pinc am gadarnhaol a gwyrdd am dwf.  Wedyn, rhoddir cyfle i ddisgyblion wella eu gwaith ar unwaith.

Mae pob dosbarth yn defnyddio ‘partneriaid siarad’ i alluogi disgyblion i weithio mewn parau i drafod eu dysgu a rhannu syniadau.  Cânt eu newid yn rheolaidd i fagu hyder mewn siarad a gwrando.  Mae ‘partneriaid siarad’ yn annog pob un o’r disgyblion i siarad, ac yn aml yn nodi camsyniadau yn gynnar. 

Mae’r ysgol yn credu y dylid rhoi’r ‘pŵer i ddysgu’ i ddisgyblion.  Penderfynodd pob un o’r staff ar chwech o bwerau dysgu, a dyfeisio enwau cymeriadau a storïau ar gyfer pob un ohonynt.  Datblygodd yr ysgol un stori ar y tro, gan ddechrau â gwasanaeth, wedi’i ddilyn gan weithgareddau ym mhob dosbarth i’w hyrwyddo a’u hatgyfnerthu yn y ‘pŵer dysgu’.  Mae bron pob un o’r disgyblion yn cyfeirio at y cymeriadau wrth ddisgrifio sut   gwnaethant ddysgu, er enghraifft ‘Gwen the gorilla gives it a go!’

Mae dysgu yn Ysgol y Foryd wedi’i seilio ar destunau ac yn cynnwys wythnosau ffocysedig yn seiliedig ar fedrau, gan gynnwys wythnos wyddoniaeth, wythnos y coetir ac wythnos y traeth.  Ar ddechrau pob testun, mae athrawon yn darganfod beth mae’r disgyblion yn ei wybod eisoes, ac mae’r disgyblion yn cyfrannu at y cynllunio gyda syniadau am yr hyn yr hoffent ei ddysgu a sut gallant gyflawni hyn.  Wrth i’r testun fynd rhagddo, mae’r athrawon a’r disgyblion yn cwblhau arddangosfa taith ddysgu i ddangos eu gwybodaeth newydd.  Mae cynllunio wedi’i arwain gan ddisgyblion wedi arwain at deithiau diddorol ac ymwelwyr â’r ysgol, ac mae wedi cynyddu ymgysylltiad disgyblion â’u dysgu eu hunain.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i ddefnyddio’r strategaethau asesu ar gyfer dysgu yn gyson, mae disgyblion yn dysgu’n annibynnol a gallant nodi’r hyn y mae angen iddynt ei wneud er mwyn gwella’u gwaith.  Maent yn hyderus wrth ddewis eu lefel eu hunain o her.  Canlyniad cadarnhaol gallu’r disgyblion i fyfyrio ar eu dysgu eu hunain a’i wella, er enghraifft, yw’r cynnydd yn nifer y disgyblion sy’n cyflawni deilliant 6 mewn datblygiad personol a chymdeithasol yn y cyfnod sylfaen.

Mae ethos yr ysgol gyfan wedi newid o ganlyniad i’r ymagwedd gyson tuag at asesu ar gyfer dysgu.  Mae gan ddosbarthiadau ‘ddiwylliant meddylfryd twf’ a gwerthfawrogir syniadau a barn disgyblion.  Adeiladir ar y dysgu, ac ni chaiff ei ailadrodd, sy’n sicrhau dilyniant cadarn trwy’r cyfnod sylfaen.  Rhoddir beirniadaeth adeiladol i ddisgyblion, sy’n eu galluogi i ‘dyfu eu hymennydd’.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhannu ei harfer dda gyda’r holl randdeiliaid trwy gyfarfodydd, diwrnodau agored, cylchlythyrau a Twitter.  Rhannwyd astudiaeth achos arfer effeithiol ar blatfform ‘G6’ y consortiwm i ysgolion yn y rhanbarth ei darllen a’i rhannu. 

Mae Ysgol y Foryd yn rhannu arfer dda sy’n ymwneud ag asesu ar gyfer dysgu ar draws y consortiwm.  Rhoddodd athrawon arweiniol gyflwyniadau i dros 100 o ysgolion, a rhoddodd y pennaeth gyflwyniadau i CALU (cynorthwywyr addysgu lefel uwch) a phenaethiaid fel rhan o’r gynhadledd CALU flynyddol.