Arfer effeithiol Archives - Page 36 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a Chefndir

Mae Ysgol y Gadeirlan yn ysgol ddydd annibynnol i fechgyn a merched rhwng 3 a 18 oed.  Mae’r ysgol gerllaw Eglwys Gadeiriol Llandaf, yn ninas Caerdydd.  Fe’i sefydlwyd ym 1880 ac mae Woodard Corporation, sef elusen addysgol, wedi bod yn berchen arni er 1957.  Mae’r ysgol yn disgrifio’i hun fel ysgol gôr Anglicanaidd.  Mae ganddi berthynas agos ag Eglwys Gadeiriol Llandaf, ac mae’n darparu bechgyn côr ac ysgolorion corawl (merched) i gefnogi traddodiad corawl yr Eglwys Gadeiriol.

Er 2012, bu galw cynyddol am leoedd a chynnydd sydyn yn nifer y disgyblion.  Dros y tair blynedd diwethaf, mae’r ysgol wedi rhoi nifer o strategaethau llwyddiannus ar waith i amlygu a datblygu ymhellach ymdeimlad y disgyblion o gymuned a’u cyfrifoldeb tuag at ei gilydd ac i’r byd o’u cwmpas.  Mae datblygu gweledigaeth gyffredin ar draws yr ystod oedran 3 i 18 oed, cyfleoedd arwain newydd i staff a disgyblion, a rhyngweithio agos rhwng arweinwyr academaidd a bugeiliol, wedi helpu i feithrin gwerthoedd fel parch, goddefgarwch, caredigrwydd a thosturi.  Mae’r gwerthoedd sylfaenol hyn yn treiddio drwy gymuned yr ysgol gyfan ac yn helpu disgyblion i ddatblygu hunanhyder, ennill amrywiaeth eang o fedrau bywyd pwysig a datblygu’n ddinasyddion gweithgar a gwybodus.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

1. Meithrin gweledigaeth gyffredin a phwrpasol ynghylch cymuned yr ysgol, gan gynnwys rhieni, staff a disgyblion

Yn 2016, yn sgil penodi pennaeth newydd, amlygodd y llywodraethwyr gyfle i ailffurfio’r uwch dîm arweinyddiaeth ac ailddatgan gweledigaeth yr ysgol.  Cynhaliodd yr ysgol dri arolwg eang eu cyrhaeddiad gyda rhieni, a sicrhaodd fod arweinwyr yn ennill dealltwriaeth glir o farn pob rhiant am gryfderau’r ysgol ynghyd ag unrhyw feysydd perthnasol i’w datblygu.  Cynhaliodd y pennaeth gyfarfodydd wythnosol gyda disgyblion a chyfarfu â’r holl aelodau staff yn unigol.  Fe wnaeth hyn alluogi pob rhanddeiliaid i gyfrannu’n ystyrlon at y weledigaeth ysgol gyfan.

Daeth nifer o linynnau i’r amlwg o’r cyfarfodydd hyn a wnaeth, gyda’i gilydd, lunio datganiadau ethos yr ysgol.  Dwy egwyddor allweddol yn y weledigaeth gyffredin hon oedd cysyniadau gofal ac arweinyddiaeth.  Diffiniwyd gofal fel galluogi cymuned gynhwysol sy’n meithrin dealltwriaeth, parch ac empathi tuag at bawb, datblygu cydwybod gymdeithasol a moesol weithgar, a gwasanaethu eraill er budd pawb.  Y diffiniad o arweinyddiaeth a ddaeth i’r amlwg oedd ysbrydoli eraill i gyflawni diben cyffredin, gwrando, dysgu a gweithio gyda’n gilydd, gan sicrhau bod pob llais yn cyfrif.

Mae’r cysyniadau hyn yn sylfaen i bob agwedd ar ddarpariaeth yr ysgol ar gyfer gofal, cymorth ac arweiniad disgyblion.  Fe’u gwreiddiwyd yn yr ysgol trwy gyfarfodydd â rhieni, gwasanaethau boreol ac yn ystod amser dosbarth.  Y camau nesaf oedd sicrhau bod systemau’r ysgol yn galluogi’r weledigaeth hon i droi’n realiti.

2. Sefydlu strwythurau bugeiliol effeithiol ar draws yr ystod oedran 3-18 oed

Er mwyn gwireddu’r weledigaeth hon, gweithredwyd llinellau atebolrwydd clir a chyfleoedd newydd ar gyfer arweinyddiaeth gan y staff.  Buddsoddodd y llywodraethwyr adnoddau sylweddol mewn sicrhau bod y dull hwn yn effeithiol.  

  1. Goruchwyliaeth gan Uwch Arweinwyr: Penodwyd pennaeth cynorthwyol â chyfrifoldeb am ddiogelu, gyda chylch gwaith estynedig.  Roedd hyn yn cynnwys cyfrifoldeb am ddatblygiad cymdeithasol, moesol, ysbrydol a diwylliannol disgyblion, a chyfrifoldeb rheolwr llinell am raglen datblygiad personol (PHME) yr ysgol, ac am gwnselydd yr ysgol.
  2. Llinellau atebolrwydd clir drwy arweinwyr canol: Sefydlwyd rolau rheolwyr canol ar gyfer arwain y rhaglen PHME, gan greu adran yn cwmpasu’r ystod oedran 3-18 oed.  Fe wnaeth hyn alluogi i fframwaith cydlynol gael ei sefydlu ac i arbenigedd gael ei rannu’n effeithiol.  Neilltuwyd amser ychwanegol yn y cwricwlwm ar gyfer PHME a sefydlwyd rhaglen a allai ymateb yn hyblyg i anghenion disgyblion, ac ar yr un pryd gynnig arweiniad clir a phriodol i oedran er mwyn datblygu medrau cymdeithasol ac emosiynol yr holl ddisgyblion.
  3. Cefnogaeth i arweinwyr bugeiliol: Cafodd system y tai, sy’n ganolog i’r ddarpariaeth fugeiliol i’n disgyblion, ei chryfhau yn sgil ychwanegu meistr / meistres tŷ cynorthwyol, i sicrhau y gellid olrhain lles disgyblion yn effeithiol ac amlygu a gweithredu ar unrhyw ymyriadau angenrheidiol yn amserol.

ch) Disgwyliadau uchel ar gyfer pob athro: Cafodd rôl y tiwtor dosbarth ei hailddiffinio.  Bellach, mae pob tiwtor yn addysgu PHME a rhoddwyd mwy o bwyslais ar adroddiadau bugeiliol.  Cafodd cyfleoedd hyfforddi i gynorthwyo tiwtoriaid a hybu arferion gorau eu cynnwys yn y rhaglen hyfforddiant mewn swydd.  

  1. Darpariaeth fugeiliol ychwanegol i ddisgyblion: Yn ogystal â chwnselydd yr ysgol, hyfforddwyd dau gynorthwyydd cymorth llythrennedd emosiynol newydd fel y gellid ymateb yn gyflym i’r pryderon bugeiliol yr oedd y disgyblion yn eu hwynebu.

3. Cryfhau sylfaen ysbrydol yr ysgol

Gwnaed ethos Cristnogol cryf yr ysgol yn fwy perthnasol i bob disgybl drwy’r ‘munud i feddwl’ wythnosol, sy’n cael ei lunio gan y caplan a’r pennaeth astudiaethau crefyddol.Mae hyn yn sylfaen i wasanaethau boreol yr ysgol, gwasanaethau capel wythnosol, gwasanaethau ysgol gyfan yn Eglwys Gadeiriol Llandaf a thrafodaethau yn ystod amser tiwtor. Mae’r ffocws cyffredin hwn, yr adeiladir arno ar lefel sy’n briodol i oedran ar draws yr ysgol, yn dathlu llwyddiannau disgyblion mewn amrywiaeth o feysydd datblygu personol (er enghraifft llwyddiant mewn chwaraeon, dinasyddiaeth weithgar a charedigrwydd tuag at eraill).Mae’n galluogi staff a disgyblion i ymroi i feithrin gwerthoedd fel parch, goddefgarwch, caredigrwydd a thosturi, a deall eu rhan yn hynny.

4. Rhoi cyfleoedd i bobl ifanc ddod yn ddinasyddion gweithgar

Ar yr un pryd, cydnabuwyd bod angen i ddisgyblion gymryd cyfrifoldeb am eu lles eu hunain ac am les yr ysgol yn ei chyfanrwydd.  Cryfhawyd llais y chweched dosbarth trwy ehangu tîm arweinyddiaeth y myfyrwyr a rhoi cyfleoedd penodol i’r disgyblion ddylanwadu ar y blaenoriaethau yng nghynllun datblygu’r ysgol a rhoi adborth arnynt.  Yn ddiweddarach, cafodd hyn ei ymestyn i alluogi pob disgybl i gyfrannu trwy’r cynghorau disgyblion.  Cyflwynwyd diwrnodau hyfforddiant i fyfyrwyr-arweinwyr a disgybl-arweinwyr ar draws y cyfnodau allweddol.  Mae gan bobl ifanc gyfrifoldeb am arwain digwyddiadau tŷ penodol, fel yr Eisteddfod a’r diwrnod chwaraeon, a chaiff pob disgybl yng nghyfnod allweddol 3 a chyfnod allweddol 4 gyfle i arwain gwasanaeth bob blwyddyn.  Mae mentrau’r disgyblion, fel ‘Project Rainbow’, sef y gymdeithas LHDTC+ a sefydlwyd gan y disgyblion, yn cael eu hannog a’u cefnogi trwy amser y staff.  Yn yr adran gynradd, caiff pob disgybl gyfle i ymgymryd â rôl arwain bob blwyddyn.  Caiff yr agwedd hon ei monitro gan athrawon dosbarth, sy’n annog ac yn cefnogi disgyblion llai hyderus i ymgymryd â rôl sydd o ddiddordeb iddynt.

O ganlyniad, mae disgyblion yn gallu datblygu’u hunanhyder ac ennill amrywiaeth fawr o fedrau bywyd pwysig.

5. Rhyngweithio agos rhwng monitro academaidd a bugeiliol.

Mae gan Ysgol y Gadeirlan enw da am lwyddiant academaidd rhagorol.  Fodd bynnag, roedd staff yn cydnabod yn gryf fod canlyniadau rhagorol mewn arholiadau yn dibynnu ar les bugeiliol disgyblion.  O ganlyniad, neilltuwyd amser fel rhan o raglen hyfforddiant mewn swydd wythnosol yr ysgol, i arweinwyr bugeiliol lywio ymyriadau ar gyfer disgyblion sy’n tanberfformio.  Datblygwyd strwythur clir ar gyfer adroddiadau bugeiliol yn yr adran uwch gan ddefnyddio ymchwil gan yr Educational Endowment Foundation.  Ddwywaith y flwyddyn, mae tiwtoriaid yn rhoi adborth ffurfiol ar ddatblygiad pob disgybl mewn meysydd allweddol, sy’n cefnogi’u lles cymdeithasol a moesol.  Ochr yn ochr ag olrhain academaidd, mae disgyblion a myfyrwyr hŷn yn cwblhau arolwg am eu lles bob hanner tymor.  O ganlyniad, mae disgyblion yn ymwybodol bod yr ysgol yn cymryd eu lles o ddifrif ac mae canlyniadau’r arolygon yn galluogi targedu ymyrraeth gynnar yn ofalus.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r dull cydlynol hwn a’r mentrau cysylltiedig wedi bod yn strategaethau hynod effeithiol ar gyfer hybu datblygiad ysbrydol, moesol, cymdeithasol a diwylliannol disgyblion.  Mae ystod y cymorth sydd ar gael i ddisgyblion wedi cynyddu ac mae ei ansawdd yn well hefyd.  Mae’r rhai sy’n uniongyrchol gysylltiedig yn cynnwys y caplan, yr arweinwyr bugeiliol, yr athrawon dosbarth, y cynorthwywyr cymorth llythrennedd emosiynol, y cynorthwywyr cyntaf iechyd meddwl, y cynorthwywyr cymheiriaid hyfforddedig a chwnselydd yr ysgol.  Mae’r staff hyn yn gweithredu o fewn system gydlynol ac integredig.  Mae nifer y myfyrwyr hŷn sy’n mentora disgyblion iau ag anghenion emosiynol neu addysgol wedi cynyddu ac mae’r ysgol wedi gweld cynnydd hefyd yn nifer y bobl ifanc sy’n ceisio cyfleoedd dinasyddiaeth y tu allan i’r ysgol, er enghraifft sefyll ar gyfer Senedd Ieuenctid Cymru neu ddylunio rhaglen gyfrifiadurol sy’n gallu adnabod negeseuon gwe-rwydo.  Mae disgyblion wedi chwarae rhan weithgar yn llywio a chreu polisïau’r ysgol, er enghraifft trwy bwyso am wahardd poteli plastig un-tro ar draws yr ysgol.  Rhoddwyd y polisi hwn ar waith yn llwyddiannus ym Medi 2018.   

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Fel ysgol sy’n ganolbwynt i raglen datblygiad personol Jigsaw, mae Ysgol y Gadeirlan wedi cynnal digwyddiadau hyfforddi i ysgolion eraill, yn ogystal â chynnal seminarau ar les a diogelu ar ran Cyngor Ysgolion Annibynnol Cymru.  Mae’r ysgol yn aelod o’r Rhwydwaith Ysgolion Trefol, cydweithrediad anffurfiol o Ysgolion yr Eglwys yng Nghymru yng Nghaerdydd, ac mae wedi gweithio i ddatblygu prosiect Gofod Gweddïo Blwyddyn 5 ar y cyd, yn canolbwyntio ar wirionedd a chyfiawnder, a phrosiect ar y cyd i Gymorth Cristnogol.  Mae disgyblion yr ysgol, ynghyd â disgyblion a myfyrwyr o ysgolion lleol eraill, wrthi’n cydweithio ar Fenter Aer Glân i Landaf ar hyn o bryd. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

UCD sy’n cael ei rhedeg gan awdurdod lleol ar gyfer hyd at 56 o ddisgyblion oedran cynradd yw Canolfan Addysg Tai.  Mae’n darparu addysg ar gyfer disgyblion yn y cyfnod sylfaen a chyfnod allweddol 2 sydd ag anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol.  Mae niferoedd cynyddol o ddisgyblion sydd hefyd yn bresennol ag anghenion ychwanegol fel Anhwylder y Sbectrwm Awtistig neu Anhwylder Diffyg Canolbwyntio, ac ystod o anghenion ychwanegol eraill.  

Mae gan bron i hanner y disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol, ac maent yn gymwys am brydau ysgol am ddim

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn aml, bydd disgyblion yn dechrau eu taith yng Nghanolfan Addysg Tai wedi ymddieithrio o addysg ar ôl cael profiadau negyddol mewn ysgolion blaenorol.  Ym mis Medi 2018, roedd disgyblion yn wynebu her ychwanegol wrth i’r Ganolfan symud safle.  I ddechrau, cafodd hyn effaith negyddol ar les ac ymddygiad y disgyblion.  Bryd hynny, roedd y Ganolfan hefyd yn cynnal archwiliadau ac yn cynllunio ar gyfer Cwricwlwm i Gymru. 

Mae gan staff hanes cryf o gydweithio llwyddiannus, ac maent o’r farn, er mwyn i ddisgyblion ymgysylltu o’r newydd ag addysg yn llwyddiannus, ei bod yn hanfodol fod y cwricwlwm yn cael ei arwain gan ddisgyblion ac yn ystyrlon.  Felly, mae llais y disgybl yn rhan annatod o ddatblygu’r cwricwlwm, gyda’r holl waith yn cael ei addasu i alluogi pob plentyn i lwyddo.  Caiff yr arwyddair ‘Dysgu Gyda’n Gilydd’ (‘Learning Together’) ei ymgorffori ar draws y lleoliad cyfan, ac mae’n allweddol i’r dull gwaith tîm, gan alluogi disgyblion a staff i ddysgu a llwyddo.  Mabwysiadwyd y dull cynllunio ysgol gyfan hwn yn Tai ac ymgorfforir egwyddorion y cwricwlwm newydd ar draws yr ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Ysgol Arloesi ar gyfer Dysgu Proffesiynol yw Canolfan Tai.  Mae pob un o’r staff wedi cymryd rhan mewn sesiynau hyfforddi, gan sicrhau tegwch a chysondeb ynglŷn â mentrau a datblygiadau newydd ar draws y lleoliad.  Mae staff yn angerddol ynglŷn â darparu cwricwlwm sy’n gyffrous, yn hwyl, yn berthnasol, yn ystyrlon ac yn briodol i anghenion pob unigolyn ar gyfer disgyblion.

Caiff disgyblion asesiadau gwaelodlin pan fyddant yn dechrau yn Tai.  Mae’r asesiad hwn yn galluogi athrawon i gael dealltwriaeth uniongyrchol o lefel eu gallu.  Wedyn, bydd disgyblion yn gosod targedau unigol ochr yn ochr â staff fel rhan o’u Cynllun Datblygiad Personol.  Dogfennau gwaith yw’r rhain, sy’n cael eu diweddaru’n aml ac yn cynnwys yr holl randdeiliaid, gan wella cynllunio effeithiol.  Cynhelir adolygiadau cynnydd disgyblion bob hanner tymor, sy’n nodi cynnydd neu danberfformio yn briodol.  Mae hyn yn golygu nodi ymyriadau’n gynnar i gefnogi a herio disgyblion yn effeithiol.

Diwygiwyd y cynllunio fel bod cynllunio tymor canolig yn ymgorffori’r pedwar diben craidd a’r chwe Maes Dysgu a Phrofiad Cwricwlwm i Gymru, ynghyd â’r Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd Cenedlaethol a’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol.  Llais y disgybl yw’r grym y tu ôl i gynllunio cwricwlwm yr ysgol.  Mae disgyblion yn nodi testunau ysgol gyfan ac yn penderfynu’r hyn mae arnynt eisiau ei ddysgu, a sut.  O hyn, mae staff yn rhannu syniadau, gwybodaeth a medrau o fewn grwpiau meysydd dysgu a phrofiad yr UCD ei hun, sy’n cynnwys yr holl staff addysgu a staff cymorth.  Ystyrir bod gwaith tîm yn allweddol o ran gwneud gwelliannau yng nghynnig y cwricwlwm a’r deilliannau.

Mae diwrnodau trochi yn dechrau pob testun newydd ac maent yn cynnwys pob un o’r staff a’r disgyblion yn arddel thema ysgol gyfan.  Mae’r holl destunau’n canolbwyntio ar gyd-destunau ‘bywyd go iawn’ fel defnyddio arian mewn busnesau.  Yn nodweddiadol, mae’r trochi yn cynnwys staff yn gwisgo dillad sy’n gysylltiedig â’r thema, a gosod heriau ar gyfer disgyblion, dosbarthiadau a grwpiau penodol o ddysgwyr.  Mae hyn yn galluogi cyflwyno pob testun ysgol gyfan mewn ffordd hwyliog, chwilfrydig ac ystyrlon ar gyfer staff a disgyblion fel ei gilydd. 

Yn ogystal â’r dull thema, bu ffocws ysgol gyfan ar ddiwallu anghenion disgyblion unigol yn dda, a chreu a gwella annibynniaeth disgyblion.  Mae’r dull hwn wedi galluogi disgyblion i fod yn fwy hyderus yn nodi eu gallu eu hunain a gwybod sut i herio eu hunain.  Mae llawer o ddisgyblion yn datblygu amrywiaeth o fedrau annibynnol yn effeithiol ac yn defnyddio’r medrau hyn yn fwy llwyddiannus yn eu hysgol prif ffrwd.

Caiff rhieni, gofalwyr a rhanddeiliaid eu cynnwys yn y broses ddysgu hefyd, gyda chyrsiau rhieni, a chynhelir ‘arddangosiadau’ yn rheolaidd.  Caiff hyn effaith gadarnhaol wrth wella eu dysgu eu hunain, a dysgu eu plentyn.  

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae bron pob un o’r disgyblion yng Nghanolfan Addysg Tai yn gwneud cynnydd hynod gryf mewn perthynas â’u mannau cychwyn, sy’n aml o waelodlin isel iawn.  Mae disgyblion yn llwyr fwynhau perchnogi eu cwricwlwm eu hunain, a’i gynllunio.  Mae’r dull hwn wedi cael effaith hynod gadarnhaol ar eu dysgu a’u hymddygiad.  Mae lefelau ymgysylltu a chymhelliant ar draws yr ysgol wedi gwella, ac mae bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd cryf o ran datblygu eu hunan-barch a’u cred ynddyn nhw eu hunain fel dysgwyr llwyddiannus.  Adlewyrchir hyn yn eu pwyntiau a’r targedau a gyflawnir ganddynt.  Mae dysgu, ansawdd gwaith a chynnydd pob grŵp o ddisgyblion yn dangos eu bod yn cyflawni’n eithriadol o dda, ac mae bron pob un o’r disgyblion yn cyflawni eu targedau dysgu personoledig.  Mae ailintegreiddio wedi gwella hefyd, fel y mae ymddygiad a lles y disgyblion, gyda gostyngiad mewn gwaharddiadau ac achosion yn ymwneud ag ymddygiad.

Mae hyder cynyddol hefyd ymhlith staff i rannu arbenigedd, a manteisio ar eu dysgu proffesiynol eu hunain.  

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r UCD yn gweithio’n eithriadol o agos gyda’i hysgolion prif ffrwd.  Caiff syniadau, medrau a strategaethau eu rhannu’n wythnosol, a gwahoddir ysgolion i bob digwyddiad ac adolygiad.

Cyflwynwyd sesiynau hyfforddi o fewn grwpiau gwella lleol a rhanbarthol ac ysgolion nad ydynt yn rhai arloesi o fewn y consortiwm lleol a dosbarthiadau canolfan adnoddau dysgu.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae gweledigaeth yr arweinydd wedi ei sefydlu’n gadarn ar ddarparu addysg gynnar gyffrous o safon uchel i blant yr ardal.  Mae ganddi wybodaeth fanwl am ddatblygiad plant, ynghyd â dealltwriaeth gref o egwyddorion y cyfnod sylfaen.  Mae gan bob ymarferydd ddisgwyliadau uchel ar gyfer y plant ac maent yn gweithio fel tîm effeithiol wrth drafod cyflawniad plant er mwyn cynllunio’r camau nesaf yn y dysgu. Maent yn sicrhau bod pob un plentyn yn hapus a diogel ac yn gwneud cynnydd da, beth bynnag fo’u gallu.

Mae’r pwyllgor rheoli yn cyflawni eu rolau yn hynod effeithiol gan eu bod yn adnabod y lleoliad yn arbennig o dda.  Yn sgil hyn, maent yn cefnogi’r cylch yn rymus er mwyn sicrhau safonau a darpariaeth o’r radd flaenaf.  Maent yn parchu arbenigedd yr ymarferwyr ac yn gwerthfawrogi’r gweithgareddau a chynnydd y mae’r plant yn cyflawni yn y lleoliad.

Mae’r ymarferwyr, y pwyllgor rheoli a’r rhieni yn chwarae rhan annatod yn y gweithdrefnau hunanwerthuso sy’n onest ac sy’n blaenoriaethu addysgu a dysgu.  Mae’r holl randdeiliaid yn cyfrannu at osod meini prawf llwyddiant clir,  sy’n seiliedig ar gynnydd plant.  Mae hyn yn arwain yn effeithiol at ddatblygiadau cadarnhaol iawn yn y ddarpariaeth.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae profiad a deallusrwydd yr arweinydd o egwyddorion addysgu a darpariaeth addysg gynnar yn feistrolgar.  Rhoddir blaenoriaeth haeddiannol i lais y dysgwr ymhob agwedd o waith y lleoliad. Mae’r ymarferwyr yn gwrando yn ofalus ar y plant ac yn defnyddio syniadau’r plant fel sbardun ar gyfer themâu, ardaloedd dysgu ac arddangosfeydd.  Maent yn cynnwys teuluoedd wrth gynllunio’r thema gan holi ac elwa ar arbenigedd rhieni ac aelodau’r gymuned leol.  Mae’r ymarferwyr yn plethu gweithgareddau llythrennedd a rhifedd yn gelfydd ar draws y meysydd dysgu, gan gynnwys gweithgareddau heriol sy’n berthnasol i’r ardal allanol.  Mae hyn wedi arwain at ddarpariaeth hynod ysgogol, sydd â disgwyliadau uchel iawn ohoni hi ei hun a’i chydweithwyr.  Mae’r staff yn rhannu gwybodaeth am weithdrefnau dyddiol, cynnydd plant a strategaethau addysgu yn llwyddiannus iawn.  Mae hyn yn sicrhau bod plant yn gwneud cynnydd ardderchog. 

Mae’r pwyllgor yn hynod gefnogol ac yn rhagweithiol wrth weithredu’n ddiflino i gefnogi’r staff gyda’u gwaith.  Mae llinellau cyfathrebu ac atebolrwydd rhwng yr arweinydd a’r pwyllgor yn hynod effeithiol ac mae hyn yn galluogi swyddogion y pwyllgor i wneud penderfyniadau gwybodus er budd y plant.  Wrth i swyddogion y pwyllgor ymweld â’r lleoliad yn rheolaidd mae ganddynt wybodaeth fanwl ynglŷn â safonau a strategaethau addysgu a dysgu.  Gan eu bod yn adnabod y lleoliad mor dda, maent yn deall ac yn cefnogi anghenion y ddarpariaeth yn llwyddiannus iawn.  Er enghraifft, maent yn sicrhau adnoddau pwrpasol sy’n canolbwyntio ar godi safonau ac yn cynnwys adnoddau arbenigol ar gyfer unigolion.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r gweithdrefnau arwain cadarn, mae egwyddorion y cyfnod sylfaen yn cael eu gweithredu’n llwyddiannus iawn a’r plant yn datblygu eu medrau’n hynod llwyddiannus.

Mae medrau llafar, darllen ac ysgrifennu cynnar y plant, ynghyd â’u medrau rhifedd yn datblygu’n hynod gadarn.  Mae gweithgareddau fel defnyddio idiomau a geirfa fathemategol wrth ddarganfod pa esgid sy’n ffitio pa blentyn yn y siop esgidiau yn ymestyn a herio’r plant.  Mae hyn yn dylanwadu’n effeithiol ar ddyfalbarhad a dygnwch y plant wrth ganolbwyntio’n frwd yn eu tasgau. Mae’r ardal allanol yn sicrhau ffocws clir ar ddatblygu medrau llythrennedd a rhifedd penodol.  Mae’r ymarferwyr yn gelfydd wrth holi a chyd-chwarae gyda’r plant.  Mae hyn yn meithrin awydd y plant i fynegi eu hunain yn hyderus.

Mae’r pwyllgor rheoli yn cael effaith uniongyrchol ar safonau uchel wrth sicrhau bod pob ymarferwr yn manteisio ar hyfforddiant perthnasol.  Yn sgil cyfarfodydd buddiol, maent yn ymwybodol o effaith hyfforddiant ar safonau a lles y plant.  

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Cynhaliwyd hyfforddiant i arweinyddion newydd a modiwlau cyfnod sylfaen yn y lleoliad.  Rhannwyd esiamplau o’r ddarpariaeth a safonau cyrhaeddiad y plant yn rheolaidd ar safle we genedlaethol i athrawon cyfnod sylfaen a staff nas cynhelir yn genedlaethol.  Rhennir yr arfer wrth gefnogi hyfforddiant i ysgolion.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Uned cyfeirio disgyblion pob oed ar gyfer disgyblion sydd ag anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol (ACEY) yw UCD Portffolio Sir Ddinbych, sy’n gweithredu ar draws tri safle.  Mae’r prif safle yn Ysgol Plas Cefndy yn cynnig darpariaeth o’r cyfnod sylfaen i gyfnod allweddol 4.  Mae safle Rhuthun yn cynnig darpariaeth Cam wrth Gam ar gyfer disgyblion yn y sector cynradd.  Mae’n darparu lleoliadau tymor byr a rhan-amser.  Mae safle ychwanegol yn Y Rhyl yn cynnig darpariaeth Cerrig milltir ar gyfer grŵp o ddisgyblion cyfnod allweddol 3 a 4 sydd â lefelau uchel o orbryder.

Mae tua 80% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae gan 14% o ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig ac mae pob disgybl ar y gofrestr anghenion addysgol arbennig.  Mae disgyblion o gartrefi Saesneg eu hiaith yn bennaf.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Ysgol Plas Cefndy yn un gwasanaeth sy’n cwmpasu UCD yr awdurdod lleol, ochr yn ochr â thîm cymorth allymestyn ledled y sir, sy’n rhoi cymorth i ysgolion o’r meithrin i Flwyddyn 11.  Mae cael tîm 

allymestyn, y gellir galw arno i weithio yn yr UCD ar unrhyw adeg, yn rhan annatod o’r gwaith sy’n cael ei wneud gan yr UCD, ac mae wrth wraidd ffurfio cysylltiadau cryf ac effeithiol gydag ysgolion prif ffrwd cyn, yn ystod ac ar ôl lleoliad.  Nod yr UCD yw dychwelyd i addysg prif ffrwd neu i addysg bellach, hyfforddiant neu gyflogaeth.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Cyn ystyried disgybl ar gyfer lleoliad UCD, ceir ymateb graddedig cytûn, y mae ysgolion yn ei ddilyn i geisio cadw disgyblion mewn ysgol prif ffrwd.  Mae’r UCD yn cefnogi’r ymateb hwn trwy’r gwasanaethau allymestyn y mae’n eu darparu.  Mae aelodau’r tîm yn gweithio ochr yn ochr ag ysgolion, gan ddarparu ymyrraeth mewn argyfwng, sesiynau grŵp ac un i un, cyngor i staff a hyfforddiant teilwredig.  Mae gan yr UCD bolisi drws agored hefyd, sy’n annog staff yn yr ysgol i ymweld â’r UCD i arsylwi arfer orau.

Erbyn yr adeg y caiff disgybl ei gyfeirio ar gyfer lleoliad, bydd yr UCD eisoes yn ei adnabod.  Bydd gan staff yr UCD ddealltwriaeth o’r hyn sy’n rhwystro’r disgybl rhag dysgu, a bydd yn gallu teilwra’r cwricwlwm i’w helpu i oresgyn y rhwystrau hyn a dychwelyd i ysgol yn llwyddiannus, neu goleg ar gyfer y rheiny ym Mlwyddyn 11.  Bydd unrhyw staff sydd wedi gweithio gyda’r disgyblion yn eu lleoliad prif ffrwd yn cael eu cynnwys mewn trafodaethau gyda staff yr UCD i sicrhau bod yr holl wybodaeth berthnasol yn cael ei rhannu.  Mae hyn yn cynnwys datblygu ‘Proffiliau Tudalen’ ar draws yr holl ddosbarthiadau.

Mae disgyblion yn yr adran gynradd yn treulio hanner diwrnodau yn yr UCD a hanner diwrnodau yn yr ysgol.  Mae’r dull hwn yn allweddol i sicrhau bod gan ddisgyblion synnwyr o berthyn i’w hysgol prif ffrwd o hyd, a bu hyn yn ffactor arwyddocaol yn llwyddiant y rhaglen dros flynyddoedd lawer.

Caiff ailintegreiddio ei ystyried yn ofalus yn ystod adolygiadau ‘Cynllunio yn Canolbwyntio ar y Disgybl’, lle ystyrir agweddau penodol ar yr amserlen.  Ar ôl y lleoliad, mae’r tîm yn parhau i gynorthwyo’r disgybl mewn ffordd sensitif a chytûn, p’un a yw hynny yn y tymor byr yn yr ystafell ddosbarth, cymorth mewn sesiynau neu dim ond trwy gysylltu â’r disgybl yn ystod yr wythnos.  Bydd y staff allymestyn yn parhau i ymwneud â disgyblion ac yn cynorthwyo’r ysgolion am gyhyd ag y bydd angen, ac mae hyn yn aml yn cynnwys cymorth â phontio i ddisgyblion wrth iddynt symud ymlaen i’r ysgol uwchradd.

Mae’r medrau sydd eu hangen ar gyfer ailintegreiddio yn ôl i’r brif ffrwd yn rhan o’r cwricwlwm sy’n cael ei ddilyn.  Er enghraifft, caiff y medrau sydd eu hangen ar ddisgyblion i weithredu a ffynnu mewn ysgol prif ffrwd eu hystyried yn ofalus, trwy ddulliau fel meddylfryd twf a meddylgarwch, dulliau symud ymlaen a sesiynau chwarae therapiwtig ar gyfer pob grŵp oedran.  Trwy gydol eu cyfnod yn yr UCD, mae staff bob amser yn cyfeirio at bwysigrwydd bod yn ôl yn y brif ffrwd, a dyna yw eu nod bob amser, yn y pen draw.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r tîm allymestyn wrth wraidd yr UCD.  Mae’n darparu hyblygrwydd ac ymateb cyflym pan fydd disgybl mewn argyfwng, ac erbyn hyn, dyma’r ddarpariaeth fwyaf effeithiol i ddisgyblion ailintegreiddio’n llwyddiannus.  Mae hefyd yn galluogi’r UCD i wneud y dewis gorau ar gyfer disgyblion unigol, wrth nodi pa aelod o’r tîm fydd yn parhau fel eu hunigolyn cyswllt pan fyddant yn dychwelyd i’r brif ffrwd.  Nid gadael yr UCD yw’r diwedd; mae’n rhan o gontinwwm cymorth sydd ond yn dod i ben pan fydd pawb yn cytuno nad oes ei angen mwyach.

Gall yr UCD sicrhau hefyd fod cyswllt cryf yn cael ei gynnal gyda’r staff sydd wedi eu cynorthwyo, pe bai angen eu cymorth ar unrhyw adeg.

Dros gyfnod, mae canran uchel iawn o’r disgyblion o’r UCD wedi dychwelyd i’w lleoliadau mewn ysgolion prif ffrwd, ac wedi eu cynnal.  Mae hyn yn golygu hefyd y gall mwy o ddisgyblion elwa ar yr UCD a’i chwricwlwm teilwredig, sy’n rhoi i ddisgyblion y medrau a’r hyder sydd eu hangen arnynt i ddychwelyd i’r ysgol yn llwyddiannus.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r cysylltiadau cryf ag ysgolion prif ffrwd, y mae gan bob un ohonynt athrawon allymestyn a staff cymorth dynodedig, yn helpu’r UCD i rannu arfer dda â phob un o’i hysgolion.  Mae hyn yn ymestyn i rannu adnoddau a gwella medrau staff yn yr ysgol i ddefnyddio’r rhain yn eu lleoliadau eu hunain.  Caiff staff yn yr ysgol eu hannog i ymweld â’r UCD hefyd.

Mae’r UCD yn rhan o’r rhwydwaith UCD ehangach ledled Gogledd Cymru lle mae rhannu arfer dda wrth wraidd yr agenda.

Mae staff o UCDau a gwasanaethau cynhwysiant ledled Cymru bob amser yn ymwelwyr a groesewir, gan roi cyfle iddynt weld yr hyn sy’n cael ei wneud, ac i’r UCD gael syniadau newydd y gellir eu cyflwyno yn ei lleoliad.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr Ysgol

Agorwyd Ysgol Dyffryn Cledlyn ym Medi 2017 wrth uno tair ysgol leol gyda’i gilydd yn ardal Drefach. Bu gwaith unioni, cyd-weithio, cyd- dynnu wrth anelu tuag at yr un lleoliad newydd am sawl blwyddyn. Apwyntiwyd Pennaeth yr ysgol newydd yn Ebrill 2014, a bu’n gweithredu’n y cyfamser dros y dair Ysgol, tra’n integreiddio prosesau dysgu, addysgu ac arweinyddiaeth gan sicrhau lles disgyblion a staff mewn cyfnod o newid. Mae’r darpariaeth erbyn hyn yn cynnig addysg i blant 3 – 11 ar yr un safle a phump dosbarth yn yr ysgol.

Lleolir yr ysgol mewn ardal wledig ac mae ym mand grŵp 1 o ran prydiau Ysgol am ddim gyda 6% o’r disgyblion yn eu derbyn.

Mae’r 27%  ar y gofrestr Anghenion Dysgu Ychwanegol.

Rydym yn ffodus iawn o nifer o ddisgyblion sy’n cyfathrebu adref yn y Gymraeg ac adlewyrchwyd hyn yn brwdfrydedd a safon iaith y rhan fwyaf o ddisgyblion yn yr ysgol, gyda 70% yn siarad Cymraeg adref.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Penodwyd Pennaeth niwtral i’r ysgolion yn 2014, ar gyfer yr Ysgol Newydd. Roedd y weledigaeth o gyrraedd safle mewn undod a’r un amcanion yn allweddol. Roedd ansicrwydd yn nifer o agweddau. Buodd y Pennaeth yn rhannu amserlen gyda’r dair Ysgol fel fod pawb yn ymwybodol o’i lleoliad gan fod yn gyson o faint o amser a dreuliwyd ymhob Ysgol. Roedd gwaith cychwynnol wedi digwydd rhwng y dair Ysgol – wrth fynychu “Cynllun Tair Ysgol” lle roedd disgyblion CA2 yn mynychu y dair Ysgol,  ar gyfer pynciau arbenigol gydag athrawon bob pythefnos. Wrth wrando ar y disgyblion, teimlant bod angen i ddisgyblion Cyfnod Sylfaen hefyd fynychu “Cynllun Tair Ysgol” gan taw nhw byddai dyfodol yr Ysgol Newydd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Roedd cysondeb ymhob agwedd ar draws y dair ysgol yn holl amhrisiadwy. Cynhaliwyd cyfarfodydd staff wythnosol ar y cyd – gan newid lleoliad i greu ethos o un tîm unedig. Galluogwyd hyn i ni gysoni dulliau marcio, cyd-gynllunio, monitro llyfrau a safonau gan adolygu y ffordd ymlaen gan sicrhau cysondeb yn y profiadau dysgu. Defnyddiwyd yr un themâu ar draws yr ysgol a mynychwyd teithiau addysgiadol yr un pryd. Crëwyd Cynllun Datblygu Ysgol ar y cyd rhwng y dair Ysgol a hyn yn rhoi blaenoriaeth clir  a chyfeiriad i’r holl rhan ddeiliad.

Roedd Pedwar Corff Llywodraethol – y dair Ysgol a’r Ysgol Newydd. Llwyddwyd i uno dwy Ysgol ar yr un noson gan gychwyn gyda Chorff un Ysgol yn gyntaf, yr hyn oedd yn gyffredinol i’r ddau corff yn y canol, a gorffen gyda’r Ysgol arall ar y diwedd. Roedd cysondeb yn y lleoliadau – a hefyd yng nghynnwys pob adroddiad.

Wrth adeiladu’r Ysgol mewn lleoliad newydd, buodd y disgyblion a staff yn ymweld â’r safle yn dymhorol i weld datblygiadau adeiladol. Cafwyd cyfnod hefyd i brofi cyfnodau yn yr Ysgol newydd wedi i’r adeilad cwblhau. Roedd hyn yn galluogi’r disgyblion  i greu rheolau eu hunain  – gan holi am yr hyn roedd y disgyblion am eu gweld yn yr Ysgol. Roedd hefyd prosiect Ysgol Creadigol arweiniol yn weithredol, a alluogodd hyn y disgyblion i greu cerdd  ar y cyd  – “Cau ac Agor.” Mae hyn i weld yn yr Ysgol fel murlun trawiadol gyda’r geiriau gerdd arni  – pob gair ar ddarn o bren unigol a rheini yn wreiddiol o’r dair Ysgol. O ganlyniad roedd y thema o “berthyn” yn sail i’r holl waith yn ystod ein tymor cyntaf.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad roedd sefydlu hunaniaeth yn yr Ysgol yn effeithiol. Roedd camau cyson wedi digwydd yn flaenorol i galluogi disgyblion i ymgartrefu yn gyflym ac yn ddi-ffwdan  gan wrando ar lais y disgyblion, ac adlewyrchwyd hyn yn eu safonau.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Nid ydym fel Ysgol wedi rhannu’r arferion da gydag ysgolion eraill.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Uwchradd Caerdydd yn ysgol gyfun amrywiol a bywiog wedi’i lleoli yng ngogledd dinas Caerdydd.  Mae 1,613 o ddisgyblion ar y gofrestr, y mae 422 ohonynt yn y chweched dosbarth. Mae tua 6% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sy’n is o lawer na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 16.4%.

Derbynnir amrywiaeth o ddisgyblion i’r ysgol.  Mae mwyafrif y disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith gyntaf.  Mae 435 o ddisgyblion yn y categori Saesneg fel iaith ychwanegol a daw tua 36% o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol.  Mae un y cant o’r disgyblion yn siarad Cymraeg mamiaith.

Tua 18% yw canran y disgyblion ag anghenion addysgol arbennig, sy’n is na’r cyfartaledd cenedlaethol o 22.9%.  Mae canran y disgyblion â datganiad o anghenion addysgol arbennig (2.4%) fymryn uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 2.2%.  Mae gan yr ysgol ganolfan adnoddau arbenigol sy’n gwasanaethu’r awdurdod lleol, i 15 o ddisgyblion ag anawsterau dysgu penodol.

Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn ysgol arloesi ac mae’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill i fwrw ymlaen â datblygiadau’n ymwneud â diwygio addysg yng Nghymru.

Cynnal a gwella arfer effeithiol

Yn 2015, roedd Ysgol Uwchradd Caerdydd yn ysgol hynod effeithiol ac uchel ei pherfformiad, gyda chynnydd blynyddol mewn deilliannau.  Roedd gan yr ysgol hanes hir o ragoriaeth mewn dysgu ac addysgu, fe’i barnwyd yn rhagorol gan Estyn, roedd yn ysgol categori gwyrdd, nodwyd ei bod yn arwain y sector ac roedd yn gweithio’n rheolaidd gydag ysgolion eraill, gan weithio ar lefelau lleol a chenedlaethol i lywio a datblygu’r system hunanwella.  Fodd bynnag, y cwestiwn ofynnodd yr ysgol i’w hun bryd hynny oedd, ‘Sut gallwn ni fod yn well fyth?’

Mae cred Ysgol Uwchradd Caerdydd fod dysgu yn ganolog i bopeth a wna yn sylfaen i ymagwedd yr ysgol at ddysgu ac addysgu.  I gryfhau’r diwylliant hwn, gwnaed penderfyniad strategol gan yr ysgol yn 2015 i fuddsoddi’n helaeth mewn dysgu ac addysgu.  O ganlyniad, cafodd arweinyddiaeth dysgu ac addysgu ei hymestyn trwy ehangu’r uwch dîm arwain i gynnwys dau bennaeth cynorthwyol sy’n arwain y weledigaeth strategol ar draws yr ysgol, ochr yn ochr â dirprwy bennaeth.  At hynny, sefydlwyd tîm dysgu ac addysgu yn cynnwys arweinwyr canol i arwain a helpu i roi blaenoriaethau strategol ar waith.  Yn sgil rhoi’r fframwaith hwn yn ei le, sefydlwyd gweledigaeth newydd ar gyfer dysgu ac addysgu, gyda’r pwyslais ar:

  • arweinyddiaeth ar bob lefel
  • datblygu a chynnal arfer hynod effeithiol yn yr ystafell ddosbarth
  • dysgu proffesiynol a dyhead i wella ar gyfer pawb

Arweinyddiaeth ar bob lefel

Sefydlodd uwch arweinwyr fod dysgu ac addysgu yn flaenoriaeth allweddol ar gyfer gwella’r ysgol yn barhaus.  Mae dysgu ac addysgu yn flaenoriaeth ganolog yng nghynllun gwella’r ysgol ac mewn cynlluniau gwella adrannol ym mhob blwyddyn academaidd.  Mae’r ysgol yn cydnabod y gall bob amser wella ac adeiladu ar ansawdd profiadau dysgu. 

Cydnabu’r ysgol fod datblygu dysgu ac addysgu yn ystyrlon ac yn barhaus yn bosibl dim ond trwy gydnabod a chynyddu effeithlonrwydd athrawon.  Roedd hyn yn golygu bod angen i’r ysgol, er mwyn iddi wireddu’i gweledigaeth, roi’r grym i athrawon arwain dysgu yn eu hystafelloedd dosbarth a chynnig y cydbwysedd priodol o her a chymorth i wneud i hyn ddigwydd.  Roedd yr ymagwedd hon yn berthnasol ar lefel adran hefyd, lle’r ymddiriedwyd mewn arweinwyr canol i ddatblygu gweledigaeth ar gyfer dysgu ac addysgu sy’n briodol i bob cyd-destun penodol i bwnc. Er enghraifft, rhoddwyd cyfrifoldeb i bob adran am ei ffordd o ymdrin ag adborth.

Wrth wraidd sicrhau ansawdd yr ymagwedd hon at ddysgu ac addysgu y mae athroniaeth bod sicrhau ansawdd yn cael ei wneud gydag ac nid i staff ac adrannau, a’i fod yn broses ddatblygu i feithrin gwelliant pellach.  Mae’r ysgol o’r farn mai’r ymagwedd gydweithredol hon a’i phwyslais ar ymddiriedaeth broffesiynol yw’r elfen hanfodol mewn gweithredu arfer addysgegol effeithiol.  Mae’r model yn taro cydbwysedd hynod effeithiol rhwng cymorth a her sy’n gadarn ac yn gosod dysgu wrth wraidd prosesau sicrhau ansawdd. 

Datblygu a chynnal arfer hynod effeithiol yn yr ystafell ddosbarth

Roedd yr ysgol eisiau sefydlu fframwaith addysgegol clir er mwyn creu iaith gyson i siarad am ddysgu ac addysgu, rhoi strategaethau hygyrch i staff oedd wedi’u llywio gan ymchwil, a sefydlu dysgu proffesiynol fel hawl i’r holl staff.

O ganlyniad, gosododd uwch arweinwyr 5 flaenoriaeth graidd ar gyfer dysgu ac addysgu:

  • model dysgu ac addysgu ysgol gyfan, gan ddefnyddio fframwaith addysgegol penodol
  • cau’r bwlch rhwng potensial a pherfformiad i’r holl ddisgyblion
  • llythrennedd, rhifedd a chymhwysedd digidol
  • adborth
  • llais y dysgwr

Rhoddodd yr ysgol fodel dysgu ac addysgu masnachol ar waith.  Roedd o’r farn bod y model yn mynegi’r pum elfen graidd sy’n ofynnol ar gyfer dysgu ac addysgu hynod effeithiol:

meddwl yn ddyfnach, modelu ymddygiad, effaith, her ac ymgysylltu â dysgu.  Mae’r model hwn yn darparu iaith gyffredin ar gyfer cysyniadoli dysgu ac addysgu, gan ganiatáu am weithredu gan athrawon ac ymagwedd hyblyg ar yr un pryd.

Mae cau’r bwlch rhwng perfformiad a photensial yn athroniaeth sy’n treiddio drwy’r ysgol ac, o ganlyniad, mae diwylliant o uchelgais i bawb.  Fel rhan o’r ymagwedd hon, mae’r ysgol wedi mabwysiadu nifer o strategaethau addysgegol yn seiliedig ar theori addysgol bresennol.  Mae’r strategaethau’n hyrwyddo pwyslais ar ymgysylltu â dysgu a lefelau uchel o her i ymestyn pob dysgwr. 

Mae llythrennedd, rhifedd a chymhwysedd digidol yn fedrau trawsgwricwlaidd hanfodol sy’n cael eu cymhwyso orau, ym marn yr ysgol, mewn cyd-destun a, lle y bo’n briodol, ar lefel berthnasol.  I gefnogi ethos cydweithredol yr ysgol, mae’r tîm dysgu ac addysgu yn cydgynllunio, darparu a myfyrio ar gymhwyso medrau a dilyniant gydag arbenigwyr pwnc.

Mae’r ysgol o’r farn y dylai adborth lywio cynllunio ac arfer effeithiol yr ystafell ddosbarth ar bob lefel a gellir ei roi ar lafar, yn ysgrifenedig neu yn ddigidol.  Mae polisi adborth yr ysgol yn amlinellu pedwar piler adborth hynod effeithiol.

  • mae’n rheolaidd ac yn amserol
  • mae ganddo ffocws ac mae’n benodol
  • gweithredir ar yr adborth
  • rhennir yr arfer

Mae arweinwyr canol yn dwyn perchenogaeth dros eu pwnc ac ymagweddau at adborth sy’n benodol i gyd-destun.  Caiff y rhain eu rhannu gyda phob rhanddeiliaid ac mae eu hansawdd yn cael ei sicrhau yn rheolaidd.  Mae hyn yn arwain at brosesau adborth hynod ymatebol a myfyriol, sy’n cael eu mireinio’n ofalus ac maent yn cyfrannu’n uniongyrchol at ansawdd profiadau dysgu yn yr ystafell ddosbarth.

Mae arweinyddiaeth dysgu yn yr ysgol yn ymgorffori llais y dysgwr a chyfleoedd i ddysgwyr ymgymryd â rôl weithgar mewn llywio profiadau dysgu yn effeithiol.  Mae’r ysgol yn gofyn barn dysgwyr mewn nifer o feysydd, gan gynnwys adolygiadau adrannol, craffu ar waith a phaneli penodol i bwnc.  Hefyd, mae disgyblion yn cael eu cynnwys yn ffurfiol trwy senedd ysgol, gan weithio yn yr ysgol ac ar draws y consortiwm i lywio profiadau addysgegol.

Dysgu Proffesiynol

Mae uwch arweinwyr o’r fan bod lles a datblygiad proffesiynol staff yn ganolog i safonau dysgu ac addysgu eithriadol o uchel yr ysgol.  Mae diwylliant o ddysgu proffesiynol wedi’i wreiddio’n gadarn ar bob lefel ac fe’i hystyrir yn hawl broffesiynol i’r holl staff a chan yr holl staff.  Mae’r ysgol yn cydnabod mai staff yw’r ased mwyaf gwerthfawr ac mae’n mynd ati i gynnig cyfleoedd datblygu rheolaidd, pwrpasol, o ansawdd uchel.  Mae’r ysgol yn ystyried ei hun yn sefydliad dysgu hynod effeithiol.

Mae’r ysgol yn cynnig llwybrau niferus i staff ddatblygu’n broffesiynol:

  • gweledigaeth strategol wedi’i llywio gan ymchwil
  • darpariaeth hyfforddiant mewn swydd strategol, i’r ysgol gyfan, sy’n canolbwyntio’n glir ar flaenoriaethau gwella
  • diwylliant cefnogol o arsylwi gwersi, teithiau dysgu a rhannu arfer dda
  • ymagweddau cydweithredol at agweddau allweddol ar addysgegau dysgu ac addysgu
  • ethos annog a rhaglen annog ysgol gyfan
  • Ymholi Gweithredol ysgol gyfan
  • cyfres o raglenni masnachol i ddatblygu addysgeg ac arweinyddiaeth e.e. rhai ar gyfer athrawon, cynorthwywyr addysgu ac arweinwyr rhagorol

Mae’r ysgol yn cydnabod nad yw arwain dysgu mewn addysgu yn llwyddiannus yn bodoli ar ei ben ei hun.  Mae modd cyflawni’r arweinyddiaeth lwyddiannus dim ond pan fydd yn gweithio mewn cytgord â phob agwedd arall ar waith yr ysgol.   Mae angen alinio lles a chyflawniad, y cwricwlwm, data a dysgu ac addysgu er mwyn sicrhau bod profiadau dysgu yn hynod effeithiol a’u bod yn cyflawni’r pedwar diben.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd George Street wedi’i lleoli yn Waunfelin, ychydig y tu allan i dref Pont-y-pŵl yn sir Tor-faen.  Mae 466 o ddisgyblion ar y gofrestr, rhwng 3 ac 11 oed, gan gynnwys 62 sy’n mynd i’r feithrinfa’n rhan amser.

Mae tri deg y cant o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol (18%).  Mae llawer o ddisgyblion o ethnigrwydd gwyn Prydeinig ac yn dod o gartrefi lle Saesneg yw’r brif iaith.  Mae tua 13% o ddisgyblion o gefndir sipsiwn a theithwyr.  Mae ychydig bach iawn o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae ychydig bach iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.

Mae’r ysgol yn nodi bod tua 19% o ddisgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol.  Mae hyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol (21%).

Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn ysgol arloesi ac mae’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill i fwrw ymlaen â datblygiadau’n ymwneud â dysgu proffesiynol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r ysgol wedi cydnabod bod angen cymorth unigol wedi’i reoli’n ofalus ar grŵp cymharol fach o ddisgyblion i gynorthwyo â’u pontio i wahanol bwyntiau yn eu haddysg.  Mae staff yn buddsoddi amser ac arbenigedd mewn teilwra trefniadau pontio estynedig i sicrhau bod y disgyblion hyn yn parhau i wneud cynnydd da, er gwaethaf newidiadau anochel yn y ddarpariaeth o un ysgol neu gyfnod i un arall.  Mae rhieni’n chwarae rhan agos yn y broses, o’r cyfarfod cychwynnol lle y cytunir ar y cynllun, i’r cyfarfod adolygu a gynhelir ar ôl i’r pontio ddigwydd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae cynlluniau pontio estynedig yn cael eu defnyddio i gefnogi disgyblion agored i niwed ar draws yr ysgol.  Mae hyn yn cynnwys pontio:

  • o leoliadau cyn-ysgol i Ysgol Gynradd George Street
  • o’r cyfnod sylfaen i gyfnod allweddol 2
  • o gyfnod allweddol 2 i gyfnod allweddol 3
  • o leoliad prif ffrwd i ganolfan adnoddau anghenion arbennig ac i’r gwrthwyneb
  • pontio yng nghanol cyfnod o Ysgol Gynradd George Street i ysgol brif ffrwd arall ac i’r gwrthwyneb
  • o un grŵp blwyddyn i’r nesaf o fewn yr ysgol
  • o un athro neu gynorthwyydd addysgu i un arall yn ystod y flwyddyn

Mae pob proses bontio’n dechrau gyda chyfarfod cychwynnol yn seiliedig ar y dull cynllunio sy’n canolbwyntio ar unigolion, yn cynnwys pawb sy’n gofalu am y disgybl ac yn gweithio gyda’r disgybl.  O fewn pwyntiau pontio yn yr ysgol, mae’r trafodaethau bob amser yn cynnwys rhieni, y cydlynydd anghenion dysgu ychwanegol (ADY), a’r athrawon dosbarth a chynorthwywyr addysgu presennol a’r rhai sydd i ddod.  Lle y bo’n berthnasol, mae’r seicolegydd addysg, y swyddog anhwylderau’r sbectrwm awtistiaeth a’r tîm therapi iaith hefyd yn cymryd rhan, ynghyd â gweithwyr proffesiynol eraill sy’n gweithio gyda’r disgybl.  Yn achos pontio o Ysgol Gynradd George Street i leoliad arall, neu i’r gwrthwyneb, bydd y swyddog Dechrau’n Deg (pontio’r Blynyddoedd Cynnar), yr Arweinydd Pontio (ar gyfer pontio o gyfnod allwedd 2 i gyfnod allweddol 3), cydlynydd ADY y lleoliad newydd a’r athro dosbarth newydd yn bresennol hefyd.  Fel arfer, mae’r disgybl yn dod i’r cyfarfod hefyd, hyd yn oed os yw hynny am gyfnod byr yn unig er mwyn iddynt rannu’u barn neu’u pryderon eu hunain ynghylch y pontio.  Lle nad yw hyn yn briodol, neu lle mae’r disgybl yn dewis peidio â bod yn bresennol, mae staff yn gofyn am ei farn a’i gwestiynau ymlaen llaw er mwyn gallu cynnwys y rhain yn y cynllun sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn.

Yn ystod y cyfarfod cychwynnol, yn dibynnu ar anghenion y disgybl, caiff y wybodaeth ganlynol ei rhannu a’i thrafod:

  • gwybodaeth bersonol berthnasol
  • unrhyw anghenion dysgu ychwanegol
  • rôl a chwmpas cysylltiad asiantaeth allanol
  • data asesu perthnasol
  • cynlluniau disgyblion unigol, fel cynlluniau chwarae, cynlluniau addysg unigol neu gynlluniau ymddygiad unigol estynedig
  • asesiadau risg perthnasol
  • cynlluniau trafod yn gorfforol yn gadarnhaol

Mae pawb sy’n bresennol yn cyfrannu at ysgrifennu ac adolygu’r cynllun sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn, ac mae cyfle i oedolion ofyn cwestiynau a chadarnhau anghenion y disgyblion, ac amlygu cryfderau ac unrhyw ddiffygion yn y ddarpariaeth bresennol.  Yna, cytunir ar y cynllun pontio unigol, sydd fel arfer yn cynnwys y cyfan o’r camau gweithredu dilynol, neu rai ohonynt, yn dibynnu ar anghenion y disgybl:

  • ymchwil gan y disgybl a’i weithiwr allweddol i’r ysgol, dosbarth, athro neu gynorthwyydd addysgu newydd
  • ymweliadau gan y cydlynydd ADY, yr athro newydd neu’r cynorthwyydd addysgu newydd i gyfarfod â’r disgybl yn ei ystafell ddosbarth neu ei leoliad presennol
  • ymweliadau gan y disgybl â’r ystafell ddosbarth neu’r lleoliad newydd gyda rhieni ac aelod staff o’r lleoliad presennol; bydd yr aelod staff yn aros gyda’r disgybl am yr ychydig ymweliadau cyntaf – wrth i hyder y disgybl gynyddu, bydd yr aelod staff yn aros yn y lleoliad ond allan o olwg y disgybl, fel ei fod ar gael os bydd ei angen, ac yn magu annibyniaeth y disgybl
  • ymweliadau annibynnol gan y disgybl â’r lleoliad newydd
  • cynhyrchu llyfryn atgofion ffotograffig o leoliad newydd y disgybl; gall hwn gynnwys amrywiol rannau’r ystafell ddosbarth, yr ystafell gotiau, y toiledau, yr ardal awyr agored, y brif fynedfa, neuadd yr ysgol, aelodau staff allweddol a ffrindiau newydd posibl – mae’r disgybl yn cymryd cymaint o gyfrifoldeb â phosibl am greu’r llyfryn hwn, sy’n cael ei rannu â’r cartref a, lle y bo’n briodol, bydd llyfryn atgofion o’i ysgol bresennol yn cael ei gynhyrchu hefyd i’r disgybl ei gadw gartref

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Erbyn i’r disgybl adael ei ddosbarth neu leoliad presennol, bydd eisoes wedi meithrin perthynas gadarnhaol gyda’i athro a’i gynorthwyydd addysgu newydd.  Bydd yn gwybod yn union pa drefniadau sydd ar waith ar ei gyfer a bydd yn teimlo’n fwy hyderus am y symud.  O ganlyniad, bydd disgyblion yn ymgartrefu’n gyflym yn eu lleoliad newydd heb y tarfu sy’n digwydd yn aml yn sgil dod i arfer â newid. 

Mae staff newydd yn cael cipolwg clir ar ymddygiadau ac anghenion y disgybl unigol.  Mae hyn yn eu cynorthwyo i wybod beth sy’n gweithio’n dda a beth i’w osgoi, ac mae’n sicrhau bod y rhan fwyaf o ddisgyblion yn parhau i wneud cynnydd da yn erbyn targedau unigol.

Mae’r pontio estynedig hefyd yn brofiad buddiol i rieni, sy’n aml yn pryderu am effaith newidiadau ar eu plentyn.  Mae cynnwys rhieni’n llawn yn y broses o’r cychwyn cyntaf yn lleddfu’u pryder ac yn eu cynorthwyo i feithrin perthnasoedd cadarnhaol gyda staff sy’n anghyfarwydd iddynt.  Mae’n eu galluogi i rannu gwybodaeth a phryderon yn uniongyrchol a chael sicrwydd bod dilyniant pwysig mewn darpariaeth yn cael ei gynnal.  Mae’r agwedd gadarnhaol hon yna’n treiddio i’r disgybl.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r cydlynydd ADY yn aelod o grŵp Cydlynwyr ADY arweiniol y consortiwm, a sefydlwyd ym mis Gorffennaf 2017 o ganlyniad i Brosiect y Grant Arloesi.  Ffocws y grŵp yw cynorthwyo ysgolion i baratoi ar gyfer diwygio statudol a gweithredu hynny.  Mae’r cydlynydd ADY yn arwain y gwaith ar bontio estynedig, yn sgil arwain gweithdy ar bontio yng nghynhadledd trawsnewid anghenion dysgu ychwanegol y consortiwm yn 2018 ac mae bellach yn gweithio ar becynnau hyfforddi sy’n canolbwyntio ar bontio’r Blynyddoedd Cynnar ar draws y rhanbarth.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Pen-coed ym mhentref Pen-coed, yn awdurdod lleol Pen-y-bont ar Ogwr.  Mae tua 600 o ddisgyblion ar y gofrestr, rhwng 3 ac 11 oed.  O’r rhain, mae 29 o ddisgyblion yn mynychu un o’r pedair uned adnoddau dysgu ar gyfer disgyblion ag ystod o anawsterau dysgu.  Mae 25 dosbarth yn yr ysgol.

Cyfartaledd treigl tair blynedd disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim yw tua 16%, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 29% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Daw ychydig iawn o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol, ac ychydig iawn ohonynt sy’n siarad Cymraeg gartref.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan yr ysgol swyddog sefydledig ymgysylltu â theuluoedd sydd wedi datblygu strategaeth gynhwysfawr ar gyfer ymgysylltu â theuluoedd a’r gymuned dros y naw mlynedd ddiwethaf.  Mae’n cynnal ystod eang o ddigwyddiadau a rhaglenni, sy’n galluogi rhieni ac aelodau o deuluoedd i gael eu cynnwys yn llawn yn addysg eu plentyn.  Mae llawer o’r rhaglenni dysgu teuluoedd a gynigir wedi’u targedu’n benodol i sicrhau bod rhieni’n gallu ymgysylltu â dysgu eu plant, gan felly ganolbwyntio ar ddeall a datblygu medrau penodol.  Er enghraifft, bwriad ‘Y Tu Hwnt i’r Bag Llyfrau’ (‘Beyond the Book Bag’) yw cynorthwyo rhieni â’u dealltwriaeth o fedrau darllen cynnar, tra bod ‘Ffoneg Ffynci’ (‘Funky Phonics’) ac ‘Effaith mewn Ysgrifennu’ (‘Impact in Writing’) yn canolbwyntio ar ddatblygu medrau ysgrifennu disgyblion.  Cynhelir rhaglen ‘Ysgol y Goedwig i Deuluoedd’ ar fore dydd Sadwrn ac mae’n rhoi cyfleoedd i rieni gwblhau gweithgareddau dysgu yn yr awyr agored, gan ddatblygu medrau cydweithio, gwydnwch a chyfathrebu gyda’u plant.  Yn ogystal â phenwythnosau, mae rhai rhaglenni dysgu teuluol ar gael yn ystod gwyliau’r haf i barhau i gynorthwyo teuluoedd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yn fwy diweddar, mae gwaith y swyddog ymgysylltu â theuluoedd wedi canolbwyntio ar ddatblygu’r cysylltiadau rhwng yr ysgol, y disgyblion a’r teuluoedd a’r gymuned ehangach ymhellach trwy’r rhaglen ‘Gemau’r Cenedlaethau’ (‘The Generation Games’).  Mae’r rhaglen hon yn hyrwyddo dysgu rhwng y cenedlaethau ac wedi’i lleoli yn y cartref gofal preswyl lleol, sef Glanffrwd.   Mae disgyblion o’r cyfnod sylfaen yn teithio i’r cartref gofal unwaith yr wythnos, ynghyd â’u rhieni neu aelodau o’u teulu.  Wedyn, cânt eu “paru” ag un o’r preswylwyr yn y cartref gofal ac maent yn cwblhau gwahanol weithgareddau bob wythnos, sy’n gweddu’n agos i anghenion y disgyblion a’r preswylwyr fel ei gilydd.  Mae swyddog ymgysylltu â theuluoedd yr ysgol yn gweithio’n agos â’r rheolwr digwyddiadau yn y cartref gofal i ddyfeisio’r rhaglen chwe wythnos a sicrhau bod gweithgareddau ysgogol a boddhaus yn cael eu cynllunio.  Mae’r gweithgareddau’n cronni dros gyfnod y rhaglen, ac yn caniatáu cyfleoedd i’r disgyblion a’r preswylwyr gyfathrebu a rhannu gwybodaeth am eu bywydau a’u hatgofion, ynghyd â datblygu medrau eraill, gan gynnwys medrau corfforol, creadigol, personol a chymdeithasol.  Caiff  Teisen, ein ci Pets as Therapy, hefyd ei gynnwys yn y rhaglen, ac mae’n gwella lles disgyblion a phreswylwyr fel ei gilydd.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r rhaglen wedi meithrin perthnasoedd dysgu cyfatebol rhwng gwahanol genedlaethau ac mae wedi helpu datblygu cydlyniad cymdeithasol o fewn ein cymuned.

Mae’r disgyblion dan sylw i gyd wedi adrodd am ddealltwriaeth well o lawer o anghenion disgyblion eraill, ac maent wedi datblygu mwy o hyder wrth gyfathrebu gyda gwahanol grwpiau cenedlaethau.  Bu’r adborth gan y rhieni ac aelodau o’r teuluoedd a gymerodd ran yn gadarnhaol, a mynegodd rhai ohonynt ddiddordeb mewn parhau â’u cymorth i’r henoed ar ôl cwblhau’r rhaglen.  Mae’r preswylwyr dan sylw wedi elwa’n fawr, gan ddangos lefelau uwch o les ac ysgogiad.

Mae creu cysylltiadau ychwanegol, fel Pets as Therapy, wedi galluogi’r rheolwr digwyddiadau yn y cartref i ehangu’r rhaglen gweithgarwch parhaus sydd ar gael i’r preswylwyr, ac archwilio mwy o gyfleoedd ar gyfer cydweithio â sylfaen ehangach o bartneriaethau cymunedol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi cymryd rhan mewn ystod eang o rwydweithiau arfer ar y cyd lle rydym wedi rhannu agweddau ar ein Hymgysylltu â Theuluoedd a’r Gymuned, fel cynghrair ddysgu broffesiynol ar gyfer Consortiwm Canolbarth y De.  Mae’r ysgol yn cymryd rhan mewn dysgu proffesiynol rhyngwladol ar hyn o bryd gydag ysgolion yn Efrog Newydd, a sefydlwyd trwy’r Cyngor Prydeinig.  Mae’r swyddog ymgysylltu â theuluoedd yn gysylltiedig â rhwydweithiau o fewn yr awdurdod lleol, a thu hwnt.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Somerton wedi’i lleoli yng nghanol dinas Casnewydd.  Mae 185 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, gan gynnwys 20 o ddisgyblion meithrin rhan-amser.  Cânt eu haddysgu mewn chwe dosbarth oedran cymysg ac mae ychydig o ddisgyblion yn treulio rhan o’u diwrnod mewn darpariaeth anogaeth.

Dros y tair blynedd diwethaf, y cyfartaledd treigl ar gyfer disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw tua 45%, sydd ymhell uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan tua 30% o’i disgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Daw ychydig dros chwarter y disgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol ac mae tua 24% yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref. 

Dechreuodd y pennaeth gweithredol dros dro yn ei swydd ym mis Medi 2016 ac mae hefyd yn bennaeth parhaol ar Ysgol Gynradd Eveswell.  Mae’r awdurdod lleol wedi agor ymgynghoriad i ystyried y posibilrwydd o greu ffederasiwn parhaol rhwng y ddwy ysgol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae Ysgol Gynradd Somerton yn gwasanaethu ardal yng Nghasnewydd lle mae llawer o deuluoedd yn wynebu amgylchiadau heriol.  Nod yr ysgol yw sicrhau bod darpariaeth yn bodloni anghenion ei disgyblion sy’n fwyaf agored i niwed i’w galluogi i gyflawni llwyddiant a lles gwell.  Dair blynedd yr ôl, roedd disgyblion yn cael eu gwahardd o’r ysgol yn gyson ac roedd ychydig iawn o ddisgyblion wedi ymddieithrio rhag eu dysgu.  At ei gilydd, roedd yr ysgol yn credu bod ymddygiad disgyblion yn dirywio a bod morâl staff yn isel.  Roedd arweinwyr o’r farn bod angen iddynt newid y diwylliant ar frys.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ymgysylltodd arweinwyr â’r staff, aelodau o’r ganolfan gymunedol leol, seicolegwyr addysg yr awdurdod lleol a llywodraethwyr.  Nod hyn oedd gwerthuso sefyllfa bresennol yr ysgol o ran ei chryfderau a’i meysydd i’w datblygu, a chyfleoedd i wella trwy ymgysylltu â’r gymuned gyfan wrth gynllunio ar gyfer newid.  Arweiniodd dwy sesiwn onest iawn at syniadau ar gyfer gweithredu a’r angen am weledigaeth newydd ac ymdeimlad o ddiben.  Mewn cyfarfod dilynol, datblygwyd syniadau ar gyfer datganiad o genhadaeth a chyfres o amcanion newydd ysgol gyfan a’r nod cyffredinol, sef ‘Respectful, Safe, Successful’.  

Defnyddiodd yr ysgol theori ac arfer orau gyfredol i ddatblygu sgyrsiau a strategaethau i gynorthwyo disgyblion ag ymddygiad heriol.  Datblygodd yr ysgol bedair rheol syml ac iaith gyffredin i helpu disgyblion i’w cofio.  Roedd yn defnyddio technegau adferol i annog disgyblion i unioni niwed a chadw eu hunain a phobl eraill yn ddiogel.  Helpodd y sgriptiau hyn i staff a disgyblion reoli gwrthdaro heb ddwysáu’r emosiwn yn y sefyllfa.  

Ystyriodd yr ysgol y ffordd orau i fodloni anghenion unigol pob disgybl.  Arweiniodd hyn at ddatblygu darpariaeth ‘anogaeth’ ddynodedig, sydd ar gael i bob disgybl sydd ei hangen.  Mae darpariaeth yn galluogi disgyblion i gael profiad o lwyddo mewn grŵp bychan.  Mae cyfleoedd i ddisgyblion goginio, gweithio yn yr ardd ac ymgymryd â gweithgareddau i’w helpu i ddysgu sut i reoli gwrthdaro a’u hemosiynau eu hunain.  Yn bwysig, maent hefyd yn cwblhau’r gwaith y byddant yn ei wneud yn eu dosbarthiadau.  Gall hyd at 12 o ddisgyblion fanteisio ar y ddarpariaeth anogaeth ar unrhyw adeg.  Mae’r rhan fwyaf ohonynt yn manteisio ar ddarpariaeth am gyfnod penodedig, sy’n cael ei leihau nes bod angen ychydig iawn o gymorth arnynt.  Mae disgyblion eraill yn manteisio arni gan eu bod yn mynd trwy gyfnod anodd, fel profedigaeth neu newid yn eu bywydau.  Efallai y bydd y disgyblion hyn yn treulio tuag awr yn y ddarpariaeth o bryd i’w gilydd, yn ôl yr angen.

Mae staff yn cysylltu â rhieni’n rheolaidd, ac mae pob disgybl yn cael galwad ffôn neu nodyn i fynd adref ar gyfer ymddygiad cadarnhaol.  Mae rhieni’n gwybod am bolisi parch yr ysgol, ei harfer adferol a’r disgwyliadau o ran ymddygiad disgyblion.  Mae cyfathrebu â rhieni ac asiantaethau allanol wedi gwella’n sylweddol.  Caiff hyn ei gyfoethogi gan waith y swyddog ymgysylltu â theuluoedd, sydd wedi’i hyfforddi’n ddiweddar mewn cymorth cyntaf iechyd meddwl i oedolion.  Mae’n cydweithio’n llwyddiannus ag asiantaethau amrywiol i sicrhau bod teuluoedd yn cael cymorth, yn ôl yr angen.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r ysgol wedi mabwysiadu dull cyson, pwyllog ac anogol ar gyfer disgyblion a’u hanghenion.  Erbyn hyn, mae bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd da neu well yn academaidd.  Mae gwaharddiadau’n brin iawn ac mae disgyblion sy’n agored i niwed, gan gynnwys y rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol, yn cyflawni’n dda mewn perthynas â’u hoed a’u gallu.  Mae disgyblion yn wydn, gan mwyaf, ac mae’r rhan fwyaf ohonynt yn ymdopi’n dda â siomedigaeth, os bydd yn codi.  Mae ganddynt agweddau cadarnhaol iawn tuag at ddysgu ac mae bron pob un ohonynt yn teimlo’n ddiogel yn yr ysgol.  Mae gan rieni berthynas dda â’r staff a, gyda’i gilydd, gallant gynorthwyo disgyblion yn dda mewn cyfnodau o angen.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi croesawu llawer o staff o ysgolion eraill i rannu ei dulliau anogol.  Mae’r ysgol yn trafod cynnydd yng nghyfarfodydd y clwstwr ysgolion ac â’r awdurdod lleol.  Mae wedi rhannu’r arfer yn fanwl ag ysgol gyfagos.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Somerton wedi’i lleoli yng nghanol dinas Casnewydd.  Mae 185 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, gan gynnwys 20 o ddisgyblion meithrin rhan-amser.  Cânt eu haddysgu mewn chwe dosbarth oedran cymysg ac mae ychydig o ddisgyblion yn treulio rhan o’u diwrnod mewn darpariaeth anogaeth.

Dros y tair blynedd diwethaf, y cyfartaledd treigl ar gyfer disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw tua 45%, sydd ymhell uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan tua 30% o’i disgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Daw ychydig dros chwarter y disgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol ac mae tua 24% yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref. 

Dechreuodd y pennaeth gweithredol dros dro yn ei swydd ym mis Medi 2016 ac mae hefyd yn bennaeth parhaol ar Ysgol Gynradd Eveswell.  Mae’r awdurdod lleol wedi agor ymgynghoriad i ystyried y posibilrwydd o greu ffederasiwn parhaol rhwng y ddwy ysgol.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Dechreuodd Ysgol Gynradd Somerton gydweithio ag ysgol gyfagos yn 2016.  Mae’r ddwy ysgol yn wahanol iawn o ran eu maint a’u demograffig, ac maent ar gamau gwahanol o’u teithiau gwella.  Penderfynodd yr ysgolion gychwyn ar daith wella ar y cyd i ddatblygu’r cwricwlwm newydd, rhannu arfer orau a chynorthwyo ei gilydd i wella deilliannau i bob disgybl yn y ddwy ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

I ddechrau, gweithiodd yr ysgolion ar ddatblygu perthynas rhwng y staff.  Gwnaethant drefnu digwyddiadau hyfforddiant ar y cyd a chwilio am arbedion effeithlonrwydd o ran defnyddio amser i gynorthwyo dysgu’r ddwy ysgol gyda’i gilydd.  Gweithiodd staff yn eu grwpiau blwyddyn a dechrau rhannu syniadau a phrofiadau.  Cyn pen dim, gwnaethant nodi meysydd o ddiddordeb cyffredin yn eu haddysgu.  Arweiniodd hyn at rannu gwaith disgyblion a chydgynllunio, gan ddechrau gydag ychydig o wersi neu brosiectau ar y cyd.

Aethant ymlaen i ddatblygu polisïau a chynlluniau gwaith ar draws y ddwy ysgol.  Cynhaliwyd cyfarfodydd staff a phob diwrnod dysgu proffesiynol a hyfforddiant gyda’i gilydd, yn y ddwy ysgol.  Defnyddiodd staff dechnoleg i rannu cynllunio a dechreuasant ymweld â’u hystafelloedd dosbarth ei gilydd.  Wrth i’r ysgolion weithio’n agosach â’i gilydd, daeth yn haws nodi amcanion ar y cyd.  Er i’r ddwy ysgol benderfynu cadw dau gynllun datblygu ysgol ar wahân, mae trywyddau cyffredin yn y ddau gynllun.  O ganlyniad, caiff mwy o adnoddau ac arbenigedd staff eu rhannu er mwyn cyflawni cynlluniau gwella’r ddwy ysgol.

Nododd arweinwyr a staff feysydd cryf yn narpariaeth y ddwy ysgol.  Nododd yr ysgolion fod yr holl staff yn hynod broffesiynol o ran agor eu hystafelloedd dosbarth, eu cynlluniau a bod ganddynt agwedd agored a gonest o ran ansawdd darpariaeth a safonau.  Yn yr ail flwyddyn, wrth i’r staff ddatblygu dealltwriaeth ehangach o’i hysgolion ei gilydd, cynhaliodd pawb, gan gynnwys y llywodraethwyr, weithgareddau hunanarfarnu ar y cyd.  Canolbwyntiodd staff ar eu hysgolion eu hunain ond fe wnaethant rannu’r hyn a oedd yn digwydd yn yr ysgol arall a deilliannau hunanarfarnu.

Ailadroddwyd y gweithgareddau hunanarfarnu hyn gyda staff a llywodraethwyr y flwyddyn ganlynol.  Y tro hwn, gweithiodd staff mewn grwpiau ar y cyd ar agweddau ar hunanarfarnu, trafod elfennau o ddarpariaeth a safonau yn y ddwy ysgol, a nodi lle y gallai’r ddwy ohonynt gryfhau y flwyddyn ganlynol.  Mae staff o’r farn bod y cydweithio’n weithgaredd buddiol a defnyddiol sy’n cynorthwyo eu haddysgu a’u datblygiad proffesiynol.  Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, mae staff wedi cychwyn prosiectau ymchwil gweithredu yn gysylltiedig ag agwedd ar y cynllun datblygu ysgol.  Maent wedi gweithio mewn grwpiau o dri i ‘roi cynnig ar bethau’ a gwerthuso’r effaith ar safonau a darpariaeth.  Mae un athrawes wedi addysgu yn y ddwy ysgol er mwyn hyrwyddo ei datblygiad ei hun.  Mae uwch arweinwyr yn cynnal cyfarfodydd ar y cyd ac yn dwyn perchenogaeth ar ddatblygiadau ar draws y ddwy ysgol gydag ymdeimlad ar y cyd o ddiben moesol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae safonau addysgu wedi gwella ac mae staff yn trafod addysgeg yn rheolaidd o fewn a’r tu allan i’w lleoliad eu hunain.  Cânt gyfleoedd mynych i weld arfer rhywle arall ac mae datblygiad proffesiynol ystyrlon, parhaus wedi’i ddilyn gan gamau gweithredu, yn ôl yr angen.  Er enghraifft, gweithiodd staff yn effeithiol iawn i wella darpariaeth ddysgu awyr agored, ac mae’r ddwy ysgol wedi gweld effaith y gwaith hwn ar ymgysylltiad a lles disgyblion.  Arweiniodd gweithio mewn grwpiau o dri, gyda ffocws ar ddarllen, at godi safonau ac mae disgyblion bellach yn dewis darllen er pleser.  Yn bwysicaf oll, mae disgwyliadau uchel iawn ar draws y ddwy ysgol, ac mae staff Somerton yn teimlo y cânt eu cynnwys yn llawn yn agenda gwella ehangach yr ysgol.  Trwy weithio ochr yn ochr ag ysgol arloesi, maent wedi bod ar flaen y gad o ran datblygiadau cenedlaethol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rydym wedi rhannu ein datblygiadau â’r consortiwm rhanbarthol, dau glwstwr o ysgolion ac yn ehangach, yn sgil y ffaith bod un o’r ysgolion yn ysgol arloesi.