Arfer effeithiol Archives - Page 32 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol gymunedol gyd-addysgol 11 i 16 oed a gynhelir gan awdurdod lleol Abertawe yw Ysgol Gyfun Gellifedw.  Mae 428 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd.  Mae’r ysgol yn gwasanaethu ardal faestrefol rhwng Castell-nedd ac Abertawe ar ochr ddwyreiniol Abertawe.

Mae tua 29% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim, ac mae tua 40% ohonynt yn byw yn y 20% o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.  Mae gan bron i 33% o ddisgyblion angen addysgol arbennig, gan gynnwys yn agos at 13% sydd â datganiad ar gyfer yr angen hwnnw.  Mae’r ddau ffigur yn llawer uwch na’r cyfartaleddau cenedlaethol.  Mae gan yr ysgol ddau gyfleuster addysgu arbenigol sy’n darparu ar gyfer disgyblion ag anawsterau dysgu penodol a chymedrol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Dros y pedair blynedd ddiwethaf, ymunodd niferoedd sylweddol o ddisgyblion ag Ysgol Gyfun Gellifedw, naill ai ar ganol blwyddyn neu’n hwyr yn eu haddysg uwchradd (ym Mlynyddoedd 10 ac 11).  Roedd nifer o’r disgyblion a ymunodd wedi ymddieithrio o addysg, ac yn wynebu rhwystrau rhag dysgu.  Cafodd nifer gymharol uchel o ddisgyblion oedd ag agweddau negyddol at ddysgu eu derbyn gan yr ysgol trwy symudiadau rheoledig.  Fe wnaeth ail Gyfleuster Addysgu Arbenigol yn darparu ar gyfer Anhwylder y Sbectrwm Awtistig gynyddu’r angen i fynd i’r afael â rhwystrau sylweddol rhag dysgu disgyblion.  Roedd angen gweddu darpariaeth i allu dysgwyr sy’n agored i niwed, a lefel y cymorth a’r arweiniad oedd eu hangen arnynt.  

Cydnabu’r ysgol, er bod disgyblion yn ymateb yn dda i’r system gofal bugeiliol gref a’r cymorth a gynigir yn yr ysgol, roedd llawer ohonynt yn ei chael yn anodd cynnal cynnydd yn eu hastudiaethau wedi iddynt symud ymlaen i astudiaethau ôl-16.  Cadarnhaodd adborth gan rieni a chyn-ddisgyblion fod grŵp bach ond arwyddocaol o ddisgyblion yn methu gwneud cynnydd yn effeithiol yn eu meysydd dewisol mewn addysg ôl-16 a’u bod mewn perygl o fod yn bobl ifanc nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant.

Cydnabu arweinwyr yn yr ysgol y gellid diwallu anghenion nifer sylweddol o ddisgyblion yn well, a nodwyd nifer o feysydd darpariaeth ac arfer waith allweddol y gellid eu haddasu i fynd i’r afael ag anghenion y dysgwyr sy’n agored i niwed.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Darpariaeth y cwricwlwm

Nododd adolygiad llawn o’r cwricwlwm fod angen cyrsiau ychwanegol sy’n gweddu i anghenion disgyblion â chyflawniad uchel, ochr yn ochr â chynnydd mewn cyrsiau a oedd yn gweddu i anghenion dysgwyr sy’n agored i niwed.  Rhoddwyd ystyriaeth ofalus i ansawdd y cyrsiau galwedigaethol a gynigir i ddisgyblion.  Addaswyd cynlluniau cyflawni ar gyfer cyrsiau i sicrhau y gellid gwneud newidiadau i roi’r cyfle gorau i ddisgyblion sy’n ymuno â’r ysgol yn ystod cyfnod allweddol 4 ddal i fyny â’u cyfoedion, a llwyddo i ennill cymwysterau.  Datblygwyd darpariaeth amgen ac estynedig gyda chyrsiau arloesol i wella ymgysylltu a deilliannau ar gyfer disgyblion o bob gallu, gan ychwanegu gwerth at eu haddysg.

Ailstrwythuro systemau rheoli ymddygiad a strategaethau cymorth disgyblion

Disodlwyd systemau rheoli ymddygiad sefydledig â system symlach yn canolbwyntio ar feithrin deialog adferol am ddysgu disgyblion a rhoi perthnasoedd gwaith cryf rhwng yr athro a’r disgybl yn ganolog i’r broses.  Yn sgil parch ar y ddwy ochr, a llinellau cyfathrebu cryf rhwng rhieni a staff addysgu, atgyfnerthwyd rhwydwaith cymorth cydweithredol o amgylch disgyblion.  Mae’r ysgol wedi buddsoddi amser a hyfforddiant sylweddol i staff er mwyn sicrhau cysondeb yn y dulliau a’r strategaethau a ddefnyddir i gynorthwyo disgyblion.

Ethos

Datblygwyd ethos cynhwysol lle canolbwyntir yn bennaf ar barch a thrafodaeth wrth chwalu rhwystrau rhag dysgu.  Mae’r ffocws gyda dysgwyr sy’n agored i niwed wedi newid o ‘Beth sy’n mynd o chwith?’ i ‘Sut ydym ni’n datrys hyn a’i wneud yn well?’  Mae staff yn cynnal trafodaethau dathliadol a chefnogol gyda disgyblion sy’n trosglwyddo yn ystod y flwyddyn i helpu ennyn ymddiriedaeth a brwdfrydedd.  Mae gan bob un o’r staff y meddylfryd cyffredin hwn, ac yn darparu neges gyson i ddisgyblion.  Mae’r ysgol wedi symud oddi wrth ganolbwyntio ar fesuriadau cyfyng o lwyddiant, ar sail y prif ddangosyddion cenedlaethol, gan ffafrio yn hytrach gyflawniad unigol yn unol â nodau personol wedi’u seilio ar allu a’r heriau sy’n wynebu disgyblion.

Olrhain disgyblion proffil uchel

Caiff dysgwyr sy’n agored i niwed a nodwyd (trosglwyddiadau yn ystod blwyddyn, symudiadau rheoledig, ac ati) eu cyfweld pan fyddant yn ymuno â’r ysgol.  Mae’r broses yn gefnogol ac mae disgyblion yn darparu cyngor a gwybodaeth i helpu ffurfio eu darpariaeth cwricwlwm a’r cymorth sydd ei angen i ddiwallu eu hanghenion.  Pan fydd angen, caiff amserlen deilwredig ei datblygu ag opsiynau wedi eu haddasu i roi’r cyfle gorau i ddisgyblion ymgysylltu o’r newydd â dysgu, ac ennill deilliannau credadwy.  Mae llinellau cyfathrebu cryf â rhieni yn sicrhau bod anghenion a heriau disgyblion yn cael eu diwallu.  Mae tîm bugeiliol dynodedig yn gweithio gydag athrawon, anogwyr dysgu, penaethiaid blwyddyn, uwch arweinwyr ac asiantaethau allanol i gynorthwyo dysgwyr.  Caiff teithiau dysgu disgyblion eu mapio cyn iddynt ymuno â’r ysgol hyd nes y byddant yn cwblhau eu haddysg.  Caiff y wybodaeth hon a’r cynnydd eu rhannu â’r disgyblion mewn cyfarfodydd cynnydd.   O ganlyniad i weledigaeth y pennaeth ar gyfer ethos cynhwysol, mae’r ysgol yn gweithio’n llwyddiannus gyda rhieni, disgyblion a’r awdurdod lleol i sicrhau bod pob plentyn sydd eisiau bod yn rhan o Ysgol Gyfun Gellifedw yn gallu bod yn rhan ohoni.

Cynllunio yn canolbwyntio ar y disgybl

Caiff cymorth i ddisgyblion ei gynllunio a’i gydlynu’n dda.  Mae llinellau cyfathrebu cryf a chamau cyflym i gynorthwyo disgyblion, lle mae angen, yn allweddol i gynnal disgyblion tariff uchel, sy’n agored i niwed, mewn addysg.  Mae gan rieni / gofalwyr rôl allweddol mewn cyfarfodydd lle caiff darpariaeth ar gyfer disgyblion sy’n symud yn ystod blwyddyn a disgyblion sy’n symud trwy symudiadau rheoledig    ei ffurfio.  Bydd monitro ac adborth dyddiol yn cael ei roi trwy systemau’r ysgol, sy’n galluogi disgyblion a rhieni i olrhain cynnydd ac adroddiadau gan athrawon dosbarth fesul gwers.

Cefnogi addysg ôl-16 disgyblion

Mae cyfweliadau un i un ac ymweliadau grwpiau bach â chyrsiau a nodwyd mewn colegau a ffeiriau gyrfaoedd arbenigol, yn ogystal ag ymweliadau â cholegau ar gyfer disgyblion sydd mewn Cyfleuster Addysgu Arbenigol, yn cynorthwyo disgyblion yn effeithiol trwy gyfnod pontio. 

Mae’r ysgol yn canolbwyntio o hyd ar ofal, cymorth ac arweiniad i ddisgyblion Gellifedw yn y sector ôl-16.  Caiff disgyblion sy’n agored i niwed a chyn-ddisgyblion sydd angen cymorth ychwanegol eu monitro i sicrhau eu bod yn trosglwyddo’n llwyddiannus i lwybrau dysgu addas.  Mae’r ysgol wedi nodi bod grwpiau o ddysgwyr yn aml yn ymddieithrio o gyrsiau coleg tuag at ddiwedd yr hanner tymor cyntaf.  O ganlyniad, mae’r ysgol yn annog disgyblion i ddychwelyd ar gyfer digwyddiadau fel nosweithiau cyflwyno ar ôl yr hanner tymor cyntaf.  Mae staff ac asiantaethau cymorth yn ymgysylltu â’r dysgwyr hyn i asesu cynnydd ac opsiynau ôl-16 ar gyfer y rhai sydd mewn perygl o adael addysg, cyflogaeth neu hyfforddiant.  Mae’r ysgol a’r asiantaethau yn gweithio gyda disgyblion i nodi llwybr dysgu mwy addas.  Mae cysylltiadau cryf â Gyrfa Cymru a cholegau yn meithrin cymorth cadarnhaol ar gyfer dysgwyr unigol sydd mewn perygl o adael eu cyrsiau ôl-16. 

Mae’r ysgol yn darparu cyfleoedd profiad gwaith ar gyfer cyn-ddisgyblion sydd bellach yn ddysgwyr nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant, gan alluogi iddynt elwa ar gymorth a mentora gan staff sy’n ymwybodol o anghenion yr unigolion.  Pan fydd yn briodol, mae’r ysgol wedi gweithredu fel canolfan arholi, gan roi cyfle i gyn-ddisgyblion fynychu dosbarthiadau adolygu ac ailsefyll arholiadau TGAU i wella eu graddau fel ymgeiswyr allanol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae ffocws yr ysgol ar gynhwysiant wedi arwain at ostyngiad sylweddol mewn cyfraddau gwaharddiadau, sy’n isel iawn erbyn hyn.  Mae’r ysgol yn ymfalchïo yn y ffaith ei bod yn gweithio’n llwyddiannus â disgyblion nad ydynt wedi ymgysylltu ag addysg mewn ysgolion eraill yn y gorffennol.

Mae presenoldeb yn yr ysgol yn uchel, a phrydlondeb yn gryf.  Mae disgyblion â chyflawniad uchel wedi elwa ar ddarpariaeth y cwricwlwm ehangach, a mwy o ymgysylltu â dysgu ar draws yr ysgol.  Dros y tair blynedd ddiwethaf, mae 13% o ddisgyblion bob blwyddyn wedi ennill pum gradd A*-A mewn TGAU neu gyfwerth, ar gyfartaledd, sydd ymhell uwchlaw deilliannau wedi’u modelu.  Mae’r ysgol yn falch nad oes yr un plentyn yn gadael yr ysgol heb gymwysterau.  Mae niferoedd sylweddol o ddisgyblion a oedd allan o addysg yn y gorffennol wedi cael eu hailintegreiddio i’r brif ffrwd a Chyfleuster Addysgu Arbenigol yr ysgol, gan lwyddo i ennill cymwysterau TGAU a sgorau gwerth ychwanegol uchel.  Mae pob un o’r prif ddangosyddion yn dangos tuedd gadarnhaol dros dair blynedd.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae aelodau o uwch dîm arweinyddiaeth (UDA) yr ysgol wedi rhannu strategaethau cynhwysiant yr ysgol ag ysgolion eraill yn yr awdurdod lleol a’r rhanbarth.  Mae staff arweiniol o fewn Cyfleuster Addysgu Arbenigol yr ysgol wedi darparu hyfforddiant i gydweithwyr o ysgolion eraill fel rhan o ddysgu proffesiynol.  Defnyddiwyd cyfarfodydd rhwydwaith penaethiaid ac uwch arweinwyr i rannu arfer ag ysgolion eraill.  Gofynnodd yr awdurdod lleol i Gellifedw ddarparu astudiaeth achos arfer orau i’w chynnwys yn y Cyfleuster Addysgu Arbenigol a’r ddarpariaeth prif ffrwd.  Mae aelodau’r UDA wedi cefnogi darpariaeth arbenigol ac unedau cyfeirio disgyblion yr awdurdod lleol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol gyfun gymysg cyfrwng Saesneg 11-16 sy’n gwasanaethu ochr ddwyreiniol Abertawe yw Ysgol Pentrehafod.  Mae poblogaeth yr ysgol wedi cynyddu’n raddol dros y blynyddoedd diwethaf, ac mae 1,035 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd.  Mae’r ysgol yn ysgol arweiniol mewn partneriaeth addysg hyfforddiant cychwynnol i athrawon.

 
Mae tua 29% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae tua 34% o ddisgyblion ar y gofrestr anghenion addysgol arbennig, y mae gan 5% ohonynt ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Mae tua 84% o ddisgyblion o gefndir ethnig Gwyn Prydeinig.  Mae tua 15% o ddysgwyr yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.
 
Mae gan yr ysgol gyfleuster addysgu arbennig sy’n darparu ar gyfer disgyblion ag anghenion lleferydd, iaith a chyfathrebu.  Mae’r uwch dîm arweinyddiaeth yn cynnwys y pennaeth, a ddechreuodd yn ei swydd ym mis Medi 2016, dirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol a chyfarwyddwr busnes a chyllid yr ysgol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Y weledigaeth drosfwaol oedd adeiladu a defnyddio system olrhain ysgol gyfan sy’n alinio cyrhaeddiad a lles i ddarparu trosolwg mwy ‘cyflawn’ o gynnydd plentyn.  Crëwyd y system hon i alluogi athrawon a’r rhai nad ydynt yn athrawon i nodi’r ymyrraeth fwyaf priodol ac effeithiol cyn gynted ag y bo modd er mwyn cefnogi’r plentyn cyfan.  Rhaid blaenoriaethu adnoddau ym mhob ysgol, ac mae system fel hon, sy’n darparu ystod eang o ddata ‘byw’, yn galluogi arweinwyr i uchafu’r cyfle ar gyfer pob plentyn, fel ei fod yn cael yr ymyrraeth sydd ei angen arno.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Gweledigaeth arweinwyr oedd datblygu system olrhain sy’n defnyddio ystod eang o wybodaeth ar gyfer pob disgybl i sicrhau cymorth craff a thargedig ar gyfer pob disgybl unigol.  Mae’r system yn cynnwys rhagfynegiadau ar ddiwedd cyfnod allweddol, targedau ar gyfer pob disgybl i godi dyheadau, yn ogystal â chanlyniadau’r arolwg lles ar-lein i ddarparu trosolwg addysgiadol o les a safonau.  Mae’r trosolwg hwn yn ymgorffori oedrannau darllen a chyfraddau presenoldeb disgyblion.  Mae athrawon yn cyfrannu at y system gan rannu gwybodaeth yn rheolaidd am gynnydd academaidd ac agwedd pob disgybl at ddysgu ar raddfa 4 pwynt.  Yn ddelfrydol, dylai fod cysylltiad clir rhwng llwyddiant academaidd ac agwedd gadarnhaol at ddysgu.  Mae’r data olrhain hwn wedi’i godio â lliw yn erbyn y wybodaeth allweddol arall a ddelir am y plentyn i helpu staff i edrych yn gyfannol ar gynnydd pob disgybl, a nodi union natur unrhyw rwystrau rhag dysgu neu les. 

 
Mae staff yn defnyddio’r wybodaeth o’r system hon yn rhagweithiol i ddarparu cymorth a her deilwredig.  Er enghraifft, mae’r system yn galluogi’r ysgol i greu trosolygon effeithiol ‘Disgybl ar Dudalen’ ar gyfer pob disgybl, ac wedyn, defnyddir y rhain fel rhan o gyfarfodydd Gwella Cyflawniad a Chynnydd (RAP).  Yn ystod y cyfarfodydd hyn, mae tua 15-20 o gydweithwyr, gan gynnwys staff addysgu a staff nad ydynt yn addysgu, fel cynorthwywyr addysgu a’r cydlynydd gyrfaoedd, yn defnyddio’r olrhain byw i drafod dim mwy na phedwar o ddisgyblion Blwyddyn 9, 10 a 11.  Ar y cyd â gwybodaeth am les, mae’r dull hwn yn galluogi staff i gytuno ar ymyrraeth benodol ar gyfer disgyblion penodol, gydag arwyddair clir, sef ‘mae un maint yn gweddu i bawb’. 
 
Mae’r ymyriadau o’r system hon yn amrywio o gymorth â llythrennedd / rhifedd i grwpiau bach neu unigolion i ymyriadau lles teilwredig, gan gynnwys grwpiau mentora ac ymglymiad asiantaethau allanol, pan fydd angen.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi cyfrannu at welliant mewn deilliannau academaidd ar gyfer myfyrwyr, a synnwyr gwell o les i lawer.

 
Roedd deilliannau’r ysgol yn 2019, ar gyfer y rhan fwyaf o ddangosyddion, uwchlaw disgwyliadau wedi eu modelu ac mae’r ysgol yn parhau i gau’r bwlch ar gyfer myfyrwyr sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim neu sydd ag anghenion dysgu ychwanegol yn effeithiol.  Un o’r ffactorau allweddol sy’n cyfrannu at y llwyddiant hwn, sy’n gydnaws â dysgu ac addysgu effeithiol a chymorth targedig, yw’r hyder sylweddol mewn olrhain cyfannol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae gan Ysgol Pentrehafod berthnasoedd ysgol i ysgol sefydledig â thair ysgol uwchradd arall yn Abertawe.  Mae gan yr ysgol gysylltiadau cadarn â saith ysgol gynradd bartner hefyd.  Mae gweithgor llais y myfyrwyr ar draws sectorau, ac amrywiad o’r system olrhain ar draws y clwstwr.  Mae’r ysgol wedi rhannu ei systemau soffistigedig â’r rhan fwyaf o’r sefydliadau hyn, ac yn ehangach.  Yn fwyaf diweddar, mae ysgol yng Nghanolbarth Cymru yn defnyddio model Gwella Cyflawniad a Chynnydd Pentrehafod fel cyfrwng ar gyfer targedu llwyddiant myfyrwyr unigol. 

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Sefydlwyd Coleg Caerdydd a’r Fro ym mis Awst 2011 ar ôl uno Coleg y Barri a Choleg Glan Hafren.  Mae’n darparu addysg bellach mewn wyth lleoliad rhwng Trowbridge yn Nwyrain Caerdydd a’r Rhws ym Mro Morgannwg.  Agorwyd campws y coleg yng nghanol dinas Caerdydd ym mis Medi 2015 a  chafodd ei ymestyn yn 2018.

Mae tua 9,000 o ddysgwyr yn mynychu’r coleg, y mae tua 5,000 ohonynt yn astudio cyrsiau addysg bellach amser llawn.  Mae 69% o’r prif gymwysterau sy’n cael eu hastudio gan ddysgwyr yn y coleg yn rhai galwedigaethol, a 31% yn rhai academaidd.  Mae cyrsiau’r coleg yn amrywio o lefel mynediad i lefel 5, ac mae ei ddarpariaeth yn cwmpasu bron pob un o’r meysydd sector pwnc.  Y meysydd sy’n cyfrif am gyfran fwyaf y ddarpariaeth yw’r celfyddydau, y cyfryngau a chyhoeddi; iechyd, gwasanaethau cyhoeddus a gofal; a gwyddoniaeth a mathemateg.

Mae Coleg Caerdydd a’r Fro yn gwasanaethu rhanbarth amrywiol sy’n cynnwys ardaloedd ag ynddynt amddifadedd sylweddol.  Mae lleiafrif o ddysgwyr yn byw yn rhai o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru, fel y nodwyd gan Fynegai Amddifadedd Lluosog Cymru.  Nid yw tri deg y cant o ddysgwyr y coleg yn siarad Saesneg fel eu mamiaith.  Mae tua 30% o boblogaeth y coleg yn ddysgwyr du, Asiaidd neu ethnig lleiafrifol.

Ar gyfer addysg bellach, mae gan y coleg drosiant blynyddol o £56 miliwn, ac mae’n cyflogi dros 600 o staff.  Mae’r coleg ei hun yn rhan o Grŵp ehangach Coleg Caerdydd a’r Fro sy’n cynnwys darparwyr mawr dysgu yn y gwaith.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae’r astudiaeth achos hon yn ymwneud â maes arolygu lles ac agweddau at ddysgu.  Mae’r coleg wedi canolbwyntio ar ymgorffori addysg yn gysylltiedig â gwaith, sy’n gysylltiedig â chyflogwr mewn cyrsiau galwedigaethol.  Caiff yr holl ddysgwyr galwedigaethol gyfle i gymryd rhan mewn gweithgareddau ‘go iawn, nid realistig yn unig’, sydd wedi eu cysylltu’n ffurfiol â’u rhaglenni astudio.  Mae’r coleg hefyd yn cynnig rhaglen o weithgareddau cyfoethogi sydd wedi’i chynllunio’n benodol i ganolbwyntio ar barodrwydd i weithio.  Mae hyn yn helpu dysgwyr i ddatblygu medrau personol, cyflogadwyedd ac arwain gwerthfawr yn ystod eu cyfnod yn y coleg.

Mae’r coleg yn ymfalchïo mewn bod yn ‘beiriant medrau’.  Mae ei raglenni cwricwlwm a chyfoethogi yn canolbwyntio ar ddatblygu pobl fedrus a chyflogadwy.  Mae partneriaethau agos â chyflogwyr allweddol yn helpu nodi’r angen i ddysgwyr gael medrau trosglwyddadwy meddal sy’n eu paratoi yn dda ar gyfer bywyd fel rhan o weithlu sy’n esblygu’n barhaus.  Mae medrau o’r fath yn galluogi cyn-ddysgwyr i ffynnu wrth iddynt wynebu’r heriau mewn economi fyd-eang, sy’n newid yn gyflym.  Ers ffurfio’r coleg yn 2011, rhoddwyd pwyslais dygn ar sicrhau ei fod yn ymateb i anghenion cymunedau lleol, ac yn pontio’r bwlch o ran symudedd cymdeithasol.  Mae’r coleg yn gwasanaethu ardal sy’n mynd trwy newid sylweddol, gydag un o’r poblogaethau sy’n tyfu gyflymaf yn y DU, ac mae’n profi cynnydd sylweddol mewn busnes a gweithgarwch diwydiannol.  Mae hyn i gyd yn cyfrannu at yr angen am gynnig medrau cryf, gwybodus ac ymatebol i gynhyrchu carfan o ddoniau cyflogadwy ar gyfer y rhanbarth dinesig.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Mae bron pob un o’r dysgwyr galwedigaethol yn gweithio ar ‘friffiau byw’, yn cynhyrchu gwaith ar gyfer sefydliadau real, yn unol â therfynau amser diwydiant.  Prosiectau wedi eu cytuno rhwng cyflogwyr partner a meysydd y cwricwlwm yw briffiau byw, fel rhan o fyrddau cyflogwyr rheolaidd.  Defnyddir y byrddau hyn i gysylltu cwricwlwm y coleg ag anghenion cyflogwyr lleol.  Mae enghreifftiau o friffiau byw yn cynnwys dysgwyr ym maes lletygarwch ac arlwyo yn gweithio ochr yn ochr â chogyddion proffesiynol a gydnabyddir yn rhyngwladol mewn digwyddiadau cymdeithasol ac elusennol.  Mae dysgwyr creadigol yn gweithio gefn llwyfan ar gyfer cyngherddau ar raddfa fawr, yn dylunio arddangosfeydd ar gyfer theatr y ddinas ac yn trefnu digwyddiadau ar gyfer CADW.  Yn 2017-2018, fe wnaeth dysgwyr helpu trefnu a chynnal ciniawau tysteb ar gyfer dau o gyn-gapteiniaid tîm rygbi Cymru.  Mae digwyddiadau eraill wedi cynnwys dysgwyr ffasiwn yn lansio eu casgliad dillad haf mewn marchnad fasnachol dan do.  Mae’r coleg wedi sefydlu siop dros dro hefyd i helpu dysgwyr sydd â diddordeb mewn hunangyflogaeth ac entrepreneuriaeth, i feithrin eu medrau tra’n dilyn eu huchelgeisiau.

Mae llawer o ddysgwyr yn cymryd rhan mewn gweithgareddau menter a chyfoethogi sy’n eu helpu i ddatblygu eu set medrau a’u gwerthfawrogiad o entrepreneuriaeth fel dewis gyrfa hyfyw.  Mae’r coleg yn hyrwyddo ei frand BEPIC i annog dysgwyr i ‘fod yn gyflogadwy, yn bwrpasol, yn ysbrydoledig, ac yn cael eu herio’.  I’r perwyl hwn, mae timau swyddogion cyflogaeth a dilyniant BEPIC, ynghyd â staff sy’n gyfrifol am gyfoethogi ac entrepreneuriaeth, wedi gweithio i gynorthwyo dysgwyr i gyfranogi’n drawsgwricwlaidd mewn amrywiaeth o weithgareddau allanol.  Er enghraifft, cynhaliodd dysgwyr ddigwyddiadau yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn 2017-2018, fe wnaethant gynnal sesiynau adrodd storïau dwyieithog, cymryd rhan mewn her robot, rhoi triniaethau harddwch a chefnogi her feicio’r coleg.  Bu dysgwyr yn cymryd rhan mewn cynhyrchu ffilm fer o’r enw ‘Edgar’s Hair’, a ddarlledwyd ar deledu BBC Wales ym mis Medi 2018. 

Caiff dysgwyr eu hyfforddi ochr yn ochr ag aelodau staff y coleg fel ‘arweinwyr digidol’, gan eu galluogi i gyflwyno hyfforddiant a chymorth i gyfoedion a staff mewn defnyddio amrywiaeth o becynnau meddalwedd a thechnoleg addysgol newydd.  Mae’r arweinwyr digidol hyn wedi helpu rheolwyr y coleg i ddatblygu eu dealltwriaeth o ddysgu sy’n cael ei wella gan dechnoleg, ac wedi cynnal sesiynau rhagflas ar gyfer ysgolion.

Mae’r coleg yn gweithio mewn partneriaeth â chyflogwyr, trwy ei raglen bod yn barod am yrfa, lle mae dysgwyr yn gweithio gyda sawl sefydliad uchel eu parch.  Mae’r rhaglen hon yn chwalu rhwystrau ac yn galluogi pobl ifanc i sefydlu perthnasoedd busnes, gan greu rhwydwaith o gyfleoedd i gynorthwyo eu dilyniant yn y dyfodol.  Roedd gan bron bob un o’r dysgwyr a gymerodd ran yn 2017-2018 fentoriaid busnes, ac aeth pob un ohonynt ymlaen i astudio ymhellach mewn coleg, prifysgol neu fel rhan o brentisiaeth. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r profiad a gaiff dysgwyr yn y coleg yn eu helpu i ddatblygu medrau gwaith ac ymddygiadau hynod effeithiol.  Maent yn meithrin medrau datrys problemau cryf yn gysylltiedig â gwaith, ac yn magu hyder a gwydnwch, y mae pob un ohonynt yn eu cynorthwyo yn eu dilyniant i gyflogaeth.  Mae ymgysylltiad dysgwyr â chystadlaethau medrau galwedigaethol cenedlaethol yn uchel iawn.  Caiff hyn effeithiau cadarnhaol ar eu dyheadau ar gyfer y dyfodol, ac mae data’r coleg ei hun ar gyrchfannau dysgwyr yn dangos tuedd ar i fyny yng nghyfran y dysgwyr sy’n symud ymlaen i astudio ymhellach neu i waith.

Mae’r dyfyniad hwn gan un dysgwr yn egluro’r effaith y mae dull y coleg wedi’i gael arni:

Dechreuodd fy nhaith Barod am Yrfa y llynedd.  Rydw i wedi datblygu cymaint fel mod i’n gwbl wahanol i’r unigolyn llai hyderus oeddwn i cyn i mi ymuno â’r rhaglen.  Mae Barod am Yrfa wedi rhoi cyfle gwych i mi ddatblygu fy hun i fod yn unigolyn proffesiynol, annibynnol a hunangymhellol, sydd â’r hyder i ddisgleirio go iawn yn y gweithle.  Rydw i wedi cael cyfle i gael profiad gwaith mewn banc corfforaethol yn Llundain, yn ogystal â llawer o gyfleoedd i ymweld â busnesau ar hyd a lled ardal Caerdydd i rwydweithio go iawn â’r cwmnïau sy’n berthnasol i mi.  Rydw i’n falch o’r cynnydd rydw i wedi’i wneud â Barod am Yrfa, a byddwn i’n annog unrhyw un sydd eisiau gwella ei hun i ymuno â rhaglen Barod am Yrfa.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae’r coleg a’i bartneriaid yn gwasanaethu tair ardal awdurdod lleol Sir y Fflint, Wrecsam a Sir Ddinbych, sydd â chyfanswm poblogaeth o bron i 400,000.  Maent yn gweithio mewn partneriaeth â thros 1,100 o gyflogwyr o bob maint ar draws y rhanbarth, gan gynnwys Airbus a Chyngor Sir y Fflint.  Mae tua 1,600 o ddysgwyr yn cwblhau fframweithiau prentisiaeth bob blwyddyn.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae cynllun strategol y darparwr yn alinio darpariaeth ag anghenion cyflogwyr, datblygiad economaidd rhanbarthol a’r cynnydd yn nifer y prentisiaethau uwch a phrentisiaethau gradd.  Mae gan uwch arweinwyr gysylltiadau cryf iawn â chyflogwyr a grwpiau strategol allweddol.  Mae hyn yn galluogi’r darparwr i ddatblygu darpariaeth deilwredig, ymatebol, sy’n diwallu anghenion cyflogwyr ac sydd â rôl strategol werthfawr yn yr economi ranbarthol.

Datblygwyd strategaeth y darparwr i adeiladu ar eu trefniadau llwyddiannus presennol ar gyfer ymgysylltu â chyflogwyr.  Y nod clir oedd cryfhau trefniadau presennol i wneud yn siŵr fod hyfforddiant yn gweddu’n agos i anghenion unigol cyflogwyr.  Mae strategaeth y darparwr, sydd wedi’i diffinio’n glir, wedi cael ei datblygu a’i chryfhau dros gyfnod.  O ganlyniad, caiff ei defnyddio’n gyson ar draws y sefydliad gan bob un o’r staff.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Nodwedd ragorol o’r darparwr yw’r ffordd y mae’n ymgysylltu â chyflogwyr.  Un o amcanion strategol allweddol y darparwr yw diwallu anghenion unigol y darparwr yn awr ac yn y dyfodol, o dan ymbarél ‘dysgu wedi’i arwain gan y cyflogwr’.  Mae’r darparwr yn aelod gweithgar o’r economi ranbarthol, ac mae’n gweithio’n hynod effeithiol i ymgysylltu â chyflogwyr o bob math a maint, o ficrofusnesau i sefydliadau rhyngwladol mawr.  Mae’r darparwr wedi datblygu a sefydlu partneriaethau hirbarhaus a hynod fuddiol, sy’n rhoi mwy o gyfleoedd i ddysgwyr, ac yn cynorthwyo twf economaidd yn y rhanbarth.

Mae aseswyr a thiwtoriaid y darparwr yn gweithio’n agos iawn ac yn hynod effeithiol â busnesau i ddatblygu dealltwriaeth glir o anghenion hyfforddi eu staff.  Mae staff y darparwr yn gweddu anghenion hyfforddi unigol eu dysgwyr yn ofalus i weithgareddau a phrofiadau ychwanegol teilwredig sy’n ymestyn eu profiadau hyfforddi ymhellach.  Er enghraifft, mae dysgwyr mewn un cwmni yn elwa ar hyfforddiant roboteg teilwredig ac mae dysgwyr mewn cwmni arall yn cael amser ychwanegol ar gyfer dosbarthiadau Cymraeg i ddiwallu anghenion eu busnes.  Yn y sector gofal, mae dysgwyr yn elwa ar weithdai arbenigol ychwanegol i gefnogi eu rolau swydd.

Mae aseswyr yng Ngholeg Cambria yn cynnal isafswm o ddeuddydd o leoliadau diwydiannol buddiol iawn, bob blwyddyn, i sicrhau bod eu medrau galwedigaethol proffesiynol yn gyfoes, a’u bod yn gyfarwydd ag arferion presennol a’r dechnoleg ddiweddaraf.  Mae hyn yn eu helpu i gynnal lefelau uchel o hygrededd proffesiynol yn eu sector.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

O ganlyniad i strategaeth ac ymagwedd y darparwr, mae dysgwyr wedi datblygu lefelau cynyddol o gymhelliant, gan ddatblygu ystod ehangach o fedrau a gwybodaeth a chael eu hyfforddi i safon uwch.  Mae cyfraddau boddhad cyflogwyr wedi cynyddu’n sylweddol gan fod anghenion hyfforddi eu staff unigol yn cael eu diwallu’n agos.  Mae’r strategaeth hon a’r dull hwn wedi arwain at gynnydd yn nifer y dysgwyr a’r cyflogwyr sy’n cymryd rhan mewn hyfforddiant prentisiaeth, yn enwedig ar draws y sectorau peirianneg a gweithgynhyrchu, arweinyddiaeth a rheolaeth a gofal cymdeithasol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Sefydlwyd Coleg Chweched Dosbarth Catholig Dewi Sant ym 1987 gan Archesgobaeth Caerdydd.  Mae’n cynnig darpariaeth chweched dosbarth ar ei gampws yn ardal Penylan y ddinas.  Mae’r coleg yn cyflogi tua 130 o aelodau staff ac yn darparu ar gyfer tua 1,400 o ddysgwyr, y mae bron bob un ohonynt yn astudio ar sail amser llawn a rhwng 16 a 19 oed.

Mae’r coleg yn cynnig dewis o 30 cwrs Safon Uwch, ynghyd â chyrsiau galwedigaethol lefel 3 ar draws wyth pwnc.  Mae cyrsiau UG a Safon Uwch yn cyfrif am 64% o’r cofrestriadau yn y coleg, gyda chyrsiau galwedigaethol lefel 3 yn cyfrif am 23% o gofrestriadau.  Mae cyrsiau lefel 2 yn cyfrif am 10% o gofrestriadau ac mae cyrsiau lefel 1 yn cyfrif am 2% o gofrestriadau.  Y meysydd pwnc sydd â chyfran fwyaf y ddarpariaeth yw gwyddoniaeth a mathemateg; busnes, gweinyddu a’r gyfraith; y celfyddydau, y cyfryngau a chyhoeddi; a’r gwyddorau cymdeithasol.

Mae’r coleg yn recriwtio dysgwyr o amrywiaeth eang o ysgolion, gan gynnwys pedair ysgol uwchradd Gatholig bartner.  Mae dysgwyr o amrywiaeth fawr o gefndiroedd economaidd gymdeithasol, ethnig a chrefyddol yn mynychu’r coleg.  Mae 34 y cant o ddysgwyr yn byw yn rhai o ardaloedd mwyaf difreintiedig Cymru fel y’u diffinnir gan gwintel cyntaf mynegai amddifadedd lluosog Cymru.  Mae 26 y cant o’r dysgwyr yn byw yn ardaloedd lleiaf difreintiedig Cymru.  Mae 36 y cant o boblogaeth y coleg o gefndir du, Asiaidd neu leiafrif ethnig.  Mae 39 y cant o ddysgwyr y coleg yn dilyn y ffydd Gatholig.

Mae’r corff llywodraethol yn gweithio ar gynnig i ddiddymu’r coleg fel sefydliad addysg bellach dynodedig a’i ailgyfansoddi ar ffurf ysgol wirfoddol a gynorthwyir, yn ôl rheoliadau ysgolion, o dan reolaeth Cyngor Dinas Caerdydd.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae’r astudiaeth achos hon yn gysylltiedig â maes arolygu 5 y fframwaith arolygu cyffredin ac mae’n disgrifio gwaith dysgu proffesiynol y coleg i wella addysgu trwy bwyslais ar arsylwi, hunanfyfyrdod dwys, anogaeth a chydweithredu.  Mae’r ymagwedd hon wedi meithrin diwylliant lle mae’r staff yn anelu at ragoriaeth ac yn ymhél yn gadarnhaol â gweithgareddau i wella ansawdd eu haddysgu er mwyn helpu dysgwyr i gyrraedd eu llawn botensial.

Yn 2017, cyflwynodd Coleg Dewi Sant strategaeth bedair blynedd i wella ansawdd dysgu ac addysgu, yn rhan o fynd ar drywydd rhagoriaeth.  Yn rhan o’r strategaeth hon, mae ymagwedd estynedig at werthuso dysgu ac addysgu.  Cyn y cyfnod hwn, roedd trefniadau arsylwi gwersi’r coleg yn cynnwys arsylwadau gwersi traddodiadol.  Fe’u cyflawnwyd gan uwch-arweinwyr ac arweinwyr canol a roddodd adborth ac arweiniad i staff addysgu er mwyn datblygu cynlluniau gweithredu personol i fynd i’r afael â meysydd i’w datblygu a rhannu arfer dda.  Er bod yr ymagwedd hon yn cydnabod cryfderau athrawon a’u meysydd i’w datblygu yn effeithiol, nododd y coleg fod angen i athrawon fod yn fwy myfyriol yn eu hymarfer, er mwyn ysgogi gwelliannau parhaus.  Arweiniodd hyn at ddefnyddio technoleg fideo i ffilmio gwersi.  Mae aelodau staff yn defnyddio’r dechnoleg hon i hwyluso ymagwedd anogol at ddatblygiad proffesiynol.  Mae arweinwyr ac athrawon yn defnyddio recordiadau i ysgogi deialog broffesiynol am ddysgu ac addysgu.  Yn ogystal â dal y recordiadau hyn, mae arsyllfa dysgu’r coleg ar lwyfan digidol yn cynnig mynediad at adnoddau datblygu dysgu ac addysgu perthnasol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Mae strategaeth dysgu proffesiynol Coleg Chweched Dosbarth Dewi Sant yn cynnwys amrywiaeth gynhwysfawr o fesurau i wella ansawdd dysgu ac addysgu ar draws ei ddarpariaeth:

  • Ffocws ar chwe egwyddor allweddol dysgu ac addysgu hynod effeithiol.  Mae’r chwe egwyddor hyn, sef herio, esbonio, modelu, ymarfer, adborth a holi yn rhoi’r sylfeini ar gyfer gwaith datblygu proffesiynol yn ystod y flwyddyn.  Caiff athrawon eu hannog i fabwysiadu ac archwilio’r egwyddorion hyn o fewn eu gwersi.  Mae staff yn defnyddio sesiynau datblygiad proffesiynol ac amser mewn cyfarfodydd meysydd dysgu i ledaenu a rhannu arfer orau. Mae arweinwyr wedi cysoni trefniadau arsylwi dysgu ac addysgu’r coleg â’r chwe egwyddor ac wedi sicrhau bod ffocws cryf ar y cynnydd a wna dysgwyr.  Gall athrawon ddewis p’un a yw arsylwadau yn rhai traddodiadol neu’n cael eu ffilmio.
  • Mae defnyddio technoleg fideo i recordio gwersi yn galluogi athrawon i adolygu a myfyrio ar ansawdd y dysgu ac addysgu yn eu gwersi.  Mae’n hwyluso dadansoddi a deialog proffesiynol gwerthfawr rhwng athrawon ac yn eu galluogi i ddadansoddi agweddau penodol ar weithgarwch dysgwyr ac addysgu yn ofalus.  Mae hyn yn galluogi athrawon i wneud addasiadau buddiol i’w hymarfer, gan roi hyder iddynt yn eu cynllunio a’u cyflwyno.  Gyda chytundeb athrawon, mae arweinwyr yn defnyddio recordiadau i safoni’r broses arsylwi gwersi.
  • Gall athrawon arsylwi gwersi’u cymheiriaid gan ddefnyddio ystafell bwrpasol â drych rhannol dryloyw i arsylwi addysgu.  Gyda chaniatâd pawb sy’n gysylltiedig, gan gynnwys y dysgwyr, mae hyn yn rhoi cyfle gwerthfawr i athrawon ac arweinwyr arsylwi a thrafod y dysgu a’r addysgu, gan sicrhau bod cyn lleied o darfu â phosibl ar wersi.  Mae dyfais gyfathrebu sain hefyd yn galluogi’r athro i gael hyfforddiant amser real.  Mae’r adborth hwn yn y fan a’r lle yn galluogi athrawon i archwilio effeithiolrwydd strategaethau gwahanol wrth i’r wers fynd yn ei blaen.
  • Mae Arsyllfa Dysgu’r coleg yn darparu adnoddau datblygu ac arweiniad ar y chwe egwyddor.  Llwyfan ar-lein pwrpasol yw hwn ar gyfer cefnogi athrawon y coleg.  Mae darnau fideo a deunyddiau ymchwil perthnasol, parhaus, ar gael drwy’r llwyfan hwn, y mae uwch arweinwyr yn sicrhau ei ansawdd.  Daw darnau fideo o strategaethau dysgu ac addysgu effeithiol, yn cwmpasu’r chwe egwyddor, o sefydliadau eraill ac o’r coleg ei hun.  Mae’r arsyllfa dysgu yn adnodd cydweithredol ac yn ffordd effeithiol o rannu a dathlu arfer dda.
  • Mae cynhadledd dysgu ac addysgu flynyddol i fyfyrwyr yn helpu arweinwyr i fesur effaith strategaeth dysgu ac addysgu’r coleg yn erbyn targedau datganedig, yn ogystal â darparu gwybodaeth feincnodi ar draws y coleg cyfan ar gyfer strategaethau dysgu ac addysgu penodol.  Caiff y gynhadledd ei harwain gan gyfarwyddwyr addysgu, dysgu ac asesu’r coleg, ac mae’n cynnwys dysgwyr sy’n cynrychioli pob cwrs yn y coleg.  Fel rhan o’r gynhadledd, mae dysgwyr yn ymateb i gwestiynau caeedig am eu profiadau dysgu ac addysgu.  Caiff y canlyniadau eu casglu a’u cyflwyno i ddysgwyr ar unwaith.  Mae arweinwyr yn defnyddio’r drafodaeth ddilynol werthfawr i archwilio unrhyw faterion sy’n codi.  Mae arweinwyr yn defnyddio deilliannau’r gynhadledd flynyddol i ddylanwadu ar flaenoriaethau datblygiad proffesiynol y coleg.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae ymagwedd arloesol y coleg at wella dysgu ac addysgu wedi sicrhau gwelliannau cadarnhaol i athrawon a dysgwyr.  Mae’r strategaeth wedi ennyn sylw athrawon yn llwyddiannus, gan gynyddu brwdfrydedd a deialog broffesiynol ddyfnach am ddysgu ac addysgu o fewn timau cyrsiau ac ar draws disgyblaethau pwnc.  Mae athrawon wedi dod yn fwy myfyriol a hunanwerthusol.

Mae adborth o arsylwadau dysgu ac addysgu’n dangos tystiolaeth o welliant yn ansawdd y dysgu ac addysgu yn y coleg, ynghyd â gwelliant yn y cynnydd a wna dysgwyr mewn gwersi.  Mae deilliannau dysgwyr wedi gwella ers cyflwyno’r strategaeth.  Yn benodol, mae dysgwyr yn cyflawni graddau cadarn iawn ar gyfer cyrsiau safon uwch a galwedigaethol lefel 3.

Mae boddhad dysgwyr â dysgu ac addysgu wedi gwella’n gyson ers cyflwyno’r strategaeth.  Er enghraifft, yn 2018-2019, dywedodd 93% o ddysgwyr eu bod wedi cael adborth defnyddiol gan athrawon ar sut i wella’u gwaith.

Mae gwariant ar brynu datblygiad proffesiynol ynghylch dysgu ac addysgu o’r tu allan wedi gostwng.  Mae arsyllfa dysgu’r coleg wedi hwyluso ymagwedd gydweithredol ymhlith athrawon a, thrwyddi, gellir rhannu arfer dda.  Mae wedi darparu adnodd pwrpasol, hynod briodol ac effeithiol ar gyfer datblygiad proffesiynol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Sefydlwyd Coleg Chweched Dosbarth Catholig Dewi Sant ym 1987 gan Archesgobaeth Caerdydd.  Mae’n cynnig darpariaeth chweched dosbarth ar ei gampws yn ardal Penylan y ddinas.  Mae’r coleg yn cyflogi tua 130 o aelodau staff ac yn darparu ar gyfer tua 1,400 o ddysgwyr, y mae bron bob un ohonynt yn astudio ar sail amser llawn a rhwng 16 a 19 oed.

Mae’r coleg yn cynnig dewis o 30 cwrs Safon Uwch, ynghyd â chyrsiau galwedigaethol lefel 3 ar draws wyth pwnc.  Mae cyrsiau UG a Safon Uwch yn cyfrif am 64% o’r cofrestriadau yn y coleg, gyda chyrsiau galwedigaethol lefel 3 yn cyfrif am 23% o gofrestriadau.  Mae cyrsiau lefel 2 yn cyfrif am 10% o gofrestriadau ac mae cyrsiau lefel 1 yn cyfrif am 2% o gofrestriadau.  Y meysydd pwnc sydd â chyfran fwyaf y ddarpariaeth yw gwyddoniaeth a mathemateg; busnes, gweinyddu a’r gyfraith; y celfyddydau, y cyfryngau a chyhoeddi; a’r gwyddorau cymdeithasol.

Mae’r coleg yn recriwtio dysgwyr o amrywiaeth eang o ysgolion, gan gynnwys pedair ysgol uwchradd Gatholig bartner.  Mae dysgwyr o amrywiaeth fawr o gefndiroedd economaidd gymdeithasol, ethnig a chrefyddol yn mynychu’r coleg.  Mae 34 y cant o ddysgwyr yn byw yn rhai o ardaloedd mwyaf difreintiedig Cymru fel y’u diffinnir gan gwintel cyntaf mynegai amddifadedd lluosog Cymru.  Mae 26 y cant o’r dysgwyr yn byw yn ardaloedd lleiaf difreintiedig Cymru.  Mae 36 y cant o boblogaeth y coleg o gefndir du, Asiaidd neu leiafrif ethnig.  Mae 39 y cant o ddysgwyr y coleg yn dilyn y ffydd Gatholig.

Mae’r corff llywodraethol yn gweithio ar gynnig i ddiddymu’r coleg fel sefydliad addysg bellach dynodedig a’i ailgyfansoddi ar ffurf ysgol wirfoddol a gynorthwyir, yn ôl rheoliadau ysgolion, o dan reolaeth Cyngor Dinas Caerdydd.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer sy’n arwain y sector

Mae’r astudiaeth achos hon yn gysylltiedig â maes arolygu 5.1 y fframwaith arolygu cyffredin, sef ‘ansawdd ac effeithiolrwydd arweinwyr a rheolwyr, gan gynnwys y corff llywodraethol’.  Trwy ddefnyddio methodoleg yr arweinydd gwas, mae arweinwyr y coleg wedi datblygu timau hynod effeithiol ac ymgysylltiedig o staff sy’n cydweithio i sicrhau deilliannau eithriadol gan ddysgwyr.  Mae’r dull arweinyddiaeth gefnogol hwn yn modelu ac yn hyrwyddo gwerthoedd ac ymddygiadau proffesiynol sydd wedi arwain at welliannau ar draws y coleg cyfan, gan gynnwys cydweithredu cadarn rhwng aelodau staff.

Rhoddwyd pwyslais sylweddol ar wella deilliannau i ddysgwyr ar draws ysgolion a cholegau.  Gellir a dylid cyflawni perfformiad uchel, cynaliadwy, trwy fabwysiadu dull sy’n hyrwyddo lles pawb yng nghymuned y coleg.  Mae model arweinyddiaeth gwas, gyda’i botensial i gyd-fynd â diwinyddiaeth Gristionogol ac ethos cynhwysol, cefnogol, yn galluogi’r coleg i wireddu’r uchelgais hwn.  Mae’r model yn caniatáu am integreiddio ymagweddau at ofal bugeiliol dysgwyr a staff o fewn fframwaith arweinyddiaeth sy’n berthnasol i’r coleg cyfan.  O ganlyniad, mae cyd-gymorth a chyflawni rhagoriaeth wedi dod yn ffocws i gymuned gyfan y coleg.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer sy’n arwain y sector

Mae model arweinyddiaeth gwas yn mynnu mai’r arweinydd yw’r un sy’n dod i wasanaethu eraill.  Mae’n fodel radical.  Mae ymagwedd y coleg ei hun yn seiliedig ar dair egwyddor.  Yn gyntaf, ymrwymiad i les pawb.  Yn wahanol i ‘les y mwyafrif’, mae lles pawb yn pwysleisio urddas a hawliau pob un.  Yn ail, ystyrir pob pob person o’r un gwerth ac, o ganlyniad, rôl yr arweinydd yw gwasanaethu eraill.  Yn drydydd, mae pracsis, sef pan fydd arweinwyr yn myfyrio ar eu gweithredoedd er mwyn gwneud y mwyaf o weithredoedd yn y dyfodol er lles pawb.

Trwy ddefnyddio egwyddorion arweinyddiaeth gwas, datblygodd y coleg ei fodel arweinyddiaeth i integreiddio diwinyddiaeth â’r medrau y mae ar arweinwyr gwas eu hangen, ac ymddygiadau craidd y coleg.  Mae’r medrau cysylltiedig yn cynnwys: gwrando, ymwybyddiaeth, empathi, rhagwelediad, cysyniadoli, darbwyllo, iacháu, stiwardiaeth, a meithrin cymuned.  Mae datblygu’r medrau hyn ac ymrwymiad i dwf pobl yn ganolog i raglen hyfforddi arweinyddiaeth gwas y coleg.  Mae’r ymddygiadau yn deillio o athrawiaethau Jeswitaidd sy’n pwysleisio uchelgais i fod yn ddysgedig a doeth, chwilfrydig a gweithgar, huawdl a gonest, llawn ffydd a gobeithiol, tosturiol a chariadus, sylwgar a chraff, a bwriadol a phroffwydol.  Mae hunanfyfyrio mynych gan arweinwyr yn rhan hanfodol o ymagwedd ddynamig ac esblygol y coleg at arweinyddiaeth.  Mae hyn yn cynnwys cydnabod a mynd i’r afael â’r methiannau sydd ynghlwm wrth unrhyw ymdrech ddynol, a’u maddau.

Yn ddiweddar, mae uwch arweinwyr wedi ymestyn y rhaglen hyfforddiant ar arweinyddiaeth gwas i ddysgwyr y coleg.  Mae dysgwyr yn gallu gweithio ochr yn ochr â staff addysgu a gwasanaethau proffesiynol i ddatblygu’r medrau sy’n angenrheidiol ar gyfer arweinyddiaeth gwas lwyddiannus.  Caiff dysgwyr sy’n awyddus i wasanaethu ar y cyngor myfyrwyr neu arwain grwpiau neu weithgareddau o fewn y coleg eu croesawu i’r rhaglen.

Mae arweinwyr yn annog cymuned ac ethos trwy ddiwrnodau datblygu cymunedol i’r staff, rhaglenni lles staff a thrwy raglen addysg fyfyriol bwrpasol y coleg i ddysgwyr.  Yr un yw’r ymddygiadau yn y model arweinyddiaeth â’r ymddygiadau sy’n uchelgais i ddysgwyr ac sy’n cael eu hyrwyddo yn y rhaglen addysg fyfyriol.  Mae’r rhinweddau clasurol yng ngynllun proffil Jeswitaidd y disgybl yn dylanwadu’n gryf ar yr ymddygiadau hyn.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae cymuned y coleg yn amrywiol iawn; mae tua hanner y dysgwyr yn ymuno o ysgolion Catholig, daw pumed o ddysgwyr o gefndir Mwslimaidd a daw eraill o amryw ffydd neu ddim ffydd.  Mae gan y coleg gyfran uchel o bobl ifanc o ardaloedd difreintiedig yn economaidd gymdeithasol a dyma’r coleg mwyaf amrywiol yn ethnig yng Nghymru.  Mae model arweinyddiaeth gwas a’i integreiddio â rhaglen gofal bugeiliol y coleg yn helpu pob rhanddeiliad i uno fel cymuned.

Mae arweinwyr ar bob lefel yn ystyried mai eu rôl yw cefnogi a hwyluso newid a gwelliant.  Mae’r ymagwedd gefnogol hon wedi annog timau ar draws y coleg i gymryd risgiau wedi’u rheoli a’u cydlynu.  Mae dulliau atebolrwydd yn cael eu cymhwyso’n llorweddol ar draws y sefydliad, yn hytrach nag o’r brig i lawr.  Mae hyn wedi arwain at fwy o arloesi gan aelodau staff, sydd wedi effeithio’n gadarnhaol ar brofiad y dysgwr.  Mae’r coleg wedi llwyddo i dderbyn amrywiaeth gynyddol o ddysgwyr newydd ochr yn ochr â gwelliant parhaus yn neilliannau dysgwyr, sy’n cynnwys cyflawni graddau rhagorol gan ddysgwyr a chyfraddau cwblhau llwyddiannnus.  Mae arolwg blynyddol y coleg ei hun o ddysgu ac addysgu yn dangos gwelliannau arwyddocaol yn amgyffredion dysgwyr o’r coleg, sy’n cydnabod arloesi gan athrawon. Mae model arweinyddiaeth gwas wedi sicrhau bod diwylliant o gydgymorth, risg wedi’i rheoli a gwelliant parhaus, sydd wedi gwreiddio ar draws y coleg ac a ddylai barhau hyd yn oed ar ôl i’r arweinwyr presennol symud ymlaen.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gatholig y Santes Fair yn awdurdod lleol Wrecsam.  Mae 395 o ddisgyblion ar y gofrestr, rhwng 3 ac 11 oed, gan gynnwys 42 o ddisgyblion sy’n mynychu’r dosbarth meithrin yn rhan-amser.  Mae’r ysgol yn trefnu disgyblion yn 14 dosbarth un oedran, a dau ddosbarth meithrin.  Mae tua 5% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim, sydd gryn dipyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 8% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Daw mwyafrif y disgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol ac mae tua hanner y disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.  Mae hyn gryn dipyn uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 6%.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ers tua thair blynedd, mae’r ysgol wedi cymryd rhan mewn nifer o brosiectau cydweithredol er mwyn paratoi ar gyfer y cwricwlwm newydd.  Gan ddefnyddio dull traddodiadol iawn, gwerthusodd y tîm arweinyddiaeth effaith y prosiectau, a chydnabod bod cyfle i wneud newidiadau radical i gynllunio a chyflwyno’r cwricwlwm.  Dangosodd ymarferion monitro ymgysylltiad a brwdfrydedd cynyddol pan roddwyd y rhyddid i ddisgyblion ddewis testunau neu themâu a phan oeddent yn cael eu haddysgu mewn grwpiau gallu cymysg.  Yr adborth hwn gan ddisgyblion oedd y sbardun ar gyfer newid sylweddol.

Roedd disgyblion y cyfnod sylfaen eisoes wedi bod yn cynllunio ‘Heriau Tsili’ , lle maent yn dewis pa mor anodd a heriol yw eu tasgau.  Datblygwyd hyn ymhellach i’w galluogi i ddewis y cyd-destun ar gyfer dysgu trwy’r testunau neu’r themâu o’u dewis nhw.

Yng nghyfnod allweddol 2, lle roedd cwricwlwm yn fwy ‘seiliedig ar bynciau’ ar waith, cydnabu’r tîm arweinyddiaeth fod angen cyflwyno newid dull yn unol ag addysgeg y cyfnod sylfaen, a’i reoli’n ofalus, gan gynnwys cefnogi datblygiad staff.  Roedd athrawon Blwyddyn 6 yn awyddus i dreialu cynllunio wedi’i arwain gan y plentyn yn eu dosbarthiadau eu hunain, a rhoddwyd y rhyddid iddynt arbrofi â chynllunio’r cwricwlwm a threfniadaeth dosbarth.  Fe wnaethant gysylltu’n agos â’r tîm arweinyddiaeth, a darparu cymorth a hyfforddiant parhaus i bob un o’r staff i gyflwyno’r arfer yn systematig.  Roedd pob un o’r staff yn falch â’r effaith ar les, ymgysylltiad a brwdfrydedd disgyblion a staff.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae’r ysgol wedi cydweithio i ddatblygu cwricwlwm arloesol a phersonoledig, sy’n arddel pedwar diben y cwricwlwm i Gymru, i ymgysylltu â phob un o’r disgyblion, ac ennyn eu brwdfrydedd, i fod yn ddysgwyr aeddfed, uchelgeisiol, medrus ac annibynnol.

  • I ddechrau, mae athrawon yn dewis testun neu thema eang, penagored, i sbarduno diddordebau’r disgyblion.
  • Wedyn, mae disgyblion yn gweithio’n unigol, gyda ‘phartneriaid siarad’ neu mewn grwpiau i gyflwyno’r hyn yr hoffent ei ddysgu amdano, fel defnyddio mapiau meddwl.
  • Mae athrawon yn coladu’r wybodaeth ac yn gweddu syniadau’r disgyblion i feysydd dysgu’r cwricwlwm gan ddefnyddio’r rhaglen astudio i sicrhau bod medrau’n cael eu cwmpasu’n briodol.
  • Wedyn, mae athrawon a disgyblion yn ffurfio cyfres o ‘Gwestiynau Mawr’ yn deillio o gynlluniau’r disgyblion, gan sicrhau bod dysgu yn wirioneddol a phwrpasol.  Roedd enghreifftiau da yn cynnwys ‘a fydd orang-wtaniaid wedi dod i ben erbyn fy mhen-blwydd yn 21 oed?’ a ‘pam rydym ni’n cael tywydd stormus?’ ac ‘a ddylem ni wahardd plastig yn yr ysgol?’  
  • Mae cylch cynllunio pob ‘Cwestiwn Mawr’ yn para am ryw ddwy neu dair wythnos yn dibynnu ar ddiddordebau’r disgyblion a’r ffordd y mae’r thema’n datblygu.
  • Mae athrawon yn cadw cofnod parhaus o fedrau trwy amlygu yn y rhaglenni astudio.  Mae hyn yn galluogi athrawon i olrhain ymdriniaeth, ac yn llywio dewisiadau thema yn y dyfodol, yn seiliedig ar un o bedwar diben y cwricwlwm.
  • Defnyddir y rhain i greu ‘heriau’/ ‘blychau heriau’, profiadau cyfannol dysgu wedi’u cydblethu’n ofalus â medrau llythrennedd, rhifedd a TGCh.
  • Mae athrawon yn manteisio ar bob cyfle i ddarparu dibenion a chyd-destunau go iawn ar gyfer dysgu, er enghraifft anfon negeseuon e-bost i gwmnïau o’u dewis eu hunain i’w darbwyllo i ddefnyddio olew palmwydd cynaliadwy yn eu cynhyrchion.
  • Mae disgyblion yn gweithio naill ai gyda’u ‘partner siarad’, mewn grwpiau neu yn annibynnol ar yr heriau.  Mae gan athrawon ddisgwyliadau uchel ac maent yn darparu adborth ‘byw’ effeithiol drwy gydol yr amser i gefnogi ac ymestyn y dysgu.
  • Gwneir defnydd effeithiol o strategaethau asesu ar gyfer dysgu, fel meini prawf llwyddiant wedi’u creu gan ddisgyblion, pecynnau cymorth, waliau gwaith, pwerau dysgu a pharthau i gefnogi annibyniaeth disgyblion.
  • Mae athrawon yn darparu rhestrau sillafu a geirfa lefel uwch ar gyfer pob ‘Cwestiwn Mawr’ i drwytho’r disgyblion mewn iaith gyfoethog er mwyn iddynt allu trafod ac ymgysylltu â’r testun ar y lefel uchaf.
  • Rhoddir pwyslais ar ddefnyddio gweithdai, ymwelwyr, ymweliadau (gan gynnwys ‘teithiau maes rhithwir’) i ymestyn dysgu’r disgyblion.
  • Yn aml, caiff disgyblion y rhyddid i ddewis sut i gwblhau heriau yn eu llyfrau gwaith, gan ddefnyddio amrywiaeth o apiau.
  • Gwneir defnydd helaeth o bortffolio ar-lein o brofiadau dysgu disgyblion ar draws yr ysgol.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae cynnwys y dysgwyr fel partneriaid allweddol mewn cynllunio wedi cael effaith sylweddol ar eu hunan-barch a’u brwdfrydedd.  Mae hyn wedi arwain at welliannau i les, cynnydd a safonau disgyblion.
  • Nid yw disgyblion yn ofni mentro, ac maent yn dyfalbarhau i herio eu hunain.  Mae hyn yn creu amgylchedd lle mae disgyblion yn barod i dderbyn y cyfrifoldeb i weithio’n galed, gwneud eu gorau a mentro heb ofni gwneud camgymeriad.
  • Mae tasgau cwbl gynhwysol yn sicrhau llwyddiant i bob un o’r dysgwyr, gan alluogi iddynt ragori ar eu lefelau disgwyliedig.
  • Mae profiadau cyfannol yn arfogi dysgwyr â medrau bywyd hanfodol.
  • Mae ystafelloedd dosbarth yn ferw o weithgarwch pwrpasol, lle mae dysgwyr yn defnyddio’r diwrnod ysgol hyblyg i benderfynu sut i drefnu eu hamser i gyflawni lefel uwch ac archwilio’n fanylach.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

  • Mae datblygiad staff mewnol wedi’i arwain gan dimau’r CDY (cynllun datblygu ysgol), arweinwyr ac athrawon unigol wedi rhannu arfer lwyddiannus ar draws pob dosbarth yn yr ysgol.
  • Mae ‘Arweinydd Addysgu a Dysgu’ yr ysgol wedi darparu cymorth a hyfforddiant ar gyfer athrawon yn ystod eu hamser cynllunio a pharatoi, yn gweithio ochr yn ochr â staff yn eu dosbarthiadau eu hunain yn modelu arfer effeithiol.  Mae hyn wedi darparu pecyn cymorth cynhwysfawr gan sicrhau arfer gyson ar draws yr ysgol gyfan.
  • Mae cyfarfodydd pontio clwstwr Blwyddyn 6/7 gyda’r ysgol uwchradd wedi cryfhau cysylltiadau â chydweithwyr.  Amlygodd y safonau uchel yn llyfrau disgyblion effaith y dull arloesol a’r cwricwlwm cyfoethog a ddarperir.  Arweiniodd hyn at ymweliadau â ffocws gan gydweithwyr uwchradd o’r adrannau mathemateg, Saesneg a gwyddoniaeth i arsylwi ar ddiwedd cyfnod allweddol 2.
  • Mae rhieni wedi cael eu cynnwys yn llawn yn y broses trwy weithdai gwybodaeth, diwrnodau ‘dod â’ch rhiant i’r ysgol’.
  • Mae llywodraethwyr wedi cael eu hysbysu trwy gyfarfodydd y cwricwlwm, teithiau dysgu, ymarferion monitro ‘gwrando ar ddysgwyr’ ac ymweliadau anffurfiol â’r ysgol.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Pencaerau ar gyrion Caerdydd.  Mae 273 o ddisgyblion 3-11 oed wedi eu cofrestru yn yr ysgol, gan gynnwys 60 o ddisgyblion sy’n mynychu’r dosbarth meithrin.  Mae naw dosbarth un oedran, gan gynnwys dau ddosbarth yn y meithrin.  Mae mwy na 40% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim ar gyfartaledd dros dair blynedd, sydd gryn dipyn yn uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol wedi nodi bod gan 18% o’r disgyblion anghenion dysgu ychwanegol.

Mae tua 78% o ddisgyblion o gefndiroedd ethnig gwyn Prydeinig, a 22% o ddisgyblion o grwpiau ethnig lleiafrifol amrywiol.  Nid yw unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn Ysgol Gynradd Pencaerau, ceir model sefydledig cryf o weithio mewn partneriaeth sy’n cyfoethogi’r ddarpariaeth ar gyfer yr holl ddisgyblion.  Mae’r rhain yn gwneud cyfraniad rhagorol at godi safonau yn yr ysgol.  Rhoddir pwyslais cryf ar les staff, ac yn ogystal â darparu gweithgareddau allgyrsiol cyfoethogi ar gyfer disgyblion, mae amrywiaeth o glybiau lles ar gael i staff.  Mae’r rhain yn cynnwys Tai Chi, dawnsio a chadw’n heini.  I gydnabod yr ymdrech ychwanegol mae’r ysgol yn ei gwneud o ran lles, mae wedi ennill gwobr Platinwm Buddsoddwyr mewn Pobl yn ddiweddar.  Hon yw’r unig ysgol gynradd yng Nghymru i ennill y wobr ar hyn o bryd.

Mae Ysgol Gynradd Pencaerau wedi meithrin perthnasoedd gweithio cryf fesul blwyddyn gyda rhieni a gofalwyr.  Bu ymglymiad rhieni yn ffactor allweddol, ac mae wedi cynnal effaith gadarnhaol ar agweddau at ddysgu a balchder yn yr ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

“Mae’r ysgol yn darparu amgylchedd heddychlon a chroesawgar ar gyfer yr holl ddisgyblion.  Mae’n gymuned eithriadol o hapus a gofalgar, y mae llawer o ddisgyblion yn ei hystyried yn ail gartref.”

Mae staff ymroddgar ac ymroddedig yn yr ysgol, sydd i gyd yn rhannu’r un egwyddorion ar gyfer datblygu hunan-barch disgyblion ac annog syniadau a meddwl dyheadol.  Ceir lefel uchel o agwedd ‘rhoi cynnig arni’ ac awydd i fentro o ran syniadau neu ddulliau newydd.  Mae hyn oherwydd bod pob un o’r staff yn rhan o’r cynllunio a’r trafodaethau am gysyniadau newydd, a gallant rannu meddyliau a syniadau yn agored, a nodi unrhyw betruster cyn eu rhoi ar waith.

Mae disgyblion yn rhan o’r broses hefyd, ac ymgynghorir â nhw yn rheolaidd.  Ystyrir eu syniadau a’u meddyliau wrth gynllunio gweithgareddau’r cwricwlwm a gweithgareddau allgyrsiol.  Er bod y broses hon yn mynd ymlaen trwy gydol y flwyddyn, mae’r ysgol yn cynnal Diwrnodau Arloesi ar wahân er mwyn i gymuned yr ysgol gyfan gymryd rhan yn y broses.

Mae gan ddisgyblion ymdeimlad gwych o falchder a pherthyn i’r ysgol gan fod eu barnau wedi cael eu hystyried yn ddiffuant, a rhoddir syniadau ar waith lle bo’n briodol.  Dros y blynyddoedd, mae Ysgol Gynradd Pencaerau wedi datblygu gwerthoedd craidd ar gyfer y dosbarth, sy’n cael eu datblygu a’u meithrin fesul blwyddyn.  Mae gan bob dosbarth werth penodol i’w archwilio yn ystod y flwyddyn academaidd honno.  Trwy wasanaethau a diwrnodau agored, mae’r dosbarthiadau’n rhannu gwybodaeth a chipolygon o werthoedd dosbarth gyda chymuned ehangach yr ysgol.  Mae hyn yn ymgorffori’r cysyniadau gwerth ac yn arwain at les cadarnhaol yn y pen draw.

“Mae gan yr ysgol bartneriaeth effeithiol iawn gyda rhieni, sy’n sylfaen gref i ddisgyblion ffynnu a dysgu.”

Mae Ysgol Gynradd Pencaerau yn rhoi pwys mawr ar feithrin perthnasoedd cadarnhaol rhwng y cartref a’r ysgol.  Mae gan yr ysgol arweinydd ymgysylltu â rhieni hynod fedrus sydd wedi rhoi nifer o weithdai a rhaglenni ar waith, sy’n datblygu medrau a diddordebau rhieni i gefnogi lles a dysgu eu plant gartref.  Mae’r ysgol wedi treulio sawl blwyddyn yn datblygu amrywiaeth eang o weithgareddau i annog rhieni i gymryd rhan.  Mae’n monitro llwyddiant ac effaith y rhaglenni, ac yn eu diweddaru’n rheolaidd i gynnal a denu diddordeb newydd.

Mae’r ysgol yn parhau i gael partneriaeth lwyddiannus â Phrifysgol Caerdydd, lle gall rhieni ddilyn cyrsiau mynediad dethol i’w galluogi i gofrestru ar gyfer cyrsiau yn y cam sylfaen yn y dyfodol.  Mae sawl un o’r rhieni wedi llwyddo i fanteisio ar y cyfle hwn.

Mae Ysgol Gynradd Pencaerau yn parhau i feithrin arfer lwyddiannus flaenorol.  Mae’r ysgol wedi datblygu ei chyfleoedd rhwydweithio ymhellach â sawl ysgol leol, genedlaethol a rhyngwladol.  Mae hyn wedi sicrhau bod mentrau a syniadau newydd yn parhau i lifo, a bod cyfleoedd i ddatblygu arfer dda ymhellach.  Mae’r ysgol wedi meithrin partneriaethau rhyngwladol cryf fel dilyniant i’w rôl o fewn prosiect Erasmus.

Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Ceir mwy o ymdeimlad o hunan-barch gan gymuned yr ysgol gyfan erbyn hyn, yn ogystal â datblygu mwy o wydnwch wrth ymdrin â syniadau a chysyniadau newydd.  Bu hyn yn amlwg yn y safonau uchel parhaus a gyflawnir, a’r gwerth ychwanegol, cryf o ddechrau yn yr ysgol hyd ddiwedd cyfnod allweddol 2 ar gyfer bron pob un o’r disgyblion.

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r ysgol wedi parhau i ddatblygu ei phartneriaeth ryngwladol ac wedi cynnal ymweliadau pellach gan bobl o wledydd Ewropeaidd i gyfnewid syniadau ar gyfer cymorth â lles ac arweiniad.  Mae rhieni wedi arwain rhai o’r gweithdai, a bu tîm arweinyddiaeth yr ysgol yn cyfnewid arfer orau.  Rhannwyd arfer orau yn ystod diwrnodau hyfforddi’r consortiwm a’r awdurdod lleol hefyd.

Mae prosiectau niferus yr ysgol i ymgysylltu â rhieni wedi cael eu dathlu a’u rhannu trwy ddigwyddiad a groesawodd weithwyr proffesiynol o bob cwr o Gymru.  Mae hyn yn diweddu â seremoni wobrwyo i ddathlu cyflawniadau diwedd blwyddyn y gweithdai a’r rhaglenni.  Mae disgyblion yn eithriadol o falch o weld eu rhieni’n cael eu gwobrwyo ar yr achlysuron hyn.  Sefydlwyd sawl un o’r rhaglenni i rieni weithio ochr yn ochr â’u plant, ac maent yn cwmpasu amrywiaeth o feysydd, er enghraifft te, tost a chwedlau, crochenwaith, a rhaglenni TG i ddechreuwyr.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Canolfan Deulu Dolgellau yn lleoliad cyfrwng Cymraeg sydd wedi ei gofrestru i ofalu am 48 o blant rhwng 0 – 11 blwydd oed.   Mae’r lleoliad ar agor o ddydd Llun i ddydd Gwener rhwng 8.30 a 6 o’r gloch am 48 wythnos y flwyddyn.  Mae mwyafrif y plant yn dod i mewn i’r lleoliad o gartrefi sy’n siarad Saesneg ac yn cael eu trochi yn y Gymraeg tra’n mynychu’r Cylch Meithrin.  Cyflogir 19 o staff ac 1 rheolwr.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r Ganolfan yn cydweithio’n effeithiol gydag amryw o asiantaethau allanol i gefnogi datblygiad cyffredinol y plant.  Mae wedi datblygu perthynas fuddiol gyda chartref yr henoed lleol ac mae plant o’r lleoliad wedi ymweld â nhw yn rheolaidd ers tair blynedd.  Mae hyn wedi datblygu medrau cymdeithasol y plant yn llwyddiannus yn ogystal â gwella’u medrau llafar a’u hyder i ddefnyddio’r Gymraeg tu allan i’r lleoliad.  Yn ogystal, mae’r profiadau gwerthfawr hyn yn datblygu dealltwriaeth y plant o’u cymuned leol ac yn dysgu nhw am bwysigrwydd parchu’r henoed.  Mae’r sesiynau hyn hefyd yn dysgu’r plant am hanes eu hardal ac am fywyd pob dydd yn y gorffennol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Cynhelir ymweliadau â’r cartref ymddeo yn fisol.  Mae’r plant yn cael eu rhannu’n grwpiau o 8-10 ar y tro i ymweld, gyda phawb yn cael mynd yn ystod y tymor.  Yn ogystal â chymdeithasu a datblygu eu defnydd o’r Gymraeg wrth sgwrsio â’r trigolion, mae’r plant yn cael cyfle i gadw’n heini trwy gerdded i’r cartref.  Mae hyn yn gyfle da i’r plant arsylwi a gwerthfawrogi’r byd o’u cwmpas a sgwrsio â’r staff.  Mae hyn hefyd yn gyfle da i ddysgu’r plant am ddiogelwch y ffordd.  Tra yn y cartref, mi fyddant yn chwarae gemau sgwrsio a chanu rhigymau Cymraeg â’r trigolion.  Maent yn rhannu eu profiadau gyda’i gilydd ac yn cael sgyrsiau am fywyd pob dydd.  Mae staff y gegin yn paratoi byrbryd iachus ar eu cyfer sydd hefyd yn gyfle da i’r plant gymdeithasu.  Yn ogystal â’r ymweliadau misol, pasiwyd yn unfrydol gan drigolion y cartref eu bod am wahodd holl blant y Cylch i’w parti nadolig.  Mae hyn yn digwydd yn flynyddol a’r plant a’r henoed wrth eu boddau yn cymdeithasu a chanu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r ymweliadau â chartref yr ymddeo yn datblygu medrau cymdeithasol, emosiynol ac ieithyddol y plant yn llwyddiannus iawn.  Mae’r plant yn dysgu ac ymarfer caneuon a rhigymau traddodiadol Cymreig mewn ffordd hwylus a phwrpasol.  Yn ogystal, mae ychydig o blant swil hefyd wedi magu hunanhyder i sgwrsio ag eraill trwy’r Gymraeg.  Mae ychydig o’r henoed oedd ddim yn cymdeithasu ag eraill yn flaenorol yn edrych ymlaen at yr ymweliadau ac yn mwynhau dod i’r lolfa i ganu a chymdeithasu.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r lleoliad yn adrodd yn ôl yn rheolaidd trwy swyddogion cyswllt Dechrau’n Deg a’r Mudiad Meithrin, yn ogystal ag athrawes ymgynghorol yr awdurdod lleol, er mwyn rhannu ei arferion da â lleoliadau eraill.  Hefyd, caiff gwybodaeth ei rhannu gyda rhieni a’r cyhoedd trwy gyfryngau cymdeithasol yn ogystal â’r papur bro.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Y Strade yn ysgol gyfun ddwyieithog sy’n darparu addysg ar gyfer disgyblion 11-18 oed yn awdurdod lleol Caerfyrddin.  Lleolir yr ysgol yn agos at yr arfordir, ar ochr orllewinol Llanelli. Mae 1,120 o ddisgyblion yn yr ysgol, gyda 192 ohonynt yn y chweched dosbarth.

Mae dalgylch yr ysgol yn ymestyn ar hyd arfordir de-ddwyrain Sir Gaerfyrddin o’r Fforest a’r Hendy yn y dwyrain i Gydweli yn y gorllewin.  Daw mwyafrif y disgyblion o dref Llanelli a’r pentrefi mawr o’i chwmpas gyda 17.3%  o’r disgyblion yn byw yn ardaloedd 20% mwyaf difreintiedig Cymru. 

Mae 10 ysgol gynradd yn bwydo’r ysgol.  Mae 7.8% o’r disgyblion yn gymwys ar gyfer prydau ysgol am ddim, sydd yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol ar gyfer ysgolion uwchradd, sef 16.4%.

Daw’r rhan fwyaf o’r disgyblion o gefndir ethnig gwyn.  Saesneg yw iaith gartref tua 40% o’r disgyblion ond gall yr holl ddisgyblion siarad Cymraeg i safon iaith gyntaf.

Mae Ysgol Y Strade yn ysgol gynhwysol ag iddi awyrgylch gartrefol a chyfeillgar.  Mae diogelu ei phobl ifanc yn flaenoriaeth i’r ysgol.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Sylweddolodd arweinwyr yr ysgol bod y gofynion ar staff bugeiliol i ddelio â materion oedd yn ymwneud â lles, ac yn bennaf iechyd meddwl, yn cynyddu yn sylweddol o flwyddyn i flwyddyn.  Yn sgil hynny daeth yn amlwg nad oedd nifer o’r staff yn hyderus i fedru delio yn effeithiol gyda’r materion yma.  Amlygwyd hyn yn fwy fyth wrth graffu ar nifer y cyfeiriadau oedd yn mynd tuag at cwnselydd yr ysgol.  Roedd rhestr aros o tua 7 wythnos i weld y cwnselydd ac roedd hyn yn bennaf oherwydd bod straen meddyliol a phwysau gwaith yn cael effaith sylweddol ar iechyd a lles emosiynol disgyblion.  Yn ychwanegol i hyn, roedd y pwysau gwaith ar y swyddog uned cynhwysiant yn cynyddu yn sylweddol o ganlyniad i ddisgyblion nad oeddent yn medru dygymod â sefyllfaoedd cymdeithasol a pherthnasoedd gyda ffrindiau, ac oedd yn anymwybodol o sut i ddelio yn effeithiol â’u hemosiynau.

Y ffactor mwyaf arwyddocaol i’r ysgol oedd yr effaith roedd hyn yn ei gael ar y dysgu.  O ganlyniad i faterion cymdeithasol rhwng disgyblion, yn aml ar wefannau cymdeithasol y tu allan i’r ysgol, roedd y gofid a phryder yn dod i’r dosbarth ymysg y disgyblion.  Yn aml, roedd disgyblion yn methu canolbwyntio yn effeithiol o ganlyniad i’w pryder a’u diffyg gallu i ddelio â theimladau ac emosiynau.  Yn aml byddai hyn yn amlygu ei hun trwy ddirywiad sydyn mewn ymddygiad a chwympo mas cyson rhwng disgyblion. 

Gyda’r materion hyn mewn golwg ac er mwyn codi’r proffil a sicrhau bod pawb yn ymgymryd â’r cysyniad, sicrhaodd y tîm arwain bod iechyd a lles emosiynol yn cael cydnabyddiaeth ysgol gyfan fel blaenoriaeth yn y cynllun gwella.  Fel rhan o’r cynllun dysgu proffesiynol yn ystod y cyfnod hwnnw bu aelodau o staff yn rhan o hyfforddiant ymlyniad, ac yn ffocysu ar ‘Pam fod ymddygiad gwael yn digwydd?’.  Y theori oedd y byddai ffocysu ar hyfforddi disgyblion i ddelio ag emosiynau yn helpu datrys problemau ymddygiad.   

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Fel cychwyn i’r prosiect buddsoddwyd mewn hyfforddiant emosiwn i aelod o staff dysgu oedd yn awyddus i ddatblygu gwybodaeth a dealltwriaeth am y mater drwy ymchwil gweithredol.  Datblygodd yr hyfforddiant yma at rwydweithio effeithiol rhwng y Strade ac ysgol uwchradd gyfagos.

Daeth yn amlwg, er mwyn lledu’r hyfforddiant emosiwn yma bod angen cynnwys cyngor a phwyllgorau’r ysgol er mwyn iddo gael yr effaith fwyaf ar y disgyblion ac ar ymddygiad yn ei gyfanrwydd.  O ganlyniad i hyn sefydlwyd pwyllgor iechyd a lles emosiynol gan y chweched dosbarth.  Cafodd grŵp o ddisgyblion y chweched eu hyfforddi fel mentoriaid emosiwn, yn ogystal a derbyn hyfforddiant ar sut i ddelio a’u hemosiynau eu hunain.  Darparwyd sesiynau hyfforddiant emosiwn ‘Saib a Symud’ gan ddisgyblion y chweched dosbarth i grwpiau tiwtora blwyddyn 7 dros gyfnod o 6 wythnos yn y man cychwyn.  Fe ymestynnwyd hyn i flwyddyn 8 a 9 fel rhan o’r gweithgareddau ‘Cyfoethogi’r Cwricwlwm’ ar ddiwedd y flwyddyn academaidd.

Mae gan bob disgybl blwyddyn 7 fentor ym mlwyddyn 10 sydd yn eu helpu wrth drosglwyddo ac ymgartrefu yn yr ysgol.  Erbyn hyn mae’r mentoriaid yma, ynghyd a disgyblion y pwyllgor ym mlwyddyn 12 wedi’u hyfforddi ac yn mynd allan i ymweld a’r ysgolion cynradd fel rhan o’r broses pontio, gan gyflwyno’r hyn maent yn ei wneud i rieni ac athrawon.  Mae’r weithgaredd hon yn fuddiol i’r disgyblion yn ogystal wrth ddatblygu sgiliau cymdeithasol a chyfathrebu. 

Er mwyn lledu’r neges ymhellach cynhaliwyd nifer o sesiynau i gyflwyno’r wybodaeth a’r fethodoleg i staff drwy gyfarfodydd athrawon a diwrnod HMS i’r holl staff.  Datblygwyd adnodd digidol yng nghwmwl yr ysgol gyfan i rannu gwybodaeth gyda staff a sicrhau cefnogaeth iddynt ar hyd y flwyddyn. 

Datblygwyd y gwaith ymhellach i gwmpasu darpariaeth ar feddwlgarwch a ffocws ar waith.  Roedd y gwreiddiau a osodwyd gan yr hyfforddiant emosiwn yn llywio cynlluniau y prosiect hwn.  Roedd y disgyblion yn awyddus i greu adnodd oedd yn cynorthwyo disgyblion eraill i gymhwyso egwyddorion meddwlgarwch a rheoli eu hemosiynau er mwyn medru gweithio yn fwy effeithiol.  Drwy gydweithio gydag unigolion o’r tu allan i’r ysgol mae’r ysgol bellach wedi peilota meddalwedd tawelu’r meddwl (‘Calm Cloud’), a datblygu adnoddau a chanllawiau er mwyn ymgyfarwyddo â strategaethau meddwlgarwch.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r cyfeiriadau tuag at y swyddog lles, yn ogystal a chyfeiriadau tuag at y cwnselydd wedi lleihau yn sylweddol yn dilyn yr hyfforddiant ac yn enwedig y defnydd o’r ‘Saib a Symud’ a’re meddalwedd tawelu’r meddwl (‘Calm Cloud’).  Mae’r staff sydd yn gysylltiedig â’r swyddi lles yn gweld llawer llai o ddisgyblion sydd yn methu delio ag anawsterau emosiynol sydd yn atal dysgu effeithiol.

Dengys fidio llais y dysgwr sydd yn rhan o’r broses gwerthuso yn glir bod yr hyfforddiant wedi cael effaith bositif.  Mae’r disgyblion yn datgan bod staff yn llawer mwy ymwybodol o sut i ddelio â sefyllfaoedd.  Mae nifer fawr o ddisgyblion yn dweud bod y Saib a Symud, a’r meddalwedd tawelu’r meddwl yn ddefnyddiol iawn, ac yn golygu bod y dosbarth yn tawelu yn llawer cyflymach, ac yn canolbwyntio llawer yn well.  Mae hyn fwyaf amlwg yn ystod y wers ar ôl cinio. 

Mae staff yn gadarnhaol iawn ynghylch yr effaith mae’r technegau yma yn eu cael, yn enwedig gyda disgyblion sydd yn is eu gallu ac yn isel eu cymhelliant.  Mae’r meddylfryd o geisio deall y cefndir a’r emosiwn sydd y tu ôl i’r ymddygiad yn arbennig o bwerus pan yn trafod gyda disgyblion.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Cyd-weithio gydag ysgolion

Mae’r gwaith yma wedi deillio o gydweithio ag ysgolion lleol wrth ddatblygu’r hyfforddiant.  Mae ysgolion eraill yn eiddgar i dreialu agweddau o’r cynllun, ac wedi cwrdd gydag athrawon Y Strade i dderbyn gwybodaeth.  Mae’r ysgol yn gweithio yn agos gyda’r teulu o ysgolion cynradd, ac mae’r prosiect yma wedi sbarduno diddordeb gan nifer o’r ysgolion yma.  Mae nifer yn defnyddio’r un math o gyfundrefnau yn barod ac yn awyddus i ledu’r neges.  Mae’r ysgol yn cynllunio i ddatblygu mwy ar yr agwedd yma yn ystod y flwyddyn academaidd nesaf.

Cyflwyno i’r rhanbarth

Cafodd y gwaith yma ei gyflwyno fel rhan o ddiwrnod hyfforddiant a drefnwyd gan ranbarth ERW ar gyfer ysgolion uwchradd a chynradd eraill.  Bu’r diwrnod yma yna llwyddiant mawr a nodwyd bod diddordeb gan eraill i symud tuag at yr un trywydd.