Arfer effeithiol Archives - Page 30 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Ynys Y Barri yn nhref Y Barri ym Mro Morgannwg.  Mae 243 o ddisgyblion ar y gofrestr, rhwng 3 ac 11 oed.  Mae hyn yn cynnwys 35 o ddisgyblion meithrin rhan-amser.  Mae naw  dosbarth yn yr ysgol.  Canran gyfartalog y disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim dros y tair blynedd ddiwethaf yw tua 14%, sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 18%.  Mae’r ysgol yn nodi bod gan ryw 16% o ddisgyblion anghenion addysgol arbennig.  Mae hyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 21%.  Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o ethnigrwydd gwyn Prydeinig, ac nid oes unrhyw ddisgybl yn siarad Cymraeg gartref.  Mae Saesneg yn iaith ychwanegol i ychydig o ddisgyblion. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan Ysgol Gynradd Y Barri weledigaeth glir i hyrwyddo a chynllunio cyfleoedd dysgu cyffrous yn gysylltiedig â chyd-destun go iawn, a dilys.  A hithau’n Ysgol Arloesi Dysgu Proffesiynol gyda Llywodraeth Cymru, nododd yr ysgol gyfle i hwyluso datblygu’r cwricwlwm yn effeithiol trwy weithio mewn partneriaeth ag Amgueddfa Hanes Cymru yn Sain Ffagan.  Bu’r ysgol yn canolbwyntio i ddechrau ar y model ‘Safonau Proffesiynol ar gyfer Addysgu ac Arweinyddiaeth’ a’r gwerthoedd trosfwaol i ysgogi cynllunio cwricwlwm arloesol sy’n ymgorffori pedwar diben y cwricwlwm newydd i Gymru trwy brofiadau dysgu cyfunol ysbrydoledig.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Trwy hunanwerthuso yn unol â’r Safonau Proffesiynol fel man cychwyn, nododd yr ysgol feysydd i’w datblygu ar gyfer y tîm addysgu.  Cafodd datblygiad proffesiynol staff ei gynllunio a’i amserlennu’n ofalus.  Galluogodd hyn iddynt gael dealltwriaeth ddyfnach o’r model a chynllunio ymagwedd gyfannol wedi’i hanelu at sicrhau’r deilliannau gorau ar gyfer dysgwyr.

Sefydlodd y tîm arweinyddiaeth bartneriaeth gwaith effeithiol â Sain Ffagan, yr Amgueddfa Hanes Genedlaethol, i dreialu elfennau o’r cwricwlwm newydd.  Roedd y prosiect, sef ‘Treftadaeth Gymreig – Cofnodi eiliad mewn amser’ (‘Welsh Heritage – Capturing a moment in time’), yn cynnwys cydweithio llwyddiannus rhwng y ddau sefydliad, gan drwytho disgyblion ym meysydd dysgu a phrofiad newydd mathemateg a’r dyniaethau yn y cwricwlwm newydd i Gymru.

Neilltuwyd lleoliad ar y safle, a chyfnod mewn hanes i’w archwilio, ar gyfer dosbarthiadau.  Bu’r tîm addysgu yn datblygu templed cynllunio newydd ar y cyd, wedi’i gynllunio i ymgorffori pedwar diben y cwricwlwm newydd, ac yn olrhain dilyniant yn unol â datganiadau drafft y cwricwlwm newydd, ‘Yr Hyn sy’n Bwysig’, ar gyfer meysydd dysgu a phrofiad y dyniaethau a mathemateg.

Cynhaliwyd gwersi wedi’u cynllunio dros hanner tymor, a neilltuwyd amser i ddysgwyr ymweld â sawl safle i gasglu gwybodaeth a chreu adnoddau digidol, fel defnyddio codau QR a TGCh i ddatblygu ffeiliau ffeithiau gwybodaeth i ymwelwyr ar gyfer pob lleoliad.  Heriwyd dysgwyr i sgriptio a chreu ffilm ddogfennol ffeithiol am eu lleoliad i ganolbwyntio ar fedrau hanesyddol a medrau yn seiliedig ar lythrennedd.  Fe wnaeth gwersi trawsgwricwlaidd wedi’u cynllunio herio disgyblion i gymhwyso gwybodaeth a medrau mewn lleoliad hanesyddol go iawn, a’u galluogi i arwain eu dysgu eu hunain yn fwy annibynnol.  Daeth tîm Sain Ffagan i ymweld â’r ysgol ‘yn eu gwisgoedd’, i gefnogi’r pedwar diben a helpu adeiladu profiadau dysgu go iawn.

Grŵp Blwyddyn:

Tŷ:

Thema:

Dyddiad/Cyfnod mewn Amser

Tarddiad:

Ailgrëwyd/

Ailgodwyd:

Meithrin

Ysgol Maestir

Y Fictoriaid

1894- 1916

Llanbedr Pont Steffan, Ceredigion

1984

Derbyn

Bryn Eryr

Tŷ Crwn o’r Oes Haearn

2300 o flynyddoedd yn ôl

Cwm Ogwr

2016

Blwyddyn 1

Tai Teras Rhyd-y-car

Y Chwyldro Diwydiannol

1805- 1900

Merthyr Tudful

1987

Blwyddyn 2

Tai Teras Rhyd-y-car

Y Chwyldro Diwydiannol

1900- 1980

Merthyr Tudful

1987

Blwyddyn 3

Tolldy

Terfysgoedd Beca

1839-1844

Penparcau Aberystwyth

Adeiladwyd: 1771

Ailgodwyd:1968

Blwyddyn 4

Siop Gwalia

Manwerthu

1880-1945

Abertawe

1991

Blwyddyn 5

Ffermdy Kennixton ac adeiladau

Bwthyn

Nantwallter

Ffermio

Cyfoeth/Tlodi

1800

1785

Penrhyn Gŵyr

Taliaris, ger Salem Sir Gaerfyrddin

1955 a 2012

1993

Blwyddyn 6

Llys Llywelyn

Oes y Tywysogion

1195-1240

Y Canol Oesoedd

Ynys Môn/Gwynedd

2016

Rhoddwyd cyfleoedd i ddysgwyr fynegi eu dysgu yn arloesol, a chynhaliodd yr ysgol ddigwyddiad dathlu i arddangos gwaith y disgyblion, a dangos datblygiad eu medrau.  Ar safle Sain Ffagan, chwaraewyd ffilmiau dogfen hanesyddol y disgyblion ar sgrin sinema awyr agored i deuluoedd a rhanddeiliaid eraill eu mwynhau.  Hefyd, rhoddwyd tasg i’r disgyblion drefnu arddangosfa o’u gwaith, a gynhaliwyd yn Sefydliad y Gweithwyr Oakdale yn Sain Ffagan. 

Mae Ysgol Gynradd Ynys Y Barri yn parhau i weithio mewn partneriaeth â’r Amgueddfa, ac wedi creu glasbrint ar gyfer cynllun gwaith, y gellir ei rannu ag ysgolion eraill fel model enghreifftiol o gyd-destunau go iawn, dilys ar gyfer dysgu i gefnogi gofynion y cwricwlwm newydd.  Trefnwyd bod yr adnoddau digidol a ddatblygwyd gan y dysgwyr ar gael i’r Amgueddfa hefyd, a gellir eu defnyddio i wella’r profiad i ymwelwyr.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r prosiect wedi cael effaith gadarnhaol ar ddatblygiad proffesiynol ar draws y tîm addysgu ac arweinyddiaeth.  Mae’r tîm wedi canolbwyntio ar gynnal yr amodau angenrheidiol i gyflawni’r pedwar diben ar gyfer dysgwyr.  Mae’r dadansoddiad manwl o’r model Safonau Proffesiynol a’r daith hunanwerthuso wedi datblygu hyder ymhlith y staff i fentro a chydweithio i ddarparu profiadau dysgu cyfunol cynaledig, a hynod effeithiol.  Mae staff wedi datblygu eu harfer fyfyriol yn effeithiol i greu cysylltiadau rhwng y meysydd dysgu, a hwyluso dilyniant y dysgu yn well.

Rhoddwyd cyfleoedd i ddysgwyr gymryd rôl fwy weithgar mewn arwain eu dysgu eu hunain.  Roedd y gwersi’n cynnig her briodol i alluogi dysgwyr i ddatblygu gwydnwch wrth ddatrys problemau.  Bu gwelliant sylweddol o ran cymhwyso ‘medrau’r dyniaethau digidol’ i gasglu, dadansoddi a gwerthuso tystiolaeth a chyflwyno canfyddiadau, gan gynnwys creu cronfa o adnoddau digidol i gefnogi’r cynllun gwaith.  Cafodd y digwyddiad dathlu effaith sylweddol ar les dysgwyr, a rhoddwyd cyfleoedd i ddisgyblion fyfyrio’n gadarnhaol ar ansawdd uchel eu cynhyrchion a’u perfformiadau.  Roedd balchder y disgyblion yn eu gwaith yn gwbl amlwg, ac mae’r prosiect wedi cael effaith gadarnhaol ar gynyddu ymgysylltiad disgyblion â’u dysgu.

Trwy asesu gwaith disgyblion, roedd yn amlwg eu bod yn gallu llunio casgliadau, er enghraifft trwy ddadansoddi arteffactau, mapiau, technegau ffermio a dyluniadau adeiladu cyfnodau.  Roedd disgyblion yn gallu datblygu eu cwestiynau eu hunain â hyder cynyddol, a cheisio atebion mewn cyd-destun go iawn.  Wrth feddwl yn feirniadol am eu darganfyddiadau, roedd disgyblion cyfnod allweddol 2 yn gallu sefydlu casgliadau gwybodus a chwestiynau pellach ar gyfer ymholi.  Hefyd, fe wnaeth effaith y prosiect alluogi disgyblion i barhau i ddangos medrau gwell mewn llafaredd, darllen ac ysgrifennu.  Roeddent yn gallu prosesu gwybodaeth hanesyddol yn fanylach, ac ymateb yn unol â hynny hefyd i gyfleu eu dealltwriaeth.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Cafodd rhaglenni dogfen hanesyddol y disgyblion eu rhannu a’u dathlu mewn digwyddiad wedi’i drefnu yn Sain Ffagan.  Roedd teuluoedd, pwysigion lleol a chynrychiolwyr o Lywodraeth Cymru a chonsortia lleol yn bresennol yn y digwyddiad.

Cynhaliodd yr Amgueddfa arddangosfa o waith y disgyblion i arddangos y medrau llythrennedd a rhifedd a gafodd eu datblygu a’u cymhwyso trwy’r pedwar diben, a gwahanol feysydd profiadau dysgu.  Cyflwynwyd modelau a gwaith disgyblion fel arddangosfa ar gyfer ymwelwyr â’r amgueddfa.

Trefnwyd bod y cynllun gwaith ac adnoddau digidol ategol ar gael i’r Amgueddfa Genedlaethol yn Sain Ffagan, sy’n bwriadu trefnu bod y pecyn ar gael i ysgolion eraill sy’n dymuno defnyddio’r prosiect i ddatblygu’r cwricwlwm newydd yn eu lleoliad.

Yn dilyn llwyddiant y prosiect, dechreuodd yr ysgol gydweithio’n ehangach â Grŵp Gwella Ysgolion i archwilio’r maes dysgu a phrofiad mathemateg, gan ddefnyddio Sain Ffagan eto fel y symbyliad i ddarparu cyd-destunau go iawn a dilys.  Rhannwyd y cydweithio yn fewnol ym mhob un o’r ysgolion partner fel rhan o ddatblygiad proffesiynol a hyfforddiant staff i ddatblygu’r cwricwlwm.  Trwy werthuso, canfu athrawon y Grŵp Gwella Ysgolion ei bod yn fuddiol ymgysylltu ag elfennau’r ‘cwricwlwm drafft’, a chanolbwyntio ar elfennau’r Pedwar Diben i ennyn brwdfrydedd dysgwyr, a’u cymell.  Arweiniodd prosiect y Grant Gwella Ysgolion at ddull i athrawon gynorthwyo’i gilydd mewn cyd-gynllunio effeithiol tra’n cyfoethogi cyfleoedd ar gyfer yr holl ddysgwyr.

Yn dilyn y prosiect, gwahoddwyd disgyblion i gymryd rhan mewn digwyddiad y cyfryngau gan y BBC yn yr amgueddfa i rannu profiadau dysgu a barn am yr ymdriniaeth â Diwylliant Cymru yn y cwricwlwm newydd.  Yn ystod y digwyddiad hwn, bu disgyblion yn rhannu syniadau a llwyddiant y prosiect gyda chynrychiolwyr Llywodraeth Cymru ac arbenigwyr ym maes y dyniaethau, i hyrwyddo’r posibiliadau cyffrous i ddysgu am dreftadaeth a diwylliant Cymru ledled Cymru.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol gyfun gymysg cyfrwng Saesneg 11 i 18 yn Rhondda Cynon Taf yw Ysgol Uwchradd Sant Ioan Fedyddiwr yr Eglwys yng Nghymru. Mae’r ysgol wedi’i lleoli yn Aberdâr.

Mae 968 o ddisgyblion ar y gofrestr, o gymharu â 1,014 o ddisgyblion adeg yr arolygiad diwethaf ym mis Mawrth 2014.  Mae 157 o ddisgyblion yn y chweched dosbarth, o gymharu â 234 adeg yr arolygiad diwethaf.  Mae tua 12% o ddisgyblion yn gymwys am brydau ysgol am ddim.  Mae hyn islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 16.4% ar gyfer ysgolion uwchradd yng Nghymru.

Mae gan ryw 1% o ddisgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig, o gymharu â 2.2% ar gyfer Cymru gyfan.  Mae gan ryw 22% o ddisgyblion angen addysgol arbennig.  Mae hyn ychydig yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 22.9%.

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion o gefndir gwyn Prydeinig.  Mae llai nag 1% o ddisgyblion yn rhugl yn y Gymraeg.  Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Er mwyn gwella deilliannau a lles disgyblion, nododd arweinwyr Ysgol Sant Ioan Fedyddiwr yr Eglwys yng Nghymru fod angen adolygu gwerthoedd yr ysgol, a chynyddu lefelau ymgysylltu â rhieni.

Fel ysgol yr Eglwys yng Nghymru, rhoddodd cymuned yr ysgol gyfan flaenoriaeth i’r angen i gynnal yr ethos Cristnogol.  Mae’r ethos hwn yn seiliedig ar weledigaeth ofalgar a chynhwysol a gwerthoedd ‘ffydd a chred, gofal a thosturi, parch a goddefgarwch, cyfrifoldeb ac ymddiriedaeth, a dyhead a llwyddiant.’

I wireddu gwerthoedd yr ysgol, cydnabu arweinwyr fod angen cynnwys rhieni’n ofalus ym mhob agwedd ar fywyd yr ysgol.  Yn benodol, roedd staff yn awyddus i sicrhau bod rhieni’n cael eu hysbysu’n dda am gynnydd a lles eu plentyn, a’u bod yn dod yn aelodau gweithredol o gymuned yr ysgol.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

I sicrhau a chynnal lefelau uchel o ymgysylltu â rhieni, mae gwaith yn dechrau yn ystod y cyfnodau pontio ym Mlwyddyn 6.  Yn dilyn y ‘Diwrnodau Croeso’ ar gyfer disgyblion, gwahoddir rhieni i gyfarfod lle cânt eu cyflwyno i’r ysgol a’r dulliau a ddefnyddir i gyfathrebu â nhw.  Yn ystod y cyfarfod hwn, caiff rhieni becyn croeso ac maent yn ysgrifennu llythyr personol o gefnogaeth at eu plentyn sy’n cael ei rannu â disgyblion ar ddiwedd eu tymor cyntaf ym Mlwyddyn 7.  Mae hyn yn cefnogi’r ysgol yn llwyddiannus i ddatblygu ethos ‘teuluol’, meithrin perthnasoedd a lleihau unrhyw bryderon a allai fod gan rieni neu ddisgyblion.

Mae’r ysgol yn olrhain cynnydd, ymddygiad a phresenoldeb disgyblion yn drylwyr, gan alluogi arweinwyr i nodi ac ymateb yn brydlon ac yn effeithiol i unrhyw ddisgyblion sydd mewn perygl o danberfformio.  Mae timau bugeiliol yn monitro presenoldeb yn agos, ac yn ymweld yn rheolaidd â chartrefi’r disgyblion hynny y nodwyd eu bod mewn perygl o gael presenoldeb gwael.  Yn ychwanegol, mae rheolwyr dysgu yn monitro presenoldeb, lles a chynnydd disgyblion yn drylwyr.  Mae’r cyswllt rheolaidd ac effeithiol a gaiff staff gyda rhieni wedi datblygu perthnasoedd gwaith cryf, ac wedi cynyddu ymgysylltiad gan lawer o rieni yn sylweddol.  Pan fydd presenoldeb disgyblion yn peri pryder, caiff ‘cyfarfodydd cymorth’ sy’n cynnwys rhieni, disgyblion, llywodraethwr, y pennaeth ac aelodau o’r tîm bugeiliol, eu defnyddio’n llwyddiannus i ymgysylltu â rhieni a nodi unrhyw gymorth sydd ei angen.  Mae hyn, ynghyd â ffocws diwrthdro ar ystod eang o ymyriadau a mentrau fel rhan o’r rhaglen ‘Materion Presenoldeb’, wedi arwain at welliant cryf mewn cyfraddau presenoldeb.

Mae’r ysgol yn ceisio adborth gan rieni trwy holiaduron a nosweithiau rhieni, ac yn defnyddio’r adborth hwn yn dda i lywio hunanwerthuso a chefnogi cynllunio’r cwricwlwm.  Mae’r ysgol yn cynnwys rhieni ym mhob agwedd ar y broses pan fydd disgyblion yn dewis eu hopsiynau TGAU ym Mlwyddyn 9.  Mae hyn yn cynnwys nosweithiau gwybodaeth am opsiynau, sy’n cynghori rhieni ar sut i gynorthwyo eu plant â’u dewisiadau pwnc, ac yn darparu gwybodaeth ddefnyddiol am bob pwnc.  Yn dilyn hyn, mae rhieni, ynghyd â’u plentyn, yn mynychu cyfarfodydd unigol gyda staff allweddol lle cynhelir trafodaethau manwl a darperir cyngor defnyddiol.  Mae hyn yn cynorthwyo disgyblion a rhieni yn effeithiol i wneud dewisiadau gwybodus am eu hastudiaethau yn y dyfodol, ac wedi cyfrannu’n dda at y deilliannau y mae disgyblion yn eu cyflawni ar ddiwedd cyfnod allweddol 4.  Wrth ddewis pynciau UG, mae pob disgybl a’i rieni yn cael cyfweliad ym mis Rhagfyr a mis Ionawr i drafod yr opsiynau posibl.  Cynhelir deialog barhaus, a chynhelir cyfarfodydd pellach ar ddiwrnod canlyniadau TGAU.  Yn ychwanegol, cynhelir rhaglen fanwl o ddiwrnodau rhagflas, ffeiriau gyrfaoedd, ymweliadau a nosweithiau agored i alluogi disgyblion i brofi amrywiaeth o yrfaoedd cyn gwneud eu dewisiadau terfynol.  Hefyd, caiff disgyblion eu cyfweld gan bobl o fusnesau lleol i’w helpu i baratoi ar gyfer cyflogaeth yn y dyfodol.  Rhoddir adborth manwl i rieni am y broses hon, er mwyn iddynt allu cynorthwyo eu plant ag unrhyw feysydd i’w gwella.  Mae’r gwaith hwn yn galluogi disgyblion i wneud penderfyniadau eithriadol o wybodus am eu llwybrau dysgu.

Caiff ‘Nosweithiau Datgloi’r Potensial’ yng nghyfnod allweddol 4 eu defnyddio’n dda i ddosbarthu pecynnau a strategaethau adolygu defnyddiol i alluogi rhieni i helpu eu plant yn ystod y cyfnod yn arwain at arholiadau allanol.  Er mwyn annog a chymell eu plant, mae rhieni disgyblion Blwyddyn 11 yn ysgrifennu llythyr cefnogol a symbylol, sy’n cael ei rannu â’u plentyn yn ystod y cyfnod olaf cyn yr arholiadau.  Caiff hyn effaith gadarnhaol ar ymgysylltu â disgyblion a rhieni, ac mae wedi cyfrannu’n dda at ymagwedd gyfannol yr ysgol at les a chynnydd disgyblion.

Un o’r nodweddion nodedig yw’r ffordd y mae’r ysgol a’r gymuned ehangach yn gweithio gyda’i gilydd i gynorthwyo disgyblion sy’n agored i niwed a disgyblion ag anghenion addysgol arbennig (AAA).  Mae’r ymweliadau rheolaidd ac amserol yn ystod cyfnodau pontio a chymorth sensitif yn galluogi’r disgyblion hyn i ymgynefino’n gyflym yn eu hysgol newydd a symud ymlaen yn eu dysgu yn llwyddiannus.  Mae perthynas waith yr ysgol â rhieni yn cyfrannu’n werthfawr at les y disgyblion hyn.  Trwy raglen reolaidd o gyfarfodydd cymorth, mentora a chyfathrebu manwl, mae’r ysgol yn rhoi gwybod i’r holl rieni am gynnydd a lles eu plentyn yn rheolaidd.  Mae’r perthnasoedd cadarnhaol a chynhyrchiol hyn yn helpu’r ysgol i gael dealltwriaeth dda o anghenion rhieni, ac yn galluogi staff i gynllunio a strwythuro rhaglenni cymorth unigol yn effeithiol.  O ganlyniad, gall yr ysgol ymateb yn gyflym i unrhyw bryderon a allai fod gan rieni.  Cefnogir rhieni yn rheolaidd i nodi’r ffyrdd gorau y gallant gynorthwyo eu plant gartref.  Mae defnyddio’r ‘llyfr cyswllt cartref / ysgol’, sy’n ffordd o gyfathrebu rhwng rhieni a staff disgyblion ag anghenion addysgol arbennig, yn galluogi rhieni i ddeall sut mae’r ysgol yn cynorthwyo eu plentyn.  O ganlyniad, mae rhieni’n fodlon iawn â’r addysg a ddarperir i’w plant.  Mae’r boreau coffi a gynhelir gyda rhieni disgyblion sy’n agored i niwed a gweithwyr proffesiynol allweddol yn hynod lwyddiannus wrth sicrhau bod yr holl ddisgyblion, beth bynnag fo’u gallu, yn cael eu cynorthwyo i lwyddo.

Mae’r ysgol yn gwneud defnydd effeithiol o ystod eang o feddalwedd ar-lein i gynyddu ymgysylltu â rhieni a galluogi disgyblion i astudio’n effeithiol gartref.  Mae’r adnoddau hyn wedi cynyddu’r cyfathrebu rheolaidd rhwng rhieni, disgyblion a staff ac wedi galluogi rhieni i gefnogi anghenion eu plentyn yn well.  Mae’r ysgol yn gwneud defnydd nodedig o’r feddalwedd y trefnwyd ei bod ar gael trwy Hwb i gynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu medrau dysgu gartref a’u medrau annibynnol.  Mae’n datblygu adnoddau digidol o ansawdd uchel, fel fideos teilwredig i fodelu prosesau cyfrifo a chynorthwyo disgyblion i ddatblygu eu medrau rhesymu.

Mae nifer dda iawn o bobl yn mynychu nosweithiau rhieni a digwyddiadau, ac yn fwy diweddar, mae’r ysgol wedi cyflwyno nosweithiau hyfforddiant arloesol ar gyfer rhieni, sydd wedi darparu arweiniad defnyddiol ar sut i gynorthwyo eu plant gartref.  Mae hyn wedi galluogi rhieni i ddatblygu eu dysgu eu hunain mewn pynciau fel Saesneg iaith a mathemateg. 

Trwy eu gwaith â rhieni, mae’r ysgol wedi datblygu polisi drws agored yn llwyddiannus, ac mae eu hathroniaeth fod pob plentyn yn bwysig yn treiddio trwy bob agwedd ar eu gwaith. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi cyfrannu at welliant cryf mewn deilliannau academaidd ar gyfer disgyblion, ac mae gan bron bob un o’r disgyblion agweddau hynod gadarnhaol at ddysgu o ganlyniad iddo. 

Mae deilliannau’r ysgol yn 2019 uwchlaw’r disgwyliadau bron ym mhob dangosydd, ac ar ddiwedd Blwyddyn 11, mae bron pob un o’r disgyblion yn aros mewn addysg, cyflogaeth neu hyfforddiant.  Mae bron pob un o’r disgyblion yn dangos safonau ymddygiad hynod uchel yn y dosbarth ac o gwmpas yr ysgol, ac mae llawer o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cryf mewn datblygu eu gwybodaeth, eu dealltwriaeth a’u medrau mewn gwersi. 

Mae bron pob un o’r disgyblion a’r rhieni yn meddu ar ddealltwriaeth fanwl o’r amrywiaeth o gymorth ac arweiniad sydd ar gael, ac fe gaiff hyn effaith hynod fuddiol ar les a dysgu disgyblion. 

Mae nifer fawr o rieni yn cymryd rhan fawr ym mywyd yr ysgol, gan gynnwys cymdeithas hynod lwyddiannus ‘Ffrindiau Sant Ioan’ (‘Friends of St John’s’), sy’n cyfrannu’n fuddiol at fywyd yr ysgol, ac at sicrhau gwelliannau.  Mae’r perthnasoedd pwrpasol y mae’r ysgol wedi eu datblygu gyda disgyblion a rhieni yn eu galluogi i deimlo eu bod yn aelodau gwerthfawr o gymuned ysgol sy’n croesawu amrywiaeth ac yn sicrhau bod disgyblion yn teimlo’n ddiogel a saff.

Sut ydych chi wedi rhannu’r arfer dda?

Mae gan Ysgol Sant Ioan Fedyddiwr yr Eglwys yng Nghymru berthnasoedd buddiol ag ysgolion uwchradd eraill yn Rhondda Cynon Taf a’u hysgolion cynradd partner.  Mae wedi rhannu’r gwaith hwn gyda’r ysgolion hyn ac ysgolion eraill trwy’r consortiwm rhanbarthol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol ddwyieithog a gynhelir gan awdurdod lleol Sir Gaerfyrddin yw Ysgol Dyffryn Aman.  Mae 1,436 o ddisgyblion ar y gofrestr, gyda 267 ohonynt yn y chweched dosbarth.

Mae’r ysgol wedi’i lleoli yn Rhydaman wrth droed y Mynydd Du.  Daw tua hanner y disgyblion o’r dref ei hun, a daw’r hanner arall o’r ardal wledig a’r pentrefi cyfagos.  Cyfran y disgyblion sy’n gymwys i brydau ysgol am ddim yw 18.9%, sydd ychydig yn uwch na’r cyfartaledd ar draws Cymru, sef 16.4%.

Daw bron traean o’r disgyblion o gartrefi lle siaredir y Gymraeg.  Mae tua 47% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg yn rhugl ac mae ychydig dros hanner yn astudio’r Gymraeg fel iaith gyntaf.

Mae gan bron 6% o ddisgyblion ddatganiadau o anghenion addysgol arbennig o gymharu â 2.2% ar gyfer Cymru gyfan.  Mae gan bron 30% o ddisgyblion angen addysgol arbennig.  Mae’r ffigwr hwn yn uwch na’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 22.9%.  Mae gan yr ysgol gyfleuster addysgu arbenigol i 29 o ddisgyblion sydd ag anghenion dysgu dwys a chymhleth.

Penodwyd y pennaeth ac un dirprwy bennaeth ym Medi 2017.  Mae’r uwch dîm arwain yn cynnwys y pennaeth, dau ddirprwy bennaeth, tri phennaeth cynorthwyol, dau uwch athro a’r cydlynydd anghenion dysgu arbennig.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Prif amcan yr ysgol yw cefnogi lles a chynnydd y disgyblion trwy ymateb i ofynion pob unigolyn.  Oherwydd cyd-destun, maint a natur yr ysgol, nid yr un ddarpariaeth a chefnogaeth sydd ei angen ar bob disgybl.  Rhaid felly paratoi cwricwlwm academaidd eang sydd wedi ei fireinio ar gyfer yr unigolyn er mwyn sicrhau ymglymiad a ffyniant.  Law yn llaw â hyn, darperir cymorth pwrpasol i hybu lles a hapusrwydd y disgybl, gan ddatblygu gwytnwch yr unigolyn i wynebu heriau dyddiol.  Ym marn yr ysgol, os yw’r disgybl yn hapus ac yn iach, bydd hyn yn arwain at agweddau cadarnahol tuag at ddysgu a gwneir cynnydd cadarn.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Cynllun Pontio

Mae’r ysgol wedi meithrin perthnasoedd cryf gyda’i hysgolion cynradd partner.  Sylfaen y system hon yw sicrhau bod gan yr ysgol ffocws glir o ran hyrwyddo lles y disgyblion newydd.  Llunir proffil unigol ar gyfer pob disgybl er mwyn darparu’r gefnogaeth a’r ymyrraeth briodol wrth iddynt ddechrau ar eu taith addysgol yn Nyffryn Aman.  Yn ystod blynyddoedd 5 a 6, cynhelir rhaglen o ymweliadau, gweithdai a sesiynau blasu.  Defnyddir disgyblion presennol yr ysgol uwchradd fel llysgenhadon yn yr ysgolion cynradd i rannu’u profiadau gyda’r darpar ddisgyblion.

Trefnir dwy noson agored ar ddechrau blwyddyn 6 sy’n gyfle i rieni a disgyblion weld yr ysgol ar waith.  Gan fod oddeutu 250 o ddisyblion yn trosglwyddo i’r ysgol yn flynyddol, yn ogystal â’r ffaith ei bod yn ysgol ddwyieithog, cynhelir dwy noson agored sy’n cynnwys cyflwyniadau a thaith o gwmpas yr ysgol.  Mae’r broses hon yn cynnig profiad mwy personol i’r rhieni a’r disgyblion mewn awyrgylch gartrefol a theuluol.  Trefnir gweithdy ychwanegol i rieni’r darpar ddisgyblion lle y gellir holi cwestiynau a dysgu mwy am y ddarpariaeth a’r cymorth ieithyddyol sydd ar gael.

Cwricwlwm eang a chyfoethog

Un o gryfderau’r ysgol yw’r cwriwclwm eang a ddarperir.  Yng nghyfnod allwedol 3, mae arweinwyr yn cyd-weithio’n effeithiol ac yn barod i dreialu a gwerthuso trefniadau cwricwlaidd newydd.  Mae’r ysgol yn arbrofi gyda dull newydd o addysgu ym Mlwyddyn 7 trwy gynllun dysgu trwy brosiect.  Er ei fod yn ddyddiau cynnar, mae disgyblion wedi elwa o brofiadau gwerthfawr fel ymweliad i gartref henoed i ymchwilio i’r gwahaniaethau rhwng cenedlaethau.  Ychwanegwyd cwrs mewn datblygiad personol a sgiliau cyflogadwyaeth i’r arlwy yng nghyfnod allweddol 3 a 4 yn ddiweddar.  Cynlluniwyd y rhaglen yn ofalus er mwyn ymateb i anghenion disgyblion penodol a’u hannog i ymgysylltu’n bositif â’r cwricwlwm.  O ganlyniad, mae darpariaeth yr ysgol yn sicrhau ymglymiad ac yn adeiladu gwytnwch disgyblion bregus.  Trwy fethodoleg hyblyg o ran y dull o gyflwyno’r rhaglen, a chyfoeth o adnoddau i gefnogi cynnwys y cwricwlwm, mae’r rhaglen yn cwrdd yn llwyddiannus ag anghenion a diddordebau’r disgyblion.  Datblygir hyder a hunan werth y bobl ifanc trwy roi iddynt gyfrifoldebau penodol a gwrandewir yn gyson ar eu barnau.  Sicrheir cynnydd yn eu medrau craidd er mwyn eu paratoi ar gyfer bywyd tu hwnt i’r ysgol.

Cefnogi i bwrpas

Mae’r ysgol yn gymuned deuluol a gofalgar sydd yn cynnig cefnogaeth ac arweiniad gwerthfawr i’w disgyblion ac i rieni.  Mae’r berthynas weithio hynod o agos a chynhaliol yn hybu amgylchedd o gefnogaeth ac yn magu ymagweddau cadarnhaol iawn y disgyblion tuag at eu gwaith.  Perchir y gwahaniaethau sydd yn bodoli rhwng disgyblion o wahanol gefndiroedd a galluoedd, er enghraifft darperir ar gyfer disgyblion nad ydynt yn medru’r Saesneg na’r Gymraeg wrth iddynt ymuno â’r ysgol.  Gwneir hyn trwy gefnogaeth ieithyddol ddwys o dan arweiniad athrawes arbenigol mewn grŵp bach.  Fel rhan o’r ddarpariaeth hon, cynllunir amserlen unigol i ddatblygu sgiliau ieithyddol a fydd yn galluogi’r disgyblion, ymhen amser, i gael mynediad llawn i’r cwricwlwm a’r brif ffrŵd. Sicrheir amgylchedd ofalgar er mwyn eu cynorthwyo i ymgartrefu’n llwyddiannus a’u datblygu i fod yn ddinasyddion gwybodus ac egwyddorol.

Cymdeithas gynhwysol

Mae gweledigaeth glir gan yr ysgol o ran sicrhau cyfleoedd cyfartal a phrofiadau ysgogol i holl ddisgyblion y dalgylch.  Yn ogystal, mae ystod eang o weithgareddau allgyrsiol yn cyfoethogi profiadau dysgu’r disgyblion yn effeithiol.  Elfen bwysig o’r cynhwysiant yw mewnbwn rhieni.  Trefnir cyfres o weithdai ar gyfer rhieni sy’n cynnig fforwm iddynt rannu syniadau a gwella eu dealltwriaweth o flaenoriaethau a phrosesau’r ysgol.  Mae llawer o ddisgyblion, gan gynnwys rhai ag anghenion ychwanegol, yn cael cyfleoedd gwerthfawr  i ddatblygu eu medrau arweinyddol.  Mae’r grŵp maethu, ‘Enfys’, yn cefnogi disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol ac anghenion emosiynol trwy gynnig amserlen wedi ei theilwra yn benodol ar eu cyfer.  Mae’r ddarpariaeth wedi profi’n llwyddiannus o ran adeiladu gwytnwch y disgyblion ynghyd â gwella’u hymglymiad a’u hymagweddau at ddysgu.  Mae grwpiau o ddisgyblion eraill, megis plant mewn gofal, yn derbyn cefnogaeth cydlynydd penodol sy’n tracio cynnydd a lles y disgyblion ar lefel unigol.  Gweithia’r cydlynydd  yn agos gydag asiantaethau allanol i sicrhau mynediad hylaw i’r disgyblion a’u teuluoedd i wasanaethau perthnasol eraill.  Mae’r gefnogaeth yn adeiladu gwytnwch trwy ddatblygu’r ymdeimlad o berthyn i gymuned sy’n eu cynorthwyo i ymdopi gydag heriau bywyd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae ethos gref o berthyn a chynhwysiant yn Ysgol Dyffryn Aman.  Cefnogir disgyblion yn effeithol a gosodir disgwyliadau uchel fel bod pob unigolyn yn barod i wynebu sialensau yn ddyddiol.  Yr amcan yw meithrin disgyblion annibynnol, hyderus a hapus.  Mae’r ethos hon wedi ymdreiddio i bob rhan o ddarpariaeth yr ysgol.  Yn ystod arolygiad diweddaraf yr ysgol yn Nhachwedd 2019, barnwyd fod “lles ac agweddau at ddysgu disgyblion yn nodwedd hynod gref o Ysgol Dyffryn Aman.’  Yn benodol, nodwyd bod “’parodrwydd i ddyfalbarhau pan yn wynebu heriau ‘yn nodwedd arbennig o ymagweddau cadarnahol y disgyblion tuag at eu gwaith.’  Barnwyd hefyd bod ‘disgyblion ag anghenion addysgol dwys yn datblygu’u medrau bywyd yn ardderchog o fewn Canolfan Amanwy’ a nodwyd bod ‘llawer o ddisgyblion yn datblygu eu medrau personol a chymdeithasol yn eithriadol trwy ymgymryd â gwahanol gyfrioldebau o fewn cymuned yr ysgol.’ Felly ‘yn ystod eu hamser yn yr ysgol, mae llawer o ddisgyblion yn gwneud cynnydd buan yn eu gwybodaeth bynciol a’u medrau.’

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Er mwyn cyfrannu at system hunangynhaliol, mae Ysgol Dyffryn Aman wedi rhannu arfer dda trwy gynnal digwyddiadau hyfforddiant yn yr ysgol neu fynd allan i ymweld ag ysgolion eraill.  Cafwyd cyfleoedd buddiol i rannu a gwerthuso arferion a strategaethau sy’n adeiladu gwytnwch disgyblion yn llwyddiannus.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr

Darparwr Cymraeg i Oedolion yw Dysgu Cymraeg Gwent a sefydlwyd yn 2016 yn sgil ad-drefnu’r  sector Cymraeg i Oedolion.  Mae tua 1,400 o oedolion ar gyrsiau’r darparwr sydd yn darparu ystod o gyrsiau ar lefelau Mynediad i Hyfedredd, gan gynnwys cyrsiau prif ffrwd Cymraeg i Oedolion, Cymraeg yn y gweithle, Cymraeg i’r Teulu a rhaglen o gyfleoedd dysgu anffurfiol ar draws ardal Gwent.

Cyd-destun a chefndir yr arfer ragorol/sy’n arwain y sector

Mae gan staff y darparwr ymrwymiad angerddol tuag at gadw dysgwyr a sicrhau eu bod yn parhau â’u gwersi a dod yn siaradwyr rhugl.  Maent yn darparu cymorth unigol o safon uchel i’r dysgwyr sydd yn eu gofal.  Mae bron pob tiwtor yn adnabod eu dysgwyr yn dda ac maent yn gweithio’n ddiflino er mwyn cynorthwyo dysgwyr i oresgyn unrhyw rwystrau posibl rhag dysgu’r iaith.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Defnyddir sawl dull gan Dysgu Cymraeg Gwent i ofalu am ei dysgwyr a chynnig pob cymorth posibl iddynt.

Monitro Presenoldeb Dysgwyr

Gwneir gwaith manwl a thrylwyr gan gydlynwyr Dysgu Cymraeg Gwent i fonitro ystadegau a chyfraddau presenoldeb a chadw yn fisol er mwyn cadw dysgwyr.  Mae cydlynwyr y ddarpariaeth mewn cyswllt rheolaidd â’u tiwtoriaid.  Mae cyfathrebu clir a chyson rhwng y ddau grŵp yn sicrhau bod y cydlynwyr yn ymwybodol o resymau absenoldebau pob dysgwr ar gyrsiau yn eu hardaloedd perthnasol.  Mae’r cydlynwyr yn cysylltu â’r dysgwyr hyn ar ôl pythefnos o absenoldeb i drafod y rheswm am yr absenoldeb, gan gynorthwyo’r dysgwyr i ailymuno â’u dosbarth, neu eu trosglwyddo nhw i ddosbarth arall os nad yw amser/dyddiad eu dosbarth presennol yn addas bellach.  Mae’r rheolwr ansawdd yn monitro cyfraddau presenoldeb a chadw pob dosbarth yn fisol, gan sicrhau y cofnodir rhesymau dysgwyr am bob achos o absenoldeb a’r rheswm pam mae dysgwyr yn gadael eu dosbarthiadau.

Prosiect Dal Ati

Ym mis Rhagfyr bob blwyddyn, cynhelir ymgyrch Dal Ati ar draws y ddarpariaeth, sydd yn targedu’r dysgwyr hynny ar lefelau Mynediad a Sylfaen 1.  Yn hanesyddol, dyma’r dysgwyr sydd fwyaf tebygol o roi’r gorau i’w dysgu yr adeg honno o’r flwyddyn. Trwy nifer o fideos a anelir at annog dysgwyr i ‘ddal ati’, ynghyd â gweithgareddau adolygu ar lein a chymorth a gynigir gan y cydlynwyr a’r tiwtoriaid, anelir at sicrhau nad yw dysgwyr yn gadael y dosbarthiadau hyn yr adeg honno o’r flwyddyn, a’u bod yn cael pob cefnogaeth bosibl i ailymuno â’u dosbarthiadau ym mis Ionawr os ydynt sesiynau yn ystod wythnosau prysur mis Rhagfyr.

Cynrychiolwyr Dosbarth

Mae gan Dysgu Gwent Cymraeg rwydwaith o gynrychiolwyr dosbarth.  Bob blwyddyn, gofynnir i ddysgwyr pob dosbarth benodi cynrychiolydd.  Rôl y person hwnnw yw gweithredu fel person cyswllt rhwng dysgwyr y dosbarth a rheolwyr y ddarpariaeth. Pe bai problem yn y dosbarth, er enghraifft gyda’r cwrs neu’r lleoliad, gallai’r cynrychiolydd weithredu ar ran y dysgwyr i gyd drwy hysbysu’r tiwtor yn y lle cyntaf, neu staff y lleoliad lle cynhelir y dosbarth os oes problem gyda’r lleoliad.

Os nad yw’r problem yn cael ei datrys ar lefel leol, gall y cynrychiolydd dosbarth gysylltu â chydlynwyr neu reolwyr y darparwr os oes angen.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ansawdd y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r camau hyn yn golygu bod staff yn datblygu a meithrin perthnasoedd gwaith hynod gadarnhaol gyda’r dysgwyr yn eu gofal.  Oherwydd hyn, mae staff yn cynnig y cymorth priodol iddynt heb oedi, sydd yn ei dro yn sicrhau bod y darparwr yn cadw dysgwyr fyddai mewn perygl o adael cyrsiau fel arfer.  Yn ogystal, mae’r strategaethau hyn yn fodd defnyddiol o dynnu sylw rheolwyr at unrhyw diwtoriaid sy’n tanberfformio er mwyn mynd i’r afael ag unrhyw faterion cyn iddynt effeithio’n niweidiol ar brofiad y dysgwyr.  O ganlyniad, mae’r rhan fwyaf o ddysgwyr yn nodi, yn holiadur cenedlaethol y sector, eu bod yn cael cymorth a gofal gwerthfawr gan y darparwr.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Lleoliad cyfrwng Cymraeg yw Cylch Meithrin Penparc.  Mae’n cwrdd mewn caban hunangynhaliol ar safle Ysgol Gynradd Penparc, o fewn awdurdod lleol Ceredigion.  Mae’r lleoliad yn darparu addysg am bum bore’r wythnos, rhwng 9.00 y bore ac 11.30 y bore yn ystod tymhorau’r ysgol.

Mae’r lleoliad wedi’i gofrestru i dderbyn 19 o blant rhwng dwy a phedair oed. Adeg yr arolygiad, roedd 18 o blant yn derbyn addysg y blynyddoedd cynnar wedi’i hariannu. Mae’r mwyafrif o blant sy’n mynychu’r lleoliad yn dod o gartrefi sy’n siarad Saesneg.

Mae’r lleoliad yn cyflogi tri ymarferydd cymwysedig gan gynnwys yr arweinydd.  Dechreuodd yr arweinydd yn ei swydd ym mis Mai 2013.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Un o gryfderau’r lleoliad ydy’r defnydd cyson a phwrpasol o filltir sgwâr y plant i feithrin balchder yn eu Cymreictod a’u gwybodaeth a’u dealltwriaeth o’r byd.  Caiff y plant gyfleoedd rheolaidd i ymweld ag amrywiaeth o leoliadau yn yr ardal leol i ddysgu mwy am fywyd a gwaith pobl o fewn eu cymuned.  Mae hyn yn sicrhau profiadau dysgu hynod ddifyr i’r plant, ac yn cael effaith gref ar eu medrau cymdeithasol, eu dealltwriaeth a’u gwybodaeth.  Yn dilyn yr ymweliadau, mae’r ymarferwyr yn ysgogi dysgu pellach sy’n datblygu medrau llafaredd a rhifedd y plant yn llwyddiannus.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae ymarferwyr yn rhoi ystyriaeth lawn i ddiddordebau’r plant, cyn paratoi amrediad o weithgareddau penigamp iddynt.  Yn sgil hyn, maent yn galluogi’r plant i ddatblygu ystod o fedrau mewn cyd-destunau gafaelgar.  Un enghraifft yw pan ofynnwyd i’r plant ‘O ble mae llaeth yn dod?’ Esblygodd hyn i greu map meddwl o ddamcaniaethau’r plant cyn cynnal ymweliad â fferm laeth lleol.  Mae’r lleoliad yn manteisio i’r eithaf ar eu perthynas gyda’r gymuned leol i greu profiadau dysgu cynhwysfawr i’r plant.

Mae’r ymarferwyr yn achub ar bob cyfle i ehangu a dyfnhau’r profiadau dysgu yn dilyn ymweliadau.    Enghraifft nodedig o hyn oedd cynllunio a threfnu ymweliad â siop flodau a chastell lleol cyn mynd ati i sefydlu siop flodau a chastell chwarae rôl yn y Cylch.  Yn ogystal, mae’r plant a’r ymarferwyr yn creu arddangosfeydd hynod drawiadol sy’n fodd i ddathlu’r hyn a ddysgwyd  ac i rannu hyn gyda’r rhieni ac ymwelwyr.

Mae’r lleoliad yn cydweithio’n neilltuol o dda gyda’r ysgol gyfagos.  Roedd creu cysylltiadau rhagorol gyda’r ysgol yn un o flaenoriaethau blaenorol y cynllun datblygu.  Fe weithiodd y lleoliad yn ddiwyd er mwyn datblygu  perthynas gadarn, wedi ei seilio ar gyfathrebu da.  Er enghraifft, mae’r plant yn cael cyfleoedd rheolaidd i ganu gyda disgyblion yr ysgol, i ymweld â’r theatr leol ar y cyd ac i ymuno yng ngwasanaethau’r ysgol.  Yn ddiweddar, buodd y plant yn casglu afalau o’r berllan gyfagos a choginio creision afal er mwyn eu gwerthu i blant yr ysgol.  Cafodd y plant gyfleoedd i ddeall am fwyta’n iach, dylunio’r pecyn creision  a dysgu sut i ddefnyddio arian go iawn. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae llais y plentyn yn sail gref wrth gynllunio’r profiadau dysgu.  Mae’r plant yn cyfrannu tuag at y cynllunio trwy greu mapiau meddwl ac mae ymarferwyr yn gweithredu ar eu syniadau.  Enghraifft o hyn yw’r thema ‘môr ladron,’ pan gafodd y plant y cyfle i wisgo fel môr ladron a theithio i’r traeth ar fws leol.  Yno, cawsant y cyfle i ‘gerdded y planc’ dros ddŵr, casglu a didoli cregyn amrywiol, a chymdeithasu.  Mae hyn yn annog diddordeb a brwdfrydedd plant ac yn datblygu eu hunan hyder yn arbennig o dda.

Mae ymarferwyr yn gelfydd wrth ddatblygu profiadau dysgu cyfoethog a pherthnasol sy’n deillio o’r ymweliadau amrywiol.  Er enghraifft, bu’r ymweliad â’r siop flodau lleol yn llwyddiannus iawn wrth ddarparu cyfleoedd i’r plant ddatblygu eu medrau cyfathrebu ac ymarfer eu medrau rhifedd mewn cyd destunau byd go iawn.  Anogwyd y plant i ddefnyddio patrymau iaith a ddefnyddiwyd yn y siop, i ymdrin ag arian, cyfri blodau, cymharu maint y blodau a threfnu o’r byrraf hyd at yr hiraf.  Mae ymarferwyr yn addasu’r her mewn gweithgareddau, er enghraifft wrth ddechrau gyda cyfri tri blodyn ac ychwanegu rhagor o flodau wrth fynd.  Aeth y plant ati i greu arwyddion a labeli ar gyfer y siop a’r castell, gan arddangos  medrau darllen ac ysgrifennu cynnar yn hynod o lwyddiannus.  

Mae ymarferwyr yn manteisio ar y cyfle i ddangos i blant am eu cynefin a’r byd o’u hamgylch.  Yn dilyn ymweliad â pharc natur cawsant brofiadau eang o dyfu llysiau, coginio, bwyta a mynd â llysiau adref gyda nhw.  O ganlyniad, mae’r plant yn arddangos gwybodaeth dda iawn o ble y daw eu bwyd.  Yn ogystal, mae’r ymweliadau yn ysgogi trafodaethau ymysg plant yn dilyn eu profiadau sy’n datblygu eu medrau llafar yn hynod o lwyddiannus.  Mae’r plant wedi dysgu llawer am unigolion sy’n gweithio mewn gwahanol feysydd o fewn eu cymuned.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rhennir arfer dda gydag athrawon dosbarthiadau meithrin o fewn yr awdurdod lleol, mewn hyfforddiant sirol a gynhelir yn dymhorol o fewn yr awdurdod lleol. Caiff gwybodaeth ei rannu gyda rhieni trwy gyfryngau cymdeithasol, ar lafar yn ogystal â’r papur bro.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 
 

Cyd-destun a chefndir

Mae Gwasanaeth Addysg Ethnig Lleiafrifol Gwent (GEMS) yn wasanaeth rhanbarthol a gynhelir gan Gyngor Dinas Casnewydd, sy’n darparu cymorth ar gyfer disgyblion Ethnig Lleiafrifol sy’n siarad Saesneg fel Iaith Ychwanegol (SSIY) a disgyblion Sipsiwn, Roma a Theithwyr.  Mae mwyafrif y disgyblion a gynorthwyir yng Nghasnewydd, ac mae gan GEMS gytundebau lefel gwasanaeth ag awdurdodau Caerffili, Blaenau Gwent, Sir Fynwy a Thorfaen.  Mae GEMS yn cynnwys athrawon, y mae rhai ohonynt yn ddwyieithog, a chynorthwywyr addysgu dwyieithog.  Mae hyn yn rhoi’r hyblygrwydd i GEMS ddiwallu anghenion newidiol y boblogaeth SSIE ar draws y rhanbarth.  Ariennir GEMS yn gyfan gwbl gan grantiau blynyddol gan Lywodraeth Cymru.

Trosolwg

Un o nodweddion sylweddol GEMS yw’r arweinyddiaeth gref sy’n amlwg dros gyfnod, ynghyd â chynllunio ac ailstrwythuro, pan fydd angen, i ddiwallu anghenion y disgyblion ar draws y rhanbarth.  Mae Pennaeth GEMS yn sicrhau bod gwasanaeth effeithlon a syml yn cael ei ddarparu.  Mae hyn yn cwmpasu neilltuo digon o staff cymorth i gynorthwyo disgyblion yn uniongyrchol mewn ysgolion tra’n darparu hyfforddiant i staff ysgolion hefyd.  Mae amserlenni staff yn adlewyrchu’r angen i gael cymorth GEMS mewn ysgolion ac yn adlewyrchu’n gyson y boblogaeth SSIE sy’n newid yn barhaus yng Nghasnewydd, yn benodol.  Mae Pennaeth GEMS yn adolygu cymorth i ysgolion yn rheolaidd, ac ystyrir amrywiaeth o ddangosyddion wrth benderfynu ar becynnau cymorth i ysgolion.  Mae’r dull presennol wedi cael ei gynnal dros gyfnod o sawl blwyddyn a bu’n llwyddiannus o ran cyflwyno a chynnal darpariaeth SSIE ar draws Casnewydd a’r rhanbarth ehangach.  Mae ariannu a staffio GEMS yn heriol, gan fod y gwasanaeth yn dibynnu ar grantiau blynyddol gan Lywodraeth Cymru.  Mae Casnewydd, mewn partneriaeth ag awdurdodau lleol eraill yn y rhanbarth, yn rheoli’r her hon yn dda i sicrhau bod y gwasanaeth yn parhau i ddiwallu anghenion disgyblion.

Mae’r gwasanaeth a ddarperir gan GEMS yn rhoi’r cyfle gorau i’r holl ddisgyblion a gynorthwyir elwa ar y cwricwlwm trwy gydweithio a phartneriaeth ag ysgolion.  Mae’r deilliannau ar gyfer disgyblion SSIE yng Nghasnewydd yn rhagorol, ac mae GEMS yn darparu cymorth o ansawdd uchel ar draws nifer fawr o ysgolion cynradd ac uwchradd, ac un ysgol feithrin.  Gall ysgolion gyflwyno atgyfeiriad i ddisgybl elwa ar y gwasanaeth yn dilyn asesiad cychwynnol.  Wedyn, caiff pecynnau cymorth teilwredig eu llunio ar gyfer ysgolion a dysgwyr unigol, fel y bo’n briodol.  Mae staff GEMS yn gweithio gyda disgyblion yn y dosbarth, mewn sesiynau tynnu allan o wersi â ffocws, mewn partneriaeth â staff prif ffrwd, mewn grwpiau bach neu gyda disgyblion unigol.  Hefyd, gall y gwasanaeth ddarparu cymorth iaith y cartref ar gyfer disgyblion sy’n bwriadu ennill cymhwyster yn eu hiaith eu hunain.  Mae GEMS yn nodi ymgeiswyr trwy gysylltu ag ysgolion, ac yn darparu cymorth iaith teilwredig trwy gynnal yr arholiadau llafar gyda disgyblion a chefnogi elfen darllen ac ysgrifennu’r cymhwyster.  Ar gyfer hwyrddyfodiaid yng Nghyfnod Allweddol 4, efallai mai hwn fydd yr unig gymhwyster y maent yn ei ennill cyn gadael yr ysgol.  Yn aml, mae cymwysterau iaith y cartref yn hanfodol ar gyfer disgyblion y mae angen iddynt ennill pwyntiau er mwyn cael eu derbyn mewn coleg neu brifysgol.

Mae Cofnod Caffael Iaith GEMS yn monitro cyrhaeddiad iaith disgyblion.  Caiff cynnydd ei olrhain, ac fe gaiff cymorth ei addasu yn sgil diweddaru’r Cofnod Caffael Iaith deirgwaith y flwyddyn.  Caiff cyrhaeddiad iaith disgyblion a gynorthwyir ei olrhain gan ddefnyddio taflen monitro cynnydd, ac mae’r uwch dîm rheoli yn dadansoddi’r data ar ddiwedd pob tymor.  Gellir nodi tangyflawni, a rhoddir cymorth ar waith, os bydd angen.  Mae hyn yn bosibl o ganlyniad i nifer y staff dwyieithog a’r athrawon SSIE yn y gwasanaeth, a thrwy recriwtio staff yn ofalus.  Mae GEMS wedi recriwtio staff o ystod amrywiol o gefndiroedd erioed, gan roi blaenoriaeth i hyfforddiant a mentora i sicrhau bod gan staff y medrau cywir i gyflwyno cymorth o ansawdd uchel mewn ysgolion.  Mae aelodau o’r gymuned Roma wedi cael eu cyflogi gan GEMS ac mae hyn wedi cyfoethogi’r profiadau dysgu ar gyfer nifer fawr y disgyblion Roma mewn ysgolion ar draws Casnewydd.  Hefyd, mae ysgolion wedi cyflogi staff sydd wedi cael profiad o weithio gyda GEMS yn y gorffennol, ac wedi cael budd yn sgil datblygiad proffesiynol GEMS.  Gall GEMS wasanaethu’r gymuned leol, a diwallu anghenion teuluoedd trwy recriwtio staff o grwpiau ethnig lleiafrifol, a staff sy’n siarad ieithoedd y gymuned.

Un o gryfderau eraill y gwasanaeth yw’r berthynas â rhieni a gofalwyr.  Mae hyn yn hanfodol wrth greu dealltwriaeth gadarnhaol o addysg ar gyfer dysgwyr sy’n agored i niwed, ac yn rhoi cyfle i rieni gyfathrebu ag ysgol eu plentyn.  Trwy ddefnyddio holiaduron, amlygwyd bod GEMS yn eithriadol o bwysig i rieni a gofalwyr, ac mae’r gwasanaeth wedi defnyddio adborth gan rieni i lywio ailstrwythuro’r gwasanaeth.  Gall ysgolion ddefnyddio’r gwasanaeth i gynorthwyo rhieni yn ystod nosweithiau rhieni, cyfarfodydd presenoldeb a materion ynghylch ymddygiad.  Mae staff GEMS yn brofiadol mewn delio â chymunedau sy’n anodd eu cyrraedd a theuluoedd ynysig, a gall leoli staff yn briodol yn yr ardaloedd hyn.  Mae cydlynydd ceiswyr lloches GEMS yn cynorthwyo teuluoedd sydd newydd gyrraedd yn benodol â derbyniadau i ysgolion, prynu gwisgoedd ysgol a chyfeirio teuluoedd at gymorth priodol yn y gymuned.  Mae cysylltu â phartneriaid eraill, er enghraifft ym maes iechyd a thai, yn sicrhau y gellir mynd i’r afael ag anghenion disgyblion a’u teuluoedd, sydd weithiau’n gymhleth.  Hefyd, mae defnyddio cymorth iaith cydweithwyr yn galluogi trosglwyddo esmwyth i leoliadau ysgol, a bywyd yn Ne Ddwyrain Cymru yn fwy cyffredinol.

Er mai gwasanaeth cymorth dysgu yw GEMS yn bennaf, mae’n cefnogi lles disgyblion hefyd.  Mae GEMS yn gweithio’n agos gyda nifer o asiantaethau, gan gynnwys yr heddlu, i fonitro newidiadau mewn cymunedau, fel digwyddiadau cynyddol o ganlyniad i hil neu fath arall o wahaniaethu.  Mae GEMS wedi gweithio’n llwyddiannus mewn partneriaeth â Dangos Cerdyn Coch i Hiliaeth ers blynyddoedd lawer i hyrwyddo cydlyniad cymunedol a mynd i’r afael â phroblemau.  Mae prosiect ‘Gweld y byd trwy ein llygaid ni’ (‘See the world though our eyes’) wedi helpu hyrwyddo cynhwysiant trwy gyflwyno disgyblion i nodweddion gwahanol ddiwylliannau, gan gynnwys Teithwyr Roma.  Mae hyn wedi helpu meithrin cysylltiadau da o fewn cymunedau, ac wedi gwella lles disgyblion o wahanol gefndiroedd ethnig.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion a gynorthwyir yn gwneud y cynnydd disgwyliedig trwy’r Cofnod Caffael Iaith, gan gyflawni’r disgrifwyr iaith a ragwelwyd, ac mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn caffael iaith ddigonol i elwa ar y cwricwlwm ar ryw lefel.  Mae’r gwasanaeth yn helpu disgyblion i ddatblygu eu medrau iaith yn gyflym, trwy gymorth gan gynorthwywyr addysgu dwyieithog, er enghraifft.  Mae hyn yn galluogi disgyblion i gyfranogi’n well ym mywyd yr ysgol ar lefel academaidd a chymdeithasol, ac mae’n ymestyn eu lles yn sylweddol.  Yn ychwanegol, mae’r gwasanaeth yn cynorthwyo rhieni i gyfathrebu’n ystyrlon ag ysgol eu plentyn a chymryd rhan yn ei addysg.  

Mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion mewn ysgolion cynradd sydd wedi cael cymorth gan GEMS yn gwneud cynnydd rhagorol.  Mae disgyblion mewn ysgolion uwchradd sydd wedi cael cymorth gan GEMS yn gwneud cynnydd yn unol â’u cyfoedion.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Lleoliad cyfrwng Saesneg yng nghanol Bae Colwyn, Conwy, yw Cylch Chwarae Nant y Groes, sydd wedi’i gofrestru i gymryd 42 o blant rhwng dwy a phedair oed.  Mae’r lleoliad drws nesaf i Ysgol Nant y Groes, ac mae’r rhan fwyaf o’r plant sy’n mynychu’r cylch chwarae yn symud ymlaen i’r dosbarth meithrin yno.  Mae saith aelod o staff.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan unigolyn cofrestredig a rheolwr y lleoliad weledigaeth glir i ddarparu gofal plant ac addysg o ansawdd uchel ar gyfer pob un o’r plant, sy’n diwallu anghenion unigol plant.  Maent yn credu’n gryf y dylid rhoi’r dechrau gorau posibl mewn bywyd i bob plentyn, a cheisio cynorthwyo plant yn eu gofal yn eu holl feysydd lles, gan eu helpu i ddatblygu i’w llawn botensial a gweithio’n agos gyda theuluoedd.  Mae Llywodraeth Cymru wedi nodi bod cymuned y lleoliad yn ardal ag amddifadedd cymdeithasol, ac mae’r lleoliad yn gweithio’n agos mewn partneriaeth ag asiantaethau proffesiynol, gan gynnwys Dechrau’n Deg.  Mae hyn wedi helpu i ddatblygu arbenigedd mewn cynorthwyo plant dros y blynyddoedd.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae ymarferwyr yn Ysgol Nant y Groes yn defnyddio amrywiaeth o strategaethau i reoli ymddygiad plant yn eithriadol o effeithiol.  Mae hyn yn golygu bod plant sy’n agored i niwed yn ymgyfarwyddo’n gyflym yn y cylch chwarae bob dydd, gallant wneud y gorau o’r rhan fwyaf o’r profiadau dysgu a gynigir, a gwnânt gynnydd da wrth ddatblygu ystod lawn o fedrau.

Ceir polisi ymddygiad clir yn y lleoliad, sy’n gysylltiedig â threfn gref a rhagweladwy.  Mae’r lleoliad yn gosod ffiniau cadarn ar gyfer plant, ac yn cadw at y rhain yn gyson.  Esbonnir disgwyliadau’n glir, a rhoddir cymorth cadarnhaol i helpu plant gydymffurfio â’r rhain.  Mae ymarferwyr yn dod i adnabod y plant yn dda, ac maent yn deall eu hanghenion a’u pryderon unigol.  Eu nod yw bod yn garedig a pharchus tuag at y plant bob amser, a gwybod sut i dynnu eu sylw’n briodol, eu cadw’n brysur a chynnal eu diddordeb.  Mae hyn yn rhoi ymdeimlad mawr i blant o fod yn ddiogel, ac yn eu helpu i ddatblygu amrywiaeth o fedrau personol a chymdeithasol yn effeithiol, fel dechrau dysgu cydweithredu â’i gilydd ac aros i gael tro â theganau fel y beiciau.   

Mae’r lleoliad wedi datblygu ei arbenigedd a’i ddealltwriaeth o anghenion unigol plant dros y blynyddoedd trwy fyfyrio personol ar ei arfer, a dysgu o hyfforddiant.  Mewn cyfarfodydd staff, caiff pryderon eu hadolygu am blant penodol yn rheolaidd, a gwneir penderfyniadau ynglŷn â’r hyn y gellir ei wneud i’w cynorthwyo orau.  Mae pob un o’r ymarferwyr yn gweithio’n sensitif ochr yn ochr â’r plant, gan ofalu eu bod yn eu cynorthwyo pan fydd angen cymorth arnynt, gan beidio ag ymyrryd yn rhy fuan.

Mae ymarferwyr yn gweithio’n agos gyda rhieni a gofalwyr i ddatblygu cynlluniau penodol ar gyfer plant unigol, sy’n darparu cymaint o barhad rhwng y cartref a’r lleoliad ag y bo modd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae’r ymagwedd gref, gadarnhaol a chyson at reoli ymddygiad wedi creu ethos digynnwrf, effeithlon a pharchus yn y lleoliad, ac wedi galluogi plant sy’n agored i niwed i ffynnu.  Mae plant yn datblygu eu medrau personol a chymdeithasol yn dda, ar lefel sy’n ddatblygiadol briodol.  Er enghraifft, maent yn dechrau derbyn a pharchu’r ffiniau a osodir iddynt yn y lleoliad, ac i ddysgu rhannu’n briodol. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd arfer dda yn anffurfiol yn nigwyddiadau rhwydweithio’r awdurdod lleol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr Ysgol

Lleolir Ysgol Casmael ar gyrion pentref Casmael a chaiff ei chynnal gan awdurdod lleol Sir Benfro. Mae 59 disgybl rhwng 4 ac 11 oed ar y gofrestr.  Cymraeg yw prif gyfrwng gwaith a bywyd yr ysgol.

Tros dreigl tair blynedd, mae tua 8% o’r disgyblion yn gymwys i dderbyn prydau ysgol am ddim.  Mae hyn yn sylweddol is na’r ganran genedlaethol, sy’n 18%.  Mae 5% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg gartref.  Mae’r ysgol wedi adnabod tua 30% o’i disgyblion fel rhai sydd ag anghenion dysgu ychwanegol, sydd yn sylweddol uwch na’r ganran genedlaethol, sy’n 21%.

Mae Ysgol Casmael yn ysgol wledig naturiol ddwyieithog.  Codwyd yr adeilad presennol yn 1953 mewn safle hyfryd gyda golygfeydd panoramig o fynyddoedd y Preseli.  Mae’r ysgol yn enwog am hyrwyddo ‘Cymreictod’ yn ei disgyblion, yn ddiwylliannol ac ieithyddol, boed y rhieni’n siarad yr iaith ai peidio.  Mae ysgol Casmael ynghanol y gymuned, ‘ysgol bentref’ yng ngwir ystyr y gair.  Mae’r ysgol â dalgylch cymharol eang gyda disgyblion yn teithio o ardaloedd gyfagos.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Trwy gydweithio gydag Arweinydd Dysgu’r clwstwr o ysgolion lleol, gwelwyd cyfle i fanteisio ar ddyfodiad y cwricwlwm newydd a’r datblygiadau diweddar ym myd addysg.  Datblygwyd cyfleoedd i athrawon a’r disgyblion feddwl mewn ffyrdd chwilfrydig wrth gynllunio gweithgareddau a heriau dysgu cyffrous a chyfoethog.

Cyn Medi 2018, roedd yr ysgol yn cynllunio’r cwricwlwm o amgylch cylch o themâu trawsgwricwlaidd.  Yn aml, roeddynt yn dewis teitl newydd i’r thema er mwyn cadw syniadau’r disgyblion, a’r staff yn gyfredol a herthnasol.  Roedd pob thema yn canolbwyntio ar bwnc neu bynciau ag ystod o sgiliau posib i’r disgyblion feistroli.  Trwy ddilyn y themâu, roedd modd i’r ysgol sicrhau eu bod yn cwrdd â’r sgiliau cwricwlaidd dros gyfnod o amser.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ym Medi 2018, dechreuodd blwyddyn ysgol newydd, a’r tymor, heb thema.  Sawl gwaith dros gyfnod o wythnos daeth staff a disgyblion yr ysgol at ei gilydd er mwyn tasgu syniadau.  Canolbwyntia’r sesiynau hyn ar ddarganfod beth hoffai’r disgyblion ddewis fel themâu, beth oedd yn eu diddori, a pha fath o bethau hoffant gynnwys yn eu cwricwlwm newydd.  Treuliodd y staff amser yn dosbarthu’r syniadau i bedwar ymbarél, roedd tri ohonynt yn ffurfio syniadau cyffrous am themâu newydd, un ar gyfer pob tymor.  Dewiswyd un ymbarél fel man cychwyn ac, ar ôl rhestri’r cynnwys, daeth un disgybl â’r syniad o “Dewch i ddathlu.”

Yn dilyn y sesiwn hynny, cynhaliwyd sesiwn arall er mwyn i bawb gael y cyfle i gyfrannu tuag at y thema newydd.  Aeth y disgyblion ati i feddwl am dasgau a heriau dan y chwe maes dysgu y cwricwlwm newydd i Gymru.  Ers hynny, mae’r ysgol wedi ymestyn y cyfle i rieni gyfrannu syniadau tuag at y thema hefyd.

Yn dilyn ymweliad ag Ysgol Glan Usk, penderfynodd y staff ddefnyddio’r syniad o gwricwlwm “FFLACH” (Ffurfio llwybr i Addysgu Chwilfrydig ag Holistig).  Roedd hynny’n golygu newid y ffordd o ddysgu yn ystod y sesiwn prynhawn er mwyn cyflwyno disgyblion cyfnod allweddol 2 i’r syniad o dderbyn tasg ffocws gan un o’r athrawon, neu ymgymryd â sesiwn heriau’n annibynnol.

Yn dilyn y sesiwn tasgu syniadau, mae’r athrawon bellach yn dilyn athroniaeth y cyfnod sylfaen ac yn cynllunio ar gyfer eu dosbarthiadau sy’n cynnwys heriau a thasgau ffocws.  Mae’r cynlluniau hyn yn hyblyg.  Er enghraifft er mwyn asesu cynnydd wrth i’r tymor symud yn eu flaen, ac i gwrdd ag anghenion a deinameg y dosbarthiadau, neu i ddelio gyda digwyddiadau pwysig.  Mae pob tymor yn dechrau gyda lansiad i’r thema newydd.  Erbyn diwedd y flwyddyn, mae llawer o’r disgyblion yn nghyfnod allweddol 2 bellach yn cael y cyfle i gynllunio ac i ddysgu gwersi’u hunain i weddill y dosbarth neu i grŵp llai.

Mae’r tasgau ffocws a’r heriau yn cael eu cofnodi mewn llyfrau arbennig, sef ‘Llyfrau FFLACH’.  Llyfrau A3 gyda chlawr caled ydy’r llyfrau arbennig yma, sy’n sbarduno diddordeb y disgyblion.  Yn y cyfnod sylfaen, mae un llyfr FFLACH i gofnodi llwybr dysgu’r dosbarth.  Wrth i’r disgyblion symud i Flwyddyn 3, mae pob disgybl yn derbyn llyfr FFLACH fel llyfr arbennig i gofnodi’r daith dysgu am y flwyddyn addysgiadol sydd i ddod.

Mae cynlluniau ar gyfer pob dosbarth yn cael eu nodi yn fras yn electronig ar gyfer y staff i gyd, fel gallant rannu’r wybodaeth rhyngddyt.   Mae’r staff yn anelu at ddilyn amserlen er mwyn cyflwyno’r ffurfiau ieithyddol a chysyniadau rhifyddol yn ystod y gwersi pob bore.  Lle mae’n bosib, mae’r ffurfiau ieithyddol a’r cysyniadau yma yn cael eu hymarfer mewn tasg ffocws neu fel her ychwanegol.

Mae pedwar diben y cwricwlwm newydd wedi bod yn sail i’r holl waith o gynllunio a datblygu cwricwlwm diwygiedig ar gyfer Ysgol Casmael.  Mae’r athrawon yn sicrhau bod pob tasg a her â ffocws pendant ar un, neu fwy o’r dibenion.  Treuliodd yr athrawon amser dros gyfnod o flwyddyn yn mynd at wraidd pob diben, ac, fel ysgol, cafodd pedwar cymeriad eu creu i gynrychioli beth yw ystyr y pedwar diben i ddisgyblion Ysgol Casmael.  Mae’r gwersi hefyd yn defnyddio’r deuddeg egwyddor pedagogaidd fel gwraidd ar gyfer llywio’r dysgu a’r addysgu, ac er mwyn sicrhau bod y gwersi o’r safon gorau posib.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Ar draws yr ysgol mae llais y disgybl yn nodwedd gref wrth i’r disgyblion gynnig syniadau yn hyderus er mwyn llywio’r ddarpariaeth.  Mae’r ystod eang o brofiadau dysgu cyfoethog, sy’n hanu o syniadau’r disgyblion ac yn seiliedig ar themâu byrlymus, yn llwyddo i gymell bron pob dysgwr i wneud cynnydd uchel yn eu medrau yn gyson.

Wrth ymgymryd â’r tasgau cyffrous, mae’r disgyblion yn teimlo balchder wrth iddynt gynllunio a chyflwyno mewn ffordd greadigol.  Yn deillio o’r hunan asesu a’r asesu cyfoedion sydd yn rhan annatod o’r proses, mae’r heriau sy’n cael eu cynllunio yn ymestyn gallu pob disgybl ac yn eu gwthio i fod yn fwy uchelgeisiol.  Erbyn diwedd cyfnod allweddol 2, mae’r staff yn darparu cyfleoedd i ddisgyblion datblygu ystod o fedrau yn hyfedr wrth iddynt gynllunio ac arwain yr addysgu a thasgau dysgu ymhlith eu cyfoedion.  Mae hyn yn ffordd bwerus o ddatblygu’r disgyblion fel unigolion uchelgeisiol, hyderus a gwybodus.

Oherwydd y rôl flaenllaw sydd gan y disgyblion mewn penderfynu ar gynnwys eu gweithgareddau dysgu, mae awyrgylch weithgar ym mhob dosbarth, sydd yn ysgogi’r dysgwyr i fod yn gydwybodol ac i ddyfalbarhau.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn cydweithio’n agos gydag ysgolion lleol gan rannu arfer dda a syniadau.

Yn dilyn blwyddyn o arbrofi gyda’r dull newydd o weithio, fe rannwyd hanes taith yr ysgol ar ‘Dolen’ er mwyn i ymarferwyr ar draws y consortiwm elw o’r profiadau.  Rannwyd y llyfrau ‘FFLACH’ gydag ysgolion eraill ac mae’r ysgol yn croesawu ymarferwyr i arsylwi yn y dosbarth neu i graffu ar lyfrau’r disgyblion.

Fel Ysgol Arweiniol Greadigol, mae’r ysgol yn rhannu eu profiadau trwy gydweithio gydag ysgol gyfagos.   Noda’r ysgol fod eu ‘llyfr cymunedol i gofio can mlynedd ers diwedd y Rhyfel Byd Cyntaf, cafodd ei chreu trwy’r defnydd o grant Cronfa Treftadaeth y Loteri, ar gael yn y llyfrgelloedd lleol er mwyn i bawb mwynhau enghraifft o waith ein dysgwyr creadigol, uchelgeisiol, gwybodus’.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Nant-y-Parc yn Senghenydd yn awdurdod lleol Caerffili.  Mae 225 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys 28 o ddisgyblion meithrin rhan-amser.  Mae chwech o ddosbarthiadau un oedran, a dau ddosbarth oedran cymysg, gan gynnwys y dosbarth meithrin.

Cyfartaledd treigl tair blynedd y disgyblion sy’n gymwys am brydau ysgol am ddim yw tua 33%.  Mae hyn gryn dipyn uwchlaw cyfartaledd Cymru, sef 18%.  Mae’r ysgol wedi nodi bod gan ryw 19% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol.  Mae hyn ychydig islaw cyfartaledd Cymru, sef 21%.  Mae bron pob un o’r disgyblion o ethnigrwydd gwyn Prydeinig ac mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg gartref. 

Penodwyd y pennaeth ym mis Medi 2014. 

Mae’r ysgol yn ysgol arloesi ranbarthol ar gyfer dysgu proffesiynol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol  

Yn dilyn gwerthusiad trylwyr o’r safonau proffesiynol ar gyfer athrawon ac arweinwyr, nododd yr ysgol fod angen ymgorffori diwylliant o ymholi ac archwilio ymhellach ymhlith staff, gan greu cyfleoedd ar gyfer arloesedd mewn ymagweddau addysgol yn seiliedig ar gydweithio effeithiol.

Mae’r pennaeth a’r uwch dîm arweinyddiaeth wedi datblygu cymuned ddysgu sy’n ymgysylltu ag ymchwil, sy’n meddu ar ddealltwriaeth glir o bwysigrwydd strategol datblygiad proffesiynol ar gyfer pob un o’r staff, ac yn benodol, effaith ymchwil weithredu ar wella arfer.  Caiff staff eu hannog i ymchwilio a chyfrannu at ddatblygu gweledigaeth ar y cyd i ymestyn profiadau addysgol disgyblion a gwella deilliannau.

Yr hyn sy’n sylfaenol i strategaeth ymchwil yr ysgol yw proses fyfyrio lle mae staff yn datblygu ac yn mireinio eu harfer yn sgil syniadau newydd, adborth neu ddealltwriaeth o wahanol safbwyntiau.  Mae’r ysgol yn mynegi bod yr ymagwedd wedi cael ei threfnu er mwyn datblygu gwybodaeth athrawon, archwilio materion, ffurfio polisi a gwella arfer.  Wrth ymchwilio, mae gan staff ymagwedd gyfannol, trwy sicrhau bod eu gwaith yn cysylltu â blaenoriaethau lleol neu genedlaethol, ac mae pedwar diben craidd y cwricwlwm newydd i Gymru yn sail i hyn.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Datganiad cenhadaeth yr ysgol yw ‘dim cyfyngiadau i ddysgu’ ac mae’r pennaeth yn credu na ddylai fod yna ‘unrhyw derfynau i ddysgu’ er mwyn i staff wella eu harfer tra’n cael ei llywio gan theori ar yr un pryd.  Neilltuir Maes Dysgu a Phrofiad yn y cwricwlwm newydd i bob un o’r staff, a rhan o’r disgwyliad yw symud tuag at fod yn ymarferwyr sy’n hunanwella.  Byddai hyn yn cynnwys bod yn wybodus am ddatblygiadau yn eu maes, ymgysylltu ag ymchwil, a’u bod wedi’u harfogi i wneud eu hymchwil eu hunain.

I ddechrau, neilltuwyd ‘amser ymchwilio ac arloesi’ ar gyfer staff i gaffael gwybodaeth newydd a darllen dogfennau allweddol yn seiliedig ar eu maes ymchwil.  Ar ôl ei chwblhau, mae staff yn gwerthuso effaith eu hymchwil ar arfer trwy lenwi ffurflenni ymholi.  Maent yn rhannu eu canfyddiadau yn ystod cyfarfodydd staff, amser cyfeiriedig a gydag ysgolion ar draws y consortia mewn amrywiaeth o weithdai.  Mae ffurflenni ymholi yn cynnwys rhesymeg ar gyfer yr ymchwil, canfyddiadau allweddol a chamau gweithredu yn y dyfodol.  Caiff athrawon gyfleoedd amrywiol y maent yn eu defnyddio i rannu effaith eu treialon ymchwil yn yr ysgol, er enghraifft defnyddio ‘triawdau’ addysgu (gweithio mewn grwpiau o dri athro) i ddangos sut yr ymgorfforwyd ymchwil trwy arsylwi arfer.

Nododd pob un o’r staff, er mwyn cyflawni disgwyliadau, fod angen iddynt gael cyfle i ymweld ag amrywiaeth o leoliadau addysgol, a dysgu o drafodaethau â chydweithwyr  a disgyblion yn y lleoliadau hyn.  Roedd hyn yn cynnwys gweithio gydag asiantaethau allanol i dderbyn ymweliadau rhyngwladol a chynnal ymchwil ehangach.  Bu staff yn cydweithio ar draws ysgolion, prifysgolion a sefydliadau eraill, yn cynnal ymchwil, yn ymgysylltu â chanfyddiadau ac yn agor y ddeialog ymhlith pobl broffesiynol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r ysgol wedi sefydlu diwylliant sy’n meithrin mentrau ymchwil sy’n galluogi staff i gael eu harfogi â’r gallu, yr hyder, y cyfle a’r cymhelliant i ymgysylltu â’u hymchwil eu hunain, a’i chynnal.  Mae’r ysgol yn credu bod sicrhau cydbwysedd rhwng blaenoriaethau cynhyrchu ei data ymchwil ei hun a defnyddio canfyddiadau ymchwil yn yr ystafell ddosbarth i ymestyn ymagweddau addysgegol wedi arwain at arfer fwy effeithlon.  Er enghraifft, mae datblygu dysgu’n annibynnol a llais y disgybl ar draws yr ysgol wedi dyfnhau gwybodaeth staff am addysgeg ac wedi cynyddu eu dealltwriaeth o’r cymhlethdodau sy’n sail i’r gwaith a wnânt.

Mae ansawdd yr addysgu ar draws yr ysgol yn gyson uchel, ac mae bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd da iawn o ran eu mannau cychwyn.  Mae athrawon yn dangos ymroddiad i wella’r ysgol ac yn perchnogi eu datblygiad proffesiynol, gan ymrwymo i newid addysgegol. 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Fel ysgol dysgu proffesiynol ranbarthol, mae’r ysgol wedi datblygu rhwydweithiau cryf ar draws y consortiwm, a dyma fu’r man rhannu cyntaf ar gyfer arfer wedi’i llywio gan ymchwil.  Rhannwyd ymchwil hefyd o fewn y clwstwr ysgolion lleol, yr awdurdod lleol a thrwy gymorth Ysgolion Rhwydwaith Arweiniol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon
 

Gwybodaeth am y lleoliad

Meithrinfa cyfrwng Cymraeg ym mhentref Gorslas, ger Llanelli, yw Meithrinfa Cae’r Ffair Limited.  Mae bron pob un o’r plant yn siarad Cymraeg gartref ac mae gan ychydig iawn ohonynt anghenion dysgu ychwanegol.  Agorwyd y lleoliad yn 2004 ac mae’n parhau o dan yr un berchnogaeth ac arweinyddiaeth.  Mae llawer o ymarferwyr wedi gweithio yn y lleoliad ers iddo agor.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

O’r cychwyn, mae arweinydd y lleoliad wedi cael gweledigaeth bwerus i ddarparu’r gofal a’r addysg o’r ansawdd gorau ar gyfer plant sy’n mynychu’r feithrinfa.  Mae ganddi ddisgwyliadau uchel ohoni hi ei hun, yr ymarferwyr a’r plant.  Mae’r arweinydd wedi llwyddo i gyflawni a chynnal safonau uchel o ran lles, gofal a datblygiad, addysgu a dysgu yn gyson dros flynyddoedd lawer.  I gyflawni’r safonau uchel hyn, mae arweinydd y lleoliad yn buddsoddi yn lles corfforol ac emosiynol yr holl ymarferwyr.  Mae’n arwain trwy esiampl ac yn dangos ei bod yn gwerthfawrogi cyfraniad ymarferwyr i lwyddiant y lleoliad.  Mae hyn yn dod â phob un o’r staff at ei gilydd mewn tîm cryf, yn barod i roi o’u gorau, gweithio’n galed a gwella eu harfer yn barhaus. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae arweinydd y lleoliad yn cyfathrebu’n effeithiol ag ymarferwyr, yn gwrando’n ofalus ar eu pryderon ac yn mynd i’r afael â’u hanghenion yn dda. 

Mae pob un o’r ymarferwyr yn cyfrannu’n bwrpasol at werthuso eu perfformiad a nodi cryfderau’r lleoliad a’r meysydd i’w datblygu.  Mae ganddynt lyfr personol i gofnodi eu cryfderau unigol ac unrhyw agwedd ar eu gwaith sydd wedi bod yn hynod lwyddiannus, yn ogystal â thargedau datblygu.  Mae ymarferwyr yn rhannu arfer dda â’i gilydd trwy fodelu strategaethau neu weithgareddau sydd wedi bod yn hynod lwyddiannus.  Mae hyn yn meithrin eu hyder ac yn creu ethos cadarnhaol o welliant parhaus yn y lleoliad.

Mae ymarferwyr yn elwa ar arfarniadau ddwywaith y flwyddyn.  Maent yn ateb deg cwestiwn sy’n canolbwyntio ar eu cryfderau ac unrhyw feysydd yr hoffent eu datblygu ymhellach.  Mae arweinydd y lleoliad yn gwrando’n ofalus ar unrhyw bryderon a cheisiadau am hyfforddiant, ac yn gweithredu’n briodol. 

Mae’r arweinydd yn sicrhau bod pob un o’r ymarferwyr yn meddu ar ddealltwriaeth drylwyr o ddatblygiad plant, ac yn elwa ar hyfforddiant rheolaidd.  Yn aml, cyflwynir hyfforddiant i’r lleoliad cyfan i sicrhau’r effaith orau posibl.  Mae arweinydd y lleoliad yn mynychu hyfforddiant ochr yn ochr ag ymarferwyr fel ei bod yn clywed yr un negeseuon, yn deall unrhyw heriau ac yn gallu cynorthwyo ymarferwyr yn effeithiol i symud ymlaen.  Mae hyn yn cynorthwyo’r lleoliad i ddarparu profiadau dysgu arloesol a diddorol yn hynod lwyddiannus.  Er enghraifft, cafodd arweinydd ac ymarferwyr y lleoliad eu hysbrydoli yn dilyn hyfforddiant ynghylch ‘chwarae’r tu allan gyda’r elfennau’ i ddarganfod sut gallent drefnu bod plant yn elwa ar weithgareddau tân gwersyll yn ddiogel yn y lleoliad. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae’r lleoliad yn cynnig profiadau dysgu ysgogol sy’n hynod ymatebol i anghenion plant unigol.  Mae ymarferwyr yn datblygu medrau plant yn eithriadol o effeithiol mewn cyd-destunau ystyrlon, gan gynnwys profiadau dysgu wedi’u cynllunio’n dda yn yr awyr agored ac ymweliadau a ystyriwyd yn ofalus yn yr ardal leol.  Mae safon y gofal a gynigir yn y lleoliad ac ansawdd yr amgylchedd dysgu yn eithriadol o dda.  Mae plant yn ymgynefino’n gyflym yn y lleoliad ac maent yn hapus iawn yno.  Mae bron pob un o’r plant yn gwneud cynnydd cryf o ran datblygu ystod lawn y medrau o’u mannau cychwyn.