Arfer effeithiol Archives - Page 35 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol bentref, Fictoraidd draddodiadol yw Ysgol y Crwys, sydd wedi’i lleoli yng nghanol pentref Y Crwys, y porth i Benrhyn Gŵyr, sef Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol ddynodedig gyntaf y DU.  Er nad oes mannau gwyrdd yn yr ysgol, mae’n ffodus bod dwy ardal goetir gerllaw.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae digon o dystiolaeth hysbys fod plant iachach a hapusach yn gwneud yn well yn yr ysgol.  Mae’r amgylchedd awyr agored yn annog medrau fel datrys problemau ac ystyried risg, sy’n bwysig ar gyfer datblygiad y plentyn.  Mae medrau eraill sy’n cael eu datblygu yn cynnwys: medrau rhyngbersonol a chymdeithasol disgyblion, eu gwybodaeth am ysgolion iach, cynaliadwyedd ac ymwybyddiaeth o’r amgylchedd.  Mae hefyd yn sbarduno eu meddyliau ac yn creu ffocws neu symbyliadau ar gyfer gwaith dosbarth, yn ogystal â datblygu’r medrau allweddol.  Mae hyn i gyd yn berthnasol iawn wrth greu cwricwlwm newydd i Gymru.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae pob un o’r disgyblion yn Ysgol y Crwys yn treulio o leiaf hanner diwrnod mewn coetir cyfagos yn mwynhau’r awyr agored bob wythnos trwy gydol y flwyddyn.  I ddechrau, roedd arfer a phrofiadau yn gyfyngedig.  Fodd bynnag, mae datblygiad proffesiynol parhaus perthnasol wedi arwain at gynyddu hyder athrawon.  O ganlyniad, mae addysgeg ac arfer fwy amrywiol wedi esblygu, ac erbyn hyn, mae’r cwricwlwm cyfan wedi’i addasu fel bod modd ei addysgu yn yr awyr agored.  Mae themâu a ddewiswyd yn ofalus yn sicrhau bod yr ymdriniaeth yn eang, yn gytbwys, yn amrywiol ac yn briodol.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ddadansoddi holiaduron i ddisgyblion a rhieni, dangosir bod y ffocws cynyddol ar ddysgu yn yr awyr agored wedi cael effaith gadarnhaol iawn ar les disgyblion, a’u mwynhad o’r ysgol, yn ogystal â’u hagweddau at ddysgu.  Aeth yr ysgol at Rwydwaith HAPPEN sydd wedi’i leoli ym Mhrifysgol Abertawe, a gynhaliodd astudiaeth ansoddol ar effaith ffocws cynyddol yr ysgol ar ddysgu yn yr awyr agored ar ddisgyblion a staff.  Canfu eu canfyddiadau fod y dull yn cael effaith gadarnhaol ar les staff.    Elfen bwysig oedd bod athrawon wedi sôn am foddhad cynyddol yn eu swydd, ac roeddent yn teimlo mai “dyna’n union pam rydw i’n athro/athrawes”.  Mae’r astudiaeth hon, sef;  https://t.co/h7czGtRjkV, wedi cael cydnabyddiaeth fyd-eang, o Ogledd America a Chanada, i Dde Cymru Newydd yn Awstralia.  Yn ychwanegol, mae safonau academaidd uchel yr ysgol wedi cael eu cynnal a’u gwella.  Mae presenoldeb ysgol gyfan wedi codi i bron 97%.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Yn unol â chais Cyfarwyddwr Addysg yr awdurdod lleol, mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer dda â holl ysgolion Abertawe, ac wedi creu Cymuned Ddysgu Broffesiynol o’r enw Ysgolion Awyr Agored Abertawe (Swansea Outdoor Schools), sy’n cynnwys nifer o ymgynghorwyr a phartneriaid strategol.  Erbyn hyn, mae’r grŵp yn gweithio gyda nifer fawr o ysgolion ar draws yr awdurdod er mwyn eu cynghori/cynorthwyo.  Yn fwy diweddar, mae Ysgol y Crwys wedi datblygu cysylltiadau rhyngwladol trwy gyllid Erasmus+.  Mae’r prosiect, o’r enw ‘Mae Disgyblion Hapus yn Creu Dysgwyr Hapus’ (‘Happy Pupils Make Happy Learners’), yn dod ag ysgolion o Gymru, Iwerddon, Yr Eidal, Y Ffindir a Sweden at ei gilydd er mwyn cael cipolygon newydd ar ddulliau addysgu a dysgu, gan rannu arfer dda ar hyd y ffordd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Canolfan Deuluol Drws Agored wedi’i chofrestru i ofalu am 19 o blant rhwng dwy a phedair oed ar unrhyw adeg benodol.  Cynhelir sesiynau Dechrau’n Deg ar gyfer plant dwy flwydd oed rhwng 9.00am ac 11.30am bum bore’r wythnos yn ystod y tymor, ac am bythefnos yn ystod gwyliau’r haf.  Cynhelir sesiynau’r cyfnod sylfaen ar gyfer plant tair oed rhwng 12.30pm a 3.00pm o ddydd Llun i ddydd Iau bob wythnos.

Mae’r lleoliad ar safle Ysgol Yr Eglwys yng Nghymru Y Trallwng yn Oldford ym Mhowys.  Ceir lefelau sylweddol o amddifadedd yn yr ardal.  Mae lleiafrif o blant yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Sefydlwyd Canolfan Deuluol Drws Agored gan grŵp o wirfoddolwyr fel grŵp rhieni a phlant bach ym   1993, ac mae wedi datblygu o hyn.  Mae iddi ethos cariadus a meithringar a’i nod yw darparu cyfleoedd effeithiol i blant chwarae a dysgu mewn amgylchedd hapus a diogel.   

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae plant yng Nghanolfan Deuluol Drws Agored yn datblygu eu medrau dysgu annibynnol yn eithriadol o dda.  Maent yn dysgu gwneud eu penderfyniadau eu hunain, yn rhoi cynnig ar brofiadau gwahanol ac yn mentro’n gynyddol hyderus.  Mae ymarferwyr yn deall pryd i ymyrryd a phryd i sefyll yn ôl a rhoi amser i blant ystyried eu penderfyniadau ynglŷn â mentro.  Mae hyn yn eu cynorthwyo’n eithriadol o effeithiol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r holl ymarferwyr yn deall pa mor bwysig yw hi i annog plant i fod yn ddysgwyr annibynnol, a datblygu eu gwydnwch a’u hyder trwy wneud eu penderfyniadau eu hunain a mentro.  Mae hyn yn sicrhau dull hynod gyson sy’n datblygu medrau plant yn effeithiol.  Mae arweinwyr yn cynnal asesiad risg gofalus sy’n nodi peryglon posibl a sut i’w goresgyn.  Mae hyn yn creu amgylchedd diogel ac yn rhoi hyder i ymarferwyr alluogi plant i roi cynnig ar bethau yn annibynnol.  Mae ymarferwyr yn siarad â phlant am yr offer yn y lleoliad, ac yn archwilio sut i’w defnyddio’n ddiogel gyda nhw.  Mae hyn yn helpu plant i ddysgu cymryd cyfrifoldeb am eu gweithredoedd eu hunain, a mentro’n ofalus.  Mae arweinwyr yn ystyried pa adnoddau i’w darparu’n ofalus er mwyn herio plant yn effeithiol.  Mae enghreifftiau yn yr ardal awyr agored yn cynnwys boncyffion camu sy’n cynyddu mewn uchder, blociau mawr, rampiau, teiars ac offer balansio.  Mae ymarferwyr yn cynorthwyo plant yn fedrus wrth iddynt eu hannog i ddefnyddio’r rhain.  Maent yn gofalu eu bod yn rhoi digonedd o amser a lle i blant roi cynnig ar bethau, ac nid ydynt yn ymyrryd oni bai ei bod yn bwysig gwneud hynny.  Pan fydd yn briodol, maent yn defnyddio iaith anogol i ennyn hyder plant.  O ganlyniad, mae plant yn dysgu goresgyn eu hofnau ac yn profi ymdeimlad cryf o gyflawni.  Mae hyn yn datblygu eu hyder a’u hymdeimlad o hunan-werth yn eithriadol o effeithiol, yn ogystal â datblygu medrau corfforol pwysig fel eu synnwyr o falans.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau plant?

Mae bron pob un o’r plant yn symud o gwmpas y lleoliad yn rhwydd ac yn gwneud dewisiadau cryf ynglŷn â’r hyn mae arnynt eisiau ei wneud.  Maent yn magu hyder pan fyddant yn mentro ac yn llwyddo.  Maent yn datblygu eu hunan-barch, eu gallu i ddatrys problemau a’u gwydnwch yn effeithiol, ac o ganlyniad, maent yn dysgu dyfalbarhau pan fyddant yn gweld tasgau’n anodd.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Canolfan Deuluol Drws Agored yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol i rannu ei harfer dda.  Mae’r awdurdod lleol yn rhannu’r wybodaeth hon gyda phobl eraill trwy ddigwyddiadau rhwydweithio.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Canolfan Deuluol Drws Agored wedi’i chofrestru i ofalu am 19 o blant rhwng dwy a phedair oed ar unrhyw adeg benodol.  Cynhelir sesiynau Dechrau’n Deg ar gyfer plant dwy flwydd oed rhwng 9.00am ac 11.30am bum bore’r wythnos yn ystod y tymor, ac am bythefnos yn ystod gwyliau’r haf.  Cynhelir sesiynau’r cyfnod sylfaen ar gyfer plant tair oed rhwng 12.30pm a 3.00pm o ddydd Llun i ddydd Iau bob wythnos.

Mae’r lleoliad ar safle Ysgol Yr Eglwys yng Nghymru Y Trallwng yn Oldford ym Mhowys.  Ceir lefelau sylweddol o amddifadedd yn yr ardal.  Mae lleiafrif o blant yn dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.  Sefydlwyd Canolfan Deuluol Drws Agored yn wreiddiol fel grŵp rhieni a phlant bach ym 1993 gan grŵp o wirfoddolwyr, ac mae wedi datblygu o hyn.  Mae iddi ethos cariadus a meithringar, a’i nod yw darparu cyfleoedd effeithiol i blant chwarae a dysgu mewn amgylchedd hapus a diogel.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Roedd angen i Ganolfan Deuluol Drws Agored gael ei monitro gan Estyn ar ôl ei harolygiad yn 2013.  Ar ôl newid rheolwyr, roedd arweinwyr newydd yn awyddus i gael cyngor a chymorth da i’w helpu i symud ymlaen.  Gwnaethant y gorau o gyfleoedd ac awgrymiadau a gynigiwyd gan Blynyddoedd Cynnar Cymru, cymorth busnes gofal plant, athrawon y cyfnod sylfaen ac athrawon ymgynghorol Dechrau’n Deg.  Bu arweinwyr yn gweithio gyda’i gilydd yn llwyddiannus i sefydlu rolau a strategaethau rheoli clir.  Fe wnaethant rannu gweledigaeth gref yn effeithiol gyda phob un o’r ymarferwyr, a chreodd hyn ethos cadarnhaol yn y lleoliad.  O ganlyniad, mae pob un o’r staff yn deall eu rolau a’u cyfrifoldebau, ac yn gweithio gyda’r ymddiriedolwyr yn dda i gyflawni nodau’r lleoliad ac ysgogi gwelliannau cynaledig.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae rheolwyr ac ymddiriedolwyr wedi sefydlu prosesau a gweithdrefnau eithriadol o dda i sicrhau bod y lleoliad yn ddiogel, yn cael ei redeg yn effeithlon, yn bodloni’r holl safonau gofynnol cenedlaethol, ac yn aml yn rhagori ar y rhain.  Maent wedi sefydlu prosesau syml, effeithlon ac effeithiol sy’n cynnal eu ffocws ar weithdrefnau pwysig yn gyson ac yn llwyddiannus.  Mae’r rhain yn cynnwys rhestrau gwirio syml i sicrhau eu bod yn adolygu polisïau ac yn adnewyddu tystysgrifau mewn modd amserol.  Ceir amserlen sefydledig ar gyfer cyfarfodydd goruchwylio ac arfarnu.  Mae arweinwyr yn defnyddio’r cyfarfodydd hyn yn llwyddiannus i nodi cryfderau ymarferwyr, a’u cynorthwyo yn eu datblygiad proffesiynol yn effeithiol.  Maent yn gosod targedau datblygu defnyddiol sy’n helpu cymell ymarferwyr, yn cefnogi eu lles ac yn arwain at welliannau yng ngwaith y lleoliad.  Mae arweinwyr yn cadw trosolwg defnyddiol o hyfforddiant mewn fformat syml sy’n cynnwys gwerthuso’r effaith ar safonau yn y lleoliad.  Maent yn trosglwyddo’r prif negeseuon o hyfforddiant i’r holl ymarferwyr, fel bod hyn yn cael yr effaith fwyaf posibl ar waith y lleoliad.  Mae gan ymddiriedolwyr rôl hanfodol a gweithredol yn y lleoliad.  Er enghraifft, maent yn sicrhau bod ffocws effeithiol ar gynnal safonau diogelu uchel yn y lleoliad.  Caiff cyfathrebu da ei werthfawrogi’n fawr.  Cynhelir cyfarfodydd tîm misol sy’n cynnwys yr holl ymarferwyr mewn ysgogi gwelliannau yn llwyddiannus.  Mae arweinwyr yn defnyddio fformat syml ond hynod effeithiol i gofnodi camau gweithredu o’r cyfarfodydd, sy’n galluogi iddynt fonitro cynnydd yn rheolaidd.  

Mae arweinwyr yn defnyddio adnoddau yn hynod effeithiol i ddiwallu anghenion plant a hyrwyddo safonau uchel o ran dysgu a lles.  Defnyddiant eu dealltwriaeth broffesiynol a’r medrau y maent yn eu datblygu mewn hyfforddiant yn hynod effeithiol i ddewis adnoddau newydd yn ddoeth.  Er enghraifft, yn ddiweddar, fe wnaethant fuddsoddi mewn gwrthrychau ‘go iawn’ ar gyfer y gornel gartref i ddarparu cyd-destun ystyrlon ar gyfer chwarae’r plant.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau plant?

Trwy sefydlu prosesau a gweithdrefnau syml a hynod effeithiol, a dilyn y rhain yn gyson, sicrheir bod y lleoliad yn ddiogel a saff, bod ymarferwyr yn datblygu’n dda yn broffesiynol ac yn mwynhau bod yn rhan o dîm cryf, a bod plant yn elwa ar ddarpariaeth o ansawdd uchel sy’n cael ei gwerthuso a’i mireinio’n rheolaidd.  Mae hyn yn arwain at safonau uchel o ddysgu a lles yn y lleoliad.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Canolfan Deuluol Drws Agored yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol i rannu ei harfer dda, ac mae’r awdurdod lleol yn rhannu gwybodaeth am arfer dda â lleoliadau eraill, er enghraifft trwy ddigwyddiadau rhwydweithio.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Dros bum mlynedd a mwy, mae uwch arweinwyr wedi datblygu diwylliant cydweithredol cryf o fyfyrio a hunanwerthuso.  Mae hyn wedi cyfrannu’n sylweddol at lunio yna cyflwyno gweledigaeth uchelgeisiol yr ysgol, sef safonau dysgu ac addysgu llawer gwell a chyson uchel.

Mae’r prosesau i amlygu meysydd y mae angen eu gwella yn drylwyr.  Fe’u croesewir gan yr holl staff, sy’n ceisio gwneud gwahaniaeth cadarnhaol i ddysgu a lles disgyblion.  Mae athrawon yn ystyried bod rhwystrau yn gyfleoedd i chwilio am strategaethau amgen.  Mae’r ysgol wedi defnyddio ymchwil yn ofalus i sicrhau mai’r farn yw y gellir cyflawni newid ac nad yw staff yn cael eu llethu gan ormod o fentrau.  Mae biwrocratiaeth wedi’i lleihau fel y gellir defnyddio amser, cyn belled â phosibl, ar wella yn hytrach nag ar gydymffurfio yn unig.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae dysgu proffesiynol amlwedd, a ystyriwyd yn dda, wedi bod yn sbardun allweddol i sicrhau bod yr holl staff yn cael eu cefnogi a’u herio’n dda i fynd i’r afael â meysydd a amlygwyd ar gyfer newid.  Mae’r buddsoddiad mewn rhaglen gynhwysol o ddysgu proffesiynol dros y pum mlynedd diwethaf wedi bod o fudd i staff ar adegau gwahanol yn eu datblygiad.  Mae wedi cynnwys rhaglenni a darpariaeth benodol ar gyfer datblygu arweinyddiaeth oherwydd credir yn gryf fod arweinwyr gwell yn llywio athrawon gwell.  Mae athrawon gwell yn creu cyfleoedd dysgu ysbrydoledig a difyr sy’n effeithio’n gadarnhaol ar y deilliannau a gyflawnir gan ddisgyblion. 

Mae cynllun gwella’r ysgol yn blaenoriaethu’n ofalus nifer o feysydd allweddol, ymarferol i’w gwella.  Mae’r meysydd hyn wedi’u saernïo’n ddiwyd, ond maent hefyd yn canolbwyntio ar symlrwydd cyflawni.  Caiff y rhaglen dysgu proffesiynol ei llunio’n ofalus i sicrhau bod yr holl staff yn gallu mynd i’r afael â gwelliant yn llwyddiannus.

Mae’r ymagwedd hon at ddysgu proffesiynol wedi creu diwylliant o gydweithredu, polisi drws agored a dealltwriaeth o bwysigrwydd dysgu parhaus gan gymheiriaid.  Mae arsylwi gwersi ar y cyd i fonitro effaith strategaethau sy’n cael eu defnyddio fel rhan o’r rhaglen dysgu proffesiynol wedi bod yn allweddol ar gyfer datblygu deialog broffesiynol, gadarn sy’n canolbwyntio ar wella.  Mae athrawon yn gwneud addasiadau perthnasol i addysgu o ganlyniad i’r broses hon o gefnogi a herio.  Gwelir enghraifft o hyn yn y ffordd y gwnaeth yr ymagweddau at farcio ac asesu a rannwyd gan athrawon arwain at ymagwedd gyffredin a fabwysiadwyd gan eraill. 

Mae’r gweithgareddau dysgu proffesiynol helaeth yn sicrhau bod staff yn gallu dewis y meysydd gwella sy’n fwyaf addas i’w hanghenion a’r amcanion a amlygir fel rhan o’r broses rheoli perfformiad.  Mae’r gweithgareddau hyn yn cyd-fynd yn dda â chynllun gwella’r ysgol a blaenoriaethau unigol, adrannol a chenedlaethol.  Mae gweithredu’r rhaglen amrywiol hon yn fedrus wedi sicrhau effaith gyson ar ddeilliannau disgyblion.  Yn bwysig, mae llawer o staff yn cyfrannu at gyflwyno sesiynau i staff yn yr ysgol ac i staff mewn ysgolion eraill hefyd, ac yn cydweithredu wrth eu cyflwyno, gan gynnal yr ysgol fel sefydliad sy’n dysgu.

Yn ddiweddar, mae’r holl staff wedi cymryd rhan mewn rhwydweithiau i wella agwedd ar addysgeg.  Mae’n ofynnol i bob grŵp fyfyrio ar ganfyddiadau a llunio adroddiad gwerthusol ysgrifenedig i’w rannu gyda’r holl staff.  O ganlyniad, mae arweinwyr ar bob lefel yn gallu myfyrio’n ofalus ac mae’r holl staff yn teimlo’u bod yn cael eu cynnwys mewn blaenoriaethau gwella.  Mae trafodaethau ar hyn fel rhan o’r sesiynau rheoli perfformiad yn cynnig atebolrwydd go iawn.  Mae hyn o bwys i staff gan eu bod yn gwerthfawrogi’r cyfle i siarad am eu harfer a natur bwrpasol y cyfleoedd dysgu proffesiynol manwl a gynigir.

Mae’r myfyrio cyson, y cynllunio manwl a meddylgar ar gyfer gwella a’r amrywiaeth eang o gyfleoedd dysgu proffesiynol yn cyfrannu’n llwyddiannus at effeithiolrwydd dysgu ac addysgu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae ansawdd addysgu wedi gwella’n drawiadol dros gyfnod.  Gall athrawon fynegi’n glir sut maent yn cyflwyno cyfleoedd addysgu o ansawdd uchel, fel y’u gwelir yn glir trwy arsylwadau gwersi, craffu ar waith disgyblion a sesiynau gwrando ar ddysgwyr.  O ganlyniad, mae safonau wedi’u gwella a’u cynnal.  Mae addysgu effeithiol yn gyson, dysgu proffesiynol targedig a chynllunio’r cwricwlwm yn ofalus wedi sicrhau lefelau cyrhaeddiad eithriadol o uchel ar draws pob grŵp disgyblion.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Headlands yn ysgol arbennig annibynnol wedi’i lleoli mewn ardal breswyl ym Mhenarth, Bro Morgannwg.  Mae’n rhan o elusen Gweithredu dros Blant.  Mae’r ysgol yn cynnig lleoliadau preswyl a dydd yn ystod y tymor i blant 7 i 19 oed sydd ag anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol, ac anhwylderau’r sbectrwm awtistig.

Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn addysgu 68 o ddisgyblion rhwng cyfnod allweddol 2 a’r cyfnod ôl-16.  Daw bron pob un o’r disgyblion o awdurdodau lleol Cymru, gydag ychydig bach ohonynt o awdurdodau lleol Lloegr.  Mae gan bob disgybl ddatganiad o anghenion addysgol arbennig (AAA) ac mae statws plentyn sy’n derbyn gofal gan 20 o ddisgyblion.

Nod yr ysgol yw datblygu lles ac annibyniaeth pobl ifanc trwy ymagwedd unigol at addysg a gofal.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Sut i gefnogi plant a phobl ifanc sydd wedi profi trawma cynnar a phrofiadau niweidiol yn ystod plentyndod oedd y man cychwyn ar gyfer datblygu ein hymagwedd ysgol gyfan.  Mae’r effaith ar blant sydd wedi profi profiadau niweidiol yn ystod plentyndod wedi’i chofnodi’n helaeth gan gyfres o adroddiadau a gyhoeddwyd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru yn 2014 ac mae’n bryder mawr i’r rhai sy’n darparu gwasanaethau i blant o’r fath.  Yn ffodus, yr hyn sy’n hysbys hefyd yw effaith presenoldeb oedolyn y gellir ymddiried ynddo ym mywyd y plentyn er mwyn lleddfu canlyniadau trallod.  Felly, nod yr ysgol oedd sicrhau ei bod yn cynnig perthnasoedd y gellir ymddiried ynddynt a gwasanaeth sy’n ystyriol o drawma i’n disgyblion a’u teuluoedd ar bob adeg.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Datblygodd y strategaeth o’r weledigaeth y dylai’r ysgol fod yn fan diogel a sicr yn emosiynol, lle y mae pob aelod staff yn ymateb i anghenion ein disgyblion mewn ffordd sy’n ystyriol o drawma.  I gyflawni hyn, rhoddodd arweinwyr raglen sylweddol o ddysgu a datblygu ar waith, ar ymagweddau’n ymwneud â thrawma, ymlyniad a pherthynas, a’r medrau y mae ar staff eu hangen i roi’r rhain ar waith yn effeithiol.  Cefnogir hyn gan ymarfer myfyriol rheolaidd dan lyw’r grŵp arweinyddiaeth.

Yna, dechreuodd yr ysgol ar broses o alinio ei harferion yn yr ystafell ddosbarth â’r nod o gynyddu diogelwch emosiynol a lleihau cywilydd.  Bu’n gweithio mewn partneriaeth â seicolegwyr clinigol ymgynghorol y GIG i ystyried y cwestiwn hwn: sut beth yw ysgol dosturiol, sy’n ystyriol o drawma?  Ysbrydolodd y cynllun gweithredu a ddeilliodd o hyn newid ar hyd a lled yr ysgol.  Ystyriodd staff bopeth o bolisïau a gweithdrefnau a materion arwain, i ryngweithiadau munud wrth funud yn yr ystafell ddosbarth, fel bod sensitifrwydd yn treiddio i bob arfer gyda’r nod o fodloni anghenion disgyblion mewn ffordd a oedd yn cynyddu diogelwch a gostwng cywilydd a deimlid.

Mae’r ysgol yn sicrhau ei bod yn gallu bodloni anghenion disgyblion orau trwy flaenoriaethu cyfleoedd i staff fyfyrio ar brofiadau blaenorol a hanes y disgyblion.  Mae hyn yn helpu staff i ddeall sut y gallai disgyblion fod yn teimlo amdanynt eu hunain, am y byd ac am bobl eraill.  I wneud hyn, mae’r ysgol yn defnyddio ymagwedd fformiwleiddio seicolegol sy’n caniatáu i ni deilwra ymyriadau seiliedig ar berthynas ar gyfer pob disgybl.  Saif yr ymyriadau unigol hyn o fewn fframwaith ysgol gyfan sy’n anelu at greu diogelwch i staff a disgyblion.  Mae ein hathroniaeth yn seiliedig ar ysgogi newid drwy fodelu perthnasoedd iach a phrofiadau cadarnhaol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae prosesau gwerthuso’r ysgol wedi darganfod nifer o ddeilliannau diddorol, sy’n cynnwys:

  • Gwelliant yn ansawdd yr adborth i ddisgyblion.  Nododd arsylwadau fod athrawon bellach yn tueddu i gynnwys mwy o gydnabyddiaeth o’r cyd-destun emosiynol yn eu hadborth, er enghraifft: “Fe wnes i wir fwynhau gweld sut defnyddiaist ti’r syniadau drafodon ni heddiw a sut gwnest ti ddal ati, hyd yn oed pan nad oeddent yn llwyddiannus.  Roedd hynny’n anodd, mae’n siŵr.  Pam na wnaethon nhw weithio, yn dy farn di?”
  • Mwy o empathi a thosturi.  Fel rhan o brosiect ymchwil, cynhaliom gyfweliadau wedi’u strwythuro’n rhannol gyda staff, rhieni a disgyblion i ddarganfod pa effaith roedd ein hymagwedd yn ei chael.  Canfyddiad allweddol oedd bod disgyblion yn dangos mwy o empathi tuag at ei gilydd ac, o ganlyniad, gallant reoli’u hemosiynau a goddef awyrgylch yr ystafell ddosbarth am gyfnod hwy.
  • Gwelliant yn ansawdd y berthynas rhwng staff a rhieni a gofalwyr.  Nododd rhieni fod staff yr ysgol yn cyfathrebu â nhw mewn ffordd a oedd yn datblygu ymddiriedaeth ac undod. O’r herwydd, roedd ymdopi â materion cymhleth a dyrys a oedd yn dod i’r amlwg yn haws ac yn fwy cydweithredol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rydym wedi rhannu ein model a’n harfer mewn cynhadledd ryngwladol ar arfer datblygiadol dyadig yn Lloegr.  Hefyd, rydym wedi hwyluso hyfforddiant a gweithdai mewn cynadleddau cenedlaethol, ysgolion a phrifysgolion.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir Ysgol Gymraeg y Gwernant ym mhentref Llangollen yn awdurdod lleol Sir Ddinbych.  Mae 142 disgybl rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, yn cynnwys 16 oed meithrin rhan-amser.

Tros dreigl tair blynedd, mae ychydig o dan 10% o’r disgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim.  Tua 4% o’r disgyblion sy’n siarad Cymraeg gartref ac ychydig iawn sydd o gefndir lleiafrifol ethnig.  Mae’r ysgol wedi adnabod tua 21% o’i disgyblion fel rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol.  Cymraeg yw prif gyfrwng yr addysgu a’r dysgu ac anelir at sicrhau fod pob disgybl yn rhugl yn y Gymraeg a’r Saesneg erbyn diwedd cyfnod allweddol 2.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Dros dreigl amser, gwelwyd fod nifer sylweddol o ddisgyblion yn cael trafferth gyda sgiliau annibyniaeth, eu gallu i gymryd cyfrifoldeb, yn ogystal â’r gallu i ddyfalbarhau.  Roedd yr ysgol yn cyrchu cefnogaeth gynyddol trwy gymorth gwasanaethau ymddygiad, seicoleg addysg ac mewn achosion dwys, y tîm iechyd meddwl.  Roedd nifer cynyddol o ddisgyblion a oedd angen cefnogaeth ar gyfer pryder, ymddygiad a datblygiad cyfathrebu yn peri pryder, roedd effaith ar eu gallu i ddatblygu’n academaidd yn sylweddol mewn rhai achosion.  Roedd yr ysgol hefyd wedi sylwi, gan fod bywyd teulu yn brysur iawn, fod rhieni’n gwneud mwy dros eu plant yn lle gadael iddynt gael yr amser i fod yn annibynnol.  Adlewyrchir hyn yn y disgwyliadau sylfaenol o ddydd i ddydd, er enghraifft, o ran cofio dillad ymarfer corff, darllen yn annibynnol gartref neu gwblhau a dychwelyd gwaith cartref.  Mae’n amlwg fod y disgyblion yn treulio mwy o amser ar dechnoleg ddigidol yn eu hamser hamdden, sy’n cael effaith sylweddol ar eu sgiliau cymdeithasol a chyfathrebu, ond yn bwysicach fyth, ar eu hiechyd a’u ffitrwydd.  Penderfynwyd fod angen strategaeth newydd i gefnogi’r disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ers tair blynedd mae’r ysgol yn gweithredu’r fenter o ‘Amser Antur’.   Cynhelir ‘Amser Antur’ bob prynhawn dydd Gwener i holl ddisgyblion cyfnod allweddol 2. 

Prif amcan y fenter yw:

  • Annog annibyniaeth a dyfalbarhad
  • Hyrwyddo cyfathrebu a gweithio mewn tîm
  • Cynyddu nifer o weithgareddau corfforol a heriol i’n disgyblion
  • Gwella eu ffitrwydd, eu lles a’u hymwybyddiaeth ofalgar.

Mae ffocws ar wobrwyo’r disgyblion am gwblhau tasgau annibynnol ac am weithio’n dda gydag eraill.  Mae gan bob disgybl ei ddyddiadur ei hun i gofnodi pwyntiau trwy gydol yr wythnos.  Unwaith y bydd disgybl yn cyrraedd y nifer disgwyliedig o bwyntiau ar gyfer cwblhau sgiliau annibynnol a gweithio’n dda gyda’i gilydd, gallant ymuno yn yr amser antur.  Yn ystod y tymor, roedd y gweithgareddau’n cynnwys, canŵio, ioga, rafftio dŵr gwyn, coginio, nofio, dringo, cyfeiriannu

gwyllt grefft, a gweithgareddau celf a chwaraeon.

Mae’r ysgol wedi gwneud ceisiadau am grantiau gwahanol i gefnogi cyllido rhai o’r gweithgareddau, yn ogystal â defnyddio rhan o’r grant amddifadedd.  Mae’r ysgol wedi datblygu perthynas dda iawn gyda chwmnïau awyr agored lleol sy’n cynnig pris gostyngol, yn ogystal â defnyddio sgiliau a chefnogaeth rhieni.  Yn dilyn gweld effaith y strategaeth, mae rhieni hefyd yn fodlon iawn i  gyfrannu tuag at y gweithgareddau.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r strategaeth yn hynod lwyddiannus, gydag annibyniaeth disgyblion yn gwella’n sylweddol.  Yn ogystal, mae nifer o agweddau ymddygiad eraill wedi gwella nad oedd yr ysgol wedi rhagweld.  Mae athrawon a staff yn adrodd fod pob disgybl yn cymryd rhan yn frwd yn y gweithgareddau antur, mae llawer yn herio’u hunain, yn cydweithio’n dda ac yn gwella sgiliau ystwythder.  Gwelir eu bod yn gwthio a herio eu hunain drwy gymryd rhan mewn gweithgareddau newydd.  Mae’r disgyblion yn mwynhau’r gweithgareddau yn eithriadol.  Mae adborth rhieni wedi bod yn hynod gadarnhaol, ble maent yn adrodd fod disgyblion yn awyddus i gwblhau gwaith cartref a darllen gartref.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn cydweithio yn agos gydag ysgolion y clwstwr.   Mae athrawon yr ysgol yn gweithio yn agos oddi fewn triawdau yn y clwstwr hwn i rannu arfer dda.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Mynach yn gwasanaethu pentref Pontarfynach a’r ardal gyfagos yn nalgylch Aberystwyth, Ceredigion.  Mae 33 o ddisgyblion ar y gofrestr rhwng 4 ac 11 oed, wedi eu trefnu mewn dau ddosbarth.  Cymraeg yw prif iaith yr ysgol ac mae tua 33% o’r disgyblion o gartrefi ble’r Gymraeg yw prif iaith.  Mae gan tua 15% o’r disgyblion anghenion addysg arbennig ac mae tua 6% yn derbyn prydiau ysgol am ddim.  Mae’r Pennaeth yn gofalu am ddwy ysgol gyfagos (Ysgol Pontrhydfendigaid ac Ysgol Syr John Rhys).  Cafodd yr ysgol ei harolygu ym mis Mai 2019.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol

Mae’r ysgol yn dathlu’r ffaith ei bod yn ysgol fach wledig sy’n darparu addysg o safon uchel gan hyrwyddo ymdeimlad cryf iawn o berthyn a chymuned.  Un o brif heriau ysgolion bach yw’r dosbarthiadau oedran cymysg, sy’n cynnwys 4 grŵp blwyddyn a’r ystod eang iawn o lefelau gallu.  Penderfynodd yr ysgol i hybu strategaethau byddai’n annog hyder ac annibyniaeth y disgyblion yn eu dysgu gan feithrin dysgwyr annibynnol, uchelgeisiol, galluog sy’n barod i ddysgu drwy gydol eu hoes.

Er mwyn i’r athrawon fedru canolbwyntio a chodi safonau grwpiau penodol o ddysgwyr, mabwysiadwyd nifer o strategaethau fyddai’n galluogi y disgyblion i ddatblygu’n ddysgwyr annibynnol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r weithgaredd

Mae’r strategaethau amrywiol i annog disgyblion i fod yn ddysgwyr annibynnol yn cynnwys gosod nodau i’w gwaith, pennu meini prawf llwyddiant ac asesu eu cynnydd eu hunain.  Mae hyn yn arwain at fedru hunan reoli eu cymhelliant at ddysgu ac yn eu harfogi i gymryd cyd gyfrifoldeb am y ffordd ymlaen.

Y disgyblion sy’n arwain y cynllunio ac yn dewis themâu ar gyfer astudio yn dymhorol.  Mae llais y disgybl yn cael lle amlwg o fewn yr ysgol ac mae’r athrawon yn gwrando ac yn gweithredu ar syniadau a chwestiynau ymchwiliol disgyblion.  Mae hyn yn magu diddordeb y disgyblion yn y dysgu o’r cychwyn cyntaf ac yn rhan allweddol o feithrin dysgwyr annibynnol.

Mae’r athrawon a’r disgyblion wedi cyd-gynllunio’r polisi marcio ac mae’r disgyblion yn hunan asesu ac yn asesu cyfoedion yn aeddfed.  Mae meithrin disgyblion i allu rhoi adborth adeiladol i’w gilydd yn gymorth iddynt ddatblygu medrau meddwl dadansoddol.  Mae bron pob disgybl yn ymateb yn bositif iawn i hyn. 

Y cam nesaf er mwyn hyrwyddo annibyniaeth y disgyblion oedd datblygu cynllun ‘Dysgu Dawnus’ yng nghyfnod allweddol 2 sy’n rhoi cyfleoedd i ddisgyblion arwain y dysgu yn wythnosol.  Fesul pâr, mae’r disgyblion yn cynllunio, paratoi a chyflwyno gwersi.  Mae’r gwrthdroi rôl hwn yn rhoi cymhelliant i’r disgyblion baratoi’n drylwyr er mwyn esbonio a throsglwyddo’r wybodaeth yn effeithiol i’w cyfoedion.  Daw’r disgyblion i ddeall mai’r allwedd i egluro’n well yw deall yn ddyfnach.  Mae cael yr empathi wrth wrthdroi rôl fel hyn yn arwain at gyfoethogi a gwella adnabyddiaeth unigolion o’i gilydd.  Mae’r disgyblion wrth eu boddau yn gwneud hyn ac yn cymryd y peth hollol o ddifri.  Maent yn cael chwarae rôl, yn meithrin perthynas ddysgu fwy hamddenol rhyngddynt a’i gilydd ac yn annog twf emosiynol yn ogystal â datblygiad deallusol o’r broses addysgu a dysgu.

Mae’r athrawon a’r disgyblion wedi cyd-gynllunio’r polisi marcio ac mae’r disgyblion yn hunan asesu ac yn asesu cyfoedion yn aeddfed.  Mae meithrin disgyblion i allu rhoi adborth adeiladol i’w gilydd yn gymorth iddynt ddatblygu medrau meddwl dadansoddol.  Mae bron pob disgybl yn ymateb yn bositif iawn i hyn. 

Y cam nesaf er mwyn hyrwyddo annibyniaeth y disgyblion oedd datblygu cynllun ‘Dysgu Dawnus’ yng nghyfnod allweddol 2 sy’n rhoi cyfleoedd i ddisgyblion arwain y dysgu yn wythnosol.  Fesul pâr, mae’r disgyblion yn cynllunio, paratoi a chyflwyno gwersi.  Mae’r gwrthdroi rôl hwn yn rhoi cymhelliant i’r disgyblion baratoi’n drylwyr er mwyn esbonio a throsglwyddo’r wybodaeth yn effeithiol i’w cyfoedion.  Daw’r disgyblion i ddeall mai’r allwedd i egluro’n well yw deall yn ddyfnach.  Mae cael yr empathi wrth wrthdroi rôl fel hyn yn arwain at gyfoethogi a gwella adnabyddiaeth unigolion o’i gilydd.  Mae’r disgyblion wrth eu boddau yn gwneud hyn ac yn cymryd y peth hollol o ddifri.  Maent yn cael chwarae rôl, yn meithrin perthynas ddysgu fwy hamddenol rhyngddynt a’i gilydd ac yn annog twf emosiynol yn ogystal â datblygiad deallusol o’r broses addysgu a dysgu.

Mae’r ‘Dysgu Dawnus’ wedi profi’n llwyddiant ysgubol ac erbyn hyn yn un o uchafbwyntiau dysgu’r wythnos. Mae’r athrawes a’r disgyblion yn dysgu rhywbeth newydd bob tro ac mae’n sicr yn rhoi chwa o awyr iach i’r gwersi! Mae hyd yn oed y rhieni yn awyddus i fod yn rhan o’r dysgu ac yn rhoi cymorth i’r disgyblion wrth baratoi gwersi.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r athrawon yn rhoi cyfleoedd eang i ddisgyblion gymhwyso eu medrau mewn sefyllfaoedd bywyd go iawn, a chryfder y ddarpariaeth ar gyfer cymhwysedd digidol o fewn yr ysgol yn rhan allweddol o ddatblygu annibyniaeth a dyfalbarhad pob disgybl.

Mae’r disgyblion yn cymryd perchnogaeth o’u dysgu.  Yn y cyfnod sylfaen, maent yn ymroi i’r heriau yn eiddgar wrth ddewis ffyrdd ei hunain o gyflwyno’r gwaith, er enghraifft yn ysgrifenedig, ar lafar, yn greadigol neu’n ddigidol.  Mae disgyblion cyfnod allweddol 2, o bob gallu, yn llwyddo i gyflwyno gwersi o ansawdd uchel ac yn cael eu hannog i ddysgu oddi wrth ei gilydd, gan ddatblygu eu syniadau eu hunain, yn hytrach nag edrych i’r athrawes am arweiniad.  Gwelir bod y disgyblion yn llwyddo i ddangos parch a diddordeb tuag at hamgylchedd, eu diwylliant a’u treftadaeth.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Er mwyn rhannu arferion da mae’r ysgol wedi sefydlu system ‘Pedwarawdau Dysgu’ gyda’r ddwy ysgol arall sydd yn rhan o’r ffederasiwn.  Mae athrawon a llywodraethwyr y 3 ysgol yn cyd-arsylwi gwersi, yn monitro a chymedroli llyfrau ar y cyd ac yn cynnal teithiau dysgu yn dymhorol.  Mae hyn wedi codi safonau dysgu ac addysgu ar draws yr ysgolion ac yn gyfle gwych i rannu arbenigedd ac arfer dda wrth ddatblygu annibyniaeth pob disgybl.

Mae’r disgyblion yn hyderus wrth deithio ar draws y tair ysgol i gyflwyno gwersi i ddisgyblion eraill.  Mae rhannu arfer dda gyda disgyblion ac athrawon ysgolion cynradd cyfagos wedi cryfhau annibyniaeth disgyblion ar draws ysgolion y ffederasiwn a thu hwynt.  Mae nifer o athrawon ysgolion cynradd yr awdurdod yn dechrau efelychu  ‘Dysgu Dawnus’ yn eu hysgolion nhw. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Ffordd Dyffryn yn ysgol gynradd brif ffrwd yng nghanol tref lan môr Llandudno, yn sir Conwy.

Mae’r ysgol yn gwasanaethu’r ardal gyfagos, ond daw ychydig ddisgyblion o rannau eraill o’r dref.  Mae’n darparu addysg i 180 o ddisgyblion rhwng tair ac 11 oed, gan gynnwys 19 o blant meithrin sy’n mynychu yn y prynhawn yn unig.  

Mae’r ysgol yn gartref i Ganolfan Adnoddau’r cyfnod sylfaen i ddisgyblion o’r awdurdod lleol sydd ag anawsterau cymdeithasol ac emosiynol, ac i Ganolfan Adnoddau cyfnod allweddol 2 i ddisgyblion o’r awdurdod lleol sydd ag anhwylderau’r sbectrwm awtistig.

Y cyfartaledd tair blynedd ar gyfer disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw tua 44%.  Mae hyn yn uwch o lawer na chyfartaledd Cymru, sef 19%.  Mae’r ysgol wedi nodi bod anghenion dysgu ychwanegol gan oddeutu 23% o ddisgyblion ac mae hyn gerllaw’r cyfartaledd, sef 21%, ar gyfer ysgolion cynradd yng Nghymru.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Daeth ‘Arweinyddiaeth i Bawb’ Ffordd Dyffryn i fodolaeth yn sgil penodi’r pennaeth a’r dirprwy bennaeth newydd.  Fe wnaeth yr uwch dîm arwain newydd, gan gynnwys y corff llywodraethol, nodi’n gyflym fod angen grymuso staff ar bob lefel ar ôl i Estyn roi’r ysgol yn y categori mesurau arbennig yn 2012.  Sefydlwyd strwythur arweinyddiaeth wedi’i ddiffinio’n glir, gosodwyd yr uchelgais ar gyfer safonau uchel a, thrwy ddull annog a modelu, cefnogwyd datblygiad proffesiynol parhaus y staff.

Mae’r uwch dîm arwain wedi llywio taith wella hynod effeithiol, ac mae lles yr holl ddisgyblion a staff yn ganolog i’r broses.  Maent yn nodi cryfderau mewn unigolion ac yn annog cyfleoedd dysgu proffesiynol i bawb.  Mae ethos o weithio cydweithredol ymhlith yr holl staff a theimlant fod eu cyfraniad a’u sgiliau’n cael eu gwerthfawrogi.

Mae gan y pennaeth ddealltwriaeth glir o bwysigrwydd strategol meithrin gallu i arwain ar bob lefel ledled yr ysgol.  Mae gan uwch arweinwyr ymrwymiad cryf i’w datblygiad personol eu hunain ac mae staff ar bob lefel yn ymdrechu i wella’u harferion arwain eu hunain.  Mae’r holl staff yn dangos ymrwymiad ac ymroddiad i ethos a gweledigaeth yr ysgol – ‘Ysbrydoli, Dyheu, Gwneud Gwahaniaeth’ (Inspire, Aspire, Make a Difference).

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Grymuso staff – Yn Ysgol Ffordd Dyffryn, mae’r diwylliant o rymuso’r holl staff i fod yn arweinwyr ac ymgymryd â chyfrifoldebau wedi trawsnewid yr ysgol.  Mae rolau wedi’u diffinio’n glir ar bob lefel ac mae staff yn cydweithio, gan wybod beth yw eu cyfrifoldebau yn yr ysgol.  Mae’r pennaeth yn gwerthfawrogi ei staff ac yn cydnabod eu gwerth, felly teimlant eu bod yn cael eu gwerthfawrogi a’i bod yn ymddiried ynddynt.  Mae hi’n angerddol am ddatblygu arweinwyr i weithio ar y cyd er mwyn codi safonau.

Dros sawl blwyddyn, mae’r ysgol wedi datblygu hanes cyson o feithrin gallu ac ymrwymiad cryf iawn i hynny.  Mae diwylliant cryf o arweinyddiaeth wasgaredig a rhoddir hyfforddiant effeithiol i gynorthwyo staff i ddatblygu’u rolau arwain.

Dysgu proffesiynol – Mae cyfleoedd dysgu proffesiynol a ddarperir i staff wedi datblygu potensial athrawon i arwain ac, o ganlyniad, maent wedi arwain at grŵp o arweinwyr o ansawdd uchel sydd oll yn gwella ansawdd yr ysgol ac yn cymryd rhan mewn lledaenu eu harfer dda y tu hwnt i’r ysgol.  Mae cylch trylwyr o ddatblygu arweinyddiaeth i athrawon ar waith.  Yn ogystal, cynigir amrywiaeth o gyfleoedd i staff cymorth ddatblygu eu medrau arwain ymhellach.  Mae’r holl gynorthwywyr addysgu hyfforddedig yn ymgymryd â rôl arwain i gyflwyno rhaglenni ymyrryd effeithiol, gyda ffocws ar anogaeth, lles a safonau.

  • Mae’r dirprwy bennaeth wedi cwblhau’r Cymhwyster Proffesiynol Cenedlaethol ar gyfer Prifathrawiaeth ac mae ar secondiad fel pennaeth dros dro ar hyn o bryd.
  • Mae dau aelod o’r uwch dîm arwain yn rhan o’r Rhaglen Datblygu Arweinyddiaeth i Ddarpar Benaethiaid.
  • Mae’r pennaeth cynorthwyol wedi cwblhau’r Cymhwyster Proffesiynol Cenedlaethol ar gyfer Prifathrawiaeth ac mae wrthi’n astudio ar hyn o bryd ar gyfer Gradd Feistr mewn Addysg Arbennig (Awtistiaeth).
  • Mae un cynorthwyydd addysgu lefel uwch (CALU) wedi cwblhau’r Rhaglen Athrawon Graddedig ac mae bellach yn athro yn yr ysgol, gan gyflwyno hyfforddiant y Llwybr Dysgu Cymorthyddion Dysgu ar gyfer y consortiwm.
  • Mae’r pennaeth yn Gydymaith yr Academi Genedlaethol ar gyfer Arweinyddiaeth Addysgol, mae’n cymryd rhan mewn cymeradwyo rhaglenni arweinyddiaeth cenedlaethol ac mae’n hyfforddwr y Cymhwyster Proffesiynol Cenedlaethol ar gyfer Prifathrawiaeth ar ran y consortiwm.
  • Mae tri aelod o’r uwch dîm arwain yn rhan o Raglen y Bartneriaeth Ysgolion gyda’r clwstwr.
  • Mae un aelod o’r uwch dîm arwain yn cydweithio â’r brifysgol leol ar brosiect ymchwil ynghylch Parodrwydd i Ddysgu.
  • Mae dysgu proffesiynol i’r holl staff yn cynnwys gweithio mewn triawdau ar brosiectau ymchwil i gael effaith ar ddysgu ac addysgu.
  • Mae pum athro wedi cwblhau’r Rhaglen Datblygu Arweinwyr Canol.
  • Mae uwch arweinydd yn hwylusydd clwstwr ar gyfer y Cwricwlwm newydd i Gymru.
  • Mae un cynorthwyydd addysgu lefel uwch (CALU) yn aseswr Datblygiad Dysgu Gofal Plant ac mae’n cynorthwyo staff i ennill eu cymwysterau.
  • Mae pum cynorthwyydd addysgu wedi cwblhau eu hasesiad CALU ac mae tri ohonynt yn rhan o’r garfan bresennol.

Grymuso disgyblion – Mae’r ysgol yn angerddol am les pob disgybl ac mae natur gynhwysol yr ysgol yn treiddio i bob agwedd ar ei gwaith.

Mae llais y disgybl yn gryf ac adlewyrchir hyn drwy waith y grwpiau arweinyddiaeth disgyblion.  Er enghraifft, mae polisïau sydd wedi’u harwain gan ddisgyblion, fel polisi gwrth-fwlio a luniwyd gan y disgyblion, sydd wedi helpu i dawelu tensiynau a gwella ymddygiad ar draws yr ysgol.  Mae gweithio ar brosiect ymchwil gyda’r brifysgol leol wedi dylanwadu’n gadarnhaol ar agweddau disgyblion at ddysgu.  Mae disgyblion wedi llunio system wobrau ysgol gyfan a matrics o ddisgwyliadau ar gyfer ymddygiad ac fe’i gwelir o gwmpas yr ysgol.

Mae’r holl ddisgyblion yn dangos agwedd ofalgar a deallgar at gynwysoldeb.  Etholir Llysgenhadon Awtistiaeth ar gyfer pob dosbarth ac maent wedi creu blychau adnoddau er mwyn cynorthwyo disgyblion ag anhwylderau’r sbectrwm awtistig ar draws yr ysgol.  Mae’r Llysgenhadon Awtistiaeth yn dangos brwdfrydedd tuag at rannu ymwybyddiaeth ar draws y gymuned ac maent wedi sefydlu cysylltiad entrepreneuraidd gyda busnesau lleol.  Mae’r disgyblion wedi datblygu a chynhyrchu ffilm fer i’w rhannu ar draws y sir i godi ymwybyddiaeth o anhwylderau’r sbectrwm awtistig.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae darpariaeth glir a thrylwyr ar gyfer dysgu proffesiynol, ynghyd â rolau wedi’u diffinio’n glir a’r gred bod yr holl staff yn arweinwyr, wedi cael effaith gadarnhaol ar les dysgwyr ac mae wedi effeithio’n sylweddol ar wella’r ysgol ac ar ddysgu ac addysgu.

Mae rhaglenni ymyrryd effeithiol dan arweiniad staff cymorth hyfforddedig iawn wedi cael effaith gadarnhaol ar gynnydd disgyblion.  Er enghraifft, mae’r ddarpariaeth i ddisgyblion MAT trwy raglen ymyrryd wedi codi safonau mewn llythrennedd a rhifedd yn sylweddol.

Yn yr arolygiad diweddar, nododd Estyn fod ymddygiad disgyblion mewn dosbarthiadau ac o gwmpas yr ysgol yn rhagorol.  Cydnabyddir bod agwedd gadarnhaol tuag at gynhwysiant a chydraddoldeb yn gryfder nodedig yn yr ysgol.  Mae’r diwylliant cryf o gynwysoldeb a darpariaeth anogol yn cael effaith hynod gadarnhaol ar les disgyblion a’u hagweddau at ddysgu.

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae Ysgol Ffordd Dyffryn yn rhannu arfer dda yn rheolaidd trwy gyflwyniadau ar agweddau amrywiol ar ei hymagwedd ‘Arweinyddiaeth i Bawb’ ar draws y sir a’r consortiwm.

Mae uwch athrawon yn rhoi cymorth i ysgolion ar draws y sir yn rheolaidd yn gysylltiedig â’u cyfrifoldebau arwain.

Yn ogystal, mae’r ysgol yn rhannu’i harfer dda trwy ddull ymarferol, gan gynorthwyo ysgolion yn ei chlwstwr a’i sir trwy gyflwyno cyfleoedd hyfforddi i staff cymorth.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gymunedol Cwmtawe yn ysgol 11-16 yng Nghastell-nedd Port Talbot, sy’n gwasanaethu rhan isaf Cwm Tawe.  Daw’r rhan fwyaf o’r disgyblion o Bontardawe a’r ardal gyfagos, ac mae tua 50% yn dewis mynychu’r ysgol o’r tu allan i’r dalgylch arferol.  Mae 1,232 o ddisgyblion ar y gofrestr.  Mae gan yr ysgol ddwy uned addysgu arbenigol ar y safle, sef un i ddysgwyr dyslecsig a’r llall yn arbenigo mewn anhwylderau ar y sbectrwm awtistig.

Mae 17.4% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae 40% o ddisgyblion ar gofrestr anghenion addysgol arbennig yr ysgol, ac mae gan tua 4% ohonynt ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.

Daw tua 5% o ddisgyblion o grwpiau lleiafrifoedd ethnig a daw ychydig iawn o ddisgyblion o gartrefi lle nad ydynt yn siarad Saesneg fel eu hiaith gyntaf.  Mae tua 14% o ddisgyblion yn rhugl yn y Gymraeg.

Mae’r tîm arweinyddiaeth yn cynnwys y pennaeth, a benodwyd yn 2014, dau ddirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol a rheolwr busnes.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, bu gorchmynion cynyddol ar amser y cwricwlwm yng nghyfnod allweddol 4 gyda chyflwyno’r TGAU mathemateg rhifedd a Bagloriaeth Cymru.  Mae’r holl ddisgyblion yn astudio TGAU craidd mewn iaith a llenyddiaeth Saesneg, mathemateg, mathemateg rhifedd, gwyddoniaeth ddwbl, Cymraeg, astudiaethau crefyddol a thystysgrif yr her sgiliau.  Er bod y pynciau craidd hyn yn hanfodol ac yn galluogi disgyblion i fanteisio ar naw cymhwyster TGAU, maent wedi arwain at leihau strwythur opsiynau’r ysgol o bump i dri dewis.  Roedd staff yn poeni am gyfyngu ar opsiynau disgyblion a’r posibilrwydd o ymyleiddio rhai pynciau, felly fe wnaethant fynegi’r dymuniad i weithio’n greadigol i ddarparu cwricwlwm ehangach. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Bob mis Ionawr, mae’r pennaeth a’r dirprwy bennaeth sy’n gyfrifol am y cwricwlwm yn cyfarfod â rhieni/gofalwyr a disgyblion i esbonio’r broses opsiynau.  Mae disgyblion yn llenwi pôl gwelltyn yn dangos y pynciau y mae ganddynt ddiddordeb mewn eu hastudio.  Yna, caiff y data hwn ei ddefnyddio i lunio strwythur yr opsiynau a chreu’r hyblygrwydd i ddisgyblion newid eu dewisiadau’n ddiweddarach.  Caiff strwythur opsiynau â dwy haen ei lunio ar gyfer galluoedd gwahanol, sy’n galluogi pob dysgwr i fanteisio ar ystod eang o gyrsiau priodol.

Yn y cyfnod yn arwain at y pôl gwelltyn, mae ymgynghorydd gyrfaoedd yr ysgol yn cynnal gweithdai gyrfaoedd i helpu disgyblion i wneud dewisiadau gwybodus.  Ychwanegwyd gwers fugeiliol ychwanegol at gwricwlwm Blwyddyn 9 i hwyluso hyn a blaenoriaethu’r byd gwaith.  Mae tîm staff yn cyfarfod â disgyblion i roi cymorth ac arweiniad â’u dewisiadau.  Mae staff yn defnyddio data’r tri adolygiad perfformiad diwethaf i sicrhau bod disgyblion yn dewis cyrsiau priodol yn ôl eu cryfderau a’u llwybrau gyrfa posibl. 

Ar ôl cydnabod cyfyngiadau tri opsiwn, mae staff wedi arwain arloesi’r cwricwlwm yn llawn trwy alluogi dysgwyr i ddewis dau bwnc o un llinell opsiynau.  Gall disgyblion astudio peirianneg ym Mlwyddyn 10 ac yna dewis dylunio cynnyrch ym Mlwyddyn 11; maent yn astudio celf a dylunio ym Mlwyddyn 10 cyn dewis cyfathrebu graffig, celfyddyd gain neu ffotograffiaeth ym Mlwyddyn 11.  Gall ieithyddion dawnus astudio dwy iaith dramor fodern o fewn un opsiwn.  Mae staff yn rhoi o’u hamser o’u gwirfodd y tu allan i oriau’r ysgol i gynorthwyo disgyblion sy’n astudio’r cymwysterau ychwanegol hyn.

Mae’r ysgol yn cydweithio’n agos â’r coleg lleol i gynnig rhaglenni sydd wedi’u teilwra yn ôl anghenion disgyblion, ac yn darparu cymwysterau mewn gwallt a harddwch, mathemateg ychwanegol a cherbydau modur.  Mae disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yn manteisio ar gyrsiau adeiladu mewn ysgol arbenigol gyfagos.  Ym Mlwyddyn 9, mae’r rhai sydd mewn perygl o ymddieithrio yn gweithio â phrosiect cymunedol lleol i ennill cymhwyster level 2 mewn Addysg Gysylltiedig â Gwaith. 

Ar ôl i’r opsiynau gael eu dewis, caiff amserlen newydd ei llunio’n barod i Flwyddyn 9 bontio i Flwyddyn 10 ar ôl hanner tymor mis Mai.  Mae’r amser ychwanegol hwn yn galluogi disgyblion i gael blas ar eu hopsiynau a gwneud unrhyw newidiadau cyn dechrau’r flwyddyn academaidd newydd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae disgyblion yn dwyn perchenogaeth ac yn teimlo eu bod yn cael eu cynnwys mewn creu’r strwythur opsiynau trwy’r broses pôl gwelltyn.  Cânt eu hannog i ymchwilio i gyrsiau priodol yn gynnar yn y broses, ystyried llwybrau gyrfa posibl a manteisio’n llawn ar arbenigedd ymgynghorydd gyrfaoedd yr ysgol.  Maent yn ymgysylltu â’u dysgu ac yn manteisio ar ystod o gyrsiau sy’n briodol i’w hanghenion a’u diddordebau.  Mae strwythur arloesol y cwricwlwm yn sicrhau bod yr ysgol yn mynd yn groes i dueddiadau cenedlaethol – mae’r nifer sy’n dewis ieithoedd tramor modern yn gryf ac mae gwyddoniaeth driphlyg yn ffynnu o hyd.  Oherwydd galw’r pôl gwelltyn eleni, mae gwyddoniaeth driphlyg yn cael ei chynnig ar draws y tri opsiwn.  Gall pob un o’r dysgwyr, gan gynnwys rhai mwy abl a thalentog, y rhai sydd mewn perygl o ymddieithrio a’r rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol, fanteisio ar gwricwlwm creadigol a hyblyg sydd wedi’i deilwra i fodloni eu hanghenion unigol.  Mae pob un o’r ffactorau hyn yn cyfrannu at ddeilliannau perfformiad cryf iawn yng nghyfnod allweddol 4 i ddisgyblion o bob gallu.     

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu ei chwricwlwm arloesol â’r awdurdod lleol a’r consortiwm rhanbarthol. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gymunedol Cwmtawe yn ysgol 11-16 yng Nghastell-nedd Port Talbot, sy’n gwasanaethu rhan isaf Cwm Tawe.  Daw’r rhan fwyaf o’r disgyblion o Bontardawe a’r ardal gyfagos, ac mae tua 50% yn dewis mynychu’r ysgol o’r tu allan i’r dalgylch arferol.  Mae 1,232 o ddisgyblion ar y gofrestr.  Mae gan yr ysgol ddwy uned addysgu arbenigol ar y safle, sef un i ddysgwyr dyslecsig a’r llall yn arbenigo mewn anhwylderau ar y sbectrwm awtistig.

Mae 17.4% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim.  Mae 40% o ddisgyblion ar gofrestr anghenion addysgol arbennig yr ysgol, ac mae gan tua 4% ohonynt ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.

Daw tua 5% o ddisgyblion o grwpiau lleiafrifoedd ethnig a daw ychydig iawn o ddisgyblion o gartrefi lle nad ydynt yn siarad Saesneg fel eu hiaith gyntaf.  Mae tua 14% o ddisgyblion yn rhugl yn y Gymraeg.

Mae’r tîm arweinyddiaeth yn cynnwys y pennaeth, a benodwyd yn 2014, dau ddirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol a rheolwr busnes.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan yr ysgol draddodiad cryf o ddatblygu staff yn broffesiynol ar bob cam yn eu gyrfa.  Mae’r pennaeth, dau ddirprwy bennaeth, un pennaeth cynorthwyol, y rhan fwyaf o’r arweinwyr canol a llawer o gynorthwywyr addysgu wedi elwa ar raglenni datblygiad proffesiynol amrywiol yr ysgol i symud ymlaen yn eu gyrfa.  Mae’r rhaglenni hyn yn cynnwys hyfforddiant ar gyfer achrediad trwy raglenni hyfforddiant ar gyfer athrawon a chynorthwywyr addysgu rhagorol, athrawon sy’n gwella a chyfleoedd i gysgodi swyddi mewnol.  Mae staff yn cymryd yr awenau’n rheolaidd wrth gyflwyno sesiynau HMS i rannu arfer effeithiol.  Mae pob un o’r athrawon yn annog ac yn cynorthwyo ei gilydd i gynllunio gwersi a myfyrio.     

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yn ystod tymor yr haf, mae’r uwch dîm arweinyddiaeth yn nodi rolau cysgodi swyddi ar sail blaenoriaethau ysgol gyfan.  Caiff y rolau cysgodi swyddi eu hysbysebu i’r holl staff wneud cais amdanynt yn barod ar gyfer y flwyddyn academaidd newydd, a chânt eu cynnal am un i ddwy flynedd, gan ddibynnu ar natur y rôl.  Mae enghreifftiau o’r rolau yn cynnwys asesu, cofnodi ac adrodd; pontio cynradd; annog yng nghyfnod allweddol 3; cynllunio’r cwricwlwm ac arwain pwnc.  Caiff deiliaid rolau cysgodi swyddi eu cynorthwyo gan aelod staff arweiniol penodedig, er enghraifft uwch arweinydd neu arweinydd canol, sy’n gweithredu fel anogwr a mentor drwy gydol y broses.  Ar ddiwedd y cylch, mae deiliad y swydd gysgodi yn cyfarfod â’r aelod staff arweiniol i fyfyrio ar brofiadau a chael adborth ysgrifenedig, sydd wedi’i integreiddio ym mhroses rheoli perfformiad yr ysgol.

Gall pob un o’r athrawon a’r cynorthwywyr addysgu fanteisio ar raglenni hyfforddiant achrededig, sy’n cael eu hwyluso’n fewnol.  Mae’r rhai sy’n dyheu am swyddi arweinyddiaeth wedi cymryd rhan mewn rhaglenni allanol yn cydweithio â’r consortiwm lleol a sefydliadau addysg uwch i ennill achrediad.

Mae staff yn aml yn chwarae rhan flaenllaw o ran rhannu arfer effeithiol yn ystod diwrnodau HMS yr ysgol.  Mae athrawon newydd gymhwyso wedi arwain sesiynau ar y safonau proffesiynol newydd a’r cwricwlwm newydd i Gymru; ac mae staff eraill wedi arwain gweithdai sy’n canolbwyntio ar ddulliau addysgegol a’r fframwaith cymhwysedd digidol.

Mae’r dirprwy bennaeth sy’n gyfrifol am ddatblygiad proffesiynol wedi strwythuro rhaglen ar gyfer cynllunio gwersi, arsylwi a myfyrio, lle caiff athrawon eu rhoi mewn triawdau o fewn eu Meysydd Dysgu a Phrofiad.  Mae’r triawd hwn yn cynnwys yr athro/athrawes y mae ei (g)wersi yn cael ei harsylwi, yr arweinydd pwnc neu uwch arweinydd, a chydweithiwr o faes pwnc arall sy’n annog yr athro/athrawes, trwy roi cymorth i gynllunio a myfyrio.  Caiff amser cynllunio ei ddyrannu er mwyn i’r athro/athrawes a’r anogwr gyfarfod â’i gilydd.  Wedi i’r anogwr a’r arweinydd pwnc/uwch arweinydd arsylwi’r wers, mae’r athro/athrawes yn llenwi ffurflen hunanfyfyrio.  Mae’r ffurflen hunanfyfyrio hon, ynghyd â’r arsylwad ysgrifenedig anfarnol sy’n cael ei gwblhau gan yr anogwr a’r arweinydd pwnc/uwch arweinydd, yn ffurfio ffocws ar gyfer trafodaeth yn y cyfarfod adborth.  Wedi i’r holl athrawon gael eu harsylwi, caiff sesiwn fyfyrio ei chynnal ar gyfer pob Maes Dysgu a Phrofiad, lle mae’r anogwyr yn cymryd yr awenau o ran hwyluso trafodaethau.   

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Trwy’r llwybrau datblygiad proffesiynol amrywiol, mae’r holl staff ar gamau gwahanol o’u gyrfa yn ennill profiadau gwerthfawr i arwain a dwyn perchnogaeth ar addysgu a dysgu yn yr ysgol.  Mae’r rhaglenni hyfforddiant achrededig a’r hyfforddiant mewnol wedi arfogi staff â’r strategaeth a’r medrau i ddod yn ymarferwyr mwy hyderus a bod yn fwy arbrofol wrth gynllunio.  Mae cynorthwywyr addysgu’n teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi ac maent yn fwy hyderus yn eu rôl hanfodol yn yr ystafell ddosbarth, yn gallu gweithio’n annibynnol ac yn llai dibynnol ar arweiniad athrawon.  Maent yn gwerthfawrogi’r cyfle i allu rhwydweithio â chydweithwyr yn ystod rhaglenni hyfforddiant, ac yn rhannu arfer dda a strategaethau.

Mae’r rolau cysgodi swyddi yn rhoi cyfleoedd i’r holl staff ennill cyfrifoldeb a phrofiad ysgol-gyfan neu adrannol ehangach.  Mae hyn wedi cynyddu hyder staff ac wedi galluogi cyfranogwyr i fod yn uchelgeisiol a gwneud ceisiadau llwyddiannus am swyddi y tu mewn a’r tu allan i’r ysgol.

Mae staff â phrofiad amrywiol, sydd wedi arwain hyfforddiant ar ddiwrnodau HMS, yn gwerthfawrogi’r cyfle i rannu arfer effeithiol, ac mae ganddynt ymdeimlad o falchder gan fod eu gwaith yn cael ei werthfawrogi.

Mae defnyddio anogwyr sy’n ymgysylltu â chydweithwyr y tu allan i’w meysydd pwnc, a chael sgyrsiau manwl am gynllunio effeithiol a chreadigol, wedi profi’n un o gryfderau gwirioneddol yr ysgol.  Mae sesiynau adborth arsylwi gwersi mewn triawdau a Meysydd Dysgu a Phrofiad wedi amlygu ymhellach welliant mewn ansawdd a hunanfyfyrio craff, ac wedi ymchwilio i fanylion arfer effeithiol.  Mae ethos ‘drws agored’ yr ysgol, lle mae staff yn fodlon cael eu harsylwi er mwyn ategu datblygiad proffesiynol cydweithwyr y tu mewn a’r tu allan i’r ysgol, yn ffynnu.  Mae arsylwadau gwersi’n dangos gallu athrawon i ddatblygu medrau metawybyddiaeth disgyblion, er mwyn annog hunanfyfyrio dyfnach a hybu disgyblion fel dysgwyr annibynnol.  Mae ansawdd uchel yr addysgu a dysgu yn yr ystafell ddosbarth a diwylliant bywiog dysgu proffesiynol wedi arwain at ddeilliannau cryf iawn i ddisgyblion dros gyfnod maith.   

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Trwy hwyluso rhaglenni achrededig, cynnal darpariaeth HMS a thrwy waith yr ysgol fel ysgol arloesi dysgu proffesiynol, rhannwyd arferion datblygiad proffesiynol yr ysgol o fewn yr awdurdod lleol, y consortiwm rhanbarthol ac yn genedlaethol.  Mae’r ysgol wedi helpu nifer o ysgolion uwchradd partner hefyd, a rhannwyd arfer â’r ysgolion cynradd yn y clwstwr.