Arfer effeithiol Archives - Page 38 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 
Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol wirfoddol a gynorthwyir 3-11 cyfrwng Saesneg yn awdurdod lleol Blaenau Gwent yw Ysgol Yr Eglwys yng Nghymru’r Santes Fair.  Mae’n darparu addysg yr Eglwys yng Nghymru ar gyfer cymuned Bryn-mawr a’r ardal ehangach.  Mae’r ysgol yn Esgobaeth Abertawe ac Aberhonddu.  Mae 248 o ddisgyblion ar y gofrestr.

Mae tua 12% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol mewn ysgolion cynradd, sef 18%.  Mae bron pob un o’r disgyblion yn siarad Saesneg fel eu mamiaith ac yn dod o gefndir gwyn, Prydeinig.  Nid yw unrhyw ddisgyblion yn rhugl yn y Gymraeg.

Mae gan ryw 12% o ddisgyblion anghenion addysgol arbennig.  Mae hyn yn is na’r ffigur cenedlaethol, sef 21%.  Cyfran y disgyblion sydd â datganiad o anghenion addysgol arbennig yw  1%.  Mae hyn islaw’r ffigur cenedlaethol, sef 2.4%.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mynychodd aelod o’r uwch dîm arweinyddiaeth, sydd hefyd yn arwain côr yr ysgol, lansiad digwyddiad ‘Cysylltu’r Cenedlaethau’ Ffrind i Mi ym mis Mehefin 2018, ac fe wnaeth hyn ei hysbrydoli i gysylltu â chartref gofal lleol i archwilio’r syniad i gôr yr ysgol ymweld, a datblygu côr rhwng y cenedlaethau, o bosibl.  Y prif nod i’r ysgol oedd ‘rhoi’n ôl’ i’r gymuned: gwella iechyd a lles yr oedolion hŷn a rhoi cyfle i’r plant ryngweithio â phobl eraill.  Byddai’r prosiect hefyd yn gweddu’n agos i raglen lles ac addysg yr ysgol, sy’n seiliedig ar werthoedd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae Côr yr Ysgol, sy’n cynnwys tua 45 o ddisgyblion (40% o gyfnod allweddol 2 / 20% o boblogaeth yr ysgol gyfan) yn ymweld â chartref gofal lleol bob wythnos i ymarfer ar y cyd â phreswylwyr.  Mae’r sesiwn yn cynnwys caneuon cynhesu, ymarfer caneuon eraill ac amser anffurfiol ar y diwedd i’r disgyblion sgwrsio a chymdeithasu â’r preswylwyr lleol.  Cymaint yw poblogrwydd y sesiynau, mae preswylwyr o gyfleusterau gofal eraill, aelodau teulu preswylwyr y cartref gofal ac aelodau eraill o’r gymuned yn mynychu.  Er enghraifft, mae Swyddogion Cymorth Cymunedol yr Heddlu yn mynychu’n rheolaidd ar gyfer y sesiynau. 

I ddechrau, amcan y côr rhwng y cenedlaethau oedd perfformio mewn cyngerdd cymunedol i goffáu canmlwyddiant y Cadoediad.  O ganlyniad i frwdfrydedd pawb sydd wedi cymryd rhan, mae’r côr wedi parhau i fynd o nerth i nerth, gan barhau i ymarfer bob wythnos a pherfformio’n rheolaidd mewn digwyddiadau cymunedol.  Mae’r prosiect rhwng y cenedlaethau yn parhau i ddatblygu elfennau pellach.  Mae grŵp iwcalili eisoes wedi’i sefydlu gydag ymarferion wythnosol, mae clwb garddio yn dechrau yn ystod yr Haf a bwriedir dechrau clwb coginio ar gyfer y misoedd i ddod.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae pawb sy’n mynychu yn mwynhau’r rhyngweithio a’r canu, ac mae staff y cartref gofal yn sylwi bod rhai o’r preswylwyr yn ‘dod yn fyw’ pan fydd y plant yn ymweld, gan mai’r côr bellach yw uchafbwynt yr wythnos i lawer o’r preswylwyr.  Mae staff yr ysgol wedi gweld disgyblion yn datblygu o ran hyder a hunan-barch fel rhan o’r prosiect trwy’r perfformiadau ar y cyd a’r rhyngweithio cymdeithasol.  Mae’r côr wedi rhoi cyfle gwerthfawr i ddisgyblion ymarfer a gwella medrau llythrennedd yn rheolaidd.  Mae’r disgyblion yn hynod falch o’u côr, ac mae hyn wedi cyfrannu’n dda at synnwyr disgyblion o werth a chyflawniad.  Ni ellir tanamcangyfrif gwerth y perthnasoedd a ffurfiwyd, ac fe gaiff anrhegion a chardiau pen-blwydd eu cyfnewid. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r côr wedi perfformio mewn nifer o ddigwyddiadau cymunedol, gan rannu’r gwaith da tra’n darparu cyfleoedd gwerthfawr i’r côr berfformio.  Mae’r côr hefyd wedi perfformio mewn cynadleddau rhwng y cenedlaethau, gan roi mwy o gyfle i roi enghraifft wirioneddol o waith rhwng y cenedlaethau i’r rhai sy’n mynychu.  Mae’r côr wedi cymryd rhan mewn ambell astudiaeth achos, gan gynnwys yr un ar gyfer yr Esgobaeth, a chwblhawyd fideo o’u gwaith yng Ngwanwyn 2019.  

Mae’r ysgol wedi defnyddio cyfryngau cymdeithasol hefyd i rannu’r arfer dda, ond mae hefyd yn dangos y mwynhad, y budd a’r gwerth a gaiff disgyblion a phreswylwyr y cartref gofal o’r prosiect arbennig hwn.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Drenewydd Gelli-farch ym mhentref Drenewydd Gelli-farch, bedair milltir y tu allan i dref Cas-gwent ar y ffin yn Sir Fynwy.  Mae 200 o ddisgyblion rhwng 4 ac 11 yn mynychu’r ysgol, mewn saith dosbarth un oedran.  

Y cyfartaledd tair blynedd ar gyfer disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim yw tua 1%, sydd ymhell islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Nodir bod gan ryw 15% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sy’n is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.

Daeth y pennaeth yn Bennaeth Gweithredol Ysgol Gynradd Drenewydd Gelli-farch a dwy ysgol arall yng Nghas-gwent am gyfnod o dair blynedd yn 2015.  Er mis Medi 2018, daeth y pennaeth gweithredol yn gydlynydd clwstwr ar gyfer clwstwr o ysgolion Cas-gwent, a dychwelodd i Drenewydd Gelli-farch i rannu’r brifathrawiaeth â’r Pennaeth Cysylltiol.  Penodwyd cyd-bennaeth parhaol gan y corff llywodraethol i rannu prifathrawiaeth yr ysgol yn 2017. 

Bu’r ysgol yn ysgol arloesi ar gyfer y celfyddydau mynegiannol, ac mae bellach yn parhau fel ysgol ddysgu broffesiynol yng nghonsortiwm y Gwasanaeth Cyflawni Addysg.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Bu’r tair ysgol o fewn Cynghrair Ysgolion Cynradd Cas-gwent yn cydweithio’n agos i greu arweinyddiaeth ddosrannol effeithiol ym mhob ysgol.  Cefnogwyd arweinyddiaeth ar bob lefel trwy sesiynau hyfforddi, dysgu a mentora pwrpasol.  Ymgymerodd arweinwyr â monitro ar y cyd ar draws y tair ysgol, gyda staff yn ymweld ag ysgolion ac ystafelloedd dosbarth ei gilydd i rannu cynllunio ac arferion.

Mae’r tair ysgol yn rhannu adnoddau, fel trefnu darpariaeth llyfrgell a rennir a hyfforddiant ar y cyd, ac yn fwy diweddar, defnyddio adnoddau TG y clwstwr.   Daeth y brifathrawiaeth weithredol i ben yn naturiol pan sefydlwyd arweinyddiaeth gynaledig ar draws yr ysgolion.  Arweiniodd hyn at rannu’r dysgu o’r gynghrair â’r clwstwr o ysgolion sy’n bwydo a chanolbwyntio o’r newydd ar waith y clwstwr trwy adeiladu ar brofiad y gynghrair.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Roedd penodi cydlynydd clwstwr yn allweddol i yrru cydweithio fel clwstwr.  Roedd hyn yn golygu penodi arweinydd dynodedig i wneud yn siŵr fod y cynllun yn cael ei gyflwyno’n effeithiol o fewn graddfeydd amser, a sicrhau deilliannau cadarnhaol.  

Dyma beth yw rôl cydlynydd y clwstwr:

  • gyrru cynllun cytûn y clwstwr gyda’i ffocws ar addysgu a dysgu, arweinyddiaeth, lles, datblygiad proffesiynol, pontio a chymedroli  
  • cydlynu a rheoli adolygiadau cymheiriaid y clwstwr, a choladu hunanwerthusiad a chynllun gweithredu ar gyfer pob adolygiad i fwydo i gynllun y clwstwr
  • mynychu cyfarfodydd rheolaidd gyda grŵp o lywodraethwyr llywio, gyda chynrychiolaeth o bob corff llywodraethol, darparu adroddiad yn unol â’r cynllun ac ymateb i her o ran gweithio fel clwstwr
  • mynychu cyfarfodydd llywio penaethiaid y clwstwr i adrodd ar gynnydd y cynllun, a diwygio’r cynllun fel y cytunwyd
  • cynnal diwrnod hyfforddi ar gyfer staff y clwstwr bob blwyddyn, gan alluogi pob un o’r staff i gyfrannu at gynllun y clwstwr a’i flaenoriaethau

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Penodi cydlynydd y clwstwr

Mae’r ysgol yn credu bod “Bodolaeth rôl ddynodedig ag amser wedi’i neilltuo wedi cael effaith wirioneddol ar ein gallu i weithio gyda chyflymdra yn ogystal â bwriad.  Er enghraifft, mae’r adborth o’r adolygiadau cymheiriaid wedi lledaenu yn gamau gweithredu yn gyflymach na’r hyn sydd efallai’n arferol.  Gallwn roi strategaethau ar waith ar draws y clwstwr yn fwy effeithiol, a gyda mwy o ffocws.  O ran gweithio fel clwstwr, mae rôl rhywun i yrru gwaith y cynllun wedi golygu ein bod wedi gallu rhoi blaenoriaethau strategol ar waith, fel hyfforddiant ar gyfer arweinwyr canol, yn gyflymach o lawer.  Mae gwaith y cydlynydd wedi ychwanegu at rôl y cadeirydd yn dda iawn ac wedi ychwanegu gallu at ein grŵp.  Mae gan gydlynydd y clwstwr allu ychwanegol mewn cefnogi gwelliant, ac mae wedi hwyluso’r camau gweithredu a drafodwyd yng nghyfarfodydd penaethiaid y clwstwr, er enghraifft o ran sicrhau cysondeb gwell mewn arferion ynghylch cymedroli Blwyddyn 6 a Blwyddyn 9, a sicrhau bod cynorthwyydd plant sy’n derbyn gofal y clwstwr yn cael ei ddefnyddio’n effeithiol ym mhob ysgol,  gan uchafu deilliannau ar gyfer y disgyblion targedig, yn enwedig o ran pontio.  Mae llywodraethwyr llywio sy’n cynrychioli pob corff llywodraethol yng Nghas-gwent yn meddu ar ddealltwriaeth glir o rôl cydlynydd y clwstwr, a gallant hysbysu eu cyrff llywodraethol eu hunain a dwyn cydlynydd y clwstwr i gyfrif am gynnydd y cynllun”.

Adolygiadau cymheiriaid y clwstwr

Ar y cychwyn, cynhaliwyd yr adolygiadau gan benaethiaid yn edrych ar gryfderau a meysydd i’w datblygu yn yr ysgolion, a myfyrio ar hunanwerthusiad yr ysgolion eu hunain.  Galluogodd hyn y penaethiaid i rannu eu cryfderau a cheisio cymorth ar gyfer unrhyw feysydd i’w datblygu.  Hefyd, cryfhaodd y berthynas rhwng penaethiaid y clwstwr a’r ymdrech tuag at fwy o gydweithio ystyrlon.  Buan y datblygodd hyn yn drefn lle roedd uwch arweinwyr yn arwain adolygiadau gydag arweinwyr canol.  Mae adolygiadau diweddar wedi cynnwys y rheiny ar gyfer datblygu medrau disgyblion mewn llythrennedd, mathemateg a gwyddoniaeth, ac ar gyfer datblygu gweithdrefnau i gryfhau pontio, anghenion dysgu ychwanegol a chynhwysiant.  Dyma beth yw effaith yr adolygiadau hyn:

  • datblygiad proffesiynol effeithiol a rhannu arfer ar draws y clwstwr
  • gwerthusiadau yn seiliedig ar dystiolaeth sy’n arwain at flaenoriaethau ar gyfer cynllun gweithredu’r clwstwr

Datblygiad Arweinyddiaeth Ganol

Mae cyfres o weithdai rhyngweithiol, dan arweiniad cydlynydd y clwstwr, yn arwain a chefnogi datblygiad arweinyddiaeth.  Mae’r hyfforddiant hwn yn archwilio rôl arweinwyr canol ac yn cefnogi eu gallu i greu hunanwerthusiadau gonest a chynlluniau datblygiad craff yn seiliedig ar dystiolaeth wedi’i thriongli o graffu.  Mae’r rhan fwyaf o arweinwyr canol cynradd, a lleiafrif o rai uwchradd, wedi cwblhau hyfforddiant y clwstwr ar gyfer arweinwyr canol.  Llwyddodd y sesiynau i wella medrau arweinwyr canol tra’n darparu cyfleoedd iddynt ddysgu oddi wrth ei gilydd.  Mae cymryd rhan mewn craffu ar draws y clwstwr wedi galluogi’r arweinwyr i rannu arferion a nodi blaenoriaethau’r clwstwr neu flaenoriaethau ysgolion unigol.

Ar draws grwpiau meysydd dysgu a phrofiad y Clwstwr

Mae pob un o’r staff cynradd ar draws y clwstwr ac arweinydd canol a enwyd o’r ysgol uwchradd yn gysylltiedig â grŵp meysydd dysgu a phrofiad.  Maent yn cyfarfod bedair gwaith y flwyddyn, dan arweiniad arweinydd dysgu proffesiynol.  Maent yn rhannu arferion ac arloesedd tuag at y meysydd dysgu a phrofiad newydd.  Mae’r grwpiau hyn wedi datblygu perthnasoedd cryf rhwng staff ar draws y clwstwr, gan arwain at rwydwaith defnyddiol o weithwyr proffesiynol.  Cyflwynodd pob grŵp meysydd dysgu a phrofiad i’r clwstwr y gwaith roeddent wedi’i wneud tuag at ymgorffori’r pedwar diben a rhannu addysgeg ac arferion, yn ogystal â rhannu eu blaenoriaethau ar gyfer y flwyddyn i ddod.  O ganlyniad i’r rhwydwaith hwn, mae’r ysgol wedi cynnal sawl prosiect llwyddiannus ar draws y clwstwr, fel dysgu byd-eang, celf a phrosiect y celfyddydau mynegiannol ar gyfer disgyblion mwy abl a thalentog.

Cynnydd Dysgu o Flwyddyn 6 i Flwyddyn 7

Pennwyd mai llyfrau Blwyddyn 6 fyddai’r man cychwyn ar gyfer dysgwyr ym Mlwyddyn 7, gyda staff yn gallu myfyrio ar ymdriniaeth, cyflwyniad a medrau llythrennedd a rhifedd.  Ar ddiwedd yr hanner tymor cyntaf, bu cydlynydd y clwstwr yn craffu ar lyfrau ac yn rhannu adborth â staff Blwyddyn 6 a 7.  Mae’r monitro a’r sgyrsiau proffesiynol wedi cael effaith gadarnhaol ar safonau mewn Saesneg a mathemateg, a datblygiad medrau llythrennedd a rhifedd ar draws y cwricwlwm ym Mlwyddyn 7.  Cryfhawyd hyn ymhellach trwy gysylltiadau’r meysydd dysgu a phrofiad a’r adolygiadau cymheiriaid sydd wedi bwydo i flaenoriaethau a chydweithio.  Er enghraifft, arweiniodd yr adolygiad llythrennedd at gytundeb i ddefnyddio nodiadau ‘gludiog’ i ddisgyblion ‘lunio cwestiwn’ i’w hathrawon am rywbeth penodol yn eu hysgrifennu.  Ar ôl hyn, mae athrawon yn rhoi adborth i ddisgyblion ynglŷn â’r cwestiwn. 

Rheolwr Busnes ar y Cyd

Fel rhan o’u cynllun clwstwr, mae rheolwr busnes yn yr ysgol uwchradd yn gweithio ar draws yr ysgolion cynradd am ddiwrnod yr wythnos.  Fel rhan o ddiwrnod hyfforddi, cyfarfu pob un o’r staff gweinyddol i drefnu sesiynau gweinyddu rheolaidd ar gyfer y clwstwr i rannu arfer, a dysgu ac arloesi gyda’i gilydd.  Mae gan dîm gweinyddu’r clwstwr rwydwaith cryf lle maent yn rhannu arfer ac yn ceisio gwerth am arian.  Mae’r ysgolion wedi gwneud arbedion ariannol trwy gydweithio ac adnewyddu contractau a chwilio am gyflenwyr eraill.

Lles

Cydlynydd y clwstwr yw arweinydd dysgu proffesiynol ac arweinydd lles y clwstwr.  Mae hyn wedi cynyddu gallu ar draws y clwstwr.  Mae’r cydlynydd yn gweithio’n agos gyda’r ysgolion, gan ledaenu gwybodaeth genedlaethol a rhanbarthol, yn ogystal â sicrhau bod holl ysgolion y clwstwr yn cael hyfforddiant o’r un ansawdd, er enghraifft mewn profiadau niweidiol yn ystod plentyndod a thestunau eraill.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

  • Mae’r ysgol wedi cyflwyno eu harferion adolygu cymheiriaid yn nigwyddiadau amrywiol y consortiwm ac mewn ysgolion ar draws y consortiwm.  Rhannodd cydlynydd y clwstwr arfer adolygu’r clwstwr gyda grŵp llywio rhanbarth y Gwasanaeth Cyflawni Addysg wrth ddatblygu eu system adolygu cymheiriaid.
  • Mae cydlynydd y clwstwr wedi cyflwyno hyfforddiant y clwstwr ar gyfer arweinwyr canol ar draws y consortiwm.
  • Rhannwyd astudiaeth achos clwstwr Cas-gwent ar draws y Gwasanaeth Cyflawni Addysg trwy eu cylchlythyr.

Mae cydlynydd y clwstwr wedi rhannu’r arsylwadau disgyblion a chymheiriaid ar draws y consortiwm, ac wedi cyfrannu at ddeunyddiau’r consortiwm ar gyfer gwella ysgolion a hunanwerthuso.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cefndir

Mae Ysgol Bryn Coch yn gwasanaethu tref Yr Wyddgrug a’r ardal gyfagos yn Sir y Fflint.  Mae 648 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, gan gynnwys 77 o ddisgyblion yn y dosbarth meithrin a 23 o ddisgyblion yn y dosbarthiadau adnoddau dysgu.

Cyd-destun

Nododd yr ysgol yr angen i sicrhau y caiff medrau disgyblion eu datblygu’n raddol yn y dosbarth awyr agored fel blaenoriaeth mewn Cynllun Gwella Ysgol blaenorol.  Neilltuodd arweinwyr amser yn ystod cyfarfodydd rheolaidd y cyfnod sylfaen i lunio cynllun gweithredu.  Cwblhaodd staff archwiliad o adnoddau awyr agored y cyfnod sylfaen, a chynllunio’n ofalus ar gyfer dilyniant ar draws y meysydd darpariaeth cyffredin.  Er mwyn sicrhau cysondeb a dilyniant, cymerodd yr ysgol y camau canlynol:

  • Lluniodd arweinwyr canol gynlluniau ar gyfer yr ardal darpariaeth barhaus ar gyfer holl grwpiau blwyddyn y cyfnod sylfaen, yn gysylltiedig â medrau ac adnoddau’r cyfnod sylfaen.
  • Er mwyn sicrhau cysondeb a safonau uchel, a chreu ymdeimlad o berchenogaeth ar y cyd, cydnabu arweinwyr ei bod yn hanfodol i’r holl staff gael hyfforddiant priodol.
  • Ceisiodd yr ysgol gyngor gan yr awdurdod lleol, a darparodd ymgynghorwyr hyfforddiant i’r holl staff.
  • Creodd staff adnoddau ar gyfer yr ardaloedd allanol a oedd yn raddedig ac yn caniatáu datblygu medrau disgyblion yn systematig.  Er enghraifft, yn y dosbarth meithrin, mae gan yr ardal chwarae dŵr gynhwysyddion o feintiau gwahanol ac, erbyn Blwyddyn 2, mae gan ddisgyblion silindrau mesur mwy ffurfiol gan ddefnyddio unedau safonol.
  • Mae arweinwyr yn blaenoriaethu gwariant ar adnoddau o ansawdd da sy’n cynnig cyfleoedd dysgu eang.  Er enghraifft, darparwyd blociau o ansawdd da ar gyfer pob grŵp blwyddyn.
  • Prynodd yr ysgol ddillad awyr agored ar gyfer holl staff y cyfnod sylfaen.

Mae darpariaeth estynedig o ansawdd da yn y dosbarth awyr agored yn y dosbarthiadau meithrin a derbyn.  Mae’r ysgol wedi cyfoethogi ei hamgylcheddau dysgu yn llwyddiannus yn nosbarthiadau Blwyddyn 1 a Blwyddyn 2 y cyfnod sylfaen, gan roi pwyslais cryf ar ddatblygu ardaloedd allweddol o ddarpariaeth estynedig a chynorthwyo staff i sgaffaldio chwarae yn yr ardaloedd hyn.

Y Blynyddoedd Cynnar

Mae plant yn archwilio’r ardal awyr agored yn rhydd.  Mae staff yn cyflwyno estyniadau bob wythnos, ar sail diddordebau disgyblion.

Meithrin

Nid oes unrhyw ‘amseroedd egwyl’ ffurfiol.  Mae un oedolyn yn gweithio yn yr awyr agored am wythnos gyfan ac yn cael dylanwad uniongyrchol ar gynllunio.  Mae hyn yn sicrhau cysondeb ac y caiff medrau ac estyniadau eu datblygu’n briodol.  Mae un oedolyn yn cefnogi mynediad rhwydd at bob ardal awyr agored.

Derbyn

Nid oes unrhyw ‘amseroedd egwyl’ ffurfiol yn ystod sesiwn y bore.  Mae dau oedolyn yn cynllunio, paratoi ac yn cynorthwyo’r plant yn y dosbarth awyr agored bob wythnos.  Mae un oedolyn yn gweithio mewn ardal benodol i ganolbwyntio’n benodol ar sgaffaldio dysgu’r plant wrth iddynt chwarae.  Mae un oedolyn yn cynorthwyo’r plant ar draws yr ardaloedd awyr agored eraill.

Blynyddoedd 1 a 2:

Mae system ‘rhyddlifo’ er mwyn i’r plant allu manteisio ar yr ardal awyr agored drwy’r dydd.  Mae’r ardaloedd darpariaeth barhaus wedi’u hen sefydlu ac maent yn parhau’n gyson am dymor ar y tro.  Mae staff yn cyfoethogi’r ddarpariaeth gan ddefnyddio gwybodaeth o arsylwadau ac awgrymiadau’r plant.  Mae oedolyn wedi’i (h)amserlenni ar gyfer pob sesiwn i gyfarwyddo, cynorthwyo a herio dysgwyr.  Mae naill ai her fathemateg neu iaith awyr agored y mae’n rhaid i bob disgybl ei chwblhau yn ystod yr wythnos.  Mae hyn yn sicrhau bod pob disgybl yn defnyddio’r dosbarth awyr agored ar ryw adeg.  Mae athrawon yn cynllunio’n ofalus er mwyn sicrhau bod disgyblion yn symud ymlaen yn eu dysgu wrth iddynt weithio yn y ddarpariaeth barhaus yn yr ardal awyr agored.  Er enghraifft, maent yn annog disgyblion yn y dosbarth meithrin i ddefnyddio iaith gymharol i fesur, fel ‘yn hirach na’ neu ‘yn fyrrach na’.  Mae disgyblion derbyn yn defnyddio mesuriadau ansafonol, er enghraifft olion traed.  Mae Blwyddyn 1 yn atgyfnerthu mesuriadau ansafonol ac yn dechrau cyflwyno mesuriadau safonol pan fydd y disgybl yn barod, ac mae Blwyddyn 2 yn canolbwyntio ar fesuriadau safonol ar gyfer y mwyafrif o ddisgyblion.

Effaith

Mae gallu manteisio’n barhaus ar ddosbarth awyr agored heriol, sydd wedi’i gynllunio’n dda, wedi cael effaith gadarnhaol ar ddysgu disgyblion.  Mae disgyblion yn elwa ar ddysgu yn yr awyr agored trwy ddatblygu eu medrau mewn amgylchedd ysgogol sydd wedi’i gynllunio’n dda ac sy’n manteisio i’r eithaf ar gyfleoedd am ddilyniant.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cefndir

Mae Ysgol Bryn Coch yn gwasanaethu tref Yr Wyddgrug a’r ardal gyfagos yn Sir y Fflint.  Mae 648 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, gan gynnwys 77 o ddisgyblion yn y dosbarth meithrin a 23 o ddisgyblion yn y dosbarthiadau adnoddau dysgu.

Dechreuodd y pennaeth presennol yn ei swydd yn Ionawr 2009.  Arolygwyd yr ysgol ddiwethaf yn Ionawr 2019.

Strategaeth a Gweithredu

Dros amser, mae arweinwyr yr ysgol wedi datblygu’r weledigaeth ar gyfer y modd y caiff yr ysgol ei rheoli.  Eu nod yw darparu cymuned hynod gynhwysol a chroesawgar sy’n meithrin disgyblion i fod yn ddysgwyr hapus, hyderus a gwydn, ac sy’n rhoi blaenoriaeth uchel i les staff.  Maent wedi cyflawni hyn trwy reoli newid yn effeithiol.

Mae strwythur rheoli’r ysgol yn caniatáu i arweinyddiaeth gael ei dosrannu a’i rhannu gan bron pob aelod o’r staff.  Mae hyn yn cynnwys y pennaeth, y dirprwy bennaeth, y cydlynydd anghenion dysgu ychwanegol a naw o benaethiaid blwyddyn.  Mae gan staff swydd ddisgrifiadau clir a gyd-drafodwyd.  Mae eu rheolwyr llinell yn cynnal adolygiadau blynyddol rheolaidd ar sail y safonau proffesiynol ar gyfer staff addysgu, ac ar sail rolau a chyfrifoldebau unigol ar gyfer staff cymorth.  Mae’r holl staff yn cael cyfleoedd gwerthfawr i ddysgu oddi wrth ei gilydd trwy rannu arfer dda, arsylwi ei gilydd yn addysgu a chymryd rhan mewn sgyrsiau proffesiynol bob hanner tymor yn ymwneud â’r safonau proffesiynol.  Trwy wneud hynny, a’u harfer o ddydd i ddydd, mae arweinwyr yn annog staff i nodi eu hanghenion hyfforddiant eu hunain a dod o hyd i gyfleoedd i ddatblygu, gan gynnwys ymweld ag ysgolion eraill, a thrwy hyfforddiant mewnol ac allanol.

Mae’r pennaeth a’r dirprwy bennaeth yn sicrhau bod cyfathrebu effeithiol ar draws yr ysgol yn flaenoriaeth, er mwyn sicrhau y caiff yr holl staff eu cynnwys mewn rhedeg yr ysgol o ddydd i ddydd a rheoli newid.  Mae hyn yn cael effaith rymus ar les staff.  Er enghraifft, bob pythefnos, mae’r uwch dîm rheoli yn cyfarfod â’r penaethiaid blwyddyn, wrth gael cinio a ddarperir gan yr ysgol, i drafod safonau a diweddariadau i ddyddiadur yr ysgol.  Mae cyfarfodydd staff wythnosol yn canolbwyntio ar ddysgwyr, a chyfarfodydd rheolaidd ar gyfer grwpiau blwyddyn a staff cymorth.  Mae arweinwyr yn defnyddio bwletinau wythnosol ac yn rhannu cofnodion yr holl gyfarfodydd yn gyflym ac yn effeithiol gan ddefnyddio llwyfan cyfathrebu, er mwyn sicrhau cyfathrebu effeithiol ar draws yr ysgol o ddydd i ddydd.  Mae lles staff wrth wraidd rheoli newid.  Mae hyn wedi’i ymgorffori yn null yr ysgol, gan gynnwys ymrwymiad i gynnal sgyrsiau agored, gwrando ar bryderon a safbwyntiau gwahanol, a pharodrwydd i gyfaddawdu, yn ôl yr angen.

Mae dull hynod gynhwysol ar gyfer datblygu’r ysgol.  Mae aelod staff o bob grŵp blwyddyn yn gyfrifol am arwain un o dri maes gwella a nodwyd yn y cynllun gwella ysgol o fewn eu tîm.  Mae’r ysgol yn cynnwys yr holl staff, o athrawon newydd gymhwyso i athrawon sydd wedi hen sefydlu yn eu gyrfaoedd.  Mae’n ategu eu datblygiad proffesiynol yn hynod effeithiol, yn enwedig o ran datblygu eu medrau dysgu proffesiynol o’r Safonau Proffesiynol newydd.  Mae gan flaenoriaethau amserlenni clir yn ystod y flwyddyn academaidd er mwyn sicrhau’r effaith fwyaf a lles staff a disgyblion.

Mae’r ysgol yn cynnwys yr holl randdeiliaid mewn rheoli newid, gan gynnwys llywodraethwyr, rhieni ac, yn bwysicaf oll, y disgyblion.  Mae disgyblion yn cyfrannu trwy bwyllgorau perthnasol llais y disgybl ac yn helpu i gynllunio’r hyn yr hoffent ei ddysgu.  Mae hyn yn sicrhau eu brwdfrydedd tuag at ddysgu.  Mae llywodraethwyr yn llawn cymhelliant, ac yn cynorthwyo a herio gweledigaeth yr ysgol yn arbennig o dda.

Effaith

Mae arweinyddiaeth gynhwysol a rheoli newid yn cael yr effaith fwyaf ar les staff sydd, yn ei dro, yn effeithio ar les disgyblion, sydd wrth wraidd eu gallu i ddysgu a chyflawni.

Daeth llawer o’r newidiadau diweddar, yn enwedig mewn perthynas â meysydd â blaenoriaeth yn y Cynllun Datblygu Ysgol, yn sgil staff yn teimlo eu bod wedi’u gorlethu gan nifer y gorchmynion a oedd arnynt ar unrhyw adeg.  O ganlyniad i’r newid diwylliant hwn, mae staff yn teimlo bod eu gwaith yn cael ei werthfawrogi.  Maent yn croesawu newidiadau sy’n helpu’r ysgol i symud ymlaen oherwydd eu bod yn teimlo eu bod yn cael eu cynnwys yn llawn yn y broses.  Mae hyn wedi galluogi’r ysgol i gyflawni ei gweledigaeth, sef ‘Our Happy, Caring Bryn Coch School’.

Sut rydym wedi rhannu ein harfer dda

  • Ysgrifennwyd astudiaeth achos i’w rhannu gyda chonsortiwm GwE
  • Rhannwyd yn uniongyrchol ag ysgolion eraill yn y consortiwm

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gymunedol Ynysowen wedi’i lleoli yn Aberfan, yn awdurdod lleol Merthyr Tudful.

Mae 275 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, gan gynnwys 46 o ddisgyblion sy’n mynychu’r dosbarth meithrin ar sail amser llawn, a 15 o ddisgyblion sy’n mynychu dwy ganolfan adnoddau dysgu a ddarperir gan yr awdurdod lleol.  Mae’r canolfannau adnoddau dysgu yn darparu ar gyfer disgyblion ag anghenion cymhleth a namau ar y clyw.

Dros y tair blynedd diwethaf, ar gyfartaledd, bu tua 30% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sy’n sylweddol uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol wedi nodi bod gan tua 37% o’i disgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Mae hyn yn uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Daw’r rhan fwyaf o ddisgyblion i’r ysgol â medrau iaith, rhifedd a chymdeithasol sy’n sylweddol is na’r disgwyl ar gyfer eu hoed.  Nid oes unrhyw ddisgybl yn siarad Cymraeg gartref.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae ethos cryf a chynaledig yr ysgol, sef ‘TEAM’ (Together Everyone Achieves More), yn rhoi cydweithio a chyfathrebu â disgyblion wrth wraidd ei holl brosesau.  Mae’r egwyddorion hyn, sydd wedi’u hymgorffori’n dda, yn sicrhau bod pob un o’r disgyblion yn cael cyfleoedd eang i gyfrannu at eu dysgu eu hunain, ac yn cael eu cynnwys yn weithredol ym mhob agwedd ar gynllunio i wella’r ysgol.

Yr hyn sydd wrth wraidd nodau’r ysgol yw’r gred y dylai disgyblion gael cyfleoedd i wneud penderfyniadau a fydd yn effeithio arnyn nhw a’u cyfoedion, eu caniatáu i ysgwyddo cyfrifoldeb a dysgu gwerthoedd allweddol a fydd yn eu harwain yn y modd y maent yn byw eu bywydau.  Mae’r cydberthnasoedd cadarnhaol yng nghymuned yr ysgol yn creu ethos o gydgyfrannu sy’n grymuso disgyblion i gymryd mwy o berchenogaeth dros y profiadau a roddir iddynt.  Mae’r cydberthnasoedd hyn yn hyrwyddo gwerth dysgu ac awydd i ddisgyblion ddod yn ddysgwyr gydol oes.

Mae’r arferion hyn, sydd wedi’u hymgorffori’n dda, wedi cael effaith sylweddol ar ddatblygu lles cymdeithasol ac emosiynol disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Er mwyn sicrhau cymuned gynhwysol y mae pob disgybl yn cymryd rhan ynddi, mae pob disgybl yng nghyfnod allweddol 2, yn ogystal â’r rhan fwyaf o ddisgyblion ym Mlwyddyn 2, yn chwarae rôl weithredol mewn cynorthwyo a gwella cymuned yr ysgol fel aelodau o grwpiau cyfrifoldeb amrywiol i ddisgyblion.

Mae’r bartneriaeth bwrpasol rhwng staff a disgyblion sy’n bodoli ym mhob un o’r grwpiau cyfrifoldeb yn sicrhau y caiff barnau’r holl ddisgyblion eu hystyried, yn hytrach na’r rhai sy’n fwy hyderus a chroyw yn unig.  Mae’r holl grwpiau cyfrifoldeb yn rhoi cyfleoedd eang i ddisgyblion ddatblygu eu medrau personol, trefnu, arweinyddiaeth a chyfathrebu ymhellach trwy gyd-destunau cyfoethog ac ystyrlon, sy’n eu galluogi i feithrin medrau gydol oes.

Mae grwpiau cyfrifoldeb disgyblion yn un agwedd yn unig ar lais y disgybl yn Ynysowen.  Mae Ynysowen yn sicrhau y caiff disgyblion bob cyfle i ddweud eu dweud.  Er enghraifft, cyn dechrau ar bwnc newydd, mae ymgynghori helaeth rhwng athrawon a disgyblion yn ymwneud â’r thema y mae disgyblion yn ei rhagweld, y mathau o weithgareddau yr hoffent ymgymryd â nhw mewn perthynas â’u thema ddewisol, a sut maent yn rhagweld cyfoethogi amgylchedd yr ystafell ddosbarth i adlewyrchu’r thema.  O ganlyniad, mae athrawon yn cynllunio rhaglen gynhwysfawr a blaengar o ddysgu, ac yn creu ystafelloedd dosbarth cyfoethog ac ysgogol sy’n adlewyrchu cyfraniadau disgyblion.   

Yn ogystal, gofynnir i ddisgyblion ystyried agweddau penodol ar thema yr oeddent yn teimlo eu bod wedi gweithio’n dda, a pha feysydd yr oeddent yn teimlo bod angen eu gwella ar ddiwedd pwnc.  Ar draws yr ysgol gyfan, mae disgyblion yn cyfrannu’n ddychmygus at eu dysgu eu hunain trwy fyfyrio ar weithgareddau wythnosol a’u gwerthuso.  Gofynnir am awgrymiadau priodol ar gyfer rhagor o weithgareddau, sy’n llywio cynllunio yn y dyfodol.

Mae disgyblion yn y cyfnod sylfaen yn cyfrannu’n uniongyrchol at y profiadau dysgu sy’n cael eu darparu iddynt mewn ardaloedd darpariaeth estynedig.  Mae athrawon yn datblygu syniadau disgyblion yn effeithiol ac, o ganlyniad, yn darparu gweithgareddau ysgogol ac annibynnol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r arfer gref a chynaledig o sicrhau bod llais y disgybl yn treiddio i bob agwedd ar waith Ysgol Ynysowen wedi cael effaith sylweddol ar ymgysylltiad disgyblion â’u dysgu, ac ar eu lles cymdeithasol ac emosiynol.  Mae disgyblion yn barod i ddysgu mewn gwersi ac yn caffael medrau a syniadau newydd yn gyflym.  Mae canlyniadau arolwg agweddau disgyblion blynyddol yr ysgol a holiaduron disgyblion yn dangos bod gan ddisgyblion agweddau rhagorol at yr ysgol a dysgu.

Mae gan staff a disgyblion berthynas waith hynod gadarnhaol a chynhyrchiol, sydd wedi’i seilio ar ddealltwriaeth o gydbartneriaeth a pharch rhwng y naill a’r llall.  Mae gan bob aelod o gymuned yr ysgol lais.  O ganlyniad, mae cydberthnasoedd cryf yn parhau i ffynnu ac mae gan ddisgyblion fwy o ddiddordeb a brwdfrydedd tuag at eu dysgu.  Mae hyn yn cyfrannu’n dda at safonau a lles disgyblion.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae arfer yr ysgol wedi’i rhannu’n eang o fewn y clwstwr o ysgolion lleol a thrwy staff yn ymweld ag ysgolion a darparwyr allanol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir ysgolion Carno, Glantwymyn a Llanbrynmair yn nhalgylch Machynlleth.  Mae’r tair ysgol wedi bod yn rhan o ffederasiwn ffurfiol ers Medi 2014.  Un pennaeth ac un corff llywodraethol sydd yn gweithredu ar draws y ffederasiwn gyda phennaeth cynorthwyol ym mhob safle.  Cymraeg yw prif gyfrwng y dysgu ym mhob ysgol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Sefydlwyd y Ffederasiwn o’r newydd ac felly roedd rhaid cyflwyno ac arbrofi ar ffyrdd tryloyw i rannu gwybodaeth, sefydlu systemau monitro a sicrhau bod disgyblion ar draws y ffederasiwn yn cael yr un cyfleoedd o ran yr addysgu.  Credai’r ysgol bod y pennaeth, penaethiaid cynorthwyol a’r llywodraethwyr law yn llaw yn hyrwyddo ethos o welliant parhaus ac mae hyn yn rhan annatod o wead y ffederasiwn.

Mae rhannu arweinyddiaeth a dosrannu cyfrifoldebau yn lleihau baich athrawon a phwysau arferol ar ysgolion bach gwledig mewn modd sydd yn ehangu profiadau proffesiynol a sicrhau safonau uchel.

Mae prosesau dosrannu arweinyddiaeth a chyfrifoldebau wedi ein galluogi i baratoi a chynllunio yn effeithiol ar gyfer y cwricwlwm newydd i Gymru.  Gan fod yr addysgu proffesiynol eisoes wedi ei sefydlu, mae staff yn barod i gynllunio gyda’r 4 diben yn sail i’r ddarpariaeth.  O ganlyniad, maent yn awyddus i arbrofi a chyflwyno cwricwlwm wreiddiol sydd yn cynnig her, creadigrwydd a chymorth i’r holl ddisgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r pennaeth yn gwneud defnydd effeithiol o’r holl ddata, yn ogystal â thystiolaeth monitro ar bob lefel, er mwyn bwrw ati’n syth i wneud gwelliannau.  Mae’r pennaeth, ynghyd â’r uwch dim rheoli a’r cydlynwyr yn cwblhau adroddiadau effaith ar bob un o flaenoriaethau’r cynllun datblygu ysgol yn dymhorol, ac yn sicrhau bod pob aelod o staff yn ymwybodol o’r hyn sydd angen ei wneud.

Mae gweithdrefnau’r ffederasiwn yn galluogi’r penaethiaid cynorthwyol i arwain ar feysydd strategol penodol ar draws y tair ysgol, yn ogystal â datblygu fel arweinyddion gweithredol allweddol o ddydd i ddydd yn eu hysgolion unigol.  Mae pob athro o fewn y ffederasiwn yn gydlynydd un maes, o leiaf, ac wedi’u paru yn ôl arbenigedd a diddordeb.  Mae cydlynwyr meysydd dysgu yn arwain yn effeithiol ac yn defnyddio eu harbenigedd i gynorthwyo staff eraill ar draws y tair ysgol.  Er enghraifft, maent yn dadansoddi data, arwain ar gynllunio, monitro cynnydd, craffu ar waith ac yn adrodd yn ôl mewn cyfarfodydd staff.  Maent hefyd wedi cefnogi staff dros dro er mwyn sicrhau bod y dysgu a’r addysgu yn parhau i fod o ansawdd cyson. 

Gwneir defnydd effeithiol o rwydweithiau llwyfan dysgu Hwb er mwyn i gydlynwyr rannu adnoddau, cynlluniau, adroddiadau monitro ac adroddiadau asesiadau effaith tymhorol.  Mae hyn yn sicrhau bod cyfathrebu tryloyw ar draws y tair ysgol.  Mae’r llywodraethwyr hefyd yn defnyddio Hwb er mwyn cael mynediad i’r polisïau, dogfennau hunanwerthuso ynghyd â’r cynlluniau datblygu ysgol. Mae adroddiadau monitro gan y llywodraethwyr, yn ogystal â chofnodion y corff a’r is-bwyllgorau i’w darllen ar Hwb.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae amserlen monitro manwl yn sail i waith y ffederasiwn.  Mae’r holl staff dysgu yn cael cyfleoedd i arsylwi arfer dda sydd o fewn y ffederasiwn ynghyd â chraffu ar waith ac yn cael cyfleodd cyson i gyfarfod â’i gilydd.  Mae hyn yn rhoi cyfleoedd mwy cyson o graffu a thrafod ansawdd na fyddai’n bodoli petai’r ysgolion ar wahân.  Mae’r cyfleoedd i drafod ac i rannu arferion da a chefnogi a herio ei gilydd yn fwy effeithiol o ganlyniad.  Mae’r cynllunio ar y cyd yn sicrhau bod cysondeb o ran y ddarpariaeth yn cynnwys ymwelwyr, ymweliadau a gweithdai a thrwy hyn yn annog brwdfrydedd disgyblion yn eu dysgu.  Mae’r athrawon yn rhannu adnoddau a thasgau ffocws.  Enghraifft o hyn ydy rhannu adnoddau ac offer gwyddonol a dyniaethau ynghyd â rhannu tasgau matiau mathemateg wreiddiol yn seiliedig ar themâu ac ystod o sgiliau ar gyfer ystod o allu.  

Dros amser mae adroddiadau craffu ar waith yn dangos datblygiad o ran safonau’r disgyblion.  Nodwedd amlwg o hyn ydy’r swmp o waith gwreiddiol ymestynnol sydd yn cael ei gyflawni gan ddisgyblion mewn cyfnod byr a’r cynnydd yn y nifer o ddisgyblion sydd yn cyrraedd deilliannau a lefelau uwch dros amser.  Mae’r tasgau ffocws yn defnyddio adnoddau pwrpasol wedi eu paratoi gan yr athrawon sydd hefyd yn cynnwys elfennau o weithgareddau sydd wedi eu dewis gan y disgyblion wrth ddilyn themâu tymhorol.  Mae’r heriau cyffrous sydd yn yr ardaloedd barhaus yn nosbarthiadau’r cyfnod sylfaen yn sicrhau bod disgyblion yn datblygu’n ddysgwyr annibynnol, hyderus.

Gyda nawdd gan Cyngor y Celfyddydau cynlluniwyd a chwblhawyd prosiect o’r enw ‘Elfennau’ ble bu cyfle i holl ddisgyblion cyfnoda allweddol 2 y ffederasiwn gyd weithio gydag artistiaid proffesiynol i ddatblygu medrau creadigol a llythrennedd.  Roedd hyn yn gyfle gwych i’r disgyblion ddatblygu sgiliau cymdeithasol a chydweithiol tu hwnt i’w hysgol unigol a chryfhau ethos y ffederasiwn.  Mae hefyd wedi arwain y ffordd mae’r athrawon nawr yn cynllunio ac yn defnyddio’r pedwar diben yn naturiol fel sail i’r dysgu.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

  • Pennaeth wedi rhannu arfer dda mewn cynhadledd i ysgolion ffederal consortiwm ERW
  • Cyflwyniadau i brifathrawon yr awdurdod lleol
  • Ysgolion tu fewn a thu allan i’r awdurdod lleol yn ymweld â’r ysgolion unigol
  • Pennaeth yn cefnogi arweinyddiaeth mewn ysgol o fewn yr awdurdod lleol
  • Athrawon wedi rhannu arfer dda mewn cyfarfod clwstwr 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir ysgolion Carno, Glantwymyn a Llanbrynmair yn nhalgylch Machynlleth.  Mae’r tair ysgol wedi bod yn rhan o ffederasiwn ffurfiol ers Medi 2014.  Un pennaeth ac un corff llywodraethol sydd yn gweithredu ar draws y ffederasiwn gyda phennaeth cynorthwyol ym mhob safle.  Cymraeg yw prif gyfrwng y dysgu ym mhob ysgol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Sefydlwyd y Ffederasiwn o’r newydd ac felly roedd rhaid cyflwyno ac arbrofi ar ffyrdd tryloyw i rannu gwybodaeth, sefydlu systemau monitro a sicrhau bod disgyblion ar draws y ffederasiwn yn cael yr un cyfleoedd o ran yr addysgu.  Credai’r ysgol bod y pennaeth, penaethiaid cynorthwyol a’r llywodraethwyr law yn llaw yn hyrwyddo ethos o welliant parhaus ac mae hyn yn rhan annatod o wead y ffederasiwn.

Mae rhannu arweinyddiaeth a dosrannu cyfrifoldebau yn lleihau baich athrawon a phwysau arferol ar ysgolion bach gwledig mewn modd sydd yn ehangu profiadau proffesiynol a sicrhau safonau uchel.

Mae prosesau dosrannu arweinyddiaeth a chyfrifoldebau wedi ein galluogi i baratoi a chynllunio yn effeithiol ar gyfer y cwricwlwm newydd i Gymru.  Gan fod yr addysgu proffesiynol eisoes wedi ei sefydlu, mae staff yn barod i gynllunio gyda’r 4 diben yn sail i’r ddarpariaeth.  O ganlyniad, maent yn awyddus i arbrofi a chyflwyno cwricwlwm wreiddiol sydd yn cynnig her, creadigrwydd a chymorth i’r holl ddisgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r pennaeth yn gwneud defnydd effeithiol o’r holl ddata, yn ogystal â thystiolaeth monitro ar bob lefel, er mwyn bwrw ati’n syth i wneud gwelliannau.  Mae’r pennaeth, ynghyd â’r uwch dim rheoli a’r cydlynwyr yn cwblhau adroddiadau effaith ar bob un o flaenoriaethau’r cynllun datblygu ysgol yn dymhorol, ac yn sicrhau bod pob aelod o staff yn ymwybodol o’r hyn sydd angen ei wneud.

Mae gweithdrefnau’r ffederasiwn yn galluogi’r penaethiaid cynorthwyol i arwain ar feysydd strategol penodol ar draws y tair ysgol, yn ogystal â datblygu fel arweinyddion gweithredol allweddol o ddydd i ddydd yn eu hysgolion unigol.  Mae pob athro o fewn y ffederasiwn yn gydlynydd un maes, o leiaf, ac wedi’u paru yn ôl arbenigedd a diddordeb.  Mae cydlynwyr meysydd dysgu yn arwain yn effeithiol ac yn defnyddio eu harbenigedd i gynorthwyo staff eraill ar draws y tair ysgol.  Er enghraifft, maent yn dadansoddi data, arwain ar gynllunio, monitro cynnydd, craffu ar waith ac yn adrodd yn ôl mewn cyfarfodydd staff.  Maent hefyd wedi cefnogi staff dros dro er mwyn sicrhau bod y dysgu a’r addysgu yn parhau i fod o ansawdd cyson. 

Gwneir defnydd effeithiol o rwydweithiau llwyfan dysgu Hwb er mwyn i gydlynwyr rannu adnoddau, cynlluniau, adroddiadau monitro ac adroddiadau asesiadau effaith tymhorol.  Mae hyn yn sicrhau bod cyfathrebu tryloyw ar draws y tair ysgol.  Mae’r llywodraethwyr hefyd yn defnyddio Hwb er mwyn cael mynediad i’r polisïau, dogfennau hunanwerthuso ynghyd â’r cynlluniau datblygu ysgol. Mae adroddiadau monitro gan y llywodraethwyr, yn ogystal â chofnodion y corff a’r is-bwyllgorau i’w darllen ar Hwb.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae amserlen monitro manwl yn sail i waith y ffederasiwn.  Mae’r holl staff dysgu yn cael cyfleoedd i arsylwi arfer dda sydd o fewn y ffederasiwn ynghyd â chraffu ar waith ac yn cael cyfleodd cyson i gyfarfod â’i gilydd.  Mae hyn yn rhoi cyfleoedd mwy cyson o graffu a thrafod ansawdd na fyddai’n bodoli petai’r ysgolion ar wahân.  Mae’r cyfleoedd i drafod ac i rannu arferion da a chefnogi a herio ei gilydd yn fwy effeithiol o ganlyniad.  Mae’r cynllunio ar y cyd yn sicrhau bod cysondeb o ran y ddarpariaeth yn cynnwys ymwelwyr, ymweliadau a gweithdai a thrwy hyn yn annog brwdfrydedd disgyblion yn eu dysgu.  Mae’r athrawon yn rhannu adnoddau a thasgau ffocws.  Enghraifft o hyn ydy rhannu adnoddau ac offer gwyddonol a dyniaethau ynghyd â rhannu tasgau matiau mathemateg wreiddiol yn seiliedig ar themâu ac ystod o sgiliau ar gyfer ystod o allu.  

Dros amser mae adroddiadau craffu ar waith yn dangos datblygiad o ran safonau’r disgyblion.  Nodwedd amlwg o hyn ydy’r swmp o waith gwreiddiol ymestynnol sydd yn cael ei gyflawni gan ddisgyblion mewn cyfnod byr a’r cynnydd yn y nifer o ddisgyblion sydd yn cyrraedd deilliannau a lefelau uwch dros amser.  Mae’r tasgau ffocws yn defnyddio adnoddau pwrpasol wedi eu paratoi gan yr athrawon sydd hefyd yn cynnwys elfennau o weithgareddau sydd wedi eu dewis gan y disgyblion wrth ddilyn themâu tymhorol.  Mae’r heriau cyffrous sydd yn yr ardaloedd barhaus yn nosbarthiadau’r cyfnod sylfaen yn sicrhau bod disgyblion yn datblygu’n ddysgwyr annibynnol, hyderus.

Gyda nawdd gan Cyngor y Celfyddydau cynlluniwyd a chwblhawyd prosiect o’r enw ‘Elfennau’ ble bu cyfle i holl ddisgyblion cyfnoda allweddol 2 y ffederasiwn gyd weithio gydag artistiaid proffesiynol i ddatblygu medrau creadigol a llythrennedd.  Roedd hyn yn gyfle gwych i’r disgyblion ddatblygu sgiliau cymdeithasol a chydweithiol tu hwnt i’w hysgol unigol a chryfhau ethos y ffederasiwn.  Mae hefyd wedi arwain y ffordd mae’r athrawon nawr yn cynllunio ac yn defnyddio’r pedwar diben yn naturiol fel sail i’r dysgu.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

  • Pennaeth wedi rhannu arfer dda mewn cynhadledd i ysgolion ffederal consortiwm ERW
  • Cyflwyniadau i brifathrawon yr awdurdod lleol
  • Ysgolion tu fewn a thu allan i’r awdurdod lleol yn ymweld â’r ysgolion unigol
  • Pennaeth yn cefnogi arweinyddiaeth mewn ysgol o fewn yr awdurdod lleol
  • Athrawon wedi rhannu arfer dda mewn cyfarfod clwstwr 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir ysgolion Carno, Glantwymyn a Llanbrynmair yn nhalgylch Machynlleth.  Mae’r tair ysgol wedi bod yn rhan o ffederasiwn ffurfiol ers Medi 2014.  Un pennaeth ac un corff llywodraethol sydd yn gweithredu ar draws y ffederasiwn gyda phennaeth cynorthwyol ym mhob safle.  Cymraeg yw prif gyfrwng y dysgu ym mhob ysgol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Sefydlwyd y Ffederasiwn o’r newydd ac felly roedd rhaid cyflwyno ac arbrofi ar ffyrdd tryloyw i rannu gwybodaeth, sefydlu systemau monitro a sicrhau bod disgyblion ar draws y ffederasiwn yn cael yr un cyfleoedd o ran yr addysgu.  Credai’r ysgol bod y pennaeth, penaethiaid cynorthwyol a’r llywodraethwyr law yn llaw yn hyrwyddo ethos o welliant parhaus ac mae hyn yn rhan annatod o wead y ffederasiwn.

Mae rhannu arweinyddiaeth a dosrannu cyfrifoldebau yn lleihau baich athrawon a phwysau arferol ar ysgolion bach gwledig mewn modd sydd yn ehangu profiadau proffesiynol a sicrhau safonau uchel.

Mae prosesau dosrannu arweinyddiaeth a chyfrifoldebau wedi ein galluogi i baratoi a chynllunio yn effeithiol ar gyfer y cwricwlwm newydd i Gymru.  Gan fod yr addysgu proffesiynol eisoes wedi ei sefydlu, mae staff yn barod i gynllunio gyda’r 4 diben yn sail i’r ddarpariaeth.  O ganlyniad, maent yn awyddus i arbrofi a chyflwyno cwricwlwm wreiddiol sydd yn cynnig her, creadigrwydd a chymorth i’r holl ddisgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r pennaeth yn gwneud defnydd effeithiol o’r holl ddata, yn ogystal â thystiolaeth monitro ar bob lefel, er mwyn bwrw ati’n syth i wneud gwelliannau.  Mae’r pennaeth, ynghyd â’r uwch dim rheoli a’r cydlynwyr yn cwblhau adroddiadau effaith ar bob un o flaenoriaethau’r cynllun datblygu ysgol yn dymhorol, ac yn sicrhau bod pob aelod o staff yn ymwybodol o’r hyn sydd angen ei wneud.

Mae gweithdrefnau’r ffederasiwn yn galluogi’r penaethiaid cynorthwyol i arwain ar feysydd strategol penodol ar draws y tair ysgol, yn ogystal â datblygu fel arweinyddion gweithredol allweddol o ddydd i ddydd yn eu hysgolion unigol.  Mae pob athro o fewn y ffederasiwn yn gydlynydd un maes, o leiaf, ac wedi’u paru yn ôl arbenigedd a diddordeb.  Mae cydlynwyr meysydd dysgu yn arwain yn effeithiol ac yn defnyddio eu harbenigedd i gynorthwyo staff eraill ar draws y tair ysgol.  Er enghraifft, maent yn dadansoddi data, arwain ar gynllunio, monitro cynnydd, craffu ar waith ac yn adrodd yn ôl mewn cyfarfodydd staff.  Maent hefyd wedi cefnogi staff dros dro er mwyn sicrhau bod y dysgu a’r addysgu yn parhau i fod o ansawdd cyson. 

Gwneir defnydd effeithiol o rwydweithiau llwyfan dysgu Hwb er mwyn i gydlynwyr rannu adnoddau, cynlluniau, adroddiadau monitro ac adroddiadau asesiadau effaith tymhorol.  Mae hyn yn sicrhau bod cyfathrebu tryloyw ar draws y tair ysgol.  Mae’r llywodraethwyr hefyd yn defnyddio Hwb er mwyn cael mynediad i’r polisïau, dogfennau hunanwerthuso ynghyd â’r cynlluniau datblygu ysgol. Mae adroddiadau monitro gan y llywodraethwyr, yn ogystal â chofnodion y corff a’r is-bwyllgorau i’w darllen ar Hwb.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae amserlen monitro manwl yn sail i waith y ffederasiwn.  Mae’r holl staff dysgu yn cael cyfleoedd i arsylwi arfer dda sydd o fewn y ffederasiwn ynghyd â chraffu ar waith ac yn cael cyfleodd cyson i gyfarfod â’i gilydd.  Mae hyn yn rhoi cyfleoedd mwy cyson o graffu a thrafod ansawdd na fyddai’n bodoli petai’r ysgolion ar wahân.  Mae’r cyfleoedd i drafod ac i rannu arferion da a chefnogi a herio ei gilydd yn fwy effeithiol o ganlyniad.  Mae’r cynllunio ar y cyd yn sicrhau bod cysondeb o ran y ddarpariaeth yn cynnwys ymwelwyr, ymweliadau a gweithdai a thrwy hyn yn annog brwdfrydedd disgyblion yn eu dysgu.  Mae’r athrawon yn rhannu adnoddau a thasgau ffocws.  Enghraifft o hyn ydy rhannu adnoddau ac offer gwyddonol a dyniaethau ynghyd â rhannu tasgau matiau mathemateg wreiddiol yn seiliedig ar themâu ac ystod o sgiliau ar gyfer ystod o allu.  

Dros amser mae adroddiadau craffu ar waith yn dangos datblygiad o ran safonau’r disgyblion.  Nodwedd amlwg o hyn ydy’r swmp o waith gwreiddiol ymestynnol sydd yn cael ei gyflawni gan ddisgyblion mewn cyfnod byr a’r cynnydd yn y nifer o ddisgyblion sydd yn cyrraedd deilliannau a lefelau uwch dros amser.  Mae’r tasgau ffocws yn defnyddio adnoddau pwrpasol wedi eu paratoi gan yr athrawon sydd hefyd yn cynnwys elfennau o weithgareddau sydd wedi eu dewis gan y disgyblion wrth ddilyn themâu tymhorol.  Mae’r heriau cyffrous sydd yn yr ardaloedd barhaus yn nosbarthiadau’r cyfnod sylfaen yn sicrhau bod disgyblion yn datblygu’n ddysgwyr annibynnol, hyderus.

Gyda nawdd gan Cyngor y Celfyddydau cynlluniwyd a chwblhawyd prosiect o’r enw ‘Elfennau’ ble bu cyfle i holl ddisgyblion cyfnoda allweddol 2 y ffederasiwn gyd weithio gydag artistiaid proffesiynol i ddatblygu medrau creadigol a llythrennedd.  Roedd hyn yn gyfle gwych i’r disgyblion ddatblygu sgiliau cymdeithasol a chydweithiol tu hwnt i’w hysgol unigol a chryfhau ethos y ffederasiwn.  Mae hefyd wedi arwain y ffordd mae’r athrawon nawr yn cynllunio ac yn defnyddio’r pedwar diben yn naturiol fel sail i’r dysgu.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

  • Pennaeth wedi rhannu arfer dda mewn cynhadledd i ysgolion ffederal consortiwm ERW
  • Cyflwyniadau i brifathrawon yr awdurdod lleol
  • Ysgolion tu fewn a thu allan i’r awdurdod lleol yn ymweld â’r ysgolion unigol
  • Pennaeth yn cefnogi arweinyddiaeth mewn ysgol o fewn yr awdurdod lleol
  • Athrawon wedi rhannu arfer dda mewn cyfarfod clwstwr 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir Ysgol Gymuned Brynaerau mewn ardal wledig, rhyw hanner milltir o bentref Pontllyfni, sydd ar y briffordd rhwng Caernarfon a Phwllheli.  Cymraeg yw prif gyfrwng gwaith a bywyd yr ysgol.  Mae 64 disgybl rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, yn cynnwys 8 oed meithrin rhan-amser.  Fe’u rhennir yn 3 dosbarth oedran cymysg.

Dros y tair blynedd diwethaf, mae tua 9% o’r disgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim.  Mae hyn yn sylweddol is na’r canran cenedlaethol (18%).  Mae tua 70% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Ychydig iawn o’r disgyblion sydd o gefndir lleiafrifol ethnig.  Mae’r ysgol wedi adnabod tua 22% o’i disgyblion fel rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol, sydd yn agos i’r canran cenedlaethol, sef 21%.

Penodwyd y pennaeth i’w swydd ym mis Ionawr 2016.  Mae ganddi gyfrifoldeb dros ysgol arall gyfagos ac mae’n rhannu ei hamser rhwng y ddwy ysgol.  Arolygwyd yr ysgol ddiwethaf ym mis Gorffennaf 2013.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Un o flaenoriaethau’r ysgol eleni yw sicrhau bod:

– athrawon a disgyblion yn cydweithio er mwyn datblygu profiadau deniadol sy’n ysgogi’r dysgu.

Wrth sefydlu hynny, bu i’r ysgol:

  • annerch rhaglen ‘Ysgolion fel sefydliadau’n sy’n dysgu’– drwy ganolbwyntio ar wireddu’r 7 dimensiwn.
  • ymateb i ofynion  dogfen Llywodraeth Cymru ‘Addysg yng Nghymru: Cenhadaeth ein cenedl’
  • fabwysiadu hyfforddiant arfer dda Cwricwlwm i Gymru (Estyn), sydd wedi ysbrydoli’r arweinwyr i fod eisiau dechrau diwygio cwricwlwm yr ysgol.
  • gynnal cyfarfodydd staff yn amlygu parodrwydd a brwdfrydedd i ddechrau gwreiddio agweddau penodol o’r Cwricwlwm Newydd.
  • gynnal ymchwil gweithredol i waith John Hattie a Cath Delve yn amlygu manteision datblygu profiadau ysgogol ar y cyd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Prif nod Ysgol Brynaerau yw paratoi profiadau ysgogol a chreadigol er mwyn paratoi dysgwyr ar gyfer yr 21ain ganrif a thu hwnt.

Yn dilyn hyfforddiant Cwricwlwm i Gymru a drwy fod yn rhan o astudiaeth achos ‘Ysgolion fel sefydliadau sydd yn dysgu’ daeth uwch dim rheoli tair ysgol at ei gilydd i drafod cydweithio a chyd gynllunio er mwyn paratoi at y cwricwlwm newydd.

Croesawodd athrawon y tair ysgol y cyfle i gyd-gynllunio gan ymateb i’r nod cenedlaethol ar leihau baich gwaith, hyrwyddo dysgu mewn tîm a chydweithio ymhlith pob aelod o staff, gan ystyried gyda’i gilydd sut i wneud eu haddysgu eu hunain yn fwy pwerus.  Manteisiwyd ar y cyfle i gyd-weithio er mwyn rhannu arferion da ac ysbrydoli’r addysgu a’r dysgu.

Er mwyn hwyluso’r cyd-weithio, penderfynwyd ar un thema ar gyfer y tair ysgol – thema’r tymor cyntaf oedd ‘All un person newid y byd?’.  Y cam cyntaf ar bwysicaf yn y broses cynllunio oedd rhoi rhyddid i’r staff archwilio’r testun gyda’r disgyblion, yn seiliedig ar chwe maes dysgu’r cwricwlwm newydd.  Golygai hyn fod y disgyblion yn dylanwadu’n uniongyrchol ar y gweithgareddau y byddant yn eu cyflawni ac yn gwneud penderfyniadau a dewisiadau er mwyn sicrhau llais blaenllaw yn eu gwaith.  Maent yn dewis llwybrau dysgu heriol er mwyn cwblhau tasgau estynedig.

Yn dilyn ymchwil, archwiliwyd trefn dosbarthiadau yng nghyfnod allweddol 2 ar gyfer meithrin annibyniaeth disgyblion mewn tasgau, gan sicrhau datblygiad yn eu medrau llythrennedd, rhifedd, a TGCh.  Penderfynwyd datblygu 4 ardal antur sef ‘Antur Llythrennedd, Antur Rhifedd, Antur Meddwl ac Antur Greadigol’ yn ogystal â’r grŵp ffocws.  O fewn yr anturiaethau, paratoir tasgau ble mae disgwyl i’r disgyblion ddewis yr her addas yn unol â strategaethau meddylfryd o dwf a’r parthau dysgu.

Mae’r profiadau byw o ddaw o wahodd ymwelwyr i’r ysgol a chynnal ymweliadau yn rhan greiddiol o fodloni dibenion y cwricwlwm newydd.  Mae’r profiadau dysgu yn tanio dychymyg y disgyblion ac yn eu galluogi i ddatblygu eu medrau, eu gwybodaeth a’u dealltwriaeth yn hynod lwyddiannus mewn meysydd ar draws y cwricwlwm ac mewn modd integredig.

Er mwyn ymateb i’r cwestiwn mawr ‘All Un Person Newid y Byd?’ arweiniodd y disgyblion ar drywydd gwaith elusennol Ambiwlans Awyr Cymru.  Yn dilyn ymweliad gan swyddog o’r Ambiwlans Awyr, ysbrydolwyd y disgyblion i gynllunio prosiect ysgol gyfan sef yr ‘Her Tri Chopa’. Roedd hwn yn gyfle i ddatblygu eu medrau arwain gan annog rhieni, aelodau o’r gymdeithas leol a thu hwnt i gyfrannu at ein her.  Darparwyd cyfleoedd gwerthfawr i ddisgyblion ymgymryd â chyfrifoldebau a bod yn ddinasyddion gweithgar.  Datblygwyd medrau TGCh y disgyblion drwy iddynt gynllunio a chreu hysbyseb amlgyfrwng a’i rannu ar wefannau cymdeithasol.  Bu iddynt gofnodi a mewnbynnu’r arian a gasglwyd i gronfeydd data gan ddadansoddi graffiau a gosod targedau.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Gwelwyd effaith gadarnhaol ar ymrwymiad y disgyblion yn eu dysgu gan fod eu dylanwad yn angor i’r cynllunio a’r amgylchedd dysgu.  Mae brwdfrydedd y disgyblion tuag at eu gwaith yn heintus a’u cymhelliant yn uchel gan fod ganddynt berchnogaeth gref ar eu dysgu ac maent yn gallu trafod eu gwaith yn ddeallus.

Wrth weithredu egwyddorion asesu ffurfiannol, er enghraifft drwy’r parthau dysgu gan ganiatáu’r disgyblion ddewis lefel eu her yn ystod tasgau, mae eu perfformiad yn llawer uwch na’r disgwyl. Maent yn fwy parod i weithio yn annibynnol ac yn llwyddo i gwblhau tasgu amrywiol, eang ac o safon uchel.  O ganlyniad, mae’r disgyblion yn uchelgeisiol ac yn gyfranwyr mentrus creadigol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rhannwyd arferion da Ysgol Brynaerau gydag ysgolion eraill o fewn y dalgylch a thu hwnt ac mae’r ysgol yn dangos ei harfer trwy’r cyfryngau cymdeithasol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Pen Barras yn Rhuthun Sir Ddinbych.  Mae’n gwasanaethu tref Rhuthun a’r cyffiniau.  Agorwyd yr adeilad presennol ar safle newydd yn Ebrill 2018.  Cymraeg yw prif gyfrwng a bywyd yr ysgol, ac fe gyflwynir Saesneg yng nghyfnod allweddol 2.  Mae 273 disgybl rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, yn cynnwys 35 oed meithrin, rhan amser.  Fe’i rhennir yn 11 dosbarth.

Mae cyfran gyfartalog y disgyblion sy’n gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim dros y tair blynedd ddiwethaf oddeutu 3%.  Mae hyn yn sylweddol is na’r ganran genedlaethol (19%).  Mae tua 76% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Mae’r ysgol wedi adnabod tua 15% o’i disgyblion fel rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol, sydd ychydig yn is na’r ganran genedlaethol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Gyda dyfodiad y cwricwlwm newydd a datblygiadau diweddar ym myd addysg, gwelwyd bod angen i’r athrawon a staff ddechrau meddwl mewn ffyrdd gwahanol, wrth gynllunio gweithgareddau a heriau dysgu symbylus i’r disgyblion.  Roedd symud i adeilad newydd yn Ebrill 2018, yn gyfle i feddwl am gynnig profiadau gwerthfawr o’r newydd i’r disgyblion. Bu i hyn symbylu’r staff i fod yn fwy mentrus ac i arbrofi wrth gynllunio ar gyfer themâu a gweithgareddau diddorol. Rhoddwyd y cyfrifoldeb o ddewis thema’r tymor i’r disgyblion, a’u bod nhw yn meddwl am gwestiwn mawr pob wythnos am yr hyn hoffant ei ddysgu.  Wrth weithredu yn y modd yma, sylweddolodd y staff yn fuan iawn bod angen cydweithio’n agosach o fewn yr unedau wrth gynllunio, a newidiwyd meddylfryd staff i feddwl am gynllunio profiadau yn hytrach na chynllunio gwersi.  Rhoddwyd llai o bwys ar yr hyn oedd yn cael ei gofnodi yn ffeiliau cynllunio’r athrawon, er mwyn treulio mwy o amser yn cyd-gynllunio gyda staff a disgyblion i drefnu gweithgareddau a phrofiadau creadigol, cyffrous a diddorol.  Golyga hyn, bod rhwydd hynt i wersi fynd ar drywydd gwahanol, yn ôl chwilfrydedd y disgyblion.  Roedd rhaid i staff gamu’n ôl a chael meddwl agored, i fod yn greadigol a cheisio manteisio ar arbenigedd aelodau yn y gymuned leol i hwyluso’r dysgu a chyflwyno amrediad o brofiadau gwerthfawr i’r disgyblion.  Gwelwyd bod y fethodoleg hon o gynllunio yn mynd law yn llaw â blaenoriaethau’r ysgol sef; datblygu llais y disgybl, egwyddorion y cyfnod sylfaen, gweithio’n annibynnol a chynhwysiant digidol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ers tua dwy flynedd, mae’r ysgol wedi bod yn arbrofi gyda chynllunio’r athrawon a dewis themâu gwahanol.  Mae ymdeimlad bellach yn yr ysgol bod y drefn newydd yn gweithio, gyda’r staff yn hyderus wrth gael eu harwain gan ddiddordeb y disgyblion.  O ganlyniad, mae mwy o frwdfrydedd gan y staff a’r disgyblion yng ngweithgareddau’r dosbarth.

Y cam cyntaf ar y daith oedd newid y ffordd o ddewis thema.  Rhoddwyd her i athrawon, i beidio â dysgu thema yr oeddynt wedi ei astudio yn flaenorol.  Golyga hyn na fedrant ail-ddefnyddio cynlluniau gwaith manwl a thasgau a thaflenni gwaith parod, a oedd ar y dechrau yn achosi peth pryder i rai.  Nodwyd hefyd, mai am un hanner tymor yn unig y dylai fod hyd y thema, er mwyn sicrhau bwrlwm chwim a chadw diddordeb y disgyblion.  Mae peth hyblygrwydd gan athrawon i ddewis thema’r hanner tymor olaf yn yr haf, er mwyn sicrhau bod yr amrediad o fedrau a meysydd y cwricwlwm wedi cael sylw digonol.

Yn ystod wythnos olaf pob tymor, mae ‘sgyrsiau dosbarth’ yn cael eu cynnal i drafod pa thema mae’r disgyblion am astudio am y tymor canlynol.  Mae rhestr hir o opsiynau yn cael eu cofnodi a’u trafod, cyn cynnal pleidlais, a’r thema fwyaf poblogaidd yn cael ei ddewis.  Dros gyfnod y gwyliau rhoddir gwaith cartref i’r disgyblion, i feddwl am gwestiynau mawr a meysydd o fewn y thema i’w hastudio.  Anogir y rhieni i helpu eu disgyblion, yn arbennig y disgyblion ieuengaf, i ganfod gwybodaeth a meddwl am feysydd ymchwilio.  Wedi dychwelyd o’u gwyliau, mae pawb yn barod ar gyfer eu thema newydd, gyda pheth gwybodaeth am y maes, yn llawn chwilfrydedd ac awch i ddysgu mwy.

Ar ddechrau’r astudiaeth newydd, mae’r disgyblion a’r staff yn trafod yr hyn mae’r disgyblion eisoes yn ei wybod am y thema a’r hyn dymunent ddysgu.  Y meysydd hyn, neu’r cwestiynau mawr, yw’r sail i’r athrawon, o fewn eu hunedau, i drafod a chynllunio profiadau a gweithgareddau difyr.  Mae’r cyfarfodydd hyn yn digwydd ar ddiwedd pob wythnos er mwyn meddwl am weithgareddau a pharatoi adnoddau.  Mae’r cymorthyddion hefyd yn rhan allweddol yn y broses, gan dderbyn cyfrifoldebau penodol a threfnu gweithgareddau.  Rhoddir pwyslais mawr ar wahodd aelodau o’r gymuned i wneud cyflwyniadau neu i fynd ar ymweliad er mwyn symbylu’r gwaith ymhellach.  Mae nifer o ymwelwyr wedi trafod eu profiadau, er enghraifft wrth astudio “Ffilmiau” fel thema, gwahoddwyd yr actor Rhys Ifans i’r ysgol, yn ogystal â dyn camera, technegydd sain, sgriptiwr, dawnswraig ac actorion i drafod eu gwaith.  Mae profiadau o’r fath wedi bod yn werthfawr iawn, gyda’r staff a’r disgyblion yn elwa o’r cyfleoedd.

Rhoddir llai o bwys ar yr hyn sy’n cael ei gofnodi yn ffeiliau cynllunio’r athrawon, er mwyn treulio mwy o amser yn cyd-gynllunio.  Golyga hyn, bod rhwydd hynt i wersi fynd ar drywydd gwahanol, yn ôl chwilfrydedd y disgyblion.  Mae’r hyn sy’n ddisgwyliedig yn ffeiliau cynllunio’r athrawon yn llai o lawer o ran swmp a ffurfioldeb ac yn cynnwys y canlynol;

  • rhestr o themâu a ddewiswyd gan y disgyblion;
  • y thema a ddewiswyd, a’r cwestiynau mawr;
  • amserlen heriau a chyfrifoldebau staff;
  • disgrifiad byr o’r gweithgareddau a thaflenni i uwcholeuo’r medrau a gyflwynwyd o ran llythrennedd, rhifedd a TGCh;
  • mae enghreifftiau o waith disgyblion hefyd yn cael eu cyflwyno – gan fod gweld gwaith disgybl yn dweud mwy na disgrifiad athro o’r dasg dan sylw.

Cynllunnir tasgau ar gyfer meysydd ar draws y cwricwlwm sy’n ymwneud â’r thema.  Yn wythnosol, anelir i gynhyrchu o leiaf un darn o waith ysgrifennu estynedig, un dasg rhifedd a thasgau TGCh ar draws y cwricwlwm.

Mae’r ysgol wedi addasu ei dulliau dysgu, gan hybu gweithgareddau sy’n meithrin dysgu annibynnol.  O ganlyniad, mae a llai o gyflwyno gwybodaeth a ffeithiau i ddisgyblion a mwy o bwyslais yn cael ei roi ar ddatblygu disgyblion i fod yn barod i wneud camgymeriadau ac yna canfod atebion neu ddatrys problemau eu hunain.  Mae rhannu a dathlu gwaith disgyblion hefyd yn flaenllaw, gan annog y disgyblion i fedru adnabod gwaith da a meysydd i’w datblygu, boed hynny yn eu gwaith eu hunain neu yng ngwaith disgyblion eraill.  Mae gwella gwaith eu hunain hefyd, yn cael mwy o sylw, gyda’r athrawon yn treulio mwy o amser gyda’r disgyblion yn canfod ateb i’r cwestiwn, ‘sut medraf wella fy ngwaith?’  Mae’r ysgol hefyd yn arbrofi gyda’n systemau marcio, gan geisio marcio ar y pryd neu sicrhau bod y gwaith yn cael ei drafod gyda’r disgybl a gwelliannau’n cael eu cynnig yn amserol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae pob athro wedi gweld llawer mwy o frwdfrydedd gan y disgyblion tuag at eu gwaith, ac o ganlyniad, gwelwyd y safonau’n codi.  Gyda’r disgyblion yn chwarae rhan mor flaenllaw yn eu dysgu eu hunain, mae’r mwynhad a’r penderfyniad i wneud eu gorau yn amlwg.  

Mae’r ysgol yn cydnabod yr her o newid meddylfryd staff i’r dulliau yma o ddysgu, ac mae llawer o waith i’w wneud eto.  Maent yn argyhoeddedig, mai trwy gydweithio i gynllunio yn y modd yma a chyd-gysylltu gyda’r gymuned leol, gallant gynnig ystod eang o brofiadau i’r disgyblion, er mwyn datblygu eu medrau i safon uchel, a’u bod yn tyfu i fod yn unigolion cyflawn sy’n cyfrannu’n helaeth i’r gymuned leol a Chymru.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn cydweithio’n agos gydag ysgolion lleol gan rannu arfer da a syniadau.  Mae ysgolion cyfagos wedi ymweld â’r ysgol ac mae consortiwm y gogledd, GwE, wedi gwahodd staff y cyfnod sylfaen i rannu eu profiadau gydag athrawon ar draws y rhanbarth.