Arfer effeithiol Archives - Page 28 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Nodwch sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector a nodwyd yn ystod arolygiad, yn ymwneud â chwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd benodol:

Ar ddechrau cyfnod sefydlu’r Ganolfan gwnaethpwyd penderfyniad bwriadus i fuddsoddi mewn datblygu platfform digidol unigryw i’r sector. Mae’n blatfform aml-haenog sy’n cynnwys elfennau amrywiol sy’n darparu profiad ‘siop un stop’ i ddysgwyr. Mae’r platfform yn cynnwys 

  • Chwilotwr Cyrsiau: sy’n caniatáu dysgwyr i chwilio, gofrestru a thalu am gwrs
  • Llyfrgell adnoddau rhithiol: sy’n cynnwys dros 1,500 o adnoddau digidol i gefnogi dysgu’r dysgwyr
  • System Rheoli Data:, sy’n caniatáu i’r Ganolfan gasglu’r data mae’n gallu ei ryddhau fel Cyhoeddwr Ystadegau Swyddogol
  • System Rheoli Dysgu: sy’n cynnwys ardal ‘fy nysgu’ unigryw i bob dysgwr’ ble mae modd tracio cynnydd, adnabod adnoddau i gynorthwyo’r dysgu a chydnabod llwyddiannau
  • Adeiladwr Cwrs: sy’n caniatáu i’r Ganolfan ychwanegu at y dulliau dysgu a gynigir i ddysgwyr, gan gynnwys dulliau hunan-astudio a dysgu rhithiol.

Mae’r platfform hefyd yn llwyfan pwysig i rannu gwybodaeth a newyddion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector:

Yn 2018 cyhoeddwyd Fframwaith Digidol ar gyfer y sector gan y Ganolfan, sy’n amlinellu’n fanwl y ddarpariaeth y bwriadwyd ei datblygu er mwyn datblygu a hyrwyddo’r dysgu a’r addysgu digidol. Ar sail y Fframwaith Digidol, a thrwy ymgynghoriad gyda’r sector, mae cynllun blynyddol yn cael ei gytuno i barhau i ddatblygu’r platfform. Mae’r cynlluniau ar gyfer 2021-22 yn cynnwys:

  • Gwasanaeth ‘dal i fyny’ i ddysgwr sy’n colli gwers, fydd yn cael ei dracio a’i gofnodi
  • Adran trydydd parti, fydd yn ganolbwynt i rai o’r partneriaethau sectorol ac yn caniatáu cyd-destunoli a theilwra adnoddau a chyrsiau i sectorau penodol.
  • Adran Academi fydd yn cynnwys ardal ‘fy nysgu’ i diwtoriaid, ble mae modd cynnig ystod o gyfleoedd datblygiad proffesiynol fydd yn cael eu tracio a’u cofnodi yn unigryw i bob defnyddiwr.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr:

Mae’r platfform digidol wedi dod yn rhan ganolog o’r gwasanaeth Dysgu Cymraeg, gyda darpar-ddysgwyr, dysgwyr, tiwtoriaid, staff cefnogi a staff y Ganolfan yn defnyddio elfennau ohono yn rheolaidd.

  • Mae dros 85,000 o unigolion â chyfrif ar y platfform digidol.
  • Mae dros 500,000 o ymwelwyr i’r platfform digidol mewn cyfnod o 12 mis.
  • Mae dros 2,000 o gyrsiau dysgu Cymraeg yn cael eu hysbysebu ar y platfform digidol. 
  • Mae pob un o ddysgwyr y Ganolfan (17,000+) yn cofrestru ar 30,000+ cwrs drwy’r Platfform digidol. Mae gan pob un gyfrif unigryw a mynediad at adran fy nysgu, sy’n darparu gwybodaeth bwysig am eu dysgu
  • Mae dros 1,000 o adnoddau digidol ar gael i gynorthwyo dysgwyr gyda’u dysgu.
  • Mae 300awr o gynnwys hunan-astudio ar y platfform, a’r oll yn cofnodi a thracio cynnydd y dysgwyr. 
  • Mae dros 130 o adnoddau digidol amrywiol ar gael i diwtoriaid i gynorthwyo gyda’r addysgu.
  • Mae dros 140 o adroddiadau data amrywiol o fewn system rheoli data y Platfform digidol. 

Bu’r platfform digidol yn ganolog i hwyluso symud y rhan fwyaf o ddarpariaeth y sector ar lein o fewn mater o wythnosau ar gychwyn y pandemig gyda chydweithrediad brwd a phroffesiynol y darparwyr Dysgu Cymraeg unigol. O ganlyniad, ac er gwaetha’r pandemig, mae’r Ganolfan wedi llwyddo i gynyddu nifer yr oedolion sy’n dysgu Cymraeg. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Nodwch sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector a nodwyd yn ystod arolygiad, yn ymwneud â chwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd benodol:

Mae sefydlu corff cenedlaethol wedi darparu ffocws i’r sector ehangu ei ddarpariaeth ffurfiol ac anffurfiol drwy greu a chynnal partneriaethau strategol gydag amrywiaeth o gyrff. Mae’r cyfleoedd sydd wedi eu datblygu drwy gynnal y partneriaethau yn cynnig cyfleoedd amrywiol i bobl ddefnyddio’r iaith Gymraeg mewn cyd-destunau ystyrlon, gan droi dysgwyr yn ddefnyddwyr y Gymraeg. 

Mae dysgwyr yn cael eu hannog i fanteisio ar yr arlwy newydd gan eu tiwtoriaid a’u darparwyr. Gall y Ganolfan gyfathrebu’n uniongyrchol ac yn effeithiol gyda thiwtoriaid i sicrhau bod pob un tiwtor yn meddu ar wybodaeth am y cyfleoedd sydd ar gael i ddysgwyr. Wrth i gyrff allanol ddod i weld bod eu gwasanaethau i ddysgwyr yn cael eu gwerthfawrogi, mae hyn yn arwain at barhau i gynllunio a datblygu’r gwasanaethau i’r dyfodol.

Cyd-destun a chefndir i arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector:

Aeth y Ganolfan ati yn fwriadus i greu partneriaethau strategol gydag amrywiaeth o gyrff (cyhoeddus, gwirfoddol a diwylliannol) er mwyn creu cyfleoedd i’w dysgwyr ddefnyddio’r Gymraeg y tu allan i’w gwersi ac i hyrwyddo’r cyfleoedd a’r manteision allai godi o gynnwys dysgwyr fel rhan o gynlluniau gwaith y partneriaid. Drwy egluro mwy wrth bartneriaid am broffil, gallu ac awydd dysgwyr i ymwneud â phrofiadau drwy gyfrwng y Gymraeg, llwyddwyd i gynnal trafodaethau buddiol ac adeiladol. Roedd y Ganolfan yn gallu rhannu gwybodaeth am niferoedd dysgwyr, proffil oed ac egluro’r lefelau dysgu gwahanol. Mae bodolaeth un corff cenedlaethol am y tro cyntaf (sef y Ganolfan) i gynnal sgyrsiau gyda chyrff cenedlaethol eraill, gan gynnwys Cyngor Llyfrau Cymru, Amgueddfa Cymru, Eisteddfod Genedlaethol Cymru, BBC Radio Cymru, S4C, Meithrin, Mentrau Iaith Cymru, Merched y Wawr ac eraill, wedi esgor ar weithredu creadigol. Wrth gytuno ar gynlluniau, mae’r Ganolfan wedi gallu cefnogi’r partneriaethau yn ymarferol, er enghraifft drwy gynnig hyfforddiant neu gymorth wrth farchnata. O ganlyniad i’r gwaith partneriaethol, mae dysgwyr wedi gallu ymarfer eu Cymraeg, a magu hyder i fwynhau defnyddio’r iaith. Mae isadeiledd y Gymraeg hefyd wedi ei gefnogi a’i gryfhau drwy gynyddu gwerthiant siopau Cymraeg, er enghraifft.

Hefyd datblygwyd partneriaethau strategol effeithiol gyda chyrff cenedlaethol er mwyn gwireddu amcanion y cynllun ‘Cymraeg Gwaith’ sy’n dysgu’r Gymraeg i gyflogeion. Drwy gydweithio gyda phartneriaid, er enghraifft y Coleg Cymraeg Cenedlaethol a Cwlwm, mae cyrsiau teilwredig wedi eu datblygu. Mae 1,329 o gyflogwyr unigryw wedi manteisio ar y cynllun ‘Cymraeg Gwaith’ ers ei gychwyn yn 2017. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector:

Mae’r Ganolfan a’i phartneriaid yn dymuno croesawu dysgwyr i’r ‘byd Cymraeg’ ac wedi rhoi anogaeth mewn amgylchedd cynhwysol. Er enghraifft, mae’r Wythnos Dathlu Dysgu Cymraeg a ddarperir gan BBC Radio Cymru yn cyflwyno dysgwyr i raglenni a cherddoriaeth yr orsaf yn ogystal â rhoi llais i ddysgwyr a chodi proffil dysgwyr ymhlith siaradwyr Cymraeg.

Enghraifft arall o bartneriaeth ffrwythlon yw’r cydweithio gyda Chyngor Llyfrau Cymru, sydd wedi esgor ar gyhoeddi cyfres o dros ugain o lyfrau i ddysgwyr, sydd wedi’u graddoli ar y gwahanol lefelau dysgu. Mae’r Ganolfan wedi cynorthwyo’n ymarferol drwy roi hyfforddiant i olygyddion, a thrwy rannu geirfa addas i ddysgwyr. Mae dysgwyr wedi elwa drwy gael mynediad at ddeunyddiau darllen sy’n addas i’w lefel, gyda’r gyfres o lyfrau yn agor cil y drws ar fyd o lyfrau Cymraeg o bob math. 

Mae’r bartneriaeth gyda Eisteddfod Genedlaethol Cymru wedi esgor ar weithgareddau drwy’r flwyddyn, nid yn unig yn ystod cyfnod yr Eisteddfod. Er enghraifft cynhaliwyd gŵyl ddarllen lwyddiannus i ddysgwyr gyda phartneriaid yn cynnwys Golwg 360, Eisteddfod Genedlaethol Cymru a Chyngor Llyfrau Cymru, sydd wedi rhoi cyfle i ddysgwyr wrando ar, a darllen straeon newydd sbon gan awduron profiadol. Mae hyn yn arwain at wella sgiliau dysgwyr a’u cyflwyno i’r byd diwylliannol Cymraeg.

Mae’r Ganolfan wedi sefydlu perthynas weithio dda gyda’i phartneriaid gydag aelodau o uwch-dîm y Ganolfan yn cyfarfod gyda’r sefydliadau yn rheolaidd. Mewn rhai achosion mae Memorandwm o Gyd-ddealltwriaeth wedi ei sefydlu. Mae’r cyfarfodydd yn cynnwys cyfle i adolygu gweithgaredd ac i ailgynllunio i’r dyfodol.
 
Mae’r Ganolfan hefyd yn cynnull cyfarfod yn dymhorol gyda’i holl bartneriaid cymunedol er mwyn rhannu arfer dda a chyd-gynllunio.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr:

Mae darparwyr y Ganolfan yn gwneud pob ymdrech i sicrhau cyfleoedd buddiol i ddysgwyr ddefnyddio eu Cymraeg y tu allan i wersi ffurfiol. O ganlyniad, mae’r mwyafrif helaeth o’r dysgwyr yn cael cyfle i ymarfer a mwynhau’r iaith mewn awyrgylch anffurfiol, gan ddod i wybod mwy am ddiwylliant Cymraeg hefyd. Mae’r Cynllun ‘Siarad’ lle gofynnir i siaradwyr Gymraeg ‘baru’ gyda dysgwyr am 10 awr er mwyn sgwrsio yn enghraifft lwyddiannus o gydweithio gyda gwirfoddolwyr ar draws Cymru. Mae’r holl waith yn ganolog i weledigaeth y sector o greu siaradwyr sy’n defnyddio’r Gymraeg yn hytrach na dysgwyr goddefol. O ganlyniad, mae’r Ganolfan yn cyfrannu’n effeithiol at nod Llywodraeth Cymru o gyrraedd miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae oedran y bobl ifanc yn yr uned troseddwyr ifanc yng Ngharchar y Parc yn amrywio o 15 i 17 oed. Mae lle yn yr uned ar gyfer hyd at 60 o bobl ifanc a dyma’r unig un yng Nghymru. Daw’r bobl ifanc o Gymru yn bennaf, y de-ddwyrain a de-orllewin Lloegr. Mae hyd eu dedfrydau yn amrywio ond mae gan nifer sylweddol o bobl ifanc yn yr uned ddedfrydau hir, sy’n hwy na’u hoedran presennol, mewn ychydig achosion. Hefyd, mae pobl ifanc yn cael eu cadw yn y ddalfa yn yr uned, yn aros am ddedfryd. Mae llawer ohonynt wedi bod i mewn ac allan o ofal neu leoliadau troseddwyr ifanc am lawer o’u bywyd. Nid yw bron pob un o’r bobl ifanc wedi mynychu’r ysgol yn rheolaidd, os o gwbl, ers pan oeddent yn ifanc iawn, neu mae eu profiad o addysg ffurfiol wedi bod yn wael iawn.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Y weledigaeth ar gyfer y ganolfan dysgu a medrau yw ‘gwella dyfodol pob person ifanc a newid bywydau’. Mae arweinwyr a staff yn hybu cyfle cyfartal ac yn rhoi pwys ar amrywiaeth. Rhoddant bwyslais cryf ar helpu’r bobl ifanc i wella’u hunan-barch a’u parch tuag at eraill, ynghyd â datblygu’u hyder. Eu nod yw bod pobl ifanc yn gadael y carchar gyda medrau a fydd yn caniatáu iddynt roi eu hymddygiad troseddol y tu ôl iddynt ac ymgymryd â rolau defnyddiol mewn cymdeithas.

Mae’r ganolfan yn darparu addysg amser llawn (25 awr yr wythnos) i ddysgwyr mewn amgylchedd cynhwysol a chefnogol. Mae disgyblaeth gaeth y carchar ar waith yn holl ardaloedd cymunedol yr uned ac mae cosbau clir i’r rheini sy’n torri’r rheolau. Mae staff diogelwch, arweinwyr addysg ac athrawon yn cydweithio’n dda i sicrhau amgylchedd diogel. Mae athrawon a phobl ifanc yn cydweithio mewn ystafelloedd dosbarth dan glo ac maent yn cael eu harchwilio wrth fynd i mewn i’r ystafell ddosbarth ac wrth ei gadael. Er gofyniad y carchar am ddiogelwch, mae athrawon yn cynnal awyrgylch dymunol, cefnogol a phwrpasol yn yr ystafelloedd dosbarth. Mae waliau ac, weithiau, y nenfydau a’r lloriau, wedi’u haddurno â gwybodaeth a phosteri defnyddiol, sy’n benodol i’r pwnc.

Mae cyflenwad rheolaidd o ddŵr, ffrwythau a byrbrydau iach ar gael i’r dysgwyr yn ystod y dydd. Mae gan y ganolfan lyfrgell dda a llyfrgellydd preswyl. Mae ystafell gerddoriaeth a chanddi offer da, gyda thechnoleg electronig gyfredol. Hefyd, mae cegin hyfforddi a ffreutur. Mae dysgwyr yn symud i rannau eraill o’r carchar i ddefnyddio gweithdai crefft, lle maent yn dysgu medrau gwaith ymarferol. Hefyd, mae campfa ac ystafell ffitrwydd ar gael i ddysgwyr, lle y maent yn gwella’u ffitrwydd ac yn dysgu am ffyrdd iach o fyw.

Cynhelir asesiad o lefelau medrau sylfaenol pobl ifanc o fewn tridiau o gyrraedd yr uned a chânt eu neilltuo i ‘lwybr’ dysgu sy’n fwyaf addas i’w hanghenion a’u diddordebau, er enghraifft arlwyo gyda mathemateg, Saesneg a TGCh. Mae staff yn nodi’r bobl ifanc hynny ag anghenion dysgu ychwanegol a rhoddant raglenni dysgu a chymorth priodol ar waith. Mae staff yn rhoi cymorth ychwanegol i ddysgwyr ag ADY.

Mae’r cwricwlwm presennol yn adlewyrchu’r Cwricwlwm newydd i Gymru a pholisi Llywodraeth Cymru i bobl ifanc, sef Ymestyn Hawliau. Gall dysgwyr gael at raglenni ychwanegol y tu hwnt i’r amserlen arferol, i gynorthwyo ymhellach â’u hailintegreiddio i gymdeithas adeg eu rhyddhau.

Mae gan lawer o’r bobl ifanc anghenion cymhleth ac amrywiol. Mae athrawon yn defnyddio dull amlddisgyblaeth, dysgwr-ganolog, i weithio gyda nhw. Mae gan yr athrawon ymrwymiad cryf i gefnogi dysgwyr a gwneud y mwyaf o’u potensial yn ystod eu dedfryd a thuag at ailsefydlu. Mae athrawon yn hyrwyddo parch ac yn dangos amynedd diddiwedd. Gall y bobl ifanc yn yr uned fod yn heriol ac ymddwyn yn afreolus ac yn danllyd weithiau. Fodd bynnag, mae gan y rhan fwyaf o bobl ifanc barch gwirioneddol tuag at y staff addysgu ac maent yn gwerthfawrogi’r addysgu a’r cymorth a roddir iddynt. Mae staff yn modelu ymddygiad parchus trwy ysgwyd llaw â phob dysgwr a’i gyfarch gyda’i enw ar ddechrau ac ar ddiwedd pob gwers, beth bynnag sydd wedi digwydd yn ystod y sesiwn. Mae hyn yn hyrwyddo ymdeimlad o urddas a hunan-werth yn y dysgwyr ac mae’n pwysleisio y gall pob sesiwn fod yn ddechrau newydd. Er gwaethaf yr amgylchiadau, mae staff yn gwneud popeth o fewn eu gallu i wneud yr amgylchedd dysgu yn ddymunol ac yn gefnogol. 

Gall galluoedd dysgwyr amrywio o lefel mynediad 3 i TGAU. Mae athrawon yn gyfarwydd â lefelau dysgwyr newydd ac maent yn defnyddio gweithgareddau wedi’u gwahaniaethu yn dda i sicrhau bod pawb yn gallu elwa o’r dysgu. Caiff addysgu ei gynllunio i ddarparu cymaint â phosibl ar gyfer anghenion unigol dysgwyr. Mae hyn yn aml yn heriol pan fydd hyd dedfrydau yn amrywio a chaiff dysgwyr eu symud o gwmpas y system carchardai ar fyr rybudd, weithiau. Fodd bynnag, mae athrawon yn paratoi gwersi sydd wedi’u cynllunio’n dda, gan ddefnyddio deunyddiau sy’n ysgogi ac yn diddori’r dysgwyr. Ni chaniateir mynediad i’r bobl ifanc at y rhyngrwyd felly mae llawer o’r deunydd yn cael ei ddylunio a’i gynhyrchu gan yr athrawon, ar sail eu gwybodaeth am anghenion ac arddulliau dysgu’r dysgwyr. Mae’r addysgu o safon uchel iawn ac mae’n ysbrydoledig yn aml.

Mae arweinwyr a staff yn dîm agos ac yn cefnogi’i gilydd yn dda. Maent yn cynnal cyfarfodydd wythnosol lle maent yn monitro cynnydd dysgwyr drwy gynlluniau dysgu unigol. Rhoddant waith unigol i ddysgwyr sydd wedi’u cyfyngu i’w celloedd. Anaml y mae troseddwyr yn gwrthod mynychu addysg.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r rhan fwyaf o ddysgwyr yn ennill medrau a gwybodaeth ddefnyddiol a fydd yn eu helpu yn eu bywyd a’u perthnasoedd yn y dyfodol, ac a fydd yn eu helpu i gael gwaith ac osgoi ymddygiad troseddol yn y dyfodol. Yn ystod eu cyfnod yn yr uned, mae’r rhan fwyaf ohonynt yn gwella ddau lefel cyflawniad neu fwy. Mae llawer o bobl ifanc yn llwyddo i ennill cymwysterau sy’n eu helpu i fynd ymlaen i ddysgu pellach neu i addysg ffurfiol y tu hwnt i ddrysau’r carchar. Mae llawer ohonynt yn cynhyrchu gwaith ymarferol, fel cypyrddau llyfrau neu gadeiriau i’w teulu a’u brodyr/chwiorydd, a hynny o safon uchel iawn. Mae hyn yn rhoi ymdeimlad o gyflawniad iddynt ac mae’n gwneud eu teuluoedd yn falch. Mae llawer o bobl ifanc yn cyrraedd y carchar gyda lefelau llythrennedd a rhifedd isel iawn. Mae llawer ohonynt yn gwella’u llythrennedd a’u rhifedd yn ystod eu cyfnod yn y carchar, sy’n cynyddu cyflogadwyedd pobl ifanc. Fodd bynnag, effaith bwysicaf yr addysgu yw’r gwelliant yn hunan-barch pobl ifanc, gan hybu ymdeimlad o urddas a gobaith am well cyfleoedd mewn bywyd y tu hwnt i ddrysau’r carchar.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Mae gan St David’s College raglen ragorol ar gyfer addysg a gweithgareddau awyr agored, sy’n ganolog i fywyd a chenhadaeth yr ysgol i feithrin lles ysbrydol, deallusol a chorfforol disgyblion. Mae’r rhaglen hon yn cynnwys ystod o gyfleoedd diwylliannol, hamdden a chwaraeon cyfoethog, yn ogystal â phrosiectau ‘tosturi’ penodol i wella ac ymestyn profiadau dysgu disgyblion.  

Mae disgyblion yn cymryd rhan yn frwdfrydig yn y rhaglen addysg awyr agored a theithiau, sy’n ddifyr, yn heriol ac yn gyffrous, ac yn cynnwys gweithgarwch diwrnod llawn bob pythefnos ar gyfer pob disgybl i fyny i Flwyddyn 10, gyda dewis i ymestyn y rhaglen ymhellach i Flwyddyn 12 ac 13, gyda BTEC mewn Gweithgareddau Awyr Agored ac Anturus. Mae pob disgybl yn cymryd rhan yng Ngwobr Dug Caeredin, a llawer ohonynt yn datblygu medrau gwaith tîm ac arwain gwerthfawr, ac yn cyflawni cyfraddau llwyddiant uchel ar bob lefel.   

Hefyd, caiff disgyblion gyfleoedd gwerthfawr i gymryd rhan mewn teithiau a gweithgareddau rhyngwladol ysgogol fel mynd ar sled hysgi yn Sweden, syrffio yn Lanzarote a sgwba-blymio ym Môr y Canoldir.

At ei gilydd, mae’r rhaglen addysg a gweithgareddau awyr agored yn cyfrannu’n sylfaenol ac yn helaeth at fedrau, datblygiad personol, iechyd a lles disgyblion. Mae’n cefnogi disgyblion yn eithriadol o dda i ddangos parch a goddefgarwch, cymryd cyfrifoldeb amdanyn nhw eu hunain a phobl eraill, datblygu gwydnwch a chaffael hyder a hunan-barch; gellir rhoi pob un o’r rhain ar waith yn yr ystafell ddosbarth.   

Mae ethos yr ysgol yn annog pob aelod o’r gymuned i ddatblygu tosturi, parch a goddefgarwch at bobl eraill. Er enghraifft, mae’r ysgol wedi sefydlu partneriaeth werthfawr gyda banc bwyd lleol y mae disgyblion yn cyfrannu bwyd iddo yn rheolaidd, ac yn darparu anrhegion Nadolig ar gyfer plant yn y gymuned.  Rhoddir cyfleoedd gwerthfawr a rheolaidd i ddisgyblion ddatblygu eu dealltwriaeth o’r byd ehangach, a myfyrio ar faterion pwysig sy’n effeithio ar eu bywydau nhw, a bywydau pobl eraill. Mae taith flynyddol i Wganda a chysylltiadau agos ag ysgolion yn y wlad honno yn helpu disgyblion i ddysgu am yr heriau a brofir gan blant sy’n byw mewn rhannau anghysbell o Affrica. Mae’r gweithgareddau hyn yn annog disgyblion i ddatblygu agweddau parchus a gwerthoedd a chredoau cadarn. 
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae St David’s College yn ysgol ddydd a phreswyl annibynnol sy’n addysgu bechgyn a merched rhwng 9 ac 19 mlwydd oed.  Mae 250 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd, y mae 95 ohonynt yn ddisgyblion preswyl.  Mae’r ysgol wedi’i lleoli i’r de o Landudno yng Ngogledd Cymru.  Cenhadaeth yr ysgol yw ‘datblygu’r unigolyn cyfan trwy addysg eang sydd wedi’i seilio ar egwyddorion Cristnogol, dewis eang o ddiddordebau a gweithgareddau, a rhaglen bersonol gyflawnadwy ar gyfer pob disgybl’.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae St David’s College yn arbenigo mewn addysgu disgyblion ag anawsterau dysgu penodol, gan gynnwys dyslecsia, dyspracsia, dyscalcwlia, cyflyrau’r sbectrwm awtistig ac anhwylder diffyg canolbwyntio. Mae bron i 70% o ddisgyblion ar gofrestr anghenion addysgol arbennig yr ysgol. Mae dosbarthiadau’n fach o ran eu maint, ac yn amrywio o 6-14 disgybl. Ers ei sefydlu, mae St David’s College wedi arloesi mewn addysgu sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn cyfan, gan alluogi pob un o’r disgyblion, p’un a oes ganddynt anghenion dysgu penodol ai peidio, i ffynnu a rhagori. Ochr yn ochr â hyn, nod yr ysgol yw datblygu cymeriad pob unigolyn, gan alluogi pob disgybl i ennill ystod eithriadol o fedrau bywyd trosglwyddadwy, a darganfod hunanhyder go iawn trwy raglen wedi’i theilwra’n unigol sy’n golygu bod disgyblion yn rhagori i raddau helaeth ar eu disgwyliadau.  

Yn St David’s College, mae disgyblion o Flwyddyn 5 i Flwyddyn 13 yn dysgu gyda’i gilydd ar un campws. Mae’r ysgol yn credu bod hyn yn galluogi disgyblion ar draws y grwpiau blwyddyn i ffynnu a dysgu gwerthoedd teulu ysgol gyfan, sef parch, medrau cyfathrebu cryf, uniondeb a meithrin perthynas, sy’n fedrau bywyd hanfodol. Mae’r ysgol yn darparu addysg lawn yn y brif ffrwd, sy’n arwain disgyblion tuag at gymwysterau TGAU, cymwysterau Safon Uwch a chymwysterau BTEC Lefel 2 a 3. Mae’r cyfle i gyfuno cyrsiau Safon Uwch a BTEC yn galluogi disgyblion i ddysgu’n briodol a mynd ymlaen i brifysgol, cyrsiau addysg bellach, prentisiaethau, neu fynd yn syth i’r gweithle.
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Sefydlwyd Canolfan Cadogan, sef adran cymorth dysgu’r ysgol, dros 50 mlynedd yn ôl, ac mae’n darparu’r hyb ar gyfer dull addysgol a chymorth un-i-un arbenigol yr ysgol. Nid yw’r ysgol yn cyflogi cynorthwywyr addysgu, ond yn hytrach, ceir dosbarthiadau sy’n fach o ran maint, a staff sy’n addysgu yn y brif ffrwd sy’n meddu ar gymwysterau ôl-radd mewn ‘Addysgu a Dysgu Disgyblion ag Anawsterau Dysgu Penodol’. Mae 20 o athrawon cymorth arbenigol yn gweithio ar y cyd ag athrawon y cwricwlwm i gyflwyno tua 550 o wersi cymorth arbenigol un-i-un bob wythnos. Mae athrawon yn monitro dysgu academaidd disgyblion ac yn darparu lefel sylweddol o gymorth ac arweiniad bugeiliol i ddisgyblion a rhieni, yn ogystal. Mae technoleg gynorthwyol yn galluogi disgyblion i fod yn ddysgwyr annibynnol am oes. Cyflwynir holl wersi’r cwricwlwm a’r gwersi un-i-un gan ddefnyddio platfformau ar-lein sy’n galluogi disgyblion ac athrawon i rannu cynnwys cyrsiau, a chydweithio. 

Mae’r ysgol yn darparu gwersi unigol ar gyfer disgyblion sy’n wynebu rhwystrau penodol rhag dysgu. Gallai’r rhwystrau hyn olygu atal plant rhag cyrraedd eu potensial academaidd a phersonol llawn, a allai gael effaith negyddol ar eu lles cymdeithasol ac emosiynol, a’u cyfleoedd yn y dyfodol. Mae gan St David’s brofiad helaeth o addysgu disgyblion: 

•    sy’n wynebu heriau yn gysylltiedig â llythrennedd

•    sydd angen cymorth ychwanegol â mathemateg 

•    sydd ag anawsterau â chofio a galw i gof 

•    sydd â medrau prosesu arafach 

•    sydd â heriau o ran canolbwyntio a thalu sylw 

•    sydd ag anghenion cymorth o ran iaith a chyfathrebu. 

Mae ethos yr ysgol yn dathlu cryfderau disgyblion ochr yn ochr ag addysgu a dysgu o ansawdd uchel, lle caiff disgyblion eu hannog i gyrraedd eu llawn botensial, a rhagori arno, trwy ymyrraeth dargedig unigol. Mae’r ysgol yn monitro ac yn addasu’r cwricwlwm er mwyn sicrhau bod addysgu a dysgu yn gweddu i ddoniau a galluoedd pob disgybl. Mae pasbort y disgybl, sy’n cael ei lenwi gan athrawon prif ffrwd a therapyddion, yn rhannu gwybodaeth ag athrawon prif ffrwd ynghylch anghenion a chryfderau disgyblion unigol. Mae disgyblion yn dysgu gwydnwch, medrau cyfathrebu, hunanreolaeth, a defnydd o dechnoleg gynorthwyol a strategaethau cysylltiedig mewn ffordd amlsynhwyraidd. Mae’r rhain yn rhan hanfodol o ddull yr ysgol o ran ymyrraeth, ac yn helpu disgyblion i fod yn ddysgwyr hunangyfeiriedig, annibynnol ac ymgysylltiedig, sy’n gallu mynd allan i’r byd a ffynnu. 

Mae olrhain yr holl ddisgyblion bob blwyddyn gan aseswyr arbenigol mewn dyslecsia, ar sail tystiolaeth, yn golygu y gellir defnyddio data cyfoes i adlewyrchu dilyniant disgyblion, ac addasu darpariaeth pan fydd angen, a nodi a rhannu arfer orau yng nghyfarfodydd wythnosol y tîm amlddisgyblaethol. Caiff y dull hwn effaith gadarnhaol ar ddeilliannau dysgwyr o ran medrau llythrennedd a rhifedd gwaelodlin, yn ogystal â’u ffordd o weithredu, eu cyfathrebu a’u lles emosiynol.  

Yn y pum mlynedd ddiwethaf, mae’r ysgol wedi cyflogi therapyddion lleferydd ac iaith, therapyddion galwedigaethol a chwnselwyr fel aelodau o staff Cadogan. Maent yn gweithio gyda disgyblion, athrawon a rhieni i ddarparu dull therapiwtig integredig. Yn ychwanegol, mae Rhaglen Defnydd Cymdeithasol o Iaith yr ysgol, dan oruchwyliaeth y therapydd lleferydd ac iaith, yn cefnogi disgyblion sy’n agored i niwed sy’n cael trafferth â rhyngweithio cymdeithasol a chyfathrebu. Mae’r therapïau a’r rhaglenni hyn yn defnyddio’r un cynlluniau dysgu unigol (CDUau) ar gyfer gosod targedau disgyblion ac adolygiadau.   

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae disgyblion o bob oedran yn gwneud cynnydd cryf yn datblygu eu medrau cymdeithasol a chyfathrebu, ac yn cyflawni safonau uchel mewn perthynas â’u hanghenion a’u galluoedd dysgu. Yn benodol, mae darpariaeth cymorth dysgu’r ysgol, sydd o ansawdd da, yn helpu disgyblion i ddatblygu strategaethau dysgu effeithiol i oresgyn eu hanawsterau, gwella eu hunanhyder a gwneud cynnydd cadarn yn unol â’u galluoedd. Mae’r deilliannau hyn yn paratoi disgyblion o bob gallu yn dda ar gyfer profiadau addysgol perthnasol pellach a chyfleoedd cyflogaeth yn y dyfodol.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr awdurdod lleol

Mae Cyngor Sir Fynwy yn nwyrain Cymru, a chyfanswm y boblogaeth yw ychydig dros 94,000 o bobl.  Mae’r awdurdod lleol yn cynnal 4 ysgol uwchradd, 30 ysgol gynradd, ac uned cyfeirio disgyblion.  Mae 12 o feithrinfeydd a gynhelir a 25 o feithrinfeydd nas cynhelir yn yr awdurdod.  Ar hyn o bryd, canran gyfartalog tair blynedd y disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim yw 10.9%, sydd islaw cyfartaledd Cymru. 
Mae arweinydd y Cyngor wedi bod yn ei swydd er 2008, a phenodwyd y Prif Weithredwr yn 2009. Yn 2017, penododd yr awdurdod lleol Aelod Cabinet newydd dros Addysg, a’r Prif Swyddog ar gyfer Plant a Phobl Ifanc.

Cyd-destun a chefndir

Yn yr arolygiad blaenorol ym mis Tachwedd 2012, nododd Estyn nifer o ddiffygion mewn trefniadau diogelu ar draws yr awdurdod lleol.  Roedd y rhain yn cynnwys diffyg polisi diogelu clir a gwendidau gweithredol sylweddol.

Mae’r astudiaeth achos hon yn disgrifio’r camau a gymerodd yr awdurdod i wella arfer weithredol a sefydlu diwylliant lle cydnabyddir mai ‘cyfrifoldeb pawb’ yw diogelu.  O ganlyniad i’r gwaith hwn, nododd Estyn nifer o arferion a gweithdrefnau y mae’n werth eu rhannu yn arfer effeithiol, yn dilyn arolygiad o wasanaethau addysg llywodraeth leol Sir Fynwy ym mis Chwefror 2020.  

Dechreuodd yr awdurdod ei waith i wella’i drefniadau diogelu gyda ffocws craff ar ysgolion a lleoliadau addysgol, wedi’i ddilyn gan ymestyn y dull ar draws pob agwedd ar waith y Cyngor.

Mae datblygu cwadrant diogelu, wedi’i danategu gan arweinyddiaeth a llywodraethu cryf, wedi galluogi’r awdurdod lleol i strwythuro ffordd strategol o feddwl, trefnu mecanweithiau gwerthuso effeithiol a datblygu dull cyfannol o sicrhau bod y gwahanol agweddau ar ddiogelu yn ategu ei gilydd yn effeithiol.  Dros gyfnod, sefydlodd swyddogion ddarlun clir a dealladwy o ‘sut beth yw da’ o fewn pob agwedd ar y cwadrant.

Disgrifiad o’r strategaeth

Mae arweinyddiaeth gref a ffocws parhaus ar ymgorffori diogelu yn ddiwylliannol ar draws pob rhan o’r Cyngor ar lefel “calonnau a meddyliau” wedi sicrhau bod diogelu ar gyfer plant ac oedolion mewn perygl yn cael ei ddeall a’i dderbyn fel “cyfrifoldeb pawb”.  Mae datblygu polisïau diogelu a gweithdrefnau gweithredu cadarn yn cefnogi ysgolion, lleoliadau a gwasanaethau ehangach yn effeithiol i ymateb yn briodol i bryderon fel maent yn codi. 

Yn sgil datblygu Grŵp Diogelu Awdurdod Cyfan, adeiladwyd perchnogaeth, ymrwymiad ac atebolrwydd ar gyfer diogelu i uwch arweinwyr ar draws holl gyfarwyddiaethau’r awdurdod.  Mae’r pwyslais ar welliant parhaus o fewn y grŵp hwn wedi sicrhau bod dysgu penodol o achosion diogelu yn cael ei drafod yn rheolaidd, a’i fod yn llywio arfer ac yn cael ei adlewyrchu mewn diweddariadau rheolaidd i’r Polisi Diogelu Corfforaethol.  

Datblygwyd Fframwaith Archwilio Diogelu ar gyfer Gwerthuso i amlinellu’r safonau diogelu’n glir o fewn y polisi.  Erbyn hyn, y Fframwaith Archwilio Diogelu ar gyfer Gwerthuso yw’r rhan bwysicaf o ran sut mae’r awdurdod yn datblygu dealltwriaeth, cydymffurfiaeth a datblygu systemau diogelu ar draws pob cyfarwyddiaeth yn y Cyngor.  Caiff cwblhau hyn ei gefnogi gan yr Uned Diogelu a Sicrhau Ansawdd i gynnig cysondeb ar draws safonau, a chynnal lefel iach a chadarn o her.  Mae trefniadau monitro cadarn ar waith i sicrhau y glynir at brosesau a gweithdrefnau statudol, ac yr adroddir amdanynt o fewn y fframwaith gwerthuso diogelu cyffredinol.

Caiff y wybodaeth o’r Fframwaith Archwilio Diogelu ar gyfer Gwerthuso ei choladu i nodi themâu a safonau diogelu allweddol lle mae angen cymorth a gwelliant.  Caiff y broses hon ei goruchwylio gan y Grŵp Diogelu Awdurdod Cyfan, ac mae’n darparu cymorth a her ychwanegol ar lefel uwch.
Mae proses gref ar gyfer recriwtio diogel yn ddatblygiad allweddol, sy’n rhoi pwyslais ar bolisi a chydymffurfio, wedi’i gefnogi gan hyfforddiant recriwtio diogel ar gyfer yr holl reolwyr.  Sefydlwyd trefniadau clir i sicrhau bod y broses ar gyfer ardystio gan y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd yn cael ei chymhwyso’n gyson ac yn gadarn ar gyfer y gweithlu cyfan, ac ar gyfer darparwyr allanol.

 Arweiniodd heriau penodol mewn recriwtio a rheoli gwirfoddolwyr yn ddiogel at adolygiad trylwyr a thynhau dull yr awdurdod ymhellach.  O ganlyniad, cyflwynwyd cronfa ddata i gefnogi recriwtio a hyfforddi’r holl weithwyr di-dâl a’r gwirfoddolwyr ar draws y Cyngor yn ddiogel.

Datblygwyd strategaeth hyfforddiant diogelu i nodi pwy oedd angen hyfforddiant, ac ar ba lefel.  Datblygwyd ystod o offer a rhaglenni hyfforddi i sicrhau bod pob unigolyn yn cael ei hyfforddi’n briodol o ran diogelu.  Mae fforwm ar waith i gynorthwyo hyfforddwyr i gyflwyno rhaglen Lefel 1 a dull ‘Hyfforddiant ar gyfer Hyfforddwyr’ i sicrhau cynaliadwyedd.  O ganlyniad, caiff rolau, perthnasoedd a chyfrifoldeb o fewn y broses ddiogelu eu deall yn glir gan staff, a’u cefnogi’n gorfforaethol.  Ceir cyfleoedd i drafod unrhyw bryderon, a darperir cymorth ac arweiniad yn y cam cyfeirio trwy’r Uned Diogelu a Sicrhau Ansawdd.

Disgwylir i wasanaethau sy’n gweithredu yn Sir Fynwy, gan gynnwys gwasanaethau wedi’u comisiynu a’r rhai y tu allan i reolaeth uniongyrchol y Cyngor, weithredu mewn ffyrdd sy’n hyrwyddo lles a diogelwch plant ac oedolion sydd mewn perygl.  Datblygwyd fframwaith haenog ar gyfer comisiynu diogel gan ddefnyddio safonau gofynnol cytûn ar gyfer diogelu’r gwasanaethau hyn.  Mae hyn yn golygu y gall diogelu fod yn ystyriaeth allweddol mewn trefniadau monitro contractau a threfniadau llogi a gosod y cyngor.  Darperir cefnogaeth, cyngor a chymorth ymarferol helaeth i leoliadau cymunedol a gweithgarwch gwirfoddolwyr i sicrhau bod ganddynt ddealltwriaeth dda o arfer a pholisi diogelu.

Mae dull systemau cyfan ar gyfer diogelu ar waith ar draws y cyngor, a chafodd ei ddatblygu trwy’r bartneriaeth strategol Plant a Phobl Ifanc, dulliau yn seiliedig ar leoedd mewn gwasanaethau oedolion a’r Panel Cymorth Cynnar o fewn Gwasanaethau Plant.  Mae’r rhwydweithiau hyn yn meithrin rhannu gwybodaeth ynghylch themâu a materion sy’n helpu meithrin dealltwriaeth well o’n cymunedau.  Mae’r berthynas waith agos rhwng yr Uned Diogelu a Sicrhau Ansawdd a rhannau allweddol o’r awdurdod o ran diogelwch cymunedol yn ymestyn y gwaith hwn ymhellach, er enghraifft gydag Uned Diogelu’r Cyhoedd, Swyddogion Trwyddedu a Phartneriaeth.

Mae dull rhagweithiol ar waith ar gyfer hyfforddiant a chodi ymwybyddiaeth ATAL a VAWDASV gyda ffocws penodol ar faterion sy’n benodol i Sir Fynwy, cydnabyddiaeth gynnar a chyfeirio pryderon.  Mae’r awdurdod wedi arwain gwaith amlasiantaethol yn ymwneud â cham-fanteisio a chaethwasiaeth fodern i godi ymwybyddiaeth, a sicrhau bod arwyddion yn cael eu hadnabod a’u cyfeirio’n briodol.
 

Pa effaith mae hyn wedi’i chael ar wella arfer diogelu mewn proses amddiffynnol ar gyfer plant ac oedolion sydd mewn perygl?

Mae’r ffocws parhaus ar ymgorffori diogelu yn ddiwylliannol ar draws pob rhan o’r Cyngor wedi sefydlu ac ymgorffori diwylliant lle caiff diogelu yn yr awdurdod lleol ei gydnabod yn ‘gyfrifoldeb pawb’.  

Mae ymgysylltu cynaledig â gwasanaethau o fewn y Cyngor a phartneriaid allanol wedi ymgorffori dealltwriaeth gyffredin o brosesau a safonau diogelu a osodwyd gan yr awdurdod.  O ganlyniad, mae cyflwyno diogelu yn effeithiol o ran cefnogi plant ac oedolion sydd mewn perygl ar draws y system.

Mae datblygu grŵp diogelu’r awdurdod cyfan yn darparu fforwm effeithiol y caiff diogelu ei fonitro a’i werthuso oddi mewn iddo, er mwyn rheoli gwelliannau parhaus mewn arferion diogelu. 

Mae sefydlu perthnasoedd gwaith cryf ar draws yr awdurdod lleol ar gyfer cyflwyno diogelu yn effeithiol yn golygu bod gwasanaethau addysg ac ysgolion yn cael eu cefnogi’n dda.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Bryn Tirion Hall wedi’i lleoli ar ddau safle y tu allan i Wrecsam. Mae’r ysgol yn cynnig darpariaeth ddydd a darpariaeth breswyl am 52 wythnos y flwyddyn i ddisgyblion ag ystod o anghenion, yn cynnwys anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol, ac anhwylder y sbectrwm awtistig. Mae 54 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd, a’r ystod oedran rhwng 7 ac 19 oed. Mae gan bron bob un o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig neu gynllun addysg, iechyd a gofal. Mae gan leiafrif o ddisgyblion statws derbyn gofal, ac mae llawer o’r disgyblion hyn yn byw yng nghartrefi plant y cwmni.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Cydnabu’r ysgol fod angen newid diwylliant yr ysgol gyfan, lle rhoddir y flaenoriaeth uchaf i les pawb (gan gynnwys staff), i wella iechyd emosiynol rhai o’r plant a’r bobl ifanc fwyaf sydd fwyaf agored i niwed yn y DU, a’u gallu i ddysgu.  

Mae llawer o ddysgwyr yr ysgol wedi dioddef profiadau lluosog niweidiol yn ystod plentyndod, ac o ganlyniad, nid oes ganddynt fan diogel i fynegi emosiynau pwerus a dwys. Gall yr amddifadedd hwn naill ai achosi iddynt guddio’u teimladau, y profwyd bod hyn yn niweidiol yn seicolegol ac yn gorfforol, neu’n mynegi’r teimladau mewn ffyrdd sy’n ddinistriol iddyn nhw eu hunain neu bobl eraill. Mae’r ymchwil yn dangos bod ymdeimlad o gysylltioldeb â dim ond un oedolyn gofalgar a chyson yn eu bywydau yn ddigon i lawer o blant a phobl ifanc o’r fath er mwyn rhoi diwedd ar eu hymdeimlad o unigrwydd, dicter a theimladau o gael eu camddeall, ac yn eu hatal rhag gwneud i bobl eraill yr hyn a wnaed iddyn nhw. Hynny yw, yr iachäwr gorau i’r plant a’r bobl ifanc hyn yw perthynas ddynol o ansawdd da: profiad emosiynol atgyweiriol sy’n debyg i ail-rianta. Fodd bynnag, yn sgil effaith ddifrifol trawma ar ddiogelwch ymlyniad a gweithredu emosiynol, roedd yr ysgol o’r farn nad oedd darparu un sesiwn therapi yr wythnos yn unig ar gyfer yr holl ddysgwyr sy’n agored i niwed yn yr ysgol yn fodel digon da. Yn hytrach, dewisodd arweinwyr fodel cymorth therapiwtig a oedd yn cael ei integreiddio yn yr holl ryngweithio â dysgwyr trwy gydol y diwrnod ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Er mwyn darparu amgylchedd diogel a therapiwtig ar gyfer yr holl ddysgwyr, mae pob un o’r staff (rheolwyr, athrawon, cynorthwywyr cymorth dysgu, gofalwyr) yn cael safon uchel o hyfforddiant ar weithio’n therapiwtig ac yn greadigol gyda phlant a phobl ifanc sy’n agored i niwed. Fel rhan o hyn, mae dysgwyr yn cydnabod ei bod yn bwysig sicrhau bod hyfforddiant yn arfogi pob aelod o staff yn yr ysgol i allu ymateb yn dosturiol i ddysgwyr pan fyddant yn arddangos ymddygiadau sy’n herio. Ar yr un pryd, maent yn cydnabod bod ganddynt gyfrifoldeb i sicrhau bod hyfforddiant yn hyrwyddo datblygiad lles a gwydnwch emosiynol y staff eu hunain.

I fynd i’r afael â’r anghenion hyn, yn ddiweddar, mae’r ysgol wedi cyflwyno cwrs yn dwyn y teitl Cwnsela Therapiwtig mewn Addysg (TCiE): Addysgu’r Meddwl a’r Galon. Mae’r cwrs wedi’i deilwra i’r ysgol, ac fe’i cynlluniwyd gan gwnselydd seicotherapiwtig yr ysgol trwy ymgynghori ag uwch arweinwyr. Mae staff yn cwblhau’r cwrs dros gyfnod estynedig o 12 wythnos, am ddiwrnod bob wythnos. Yn ystod y cwrs, mae staff yn archwilio ystod o themâu ac maent wedi eu hyfforddi i ddefnyddio’r celfyddydau a ffurfiau ar gyfathrebu di-eiriau i helpu dysgwyr i allanoli, archwilio a phrosesu eu profiadau yn ddiogel. Yn ychwanegol, mae’r ysgol yn darparu cwrs 10 sesiwn ar gymorth lleferydd ac iaith yn yr ystafell ddosbarth, yn ogystal â hyfforddiant teilwredig ar ddiwrnodau HMS a sesiynau cyfnos ar ystod eang iawn o destunau cysylltiedig, gan gynnwys datblygiad plant, theori ymlyniad, ail-rianta therapiwtig, chwarae, iaith a datblygiad gwybyddol, profiadau niweidiol yn ystod plentyndod, deall a chefnogi prosesu synhwyraidd, gwybyddiaeth a dysgu, swyddogaeth weithredol, hyfforddiant emosiynau, lles ar gyfer staff a dysgwyr, a chymorth cyntaf iechyd meddwl.

Mae fframwaith cymorth wedi’i hwyluso gan dîm therapiwtig amlddisgyblaethol yr ysgol yn ategu’r model hyfforddiant. Mae’r tîm, sy’n cynnwys y cwnselydd seicotherapiwtig, seicolegydd addysg, therapydd galwedigaethol, a therapydd lleferydd ac iaith, yn darparu rhaglen strwythuredig o oruchwyliaeth glinigol, cyfarfodydd tîm yn canolbwyntio ar atebion, sesiynau ‘dal i fyny’ a sesiynau adolygu rheolaidd ar gyfer staff i sicrhau bod cymorth a dysgu staff yn gyfredol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r rhaglen datblygiad staff eang a chydlynus hon, mae staff yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi yn eu gwaith, a gallant fyfyrio ar eu dulliau eu hunain mewn perthynas â gweithio gyda phlant a phobl ifanc sydd wedi dioddef trawma. Gallant ddeall sut gallai eu rhwystrau, eu profiadau heb eu prosesu a’u hanes ymlyniad poenus eu hunain ddylanwadu ar y ffordd maent yn rhyngweithio â dysgwyr. Maent yn datblygu dirnadaeth gadarn o effaith trawma ar ddatblygiad emosiynol a niwrobiolegol, a gwella eu galluoedd i ffurfio perthnasoedd therapiwtig gyda dysgwyr, sydd yn ei dro yn eu galluogi i ymgysylltu â dysgu a chymryd rhan mewn dysgu yn fwy llwyddiannus.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi hwyluso gweithdai ar gyfer Coleg Cambria ac wedi rhoi cyflwyniadau ar yr agwedd hon ar ei gwaith mewn cynadleddau ar gyfer ysgolion, gweithwyr ieuenctid a phenaethiaid ysgolion arbennig, ac yng Nghyngor Ysgolion Annibynnol Cymru.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Bryn Derw, Casnewydd, yn darparu addysg ddydd i blant a phobl ifanc rhwng 3 ac 19 oed. 

Mae pob disgybl sy’n mynychu’r ysgol wedi cael diagnosis anhwylder y sbectrwm awtistig (ASA).  Mae gan bron bob un ohonynt anawsterau lleferydd, cyfathrebu ac iaith, ac nid yw mwyafrif y disgyblion yn cyfathrebu trwy ddefnyddio lleferydd.  Mae gan bron bob un o’r disgyblion anawsterau dysgu difrifol hefyd. 

Daw disgyblion o ddalgylch mawr ar draws Casnewydd.  Mae ychydig dros draean o’r holl ddisgyblion yn cael prydau ysgol am ddim.  Nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel eu hiaith gyntaf.  Daw ychydig llai na thraean o ddisgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn derbyn gofal gan awdurdod lleol.  

Agorwyd yr ysgol ym mis Medi 2017.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan bob un o’r disgyblion heriau cyfathrebu sylweddol.  Pan fyddant yn ymuno â’r ysgol, mae gan lawer ohonynt orbryderon a graddau o ddadrithio addysgol, ac maent yn profi gorlwytho synhwyraidd mewn amgylchedd ysgol.  Mae angen iddynt gael dull ysgol gyfan cyson o ran cyfathrebu.  

Mae athro arweiniol yn cynllunio a rheoli system cyfathrebu cyflawn ddynodedig yr ysgol.  Cytunodd yr athro hwn, ynghyd â’r uwch dîm arweinyddiaeth, ar set o werthoedd craidd y byddai’r ysgol yn gweithredu yn unol â hi, sef:

  • cydnabod pob ymddygiad fel ffurf o gyfathrebu
  • sicrhau bod pob un o’r staff yn deall effaith amser prosesu ar ddisgyblion ag ASA 
  • ymrwymiad i ystyriaeth gadarnhaol ddiamod ar gyfer yr holl ddisgyblion

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

1. Asesu
Mae asesiad ar y cyd gan yr arweinydd cyfathrebu cyflawn a’r therapydd lleferydd ac iaith yn darparu dadansoddiad manwl i’r ysgol o’r anghenion cyfathrebu a’r rhwystrau rhag dysgu i bob disgybl.  Mae’r asesiad gwaelodlin hwn yn helpu nodi’r dulliau, y systemau a’r adnoddau mwyaf effeithiol sydd eu hangen.  Mae’r rhain yn cynnwys ystod eang o ddulliau a gydnabyddir yn rhyngwladol, fel addysgu uniongyrchol, amgylcheddau ystafell ddosbarth hynod strwythuredig a systemau cyfathrebu cydlynus. 

2. Cynllunio’r amgylchedd
Mae adeilad cyfan yr ysgol, yn cynnwys coridorau a mannau a rennir, wedi’i sefydlu fel ‘amgylchedd sy’n gefnogol i’r synhwyrau’, gyda chyn lleied â phosibl o sŵn amgylchynol neu elfennau gweledol i dynnu sylw.  Mae panelau sy’n distewi sain, diben wedi’i ddiffinio’n glir ar gyfer pob ystafell, a wal wag ar hyd pob coridor a phob ystafell yn cyfrannu at sicrhau amgylchedd priodol ar gyfer yr holl ddisgyblion.  Mae’r arwyddion hefyd yn gyson, ac yn cynnwys geirfa Gymraeg a Saesneg, ffotograff, symbol a gwrthrych fisegol. 

3. Hyfforddi staff
Mae gan yr ysgol ffocws clir ar wella medrau staff.  Mae canlyniadau archwiliad o anghenion hyfforddi staff wedi arwain at ddatblygu ystod eang o gyfleoedd datblygiad proffesiynol.  Mae’r rhain yn cynnwys arsylwadau cymheiriaid, trafodaethau am ymchwil ryngwladol, a darparu adnoddau eithriadol o dda.  
Mae hyrwyddwr cyfathrebu ym mhob dosbarth yn helpu cynnal trosolwg o anghenion disgyblion ac adnoddau, ac yn sicrhau bod strategaeth gyfathrebu’r ysgol gyfan yn cael ei rhoi ar waith yn effeithiol.

4. Cyngor a chymorth ychwanegol
Mae’r cymorth a’r cyngor ychwanegol ar gyfer athrawon gan yr arweinydd cyfathrebu cyflawn, uwch arweinwyr, y therapydd lleferydd ac iaith a staff allweddol eraill bob amser ar gael i helpu nodi’r ymyrraeth fwyaf defnyddiol ar gyfer disgyblion unigol neu grwpiau o ddisgyblion.  Mae’r cyngor, y cymorth neu’r ymyrraeth hon yn darparu cyfleoedd defnyddiol i fodelu arfer effeithiol hefyd. 

5. Cymorth i rieni a gofalwyr
Mae’r ysgol yn darparu cyfres reolaidd o foreau coffi a gweithdai hyfforddiant i arddangos methodoleg a heriau datrys sydd gan deuluoedd unigol yn amgylchedd eu cartref.  Pan fydd angen, mae gwasanaeth lleiafrifoedd ethnig yr awdurdod lleol yn darparu cyfieithwyr i gynorthwyo teuluoedd i fanteisio ar y sesiynau hyn. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r dull ysgol gyfan o ran Cyfathrebu Cyflawn wedi gyrru’r ddarpariaeth yn Ysgol Bryn Derw, i bob pwrpas.  Mae’n darparu amgylchedd sy’n galluogi pob disgybl i gyfathrebu’n effeithiol, cael ei ddeall gan staff, ac yn deall cyfathrebu pobl eraill yn llwyddiannus.  Mae hyn wedi cael effaith sylweddol ar bob agwedd ar eu dysgu a’u profiad ysgol.

Gall disgyblion weithredu’n effeithiol ar draws yr ysgol, gan fod eu hamgylchedd yn gyfarwydd ac yn dilyn yr un system â’u hystafell ddosbarth.  Gallant gyfathrebu’n effeithiol â staff ar draws yr ysgol, am fod gan bob un ohonynt yr un ymwybyddiaeth o’u hanghenion a gwybodaeth sylfaenol am y systemau maent yn eu defnyddio.

Mae arolygon rhieni wedi cadarnhau yn gyson fod disgyblion yn gwneud cynnydd cryf yn eu cyfathrebu, a bod llawer ohonynt yn ymgorffori’r rhain yn effeithiol gartref hefyd.

Mae nifer y digwyddiadau a gofnodir yn ymwneud ag ymddygiad wedi gostwng yn sylweddol, gan ostwng 57% dros gyfnod o ddwy flynedd.  Ni fu unrhyw waharddiadau cyfnod penodol na pharhaol. Mae disgyblion wedi bodloni 88% o’r targedau cyfathrebu mewn cynlluniau addysg unigol. Mae dros 90% o ddisgyblion yn gwneud cynnydd mewn pynciau craidd, yn unol â’u cyfradd cynnydd ddisgwyliedig, neu’n uwch, ac mae cynnydd ym mhob elfen iaith, llythrennedd a chyfathrebu uwchlaw’r disgwyliadau ar gyfer y garfan. 

Bu gwelliant amlwg yn y mesuriadau hyn ar gyfer disgyblion y mae Saesneg yn iaith ychwanegol iddynt, ac mae disgyblion SIY yn perfformio’n well na’u cyfoedion nad ydynt yn ddisgyblion SIY erbyn hyn.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Portfield yn nhref Hwlffordd yn Sir Benfro, ac yn darparu addysg ar gyfer disgyblion â datganiadau o anghenion addysgol arbennig, rhwng 3 ac 19 oed.  Mae’r ysgol yn darparu ar gyfer disgyblion ag ystod o anghenion addysgol arbennig, gan gynnwys anawsterau dysgu difrifol, anawsterau dysgu dwys a lluosog, ac anhwylder y sbectrwm awtistig, yn ogystal ag anhwylderau genetig, anawsterau corfforol a synhwyraidd amrywiol.  

Mae 157 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd.  Daw disgyblion o ddalgylch mawr ar draws Sir Benfro, a daw ychydig iawn o’r disgyblion o awdurdod lleol cyfagos.  Mae gan bron bob un o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig neu gynllun addysg, iechyd a gofal.  Mae tua 38% o’r holl ddisgyblion yn cael prydau ysgol am ddim.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel eu hiaith gyntaf.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn derbyn gofal gan yr awdurdod lleol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Nod yr ysgol yw darparu cwricwlwm eang, cytbwys, perthnasol a phwrpasol ar gyfer yr holl ddisgyblion, gan adeiladu ar wybodaeth, profiadau, medrau a dealltwriaeth flaenorol disgyblion.  Mae datblygu medrau annibyniaeth a medrau bywyd disgyblion yn rhan amlwg o weledigaeth yr ysgol, ac fe’i gwelir yn holl gynllunio’r athrawon ac yn natblygiadau diweddar y cwricwlwm.  Mae’n cyfrannu’n sylweddol at safonau a lefelau lles disgyblion yn yr ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Yn unol â datblygu’r Cwricwlwm i Gymru, mae Ysgol Portfield wedi adolygu ei threfniadau o ran y cwricwlwm i alluogi pob disgybl i elwa ar ystod eang o brofiadau dysgu ysgogol y mae’r pedwar diben yn ganolog iddynt.  Ochr yn ochr â hyn, o ystyried amrywiaeth eang anghenion y disgyblion yn yr ysgol, mae staff yn cydnabod bod rhaid i’r cwricwlwm fod yn berthnasol i anghenion a galluoedd unigol disgyblion, a rhaid cael hyblygrwydd er mwyn sicrhau perthnasedd parhaus ar gyfer pob un o’r disgyblion yn ystod camau amrywiol eu cyfnod yn yr ysgol.  Mae hyn yn golygu nad yw pob disgybl yn profi pob agwedd ar y cwricwlwm bob amser, ond yn hytrach y bydd cydbwysedd yn y cwricwlwm cyfan yn cael ei adlewyrchu ym mhrofiadau unigol disgyblion, yn unol â’u hanghenion unigol a’r camau amrywiol yn gysylltiedig ag oedran yn ystod eu bywyd ysgol.  

Er enghraifft, mae disgyblion iau a’r rhai ag anghenion mwy cymhleth yn cefnogi arferion cyfarwydd yn y dosbarth trwy ddosbarthu eitemau ar gyfer eu cyfoedion, nôl yr offer sydd ei angen arnynt, a chlirio ar ôl gweithgareddau dysgu neu ar ddiwedd amser egwyl ac amser pryd bwyd.  Mae disgyblion yn y cyfnod sylfaen a chyfnod allweddol 2 yn datblygu eu medrau coginio o oedran cynnar trwy droi a chymysgu cynhwysion a thylino toes i wneud bara.  Mae disgyblion hŷn yn gwella eu dealltwriaeth o fyd gwaith trwy ystod eang o weithgareddau menter a lleoliadau profiad gwaith wedi’u cynllunio’n dda.  Er enghraifft, maent yn dysgu defnyddio offer gwaith coed mewn cwmni gwaith saer i uwchgylchu dodrefn, creu blychau adar a blychau plannu pren, ac yn ymarfer medrau arlwyo a gwasanaeth cwsmeriaid mewn caffi a siop elusen leol.

Mae athrawon yn rhoi pwyslais cryf iawn ar gynllunio’r cwricwlwm a gwersi unigol wrth ddatblygu medrau annibyniaeth a medrau bywyd disgyblion.  Maent yn cymryd gofal i sicrhau bod gwersi’n darparu gweithgareddau pwrpasol i hyrwyddo datblygiad targedau yng nghynlluniau addysg unigol (CAUau) disgyblion.  Ceir cysylltiadau cryf rhwng yr amcanion yn natganiadau disgyblion, gosod targedau CAU a chynllunio athrawon.  Mae hyn yr un mor berthnasol i ddisgyblion hŷn a mwy abl sy’n cwblhau lleoliadau profiad gwaith i baratoi ar gyfer gadael yr ysgol ag y mae i ddysgwyr sy’n datblygu’r medrau sydd eu hangen arnynt i gefnogi eu dysgu a’u hannibyniaeth mewn ffyrdd sy’n cysylltu’n ystyrlon â’u hanghenion unigol eu hunain.  

Mae’r prosesau hyn yn cysylltu’n agos â threfniadau’r ysgol ar gyfer olrhain a monitro cynnydd disgyblion.  Mae’r ysgol yn defnyddio ystod eang o asesiadau sy’n gweddu’n dda i anghenion a galluoedd disgyblion.  Mae arweinwyr a staff addysgu yn defnyddio deilliannau’r asesiadau hyn yn fedrus i sicrhau bod y ffordd maent yn cynllunio’r cwricwlwm yn darparu profiadau dysgu gwerthfawr ar gyfer bron pob un o’r disgyblion, ac maent yn olrhain ac yn monitro cynnydd disgyblion yn rheolaidd. 

Mae’r cysylltiadau cadarn rhwng asesiadau cychwynnol, targedau personol disgyblion a chynllunio athrawon yn darparu cyfleoedd gwerth chweil i bron pob un o’r disgyblion wneud cynnydd yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol.  Mae cyfarfodydd adolygu blynyddol yn defnyddio dulliau sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn yn eithriadol o dda, ac mae’r ysgol yn cefnogi disgyblion a rhieni yn eithriadol o effeithiol i gyfrannu’n llawn at y broses.  Mae hyn wedi cryfhau ymglymiad disgyblion yn eu dysgu eu hunain yn sylweddol, ac mae’n agwedd bwerus ar ddarpariaeth yr ysgol.

Mae’r ysgol yn sicrhau bod cyfleoedd ystyrlon i ddisgyblion gyfrannu’n llawn at fywyd yr ysgol.  Ceir cyfleoedd sefydledig i bob disgybl gymryd rhan yn y cyngor ysgol, yr eco-bwyllgor, a’r ‘Tîm Technegol’.  Mae’r ysgol yn hyrwyddo’n gryf ymglymiad disgyblion mewn gweithgareddau eraill i ddatblygu eu hyder a’u medrau cymdeithasol, gan gynnwys gweithgareddau drama, ymweliadau addysgol i ddatblygu medrau adeiladu tîm, a chyfle i gymryd rhan mewn digwyddiadau chwaraeon.  O ganlyniad, mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn gwella eu hyder yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol.  

Caiff y trefniadau hyn eu hategu gan raglen addysg bersonol a chymdeithasol (ABCh) drylwyr a sefydledig yr ysgol, sy’n hynod effeithiol yn cefnogi datblygiad medrau personol a chymdeithasol disgyblion.  Trwy gydol y diwrnod ysgol, mae staff yn cyflwyno’r rhaglen hon yn fedrus.  Er enghraifft, maent yn cefnogi dealltwriaeth disgyblion am ddewis bwydydd iach, a pheryglon alcohol, tybaco a chamddefnyddio sylweddau.  Mae’r dull hwn yn hyrwyddo datblygiad medrau oes disgyblion yn effeithiol, gan eu paratoi’n dda wrth iddynt symud yn eu blaenau trwy’r ysgol a thuag at fod yn oedolion. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mewn perthynas â’u hanghenion a’u galluoedd unigol, mae bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd cryf o’u mannau cychwyn unigol mewn perthynas â’r targedau yn eu cynlluniau personol.  Mae’r cynnydd hwn yn eu helpu i fod yn gynyddol annibynnol yn eu dysgu wrth iddynt symud trwy’r ysgol.  Mewn gwersi, mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn ymgymryd yn frwdfrydig â’u dysgu, ac yn dangos lefelau canolbwyntio cynaledig.
Mae bron pob un o’r disgyblion yn datblygu medrau annibyniaeth a medrau bywyd eithriadol o dda.  Er enghraifft, mae disgyblion hŷn yn datblygu medrau cadw tŷ gwerthfawr sy’n hyrwyddo eu gallu i fyw yn fwy annibynnol.  Mae’r rhain yn cynnwys sut i ddefnyddio haearn a bwrdd smwddio yn ddiogel, dysgu siopa o fewn cyllideb, a sut i baratoi bwyd iach. 
Erbyn iddynt adael yr ysgol, mae hyn yn eu helpu i symud ymlaen i gyrchfannau ystyrlon, ac yn hyrwyddo eu gallu i fyw yn fwy annibynnol yn y dyfodol.  Dros y tair blynedd ddiwethaf, mae pob un o’r disgyblion wedi symud ymlaen i addysg bellach, coleg preswyl arbenigol, darpariaeth gwasanaethau oedolion neu gyflogaeth.  
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Teresa House yn ysgol arbennig annibynnol mewn lleoliad gwledig ar arfordir Gogledd Cymru.  Mae’r ysgol yn darparu addysg, gofal a therapi ar gyfer disgyblion rhwng  11 ac 18 oed.  Perchennog yr ysgol yw Care4Children, sef asiantaeth gwasanaethau arbenigol i blant sydd â 10 ysgol arbennig annibynnol ledled Cymru a Lloegr. 
Mae disgyblion sy’n mynychu Teresa House i gyd yn breswylwyr yn y cartref plant cysylltiedig sy’n rhannu’r safle.

Cydweithio hynod effeithiol rhwng tîm amlddisgyblaethol a staff addysgu’r ysgol

Yn Teresa House, mae’r tîm amlddisgyblaethol yn gweithio’n agos â staff addysgu i roi rhaglen ‘lles am oes’ yr ysgol ar waith.  Mae’r rhaglen hon yn darparu asesiadau defnyddiol ar ddatblygiad gwybyddol, cymdeithasol ac emosiynol disgyblion.  Mae staff yn defnyddio’r wybodaeth hon i gefnogi dysgu disgyblion ar draws holl feysydd y cwricwlwm.  Wrth i ddisgyblion symud ymlaen trwy dri cham y rhaglen, mae cyfarfodydd amlddisgyblaethol yn sicrhau bod disgyblion yn ymgysylltu ac yn cyflawni.  Mae hyn yn creu perthynas waith effeithiol rhwng staff addysg, therapi a gofal, ac yn cefnogi anghenion penodol pob disgybl.
Mae’r rhaglen ‘lles am oes’ yn ategu cwricwlwm addysg bersonol a chymdeithasol (ABCh) yr ysgol, ac yn llywio’r testunau yr ymdrinnir â nhw mewn sesiynau un-i-un gyda disgyblion.  Mae cyrsiau a dyfarniadau ar waith i sicrhau bod pob un o’r disgyblion yn ennill achrediad yn y meysydd lles allweddol amrywiol.  O ganlyniad, mae pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd sylweddol yn eu dysgu ac yn eu datblygiad personol a chymdeithasol yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol.