Arfer effeithiol Archives - Page 30 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Gwybodaeth

Mae Coleg Elidyr yn goleg arbenigol annibynnol preswyl i bobl ifanc rhwng 18 a 30 oed sydd ag awtistiaeth, anawsterau dysgu ac anableddau. Mae’r holl ddysgwyr yn byw yn un o chwe thŷ preswyl y coleg, sydd wedi’u lleoli mewn 180 erw yng nghefn gwlad Sir Gaerfyrddin.

Mae’r safle’n cynnwys ei siop groser, tyddyn a gardd gegin, man gwely a brecwast, a menter gwneud sebonau a bomiau bath. Hefyd, mae’n gartref i 27 o bobl ifanc eraill sydd ag anawsterau dysgu ac anableddau.

Cenhadaeth y coleg yw galluogi pobl ag anawsterau dysgu ac anableddau i ddatblygu’u gwybodaeth a’u medrau, a chyrraedd eu potensial llawn, gan fyw a gweithio mewn cymuned.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer

Mae gan yr holl ddysgwyr yng Ngholeg Elidyr anghenion cymhleth ac nid yw llawer ohonynt yn eiriol neu maent yn defnyddio bach iawn o eiriau. Yn nodweddiadol, mae mwy na hanner y dysgwyr yng Ngholeg Elidyr ag awtistiaeth ac mae gan un o bob pump arall nodweddion awtistig. Mae gan bob un ohonynt anawsterau cyfathrebu, o ran cael eu deall gan eraill a deall beth sy’n cael ei gyfleu iddyn nhw.

Mae llawer o ddysgwyr yn cael anawsterau prosesu synhwyraidd a heriau wrth ddelio â newidiadau wedi’u cynllunio a rhai annisgwyl, ac ar adegau o drawsnewid, er enghraifft wrth adael y coleg a dychwelyd iddo, symud rhwng amgylcheddau preswyl ac addysg neu rhwng sesiynau ar eu hamserlen ddyddiol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer effeithiol neu arloesol

Mae cyfathrebu cyflawn yn ddull sy’n cael ei ddefnyddio i gynorthwyo â chyfathrebu am ddymuniadau ac anghenion sylfaenol ac i alluogi unigolion i ddod yn llai dibynnol ar eraill. Mae’n hwyluso cynhwysiant trwy ddarparu strwythur a threfn er mwyn osgoi rhwystredigaeth a gorbryder. Hefyd, mae’n rhoi cyfleoedd rhyngweithio cymdeithasol ac mae’n cynorthwyo unigolion i reoli trawsnewidiadau. Mae’n gosod pwyslais ar gefnogi angen unigolyn am amser prosesu digonol a sut gall hynny amrywio dros amser ac ar draws sefyllfaoedd. Mae cyfathrebu cyflawn effeithiol hefyd yn galw am lefel uchel o gyfathrebu effeithiol rhwng staff.

Mae cyfathrebu cyflawn yn cyfuno siarad, arwyddo ac adnoddau ffisegol ynghyd. Caiff arwyddion eu defnyddio bob amser i ategu cyfathrebu geiriol a defnyddir amrywiaeth o offer arall, yn dibynnu ar angen y dysgwr. Ar draws safle’r coleg, mae adnoddau cyfathrebu cyflawn yn cefnogi dealltwriaeth dysgwyr, er enghraifft trwy fyrddau cyfathrebu mewn tai preswyl ac ar draws ardaloedd gweithdy’r coleg ac ardaloedd y cwricwlwm.

Mae adnoddau ffisegol yn cynnwys byrddau ‘nawr a nesaf’ a rhestri tasgau sy’n defnyddio symbolau gweledol a thestun i ategu dealltwriaeth. Gall adnoddau eraill, fel ‘matiau siarad’, gael eu defnyddio ar ddiwedd sesiwn addysgu i gynorthwyo dysgwyr nad ydynt yn eiriol i fyfyrio ar y sesiwn a’r cynnydd a wnânt yn ôl eu nodau dysgu. Mae defnyddio ‘llithryddion dilyniant’, sy’n esbonio’r camau sy’n ofynnol i gwblhau tasgau penodol, yn gallu cael effaith arwyddocaol ar gefnogi annibyniaeth dysgwyr. Er enghraifft, gallant gael eu defnyddio gan ddysgwyr i symud o gwmpas safle’r coleg heb i neb eu hebrwng. I lawer o bobl ifanc, dyma fydd eu profiad cyntaf o annibyniaeth o’r fath. Caiff ‘straeon cymdeithasol’ eu defnyddio i esbonio sefyllfaoedd, digwyddiadau neu weithgareddau, a defnyddir ‘gwrthrychau cyfeirio’ ochr yn ochr ag arwyddo a lleferydd i ategu dealltwriaeth dysgwyr.

Mae dull cyfathrebu cyflawn y coleg yn golygu na chaiff yr un dysgwr ei hepgor o ryngweithiadau ffurfiol ac anffurfiol dyddiol ar draws y coleg. I helpu i gynnal y dull hwn, mae’r holl staff yn cwblhau cwrs arwyddo, wedi’i ddilysu’n allanol, i bobl ag anawsterau dysgu ac anableddau. Hefyd, mae gan y coleg gydlynydd cyfathrebu cyflawn pwrpasol sy’n gweithio ar draws yr amgylcheddau gofal ac addysg i sicrhau dulliau cyson. Yn ogystal, mae’r holl fyfyrwyr a staff yn cymryd rhan mewn sesiynau 90 munud wythnosol, pwrpasol, ar gyfathrebu cyflawn, lle maent yn meithrin ac yn atgyfnerthu medrau.

Yr effaith ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae seilwaith cyfathrebu cyflawn yn magu hyder dysgwyr yn eu hamgylchedd ac ynddyn nhw eu hunain. Mae’n cynorthwyo dysgwyr i gyfathrebu mewn ffyrdd nad oeddent, efallai, yn gallu gwneud o’r blaen, gan annog mwy o ryngweithiadau, hunaneiriolaeth, llesiant, hunanddibyniaeth a gwydnwch. Trwy ddefnyddio adnoddau perthnasol cyfathrebu cyflawn, gall dysgwyr ddilyn eu targedau a monitro’u cynnydd eu hunain yn hawdd.

O ganlyniad i ymagwedd y coleg at gyfathrebu cyflawn, sydd wedi’i chydlynu’n dda, gall pobl ifanc a allai, yn y gorffennol, fod wedi’u heithrio o fwyafrif helaeth y rhyngweithiadau o’u cwmpas, fyw mewn amgylchedd cwbl gynhwysol lle y gallant ddeall a chael eu deall.

Yn ei arolygiad diweddar o’r coleg yn Hydref 2019, nododd arolygwyr Estyn:

“Mae ymddygiad dysgwyr o gwmpas y coleg yn rhagorol. Mae hyn oherwydd, wrth iddynt ddatblygu’r medrau i gyfathrebu’n fwy effeithiol, maent yn dysgu mynegi eu hemosiynau a rheoli eu hymddygiadau.”

“Mae’r coleg yn darparu lefelau eithriadol o uchel o ofal, cymorth ac arweiniad ar gyfer dysgwyr. Yn benodol, mae strategaeth effeithiol iawn y coleg cyfan ar gyfer cyfathrebu’n llwyr yn galluogi dysgwyr i ddatblygu eu medrau dysgu a’u medrau cymdeithasol, ac yn eu paratoi yn eithriadol o dda ar gyfer bywyd oedolyn.”

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth

Mae Coleg Elidyr yn goleg arbenigol annibynnol preswyl i bobl ifanc rhwng 18 a 30 oed sydd ag awtistiaeth, anawsterau dysgu ac anableddau. Mae’r holl ddysgwyr yn byw yn un o chwe thŷ preswyl y coleg, sydd wedi’u lleoli mewn 180 erw yng nghefn gwlad Sir Gaerfyrddin.

Mae’r safle’n cynnwys ei siop groser, tyddyn a gardd gegin, man gwely a brecwast, a menter gwneud sebonau a bomiau bath. Hefyd, mae’n gartref i 27 o bobl ifanc eraill sydd ag anawsterau dysgu ac anableddau.

Cenhadaeth y coleg yw galluogi pobl ag anawsterau dysgu ac anableddau i ddatblygu’u gwybodaeth a’u medrau, a chyrraedd eu potensial llawn, gan fyw a gweithio mewn cymuned.

Cyd-destun a chefndir i’r ymarfer

Mae gan Goleg Elidyr dros ddeugain mlynedd o brofiad o ddefnyddio gweithgareddau pwrpasol amlsynhwyraidd i annog dysgu a datblygiad. Yn y coleg, cynigir crefftau traddodiadol gwehyddu, gwaith coed glas a gwaith saer ochr yn ochr â gwneud printiau, canhwyllau a sebon. I lawer o ddysgwyr, mae’r prosesau a’r rhythm sy’n gysylltiedig â chreu gwrthrychau crefft yn lleihau pryderon a gorlwytho synhwyraidd. Yn aml, mae natur gweithgareddau ailadroddol yn rhoi sicrwydd a rhagweladwyedd i fagu hyder dysgwyr yn eu hamgylcheddau. Wrth i lesiant a hunansicrwydd gynyddu, mae eu parodrwydd i dderbyn cyfleoedd dysgu yn cynyddu hefyd. Mae cymryd rhan mewn gweithgareddau crefydd yn cynnig cyfleoedd anuniongyrchol am ryngweithiadau pwrpasol hefyd.

Mae’r ddealltwriaeth hon o sut mae gweithgareddau penodol iawn yn gallu gwella gallu unigolion i ymgysylltu â dysgu wedi llywio dull y coleg o greu rhaglenni dysgu sydd wedi’u gwahaniaethu’n sylweddol. Mae rhaglenni dysgu’n sicrhau bod gwybodaeth a dealltwriaeth ynghylch gofynion therapiwtig a chymorth dysgwyr yn cyfateb yn dda i’w hanghenion datblygu a’u dyheadau ar ôl gadael y coleg.

Ar gyfer dysgwyr unigol, mae hyn yn golygu bod gweithgareddau amlsynhwyraidd ystyrlon sy’n gwella llesiant wedi’u hintegreiddio i raglenni dysgu unigol (RhDU) yn y saith maes canlynol: dinasyddiaeth, iechyd a llesiant, hunaneiriolaeth, medrau dysgu annibynnol, medrau’r cartref, llythrennedd digidol, llythrennedd a rhifedd.

Mae tîm amlddisgyblaeth sy’n cynnwys tiwtoriaid, staff cymorth dysgu, cydlynwyr y cwricwlwm, rheolwyr tai a thîm therapiwtig sy’n cynnwys cydlynydd cyfathrebu cyflawn, therapydd galwedigaethol, a therapydd iaith a lleferydd yn cytuno ar Raglenni Dysgu Unigol, ac yn eu monitro a’u hadolygu.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd yn arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn asesiad gwaelodlin chwe wythnos cychwynnol o alluoedd dysgwyr yn holl feysydd y RhDU, mae’r tîm amlddisgyblaeth yn cytuno ar dargedau tymor byr a nodau tymor canol a hwy ym mhob maes y RhDU. Mae nodau dysgu yn cyfrif am ffactorau a nodwyd, fel anawsterau prosesu synhwyraidd, cyfyngiadau corfforol ac anghenion hunanreoleiddio, ac eir i’r afael â’r rhain trwy feysydd y cwricwlwm ynghyd ag yn ystod y nosweithiau a’r penwythnosau.

Yn ymarferol, er enghraifft, gall y therapydd galwedigaethol fod wedi nodi sut gallai dysgwr elwa o weithgareddau sy’n cynnwys ymwrthedd corfforol er mwyn caniatáu iddo hunanreoleiddio a rheoli’i bryderon. Ar yr un pryd, gallai’r therapydd iaith a lleferydd fod wedi argymell y byddai’r un dysgwr yn elwa o fwy o gyfleoedd i gychwyn cyfathrebu cymdeithasol. Trwy gynnwys yr argymhellion hyn i ategu datblygiad medrau ym mhob maes y RhDU, gallai dysgwr gael ei arwain i gymryd cyfrifoldeb am ddanfon llaeth o siop y coleg i’w dai preswyl. Trwy ddefnyddio whilber i ddanfon llaeth, caiff angen y dysgwr am weithgareddau ymwrthedd corfforol ei fodloni. Hefyd, bydd yn gofyn i’r dysgwr gymryd rhan mewn rhyngweithiadau cymdeithasol gyda dysgwyr a staff mewn tai wrth wneud y danfoniadau.

Hefyd, bydd yn cynorthwyo â datblygiad medrau yn holl feysydd y RhDU. Er enghraifft:

  • Dinasyddiaeth: trwy ddatblygu dealltwriaeth o’i hunan ac eraill, trwy gyfrannu at fyw’n gymunedol
  • Iechyd a llesiant: trwy ymarfer corff i hybu iechyd corfforol a llesiant meddyliol
  • Hunaneiriolaeth: trwy gyfathrebu â dysgwyr eraill a staff
  • Medrau dysgu annibynnol: trwy ddatrys problemau’n gysylltiedig ag ymgymryd â thasgau gydag annibyniaeth gynyddol
  • Medrau’r cartref: trwy ddatblygu dealltwriaeth o laeth fel nwydd y cartref
  • Llythrennedd digidol: fel y bo’n briodol i’r unigolyn, ond gallai gynnwys e-bostio i gadarnhau archebion llaeth
  • Llythrennedd a rhifedd: trwy ddeall a chofnodi faint o laeth ddylai gael ei ddanfon i bob tŷ

Wrth i ddysgwyr symud ymlaen yn eu rhaglenni, cânt gymorth i drosglwyddo medrau galwedigaethol a bywyd i’r gymuned ehangach, er enghraifft trwy weithio mewn archfarchnad neu gynllunio a phontio i fywyd ar ôl y coleg.

Yr effaith ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae’r coleg wedi datblygu prosesau trylwyr i gydnabod a chofnodi cynnydd sy’n dangos galluoedd dysgwyr yn glir a’r cynnydd a wnaed yn eu rhaglenni dysgu unigol. Mae’r dull hwn yn caniatáu am fesur y camau datblygiadol rhwng lefelau a theilwra cymorth. Hefyd, mae’n sicrhau bod ffocws i ddatblygiad medrau a’u bod wedi’u seilio mewn gweithgareddau pwrpasol.

Yn ei arolygiad diweddar o’r coleg yn Hydref 2019, nododd arolygwyr Estyn:

“Mae bron pob un o’r dysgwyr yn gwneud cynnydd rhagorol. O ran eu mannau cychwyn unigol, mae bron pob un o’r dysgwyr yn rhagori ar eu targedau personol ac yn gwneud cynnydd eithriadol o dda tuag at gyflawni eu potensial. O ganlyniad, maent yn gadael y coleg wedi eu paratoi’n well ar gyfer y cyfnod nesaf yn eu bywydau.”

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Information about the school

Ysgol Pen Rhos is a recently established school following the amalgamation of two schools in Llanelli, within Carmarthenshire local authority.  There are 447 pupils on roll aged from 3 to 11 years, including 23 part-time children who attend the nursery.  The school organises pupils into four Welsh medium and 13 English medium classes.

On average over the last three years, about 34% of pupils are eligible for free school meals, which is considerably above the national average of 18%.  The school identifies about 37% of pupils as having special educational needs.  This is notably above the national average of 21%.  Few pupils have English as an additional language and a very few pupils speak Welsh at home.  A few come from an ethnic minority background.

Community Profile

The Tyisha 2 ward is in the top 3% most deprived areas in Wales and is ranked in the top 10% across all key domains.  It is a Flying Start and Communities First area.  The school notes that there are challenging community safety issues such as those related to drugs and alcohol misuse.  Some areas are identified as somewhere residents do not feel safe and are afraid to go out at night and during the day.  Often, youths may congregate in certain areas and at times this results in anti-social behaviour such as night noise, rowdiness and theft.  Many of the school’s pupils live within this community and can often be exposed to these issues.

Context and background to the effective or innovative practice

The school has actively trained all staff in attachment and trauma informed practice using its school education improvement grant.  School leaders have identified key teachers and learning support assistants who have undertaken high-level training to meet the identified wellbeing needs of pupils. This is a bespoke response that is funded by the school to meet the complexity of the issues it faces.  The school expresses itself as an ‘adverse childhood experience (ACE) informed school and the headteacher is a proactive in sharing the school’s approach across Wales and internationally.  A range of wellbeing surveys and measures across the school identify those learners who need support.  As a result, tailored intervention is provided to support the wellbeing of pupils using its own trained staff.  Some examples of the resources that the school can provide include a trauma mental health informed practioner, a school trained counsellor, a bereavement counsellor, a mindfulness practitioner, and a ‘drawing and talking’ therapist.  The school also has eight fully trained nurture group practitioners, and Ruby the dog as part of the reading dog initiative.  As a result, more often than not the school can respond to its own needs using its own staff.   

The school also provides an accredited course on resilience for parents and wellbeing open days to the community.  Recently, the school opened on Sunday mornings weekly, to provide support and learning opportunities to pupils and their families.

Description of nature of strategy or activity

The strategy has been developed around a culture that staff who have the skill set and drive are supported and funded to undertake professional development to respond to pupils’ wellbeing needs. The vision is to create its own highly specialist teams to support pupils and develop a learning organisation that is bespoke and unique.  These staff also trained to support families in difficulty.

What impact has this work had on provision and learners’ standards?

This provision means that the school can respond quicker and more effectively to pupil wellbeing needs rather than having to wait for specialist external support.  Rarely does the school find it needs to exclude pupils and a few of the most vulnerable pupils in key stage 2 and in the foundation phase achieve well at school.  The school’s ‘before and after’ surveys of wellbeing demonstrate that nearly all pupils report a positive change in their lives.

How have you shared your good practice?

The school has shared its work with the ERW consortium, the Welsh Government and internationally with schools, health providers and research groups who are working with the school on refining the model and practice.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Tiny Tots Malpas Road yn un o dri lleoliad meithrin, dau wedi’u lleoli yn awdurdod lleol Casnewydd, ac un wedi’i leoli yn y Fenni yn Sir Fynwy.  Sefydlwyd Tiny Tots Malpas ym mis Chwefror 1997 ac mae wedi bod yn masnachu fel lleoliad gofal dydd preifat ers 23 mlynedd.  Mae’r feithrinfa wedi’i pherchnogi’n breifat ac wedi’i lleoli mewn tŷ mawr wedi’i drawsnewid, sydd wedi cael ei addasu yn unol ag anghenion meithrinfa, dros ddau lawr.  Mae teuluoedd o gefndiroedd gweithio yn bennaf, a Saesneg yw’r famiaith ar yr aelwyd.  Mae’r lleoliad yn gweithredu bum niwrnod yr wythnos, 52 wythnos y flwyddyn o 8:00 tan 18:00.  Mae wedi’i gofrestru i ofalu am 64 o blant bob dydd, rhwng oedran geni a 12 mlwydd oed.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Prif nod y lleoliad wrth gynnal sesiynau ymgysylltu â rhieni yw rhoi cyfle i rieni weld beth mae eu plant yn ei wneud yn y feithrinfa, a’u helpu i gymryd mwy o ran yn nysgu a datblygiad eu plant.  Mae’r sesiynau’n rhoi hyder a dealltwriaeth well i rieni o wahanol bethau y gallent eu gwneud i gefnogi dysgu eu plant gartref.  Mae staff yn darparu cyfleoedd da i rieni ddod i’w hadnabod yn well, wrth iddynt drafod beth ddigwyddodd pan oeddent yn gwneud y tasgau cartref a rhannu syniadau ar gyfer gweithgareddau eraill a’r camau nesaf mewn dysgu.  Mae’r sesiynau’n helpu hyrwyddo parhad ym mhrofiadau dysgu plant rhwng y cartref a’r lleoliad.  Mae hyn yn ychwanegu at effaith y gweithgareddau y mae plant yn eu mwynhau yn y lleoliad, ac yn cryfhau eu dysgu.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae ymarferwyr yn cynnal y sesiynau ymgysylltu â rhieni yn ystod amseroedd agor y feithrinfa.  Cynhelir sesiynau â dwy thema wahanol bob tymor.  Cynhelir y sesiynau gan ddau aelod o staff mewn ystafell ar wahân yn y feithrinfa.  Mae plant a rhieni yn cymryd rhan yn y gweithgareddau gyda’i gilydd.  Mae cynllun gweithredu clir ar gyfer pob sesiwn, fel bod pob un o’r staff yn ymwybodol o’r nodau a’r deilliannau bwriadedig.  Mae’r lleoliad yn cynllunio’r sesiwn i gyd-fynd â phatrymau gweithio rhieni, cyhyd ag y bo modd.  Er enghraifft, mae’n cynnig sesiynau yn y bore a’r prynhawn ac yn cynnal sesiynau ar wahanol ddiwrnodau yn ystod y tymor.  Mae’n ystyried unrhyw faterion iechyd a diogelwch, ac yn gwneud yn siŵr ei fod yn diwallu anghenion plant nad ydynt yn cymryd rhan yn y sesiynau.  Mae sesiynau ymgysylltu â rhieni yn cynnwys gwaith coed, cerddoriaeth a symud, sesiynau llythrennedd corfforol, y Gymraeg a choginio.

Mae pob sesiwn yn para am dri chwarter awr.  Mae ymarferwyr yn cyflwyno medr, ac mae plant yn ymarfer y medr ochr yn ochr â’u rhieni, fel dysgu sut i daflu dan ysgwydd yn ystod y sesiwn ar fedrau pêl.  Mae cyfle hefyd i blant ddangos i rieni a theuluoedd beth maent wedi bod yn ei ddysgu trwy gydol y tymor.  Mae ymarferwyr wedi sylwi bod rhieni’n cymryd mwy o ran yn y sesiynau wrth i’w hyder wella, a’u bod yn defnyddio eu hyder newydd i barhau i ymarfer y medrau gyda’u plant adref.

Ar ddiwedd pob sesiwn, mae staff yn gofyn i bob un o’r rhieni lenwi ffurflen adborth yn rhoi manylion am yr hyn y gwnaethant ei fwynhau, yr hyn y gellid ei wella, a syniadau ar gyfer sesiynau yn y dyfodol.  Pan gaiff y sesiynau eu cynllunio, mae ymarferwyr yn gwrando’n dda ar awgrymiadau gan rieni, ac yn ystyried eu harsylwadau o ddiddordebau plant yn ofalus.  Maent yn manteisio i’r eithaf ar fedrau rhieni ac arbenigedd staff, ble bynnag y bo modd, i ehangu dyheadau a phrofiadau plant.  Er enghraifft, mae rhieni sy’n feddygon, yn arddwyr ac yn aelodau o’r lluoedd arfog wedi cyfrannu at sesiynau.  Mae staff ag arbenigedd penodol yn arwain sesiynau mewn cerddoriaeth a symud, llythrennedd corfforol a’r Gymraeg.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae’r sesiynau hyn wedi creu cysylltiadau cryf rhwng teuluoedd a staff, ac mae gan rieni ddealltwriaeth well o sut beth yw dysgu yn y feithrinfa.  Mae hyn yn cefnogi lles rhieni a phlant, ac yn cyfrannu at ethos meithringar y lleoliad.

Gall rhieni weld plant yn amgylchedd y feithrinfa yn gweithio gyda staff a gwylio eu medrau’n datblygu.  Mae plant a rhieni wedi magu hyder trwy gydol y sesiynau, ac mae mwy o rieni’n cymryd mwy o ran yn y sesiynau erbyn hyn, a byddant yn eu harwain, lle bo’n briodol.  

Mae cynnwys rhieni yn cryfhau datblygiad medrau plant yn effeithiol.  Er enghraifft, bu gwelliant ym medrau Cymraeg plant yn dilyn y sesiwn ymgysylltu â rhieni, lle ymunodd rhieni yn y dysgu, ac aethant ag adnoddau adref gyda nhw i ymarfer gyda’u plant. 

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r lleoliad yn bwriadu cynnal digwyddiadau Arfer sy’n Werth ei Rhannu yn ystod haf 2020.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae adeilad y lleoliad ar ddau lawr.  Mae’r plant hŷn yn defnyddio’r llawr gwaelod, a defnyddir y llawr uchaf ar gyfer babanod rhwng oedran geni a dwy a hanner mlwydd oed.

Mae’r lleoliad yn darparu addysg gynnar y cyfnod sylfaen ac yn gweithio tuag at y cwricwlwm newydd i Gymru.

Mae gan y feithrinfa gysylltiadau cryf â’r gymuned, ac mae’n gwneud y mwyaf o gyfleusterau yn yr ardal leol i gyfoethogi profiadau’r plant.  Er enghraifft, cynhelir ymweliadau â chanol y dref a’r parc lleol, lle defnyddir y llwybr beicio.  Gweledigaeth y lleoliad ar gyfer y dyfodol yw darparu mwy o’r profiadau go iawn hyn ar gyfer plant, a pharhau i wella’r ddarpariaeth yn yr ardal awyr agored.  

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ar ddechrau taith y feithrinfa i wella, roedd ei llawr uchaf yn ofod agored.  Roedd yr adnoddau yn rhai plastig yn bennaf, a’u lliwiau’n llachar, ac roedd ardal fach wedi’i hamgylchynu â ffens ar gyfer y babanod ieuengaf,  Nid oedd unrhyw ardaloedd diffiniedig, a chan ei fod yn ofod mor agored, roedd plant bach yn tueddu i redeg o gwmpas yn hytrach nag ymdawelu i fwrw ymlaen â gweithgareddau.

Wrth baratoi ar gyfer y cwricwlwm newydd, bu ymarferwyr yn cyflwyno gweithgareddau ‘go iawn’ ac ymarferol yn llwyddiannus iawn ar y llawr isaf.  Sylweddolon nhw y byddai’r plant bach ar y llawr uchaf yn elwa ar y dull hwn hefyd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Edrychodd ymarferwyr ar yr ystafell o safbwynt y babanod a’r plant bach, a dechreuon nhw wneud newidiadau.  Eu cam cyntaf oedd darparu strwythurau pren symudol i rannu’r ardal, a rhoi llawr laminedig yn lle’r carpedi.  Cyflwynwyd adnoddau i gefnogi chwarae penagored yn ogystal â chreu ardaloedd mwy strwythuredig sy’n darparu cyfleoedd dysgu penodol, er enghraifft ar gyfer creu marciau, defnyddio adnoddau technoleg gwybodaeth a chyfathrebu, chwarae creadigol a chwarae rôl.  Rhoddodd ymarferwyr adnoddau naturiol yn lle’r teganau plastig, a dewiswyd lliwiau niwtral ar gyfer y décor a dodrefn i greu amgylchedd digynnwrf.

Y cam nesaf oedd gwella’r amgylchedd ar gyfer y babanod.  Tynnwyd y ffens fetel i lawr i greu gofod chwarae agored gyda rygiau a chlustogau llawr, adnoddau naturiol ar gyfer chwarae a chwryglau i’r babanod gysgu ynddynt.  Addasodd ymarferwyr yr ystafell gysgu i fod yn ystafell dawel trwy gael gwared ar y drws.  Rhoesant soffa yn yr ardal hon er mwyn i staff fwydo babanod â photel, a lle i’r babanod swatio, gan greu ymdeimlad cartrefol.  Mae llawer o gynhyrchion naturiol yma i symbylu medrau synhwyraidd a rhoi cyfle i’r babanod ddatblygu dealltwriaeth o’r byd go iawn trwy chwarae.

Mae’r lleoliad yn arddangos drychau ac adnoddau ar lefel y llawr, a gall ymarferwyr symud y strwythurau pren i addasu’r amgylchedd ar y llawr uchaf i ddiwallu anghenion newidiol y plant ieuengaf.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae’r newidiadau wedi cael effaith gadarnhaol ar ddysgu’r plant.  Mae plant bach yn dewis yr hyn mae arnynt eisiau ei wneud yn fwy hyderus ac yn cymryd mwy o ran mewn gweithgareddau.  Yn aml, byddant yn dal llaw oedolyn i’w tywys i ble maent eisiau chwarae.  Mae’r llif a’r mynediad at wahanol ardaloedd yn galluogi iddynt fod yn fwy annibynnol.  Maent yn datblygu amrywiaeth o fedrau yn effeithiol, gan gynnwys archwilio achos ac effaith, a defnyddio’r adnoddau naturiol a phenagored.

Mae’r babanod yn mwynhau’r gofod agored mawr.  Mae’n galluogi ymarferwyr i ryngweithio â nhw mewn amgylchedd digynnwrf, tawel a chartrefol.  Mae babanod yn ymateb yn dda i’r adnoddau naturiol a’r gweithgareddau difyr y mae ymarferwyr yn eu haddasu yn unol â’u hanghenion unigol. 

Sut ydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae ymarferwyr yn cynnal cyfarfodydd rhwydwaith a sesiynau hyfforddi ar gyfer pobl eraill yn Nhorfaen, ac yn rhannu arfer dda trwy eu hannog i fynd ar daith o gwmpas y lleoliad yn ystod y digwyddiadau hyn.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Ynys Y Barri yn nhref Y Barri ym Mro Morgannwg.  Mae 243 o ddisgyblion ar y gofrestr, rhwng 3 ac 11 oed.  Mae hyn yn cynnwys 35 o ddisgyblion meithrin rhan-amser.  Mae naw  dosbarth yn yr ysgol.  Canran gyfartalog y disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim dros y tair blynedd ddiwethaf yw tua 14%, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 16% o ddisgyblion anghenion addysgol arbennig.  Mae hyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o ethnigrwydd gwyn Prydeinig, ac nid oes unrhyw ddisgybl yn siarad Cymraeg gartref.  Mae Saesneg yn iaith ychwanegol i ychydig o ddisgyblion. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan Ysgol Gynradd Y Barri weledigaeth glir i hyrwyddo a chynllunio cyfleoedd dysgu cyffrous yn gysylltiedig â chyd-destun go iawn, a dilys.  A hithau’n Ysgol Arloesi Dysgu Proffesiynol gyda Llywodraeth Cymru, nododd yr ysgol gyfle i hwyluso datblygu’r cwricwlwm yn effeithiol trwy weithio mewn partneriaeth ag Amgueddfa Hanes Cymru yn Sain Ffagan.  Bu’r ysgol yn canolbwyntio i ddechrau ar y model ‘Safonau Proffesiynol ar gyfer Addysgu ac Arweinyddiaeth’ a’r gwerthoedd trosfwaol i ysgogi cynllunio cwricwlwm arloesol sy’n ymgorffori pedwar diben y cwricwlwm newydd i Gymru trwy brofiadau dysgu cyfunol ysbrydoledig.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Trwy hunanwerthuso yn unol â’r Safonau Proffesiynol fel man cychwyn, nododd yr ysgol feysydd i’w datblygu ar gyfer y tîm addysgu.  Cafodd datblygiad proffesiynol staff ei gynllunio a’i amserlennu’n ofalus.  Galluogodd hyn iddynt gael dealltwriaeth ddyfnach o’r model a chynllunio ymagwedd gyfannol wedi’i hanelu at sicrhau’r deilliannau gorau ar gyfer dysgwyr.

Sefydlodd y tîm arweinyddiaeth bartneriaeth gwaith effeithiol â Sain Ffagan, yr Amgueddfa Hanes Genedlaethol, i dreialu elfennau o’r cwricwlwm newydd.  Roedd y prosiect, sef ‘Treftadaeth Gymreig – Cofnodi eiliad mewn amser’ (‘Welsh Heritage – Capturing a moment in time’), yn cynnwys cydweithio llwyddiannus rhwng y ddau sefydliad, gan drwytho disgyblion ym meysydd dysgu a phrofiad newydd mathemateg a’r dyniaethau yn y cwricwlwm newydd i Gymru.

Neilltuwyd lleoliad ar y safle, a chyfnod mewn hanes i’w archwilio, ar gyfer dosbarthiadau.  Bu’r tîm addysgu yn datblygu templed cynllunio newydd ar y cyd, wedi’i gynllunio i ymgorffori pedwar diben y cwricwlwm newydd, ac yn olrhain dilyniant yn unol â datganiadau drafft y cwricwlwm newydd, ‘Yr Hyn sy’n Bwysig’, ar gyfer meysydd dysgu a phrofiad y dyniaethau a mathemateg.

Cynhaliwyd gwersi wedi’u cynllunio dros hanner tymor, a neilltuwyd amser i ddysgwyr ymweld â sawl safle i gasglu gwybodaeth a chreu adnoddau digidol, fel defnyddio codau QR a TGCh i ddatblygu ffeiliau ffeithiau gwybodaeth i ymwelwyr ar gyfer pob lleoliad.  Heriwyd dysgwyr i sgriptio a chreu ffilm ddogfennol ffeithiol am eu lleoliad i ganolbwyntio ar fedrau hanesyddol a medrau yn seiliedig ar lythrennedd.  Fe wnaeth gwersi trawsgwricwlaidd wedi’u cynllunio herio disgyblion i gymhwyso gwybodaeth a medrau mewn lleoliad hanesyddol go iawn, a’u galluogi i arwain eu dysgu eu hunain yn fwy annibynnol.  Daeth tîm Sain Ffagan i ymweld â’r ysgol ‘yn eu gwisgoedd’, i gefnogi’r pedwar diben a helpu adeiladu profiadau dysgu go iawn.

Grŵp Blwyddyn:

Tŷ:

Thema:

Dyddiad/Cyfnod mewn Amser

Tarddiad:

Ailgrëwyd/

Ailgodwyd:

Meithrin

Ysgol Maestir

Y Fictoriaid

1894- 1916

Llanbedr Pont Steffan, Ceredigion

1984

Derbyn

Bryn Eryr

Tŷ Crwn o’r Oes Haearn

2300 o flynyddoedd yn ôl

Cwm Ogwr

2016

Blwyddyn 1

Tai Teras Rhyd-y-car

Y Chwyldro Diwydiannol

1805- 1900

Merthyr Tudful

1987

Blwyddyn 2

Tai Teras Rhyd-y-car

Y Chwyldro Diwydiannol

1900- 1980

Merthyr Tudful

1987

Blwyddyn 3

Tolldy

Terfysgoedd Beca

1839-1844

Penparcau Aberystwyth

Adeiladwyd: 1771

Ailgodwyd:1968

Blwyddyn 4

Siop Gwalia

Manwerthu

1880-1945

Abertawe

1991

Blwyddyn 5

Ffermdy Kennixton ac adeiladau

Bwthyn

Nantwallter

Ffermio

Cyfoeth/Tlodi

1800

1785

Penrhyn Gŵyr

Taliaris, ger Salem Sir Gaerfyrddin

1955 a 2012

1993

Blwyddyn 6

Llys Llywelyn

Oes y Tywysogion

1195-1240

Y Canol Oesoedd

Ynys Môn/Gwynedd

2016

Rhoddwyd cyfleoedd i ddysgwyr fynegi eu dysgu yn arloesol, a chynhaliodd yr ysgol ddigwyddiad dathlu i arddangos gwaith y disgyblion, a dangos datblygiad eu medrau.  Ar safle Sain Ffagan, chwaraewyd ffilmiau dogfen hanesyddol y disgyblion ar sgrin sinema awyr agored i deuluoedd a rhanddeiliaid eraill eu mwynhau.  Hefyd, rhoddwyd tasg i’r disgyblion drefnu arddangosfa o’u gwaith, a gynhaliwyd yn Sefydliad y Gweithwyr Oakdale yn Sain Ffagan. 

Mae Ysgol Gynradd Ynys Y Barri yn parhau i weithio mewn partneriaeth â’r Amgueddfa, ac wedi creu glasbrint ar gyfer cynllun gwaith, y gellir ei rannu ag ysgolion eraill fel model enghreifftiol o gyd-destunau go iawn, dilys ar gyfer dysgu i gefnogi gofynion y cwricwlwm newydd.  Trefnwyd bod yr adnoddau digidol a ddatblygwyd gan y dysgwyr ar gael i’r Amgueddfa hefyd, a gellir eu defnyddio i wella’r profiad i ymwelwyr.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r prosiect wedi cael effaith gadarnhaol ar ddatblygiad proffesiynol ar draws y tîm addysgu ac arweinyddiaeth.  Mae’r tîm wedi canolbwyntio ar gynnal yr amodau angenrheidiol i gyflawni’r pedwar diben ar gyfer dysgwyr.  Mae’r dadansoddiad manwl o’r model Safonau Proffesiynol a’r daith hunanwerthuso wedi datblygu hyder ymhlith y staff i fentro a chydweithio i ddarparu profiadau dysgu cyfunol cynaledig, a hynod effeithiol.  Mae staff wedi datblygu eu harfer fyfyriol yn effeithiol i greu cysylltiadau rhwng y meysydd dysgu, a hwyluso dilyniant y dysgu yn well.

Rhoddwyd cyfleoedd i ddysgwyr gymryd rôl fwy weithgar mewn arwain eu dysgu eu hunain.  Roedd y gwersi’n cynnig her briodol i alluogi dysgwyr i ddatblygu gwydnwch wrth ddatrys problemau.  Bu gwelliant sylweddol o ran cymhwyso ‘medrau’r dyniaethau digidol’ i gasglu, dadansoddi a gwerthuso tystiolaeth a chyflwyno canfyddiadau, gan gynnwys creu cronfa o adnoddau digidol i gefnogi’r cynllun gwaith.  Cafodd y digwyddiad dathlu effaith sylweddol ar les dysgwyr, a rhoddwyd cyfleoedd i ddisgyblion fyfyrio’n gadarnhaol ar ansawdd uchel eu cynhyrchion a’u perfformiadau.  Roedd balchder y disgyblion yn eu gwaith yn gwbl amlwg, ac mae’r prosiect wedi cael effaith gadarnhaol ar gynyddu ymgysylltiad disgyblion â’u dysgu.

Trwy asesu gwaith disgyblion, roedd yn amlwg eu bod yn gallu llunio casgliadau, er enghraifft trwy ddadansoddi arteffactau, mapiau, technegau ffermio a dyluniadau adeiladu cyfnodau.  Roedd disgyblion yn gallu datblygu eu cwestiynau eu hunain â hyder cynyddol, a cheisio atebion mewn cyd-destun go iawn.  Wrth feddwl yn feirniadol am eu darganfyddiadau, roedd disgyblion cyfnod allweddol 2 yn gallu sefydlu casgliadau gwybodus a chwestiynau pellach ar gyfer ymholi.  Hefyd, fe wnaeth effaith y prosiect alluogi disgyblion i barhau i ddangos medrau gwell mewn llafaredd, darllen ac ysgrifennu.  Roeddent yn gallu prosesu gwybodaeth hanesyddol yn fanylach, ac ymateb yn unol â hynny hefyd i gyfleu eu dealltwriaeth.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Cafodd rhaglenni dogfen hanesyddol y disgyblion eu rhannu a’u dathlu mewn digwyddiad wedi’i drefnu yn Sain Ffagan.  Roedd teuluoedd, pwysigion lleol a chynrychiolwyr o Lywodraeth Cymru a chonsortia lleol yn bresennol yn y digwyddiad.

Cynhaliodd yr Amgueddfa arddangosfa o waith y disgyblion i arddangos y medrau llythrennedd a rhifedd a gafodd eu datblygu a’u cymhwyso trwy’r pedwar diben, a gwahanol feysydd profiadau dysgu.  Cyflwynwyd modelau a gwaith disgyblion fel arddangosfa ar gyfer ymwelwyr â’r amgueddfa.

Trefnwyd bod y cynllun gwaith ac adnoddau digidol ategol ar gael i’r Amgueddfa Genedlaethol yn Sain Ffagan, sy’n bwriadu trefnu bod y pecyn ar gael i ysgolion eraill sy’n dymuno defnyddio’r prosiect i ddatblygu’r cwricwlwm newydd yn eu lleoliad.

Yn dilyn llwyddiant y prosiect, dechreuodd yr ysgol gydweithio’n ehangach â Grŵp Gwella Ysgolion i archwilio’r maes dysgu a phrofiad mathemateg, gan ddefnyddio Sain Ffagan eto fel y symbyliad i ddarparu cyd-destunau go iawn a dilys.  Rhannwyd y cydweithio yn fewnol ym mhob un o’r ysgolion partner fel rhan o ddatblygiad proffesiynol a hyfforddiant staff i ddatblygu’r cwricwlwm.  Trwy werthuso, canfu athrawon y Grŵp Gwella Ysgolion ei bod yn fuddiol ymgysylltu ag elfennau’r ‘cwricwlwm drafft’, a chanolbwyntio ar elfennau’r Pedwar Diben i ennyn brwdfrydedd dysgwyr, a’u cymell.  Arweiniodd prosiect y Grant Gwella Ysgolion at ddull i athrawon gynorthwyo’i gilydd mewn cyd-gynllunio effeithiol tra’n cyfoethogi cyfleoedd ar gyfer yr holl ddysgwyr.

Yn dilyn y prosiect, gwahoddwyd disgyblion i gymryd rhan mewn digwyddiad y cyfryngau gan y BBC yn yr amgueddfa i rannu profiadau dysgu a barn am yr ymdriniaeth â Diwylliant Cymru yn y cwricwlwm newydd.  Yn ystod y digwyddiad hwn, bu disgyblion yn rhannu syniadau a llwyddiant y prosiect gyda chynrychiolwyr Llywodraeth Cymru ac arbenigwyr ym maes y dyniaethau, i hyrwyddo’r posibiliadau cyffrous i ddysgu am dreftadaeth a diwylliant Cymru ledled Cymru.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol gyfun gymysg cyfrwng Saesneg 11 i 18 yn Rhondda Cynon Taf yw Ysgol Uwchradd Sant Ioan Fedyddiwr yr Eglwys yng Nghymru. Mae’r ysgol wedi’i lleoli yn Aberdâr.

Mae 968 o ddisgyblion ar y gofrestr, o gymharu â 1,014 o ddisgyblion adeg yr arolygiad diwethaf ym mis Mawrth 2014.  Mae 157 o ddisgyblion yn y chweched dosbarth, o gymharu â 234 adeg yr arolygiad diwethaf.  Mae tua 12% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae hyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 16.4% ar gyfer ysgolion uwchradd yng Nghymru.

Mae gan ryw 1% o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig, o gymharu â 2.2% ar gyfer Cymru gyfan.  Mae gan ryw 22% o ddisgyblion angen addysgol arbennig.  Mae hyn ychydig yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 22.9%.

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o gefndir gwyn Prydeinig.  Mae llai nag 1% o ddisgyblion yn rhugl yn y Gymraeg.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Er mwyn gwella deilliannau a lles disgyblion, nododd arweinwyr Ysgol Sant Ioan Fedyddiwr yr Eglwys yng Nghymru fod angen adolygu gwerthoedd yr ysgol, a chynyddu lefelau ymgysylltu â rhieni.

Fel ysgol yr Eglwys yng Nghymru, rhoddodd cymuned yr ysgol gyfan flaenoriaeth i’r angen i gynnal yr ethos Cristnogol.  Mae’r ethos hwn yn seiliedig ar weledigaeth ofalgar a chynhwysol a gwerthoedd ‘ffydd a chred, gofal a thosturi, parch a goddefgarwch, cyfrifoldeb ac ymddiriedaeth, a dyhead a llwyddiant.’

I wireddu gwerthoedd yr ysgol, cydnabu arweinwyr fod angen cynnwys rhieni’n ofalus ym mhob agwedd ar fywyd yr ysgol.  Yn benodol, roedd staff yn awyddus i sicrhau bod rhieni’n cael eu hysbysu’n dda am gynnydd a lles eu plentyn, a’u bod yn dod yn aelodau gweithredol o gymuned yr ysgol.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

I sicrhau a chynnal lefelau uchel o ymgysylltu â rhieni, mae gwaith yn dechrau yn ystod y cyfnodau pontio ym Mlwyddyn 6.  Yn dilyn y ‘Diwrnodau Croeso’ ar gyfer disgyblion, gwahoddir rhieni i gyfarfod lle cânt eu cyflwyno i’r ysgol a’r dulliau a ddefnyddir i gyfathrebu â nhw.  Yn ystod y cyfarfod hwn, caiff rhieni becyn croeso ac maent yn ysgrifennu llythyr personol o gefnogaeth at eu plentyn sy’n cael ei rannu â disgyblion ar ddiwedd eu tymor cyntaf ym Mlwyddyn 7.  Mae hyn yn cefnogi’r ysgol yn llwyddiannus i ddatblygu ethos ‘teuluol’, meithrin perthnasoedd a lleihau unrhyw bryderon a allai fod gan rieni neu ddisgyblion.

Mae’r ysgol yn olrhain cynnydd, ymddygiad a phresenoldeb disgyblion yn drylwyr, gan alluogi arweinwyr i nodi ac ymateb yn brydlon ac yn effeithiol i unrhyw ddisgyblion sydd mewn perygl o danberfformio.  Mae timau bugeiliol yn monitro presenoldeb yn agos, ac yn ymweld yn rheolaidd â chartrefi’r disgyblion hynny y nodwyd eu bod mewn perygl o gael presenoldeb gwael.  Yn ychwanegol, mae rheolwyr dysgu yn monitro presenoldeb, lles a chynnydd disgyblion yn drylwyr.  Mae’r cyswllt rheolaidd ac effeithiol a gaiff staff gyda rhieni wedi datblygu perthnasoedd gwaith cryf, ac wedi cynyddu ymgysylltiad gan lawer o rieni yn sylweddol.  Pan fydd presenoldeb disgyblion yn peri pryder, caiff ‘cyfarfodydd cymorth’ sy’n cynnwys rhieni, disgyblion, llywodraethwr, y pennaeth ac aelodau o’r tîm bugeiliol, eu defnyddio’n llwyddiannus i ymgysylltu â rhieni a nodi unrhyw gymorth sydd ei angen.  Mae hyn, ynghyd â ffocws diwrthdro ar ystod eang o ymyriadau a mentrau fel rhan o’r rhaglen ‘Materion Presenoldeb’, wedi arwain at welliant cryf mewn cyfraddau presenoldeb.

Mae’r ysgol yn ceisio adborth gan rieni trwy holiaduron a nosweithiau rhieni, ac yn defnyddio’r adborth hwn yn dda i lywio hunanwerthuso a chefnogi cynllunio’r cwricwlwm.  Mae’r ysgol yn cynnwys rhieni ym mhob agwedd ar y broses pan fydd disgyblion yn dewis eu hopsiynau TGAU ym Mlwyddyn 9.  Mae hyn yn cynnwys nosweithiau gwybodaeth am opsiynau, sy’n cynghori rhieni ar sut i gynorthwyo eu plant â’u dewisiadau pwnc, ac yn darparu gwybodaeth ddefnyddiol am bob pwnc.  Yn dilyn hyn, mae rhieni, ynghyd â’u plentyn, yn mynychu cyfarfodydd unigol gyda staff allweddol lle cynhelir trafodaethau manwl a darperir cyngor defnyddiol.  Mae hyn yn cynorthwyo disgyblion a rhieni yn effeithiol i wneud dewisiadau gwybodus am eu hastudiaethau yn y dyfodol, ac wedi cyfrannu’n dda at y deilliannau y mae disgyblion yn eu cyflawni ar ddiwedd cyfnod allweddol 4.  Wrth ddewis pynciau UG, mae pob disgybl a’i rieni yn cael cyfweliad ym mis Rhagfyr a mis Ionawr i drafod yr opsiynau posibl.  Cynhelir deialog barhaus, a chynhelir cyfarfodydd pellach ar ddiwrnod canlyniadau TGAU.  Yn ychwanegol, cynhelir rhaglen fanwl o ddiwrnodau rhagflas, ffeiriau gyrfaoedd, ymweliadau a nosweithiau agored i alluogi disgyblion i brofi amrywiaeth o yrfaoedd cyn gwneud eu dewisiadau terfynol.  Hefyd, caiff disgyblion eu cyfweld gan bobl o fusnesau lleol i’w helpu i baratoi ar gyfer cyflogaeth yn y dyfodol.  Rhoddir adborth manwl i rieni am y broses hon, er mwyn iddynt allu cynorthwyo eu plant ag unrhyw feysydd i’w gwella.  Mae’r gwaith hwn yn galluogi disgyblion i wneud penderfyniadau eithriadol o wybodus am eu llwybrau dysgu.

Caiff ‘Nosweithiau Datgloi’r Potensial’ yng nghyfnod allweddol 4 eu defnyddio’n dda i ddosbarthu pecynnau a strategaethau adolygu defnyddiol i alluogi rhieni i helpu eu plant yn ystod y cyfnod yn arwain at arholiadau allanol.  Er mwyn annog a chymell eu plant, mae rhieni disgyblion Blwyddyn 11 yn ysgrifennu llythyr cefnogol a symbylol, sy’n cael ei rannu â’u plentyn yn ystod y cyfnod olaf cyn yr arholiadau.  Caiff hyn effaith gadarnhaol ar ymgysylltu â disgyblion a rhieni, ac mae wedi cyfrannu’n dda at ymagwedd gyfannol yr ysgol at les a chynnydd disgyblion.

Un o’r nodweddion nodedig yw’r ffordd y mae’r ysgol a’r gymuned ehangach yn gweithio gyda’i gilydd i gynorthwyo disgyblion sy’n agored i niwed a disgyblion ag anghenion addysgol arbennig (AAA).  Mae’r ymweliadau rheolaidd ac amserol yn ystod cyfnodau pontio a chymorth sensitif yn galluogi’r disgyblion hyn i ymgynefino’n gyflym yn eu hysgol newydd a symud ymlaen yn eu dysgu yn llwyddiannus.  Mae perthynas waith yr ysgol â rhieni yn cyfrannu’n werthfawr at les y disgyblion hyn.  Trwy raglen reolaidd o gyfarfodydd cymorth, mentora a chyfathrebu manwl, mae’r ysgol yn rhoi gwybod i’r holl rieni am gynnydd a lles eu plentyn yn rheolaidd.  Mae’r perthnasoedd cadarnhaol a chynhyrchiol hyn yn helpu’r ysgol i gael dealltwriaeth dda o anghenion rhieni, ac yn galluogi staff i gynllunio a strwythuro rhaglenni cymorth unigol yn effeithiol.  O ganlyniad, gall yr ysgol ymateb yn gyflym i unrhyw bryderon a allai fod gan rieni.  Cefnogir rhieni yn rheolaidd i nodi’r ffyrdd gorau y gallant gynorthwyo eu plant gartref.  Mae defnyddio’r ‘llyfr cyswllt cartref / ysgol’, sy’n ffordd o gyfathrebu rhwng rhieni a staff disgyblion ag anghenion addysgol arbennig, yn galluogi rhieni i ddeall sut mae’r ysgol yn cynorthwyo eu plentyn.  O ganlyniad, mae rhieni’n fodlon iawn â’r addysg a ddarperir i’w plant.  Mae’r boreau coffi a gynhelir gyda rhieni disgyblion sy’n agored i niwed a gweithwyr proffesiynol allweddol yn hynod lwyddiannus wrth sicrhau bod yr holl ddisgyblion, beth bynnag fo’u gallu, yn cael eu cynorthwyo i lwyddo.

Mae’r ysgol yn gwneud defnydd effeithiol o ystod eang o feddalwedd ar-lein i gynyddu ymgysylltu â rhieni a galluogi disgyblion i astudio’n effeithiol gartref.  Mae’r adnoddau hyn wedi cynyddu’r cyfathrebu rheolaidd rhwng rhieni, disgyblion a staff ac wedi galluogi rhieni i gefnogi anghenion eu plentyn yn well.  Mae’r ysgol yn gwneud defnydd nodedig o’r feddalwedd y trefnwyd ei bod ar gael trwy Hwb i gynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu medrau dysgu gartref a’u medrau annibynnol.  Mae’n datblygu adnoddau digidol o ansawdd uchel, fel fideos teilwredig i fodelu prosesau cyfrifo a chynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu medrau rhesymu.

Mae nifer dda iawn o bobl yn mynychu nosweithiau rhieni a digwyddiadau, ac yn fwy diweddar, mae’r ysgol wedi cyflwyno nosweithiau hyfforddiant arloesol ar gyfer rhieni, sydd wedi darparu arweiniad defnyddiol ar sut i gynorthwyo eu plant gartref.  Mae hyn wedi galluogi rhieni i ddatblygu eu dysgu eu hunain mewn pynciau fel Saesneg iaith a mathemateg. 

Trwy eu gwaith â rhieni, mae’r ysgol wedi datblygu polisi drws agored yn llwyddiannus, ac mae eu hathroniaeth fod pob plentyn yn bwysig yn treiddio trwy bob agwedd ar eu gwaith. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi cyfrannu at welliant cryf mewn deilliannau academaidd ar gyfer disgyblion, ac mae gan bron bob un o’r disgyblion agweddau hynod gadarnhaol at ddysgu o ganlyniad iddo. 

Mae deilliannau’r ysgol yn 2019 uwchlaw’r disgwyliadau bron ym mhob dangosydd, ac ar ddiwedd Blwyddyn 11, mae bron pob un o’r disgyblion yn aros mewn addysg, cyflogaeth neu hyfforddiant.  Mae bron pob un o’r disgyblion yn dangos safonau ymddygiad hynod uchel yn y dosbarth ac o gwmpas yr ysgol, ac mae llawer o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cryf mewn datblygu eu gwybodaeth, eu dealltwriaeth a’u medrau mewn gwersi. 

Mae bron pob un o’r disgyblion a’r rhieni yn meddu ar ddealltwriaeth fanwl o’r amrywiaeth o gymorth ac arweiniad sydd ar gael, ac fe gaiff hyn effaith hynod fuddiol ar les a dysgu disgyblion. 

Mae nifer fawr o rieni yn cymryd rhan fawr ym mywyd yr ysgol, gan gynnwys cymdeithas hynod lwyddiannus ‘Ffrindiau Sant Ioan’ (‘Friends of St John’s’), sy’n cyfrannu’n fuddiol at fywyd yr ysgol, ac at sicrhau gwelliannau.  Mae’r perthnasoedd pwrpasol y mae’r ysgol wedi eu datblygu gyda disgyblion a rhieni yn eu galluogi i deimlo eu bod yn aelodau gwerthfawr o gymuned ysgol sy’n croesawu amrywiaeth ac yn sicrhau bod disgyblion yn teimlo’n ddiogel a saff.

Sut ydych chi wedi rhannu’r arfer dda?

Mae gan Ysgol Sant Ioan Fedyddiwr yr Eglwys yng Nghymru berthnasoedd buddiol ag ysgolion uwchradd eraill yn Rhondda Cynon Taf a’u hysgolion cynradd partner.  Mae wedi rhannu’r gwaith hwn gyda’r ysgolion hyn ac ysgolion eraill trwy’r consortiwm rhanbarthol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol ddwyieithog a gynhelir gan awdurdod lleol Sir Gaerfyrddin yw Ysgol Dyffryn Aman.  Mae 1,436 o ddisgyblion ar y gofrestr, gyda 267 ohonynt yn y chweched dosbarth.

Mae’r ysgol wedi’i lleoli yn Rhydaman wrth droed y Mynydd Du.  Daw tua hanner y disgyblion o’r dref ei hun, a daw’r hanner arall o’r ardal wledig a’r pentrefi cyfagos.  Cyfran y disgyblion sy’n gymwys i brydau ysgol am ddim yw 18.9%, sydd ychydig yn uwch na’r cyfartaledd ar draws Cymru, sef 16.4%.

Daw bron traean o’r disgyblion o gartrefi lle siaredir y Gymraeg.  Mae tua 47% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg yn rhugl ac mae ychydig dros hanner yn astudio’r Gymraeg fel iaith gyntaf.

Mae gan bron 6% o ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig o gymharu â 2.2% ar gyfer Cymru gyfan.  Mae gan bron 30% o ddisgyblion angen addysgol arbennig.  Mae’r ffigwr hwn yn uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 22.9%.  Mae gan yr ysgol gyfleuster addysgu arbenigol i 29 o ddisgyblion sydd ag anghenion dysgu dwys a chymhleth.

Penodwyd y pennaeth ac un dirprwy bennaeth ym Medi 2017.  Mae’r uwch dîm arwain yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth, tri phennaeth cynorthwyol, dau uwch athro a’r cydlynydd anghenion dysgu arbennig.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Prif amcan yr ysgol yw cefnogi lles a chynnydd y disgyblion trwy ymateb i ofynion pob unigolyn.  Oherwydd cyd-destun, maint a natur yr ysgol, nid yr un ddarpariaeth a chefnogaeth sydd ei angen ar bob disgybl.  Rhaid felly paratoi cwricwlwm academaidd eang sydd wedi ei fireinio ar gyfer yr unigolyn er mwyn sicrhau ymglymiad a ffyniant.  Law yn llaw â hyn, darperir cymorth pwrpasol i hybu lles a hapusrwydd y disgybl, gan ddatblygu gwytnwch yr unigolyn i wynebu heriau dyddiol.  Ym marn yr ysgol, os yw’r disgybl yn hapus ac yn iach, bydd hyn yn arwain at agweddau cadarnahol tuag at ddysgu a gwneir cynnydd cadarn.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Cynllun Pontio

Mae’r ysgol wedi meithrin perthnasoedd cryf gyda’i hysgolion cynradd partner.  Sylfaen y system hon yw sicrhau bod gan yr ysgol ffocws glir o ran hyrwyddo lles y disgyblion newydd.  Llunir proffil unigol ar gyfer pob disgybl er mwyn darparu’r gefnogaeth a’r ymyrraeth briodol wrth iddynt ddechrau ar eu taith addysgol yn Nyffryn Aman.  Yn ystod blynyddoedd 5 a 6, cynhelir rhaglen o ymweliadau, gweithdai a sesiynau blasu.  Defnyddir disgyblion presennol yr ysgol uwchradd fel llysgenhadon yn yr ysgolion cynradd i rannu’u profiadau gyda’r darpar ddisgyblion.

Trefnir dwy noson agored ar ddechrau blwyddyn 6 sy’n gyfle i rieni a disgyblion weld yr ysgol ar waith.  Gan fod oddeutu 250 o ddisyblion yn trosglwyddo i’r ysgol yn flynyddol, yn ogystal â’r ffaith ei bod yn ysgol ddwyieithog, cynhelir dwy noson agored sy’n cynnwys cyflwyniadau a thaith o gwmpas yr ysgol.  Mae’r broses hon yn cynnig profiad mwy personol i’r rhieni a’r disgyblion mewn awyrgylch gartrefol a theuluol.  Trefnir gweithdy ychwanegol i rieni’r darpar ddisgyblion lle y gellir holi cwestiynau a dysgu mwy am y ddarpariaeth a’r cymorth ieithyddyol sydd ar gael.

Cwricwlwm eang a chyfoethog

Un o gryfderau’r ysgol yw’r cwriwclwm eang a ddarperir.  Yng nghyfnod allwedol 3, mae arweinwyr yn cyd-weithio’n effeithiol ac yn barod i dreialu a gwerthuso trefniadau cwricwlaidd newydd.  Mae’r ysgol yn arbrofi gyda dull newydd o addysgu ym Mlwyddyn 7 trwy gynllun dysgu trwy brosiect.  Er ei fod yn ddyddiau cynnar, mae disgyblion wedi elwa o brofiadau gwerthfawr fel ymweliad i gartref henoed i ymchwilio i’r gwahaniaethau rhwng cenedlaethau.  Ychwanegwyd cwrs mewn datblygiad personol a sgiliau cyflogadwyaeth i’r arlwy yng nghyfnod allweddol 3 a 4 yn ddiweddar.  Cynlluniwyd y rhaglen yn ofalus er mwyn ymateb i anghenion disgyblion penodol a’u hannog i ymgysylltu’n bositif â’r cwricwlwm.  O ganlyniad, mae darpariaeth yr ysgol yn sicrhau ymglymiad ac yn adeiladu gwytnwch disgyblion bregus.  Trwy fethodoleg hyblyg o ran y dull o gyflwyno’r rhaglen, a chyfoeth o adnoddau i gefnogi cynnwys y cwricwlwm, mae’r rhaglen yn cwrdd yn llwyddiannus ag anghenion a diddordebau’r disgyblion.  Datblygir hyder a hunan werth y bobl ifanc trwy roi iddynt gyfrifoldebau penodol a gwrandewir yn gyson ar eu barnau.  Sicrheir cynnydd yn eu medrau craidd er mwyn eu paratoi ar gyfer bywyd tu hwnt i’r ysgol.

Cefnogi i bwrpas

Mae’r ysgol yn gymuned deuluol a gofalgar sydd yn cynnig cefnogaeth ac arweiniad gwerthfawr i’w disgyblion ac i rieni.  Mae’r berthynas weithio hynod o agos a chynhaliol yn hybu amgylchedd o gefnogaeth ac yn magu ymagweddau cadarnhaol iawn y disgyblion tuag at eu gwaith.  Perchir y gwahaniaethau sydd yn bodoli rhwng disgyblion o wahanol gefndiroedd a galluoedd, er enghraifft darperir ar gyfer disgyblion nad ydynt yn medru’r Saesneg na’r Gymraeg wrth iddynt ymuno â’r ysgol.  Gwneir hyn trwy gefnogaeth ieithyddol ddwys o dan arweiniad athrawes arbenigol mewn grŵp bach.  Fel rhan o’r ddarpariaeth hon, cynllunir amserlen unigol i ddatblygu sgiliau ieithyddol a fydd yn galluogi’r disgyblion, ymhen amser, i gael mynediad llawn i’r cwricwlwm a’r brif ffrŵd. Sicrheir amgylchedd ofalgar er mwyn eu cynorthwyo i ymgartrefu’n llwyddiannus a’u datblygu i fod yn ddinasyddion gwybodus ac egwyddorol.

Cymdeithas gynhwysol

Mae gweledigaeth glir gan yr ysgol o ran sicrhau cyfleoedd cyfartal a phrofiadau ysgogol i holl ddisgyblion y dalgylch.  Yn ogystal, mae ystod eang o weithgareddau allgyrsiol yn cyfoethogi profiadau dysgu’r disgyblion yn effeithiol.  Elfen bwysig o’r cynhwysiant yw mewnbwn rhieni.  Trefnir cyfres o weithdai ar gyfer rhieni sy’n cynnig fforwm iddynt rannu syniadau a gwella eu dealltwriaweth o flaenoriaethau a phrosesau’r ysgol.  Mae llawer o ddisgyblion, gan gynnwys rhai ag anghenion ychwanegol, yn cael cyfleoedd gwerthfawr  i ddatblygu eu medrau arweinyddol.  Mae’r grŵp maethu, ‘Enfys’, yn cefnogi disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol ac anghenion emosiynol trwy gynnig amserlen wedi ei theilwra yn benodol ar eu cyfer.  Mae’r ddarpariaeth wedi profi’n llwyddiannus o ran adeiladu gwytnwch y disgyblion ynghyd â gwella’u hymglymiad a’u hymagweddau at ddysgu.  Mae grwpiau o ddisgyblion eraill, megis plant mewn gofal, yn derbyn cefnogaeth cydlynydd penodol sy’n tracio cynnydd a lles y disgyblion ar lefel unigol.  Gweithia’r cydlynydd  yn agos gydag asiantaethau allanol i sicrhau mynediad hylaw i’r disgyblion a’u teuluoedd i wasanaethau perthnasol eraill.  Mae’r gefnogaeth yn adeiladu gwytnwch trwy ddatblygu’r ymdeimlad o berthyn i gymuned sy’n eu cynorthwyo i ymdopi gydag heriau bywyd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae ethos gref o berthyn a chynhwysiant yn Ysgol Dyffryn Aman.  Cefnogir disgyblion yn effeithol a gosodir disgwyliadau uchel fel bod pob unigolyn yn barod i wynebu sialensau yn ddyddiol.  Yr amcan yw meithrin disgyblion annibynnol, hyderus a hapus.  Mae’r ethos hon wedi ymdreiddio i bob rhan o ddarpariaeth yr ysgol.  Yn ystod arolygiad diweddaraf yr ysgol yn Nhachwedd 2019, barnwyd fod “lles ac agweddau at ddysgu disgyblion yn nodwedd hynod gref o Ysgol Dyffryn Aman.’  Yn benodol, nodwyd bod “’parodrwydd i ddyfalbarhau pan yn wynebu heriau ‘yn nodwedd arbennig o ymagweddau cadarnahol y disgyblion tuag at eu gwaith.’  Barnwyd hefyd bod ‘disgyblion ag anghenion addysgol dwys yn datblygu’u medrau bywyd yn ardderchog o fewn Canolfan Amanwy’ a nodwyd bod ‘llawer o ddisgyblion yn datblygu eu medrau personol a chymdeithasol yn eithriadol trwy ymgymryd â gwahanol gyfrioldebau o fewn cymuned yr ysgol.’ Felly ‘yn ystod eu hamser yn yr ysgol, mae llawer o ddisgyblion yn gwneud cynnydd buan yn eu gwybodaeth bynciol a’u medrau.’

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Er mwyn cyfrannu at system hunangynhaliol, mae Ysgol Dyffryn Aman wedi rhannu arfer dda trwy gynnal digwyddiadau hyfforddiant yn yr ysgol neu fynd allan i ymweld ag ysgolion eraill.  Cafwyd cyfleoedd buddiol i rannu a gwerthuso arferion a strategaethau sy’n adeiladu gwytnwch disgyblion yn llwyddiannus.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr

Darparwr Cymraeg i Oedolion yw Dysgu Cymraeg Gwent a sefydlwyd yn 2016 yn sgil ad-drefnu’r  sector Cymraeg i Oedolion.  Mae tua 1,400 o oedolion ar gyrsiau’r darparwr sydd yn darparu ystod o gyrsiau ar lefelau Mynediad i Hyfedredd, gan gynnwys cyrsiau prif ffrwd Cymraeg i Oedolion, Cymraeg yn y gweithle, Cymraeg i’r Teulu a rhaglen o gyfleoedd dysgu anffurfiol ar draws ardal Gwent.

Cyd-destun a chefndir yr arfer ragorol/sy’n arwain y sector

Mae gan staff y darparwr ymrwymiad angerddol tuag at gadw dysgwyr a sicrhau eu bod yn parhau â’u gwersi a dod yn siaradwyr rhugl.  Maent yn darparu cymorth unigol o safon uchel i’r dysgwyr sydd yn eu gofal.  Mae bron pob tiwtor yn adnabod eu dysgwyr yn dda ac maent yn gweithio’n ddiflino er mwyn cynorthwyo dysgwyr i oresgyn unrhyw rwystrau posibl rhag dysgu’r iaith.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Defnyddir sawl dull gan Dysgu Cymraeg Gwent i ofalu am ei dysgwyr a chynnig pob cymorth posibl iddynt.

Monitro Presenoldeb Dysgwyr

Gwneir gwaith manwl a thrylwyr gan gydlynwyr Dysgu Cymraeg Gwent i fonitro ystadegau a chyfraddau presenoldeb a chadw yn fisol er mwyn cadw dysgwyr.  Mae cydlynwyr y ddarpariaeth mewn cyswllt rheolaidd â’u tiwtoriaid.  Mae cyfathrebu clir a chyson rhwng y ddau grŵp yn sicrhau bod y cydlynwyr yn ymwybodol o resymau absenoldebau pob dysgwr ar gyrsiau yn eu hardaloedd perthnasol.  Mae’r cydlynwyr yn cysylltu â’r dysgwyr hyn ar ôl pythefnos o absenoldeb i drafod y rheswm am yr absenoldeb, gan gynorthwyo’r dysgwyr i ailymuno â’u dosbarth, neu eu trosglwyddo nhw i ddosbarth arall os nad yw amser/dyddiad eu dosbarth presennol yn addas bellach.  Mae’r rheolwr ansawdd yn monitro cyfraddau presenoldeb a chadw pob dosbarth yn fisol, gan sicrhau y cofnodir rhesymau dysgwyr am bob achos o absenoldeb a’r rheswm pam mae dysgwyr yn gadael eu dosbarthiadau.

Prosiect Dal Ati

Ym mis Rhagfyr bob blwyddyn, cynhelir ymgyrch Dal Ati ar draws y ddarpariaeth, sydd yn targedu’r dysgwyr hynny ar lefelau Mynediad a Sylfaen 1.  Yn hanesyddol, dyma’r dysgwyr sydd fwyaf tebygol o roi’r gorau i’w dysgu yr adeg honno o’r flwyddyn. Trwy nifer o fideos a anelir at annog dysgwyr i ‘ddal ati’, ynghyd â gweithgareddau adolygu ar lein a chymorth a gynigir gan y cydlynwyr a’r tiwtoriaid, anelir at sicrhau nad yw dysgwyr yn gadael y dosbarthiadau hyn yr adeg honno o’r flwyddyn, a’u bod yn cael pob cefnogaeth bosibl i ailymuno â’u dosbarthiadau ym mis Ionawr os ydynt sesiynau yn ystod wythnosau prysur mis Rhagfyr.

Cynrychiolwyr Dosbarth

Mae gan Dysgu Gwent Cymraeg rwydwaith o gynrychiolwyr dosbarth.  Bob blwyddyn, gofynnir i ddysgwyr pob dosbarth benodi cynrychiolydd.  Rôl y person hwnnw yw gweithredu fel person cyswllt rhwng dysgwyr y dosbarth a rheolwyr y ddarpariaeth. Pe bai problem yn y dosbarth, er enghraifft gyda’r cwrs neu’r lleoliad, gallai’r cynrychiolydd weithredu ar ran y dysgwyr i gyd drwy hysbysu’r tiwtor yn y lle cyntaf, neu staff y lleoliad lle cynhelir y dosbarth os oes problem gyda’r lleoliad.

Os nad yw’r problem yn cael ei datrys ar lefel leol, gall y cynrychiolydd dosbarth gysylltu â chydlynwyr neu reolwyr y darparwr os oes angen.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r camau hyn yn golygu bod staff yn datblygu a meithrin perthnasoedd gwaith hynod gadarnhaol gyda’r dysgwyr yn eu gofal.  Oherwydd hyn, mae staff yn cynnig y cymorth priodol iddynt heb oedi, sydd yn ei dro yn sicrhau bod y darparwr yn cadw dysgwyr fyddai mewn perygl o adael cyrsiau fel arfer.  Yn ogystal, mae’r strategaethau hyn yn fodd defnyddiol o dynnu sylw rheolwyr at unrhyw diwtoriaid sy’n tanberfformio er mwyn mynd i’r afael ag unrhyw faterion cyn iddynt effeithio’n niweidiol ar brofiad y dysgwyr.  O ganlyniad, mae’r rhan fwyaf o ddysgwyr yn nodi, yn holiadur cenedlaethol y sector, eu bod yn cael cymorth a gofal gwerthfawr gan y darparwr.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Lleoliad cyfrwng Cymraeg yw Cylch Meithrin Penparc.  Mae’n cwrdd mewn caban hunangynhaliol ar safle Ysgol Gynradd Penparc, o fewn awdurdod lleol Ceredigion.  Mae’r lleoliad yn darparu addysg am bum bore’r wythnos, rhwng 9.00 y bore ac 11.30 y bore yn ystod tymhorau’r ysgol.

Mae’r lleoliad wedi’i gofrestru i dderbyn 19 o blant rhwng dwy a phedair oed. Adeg yr arolygiad, roedd 18 o blant yn derbyn addysg y blynyddoedd cynnar wedi’i hariannu. Mae’r mwyafrif o blant sy’n mynychu’r lleoliad yn dod o gartrefi sy’n siarad Saesneg.

Mae’r lleoliad yn cyflogi tri ymarferydd cymwysedig gan gynnwys yr arweinydd.  Dechreuodd yr arweinydd yn ei swydd ym mis Mai 2013.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Un o gryfderau’r lleoliad ydy’r defnydd cyson a phwrpasol o filltir sgwâr y plant i feithrin balchder yn eu Cymreictod a’u gwybodaeth a’u dealltwriaeth o’r byd.  Caiff y plant gyfleoedd rheolaidd i ymweld ag amrywiaeth o leoliadau yn yr ardal leol i ddysgu mwy am fywyd a gwaith pobl o fewn eu cymuned.  Mae hyn yn sicrhau profiadau dysgu hynod ddifyr i’r plant, ac yn cael effaith gref ar eu medrau cymdeithasol, eu dealltwriaeth a’u gwybodaeth.  Yn dilyn yr ymweliadau, mae’r ymarferwyr yn ysgogi dysgu pellach sy’n datblygu medrau llafaredd a rhifedd y plant yn llwyddiannus.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae ymarferwyr yn rhoi ystyriaeth lawn i ddiddordebau’r plant, cyn paratoi amrediad o weithgareddau penigamp iddynt.  Yn sgil hyn, maent yn galluogi’r plant i ddatblygu ystod o fedrau mewn cyd-destunau gafaelgar.  Un enghraifft yw pan ofynnwyd i’r plant ‘O ble mae llaeth yn dod?’ Esblygodd hyn i greu map meddwl o ddamcaniaethau’r plant cyn cynnal ymweliad â fferm laeth lleol.  Mae’r lleoliad yn manteisio i’r eithaf ar eu perthynas gyda’r gymuned leol i greu profiadau dysgu cynhwysfawr i’r plant.

Mae’r ymarferwyr yn achub ar bob cyfle i ehangu a dyfnhau’r profiadau dysgu yn dilyn ymweliadau.    Enghraifft nodedig o hyn oedd cynllunio a threfnu ymweliad â siop flodau a chastell lleol cyn mynd ati i sefydlu siop flodau a chastell chwarae rôl yn y Cylch.  Yn ogystal, mae’r plant a’r ymarferwyr yn creu arddangosfeydd hynod drawiadol sy’n fodd i ddathlu’r hyn a ddysgwyd  ac i rannu hyn gyda’r rhieni ac ymwelwyr.

Mae’r lleoliad yn cydweithio’n neilltuol o dda gyda’r ysgol gyfagos.  Roedd creu cysylltiadau rhagorol gyda’r ysgol yn un o flaenoriaethau blaenorol y cynllun datblygu.  Fe weithiodd y lleoliad yn ddiwyd er mwyn datblygu  perthynas gadarn, wedi ei seilio ar gyfathrebu da.  Er enghraifft, mae’r plant yn cael cyfleoedd rheolaidd i ganu gyda disgyblion yr ysgol, i ymweld â’r theatr leol ar y cyd ac i ymuno yng ngwasanaethau’r ysgol.  Yn ddiweddar, buodd y plant yn casglu afalau o’r berllan gyfagos a choginio creision afal er mwyn eu gwerthu i blant yr ysgol.  Cafodd y plant gyfleoedd i ddeall am fwyta’n iach, dylunio’r pecyn creision  a dysgu sut i ddefnyddio arian go iawn. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae llais y plentyn yn sail gref wrth gynllunio’r profiadau dysgu.  Mae’r plant yn cyfrannu tuag at y cynllunio trwy greu mapiau meddwl ac mae ymarferwyr yn gweithredu ar eu syniadau.  Enghraifft o hyn yw’r thema ‘môr ladron,’ pan gafodd y plant y cyfle i wisgo fel môr ladron a theithio i’r traeth ar fws leol.  Yno, cawsant y cyfle i ‘gerdded y planc’ dros ddŵr, casglu a didoli cregyn amrywiol, a chymdeithasu.  Mae hyn yn annog diddordeb a brwdfrydedd plant ac yn datblygu eu hunan hyder yn arbennig o dda.

Mae ymarferwyr yn gelfydd wrth ddatblygu profiadau dysgu cyfoethog a pherthnasol sy’n deillio o’r ymweliadau amrywiol.  Er enghraifft, bu’r ymweliad â’r siop flodau lleol yn llwyddiannus iawn wrth ddarparu cyfleoedd i’r plant ddatblygu eu medrau cyfathrebu ac ymarfer eu medrau rhifedd mewn cyd destunau byd go iawn.  Anogwyd y plant i ddefnyddio patrymau iaith a ddefnyddiwyd yn y siop, i ymdrin ag arian, cyfri blodau, cymharu maint y blodau a threfnu o’r byrraf hyd at yr hiraf.  Mae ymarferwyr yn addasu’r her mewn gweithgareddau, er enghraifft wrth ddechrau gyda cyfri tri blodyn ac ychwanegu rhagor o flodau wrth fynd.  Aeth y plant ati i greu arwyddion a labeli ar gyfer y siop a’r castell, gan arddangos  medrau darllen ac ysgrifennu cynnar yn hynod o lwyddiannus.  

Mae ymarferwyr yn manteisio ar y cyfle i ddangos i blant am eu cynefin a’r byd o’u hamgylch.  Yn dilyn ymweliad â pharc natur cawsant brofiadau eang o dyfu llysiau, coginio, bwyta a mynd â llysiau adref gyda nhw.  O ganlyniad, mae’r plant yn arddangos gwybodaeth dda iawn o ble y daw eu bwyd.  Yn ogystal, mae’r ymweliadau yn ysgogi trafodaethau ymysg plant yn dilyn eu profiadau sy’n datblygu eu medrau llafar yn hynod o lwyddiannus.  Mae’r plant wedi dysgu llawer am unigolion sy’n gweithio mewn gwahanol feysydd o fewn eu cymuned.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rhennir arfer dda gydag athrawon dosbarthiadau meithrin o fewn yr awdurdod lleol, mewn hyfforddiant sirol a gynhelir yn dymhorol o fewn yr awdurdod lleol. Caiff gwybodaeth ei rannu gyda rhieni trwy gyfryngau cymdeithasol, ar lafar yn ogystal â’r papur bro.