Arfer effeithiol Archives - Page 35 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol uwchradd Gymraeg sydd yn darparu addysg ar gyfer 800 o ddisgyblion 11-18 oed yw Ysgol Gyfun Gymraeg Bryn Tawe. Mae’r ysgol wedi’i lleoli yng ngogledd Abertawe gyda 30.2% o’r disgyblion yn byw yn ardaloedd 20% mwyaf difreintiedig Cymru a 10.6% ohonynt yn gymwys i brydau ysgol am ddim. Mae 24% o’r disgyblion ar gofrestr anghenion addysgol ychwanegol yr ysgol ac mae 1.8% ar ddatganiad o anghenion addysgol arbennig. Daw tua 10% o’r disgyblion o gartrefi lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad ar yr aelwyd ac mae bron bob un yn rhugl yn y Gymraeg. Mae gan yr ysgol uned iaith, lleferydd a chyfathrebu cyfrwng Cymraeg ar gyfer disgyblion oedran cynradd ac uwchradd dinas a sir Abertawe.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan yr ysgol weledigaeth glir i ddatblygu medrau digidiol uwch ei disgyblion drwy sicrhau bod pob arweinydd yn rhan o gynllunio’r continwwm dysgu digidol gyda chyngor digidol yr ysgol. Yn ogystal, maent yn ffocysu ar ddatblygu continiwwm dysgu digidol ar gyfer pob disgybl yn eu clwstwr drwy gydweithio agos a chyson gyda’i hysgolion cynradd partner.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Y cam cyntaf oedd i adnabod y cyfleoedd adrannol i ddatblygu uwch fedrau digidol disgyblion a mapiwyd rhain yn erbyn y Fframwaith Digidol.  O dan arweinyddiaeth aelod o’r Uwch Dîm Arwain a chydlynydd digidiol, buddsoddwyd amser i gyd-gynllunio tasgau cyfoethog gyda’r penaethiaid adran.  Ffocws y cynllunio oedd creu tasgau oedd yn bwrpasol i hyrwyddo dysgu pynciol yn ogystal â meithrin uwch fedrau digidol y disgyblion e.e. yn y dyniaethau crëwyd bas data gan ddefnyddio meddalwedd ‘Access’ i ddehongli effaith mewnfudo ym Mhrydain yn 2015.

Gwnaethpwyd awdit o anghenion dysgu proffesiynol staff er mwyn gallu cynnig hyfforddiant iddynt wrth iddynt ddarparu’r cyfleoedd digidol gorau i’r disgyblion.  Er mwyn cefnogi’r anghenion dysgu proffesiynol a godwyd trwy’r awdit, cynhaliwyd sesiynau amser cinio gwirfoddol wythnosol i ddatblygu medrau digidiol staff yn ogystal â hyfforddiant unigol i staff.

Er mwyn datblygu mwy o gysondeb ym medrau digidol uwch disgyblion y clwstwr, cytunodd gweithgor y clwstwr ar y prif uwch fedrau i’w datblygu.  Yn dilyn y cynllunio yma, mae ‘Arweinwyr Digidol’ yr ysgol wedi darparu hyfforddiant llwyddiannus i ‘Ddewiniaid Digidol’ yr ysgolion cynradd i wella eu huwch fedrau digidol hwythau.  Er mwyn osgoi ailadrodd gwaith o’r ysgolion cynradd ar ddechrau blwyddyn 7 a chysoni medrau digidol disgyblion, cynlluniwyd rhaglen o wersi digidol a darparwyd hyfforddiant pwrpasol ar gyfer yr ysgolion cynradd.  Roedd hyn yn sicrhau bod ysgolion cynradd y clwstwr yn datblygu yr un medrau digidol a bod profiadau’r disgyblion cyn iddynt gyrraedd yr ysgol uwchradd yn gyffredin.

Mae gweithgor digidol y clwstwr wedi trefnu a chynnal sesiynau hyfforddiant hwyrnos i staff y clwstwr, gyda rhai asiantaethau allanol hefyd yn cyfrannu’n llwyddiannus.  Roedd y fwydlen o weithgareddau wedi ei selio ar linynnau’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol a gofynion dysgu proffesiynol staff y clwstwr.  Fel dilyniant i’r hyfforddiant, gofynnwyd i bob adran ddarparu o leiaf dwy dasg ddigidol gyfoethog a oedd yn datblygu uwch fedrau digidol disgyblion.

Mae’r ysgol yn buddsoddi’n sylweddol yn barhaus i ddatblygu a gwella is-adeiledd, meddalwedd ac adnoddau digidol yr ysgol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r cynllunio manwl ar gyfer gwella profiadau digidol disgyblion wedi cael effaith gadarnhaol ar hyder staff yr ysgol. Yn sgîl hyn, mae’r staff yn darparu cyfleoedd heriol a chyffrous i ddatblygu uwch fedrau digidol disgyblion.  Mae elfennau o’r Fframweithiau Rhifedd a Digidol yn cael eu plethu’n llwyddiannus i’r gwersi.

Mae gwelliant sylweddol wedi bod yn nefnydd y disgyblion o’r uwch fedrau digidol ar draws eu pynciau e.e ffrwythiannu mewn Excel, cynhyrchu graffiau wrth ddadansoddi data, cronfa bas data, codio, dadandsoddi perfformiad, animeiddiadau, e-gyfeillio, creu algorithm, creu a golygu fideo drwy’r sgrîn werdd, ‘flipgrid’ a rhaglenni llif.  Mae disgyblion yn fwy hyderus a medrus yn eu defnydd o feddalwedd amrywiol.  Mae disgyblion yn ymfalchïo yn eu defnydd o’r medrau digidol uwch yn eu gwaith yn ddyddiol yn yr ysgol.

Mae gwaith yr ‘Arweinwyr Digidol’ yn bell gyrhaeddol yn yr ysgol.  Maent wedi hyfforddi ‘Dewiniaid Digidol’ yr ysgolion cynradd yn yr uwch fedrau digidol.  Mae eu gweledigaeth nhw yn cael effaith gadarnhaol iawn ar yr ymgyrch barhaus i wella uwch fedrau digidol disgyblion. Yn sgîl eu gwaith, mae’r ysgol wedi ennill statws ‘Ysgol Microsoft’.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r gweithgor digidol clwstwr yn cwrdd pob hanner tymor i hunanarfarnu gwaith y tymor/ neu’r flwyddyn ac i gynllunio gwelliant ar gyfer dilyniant dysgu’r disgyblion.

Cyflwynodd yr Arweinwyr Digidol eu gwaith i lywodraethwyr yr ysgol fel eu bod hwythau hefyd yn rhan o gynllunio ar gyfer datblygu medrau disgyblion.

Fel rhan o nosweithiau rhannu arfer dda, mae staff yn cael y cyfle i gyflwyno ac i weld enghreifftiau o dasgau digidol ei gilydd.  Mae’r arweinydd digidol ar gael ar adegau cofrestru i gwrdd â staff unigol i ddatblygu eu medrau nhw ymhellach.

Mae’r ysgol wedi rhannu ei harferion er mwyn datblygu uwch fedrau digidol y disgyblion gyda nifer o ysgolion yn lleol ac yn genedlaethol. 

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol uwchradd Gymraeg sydd yn darparu addysg ar gyfer 800 o ddisgyblion 11-18 oed yw Ysgol Gyfun Gymraeg Bryn Tawe.  Mae’r ysgol wedi’i lleoli yng ngogledd Abertawe gyda 30.2% o’r disgyblion yn byw yn ardaloedd 20% mwyaf difreintiedig Cymru a 10.6% ohonynt yn gymwys i brydau ysgol am ddim.  Mae 24% o’r disgyblion ar gofrestr anghenion addysgol ychwanegol yr ysgol ac mae 1.8% ar ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.  Daw tua 10% o’r disgyblion o gartrefi lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad ar yr aelwyd ac mae bron bob un yn rhugl yn y Gymraeg.  Mae gan yr ysgol uned iaith, lleferydd a chyfathrebu cyfrwng Cymraeg ar gyfer disgyblion oedran cynradd ac uwchradd dinas a sir Abertawe.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn hanesyddol, roedd cyngor yr ysgol yn dilyn strwythur traddodiadol o ethol un bachgen ac un ferch o bob blwyddyn i gynrychioli llais y disgyblion.  Byddai’r disgyblion hyn yn gweithio’n ddiwyd i wireddu amcanion y cyngor, ond roedd pwysau mawr ar oddeutu 15 o ddisgyblion yn unig.  Er bod cynghorau blwyddyn hefyd yn bodoli, teimlodd yr ysgol nad oedd digon o ddisgyblion yn cael eu cynrychioli ar y cyngor ysgol ac o’r herwydd, nad oedd digon o ddisgyblion yn cyfrannu tuag at newidiadau hanfodol ac allweddol o fewn yr ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Penderfynwyd y byddai chwe chyngor gwahanol yn cael eu sefydlu o dan adain y Cyngor Ysgol, gyda phob cyngor yn gweithio ar flaenoriaethau penodol.  Y chwe chyngor ydy’r Cyngor Dysgu ac Addysgu, Cyngor Cymreictod, Cyngor Iechyd a Lles, Cyngor Eco ac Amgylchedd, Cyngor E-ddysgu a’r Cyngor Elusennol.  Mae’r cynghorau i gyd yn ymateb i Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn ac yn benodol, yr hawl i ddweud eich barn ac i rywun i wrando arnoch.

Dilëuwyd yr arfer o ethol disgyblion.  Erbyn hyn, mae pob disgybl sydd yn awyddus i gyfrannu at ac i arwain ar un o’r cynghorau yn ysgrifennu llythyr cais yn nodi sgiliau a phrofiadau perthnasol yn ogystal â’u gweledigaeth ar gyfer gwaith y flwyddyn.  Mae hyn yn galluogi disgyblion i fod yn rhan o gynghorau sydd o ddiddordeb penodol iddynt ac o ganlyniad, mae gwaith y cynghorau wedi bod yn fwy llwyddiannus.

Yn ogystal â’r gwaith gyda’r Cyngor Ysgol, mae gwrando ar lais y disgyblion yn rhan annatod a pharhaus o fyfyrio a chynllunio pob adran a Meysydd Dysgu a Phrofiad.   

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae newid strwythur y Cyngor Ysgol wedi cael effaith drawiadol ar y nifer o ddisgyblion sydd bellach yn ymgymryd yn llawn â rolau a chyfrifoldebau o arwain gwelliannau o fewn yr ysgol.  Yn flynyddol, mae dros 60 o ddisgyblion, gan gynnwys disgyblion sydd yn gymwys i brydau ysgol am ddim a disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol, yn gweithio’n wythnosol ar faterion sydd o bwys iddyn nhw er mwyn sicrhau bod yr ysgol yn gymuned hapus a gofalgar sy’n parhau i anelu at ragoriaeth.  Rhennir gwaith y cynghorau yn gyson mewn gwasanaethau ysgol ac mewn cyfarfodydd llywodraethol, gyda’r disgyblion yn arwain ar sicrhau bod pawb yn ymwybodol o’r ffordd y maent yn cael effaith uniongyrchol ar fywyd yr ysgol.

Mae’r Cyngor Dysgu ac Addysgu yn angerddol dros ehangu gwybodaeth ddiwylliannol disgyblion. Trwy gydweithio’n agos gydag adrannau penodol ac athrawon, maent wedi sicrhau pwyslais cryfach ar hanes a diwylliant Cymru ar draws y cwricwlwm ac wedi rhannu eu barn am y profiadau mwyaf buddiol a defnyddiol iddyn nhw mewn gwersi drwy glipiau fideo a chyflwyniadau mewn cyfarfodydd staff.  Mae’r disgyblion hyn yn gweitho gydag adrannau penodol ac yn cael effaith uniongyrchol ar yr hyn sy’n digwydd ar lawr dosbarth.  Cesglir miloedd o bunnoedd yn flynyddol gan y Cyngor Elusennol, gydag elusennau’n cael eu henwebu gan y disgyblion eu hunain, weithiau yn dilyn profiadau personol.  Mae’r Cyngor Eco ac Amgylchedd wedi sicrhau bod cyfleusterau ailgylchu plastig ym mhob dosbarth ac mae’r Cyngor Cymreictod yn cynnal sesiynau ymwybyddiaeth iaith ynghyd â gweithgareddau ehangach gyda disgyblion iau yr ysgol ac ysgolion y clwstwr, sy’n cael effaith gadarnhaol ar agwedd y disgyblion tuag at Gymru a’u Cymreictod.  Yn ogystal, gweithia’r Cyngor E-ddysgu yn agos gyda Dewiniaid Digidol ysgolion cynradd y clwstwr er mwyn datblygu medrau digidol a rhannu arferion da yn ogystal â chynnal sesiynau hyfforddi gwerthfawr i staff a disgyblion.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhannu gwaith yn seiliedig ar lais y disgybl yn gyson gyda’r rhieni, y llywodraethwyr a’r gymuned leol trwy gyfrwng ei gwefan a chyfrwng trydar yr ysgol.  Gweithia’n agos gydag ysgolion eraill Dinas a Sir Abertawe wrth hyrwyddo llais y disgybl gan fynychu digwyddiadau tymhorol i rannu arferion da y cynghorau ysgol ledled y sir.  Mae’r Cyngor Cymreictod a’r Cyngor E-ddysgu yn benodol, yn gweithio’n agos gydag ysgolion cynradd y clwstwr er mwyn datblygu perthnasoedd cadarnhaol, rhannu arferion da a sicrhau cysondeb wrth bontio rhwng cyfnod allweddol 2 a 3. Yn ogystal mae’r disgyblion wedi cyflwyno eu gwaith yn y cynghorau i benaethiaid rhwydwaith ysgolion cyfrwng Cymraeg y De. 

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Coleg Myddelton yn ysgol breswyl a dydd gyd-addysgol annibynnol ar gyfer disgyblion rhwng 7 ac 18 oed, sydd wedi’i lleoli yn Ninbych, Gogledd Cymru.  Sefydlwyd yr ysgol ym mis Medi 2016 ac fe’i gweinyddir gan IQ Education Limited, sef cwmni sydd ag ysgol arall yn Lloegr, a chysylltiadau â sawl ysgol yn Tsieina.  Mae 215 o ddisgyblion yn yr ysgol ar hyn o bryd.  Mae’r rhain yn cynnwys 34 o ddisgyblion yn yr adran gynradd, a 179 o ddisgyblion yn yr adran uwchradd, yn cynnwys 43 o ddisgyblion yn y chweched dosbarth.  Mae tua 68% o ddisgyblion yn ddisgyblion dydd sy’n byw yn Sir Ddinbych, Sir y Fflint neu Gonwy ac mae tua 32% ohonynt yn ddisgyblion rhyngwladol sy’n dod o 16 o wledydd gwahanol.  Daw bron i 23% o ddisgyblion o grwpiau ethnig lleiafrifol.  Mae tua 32% o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel eu mamiaith, neu i safon gyfatebol.  Nid nod yr ysgol yw gwneud disgyblion yn ddwyieithog yn y Gymraeg a’r Saesneg, ond mae’n cynnig cyfleoedd i ddisgyblion yng nghyfnodau allweddol 2 a 3 astudio Cymraeg ail iaith.  Mae gan ychydig iawn o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig.  Mae’r ysgol yn cynnig cymorth dysgu ychwanegol i ychydig iawn o ddisgyblion, yn bennaf i gynorthwyo eu datblygiad o ran llythrennedd, neu anawsterau dysgu cyffredinol.  Mae’r ysgol yn disgrifio bod ei hethos yn seiliedig ar ‘ddysgu yn yr 21ain ganrif’ a ‘thri philer, sef gwydnwch, ysgolheictod a chymrodoriaeth’.  Mae’r ysgol yn rhoi pwyslais mawr ar ddatblygu’r unigolyn cyfan ‘i fod yn ddysgwyr annibynnol yn yr economi fodern sydd wedi’i globaleiddio’.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Nod Coleg Myddelton yw sicrhau bod disgyblion yn gadael addysg gyda diddordeb gydol oes mewn cymryd rhan mewn gweithgarwch corfforol er budd eu hiechyd a’u lles.  Pan agorwyd y coleg, roedd arno eisiau annog disgyblion i ddatblygu eu galluoedd trwy feithrin meddylfryd twf trwy eu helpu i ddeall bod gwaith caled, strategaethau effeithiol a mewnbwn gan bobl eraill yn gallu eu helpu i wella.  I gyflawni’r nod hwn, creodd cyfarwyddwr chwaraeon a dysgu yn yr awyr agored y coleg raglen arloesol, sef ‘Dysgu Trwy’r Awyr Agored’ (‘Learning Through the Outdoors’), gan ddefnyddio lleoliad naturiol Gogledd Cymru ac ardal gyfagos Eryri fel amgylchedd dysgu difyr. 

Mae’r rhaglen wedi’i seilio ar ymagwedd Hahnaidd at addysg gyfannol, sy’n gyson ag ethos y coleg ac yn defnyddio ymagwedd ag iddi sawl cam.  Mae’r strategaeth a’r camau yn dechrau â llunio’r profiad dysgu i sicrhau bod disgyblion yn deall yr hyn y maent yn ymdrechu i’w gyflawni tra’n dysgu trwy’r awyr agored, yn hytrach na chymryd rhan mewn gweithgaredd yn unig.  Mae’r ymagwedd hon yn cynnwys ‘medrau dysgu’r 21ain ganrif’, sef hunanreoleiddio, trwy ofalu am eich lles corfforol a meddyliol a rheoli’ch emosiynau eich hun.  Mae’r ysgol yn arsylwi pryder disgyblion yn y cam hwn o’r broses, fel ofni na allant gyflawni’r dasg a osodwyd, na chaiff ei osgoi na’i anwybyddu, gan ei bod yn hanfodol myfyrio ar hyn yng nghamau olaf y gweithgaredd.

Mae’r ail ran yn ymwneud â chymryd rhan, derbyn yr her, gweithio gyda phobl eraill a dal ati, ni waeth beth fo’r tywydd ar y mynydd.  Mae athrawon yn hwyluso’r profiad dysgu trwy weithio gyda dynameg y grŵp a herio unigolion ar sail eu datblygiad eu hunain trwy elfennau fel arweinyddiaeth a datrys problemau.  Yn gyffredinol, cynhelir y trydydd cam yn ôl yn yr ysgol.  Mae’n hanfodol i’r broses fod athrawon yn hwyluso’r adolygiad: beth ddigwyddodd, beth wnaed yn dda, beth fyddai’n cael ei wneud yn wahanol y tro nesaf, pwy fu’n cynorthwyo, a pha mor effeithiol oedd hyn.  Y rhan allweddol yw’r cam terfynol – trosglwyddo – sut gellir gwneud hyn yn berthnasol y tu hwnt i’r awyr agored?  A yw’r deilliannau dysgu hyn yn berthnasol i’r cartref, yr ysgol a’r dyfodol?  Os nad oeddech yn meddwl y byddech chi’n gallu ei wneud, ond eich bod wedi llwyddo, beth mae hyn yn ei ddweud wrthych am bethau eraill na allwch chi eu gwneud, yn eich barn chi?  Mae’r mathau hyn o gwestiynau yn meithrin hunanhyder, hunan-gred a gwydnwch.  Heb hyn, gweithgareddau yn unig fyddai cyfranogi, ac ni fyddai’n dod â’r gwerth llawn, gwir ar gyfer datblygiad pobl ifanc.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae disgyblion yn cymryd rhan yn y rhaglen dysgu trwy’r awyr agored am ddiwrnod cyfan bob yn ail wythnos fel rhan o amserlen y cwricwlwm.  Mae’r rhaglen yn canolbwyntio ar ddatblygiad personol mewn grŵp o fewn amgylchedd awyr agored heriol.  Mae gweithgareddau enghreifftiol yn cynnwys cerdded ar fynyddoedd a mordwyo, medrau alldaith, dringo ac abseilio, byw yn y gwyllt a chwaraeon dŵr.  Fodd bynnag, mae’r gweithgareddau’n eilradd i’r prif amcanion ym mhedair prif elfen y rhaglen, sef:

  • Datblygu medrau
  • Dysgu trawsgwricwlaidd
  • Datblygiad personol a chymdeithasol
  • Creu atgofion

Mae gan ddisgyblion eu cofnod cynnydd eu hunain, sy’n canolbwyntio ar bob un o’r elfennau uchod, a lle maent yn cofnodi ac yn monitro eu datblygiad yn unigol, ac yn ei hanfod, yn personoli eu nodau ar gyfer eu sesiwn nesaf.

Yr hyn sy’n ganolog i’r rhaglen yw bod pob sesiwn a phob grŵp blwyddyn yn gwneud cynnydd ac yn darparu ar gyfer y broses Hahnaidd, sef camau ‘Hyfforddiant, Prif a Therfynol’ i’w hymgorffori mewn safbwyntiau micro (unigol) a macro (ysgol gyfan) o’r adran gynradd trwodd i’r chweched dosbarth.  ‘Hyfforddiant’ yw pan fydd yr ysgol yn addysgu’r medrau sydd eu hangen ar ddisgyblion i fod yn unigolion hyderus a llwyddiannus. ‘Prif’ yw ble mae’r ysgol yn eu cynorthwyo i ymarfer a datblygu’r rhain ymhellach o fewn grŵp, a ‘Terfynol’ yw ble maent yn gwneud defnydd llawn o’r rhain gyda mewnbwn cyfyngedig gan athrawon. 

Mae’r holl ddisgyblion yn dysgu am gymorth cyntaf, ac yn cael hyfforddiant CPR fel rhan o’r rhaglen.  Yn yr adran gynradd, mae disgyblion yn gweithio tuag at y Dyfarniad Cenedlaethol Dysgu yn yr Awyr Agored, gan ddysgu sut i gynnau tân, defnyddio cyllyll, gwneud bara ac adeiladu llochesau.  Mae Blynyddoedd 7 i 9 yn cymryd rhan yng Ngwobr John Muir, gan ganolbwyntio ar gadwraeth ac anturio.  Mae ymgysylltu yn yr awyr agored yn helpu gwarchod yr amgylcheddau hyn ar gyfer y dyfodol, trwy berchnogaeth disgyblion a chysylltiad â natur.  Mae disgyblion o Flwyddyn 9 ymlaen yn cymryd rhan yng Ngwobr Dug Caeredin, yn dysgu mordwyo, celfyddyd gwersylla, gan wneud penderfyniadau fel rhan o dîm bach, ac arwain mewn sefyllfaoedd heriol. 

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae disgyblion yn mwynhau dysgu ac yn awyddus i ddysgu trwy’r rhaglen dysgu yn yr awyr agored.  Yn ystod y rhaglen, maent yn datblygu medrau bywyd pwysig fel gwydnwch cryf a medrau personol a chymdeithasol buddiol, gan gynnwys cryfhau eu medrau trefnu, amseru a gwaith tîm yn llwyddiannus. 

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn cydnabod y gall sawl gweithgaredd eu gwthio y tu allan i’w mannau cysurus ac maent yn dysgu sut i reoli eu hofn a’u disgwyliadau’n dda.  Mae disgyblion sy’n cael yr anawsterau mwyaf yn yr ystafell ddosbarth draddodiadol yn tueddu i fwynhau’r sesiwn heriol yn yr awyr agored yn fawr, ac maent yn magu hyder fel eu bod yn meithrin agwedd fwy cadarnhaol at ddysgu yn yr ystafell ddosbarth.

Trwy’r gweithgareddau dysgu yn yr awyr agored, mae disgyblion yn datblygu’r gallu i farnu a gwneud asesiad yn rhan o’u bywyd bob dydd.  Maent yn dysgu sut i adnabod peryglon, beth yw’r perygl, a beth y gellir ei wneud i leihau’r risg.  Mae’r medrau trosglwyddadwy hyn yn helpu disgyblion i fentro mewn modd mwy rheoledig yn eu dysgu eu hunain mewn gwahanol gyd-destunau.   

Mae’r holl weithgareddau yn rhai cyd-addysgol, sy’n ffurfio agwedd tuag at gydraddoldeb a chynhwysiant, a ddangosir mewn lefelau cyfranogiad ac adborth gan rieni am yr anturiaethau y mae eu plentyn wedi cymryd rhan ynddynt y tu allan i’r ysgol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Canolfan Addysg Gwenllian yn ysgol ddydd arbennig annibynnol i blant a phobl ifanc sydd wedi cael diagnosis o awtistiaeth neu gyflwr cysylltiedig. Mae’r disgyblion rhwng 5 ac 19 mlwydd oed.

Mae’r ysgol wedi ymrwymo i ddarparu’r profiadau a’r cyfleoedd addysgol unigol gorau posibl i ddisgyblion, a sicrhau bod y rhain yn gwella eu bywydau. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r holl ddisgyblion yn yr ysgol yn cael anawsterau sylweddol gyda chyfathrebu.  Mae hyn yn amrywio o ddisgyblion heb unrhyw leferydd neu ffurf o gyfathrebu, i ddisgyblion â llawer o fedrau cadarnhaol ac iaith helaeth, ond sy’n arddangos anawsterau wrth ryngweithio gydag eraill a meistroli medrau cymdeithasol, er enghraifft wrth gymryd eu tro, gofyn am gymorth neu gyd-drafod.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion wedi dangos ymddygiadau heriol yn flaenorol, fel ymddygiad ymosodol tuag at ei gilydd, dinistrio eiddo a hunan-niweidio. 

I lawer o ddisgyblion yr ysgol, mae ystod eang o ddulliau traddodiadol i ddatblygu’u cyfathrebu (er enghraifft systemau cyfnewid lluniau, arwyddo, gwrthrychau cyfeirio, switshis, dyfeisiau allbwn llais, byrddau dewisiadau, a thechnoleg gynorthwyol lleferydd neu arwyddo) wedi bod yn aflwyddiannus yn y gorffennol yn aml.  O ganlyniad, penderfynodd uwch reolwyr ganolbwyntio ar gryfderau unigol disgyblion a’u dull cryfaf o ddysgu, yn cynnwys dulliau gweledol, cinesthetig a chlywedol, i ysgogi a chymell eu diddordeb mewn cyfathrebu. 

Nodau hirdymor yr ymagwedd hon yw:

  1. Lleihau ymddygiadau sy’n herio trwy gynyddu cyfathrebu gweithredol
  2. Galluogi disgyblion i ofyn yn annibynnol am yr hyn maent ei eisiau a’i angen
  3. Cynorthwyo disgyblion i gyfathrebu gan ddefnyddio lleferydd
  4. Parhau i ddatblygu medrau cyfathrebu disgyblion trwy gynyddu’u geirfa a’u cystrawen
  5. Cynorthwyo disgyblion i ddatblygu cyfathrebu mwy datblygedig, fel gofyn cwestiynau

Disgrifiad o natur y strategaeth neu weithgaredd

Datblygodd yr uwch dîm rheoli fframwaith i gynorthwyo staff i addysgu medrau cyfathrebu i’r disgyblion.  Mae’r fframwaith yn amlygu meysydd allweddol i’w hystyried ar gyfer disgyblion unigol a siart llif o’r camau sy’n ofynnol i ddatblygu’u medrau.  Mae’r model yn sicrhau bod cyfathrebu’r staff yn weithredol ac yn effeithlon er mwyn i ddisgyblion ddatblygu’u medrau yn gyflym.

Asesiad cychwynnol

Mae hyn yn dangos i staff beth yw’r modd cyfathrebu effeithiol mwyaf tebygol ar gyfer pob disgybl. Ar gyfer disgyblion di-eiriau, dull mwyhaol o gyfathrebu yw hyn bron bob amser.

Deall a datblygu cymhelliant disgyblion i ymateb

Er mwyn datblygu cyfathrebu, mae’n bwysig bod amser yn cael ei dreulio yn datblygu hoff eitemau neu weithgareddau y mae cymhelliant gan y disgybl i ymgysylltu â nhw.  Wrth ddatblygu’r eitemau hyn, mae’r ysgol eisiau sicrhau eu bod yn bodloni ystod o gymhellion fel rhai clywedol, gweledol, bwytadwy, yn seiliedig ar symud ac ati.  Mae’n bwysig bod ystod eang o hoff eitemau gan y disgybl, felly os yw’n syrffedu ar un eitem, mae yna eitemau eraill y gall barhau i ofyn amdanynt. 

Rheoli’r amgylchedd

Pan fydd hoff eitemau a gweithgareddau wedi’u nodi, mae’n bwysig bod mynediad y disgybl at yr eitemau yn cael ei reoli. Mae hyn oherwydd na fydd gan y disgybl unrhyw gymhelliant i ofyn am yr eitemau os oes ganddo fynediad rhydd iddynt. Gellir rheoli eitemau drwy eu storio ar silffoedd, mewn bagiau bwyd clir neu focsys plastig, er enghraifft.

Hyfforddiant cyfathrebu

Pan fydd mynediad y disgybl at yr eitemau ysgogol wedi’i reoli, mae’r ysgol yn dechrau hyfforddiant cyfathrebu.  Mae hyn yn cynnwys caniatáu i’r disgybl samplu’r eitemau sy’n cael eu cynnig er mwyn sefydlu pa un y byddai’n well ganddo ryngweithio ag ef.  Bydd y strategaethau penodol a’r math o sbardunau a ddefnyddir yn dibynnu ar y dull cyfathrebu sydd i’w addysgu (h.y. cyfnewid lluniau, arwyddo ac ati).  Mae methodoleg yr ysgol yn cynnwys lleihau’r defnydd o sbardunau’n raddol dros dreialon olynol.  Er mwyn sicrhau llwyddiant yn ystod cyfnod yr hyfforddiant, caiff y disgybl ei amlygu i gannoedd o dreialon trwy gydol y dydd. 

Cyfathrebu fel blaenoriaeth

Mae’r ysgol yn rhoi blaenoriaeth i hyfforddiant cyfathrebu ar gyfer disgyblion yn yr ysgol.  Mae’r rhan fwyaf o sesiynau dysgu yn cynnwys ffocws ar gyfathrebu.  Gall y medrau a’r ffocws amrywio, ond bydd datblygu cyfathrebu yn golygu y bydd goblygiadau pwysig ar gyfer dysgu mewn meysydd eraill.

Cysondeb a chyffredinoli

Caiff staff eu hannog i roi’r hyfforddiant ar waith yn gyson a chywir.  Trwy gydol y dydd, darperir cannoedd o gyfleoedd i’r disgybl ymarfer gofyn am eitemau neu weithgareddau.  Mae’r ysgol yn sicrhau bod y disgybl yn trosglwyddo’r medr o ofyn am yr eitem y mae wedi’i dewis ar draws amryfal amgylcheddau, gyda hoff eitemau neu weithgareddau gwahanol a gydag ystod o staff. 

Monitro cynnydd a defnyddio data i gynllunio camau nesaf

Mae cofnodi a gwerthuso data i gynllunio camau nesaf disgybl yn agwedd allweddol ar ddatblygu’u cyfathrebu.  Mae’r ysgol yn cofnodi nifer y ceisiadau a sbardunwyd a’r ceisiadau annibynnol a wneir fesul diwrnod, ac yn rhoi’r canlyniadau ar graff.  Mae’n dadansoddi’r data i wirio a yw’r ymyriad yn gweithio dros gyfnod.  Dylai fod cynnydd mewn ceisiadau annibynnol a gostyngiad mewn ceisiadau a sbardunwyd.  Os nad oes, caiff unrhyw rwystrau posibl sydd wedi atal y disgybl rhag gwneud cynnydd eu hystyried, a chaiff dulliau neu’r eitemau neu wrthrychau cymhellol eu haddasu. 

Datblygu lleferydd

Pan fydd cyfathrebu wedi cychwyn ac mae’r disgybl yn gwneud cannoedd o geisiadau annibynnol y diwrnod heb gael ei sbarduno, mae’r ysgol yn dechrau datblygu cynhyrchu lleferydd y disgybl. Mae ymagwedd tîm amlddisgyblaeth, yn cynnwys athro dosbarth, therapydd lleferydd ac iaith a dadansoddwr ymddygiad yr ysgol, yn sicrhau bod staff yn gweithio gyda’i gilydd i gynllunio rhaglen unigol er mwyn annog, atgyfnerthu a llywio lleferydd disgyblion a datblygu caffael iaith.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau disgyblion?

Mae cyflwyno’r fframwaith cynllunio cyfathrebu wedi effeithio ar y meysydd canlynol:

Cyfathrebu

Mae’r holl ddisgyblion wedi gwneud gwelliant sylweddol gyda’u medrau cyfathrebu.  Gall bron yr holl ddisgyblion symbylu ceisiadau a sgyrsiau gyda llai o gymorth.  Maent yn cyfathrebu’n fwy rheolaidd trwy gydol y diwrnod ysgol.  Maent yn fwy hyderus wrth gyfathrebu ac yn cyffredinoli medrau i gynulleidfa ac amgylcheddau ehangach.

Bu cynnydd yn nefnydd disgyblion o leferydd ac mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion di-eiriau yn lleisio’n fwy cyson a rheolaidd.  Erbyn hyn, mae ychydig o ddisgyblion yn dweud geiriau’n annibynnol ac yn defnyddio geiriau i gyfathrebu.  Mae’r disgyblion hyn yn fwy ymwybodol o’i gilydd, ac mewn rhai achosion maent yn fwy parod i oddef bod gyda’i gilydd.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion wedi gwneud cynnydd sylweddol a bellach gallant fwynhau cwmni eu cyd-ddisgyblion yn y dosbarth.

Ymddygiad

Am fod medrau cyfathrebu disgyblion wedi gwella, ceir gostyngiad amlwg yn eu hymddygiadau annymunol.  Yn gyffredinol, mae disgyblion yn fwy tawel ac yn llai rhwystredig.  Caiff hyn, yn ei dro, effaith gadarnhaol ar draws yr ysgol am fod yr ymddygiad cadarnhaol yn cyfrannu at amgylchedd dysgu cadarnhaol a thawel.

Annibyniaeth

Mae datblygu medrau cyfathrebu yn galluogi disgyblion i gael mwy o reolaeth o ran llawer o agweddau ar eu diwrnod ysgol a thu hwnt.

Cydweithredu, dysgu gwell a datblygu medrau

Wrth i gyfathrebu wella, mae disgyblion yn dysgu ymgysylltu a chydweithredu â staff yr ysgol.  Maent yn cysylltu â’u dysgu’n effeithiol ac yn cyflawni’r wybodaeth a’r medrau i gefnogi eu dyfodol.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhannu ei harfer dda trwy weithdai ar gyfer rhieni a thrwy annog ysgolion eraill i arsylwi’r ddarpariaeth sydd ar waith.  Mae gweithdai agored ar gael i ysgolion, rhieni a lleoliadau eraill i rannu ein harfer dda.  Mae staff arbenigol ar gael i weithio’n uniongyrchol gydag ysgolion a theuluoedd i gynorthwyo â datblygu cynlluniau cyfathrebu yn seiliedig ar ein harfer ni. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol bentref, Fictoraidd draddodiadol yw Ysgol y Crwys, sydd wedi’i lleoli yng nghanol pentref Y Crwys, y porth i Benrhyn Gŵyr, sef Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol ddynodedig gyntaf y DU.  Er nad oes mannau gwyrdd yn yr ysgol, mae’n ffodus bod dwy ardal goetir gerllaw.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae digon o dystiolaeth hysbys fod plant iachach a hapusach yn gwneud yn well yn yr ysgol.  Mae’r amgylchedd awyr agored yn annog medrau fel datrys problemau ac ystyried risg, sy’n bwysig ar gyfer datblygiad y plentyn.  Mae medrau eraill sy’n cael eu datblygu yn cynnwys: medrau rhyngbersonol a chymdeithasol disgyblion, eu gwybodaeth am ysgolion iach, cynaliadwyedd ac ymwybyddiaeth o’r amgylchedd.  Mae hefyd yn sbarduno eu meddyliau ac yn creu ffocws neu symbyliadau ar gyfer gwaith dosbarth, yn ogystal â datblygu’r medrau allweddol.  Mae hyn i gyd yn berthnasol iawn wrth greu cwricwlwm newydd i Gymru.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae pob un o’r disgyblion yn Ysgol y Crwys yn treulio o leiaf hanner diwrnod mewn coetir cyfagos yn mwynhau’r awyr agored bob wythnos trwy gydol y flwyddyn.  I ddechrau, roedd arfer a phrofiadau yn gyfyngedig.  Fodd bynnag, mae datblygiad proffesiynol parhaus perthnasol wedi arwain at gynyddu hyder athrawon.  O ganlyniad, mae addysgeg ac arfer fwy amrywiol wedi esblygu, ac erbyn hyn, mae’r cwricwlwm cyfan wedi’i addasu fel bod modd ei addysgu yn yr awyr agored.  Mae themâu a ddewiswyd yn ofalus yn sicrhau bod yr ymdriniaeth yn eang, yn gytbwys, yn amrywiol ac yn briodol.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ddadansoddi holiaduron i ddisgyblion a rhieni, dangosir bod y ffocws cynyddol ar ddysgu yn yr awyr agored wedi cael effaith gadarnhaol iawn ar les disgyblion, a’u mwynhad o’r ysgol, yn ogystal â’u hagweddau at ddysgu.  Aeth yr ysgol at Rwydwaith HAPPEN sydd wedi’i leoli ym Mhrifysgol Abertawe, a gynhaliodd astudiaeth ansoddol ar effaith ffocws cynyddol yr ysgol ar ddysgu yn yr awyr agored ar ddisgyblion a staff.  Canfu eu canfyddiadau fod y dull yn cael effaith gadarnhaol ar les staff.    Elfen bwysig oedd bod athrawon wedi sôn am foddhad cynyddol yn eu swydd, ac roeddent yn teimlo mai “dyna’n union pam rydw i’n athro/athrawes”.  Mae’r astudiaeth hon, sef;  https://t.co/h7czGtRjkV, wedi cael cydnabyddiaeth fyd-eang, o Ogledd America a Chanada, i Dde Cymru Newydd yn Awstralia.  Yn ychwanegol, mae safonau academaidd uchel yr ysgol wedi cael eu cynnal a’u gwella.  Mae presenoldeb ysgol gyfan wedi codi i bron 97%.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Yn unol â chais Cyfarwyddwr Addysg yr awdurdod lleol, mae’r ysgol wedi rhannu ei harfer dda â holl ysgolion Abertawe, ac wedi creu Cymuned Ddysgu Broffesiynol o’r enw Ysgolion Awyr Agored Abertawe (Swansea Outdoor Schools), sy’n cynnwys nifer o ymgynghorwyr a phartneriaid strategol.  Erbyn hyn, mae’r grŵp yn gweithio gyda nifer fawr o ysgolion ar draws yr awdurdod er mwyn eu cynghori/cynorthwyo.  Yn fwy diweddar, mae Ysgol y Crwys wedi datblygu cysylltiadau rhyngwladol trwy gyllid Erasmus+.  Mae’r prosiect, o’r enw ‘Mae Disgyblion Hapus yn Creu Dysgwyr Hapus’ (‘Happy Pupils Make Happy Learners’), yn dod ag ysgolion o Gymru, Iwerddon, Yr Eidal, Y Ffindir a Sweden at ei gilydd er mwyn cael cipolygon newydd ar ddulliau addysgu a dysgu, gan rannu arfer dda ar hyd y ffordd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Canolfan Deuluol Drws Agored wedi’i chofrestru i ofalu am 19 o blant rhwng dwy a phedair oed ar unrhyw adeg benodol.  Cynhelir sesiynau Dechrau’n Deg ar gyfer plant dwy flwydd oed rhwng 9.00am ac 11.30am bum bore’r wythnos yn ystod y tymor, ac am bythefnos yn ystod gwyliau’r haf.  Cynhelir sesiynau’r cyfnod sylfaen ar gyfer plant tair oed rhwng 12.30pm a 3.00pm o ddydd Llun i ddydd Iau bob wythnos.

Mae’r lleoliad ar safle Ysgol Yr Eglwys yng Nghymru Y Trallwng yn Oldford ym Mhowys.  Ceir lefelau sylweddol o amddifadedd yn yr ardal.  Mae lleiafrif o blant yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Sefydlwyd Canolfan Deuluol Drws Agored gan grŵp o wirfoddolwyr fel grŵp rhieni a phlant bach ym   1993, ac mae wedi datblygu o hyn.  Mae iddi ethos cariadus a meithringar a’i nod yw darparu cyfleoedd effeithiol i blant chwarae a dysgu mewn amgylchedd hapus a diogel.   

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae plant yng Nghanolfan Deuluol Drws Agored yn datblygu eu medrau dysgu annibynnol yn eithriadol o dda.  Maent yn dysgu gwneud eu penderfyniadau eu hunain, yn rhoi cynnig ar brofiadau gwahanol ac yn mentro’n gynyddol hyderus.  Mae ymarferwyr yn deall pryd i ymyrryd a phryd i sefyll yn ôl a rhoi amser i blant ystyried eu penderfyniadau ynglŷn â mentro.  Mae hyn yn eu cynorthwyo’n eithriadol o effeithiol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r holl ymarferwyr yn deall pa mor bwysig yw hi i annog plant i fod yn ddysgwyr annibynnol, a datblygu eu gwydnwch a’u hyder trwy wneud eu penderfyniadau eu hunain a mentro.  Mae hyn yn sicrhau dull hynod gyson sy’n datblygu medrau plant yn effeithiol.  Mae arweinwyr yn cynnal asesiad risg gofalus sy’n nodi peryglon posibl a sut i’w goresgyn.  Mae hyn yn creu amgylchedd diogel ac yn rhoi hyder i ymarferwyr alluogi plant i roi cynnig ar bethau yn annibynnol.  Mae ymarferwyr yn siarad â phlant am yr offer yn y lleoliad, ac yn archwilio sut i’w defnyddio’n ddiogel gyda nhw.  Mae hyn yn helpu plant i ddysgu cymryd cyfrifoldeb am eu gweithredoedd eu hunain, a mentro’n ofalus.  Mae arweinwyr yn ystyried pa adnoddau i’w darparu’n ofalus er mwyn herio plant yn effeithiol.  Mae enghreifftiau yn yr ardal awyr agored yn cynnwys boncyffion camu sy’n cynyddu mewn uchder, blociau mawr, rampiau, teiars ac offer balansio.  Mae ymarferwyr yn cynorthwyo plant yn fedrus wrth iddynt eu hannog i ddefnyddio’r rhain.  Maent yn gofalu eu bod yn rhoi digonedd o amser a lle i blant roi cynnig ar bethau, ac nid ydynt yn ymyrryd oni bai ei bod yn bwysig gwneud hynny.  Pan fydd yn briodol, maent yn defnyddio iaith anogol i ennyn hyder plant.  O ganlyniad, mae plant yn dysgu goresgyn eu hofnau ac yn profi ymdeimlad cryf o gyflawni.  Mae hyn yn datblygu eu hyder a’u hymdeimlad o hunan-werth yn eithriadol o effeithiol, yn ogystal â datblygu medrau corfforol pwysig fel eu synnwyr o falans.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau plant?

Mae bron pob un o’r plant yn symud o gwmpas y lleoliad yn rhwydd ac yn gwneud dewisiadau cryf ynglŷn â’r hyn mae arnynt eisiau ei wneud.  Maent yn magu hyder pan fyddant yn mentro ac yn llwyddo.  Maent yn datblygu eu hunan-barch, eu gallu i ddatrys problemau a’u gwydnwch yn effeithiol, ac o ganlyniad, maent yn dysgu dyfalbarhau pan fyddant yn gweld tasgau’n anodd.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Canolfan Deuluol Drws Agored yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol i rannu ei harfer dda.  Mae’r awdurdod lleol yn rhannu’r wybodaeth hon gyda phobl eraill trwy ddigwyddiadau rhwydweithio.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Canolfan Deuluol Drws Agored wedi’i chofrestru i ofalu am 19 o blant rhwng dwy a phedair oed ar unrhyw adeg benodol.  Cynhelir sesiynau Dechrau’n Deg ar gyfer plant dwy flwydd oed rhwng 9.00am ac 11.30am bum bore’r wythnos yn ystod y tymor, ac am bythefnos yn ystod gwyliau’r haf.  Cynhelir sesiynau’r cyfnod sylfaen ar gyfer plant tair oed rhwng 12.30pm a 3.00pm o ddydd Llun i ddydd Iau bob wythnos.

Mae’r lleoliad ar safle Ysgol Yr Eglwys yng Nghymru Y Trallwng yn Oldford ym Mhowys.  Ceir lefelau sylweddol o amddifadedd yn yr ardal.  Mae lleiafrif o blant yn dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.  Sefydlwyd Canolfan Deuluol Drws Agored yn wreiddiol fel grŵp rhieni a phlant bach ym 1993 gan grŵp o wirfoddolwyr, ac mae wedi datblygu o hyn.  Mae iddi ethos cariadus a meithringar, a’i nod yw darparu cyfleoedd effeithiol i blant chwarae a dysgu mewn amgylchedd hapus a diogel.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Roedd angen i Ganolfan Deuluol Drws Agored gael ei monitro gan Estyn ar ôl ei harolygiad yn 2013.  Ar ôl newid rheolwyr, roedd arweinwyr newydd yn awyddus i gael cyngor a chymorth da i’w helpu i symud ymlaen.  Gwnaethant y gorau o gyfleoedd ac awgrymiadau a gynigiwyd gan Blynyddoedd Cynnar Cymru, cymorth busnes gofal plant, athrawon y cyfnod sylfaen ac athrawon ymgynghorol Dechrau’n Deg.  Bu arweinwyr yn gweithio gyda’i gilydd yn llwyddiannus i sefydlu rolau a strategaethau rheoli clir.  Fe wnaethant rannu gweledigaeth gref yn effeithiol gyda phob un o’r ymarferwyr, a chreodd hyn ethos cadarnhaol yn y lleoliad.  O ganlyniad, mae pob un o’r staff yn deall eu rolau a’u cyfrifoldebau, ac yn gweithio gyda’r ymddiriedolwyr yn dda i gyflawni nodau’r lleoliad ac ysgogi gwelliannau cynaledig.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae rheolwyr ac ymddiriedolwyr wedi sefydlu prosesau a gweithdrefnau eithriadol o dda i sicrhau bod y lleoliad yn ddiogel, yn cael ei redeg yn effeithlon, yn bodloni’r holl safonau gofynnol cenedlaethol, ac yn aml yn rhagori ar y rhain.  Maent wedi sefydlu prosesau syml, effeithlon ac effeithiol sy’n cynnal eu ffocws ar weithdrefnau pwysig yn gyson ac yn llwyddiannus.  Mae’r rhain yn cynnwys rhestrau gwirio syml i sicrhau eu bod yn adolygu polisïau ac yn adnewyddu tystysgrifau mewn modd amserol.  Ceir amserlen sefydledig ar gyfer cyfarfodydd goruchwylio ac arfarnu.  Mae arweinwyr yn defnyddio’r cyfarfodydd hyn yn llwyddiannus i nodi cryfderau ymarferwyr, a’u cynorthwyo yn eu datblygiad proffesiynol yn effeithiol.  Maent yn gosod targedau datblygu defnyddiol sy’n helpu cymell ymarferwyr, yn cefnogi eu lles ac yn arwain at welliannau yng ngwaith y lleoliad.  Mae arweinwyr yn cadw trosolwg defnyddiol o hyfforddiant mewn fformat syml sy’n cynnwys gwerthuso’r effaith ar safonau yn y lleoliad.  Maent yn trosglwyddo’r prif negeseuon o hyfforddiant i’r holl ymarferwyr, fel bod hyn yn cael yr effaith fwyaf posibl ar waith y lleoliad.  Mae gan ymddiriedolwyr rôl hanfodol a gweithredol yn y lleoliad.  Er enghraifft, maent yn sicrhau bod ffocws effeithiol ar gynnal safonau diogelu uchel yn y lleoliad.  Caiff cyfathrebu da ei werthfawrogi’n fawr.  Cynhelir cyfarfodydd tîm misol sy’n cynnwys yr holl ymarferwyr mewn ysgogi gwelliannau yn llwyddiannus.  Mae arweinwyr yn defnyddio fformat syml ond hynod effeithiol i gofnodi camau gweithredu o’r cyfarfodydd, sy’n galluogi iddynt fonitro cynnydd yn rheolaidd.  

Mae arweinwyr yn defnyddio adnoddau yn hynod effeithiol i ddiwallu anghenion plant a hyrwyddo safonau uchel o ran dysgu a lles.  Defnyddiant eu dealltwriaeth broffesiynol a’r medrau y maent yn eu datblygu mewn hyfforddiant yn hynod effeithiol i ddewis adnoddau newydd yn ddoeth.  Er enghraifft, yn ddiweddar, fe wnaethant fuddsoddi mewn gwrthrychau ‘go iawn’ ar gyfer y gornel gartref i ddarparu cyd-destun ystyrlon ar gyfer chwarae’r plant.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar ddarpariaeth a safonau plant?

Trwy sefydlu prosesau a gweithdrefnau syml a hynod effeithiol, a dilyn y rhain yn gyson, sicrheir bod y lleoliad yn ddiogel a saff, bod ymarferwyr yn datblygu’n dda yn broffesiynol ac yn mwynhau bod yn rhan o dîm cryf, a bod plant yn elwa ar ddarpariaeth o ansawdd uchel sy’n cael ei gwerthuso a’i mireinio’n rheolaidd.  Mae hyn yn arwain at safonau uchel o ddysgu a lles yn y lleoliad.  

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Canolfan Deuluol Drws Agored yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol i rannu ei harfer dda, ac mae’r awdurdod lleol yn rhannu gwybodaeth am arfer dda â lleoliadau eraill, er enghraifft trwy ddigwyddiadau rhwydweithio.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Dros bum mlynedd a mwy, mae uwch arweinwyr wedi datblygu diwylliant cydweithredol cryf o fyfyrio a hunanwerthuso.  Mae hyn wedi cyfrannu’n sylweddol at lunio yna cyflwyno gweledigaeth uchelgeisiol yr ysgol, sef safonau dysgu ac addysgu llawer gwell a chyson uchel.

Mae’r prosesau i amlygu meysydd y mae angen eu gwella yn drylwyr.  Fe’u croesewir gan yr holl staff, sy’n ceisio gwneud gwahaniaeth cadarnhaol i ddysgu a lles disgyblion.  Mae athrawon yn ystyried bod rhwystrau yn gyfleoedd i chwilio am strategaethau amgen.  Mae’r ysgol wedi defnyddio ymchwil yn ofalus i sicrhau mai’r farn yw y gellir cyflawni newid ac nad yw staff yn cael eu llethu gan ormod o fentrau.  Mae biwrocratiaeth wedi’i lleihau fel y gellir defnyddio amser, cyn belled â phosibl, ar wella yn hytrach nag ar gydymffurfio yn unig.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae dysgu proffesiynol amlwedd, a ystyriwyd yn dda, wedi bod yn sbardun allweddol i sicrhau bod yr holl staff yn cael eu cefnogi a’u herio’n dda i fynd i’r afael â meysydd a amlygwyd ar gyfer newid.  Mae’r buddsoddiad mewn rhaglen gynhwysol o ddysgu proffesiynol dros y pum mlynedd diwethaf wedi bod o fudd i staff ar adegau gwahanol yn eu datblygiad.  Mae wedi cynnwys rhaglenni a darpariaeth benodol ar gyfer datblygu arweinyddiaeth oherwydd credir yn gryf fod arweinwyr gwell yn llywio athrawon gwell.  Mae athrawon gwell yn creu cyfleoedd dysgu ysbrydoledig a difyr sy’n effeithio’n gadarnhaol ar y deilliannau a gyflawnir gan ddisgyblion. 

Mae cynllun gwella’r ysgol yn blaenoriaethu’n ofalus nifer o feysydd allweddol, ymarferol i’w gwella.  Mae’r meysydd hyn wedi’u saernïo’n ddiwyd, ond maent hefyd yn canolbwyntio ar symlrwydd cyflawni.  Caiff y rhaglen dysgu proffesiynol ei llunio’n ofalus i sicrhau bod yr holl staff yn gallu mynd i’r afael â gwelliant yn llwyddiannus.

Mae’r ymagwedd hon at ddysgu proffesiynol wedi creu diwylliant o gydweithredu, polisi drws agored a dealltwriaeth o bwysigrwydd dysgu parhaus gan gymheiriaid.  Mae arsylwi gwersi ar y cyd i fonitro effaith strategaethau sy’n cael eu defnyddio fel rhan o’r rhaglen dysgu proffesiynol wedi bod yn allweddol ar gyfer datblygu deialog broffesiynol, gadarn sy’n canolbwyntio ar wella.  Mae athrawon yn gwneud addasiadau perthnasol i addysgu o ganlyniad i’r broses hon o gefnogi a herio.  Gwelir enghraifft o hyn yn y ffordd y gwnaeth yr ymagweddau at farcio ac asesu a rannwyd gan athrawon arwain at ymagwedd gyffredin a fabwysiadwyd gan eraill. 

Mae’r gweithgareddau dysgu proffesiynol helaeth yn sicrhau bod staff yn gallu dewis y meysydd gwella sy’n fwyaf addas i’w hanghenion a’r amcanion a amlygir fel rhan o’r broses rheoli perfformiad.  Mae’r gweithgareddau hyn yn cyd-fynd yn dda â chynllun gwella’r ysgol a blaenoriaethau unigol, adrannol a chenedlaethol.  Mae gweithredu’r rhaglen amrywiol hon yn fedrus wedi sicrhau effaith gyson ar ddeilliannau disgyblion.  Yn bwysig, mae llawer o staff yn cyfrannu at gyflwyno sesiynau i staff yn yr ysgol ac i staff mewn ysgolion eraill hefyd, ac yn cydweithredu wrth eu cyflwyno, gan gynnal yr ysgol fel sefydliad sy’n dysgu.

Yn ddiweddar, mae’r holl staff wedi cymryd rhan mewn rhwydweithiau i wella agwedd ar addysgeg.  Mae’n ofynnol i bob grŵp fyfyrio ar ganfyddiadau a llunio adroddiad gwerthusol ysgrifenedig i’w rannu gyda’r holl staff.  O ganlyniad, mae arweinwyr ar bob lefel yn gallu myfyrio’n ofalus ac mae’r holl staff yn teimlo’u bod yn cael eu cynnwys mewn blaenoriaethau gwella.  Mae trafodaethau ar hyn fel rhan o’r sesiynau rheoli perfformiad yn cynnig atebolrwydd go iawn.  Mae hyn o bwys i staff gan eu bod yn gwerthfawrogi’r cyfle i siarad am eu harfer a natur bwrpasol y cyfleoedd dysgu proffesiynol manwl a gynigir.

Mae’r myfyrio cyson, y cynllunio manwl a meddylgar ar gyfer gwella a’r amrywiaeth eang o gyfleoedd dysgu proffesiynol yn cyfrannu’n llwyddiannus at effeithiolrwydd dysgu ac addysgu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae ansawdd addysgu wedi gwella’n drawiadol dros gyfnod.  Gall athrawon fynegi’n glir sut maent yn cyflwyno cyfleoedd addysgu o ansawdd uchel, fel y’u gwelir yn glir trwy arsylwadau gwersi, craffu ar waith disgyblion a sesiynau gwrando ar ddysgwyr.  O ganlyniad, mae safonau wedi’u gwella a’u cynnal.  Mae addysgu effeithiol yn gyson, dysgu proffesiynol targedig a chynllunio’r cwricwlwm yn ofalus wedi sicrhau lefelau cyrhaeddiad eithriadol o uchel ar draws pob grŵp disgyblion.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Headlands yn ysgol arbennig annibynnol wedi’i lleoli mewn ardal breswyl ym Mhenarth, Bro Morgannwg.  Mae’n rhan o elusen Gweithredu dros Blant.  Mae’r ysgol yn cynnig lleoliadau preswyl a dydd yn ystod y tymor i blant 7 i 19 oed sydd ag anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol, ac anhwylderau’r sbectrwm awtistig.

Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn addysgu 68 o ddisgyblion rhwng cyfnod allweddol 2 a’r cyfnod ôl-16.  Daw bron pob un o’r disgyblion o awdurdodau lleol Cymru, gydag ychydig bach ohonynt o awdurdodau lleol Lloegr.  Mae gan bob disgybl ddatganiad o anghenion addysgol arbennig (AAA) ac mae statws plentyn sy’n derbyn gofal gan 20 o ddisgyblion.

Nod yr ysgol yw datblygu lles ac annibyniaeth pobl ifanc trwy ymagwedd unigol at addysg a gofal.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Sut i gefnogi plant a phobl ifanc sydd wedi profi trawma cynnar a phrofiadau niweidiol yn ystod plentyndod oedd y man cychwyn ar gyfer datblygu ein hymagwedd ysgol gyfan.  Mae’r effaith ar blant sydd wedi profi profiadau niweidiol yn ystod plentyndod wedi’i chofnodi’n helaeth gan gyfres o adroddiadau a gyhoeddwyd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru yn 2014 ac mae’n bryder mawr i’r rhai sy’n darparu gwasanaethau i blant o’r fath.  Yn ffodus, yr hyn sy’n hysbys hefyd yw effaith presenoldeb oedolyn y gellir ymddiried ynddo ym mywyd y plentyn er mwyn lleddfu canlyniadau trallod.  Felly, nod yr ysgol oedd sicrhau ei bod yn cynnig perthnasoedd y gellir ymddiried ynddynt a gwasanaeth sy’n ystyriol o drawma i’n disgyblion a’u teuluoedd ar bob adeg.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Datblygodd y strategaeth o’r weledigaeth y dylai’r ysgol fod yn fan diogel a sicr yn emosiynol, lle y mae pob aelod staff yn ymateb i anghenion ein disgyblion mewn ffordd sy’n ystyriol o drawma.  I gyflawni hyn, rhoddodd arweinwyr raglen sylweddol o ddysgu a datblygu ar waith, ar ymagweddau’n ymwneud â thrawma, ymlyniad a pherthynas, a’r medrau y mae ar staff eu hangen i roi’r rhain ar waith yn effeithiol.  Cefnogir hyn gan ymarfer myfyriol rheolaidd dan lyw’r grŵp arweinyddiaeth.

Yna, dechreuodd yr ysgol ar broses o alinio ei harferion yn yr ystafell ddosbarth â’r nod o gynyddu diogelwch emosiynol a lleihau cywilydd.  Bu’n gweithio mewn partneriaeth â seicolegwyr clinigol ymgynghorol y GIG i ystyried y cwestiwn hwn: sut beth yw ysgol dosturiol, sy’n ystyriol o drawma?  Ysbrydolodd y cynllun gweithredu a ddeilliodd o hyn newid ar hyd a lled yr ysgol.  Ystyriodd staff bopeth o bolisïau a gweithdrefnau a materion arwain, i ryngweithiadau munud wrth funud yn yr ystafell ddosbarth, fel bod sensitifrwydd yn treiddio i bob arfer gyda’r nod o fodloni anghenion disgyblion mewn ffordd a oedd yn cynyddu diogelwch a gostwng cywilydd a deimlid.

Mae’r ysgol yn sicrhau ei bod yn gallu bodloni anghenion disgyblion orau trwy flaenoriaethu cyfleoedd i staff fyfyrio ar brofiadau blaenorol a hanes y disgyblion.  Mae hyn yn helpu staff i ddeall sut y gallai disgyblion fod yn teimlo amdanynt eu hunain, am y byd ac am bobl eraill.  I wneud hyn, mae’r ysgol yn defnyddio ymagwedd fformiwleiddio seicolegol sy’n caniatáu i ni deilwra ymyriadau seiliedig ar berthynas ar gyfer pob disgybl.  Saif yr ymyriadau unigol hyn o fewn fframwaith ysgol gyfan sy’n anelu at greu diogelwch i staff a disgyblion.  Mae ein hathroniaeth yn seiliedig ar ysgogi newid drwy fodelu perthnasoedd iach a phrofiadau cadarnhaol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae prosesau gwerthuso’r ysgol wedi darganfod nifer o ddeilliannau diddorol, sy’n cynnwys:

  • Gwelliant yn ansawdd yr adborth i ddisgyblion.  Nododd arsylwadau fod athrawon bellach yn tueddu i gynnwys mwy o gydnabyddiaeth o’r cyd-destun emosiynol yn eu hadborth, er enghraifft: “Fe wnes i wir fwynhau gweld sut defnyddiaist ti’r syniadau drafodon ni heddiw a sut gwnest ti ddal ati, hyd yn oed pan nad oeddent yn llwyddiannus.  Roedd hynny’n anodd, mae’n siŵr.  Pam na wnaethon nhw weithio, yn dy farn di?”
  • Mwy o empathi a thosturi.  Fel rhan o brosiect ymchwil, cynhaliom gyfweliadau wedi’u strwythuro’n rhannol gyda staff, rhieni a disgyblion i ddarganfod pa effaith roedd ein hymagwedd yn ei chael.  Canfyddiad allweddol oedd bod disgyblion yn dangos mwy o empathi tuag at ei gilydd ac, o ganlyniad, gallant reoli’u hemosiynau a goddef awyrgylch yr ystafell ddosbarth am gyfnod hwy.
  • Gwelliant yn ansawdd y berthynas rhwng staff a rhieni a gofalwyr.  Nododd rhieni fod staff yr ysgol yn cyfathrebu â nhw mewn ffordd a oedd yn datblygu ymddiriedaeth ac undod. O’r herwydd, roedd ymdopi â materion cymhleth a dyrys a oedd yn dod i’r amlwg yn haws ac yn fwy cydweithredol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rydym wedi rhannu ein model a’n harfer mewn cynhadledd ryngwladol ar arfer datblygiadol dyadig yn Lloegr.  Hefyd, rydym wedi hwyluso hyfforddiant a gweithdai mewn cynadleddau cenedlaethol, ysgolion a phrifysgolion.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleolir Ysgol Gymraeg y Gwernant ym mhentref Llangollen yn awdurdod lleol Sir Ddinbych.  Mae 142 disgybl rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, yn cynnwys 16 oed meithrin rhan-amser.

Tros dreigl tair blynedd, mae ychydig o dan 10% o’r disgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim.  Tua 4% o’r disgyblion sy’n siarad Cymraeg gartref ac ychydig iawn sydd o gefndir lleiafrifol ethnig.  Mae’r ysgol wedi adnabod tua 21% o’i disgyblion fel rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol.  Cymraeg yw prif gyfrwng yr addysgu a’r dysgu ac anelir at sicrhau fod pob disgybl yn rhugl yn y Gymraeg a’r Saesneg erbyn diwedd cyfnod allweddol 2.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Dros dreigl amser, gwelwyd fod nifer sylweddol o ddisgyblion yn cael trafferth gyda sgiliau annibyniaeth, eu gallu i gymryd cyfrifoldeb, yn ogystal â’r gallu i ddyfalbarhau.  Roedd yr ysgol yn cyrchu cefnogaeth gynyddol trwy gymorth gwasanaethau ymddygiad, seicoleg addysg ac mewn achosion dwys, y tîm iechyd meddwl.  Roedd nifer cynyddol o ddisgyblion a oedd angen cefnogaeth ar gyfer pryder, ymddygiad a datblygiad cyfathrebu yn peri pryder, roedd effaith ar eu gallu i ddatblygu’n academaidd yn sylweddol mewn rhai achosion.  Roedd yr ysgol hefyd wedi sylwi, gan fod bywyd teulu yn brysur iawn, fod rhieni’n gwneud mwy dros eu plant yn lle gadael iddynt gael yr amser i fod yn annibynnol.  Adlewyrchir hyn yn y disgwyliadau sylfaenol o ddydd i ddydd, er enghraifft, o ran cofio dillad ymarfer corff, darllen yn annibynnol gartref neu gwblhau a dychwelyd gwaith cartref.  Mae’n amlwg fod y disgyblion yn treulio mwy o amser ar dechnoleg ddigidol yn eu hamser hamdden, sy’n cael effaith sylweddol ar eu sgiliau cymdeithasol a chyfathrebu, ond yn bwysicach fyth, ar eu hiechyd a’u ffitrwydd.  Penderfynwyd fod angen strategaeth newydd i gefnogi’r disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ers tair blynedd mae’r ysgol yn gweithredu’r fenter o ‘Amser Antur’.   Cynhelir ‘Amser Antur’ bob prynhawn dydd Gwener i holl ddisgyblion cyfnod allweddol 2. 

Prif amcan y fenter yw:

  • Annog annibyniaeth a dyfalbarhad
  • Hyrwyddo cyfathrebu a gweithio mewn tîm
  • Cynyddu nifer o weithgareddau corfforol a heriol i’n disgyblion
  • Gwella eu ffitrwydd, eu lles a’u hymwybyddiaeth ofalgar.

Mae ffocws ar wobrwyo’r disgyblion am gwblhau tasgau annibynnol ac am weithio’n dda gydag eraill.  Mae gan bob disgybl ei ddyddiadur ei hun i gofnodi pwyntiau trwy gydol yr wythnos.  Unwaith y bydd disgybl yn cyrraedd y nifer disgwyliedig o bwyntiau ar gyfer cwblhau sgiliau annibynnol a gweithio’n dda gyda’i gilydd, gallant ymuno yn yr amser antur.  Yn ystod y tymor, roedd y gweithgareddau’n cynnwys, canŵio, ioga, rafftio dŵr gwyn, coginio, nofio, dringo, cyfeiriannu

gwyllt grefft, a gweithgareddau celf a chwaraeon.

Mae’r ysgol wedi gwneud ceisiadau am grantiau gwahanol i gefnogi cyllido rhai o’r gweithgareddau, yn ogystal â defnyddio rhan o’r grant amddifadedd.  Mae’r ysgol wedi datblygu perthynas dda iawn gyda chwmnïau awyr agored lleol sy’n cynnig pris gostyngol, yn ogystal â defnyddio sgiliau a chefnogaeth rhieni.  Yn dilyn gweld effaith y strategaeth, mae rhieni hefyd yn fodlon iawn i  gyfrannu tuag at y gweithgareddau.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r strategaeth yn hynod lwyddiannus, gydag annibyniaeth disgyblion yn gwella’n sylweddol.  Yn ogystal, mae nifer o agweddau ymddygiad eraill wedi gwella nad oedd yr ysgol wedi rhagweld.  Mae athrawon a staff yn adrodd fod pob disgybl yn cymryd rhan yn frwd yn y gweithgareddau antur, mae llawer yn herio’u hunain, yn cydweithio’n dda ac yn gwella sgiliau ystwythder.  Gwelir eu bod yn gwthio a herio eu hunain drwy gymryd rhan mewn gweithgareddau newydd.  Mae’r disgyblion yn mwynhau’r gweithgareddau yn eithriadol.  Mae adborth rhieni wedi bod yn hynod gadarnhaol, ble maent yn adrodd fod disgyblion yn awyddus i gwblhau gwaith cartref a darllen gartref.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn cydweithio yn agos gydag ysgolion y clwstwr.   Mae athrawon yr ysgol yn gweithio yn agos oddi fewn triawdau yn y clwstwr hwn i rannu arfer dda.