Arfer effeithiol Archives - Page 33 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Sefydlwyd Coleg Chweched Dosbarth Catholig Dewi Sant ym 1987 gan Archesgobaeth Caerdydd.  Mae’n cynnig darpariaeth chweched dosbarth ar ei gampws yn ardal Penylan y ddinas.  Mae’r coleg yn cyflogi tua 130 o aelodau staff ac yn darparu ar gyfer tua 1,400 o ddysgwyr, y mae bron bob un ohonynt yn astudio ar sail amser llawn a rhwng 16 a 19 oed.

Mae’r coleg yn cynnig dewis o 30 cwrs Safon Uwch, ynghyd â chyrsiau galwedigaethol lefel 3 ar draws wyth pwnc.  Mae cyrsiau UG a Safon Uwch yn cyfrif am 64% o’r cofrestriadau yn y coleg, gyda chyrsiau galwedigaethol lefel 3 yn cyfrif am 23% o gofrestriadau.  Mae cyrsiau lefel 2 yn cyfrif am 10% o gofrestriadau ac mae cyrsiau lefel 1 yn cyfrif am 2% o gofrestriadau.  Y meysydd pwnc sydd â chyfran fwyaf y ddarpariaeth yw gwyddoniaeth a mathemateg; busnes, gweinyddu a’r gyfraith; y celfyddydau, y cyfryngau a chyhoeddi; a’r gwyddorau cymdeithasol.

Mae’r coleg yn recriwtio dysgwyr o amrywiaeth eang o ysgolion, gan gynnwys pedair ysgol uwchradd Gatholig bartner.  Mae dysgwyr o amrywiaeth fawr o gefndiroedd economaidd gymdeithasol, ethnig a chrefyddol yn mynychu’r coleg.  Mae 34 y cant o ddysgwyr yn byw yn rhai o ardaloedd mwyaf difreintiedig Cymru fel y’u diffinnir gan gwintel cyntaf mynegai amddifadedd lluosog Cymru.  Mae 26 y cant o’r dysgwyr yn byw yn ardaloedd lleiaf difreintiedig Cymru.  Mae 36 y cant o boblogaeth y coleg o gefndir du, Asiaidd neu leiafrif ethnig.  Mae 39 y cant o ddysgwyr y coleg yn dilyn y ffydd Gatholig.

Mae’r corff llywodraethol yn gweithio ar gynnig i ddiddymu’r coleg fel sefydliad addysg bellach dynodedig a’i ailgyfansoddi ar ffurf ysgol wirfoddol a gynorthwyir, yn ôl rheoliadau ysgolion, o dan reolaeth Cyngor Dinas Caerdydd.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae’r astudiaeth achos hon yn gysylltiedig â maes arolygu 5.1 y fframwaith arolygu cyffredin, sef ‘ansawdd ac effeithiolrwydd arweinwyr a rheolwyr, gan gynnwys y corff llywodraethol’.  Trwy ddefnyddio methodoleg yr arweinydd gwas, mae arweinwyr y coleg wedi datblygu timau hynod effeithiol ac ymgysylltiedig o staff sy’n cydweithio i sicrhau deilliannau eithriadol gan ddysgwyr.  Mae’r dull arweinyddiaeth gefnogol hwn yn modelu ac yn hyrwyddo gwerthoedd ac ymddygiadau proffesiynol sydd wedi arwain at welliannau ar draws y coleg cyfan, gan gynnwys cydweithredu cadarn rhwng aelodau staff.

Rhoddwyd pwyslais sylweddol ar wella deilliannau i ddysgwyr ar draws ysgolion a cholegau.  Gellir a dylid cyflawni perfformiad uchel, cynaliadwy, trwy fabwysiadu dull sy’n hyrwyddo lles pawb yng nghymuned y coleg.  Mae model arweinyddiaeth gwas, gyda’i botensial i gyd-fynd â diwinyddiaeth Gristionogol ac ethos cynhwysol, cefnogol, yn galluogi’r coleg i wireddu’r uchelgais hwn.  Mae’r model yn caniatáu am integreiddio ymagweddau at ofal bugeiliol dysgwyr a staff o fewn fframwaith arweinyddiaeth sy’n berthnasol i’r coleg cyfan.  O ganlyniad, mae cyd-gymorth a chyflawni rhagoriaeth wedi dod yn ffocws i gymuned gyfan y coleg.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Mae model arweinyddiaeth gwas yn mynnu mai’r arweinydd yw’r un sy’n dod i wasanaethu eraill.  Mae’n fodel radical.  Mae ymagwedd y coleg ei hun yn seiliedig ar dair egwyddor.  Yn gyntaf, ymrwymiad i les pawb.  Yn wahanol i ‘les y mwyafrif’, mae lles pawb yn pwysleisio urddas a hawliau pob un.  Yn ail, ystyrir pob pob person o’r un gwerth ac, o ganlyniad, rôl yr arweinydd yw gwasanaethu eraill.  Yn drydydd, mae pracsis, sef pan fydd arweinwyr yn myfyrio ar eu gweithredoedd er mwyn gwneud y mwyaf o weithredoedd yn y dyfodol er lles pawb.

Trwy ddefnyddio egwyddorion arweinyddiaeth gwas, datblygodd y coleg ei fodel arweinyddiaeth i integreiddio diwinyddiaeth â’r medrau y mae ar arweinwyr gwas eu hangen, ac ymddygiadau craidd y coleg.  Mae’r medrau cysylltiedig yn cynnwys: gwrando, ymwybyddiaeth, empathi, rhagwelediad, cysyniadoli, darbwyllo, iacháu, stiwardiaeth, a meithrin cymuned.  Mae datblygu’r medrau hyn ac ymrwymiad i dwf pobl yn ganolog i raglen hyfforddi arweinyddiaeth gwas y coleg.  Mae’r ymddygiadau yn deillio o athrawiaethau Jeswitaidd sy’n pwysleisio uchelgais i fod yn ddysgedig a doeth, chwilfrydig a gweithgar, huawdl a gonest, llawn ffydd a gobeithiol, tosturiol a chariadus, sylwgar a chraff, a bwriadol a phroffwydol.  Mae hunanfyfyrio mynych gan arweinwyr yn rhan hanfodol o ymagwedd ddynamig ac esblygol y coleg at arweinyddiaeth.  Mae hyn yn cynnwys cydnabod a mynd i’r afael â’r methiannau sydd ynghlwm wrth unrhyw ymdrech ddynol, a’u maddau.

Yn ddiweddar, mae uwch arweinwyr wedi ymestyn y rhaglen hyfforddiant ar arweinyddiaeth gwas i ddysgwyr y coleg.  Mae dysgwyr yn gallu gweithio ochr yn ochr â staff addysgu a gwasanaethau proffesiynol i ddatblygu’r medrau sy’n angenrheidiol ar gyfer arweinyddiaeth gwas lwyddiannus.  Caiff dysgwyr sy’n awyddus i wasanaethu ar y cyngor myfyrwyr neu arwain grwpiau neu weithgareddau o fewn y coleg eu croesawu i’r rhaglen.

Mae arweinwyr yn annog cymuned ac ethos trwy ddiwrnodau datblygu cymunedol i’r staff, rhaglenni lles staff a thrwy raglen addysg fyfyriol bwrpasol y coleg i ddysgwyr.  Yr un yw’r ymddygiadau yn y model arweinyddiaeth â’r ymddygiadau sy’n uchelgais i ddysgwyr ac sy’n cael eu hyrwyddo yn y rhaglen addysg fyfyriol.  Mae’r rhinweddau clasurol yng ngynllun proffil Jeswitaidd y disgybl yn dylanwadu’n gryf ar yr ymddygiadau hyn.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae cymuned y coleg yn amrywiol iawn; mae tua hanner y dysgwyr yn ymuno o ysgolion Catholig, daw pumed o ddysgwyr o gefndir Mwslimaidd a daw eraill o amryw ffydd neu ddim ffydd.  Mae gan y coleg gyfran uchel o bobl ifanc o ardaloedd difreintiedig yn economaidd gymdeithasol a dyma’r coleg mwyaf amrywiol yn ethnig yng Nghymru.  Mae model arweinyddiaeth gwas a’i integreiddio â rhaglen gofal bugeiliol y coleg yn helpu pob rhanddeiliad i uno fel cymuned.

Mae arweinwyr ar bob lefel yn ystyried mai eu rôl yw cefnogi a hwyluso newid a gwelliant.  Mae’r ymagwedd gefnogol hon wedi annog timau ar draws y coleg i gymryd risgiau wedi’u rheoli a’u cydlynu.  Mae dulliau atebolrwydd yn cael eu cymhwyso’n llorweddol ar draws y sefydliad, yn hytrach nag o’r brig i lawr.  Mae hyn wedi arwain at fwy o arloesi gan aelodau staff, sydd wedi effeithio’n gadarnhaol ar brofiad y dysgwr.  Mae’r coleg wedi llwyddo i dderbyn amrywiaeth gynyddol o ddysgwyr newydd ochr yn ochr â gwelliant parhaus yn neilliannau dysgwyr, sy’n cynnwys cyflawni graddau rhagorol gan ddysgwyr a chyfraddau cwblhau llwyddiannnus.  Mae arolwg blynyddol y coleg ei hun o ddysgu ac addysgu yn dangos gwelliannau arwyddocaol yn amgyffredion dysgwyr o’r coleg, sy’n cydnabod arloesi gan athrawon. Mae model arweinyddiaeth gwas wedi sicrhau bod diwylliant o gydgymorth, risg wedi’i rheoli a gwelliant parhaus, sydd wedi gwreiddio ar draws y coleg ac a ddylai barhau hyd yn oed ar ôl i’r arweinwyr presennol symud ymlaen.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gatholig y Santes Fair yn awdurdod lleol Wrecsam.  Mae 395 o ddisgyblion ar y gofrestr, rhwng 3 ac 11 oed, gan gynnwys 42 o ddisgyblion sy’n mynychu’r dosbarth meithrin yn rhan-amser.  Mae’r ysgol yn trefnu disgyblion yn 14 dosbarth un oedran, a dau ddosbarth meithrin.  Mae tua 5% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim, sydd gryn dipyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 8% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Daw mwyafrif y disgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol ac mae tua hanner y disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae hyn gryn dipyn uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 6%.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ers tua thair blynedd, mae’r ysgol wedi cymryd rhan mewn nifer o brosiectau cydweithredol er mwyn paratoi ar gyfer y cwricwlwm newydd.  Gan ddefnyddio dull traddodiadol iawn, gwerthusodd y tîm arweinyddiaeth effaith y prosiectau, a chydnabod bod cyfle i wneud newidiadau radical i gynllunio a chyflwyno’r cwricwlwm.  Dangosodd ymarferion monitro ymgysylltiad a brwdfrydedd cynyddol pan roddwyd y rhyddid i ddisgyblion ddewis testunau neu themâu a phan oeddent yn cael eu haddysgu mewn grwpiau gallu cymysg.  Yr adborth hwn gan ddisgyblion oedd y sbardun ar gyfer newid sylweddol.

Roedd disgyblion y cyfnod sylfaen eisoes wedi bod yn cynllunio ‘Heriau Tsili’ , lle maent yn dewis pa mor anodd a heriol yw eu tasgau.  Datblygwyd hyn ymhellach i’w galluogi i ddewis y cyd-destun ar gyfer dysgu trwy’r testunau neu’r themâu o’u dewis nhw.

Yng nghyfnod allweddol 2, lle roedd cwricwlwm yn fwy ‘seiliedig ar bynciau’ ar waith, cydnabu’r tîm arweinyddiaeth fod angen cyflwyno newid dull yn unol ag addysgeg y cyfnod sylfaen, a’i reoli’n ofalus, gan gynnwys cefnogi datblygiad staff.  Roedd athrawon Blwyddyn 6 yn awyddus i dreialu cynllunio wedi’i arwain gan y plentyn yn eu dosbarthiadau eu hunain, a rhoddwyd y rhyddid iddynt arbrofi â chynllunio’r cwricwlwm a threfniadaeth dosbarth.  Fe wnaethant gysylltu’n agos â’r tîm arweinyddiaeth, a darparu cymorth a hyfforddiant parhaus i bob un o’r staff i gyflwyno’r arfer yn systematig.  Roedd pob un o’r staff yn falch â’r effaith ar les, ymgysylltiad a brwdfrydedd disgyblion a staff.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae’r ysgol wedi cydweithio i ddatblygu cwricwlwm arloesol a phersonoledig, sy’n arddel pedwar diben y cwricwlwm i Gymru, i ymgysylltu â phob un o’r disgyblion, ac ennyn eu brwdfrydedd, i fod yn ddysgwyr aeddfed, uchelgeisiol, medrus ac annibynnol.

  • I ddechrau, mae athrawon yn dewis testun neu thema eang, penagored, i sbarduno diddordebau’r disgyblion.
  • Wedyn, mae disgyblion yn gweithio’n unigol, gyda ‘phartneriaid siarad’ neu mewn grwpiau i gyflwyno’r hyn yr hoffent ei ddysgu amdano, fel defnyddio mapiau meddwl.
  • Mae athrawon yn coladu’r wybodaeth ac yn gweddu syniadau’r disgyblion i feysydd dysgu’r cwricwlwm gan ddefnyddio’r rhaglen astudio i sicrhau bod medrau’n cael eu cwmpasu’n briodol.
  • Wedyn, mae athrawon a disgyblion yn ffurfio cyfres o ‘Gwestiynau Mawr’ yn deillio o gynlluniau’r disgyblion, gan sicrhau bod dysgu yn wirioneddol a phwrpasol.  Roedd enghreifftiau da yn cynnwys ‘a fydd orang-wtaniaid wedi dod i ben erbyn fy mhen-blwydd yn 21 oed?’ a ‘pam rydym ni’n cael tywydd stormus?’ ac ‘a ddylem ni wahardd plastig yn yr ysgol?’  
  • Mae cylch cynllunio pob ‘Cwestiwn Mawr’ yn para am ryw ddwy neu dair wythnos yn dibynnu ar ddiddordebau’r disgyblion a’r ffordd y mae’r thema’n datblygu.
  • Mae athrawon yn cadw cofnod parhaus o fedrau trwy amlygu yn y rhaglenni astudio.  Mae hyn yn galluogi athrawon i olrhain ymdriniaeth, ac yn llywio dewisiadau thema yn y dyfodol, yn seiliedig ar un o bedwar diben y cwricwlwm.
  • Defnyddir y rhain i greu ‘heriau’/ ‘blychau heriau’, profiadau cyfannol dysgu wedi’u cydblethu’n ofalus â medrau llythrennedd, rhifedd a TGCh.
  • Mae athrawon yn manteisio ar bob cyfle i ddarparu dibenion a chyd-destunau go iawn ar gyfer dysgu, er enghraifft anfon negeseuon e-bost i gwmnïau o’u dewis eu hunain i’w darbwyllo i ddefnyddio olew palmwydd cynaliadwy yn eu cynhyrchion.
  • Mae disgyblion yn gweithio naill ai gyda’u ‘partner siarad’, mewn grwpiau neu yn annibynnol ar yr heriau.  Mae gan athrawon ddisgwyliadau uchel ac maent yn darparu adborth ‘byw’ effeithiol drwy gydol yr amser i gefnogi ac ymestyn y dysgu.
  • Gwneir defnydd effeithiol o strategaethau asesu ar gyfer dysgu, fel meini prawf llwyddiant wedi’u creu gan ddisgyblion, pecynnau cymorth, waliau gwaith, pwerau dysgu a pharthau i gefnogi annibyniaeth disgyblion.
  • Mae athrawon yn darparu rhestrau sillafu a geirfa lefel uwch ar gyfer pob ‘Cwestiwn Mawr’ i drwytho’r disgyblion mewn iaith gyfoethog er mwyn iddynt allu trafod ac ymgysylltu â’r testun ar y lefel uchaf.
  • Rhoddir pwyslais ar ddefnyddio gweithdai, ymwelwyr, ymweliadau (gan gynnwys ‘teithiau maes rhithwir’) i ymestyn dysgu’r disgyblion.
  • Yn aml, caiff disgyblion y rhyddid i ddewis sut i gwblhau heriau yn eu llyfrau gwaith, gan ddefnyddio amrywiaeth o apiau.
  • Gwneir defnydd helaeth o bortffolio ar-lein o brofiadau dysgu disgyblion ar draws yr ysgol.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae cynnwys y dysgwyr fel partneriaid allweddol mewn cynllunio wedi cael effaith sylweddol ar eu hunan-barch a’u brwdfrydedd.  Mae hyn wedi arwain at welliannau i les, cynnydd a safonau disgyblion.
  • Nid yw disgyblion yn ofni mentro, ac maent yn dyfalbarhau i herio eu hunain.  Mae hyn yn creu amgylchedd lle mae disgyblion yn barod i dderbyn y cyfrifoldeb i weithio’n galed, gwneud eu gorau a mentro heb ofni gwneud camgymeriad.
  • Mae tasgau cwbl gynhwysol yn sicrhau llwyddiant i bob un o’r dysgwyr, gan alluogi iddynt ragori ar eu lefelau disgwyliedig.
  • Mae profiadau cyfannol yn arfogi dysgwyr â medrau bywyd hanfodol.
  • Mae ystafelloedd dosbarth yn ferw o weithgarwch pwrpasol, lle mae dysgwyr yn defnyddio’r diwrnod ysgol hyblyg i benderfynu sut i drefnu eu hamser i gyflawni lefel uwch ac archwilio’n fanylach.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

  • Mae datblygiad staff mewnol wedi’i arwain gan dimau’r CDY (cynllun datblygu ysgol), arweinwyr ac athrawon unigol wedi rhannu arfer lwyddiannus ar draws pob dosbarth yn yr ysgol.
  • Mae ‘Arweinydd Addysgu a Dysgu’ yr ysgol wedi darparu cymorth a hyfforddiant ar gyfer athrawon yn ystod eu hamser cynllunio a pharatoi, yn gweithio ochr yn ochr â staff yn eu dosbarthiadau eu hunain yn modelu arfer effeithiol.  Mae hyn wedi darparu pecyn cymorth cynhwysfawr gan sicrhau arfer gyson ar draws yr ysgol gyfan.
  • Mae cyfarfodydd pontio clwstwr Blwyddyn 6/7 gyda’r ysgol uwchradd wedi cryfhau cysylltiadau â chydweithwyr.  Amlygodd y safonau uchel yn llyfrau disgyblion effaith y dull arloesol a’r cwricwlwm cyfoethog a ddarperir.  Arweiniodd hyn at ymweliadau â ffocws gan gydweithwyr uwchradd o’r adrannau mathemateg, Saesneg a gwyddoniaeth i arsylwi ar ddiwedd cyfnod allweddol 2.
  • Mae rhieni wedi cael eu cynnwys yn llawn yn y broses trwy weithdai gwybodaeth, diwrnodau ‘dod â’ch rhiant i’r ysgol’.
  • Mae llywodraethwyr wedi cael eu hysbysu trwy gyfarfodydd y cwricwlwm, teithiau dysgu, ymarferion monitro ‘gwrando ar ddysgwyr’ ac ymweliadau anffurfiol â’r ysgol.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Pencaerau ar gyrion Caerdydd.  Mae 273 o ddisgyblion 3-11 oed wedi eu cofrestru yn yr ysgol, gan gynnwys 60 o ddisgyblion sy’n mynychu’r dosbarth meithrin.  Mae naw dosbarth un oedran, gan gynnwys dau ddosbarth yn y meithrin.  Mae mwy na 40% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim ar gyfartaledd dros dair blynedd, sydd gryn dipyn yn uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol wedi nodi bod gan 18% o’r disgyblion anghenion dysgu ychwanegol.

Mae tua 78% o ddisgyblion o gefndiroedd ethnig gwyn Prydeinig, a 22% o ddisgyblion o grwpiau ethnig lleiafrifol amrywiol.  Nid yw unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn Ysgol Gynradd Pencaerau, ceir model sefydledig cryf o weithio mewn partneriaeth sy’n cyfoethogi’r ddarpariaeth ar gyfer yr holl ddisgyblion.  Mae’r rhain yn gwneud cyfraniad rhagorol at godi safonau yn yr ysgol.  Rhoddir pwyslais cryf ar les staff, ac yn ogystal â darparu gweithgareddau allgyrsiol cyfoethogi ar gyfer disgyblion, mae amrywiaeth o glybiau lles ar gael i staff.  Mae’r rhain yn cynnwys Tai Chi, dawnsio a chadw’n heini.  I gydnabod yr ymdrech ychwanegol mae’r ysgol yn ei gwneud o ran lles, mae wedi ennill gwobr Platinwm Buddsoddwyr mewn Pobl yn ddiweddar.  Hon yw’r unig ysgol gynradd yng Nghymru i ennill y wobr ar hyn o bryd.

Mae Ysgol Gynradd Pencaerau wedi meithrin perthnasoedd gweithio cryf fesul blwyddyn gyda rhieni a gofalwyr.  Bu ymglymiad rhieni yn ffactor allweddol, ac mae wedi cynnal effaith gadarnhaol ar agweddau at ddysgu a balchder yn yr ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

“Mae’r ysgol yn darparu amgylchedd heddychlon a chroesawgar ar gyfer yr holl ddisgyblion.  Mae’n gymuned eithriadol o hapus a gofalgar, y mae llawer o ddisgyblion yn ei hystyried yn ail gartref.”

Mae staff ymroddgar ac ymroddedig yn yr ysgol, sydd i gyd yn rhannu’r un egwyddorion ar gyfer datblygu hunan-barch disgyblion ac annog syniadau a meddwl dyheadol.  Ceir lefel uchel o agwedd ‘rhoi cynnig arni’ ac awydd i fentro o ran syniadau neu ddulliau newydd.  Mae hyn oherwydd bod pob un o’r staff yn rhan o’r cynllunio a’r trafodaethau am gysyniadau newydd, a gallant rannu meddyliau a syniadau yn agored, a nodi unrhyw betruster cyn eu rhoi ar waith.

Mae disgyblion yn rhan o’r broses hefyd, ac ymgynghorir â nhw yn rheolaidd.  Ystyrir eu syniadau a’u meddyliau wrth gynllunio gweithgareddau’r cwricwlwm a gweithgareddau allgyrsiol.  Er bod y broses hon yn mynd ymlaen trwy gydol y flwyddyn, mae’r ysgol yn cynnal Diwrnodau Arloesi ar wahân er mwyn i gymuned yr ysgol gyfan gymryd rhan yn y broses.

Mae gan ddisgyblion ymdeimlad gwych o falchder a pherthyn i’r ysgol gan fod eu barnau wedi cael eu hystyried yn ddiffuant, a rhoddir syniadau ar waith lle bo’n briodol.  Dros y blynyddoedd, mae Ysgol Gynradd Pencaerau wedi datblygu gwerthoedd craidd ar gyfer y dosbarth, sy’n cael eu datblygu a’u meithrin fesul blwyddyn.  Mae gan bob dosbarth werth penodol i’w archwilio yn ystod y flwyddyn academaidd honno.  Trwy wasanaethau a diwrnodau agored, mae’r dosbarthiadau’n rhannu gwybodaeth a chipolygon o werthoedd dosbarth gyda chymuned ehangach yr ysgol.  Mae hyn yn ymgorffori’r cysyniadau gwerth ac yn arwain at les cadarnhaol yn y pen draw.

“Mae gan yr ysgol bartneriaeth effeithiol iawn gyda rhieni, sy’n sylfaen gref i ddisgyblion ffynnu a dysgu.”

Mae Ysgol Gynradd Pencaerau yn rhoi pwys mawr ar feithrin perthnasoedd cadarnhaol rhwng y cartref a’r ysgol.  Mae gan yr ysgol arweinydd ymgysylltu â rhieni hynod fedrus sydd wedi rhoi nifer o weithdai a rhaglenni ar waith, sy’n datblygu medrau a diddordebau rhieni i gefnogi lles a dysgu eu plant gartref.  Mae’r ysgol wedi treulio sawl blwyddyn yn datblygu amrywiaeth eang o weithgareddau i annog rhieni i gymryd rhan.  Mae’n monitro llwyddiant ac effaith y rhaglenni, ac yn eu diweddaru’n rheolaidd i gynnal a denu diddordeb newydd.

Mae’r ysgol yn parhau i gael partneriaeth lwyddiannus â Phrifysgol Caerdydd, lle gall rhieni ddilyn cyrsiau mynediad dethol i’w galluogi i gofrestru ar gyfer cyrsiau yn y cam sylfaen yn y dyfodol.  Mae sawl un o’r rhieni wedi llwyddo i fanteisio ar y cyfle hwn.

Mae Ysgol Gynradd Pencaerau yn parhau i feithrin arfer lwyddiannus flaenorol.  Mae’r ysgol wedi datblygu ei chyfleoedd rhwydweithio ymhellach â sawl ysgol leol, genedlaethol a rhyngwladol.  Mae hyn wedi sicrhau bod mentrau a syniadau newydd yn parhau i lifo, a bod cyfleoedd i ddatblygu arfer dda ymhellach.  Mae’r ysgol wedi meithrin partneriaethau rhyngwladol cryf fel dilyniant i’w rôl o fewn prosiect Erasmus.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Ceir mwy o ymdeimlad o hunan-barch gan gymuned yr ysgol gyfan erbyn hyn, yn ogystal â datblygu mwy o wydnwch wrth ymdrin â syniadau a chysyniadau newydd.  Bu hyn yn amlwg yn y safonau uchel parhaus a gyflawnir, a’r gwerth ychwanegol, cryf o ddechrau yn yr ysgol hyd ddiwedd cyfnod allweddol 2 ar gyfer bron pob un o’r disgyblion.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol wedi parhau i ddatblygu ei phartneriaeth ryngwladol ac wedi cynnal ymweliadau pellach gan bobl o wledydd Ewropeaidd i gyfnewid syniadau ar gyfer cymorth â lles ac arweiniad.  Mae rhieni wedi arwain rhai o’r gweithdai, a bu tîm arweinyddiaeth yr ysgol yn cyfnewid arfer orau.  Rhannwyd arfer orau yn ystod diwrnodau hyfforddi’r consortiwm a’r awdurdod lleol hefyd.

Mae prosiectau niferus yr ysgol i ymgysylltu â rhieni wedi cael eu dathlu a’u rhannu trwy ddigwyddiad a groesawodd weithwyr proffesiynol o bob cwr o Gymru.  Mae hyn yn diweddu â seremoni wobrwyo i ddathlu cyflawniadau diwedd blwyddyn y gweithdai a’r rhaglenni.  Mae disgyblion yn eithriadol o falch o weld eu rhieni’n cael eu gwobrwyo ar yr achlysuron hyn.  Sefydlwyd sawl un o’r rhaglenni i rieni weithio ochr yn ochr â’u plant, ac maent yn cwmpasu amrywiaeth o feysydd, er enghraifft te, tost a chwedlau, crochenwaith, a rhaglenni TG i ddechreuwyr.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Canolfan Deulu Dolgellau yn lleoliad cyfrwng Cymraeg sydd wedi ei gofrestru i ofalu am 48 o blant rhwng 0 – 11 blwydd oed.   Mae’r lleoliad ar agor o ddydd Llun i ddydd Gwener rhwng 8.30 a 6 o’r gloch am 48 wythnos y flwyddyn.  Mae mwyafrif y plant yn dod i mewn i’r lleoliad o gartrefi sy’n siarad Saesneg ac yn cael eu trochi yn y Gymraeg tra’n mynychu’r Cylch Meithrin.  Cyflogir 19 o staff ac 1 rheolwr.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r Ganolfan yn cydweithio’n effeithiol gydag amryw o asiantaethau allanol i gefnogi datblygiad cyffredinol y plant.  Mae wedi datblygu perthynas fuddiol gyda chartref yr henoed lleol ac mae plant o’r lleoliad wedi ymweld â nhw yn rheolaidd ers tair blynedd.  Mae hyn wedi datblygu medrau cymdeithasol y plant yn llwyddiannus yn ogystal â gwella’u medrau llafar a’u hyder i ddefnyddio’r Gymraeg tu allan i’r lleoliad.  Yn ogystal, mae’r profiadau gwerthfawr hyn yn datblygu dealltwriaeth y plant o’u cymuned leol ac yn dysgu nhw am bwysigrwydd parchu’r henoed.  Mae’r sesiynau hyn hefyd yn dysgu’r plant am hanes eu hardal ac am fywyd pob dydd yn y gorffennol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Cynhelir ymweliadau â’r cartref ymddeo yn fisol.  Mae’r plant yn cael eu rhannu’n grwpiau o 8-10 ar y tro i ymweld, gyda phawb yn cael mynd yn ystod y tymor.  Yn ogystal â chymdeithasu a datblygu eu defnydd o’r Gymraeg wrth sgwrsio â’r trigolion, mae’r plant yn cael cyfle i gadw’n heini trwy gerdded i’r cartref.  Mae hyn yn gyfle da i’r plant arsylwi a gwerthfawrogi’r byd o’u cwmpas a sgwrsio â’r staff.  Mae hyn hefyd yn gyfle da i ddysgu’r plant am ddiogelwch y ffordd.  Tra yn y cartref, mi fyddant yn chwarae gemau sgwrsio a chanu rhigymau Cymraeg â’r trigolion.  Maent yn rhannu eu profiadau gyda’i gilydd ac yn cael sgyrsiau am fywyd pob dydd.  Mae staff y gegin yn paratoi byrbryd iachus ar eu cyfer sydd hefyd yn gyfle da i’r plant gymdeithasu.  Yn ogystal â’r ymweliadau misol, pasiwyd yn unfrydol gan drigolion y cartref eu bod am wahodd holl blant y Cylch i’w parti nadolig.  Mae hyn yn digwydd yn flynyddol a’r plant a’r henoed wrth eu boddau yn cymdeithasu a chanu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r ymweliadau â chartref yr ymddeo yn datblygu medrau cymdeithasol, emosiynol ac ieithyddol y plant yn llwyddiannus iawn.  Mae’r plant yn dysgu ac ymarfer caneuon a rhigymau traddodiadol Cymreig mewn ffordd hwylus a phwrpasol.  Yn ogystal, mae ychydig o blant swil hefyd wedi magu hunanhyder i sgwrsio ag eraill trwy’r Gymraeg.  Mae ychydig o’r henoed oedd ddim yn cymdeithasu ag eraill yn flaenorol yn edrych ymlaen at yr ymweliadau ac yn mwynhau dod i’r lolfa i ganu a chymdeithasu.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r lleoliad yn adrodd yn ôl yn rheolaidd trwy swyddogion cyswllt Dechrau’n Deg a’r Mudiad Meithrin, yn ogystal ag athrawes ymgynghorol yr awdurdod lleol, er mwyn rhannu ei arferion da â lleoliadau eraill.  Hefyd, caiff gwybodaeth ei rhannu gyda rhieni a’r cyhoedd trwy gyfryngau cymdeithasol yn ogystal â’r papur bro.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Y Strade yn ysgol gyfun ddwyieithog sy’n darparu addysg ar gyfer disgyblion 11-18 oed yn awdurdod lleol Caerfyrddin.  Lleolir yr ysgol yn agos at yr arfordir, ar ochr orllewinol Llanelli. Mae 1,120 o ddisgyblion yn yr ysgol, gyda 192 ohonynt yn y chweched dosbarth.

Mae dalgylch yr ysgol yn ymestyn ar hyd arfordir de-ddwyrain Sir Gaerfyrddin o’r Fforest a’r Hendy yn y dwyrain i Gydweli yn y gorllewin.  Daw mwyafrif y disgyblion o dref Llanelli a’r pentrefi mawr o’i chwmpas gyda 17.3%  o’r disgyblion yn byw yn ardaloedd 20% mwyaf difreintiedig Cymru. 

Mae 10 ysgol gynradd yn bwydo’r ysgol.  Mae 7.8% o’r disgyblion yn gymwys ar gyfer prydau ysgol am ddim, sydd yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol ar gyfer ysgolion uwchradd, sef 16.4%.

Daw’r rhan fwyaf o’r disgyblion o gefndir ethnig gwyn.  Saesneg yw iaith gartref tua 40% o’r disgyblion ond gall yr holl ddisgyblion siarad Cymraeg i safon iaith gyntaf.

Mae Ysgol Y Strade yn ysgol gynhwysol ag iddi awyrgylch gartrefol a chyfeillgar.  Mae diogelu ei phobl ifanc yn flaenoriaeth i’r ysgol.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Sylweddolodd arweinwyr yr ysgol bod y gofynion ar staff bugeiliol i ddelio â materion oedd yn ymwneud â lles, ac yn bennaf iechyd meddwl, yn cynyddu yn sylweddol o flwyddyn i flwyddyn.  Yn sgil hynny daeth yn amlwg nad oedd nifer o’r staff yn hyderus i fedru delio yn effeithiol gyda’r materion yma.  Amlygwyd hyn yn fwy fyth wrth graffu ar nifer y cyfeiriadau oedd yn mynd tuag at cwnselydd yr ysgol.  Roedd rhestr aros o tua 7 wythnos i weld y cwnselydd ac roedd hyn yn bennaf oherwydd bod straen meddyliol a phwysau gwaith yn cael effaith sylweddol ar iechyd a lles emosiynol disgyblion.  Yn ychwanegol i hyn, roedd y pwysau gwaith ar y swyddog uned cynhwysiant yn cynyddu yn sylweddol o ganlyniad i ddisgyblion nad oeddent yn medru dygymod â sefyllfaoedd cymdeithasol a pherthnasoedd gyda ffrindiau, ac oedd yn anymwybodol o sut i ddelio yn effeithiol â’u hemosiynau.

Y ffactor mwyaf arwyddocaol i’r ysgol oedd yr effaith roedd hyn yn ei gael ar y dysgu.  O ganlyniad i faterion cymdeithasol rhwng disgyblion, yn aml ar wefannau cymdeithasol y tu allan i’r ysgol, roedd y gofid a phryder yn dod i’r dosbarth ymysg y disgyblion.  Yn aml, roedd disgyblion yn methu canolbwyntio yn effeithiol o ganlyniad i’w pryder a’u diffyg gallu i ddelio â theimladau ac emosiynau.  Yn aml byddai hyn yn amlygu ei hun trwy ddirywiad sydyn mewn ymddygiad a chwympo mas cyson rhwng disgyblion. 

Gyda’r materion hyn mewn golwg ac er mwyn codi’r proffil a sicrhau bod pawb yn ymgymryd â’r cysyniad, sicrhaodd y tîm arwain bod iechyd a lles emosiynol yn cael cydnabyddiaeth ysgol gyfan fel blaenoriaeth yn y cynllun gwella.  Fel rhan o’r cynllun dysgu proffesiynol yn ystod y cyfnod hwnnw bu aelodau o staff yn rhan o hyfforddiant ymlyniad, ac yn ffocysu ar ‘Pam fod ymddygiad gwael yn digwydd?’.  Y theori oedd y byddai ffocysu ar hyfforddi disgyblion i ddelio ag emosiynau yn helpu datrys problemau ymddygiad.   

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Fel cychwyn i’r prosiect buddsoddwyd mewn hyfforddiant emosiwn i aelod o staff dysgu oedd yn awyddus i ddatblygu gwybodaeth a dealltwriaeth am y mater drwy ymchwil gweithredol.  Datblygodd yr hyfforddiant yma at rwydweithio effeithiol rhwng y Strade ac ysgol uwchradd gyfagos.

Daeth yn amlwg, er mwyn lledu’r hyfforddiant emosiwn yma bod angen cynnwys cyngor a phwyllgorau’r ysgol er mwyn iddo gael yr effaith fwyaf ar y disgyblion ac ar ymddygiad yn ei gyfanrwydd.  O ganlyniad i hyn sefydlwyd pwyllgor iechyd a lles emosiynol gan y chweched dosbarth.  Cafodd grŵp o ddisgyblion y chweched eu hyfforddi fel mentoriaid emosiwn, yn ogystal a derbyn hyfforddiant ar sut i ddelio a’u hemosiynau eu hunain.  Darparwyd sesiynau hyfforddiant emosiwn ‘Saib a Symud’ gan ddisgyblion y chweched dosbarth i grwpiau tiwtora blwyddyn 7 dros gyfnod o 6 wythnos yn y man cychwyn.  Fe ymestynnwyd hyn i flwyddyn 8 a 9 fel rhan o’r gweithgareddau ‘Cyfoethogi’r Cwricwlwm’ ar ddiwedd y flwyddyn academaidd.

Mae gan bob disgybl blwyddyn 7 fentor ym mlwyddyn 10 sydd yn eu helpu wrth drosglwyddo ac ymgartrefu yn yr ysgol.  Erbyn hyn mae’r mentoriaid yma, ynghyd a disgyblion y pwyllgor ym mlwyddyn 12 wedi’u hyfforddi ac yn mynd allan i ymweld a’r ysgolion cynradd fel rhan o’r broses pontio, gan gyflwyno’r hyn maent yn ei wneud i rieni ac athrawon.  Mae’r weithgaredd hon yn fuddiol i’r disgyblion yn ogystal wrth ddatblygu sgiliau cymdeithasol a chyfathrebu. 

Er mwyn lledu’r neges ymhellach cynhaliwyd nifer o sesiynau i gyflwyno’r wybodaeth a’r fethodoleg i staff drwy gyfarfodydd athrawon a diwrnod HMS i’r holl staff.  Datblygwyd adnodd digidol yng nghwmwl yr ysgol gyfan i rannu gwybodaeth gyda staff a sicrhau cefnogaeth iddynt ar hyd y flwyddyn. 

Datblygwyd y gwaith ymhellach i gwmpasu darpariaeth ar feddwlgarwch a ffocws ar waith.  Roedd y gwreiddiau a osodwyd gan yr hyfforddiant emosiwn yn llywio cynlluniau y prosiect hwn.  Roedd y disgyblion yn awyddus i greu adnodd oedd yn cynorthwyo disgyblion eraill i gymhwyso egwyddorion meddwlgarwch a rheoli eu hemosiynau er mwyn medru gweithio yn fwy effeithiol.  Drwy gydweithio gydag unigolion o’r tu allan i’r ysgol mae’r ysgol bellach wedi peilota meddalwedd tawelu’r meddwl (‘Calm Cloud’), a datblygu adnoddau a chanllawiau er mwyn ymgyfarwyddo â strategaethau meddwlgarwch.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r cyfeiriadau tuag at y swyddog lles, yn ogystal a chyfeiriadau tuag at y cwnselydd wedi lleihau yn sylweddol yn dilyn yr hyfforddiant ac yn enwedig y defnydd o’r ‘Saib a Symud’ a’re meddalwedd tawelu’r meddwl (‘Calm Cloud’).  Mae’r staff sydd yn gysylltiedig â’r swyddi lles yn gweld llawer llai o ddisgyblion sydd yn methu delio ag anawsterau emosiynol sydd yn atal dysgu effeithiol.

Dengys fidio llais y dysgwr sydd yn rhan o’r broses gwerthuso yn glir bod yr hyfforddiant wedi cael effaith bositif.  Mae’r disgyblion yn datgan bod staff yn llawer mwy ymwybodol o sut i ddelio â sefyllfaoedd.  Mae nifer fawr o ddisgyblion yn dweud bod y Saib a Symud, a’r meddalwedd tawelu’r meddwl yn ddefnyddiol iawn, ac yn golygu bod y dosbarth yn tawelu yn llawer cyflymach, ac yn canolbwyntio llawer yn well.  Mae hyn fwyaf amlwg yn ystod y wers ar ôl cinio. 

Mae staff yn gadarnhaol iawn ynghylch yr effaith mae’r technegau yma yn eu cael, yn enwedig gyda disgyblion sydd yn is eu gallu ac yn isel eu cymhelliant.  Mae’r meddylfryd o geisio deall y cefndir a’r emosiwn sydd y tu ôl i’r ymddygiad yn arbennig o bwerus pan yn trafod gyda disgyblion.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Cyd-weithio gydag ysgolion

Mae’r gwaith yma wedi deillio o gydweithio ag ysgolion lleol wrth ddatblygu’r hyfforddiant.  Mae ysgolion eraill yn eiddgar i dreialu agweddau o’r cynllun, ac wedi cwrdd gydag athrawon Y Strade i dderbyn gwybodaeth.  Mae’r ysgol yn gweithio yn agos gyda’r teulu o ysgolion cynradd, ac mae’r prosiect yma wedi sbarduno diddordeb gan nifer o’r ysgolion yma.  Mae nifer yn defnyddio’r un math o gyfundrefnau yn barod ac yn awyddus i ledu’r neges.  Mae’r ysgol yn cynllunio i ddatblygu mwy ar yr agwedd yma yn ystod y flwyddyn academaidd nesaf.

Cyflwyno i’r rhanbarth

Cafodd y gwaith yma ei gyflwyno fel rhan o ddiwrnod hyfforddiant a drefnwyd gan ranbarth ERW ar gyfer ysgolion uwchradd a chynradd eraill.  Bu’r diwrnod yma yna llwyddiant mawr a nodwyd bod diddordeb gan eraill i symud tuag at yr un trywydd. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Basaleg yn ysgol gymysg ar gyfer disgyblion 11-19 oed i’r gogledd ddwyrain o Gasnewydd.  Ar hyn o bryd, mae ganddi 1,749 o ddisgyblion ar y gofrestr, a 405 o ddisgyblion yn y chweched dosbarth.  Daw disgyblion o chwe ysgol cynradd partner yn bennaf.  Mae tua 6% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae tua 2% o ddisgyblion yn byw yn y 20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.  Mae gan un pwynt pedwar y cant (1.4%) o ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig o gymharu â 2.2% ar gyfer Cymru gyfan.  Mae gan ryw 8% o ddisgyblion angen addysgol arbennig.  Mae llawer o ddisgyblion o gefndir Gwyn Prydeinig.  Daw ychydig o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol.  Mae ychydig o ddisgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, ac mae ychydig iawn ohonynt yn siarad Cymraeg yn rhugl.  Mae’r ysgol yn Ysgol Arloesi ac mae’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru ac ysgolion eraill i fwrw ymlaen â datblygiadau yn gysylltiedig â’r cwricwlwm a dysgu proffesiynol.  Mae’r pennaeth wedi bod yn ei swydd er mis Medi 2018.  Mae’r tîm arweinyddiaeth yn cynnwys dau ddirprwy bennaeth, Cyfarwyddwr Busnes, tri phennaeth cynorthwyol a dau bennaeth cyswllt.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gweledigaeth yr ysgol yn canolbwyntio ar roi cyfleoedd eang i bobl ifanc ddatblygu i fod yn ddinasyddion sy’n foesegol wybodus; i ddangos synnwyr cryf o ymwybyddiaeth gymdeithasol a chyfrifoldeb a bod yn rhan o ddiwylliant lle caiff amrywiaeth a chydraddoldeb eu dathlu a’u croesawu.  Cymerir camau gweithredu manwl i alluogi’r ysgol i gyflawni’r weledigaeth hon ym mhob agwedd ar les, addysgu a dysgu, gofal, cymorth ac arweiniad ac arweinyddiaeth.  Mae gwerthoedd craidd yr ysgol yn treiddio trwy gynllun gwella’r ysgol, gan felly sicrhau nad ydynt byth yn colli golwg ar eu diben craidd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

  1. Roedd creu rhaglen diwtor weddnewidiol wedi’i hysgogi gan les yn ganolog i gyflawni’r weledigaeth hon.  Cafodd y rhaglen ei llunio ar y cyd gan ddisgyblion a staff, ac mae wedi’i gwreiddio mewn ymchwil weithredu bresennol.  Mae’r rhaglen, a ysgogwyd gan lais y disgybl, yn cwmpasu ystod eang o destunau’n ymwneud ag iechyd meddwl, perthnasoedd ac addysg rhywioldeb a meithrin gwydnwch.  Mae’r ddarpariaeth bwrpasol, sydd wedi’i theilwra ar gyfer pob grŵp blwyddyn, hefyd yn seiliedig ar fyfyrio ac mae’n rhoi cyfle i bobl ifanc gymryd rhan mewn deialog agored a gonest am destunau heriol mewn amgylchedd diogel a chefnogol.
  2. Mae’r ffaith fod yr ysgol wedi ailwampio ac ailfrandio’r Rhaglen ‘Crefydd, Moesau ac Athroniaeth’ y gwnaed gwelliannau iddi yn ddiweddar, sef Astudiaethau Crefyddol gynt, wedi bod yn ffactor arwyddocaol o ran cyfrannu at alluogi’r disgyblion i archwilio a deall gwerthoedd a chredoau ysbrydol, diwylliannol a moesol ymhellach.  Mae disgyblion yn dangos hyder, gwydnwch ac angerdd mewn dathlu gwahaniaeth a hunaniaeth, ac yn trosglwyddo agweddau o’r fath i bob agwedd ar eu bywyd ysgol.
  3. Un o nodweddion eithriadol yr ysgol yw’r ddarpariaeth i godi ymwybyddiaeth am y gymuned pobl lesbiaidd, hoyw, ddeurywiol a thrawsrywiol.  Mae pob un o’r disgyblion yn croesawu amrywiaeth y gymuned pobl lesbiaidd, hoyw, ddeurywiol a thrawsrywiol, ac maent wedi ffurfio grŵp Cynghrair Pobl Queer a Strêt o ganlyniad, sy’n dangos y parch sydd gan y bobl ifanc at hyrwyddo hawliau unigolion.  Mae sicrhau bod cymorth helaeth ar waith ar gyfer disgyblion trawsrywiol wedi golygu bod disgyblion yn teimlo’n ddiogel, yn hyderus ac yn angerddol ynglŷn â siarad am eu profiadau i helpu pobl eraill.
  4. Bu dadansoddi camsyniadau ac unrhyw stigma posibl ynglŷn â materion iechyd meddwl yn ysgogiad o ran dod â chymuned yr ysgol yn agosach at ei gilydd.  Mae cyngor iechyd meddwl yr ysgol, a arweinir gan ddisgyblion, yn mynd ati i godi ymwybyddiaeth ac yn cynnig cymorth cryf rhwng cyfoedion gan ddisgyblion sydd wedi eu hyfforddi.  Mae ‘Llysgenhadon Lles’ yr ysgol yn darparu cymorth helaeth i ddisgyblion o bob oedran mewn ffordd anfygythiol ac anffurfiol hefyd.  Mae cymorth cydlynus o’r fath ar gyfer disgyblion, sy’n cael ei arwain gan ddisgyblion, yn allweddol iddynt ddatblygu synnwyr cryf o wydnwch.
  5. Cefnogir yr ysgol gan agenda ‘Iechyd a Hapusrwydd’, sy’n blaenoriaethu ‘gofalu amdanom ni ein hunain a gofalu am ein gilydd trwy ‘ddal ati i edrych i fyny’, ac mae lles disgyblion yn ganolog i’w hathroniaeth.  Mae’r agenda ‘Iechyd a Hapusrwydd’ hefyd yn rhoi cyfleoedd buddiol i ddisgyblion a staff ddatblygu synnwyr cryf o gyfrifoldeb cymdeithasol trwy godi symiau sylweddol o arian ar gyfer elusennau a ddewiswyd gan y disgyblion.  Yn ystod digwyddiadau misol wedi eu trefnu ar galendr yr ysgol, daw cymuned yr ysgol at ei gilydd yn un, gan roi amser i fyfyrio ar bob agwedd ar eu lles eu hunain, a chael hwyl, sy’n bwysig.
  6. Nodwedd nodedig o gyflawni’r weledigaeth hon yw’r ffordd y mae’r ysgol yn annog disgyblion i gymryd rhan weithredol ym mhob agwedd ar fywyd ysgol a’r gymuned.  Mae rhaglen ‘Rhoi’n ôl i Fasaleg’ (‘Giving Back to Bassaleg’) y chweched dosbarth yn dangos i ddisgyblion y graddau y mae’r ysgol yn gwerthfawrogi pwysigrwydd cyfrannu at eich cymuned eich hun.  Yn yr un modd, trwy olrhain ymglymiad disgyblion sy’n agored i niwed a’r rheiny â nodweddion gwarchodedig yn agos mewn gweithgareddau cymunedol a grwpiau disgyblion, mae’r ysgol yn hyderus fod pob grŵp disgyblion yn adlewyrchu poblogaeth yr ysgol gyfan; sef agwedd sy’n dangos y modd y mae’r gymuned yn un sy’n cael ei hysgogi gan degwch hefyd.
  7. O ran addysgeg, mae agenda ‘Mynegi’ yr ysgol ar draws y cwricwlwm yn grymuso disgyblion i fynegi eu hunain a herio pobl eraill yn briodol ar bob pwnc.  Mae’r dysgu proffesiynol mewn strategaethau gwrando gweithredol a llafaredd cymdeithasol fel ‘Trios’ (sy’n canolbwyntio ar hyfforddi disgyblion mewn gwrando ar ei gilydd) hefyd wedi ei briodoli i raddau helaeth i wella diwylliant cynhwysol yr ysgol.
  8. Mae polisi ymddygiad ar gyfer dysgu yr ysgol yn atgyfnerthu’r graddau y caiff cymuned yr ysgol ei gyrru gan werthoedd craidd.  Fe wnaeth staff, disgyblion a rhieni gyd-lunio polisi a ddiwygiwyd yn ddiweddar, sy’n rhoi pwyslais clir ar ddeall eu hawliau a’u cyfrifoldebau.  Mae’r polisi yn defnyddio strategaethau buddiol i alluogi disgyblion i fyfyrio’n llwyddiannus ar eu hymddygiadau a dysgu rheoli eu hemosiynau’n gadarnhaol.
  9. Bu amgylchedd anogol yn hanfodol i gyflawni gweledigaeth yr ysgol, a gwaith teilwredig y Swyddogion Cymorth Bugeiliol yn benodol.  Mae ymyriadau wedi rhoi i ddisgyblion y cymorth emosiynol sydd ei angen arnynt yn aml cyn ystyried sut i elwa ar y cwricwlwm.  Mae gwaith rhagweithiol y Swyddogion Cymorth Bugeiliol yn adlewyrchu ymhellach y sylw a roddir i gynorthwyo dysgwyr sy’n agored i niwed.  Mae dull cydlynus y tîm bugeiliol ehangach, sy’n cynnwys pob aelod o staff, yn ganolog i greu amgylchedd diogel, saff ac anogol ar gyfer yr holl ddisgyblion.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae disgyblion yn dangos lefelau uchel o ofal a pharch am bobl eraill.  Mae eu rhan weithredol yn yr amrywiaeth helaeth o ddarpariaeth a restrir yn dangos pa mor frwd yw’r bobl ifanc ynglŷn â sicrhau lefelau uchel o oddefgarwch a chymorth i’w gilydd.
  • Mae gwaith arloesol y cyngor iechyd meddwl a’r llysgenhadon lles wedi creu derbyniad a dealltwriaeth gynyddol o faterion iechyd meddwl ar draws cymuned yr ysgol ac mae disgyblion/staff mewn sefyllfa well o lawer i feddwl am eu lles eu hunain, a’i flaenoriaethu.
  • Yn ogystal â chael rhan sylweddol mewn datblygu amgylchedd cynhwysol, mae grwpiau fel y Gynghrair Pobl Queer a Strêt wedi cael effaith gadarnhaol ar gyflwyno newid i bolisi ysgol i gyflwyno gwisg ysgol sy’n niwtral o ran y rhywiau, er enghraifft.
  • Yn ymarferol, bu’r Polisi Ymddygiad ar gyfer Dysgu yn llwyddiannus o ran lleihau nifer y gwaharddiadau a nifer yr achosion ymddygiad a adroddwyd.  Yr hyn sydd bwysicaf yw bod hyn yn adlewyrchu diwylliant sydd wedi’i wreiddio mewn amrywiaeth, cydraddoldeb a pharch.
  • Mae’r ffordd y mae’r ethos hwn yn ategu popeth a wna’r ysgol wedi llwyddo i greu cymuned lle caiff gwerthoedd craidd o’r fath eu dathlu, lle caiff hawliau unigol disgyblion eu parchu, ac amgylchedd lle gall yr holl ddysgwyr ffynnu gan eu bod yn ‘gallu bod y sawl mae arnyn nhw eisiau bod’.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

  • Mae Basaleg yn Ysgol Arloesi, ac felly mae wedi rhannu, yn lleol, yn rhanbarthol ac yn genedlaethol, y modd y mae ei chwricwlwm newydd wedi’i gwreiddio mewn datblygu’r gwerthoedd craidd hyn trwy’r pedwar diben.
  • Mae’r ysgol yn cynorthwyo ysgolion eraill yn y rhanbarth trwy ei statws Ysgol Rhwydwaith Arweiniol mewn gwyddoniaeth, addysg gorfforol, Crefydd, Moesau ac Athroniaeth a lles; mae’r ddwy agenda olaf yn rhoi cyfleoedd teilwredig iddynt drosglwyddo rhywfaint o’r ddarpariaeth a nodwyd yn yr astudiaeth achos hon.
  • Mae’r ysgol wedi arwain cynadleddau yn lleol ac yn rhanbarthol ar eu hagenda iechyd meddwl ac mae’n gweithio mewn partneriaeth ag asiantaethau eraill i barhau â gwaith ymchwil weithredu a chefnogi eu pobl ifanc.
  • Mae Basaleg yn gweithio’n agos iawn â’i hysgolion cynradd partner.  O’r herwydd, maent wedi rhannu arfer dda ym mhob agwedd ar sut i ddatblygu dealltwriaeth foesol, ddiwylliannol ac ysbrydol disgyblion.
  • Bu’r ffordd weddnewidiol y mae’r ysgol yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol i rannu ei harfer dda yn allweddol i hyrwyddo a dathlu ei gwerthoedd craidd, sef amrywiaeth, cydraddoldeb a pharch.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gymraeg Bro Morgannwg yn ysgol ddynodedig Gymraeg, sy’n darparu addysg i ddisgyblion o 3 mlwydd oed hyd at 19 mlwydd oed.  Mae ganddi 1,250 o ddisgyblion, 168 disgybl ym Mlynyddoedd 1 – 6 ac 1019 ym Mlynyddoedd 7 – 13.  Mae 147 o ddisgyblion yn y chweched dosbarth.  Mae disgyblion o chwech o ysgolion cynradd eraill y dalgylch yn trosglwyddo i’r ysgol uwchradd ym Mlwyddyn 7 a lleolir yr ysgol yn nhref y Barri.  Nid yw’r Barri yn ardal traddodiadol Gymraeg.  Daw tua 40% o’r disgyblion o gartrefi ble mai Cymraeg yw iaith yr aelwyd.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer

Mae ymdeimlad cryf ymysg disgyblion a staff o falchder yn eu Cymreictod a gwerthfawrogiad o fod yn rhan o gymuned Gymraeg glos a gofalgar.   Mae Cymreictod a disgyblaeth gadarn yn brif flaenoriaethau i’r ysgol.   Mae dyletswydd a chyfrifoldeb clir ar bob aelod o staff i hybu ac annog defnydd o’r Gymraeg ymhob sefyllfa bosib, boed yn yr ysgol neu oddi ar y safle ar daith neu ymweliad.  Caiff athrawon eu hatgoffa mewn sesiynau ar y cyd eu bod i gyd yn athrawon iaith ac mae’r rhan fwyaf ohonynt yn fodelau iaith effeithiol sydd yn cywiro iaith y disgyblion mewn modd grefftus yn feunyddiol.  Mae’r weledigaeth hon wedi bod yn un ganolog ers sefydlu’r ysgol a gweithir yn galed i gynnal y safonau a’r disgwyliadau uchel o ran y defnydd o’r Gymraeg.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r ddarpariaeth ar gyfer datblygu Cymreictod yn greiddiol i holl waith yr ysgol.  Mae’r ‘Pwyllgor Cymreictod’ yn cael effaith gadarnhaol iawn wrth hybu’r defnydd cymdeithasol o’r iaith Gymraeg ar draws yr ysgol.  Yn y cynradd, roedd hyfforddi athletwyr tîm Cymru i ddysgu Cymraeg yn sialens a phrofiad bythgofiadwy i’r disgyblion.   Mae’r ‘Mentoriaid Iaith’ ym mlwyddyn 10 yn gweithio’n agos gyda disgyblion iau i hyrwyddo defnyddio’r Gymraeg fel ffordd o fyw.  Mae disgyblion hŷn yn cymryd eu cyfrifoldebau o ddifri ac yn gweithio fel modelau rôl aeddfed wrth gefnogi disgyblion iau gyda gweithgareddau llythrennedd mewn sesiynau boreol.  Maent hefyd yn cynnal gweithgareddau.  Mae hyn yn cael effaith gadarnhaol ar fedrau’r disgyblion ar draws yr ysgol ac yn cyfoethogi eu hiaith.   Mae trafod materion iaith a Chymreictod a chynnal safonau hefyd yn ffocws yn y Cyngor Ysgol a’r ‘Cabinet’.

Mae’r ‘Wythnos Gymreictod’ yn hynod o lwyddiannus.  Daw siaradwyr gwadd ac enwogion i’r ysgol i drafod pwysigrwydd yr iaith iddyn nhw.  Mae hyn yn ennyn balchder yn y disgyblion ac yn eu galluogi i weld gwerth a statws i’r iaith.  Ymysg y gweithgareddau mae ‘gigs’ a gynhelir trwy gydweithio gydag asiantaethau fel yr Urdd.   Mae criw o ddisgyblion sy’n cyflwyno ar y Radio Ysgol yn rhoi arlwy o brofiadau ac yn agor llygaid y disgyblion i fywyd Cymreig sydd ddim o fewn eu profiad.   Cynhelir sesiynau ‘seicoleg iaith’ gan athrawon oedd wedi mynychu ysgolion Cymraeg er nad oedden nhw o gartrefi Cymraeg eu hunain.  Gall y disgyblion uniaethu gyda’u cefndiroedd a gweld manteision i’r iaith o fewn y byd gwaith.

Cynigir arlwy arbennig o gyfoethog o brofiadau allgyrsiol trwy amrywiol glybiau, ymweliadau i’r ardal leol a thu hwnt a phrofiadau chwaraeon.  Mae’r profiadau hyn yn dylanwadu’n gadarnhaol ar les, Cymreictod a chymhelliant disgyblion ac yn datblygu eu medrau cymdeithasol yn arbennig o dda.  Ceir amrywiaeth o weithgareddau sy’n datblygu ymwybyddiaeth gadarn o ddiwylliant a hanes Cymru, gan gynnwys astudio chwedlau o fewn y gwersi a thaith flynyddol i ymweld â lleoedd pwysig yn hanes Cymru ar gyfer cyfnod allweddol 4 a drefnir gan yr Adran Gymraeg.  Mae’r Eisteddfodau ysgol a’r Urdd yn ganolbwynt yn y calendr ysgol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae sylwadau gan siaradwyr gwadd ac ymwelwyr i’r ysgol yn hynod o ganmoladwy ynghylch defnydd y disgyblion o’r Gymraeg mewn gwersi ac o amgylch yr ysgol.  Mae ymweliadau a theithiau yn bleser i athrawon gan fod cymaint o barch gan y disgyblion at yr iaith.  Mae’r ganmoliaeth gan wersylloedd fel Glanllyn a Llangrannog yn gadarnhaol dros ben.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Lleoliad cyfrwng Saesneg yw Berriew Playgroup, sydd wedi’i leoli yn Aberriw yn awdurdod lleol Powys.  Mae wedi’i gofrestru i dderbyn 24 o blant rhwng dwy ac wyth mlwydd oed.  Mae’n cynnig sesiynau addysg y blynyddoedd cynnar o 9.00am i 11.30am o ddydd Llun i ddydd Gwener yn ystod y tymor ysgol.  Adeg yr arolygiad, roedd 16 o blant yn derbyn addysg y blynyddoedd cynnar wedi’i hariannu yn y lleoliad.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae arweinwyr yn rhoi blaenoriaeth i wella lles a safonau i bob plentyn.  Maent yn cyflawni hyn drwy ymestyn eu gwaith drwy bartneriaethau cynaledig ac effeithiol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Mae’r bartneriaeth gref â rhieni a gofalwyr yn hanfodol i ethos y lleoliad.  Mae ymarferwyr yn deall, i gyflawni’r deilliannau gorau ar gyfer dysgu gydol oes i blant, mae angen iddynt gynnwys rhieni’n llawn yn yr hyn y mae eu plant yn ei ddysgu a’i brofi yn y lleoliad.  Mae rhannu gwybodaeth yn offeryn grymus i helpu i gyflawni hyn a chaiff ei wneud mewn ffyrdd amrywiol i fodloni anghenion a hoffterau teuluoedd gwahanol.  Er enghraifft, mae ymarferwyr yn cyhoeddi blog o weithgareddau pob sesiwn ac yn diweddaru’r hysbysfwrdd defnyddiol y tu allan i’r adeilad yn ddyddiol.  Mae ymarferwyr yn sicrhau eu bod ar gael ar ddechrau a diwedd sesiynau ar gyfer sgyrsiau anffurfiol am gynnydd plant.  Mae rhannu gwybodaeth fel hyn yn helpu rhieni i siarad â’u plant yn ystyrlon am yr hyn y buont yn ei ddysgu, ac yn rhoi cyfle iddynt ymgymryd â gweithgareddau dilynol, os ydynt yn dymuno gwneud hynny.

Trwy weithredu ar adborth o holiaduron rhieni, mae ymarferwyr yn cynnig ymgynghoriadau tymhorol i rieni glywed am gynnydd eu plant.  Mae gweithwyr allweddol yn rhoi gwybodaeth am gyflawniadau plant mewn adroddiad cryno ‘amdanaf i’, sy’n nodi cynnydd a’r camau nesaf ar gyfer dysgu.  Pan fydd ymarferwyr yn rhannu’r adroddiad hwn â rhieni, maent yn rhannu syniadau am sut gallant gynorthwyo eu plant gartref.  Er enghraifft, maent yn annog rhieni i helpu eu plant i ddefnyddio darnau arian i dalu am eitemau pan fyddant yn mynd i siopa, edrych ar siapiau a phrint pan fyddant yn crwydro o gwmpas, siarad am yr hyn y maent yn ei weld, a chyfrif camau ac eitemau yn y cartref.

Mae ymarferwyr yn rhoi blaenoriaeth uchel i baratoi plant i symud i’r ysgol ac yn eu cynorthwyo i ddechrau yn yr ysgol fel unigolion hyderus, iach sy’n barod i ddysgu pethau newydd.  Maent yn mynd â’r plant ar ymweliadau cynyddol hwy i’r ysgol, gan gynnwys ymweliadau amser cinio ac ymweliadau ar gyfer dathliadau arwyddocaol, fel gwasanaethau arbennig a chyngherddau.  Gyda chaniatâd gan rieni, mae ymarferwyr yn rhannu gwybodaeth am gynnydd plant o broffil y cyfnod sylfaen â’r athrawes derbyn, er mwyn iddi allu cynllunio’n effeithiol i adeiladu ar yr hyn maent yn ei wybod eisoes.  Mae’r athrawes derbyn yn ymweld â’r lleoliad yn aml.  Trwy drafodaethau proffesiynol, mae gan arweinydd y lleoliad a’r athrawes derbyn ddull dysgu ar y cyd.  Maent yn mynychu hyfforddiant gyda’i gilydd ac yn trafod arfer yn rheolaidd. 

Mae ymarferwyr yn gwerthfawrogi cysylltiadau’r lleoliad â’r gymuned leol.  Mae’r rhain wedi cyfrannu’n fawr at wella amgylchedd dysgu’r plant, yn ogystal â chyfoethogi eu profiadau dysgu.  Er enghraifft, helpodd aelodau o’r gymuned leol i greu gardd synhwyraidd, adeiladu gwelyau blodau a chodi ffensys i wella’r ardal awyr agored.  Mae ymarferwyr yn cynorthwyo’r plant i ddatblygu ymwybyddiaeth o’u lle yn y gymuned leol trwy drefnu gweithgareddau, fel teithiau cerdded rheolaidd i’r pentref lleol.  Wrth ymweld â’r eglwys leol, cyflwynodd y plant eu hunain i’r ficer lleol.  O ganlyniad, ymwelodd y ficer â’r lleoliad i siarad â’r plant am yr eglwys, pwy sy’n mynd yno ac am nodweddion gwahanol yr adeilad.  Anogodd hyn y plant i edrych yn agosach ar adeilad yr eglwys, a ysbrydolodd eu lluniau ac a ddatblygodd eu medrau siarad a gwrando, creadigol a gwneud marciau yn naturiol.

Mae gan y lleoliad gysylltiadau agos â phartneriaid eraill, sy’n gwella dysgu’r plant yn llwyddiannus.  Gweithiodd y lleoliad â grŵp bywyd gwyllt i ddatblygu ymdeimlad o ryfeddod a pharchedig ofn yn y plant, wrth iddynt ymchwilio i’w hamgylchedd awyr agored a defnyddio taclau go iawn i adeiladu tai ar gyfer trychfilod.  I hyrwyddo partneriaethau gwaith cadarnhaol â’r gymuned leol, mae’r lleoliad yn cynnal diwrnodau agored yn rheolaidd.  Mae ymarferwyr yn gwahodd plant, rhieni, y gymuned, gweithwyr proffesiynol ac ymarferwyr o leoliadau eraill i ymuno â nhw i weld beth maent yn ei wneud.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae bron pob plentyn yn elwa ar gwricwlwm cyfoethog a chyffrous sy’n manteisio i’r eithaf ar bopeth y mae’r gymuned leol yn ei gynnig, ac maent yn cyfrannu ati’n effeithiol.  Mae rhieni’n teimlo y cânt eu cynnwys yn fawr ym mywyd y lleoliad a’u bod wedi’u harfogi’n dda i gynorthwyo eu plant gartref.  Mae plant yn teimlo’n hyderus ynghylch symud ymlaen i’r ysgol.  O ganlyniad i gydweithio’n agos ag athrawes y dosbarth meithrin, mae ymarferwyr yn sefydlu sylfeini cryf ar gyfer dilyniant di-dor yn nysgu’r plant.  

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r lleoliad yn rhannu ei waith â staff a lleoliadau eraill trwy ddigwyddiadau hyfforddiant.  Mae lleoliadau eraill yn yr awdurdod lleol yn ymweld â’r lleoliad.  Mae athrawes ymgynghorol yr awdurdod lleol yn rhannu arfer yn ystod ymweliadau cymorth â lleoliadau eraill a thrwy gyfryngau cymdeithasol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae awdurdod lleol Sir y Fflint wedi datblygu ymagwedd integredig at Ddatblygu Iaith, sy’n cynnig gwasanaethau a chymorth ar lefel gyffredinol, dargedig ac arbenigol.  Mae cydweithrediad agos rhwng Gwasanaeth Iaith yr awdurdod lleol (CLASS), y Gwasanaeth Saesneg fel Iaith Ychwanegol (SIY) a Therapyddion Iaith a Lleferydd Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr wedi sicrhau canlyniadau cadarnhaol o fewn lleoliadau prif ffrwd ac arbenigol.

Cefndir a Chyd-destun

Mae Cyngor Sir y Fflint wedi’i leoli yng ngogledd Cymru ac mae ganddo boblogaeth gyfan o 155,155.  Mae’r awdurdod lleol yn cynnal 78 ysgol.  Mae 64 ysgol gynradd, gan gynnwys 5 sy’n darparu addysg cyfrwng Cymraeg.  Mae 11 ysgol uwchradd, gan gynnwys un ysgol cyfrwng Cymraeg.  Yn ogystal, mae dwy ysgol arbennig ac uned cyfeirio disgyblion portffolio.  Caiff y ddarpariaeth arbenigol yn y sir ei hymestyn trwy ddefnyddio canolfannau adnoddau mewn nifer o ysgolion cynradd ac uwchradd prif ffrwd.  Mae’r rhain yn cynnig ymyrraeth dargedig i ddysgwyr ag anghenion unigol penodol, gan gynnwys anhwylder datblygu iaith.

Sail resymegol

Er bod nifer y lleiafrifoedd ethnig yn Sir y Fflint islaw cyfartaledd Cymru gyfan, mae’r sir wedi gweld cynnydd sylweddol o 182% yn nifer ei ddysgwyr Saesneg fel iaith ychwanegol er 2011.  Ar yr un pryd, mae’r galw am ymyrraeth iaith a lleferydd arbenigol wedi cynyddu, gyda phwysau ychwanegol yn cael eu gosod ar wasanaethau a chanolfannau adnoddau arbenigol.  O fewn ysgolion prif ffrwd, roedd pryderon cynyddol yn dod i’r amlwg ynghylch yr oedi yn natblygiad iaith nifer cynyddol o blant a oedd yn dechrau yn y cyfnod sylfaen.  Roedd hyn yn arbennig o gyffredin mewn ardaloedd o amddifadedd cymdeithasol.  Ysgogodd y ffactorau hyn adolygiad o’r gwasanaethau a’r ddarpariaeth gyfredol ar y pryd, a arweiniodd at ddatblygu’r model cyflwyno presennol.

Ymchwil

Ystyriodd yr awdurdod lleol amrywiaeth o bapurau ymchwil i benderfynu ar y ffordd orau ymlaen.  Mae corff sylweddol o ymchwil sy’n dangos pwysigrwydd datblygu iaith yn llwyddiannus ar lefel gyffredinol, dargedig ac arbenigol.  Cydnabu Jean Gross (2014) fod iaith yn effeithio’n sylweddol ar bob agwedd ar addysg plentyn, gan gynnwys ymddygiad, lles cymdeithasol ac emosiynol, a dysgu.  Mae geirfa yn 5 oed yn rhagfynegydd cryf o’r cymwysterau a gyflawnir adeg oed gadael ysgol a thu hwnt (The Communication Trust 2013).  Nododd Bercow (2008) fod o leiaf 7% o boblogaeth y DU yn arddangos anawsterau cyfathrebu arwyddocaol, a oedd yn cyfateb i oddeutu dau o blant ym mhob ystafell ddosbarth.  Ar lefel leol, canfu astudiaeth o droseddwyr ifanc Sir y Fflint a Wrecsam fod gan 68% ohonynt, mewn asesiad, anawsterau cyfathrebu na chawsant eu nodi yn flaenorol.

Awgrymodd tystiolaeth a ddarparwyd gan Ramsden yn 2009 fod modd lliniaru’r risgiau sy’n gysylltiedig ag anawsterau iaith trwy nodi ac ymyrryd yn gynnar, a bod defnyddio oedolion medrus i gefnogi datblygiad iaith, lleferydd a chyfathrebu plant ifanc yn rhan bwysig o’r broses hon.  Yn ei erthygl, ‘In the moment’, mae Jones, M (2014) yn disgrifio dull ‘oedolion planedig’, lle y mae oedolion medrus yn chwarae ac yn gweithio ochr yn ochr â disgyblion, gan roi sylwadau, modelu ac ymateb i ddisgyblion gan ddefnyddio rhyngweithiadau priodol wedi’u harwain gan y plant.  Dadleuir mai ymagwedd gydweithredol rhwng addysg ac iechyd yw’r arfer orau i blant ag anawsterau iaith, lleferydd a chyfathrebu (A Generation Adrift, The Communication Trust, 2013).

Gweithredu – Ymagwedd gyffredinol, dargedig ac arbenigol

Arweiniodd yr ymchwil a wnaed at ddatblygu’r dewis o ddarpariaeth sydd ar waith ar hyn o bryd, fel y mae ffigur 1 isod yn ei dangos:

Ffigur 1: Model Ymyrryd 3 Haen Sir y Fflint

Cyffredinol: Hyfforddiant, asesu, cyngor a rhannu medrau ar gyfer pob lleoliad cynradd

Ar ôl nodi’r angen i dargedu datblygiad iaith ar y cyfle cynharaf posibl, datblygodd y Cynghorydd Dysgu ar gyfer Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu, a’r Cynghorydd Dysgu ar gyfer SIY, raglen hyfforddi a fyddai’n addysgu ac yn grymuso staff ysgol i ddarparu cymorth iaith i bob plentyn ac annog lleoliadau’r cyfnod sylfaen i roi blaenoriaeth i ddatblygiad iaith lafar.

Mae’r pecyn hyfforddiant pum niwrnod cynhwysfawr yn cynnig cyngor damcaniaethol ac ymarferol ar ddatblygu medrau iaith oddefol a mynegiannol.  Mae sesiynau’n cynnwys Gwrando a Sylw, Rhyngweithio Priodol rhwng Oedolyn/Plentyn, Rhesymu Llafar, Prosesu, y Cof, Ymwybyddiaeth Ffonolegol, Geirfa a Strwythur Brawddegau.  Mae cwrs tebyg wedi’i ddatblygu a’i gyflwyno i bob lleoliad y blynyddoedd cynnar a ariennir yn y sector nas cynhelir.  Er bod yr hyfforddiant wedi’i dargedu at sector y blynyddoedd cynnar a chynradd, gall pob ysgol wneud cais am sesiynau unigol, targedig, i’w darparu ar ffurf digwyddiadau hyfforddi ysgol gyfan neu adrannol.

Yn ogystal â’r cyfleoedd hyfforddi ehangach, mae ymgynghoriadau a chyngor unigol ynghylch disgyblion ar gael i bob ysgol yn Sir y Fflint gan y Gwasanaethau Iaith a SIY.

Targedig: Prosiect Datblygu Iaith

Mae’r haen hon yn cynnwys ymyrraeth uniongyrchol, dargedig, i ysgolion a disgyblion drwy’r Prosiect Datblygu Iaith.  Mae’r Prosiect Datblygu Iaith yn defnyddio egwyddor ‘oedolion planedig’ i ddatblygu medrau cyfathrebu plant ac mae’n cynnwys tîm o chwe Chynorthwyydd Datblygu Iaith, sydd wedi’u hyfforddi i fodelu ac ymestyn rhyngweithiadau iaith priodol yn y cyfnod sylfaen.  Gall y tîm gynnig cymorth i hyd at 18 ysgol y flwyddyn; bydd pob ysgol sy’n cymryd rhan yn cael Cynorthwyydd Datblygu Iaith dynodedig ar gyfer sesiynau bore neu brynhawn yn ddyddiol am ddau dymor.  Mae’n rhaid i ysgolion wneud cais i fod yn rhan o’r prosiect; caiff ceisiadau eu hystyried a’u croesgyfeirio â data’r awdurdod lleol / Bwrdd Iechyd ar anghenion dysgwyr ym mhob ysgol benodol i sicrhau bod y prosiect yn cael yr effaith fwyaf.  Mae llwyddiant y prosiect yn dibynnu ar weithio cydweithredol rhwng ysgolion a’r awdurdod lleol, gyda’r awdurdod lleol yn sicrhau bod Cynorthwywyr Datblygu Iaith wedi’u hyfforddi’n briodol a bod staff yr ysgol yn ysgwyddo cyfrifoldeb am gyfeirio a goruchwylio’u gwaith yn yr ysgol.

Rôl y Cynorthwywyr Datblygu Iaith yw cynnig cymorth targedig yn rheolaidd i ddisgyblion unigol a, hefyd, i fodelu strategaethau priodol i weithwyr proffesiynol eraill yn y lleoliad.  Mae’r ymyrraeth dargedig hon ar gael naill ai i blant uniaith sy’n cael trafferth cyfathrebu ar lefel briodol i’w hoedran, neu i blant sy’n dysgu Saesneg fel iaith ychwanegol.  Darperir y gwasanaeth mewn lleoliadau cyfrwng Cymraeg a Saesneg.  Er bod hon yn ymyrraeth dargedig, mae’n bwysig nodi bod y Prosiect Datblygu Iaith yn caniatáu i ysgolion amlygu angen a chael at gymorth i ddysgwyr nad ydynt efallai’n bodloni’r meini prawf ar gyfer trywydd penodol arall o gymorth ac, o ganlyniad, mae’n elfen bwysig o’r ymyrraeth gynnar a gynigir drwy’r awdurdod lleol.

Arbenigol: Allgymorth iaith a darpariaeth grwpiau bychain

Dyma wasanaeth ar y cyd a ddarperir gan Wasanaeth Cynghori a Chymorth Cyfathrebu ac Iaith (CLASS) Sir y Fflint a Gwasanaeth Therapi Iaith a Lleferydd Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr.  Mae’r ddarpariaeth wedi’i thargedu at ddysgwyr sy’n arddangos Anghenion Iaith, Lleferydd a Chyfathrebu sylweddol ac y mae asesiad arbenigol Therapi Iaith a Lleferydd wedi amlygu y gallent efallai elwa o wasanaeth dwys CLASS.  I ddechrau, mae’n cynnig ymyrraeth sydd wedi’i chyfyngu i ddau dymor, yn yr ysgol (dwy sesiwn yr wythnos) gyda Therapydd Iaith a Lleferydd Arbenigol a Chydlynwyr Allgymorth Iaith Arbenigol yn cydweithredu â’i gilydd.  Caiff hyn ei fonitro a’i asesu’n fanwl tua phob pedair i chwe wythnos. Bydd Cytundeb Lefel Gwasanaeth unigol yn cael ei roi ar waith rhwng yr awdurdod lleol a’r ysgol i sicrhau bod rolau a chyfrifoldebau yn glir o ddechrau’r ymyrraeth.

Mae panel aml-asiantaeth CLASS a gynhelir bob tymor yn ystyried y ceisiadau am ymyrraeth, a hefyd yn gwneud penderfyniadau am y rhai sydd eisoes yn rhan o’r llwyth achosion.  Mae deilliannau gan y Panel yn cynnwys rhyddhau oherwydd cynnydd da, cefnogaeth allgymorth barhaus, pontio i wasanaethau eraill neu gais am Asesiad Statudol (o bosibl yn arwain at le yn un o Ganolfannau Adnoddau Iaith Arbenigol Sir y Fflint).

Darpariaeth canolfan adnoddau i grwpiau bychain  

Mae nifer bach o ddisgyblion â datganiad ac sydd ag anghenion iaith, lleferydd a chyfathrebu sylweddol yn elwa o’r cymorth dwysach a gynigir yn un o dair canolfan adnoddau’r sir (cyfnod sylfaen, cyfnod allweddol 2 ac uwchradd).  Gall y disgyblion hyn fanteisio ar gymorth arbenigol i grwpiau bychain (cyllid wedi’i ddirprwyo gan yr awdurdod lleol) a therapi lleferydd (Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr) o fewn amgylchedd yr ysgol brif ffrwd.

Effaith

Mae darparu gwasanaethau ar lefelau cyffredinol, targedig ac arbenigol wedi datblygu ymwybyddiaeth gyffredin o anghenion iaith.  Hyd yn hyn, mae 116 aelod staff o 54 lleoliad gwahanol y cyfnod sylfaen a 98 cynrychiolydd o leoliadau’r blynyddoedd cynnar a ariennir wedi manteisio ar y rhaglen hyfforddi fanwl; bellach, mae gan lawer o’r rhain rywfaint o gyfrifoldeb am ddatblygiad iaith o fewn eu lleoliad.  Trwy werthusiadau o’r cwrs, dywed 98% o gynrychiolwyr fod y cwrs yn ddefnyddiol iawn ac roedd 96% o’r farn y byddai strategaethau’n cael effaith arwyddocaol ar ddisgyblion.

Mae’r hyfforddiant a’r cymorth a gynigir drwy’r Cynorthwywyr Datblygu Iaith wedi rhoi’r cyfle i staff ysgol weld arfer effeithiol mewn cyd-destun a datblygu’u harfer eu hunain o ganlyniad.  Mae gan athrawon dosbarth a chynorthwywyr addysgu sydd wedi cymryd rhan fwy o wybodaeth am gaffael iaith, a sylwyd eu bod yn gweithio’n fwy effeithiol gyda disgyblion, rhieni ac asiantaethau allanol, gan gynnwys therapyddion iaith a lleferydd, CLASS a SIY.  Mae hyn wedi arwain at gynnydd yn nifer yr atgyfeiriadau i CLASS yn sgil amlygu mwy o ddysgwyr ag anawsterau ac, o ganlyniad, bu deialog fwy gwybodus rhwng gwasanaethau ac ymyrraeth gynharach i’r dysgwr.

Mae gwaith y Gwasanaeth Allgymorth Iaith wedi sicrhau bod nifer cynyddol o ddisgyblion ag anghenion iaith, lleferydd a chyfathrebu wedi’u hamlygu, ond eu bod hefyd yn cael eu cynorthwyo i aros yn eu hysgolion prif ffrwd, gan leihau’r angen am asesu statudol a lleoli mewn darpariaeth adnoddau arbenigol.  Mae monitro dysgwyr yn barhaus o fewn canolfannau adnoddau gan yr awdurdod lleol a gweithwyr iechyd proffesiynol, a chael at gefnogaeth allgymorth barhaus, wedi galluogi rhai dysgwyr i drosglwyddo o’r canolfannau adnoddau yn ôl i’w hysgol a’u cymuned leol.

Hefyd, mae dadansoddi data ansoddol a meintiol wedi amlygu manteision cadarnhaol yr ‘oedolyn planedig’ i ddysgwyr unigol.  Cyn rhoi’r prosiect ar waith, roedd pryderon am ddeilliannau’r dysgwyr SIY ieuengach.  Yn 2012, dim ond 41% o ddysgwyr SIY gyflawnodd ddangosydd deilliannau’r cyfnod sylfaen erbyn diwedd Blwyddyn 2.  Roedd hyn wedi cynyddu i 86% erbyn 2018.  Hefyd, nodwyd effaith o ran dysgu iaith, disgyblion yn integreiddio, cynhwysiant, dilyn arferion a datblygu cyfeillgarwch, hyder a hunan-barch.

Ffocws clir ar gyfer y model cyflwyno diwygiedig oedd cynorthwyo ein dysgwyr ieuengach i gaffael a datblygu iaith, i’w galluogi i ymhél yn effeithiol â’u haddysg.  Mae deilliannau’r cyfnod sylfaen yn ddangosydd clir o’r cyfraniad y mae’r dewis hwn o ymyriadau wedi’i wneud ac mae’n darparu llwyfan cadarn i’r dysgwyr hyn symud ymlaen yn llwyddiannus ar hyd eu taith addysg i gyfnod allweddol 2 a thu hwnt.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol a Chanolfan Adnoddau Trinity Fields yw’r unig ysgol arbennig sy’n gwasanaethu bwrdeistref sirol Caerffili.  Ar hyn o bryd, mae 170 o ddisgyblion ar y gofrestr, rhwng 3 a 19 oed.  Mae gan bron bob un o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig (AAA) ar gyfer anawsterau dysgu difrifol, anawsterau corfforol a meddygol, anawsterau dysgu dwys a lluosog neu anhwylderau ar y sbectrwm awtistig.

Daw bron bob un o’r disgyblion o fwrdeistref sirol Caerffili; daw ychydig bach iawn ohonynt o awdurdodau lleol cyfagos.  Daw pob un o’r disgyblion o gefndir Saesneg eu hiaith.  Mae tua 40% o’r disgyblion yn cael prydau ysgol am ddim.  Mae ychydig bach iawn o ddisgyblion yn derbyn gofal gan yr awdurdod lleol. 

Yn ogystal â’r ddarpariaeth ar safle Trinity Fields, mae’r ysgol yn cynnal dau ddosbarth lloeren yn Ysgol Gynradd Cwm Ifor ac yn Ysgol Gymunedol Sant Cenydd.  Mae’r ganolfan adnoddau yn yr ysgol yn gweithio mewn partneriaeth â’r awdurdod lleol i ddarparu amrywiaeth o wasanaethau pwrpasol i gynorthwyo disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol mewn ysgolion prif ffrwd ar draws yr awdurdod lleol.  Mae’r gwasanaethau hyn yn cynnwys: Gwasanaeth y Sbectrwm Awtistig Caerffili, clinigau iechyd, gwasanaeth allgymorth a chynhwysiant, gweithgareddau ieuenctid a hamdden, a gwasanaethau gofal seibiant a chymorth gartref.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae staff a llywodraethwyr yn gweithio mewn partneriaeth agos â’r cyngor ysgol i wreiddio cyfranogiad disgyblion ar bob lefel ar draws pob agwedd ar eu gwaith.  Mae’r ysgol yn Ysgol sy’n Parchu Hawliau, sef dyfarniad sy’n cydnabod ei llwyddiannau wrth osod Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn wrth wraidd cynllunio, polisïau, ymarfer ac ethos.  Mae taith yr ysgol tuag at gyflawni’r dyfarniad pwysig hwn wedi’i helpu i barhau i wella’i darpariaeth a datblygu doniau a galluoedd disgyblion, gan eu galluogi i wneud cynnydd cryf.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ym Medi 2012, dechreuodd yr ysgol ar ei thaith tuag at ddod yn Ysgol sy’n Parchu Hawliau, gan ennill y statws llawn hwnnw yn Ionawr 2017.  Cymerodd yr ysgol y camau allweddol sydd wedi’u hamlinellu ym mhob adran isod fel rhan o weithredu agenda’r Ysgol sy’n Parchu Hawliau.

I ddechrau, amlygodd yr ysgol bedair hawl allweddol o Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn a oedd, ym marn yr ysgol, yn fwyaf perthnasol i’w phlant.  Dyma’r pedair hawl:

  • Erthygl 19: Rhaid i lywodraethau wneud popeth a allant i sicrhau bod plant yn cael eu hamddiffyn rhag pob math o drais, camdriniaeth, esgeulustod a thriniaeth wael gan eu rhieni neu unrhyw un arall sy’n edrych ar eu hôl.
  • Erthygl 28: Mae gan bob plentyn yr hawl i addysg.  Dylai addysg gynradd fod am ddim a rhaid i fathau gwahanol o addysg uwchradd fod ar gael i bob plentyn.  Dylai disgyblaeth mewn ysgolion barchu urddas a hawliau plant.  Rhaid i wledydd cyfoethog helpu gwledydd tlotach i gyflawni hyn.
  • Erthygl 29: Rhaid i addysg ddatblygu personoliaeth, doniau a galluoedd pob plentyn yn gyflawn.  Rhaid iddi annog parch y plant tuag at hawliau dynol, yn ogystal â pharch tuag at eu rhieni, eu diwylliant nhw a diwylliannau eraill, a’r amgylchedd.
  • Erthygl 42: Rhaid i lywodraethau weithio’n rhagweithiol i sicrhau bod y Confensiwn yn hysbys i blant ac oedolion

Yna, cododd yr ysgol ymwybyddiaeth disgyblion a staff o’r erthyglau hyn trwy ddull cydlynedig, hirdymor a oedd yn cynnwys gwasanaethau, arddangosfeydd, addysg bersonol a chymdeithasol, cyfleoedd i ddisgyblion hŷn gyflawni unedau wedi’u hachredu a sesiynau hyfforddiant staff. 

I sicrhau bod cynllunio ar gyfer llais y disgybl yn ganolog i’r hyn sy’n digwydd ar lefel ysgol gyfan ac ar lefel y dosbarth, rhoddodd yr ysgol hyfforddiant ymwybyddiaeth ar waith i staff ar hawliau disgyblion, gyda ffocws penodol ar ddatblygu medrau staff sy’n gweithio’n bennaf gyda disgyblion ag anawsterau dysgu dwys a lluosog.  Nod yr ymagwedd hon oedd galluogi’r staff hyn i gymhwyso’u dealltwriaeth yn gysylltiedig ag anghenion disgyblion unigol.  Ychwanegodd erthyglau allweddol y Confensiwn at waith papur yr ysgol a gosod arddangosfeydd mawr o “hawliau ar waith” o gwmpas yr ysgol.  Gweithiodd disgyblion yr ysgol gyda Chomisiynydd Plant Cymru i ddatblygu fformat mwy hygyrch ar gyfer erthyglau’r Confensiwn.  Mae’r rhain ar gael erbyn hyn ar wefan y Comisiynydd Plant.

Bu arweinwyr yr ysgol yn gweithio mewn partneriaeth â’r cyngor ysgol â’r tîm arweinyddiaeth disgyblion i ddatblygu amrywiaeth fawr o bolisïau a dogfennau hwylus i ddisgyblion.  Mae’r rhain yn cynnwys polisïau hwylus i ddisgyblion, fel diogelu, iechyd a lles, bwyd a ffitrwydd, e-ddiogelwch, asesu, presenoldeb, addysgu, a dysgu a’r cwricwlwm.  Hefyd, fe wnaethant sicrhau bod dogfennau fel cynllun datblygu’r ysgol, gweledigaeth a nodau’r ysgol, a Chynlluniau Addysg Unigol (CAUau) ar gael mewn fformatau sy’n hygyrch i bob disgybl. 

Fe wnaeth yr ysgol gryfhau’r cyfleoedd am arweinyddiaeth gan ddisgyblion a llais y dysgwr drwy’r tîm arweinyddiaeth disgyblion a’r cyngor ysgol.  O fewn y strwythur hwn, mae rolau’r brif ferch a bachgen, a’r dirprwy brif ferch a bachgen, wedi rhoi cyfleoedd pwrpasol i unigolion gyflawni cyfrifoldebau penodol, uchel eu proffil.  Er enghraifft, mae aelodau’r tîm arweinyddiaeth disgyblion wedi helpu arwain ymweliadau gydag Aelodau Cynulliad, Aelod Seneddol, Comisiynydd Plant Cymru, uwch swyddogion yr awdurdod lleol a phersonél y consortiwm yn llwyddiannus.  Mae arwain yr ymweliadau hyn yn dangos yn glir faint o ymgysylltiad sydd gan ddisgyblion ym mywyd yr ysgol, ynghyd â’u gwybodaeth am sut mae’r ysgol yn gweithio.

Gwreiddiodd yr ysgol ymagweddau trylwyr at y trefniadau ar gyfer gwrando ar ddisgyblion er mwyn sicrhau bod y rhain yn cefnogi’u gwaith fel Ysgol sy’n Parchu Hawliau.  Er enghraifft, mae’r cyngor ysgol yn chwarae rhan ganolog mewn penodi yr holl staff newydd.  Mae disgyblion yn awyddus i gymryd rhan a gwyddant y bydd llywodraethwyr yn ystyried eu barn wrth wneud penodiadau newydd.  Fel arfer, dywed ymgeiswyr mai eu cyfweliad gyda’r cyngor ysgol yw un o agweddau mwyaf heriol y broses ddewis!

Mae’r holl ddisgyblion yn cyfrannu’n effeithiol at brosesau hunanwerthuso’r ysgol.  Er enghraifft, mae “Coeden Syniadau” y tu allan i ystafell y pennaeth yn galluogi disgyblion i roi eu sylwadau yno, ac mae hyn yn ei dro’n cyfrannu at hunanwerthuso a chynllunio ar gyfer datblygu’r ysgol.  Mae disgyblion yn arwain gwasanaethau ysgol a myfyrdodau ar ddiwedd y dydd fel mater o drefn; eto, mae hyn yn datblygu’u medrau cyfathrebu, eu hyder ac yn hyrwyddo disgyblion fel arweinwyr.

Hyd at wanwyn 2019, roedd y pennaeth yn cyfleu safbwyntiau disgyblion i’r corff llywodraethol drwy ei adroddiad tymhorol.  Fodd bynnag, i gryfhau llais y disgybl ymhellach, mae’r brif ferch a’r prif fachgen bellach yn cyflwyno’u hadroddiad ysgrifenedig eu hunain i’r corff llywodraethol ac mae hwn yn cynnwys gwybodaeth am yr hyn sy’n gweithio’n dda a’r hyn y mae angen ei ddatblygu ymhellach.  Bob blwyddyn, mae’r brif ferch a’r prif fachgen hefyd yn ysgrifennu at yr holl randdeiliaid, fel llywodraethwyr, staff iechyd a gwasanaethau cymdeithasol, ac ysgolion gyda’n dosbarthiadau lloeren, i geisio’u barn am yr hyn sy’n “wych” yn Trinity Fields a beth fyddai’n gwneud yr ysgol yn well fyth.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r holl staff, llywodraethwyr, rhieni/gofalwyr a phartneriaid allweddol eraill yn gwbl ymroddedig i osod disgyblion yn ganolog i bopeth a wnawn.  Mae disgyblion yn gwybod bod eu barn yn bwysig; nid oes ofn arnynt fynegi’u barn i staff a llywodraethwyr; maent wedi dod yn fwyfwy hyderus ac annibynnol, ac maent wedi ymgysylltu’n llawnach â phob agwedd ar fywyd yr ysgol.

Mae dogfennau a pholisïau hwylus i ddisgyblion yn galluogi disgyblion, lle bynnag y bo’n bosibl, i ddatblygu’u dealltwriaeth o amrywiaeth o wybodaeth allweddol am eu hysgol a, lle bo’r angen, eu helpu i wneud dewisiadau gwybodus.

Caiff ein hymrwymiad i agenda’r Ysgol sy’n Parchu Hawliau a llais y disgybl ei adlewyrchu gan yr ysgol yn cyflawni amrywiaeth o ddyfarniadau cenedlaethol a chofnodir hyn yn dda yn adroddiadau cefnogi’r cyrff hynny (sydd oll ar gael ar wefan yr ysgol). 

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae arferion ymgysylltu â disgyblion wedi’u rhannu’n helaeth gyda chydweithwyr o fewn yr awdurdod lleol, y consortiwm ac ar hyd a lled Cymru.