Arfer effeithiol Archives - Page 28 of 68 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr awdurdod lleol

Mae Cyngor Sir Fynwy yn nwyrain Cymru, a chyfanswm y boblogaeth yw ychydig dros 94,000 o bobl.  Mae’r awdurdod lleol yn cynnal 4 ysgol uwchradd, 30 ysgol gynradd, ac uned cyfeirio disgyblion.  Mae 12 o feithrinfeydd a gynhelir a 25 o feithrinfeydd nas cynhelir yn yr awdurdod.  Ar hyn o bryd, canran gyfartalog tair blynedd y disgyblion sy’n cael prydau ysgol am ddim yw 10.9%, sydd islaw cyfartaledd Cymru. 
Mae arweinydd y Cyngor wedi bod yn ei swydd er 2008, a phenodwyd y Prif Weithredwr yn 2009. Yn 2017, penododd yr awdurdod lleol Aelod Cabinet newydd dros Addysg, a’r Prif Swyddog ar gyfer Plant a Phobl Ifanc.

Cyd-destun a chefndir

Yn yr arolygiad blaenorol ym mis Tachwedd 2012, nododd Estyn nifer o ddiffygion mewn trefniadau diogelu ar draws yr awdurdod lleol.  Roedd y rhain yn cynnwys diffyg polisi diogelu clir a gwendidau gweithredol sylweddol.

Mae’r astudiaeth achos hon yn disgrifio’r camau a gymerodd yr awdurdod i wella arfer weithredol a sefydlu diwylliant lle cydnabyddir mai ‘cyfrifoldeb pawb’ yw diogelu.  O ganlyniad i’r gwaith hwn, nododd Estyn nifer o arferion a gweithdrefnau y mae’n werth eu rhannu yn arfer effeithiol, yn dilyn arolygiad o wasanaethau addysg llywodraeth leol Sir Fynwy ym mis Chwefror 2020.  

Dechreuodd yr awdurdod ei waith i wella’i drefniadau diogelu gyda ffocws craff ar ysgolion a lleoliadau addysgol, wedi’i ddilyn gan ymestyn y dull ar draws pob agwedd ar waith y Cyngor.

Mae datblygu cwadrant diogelu, wedi’i danategu gan arweinyddiaeth a llywodraethu cryf, wedi galluogi’r awdurdod lleol i strwythuro ffordd strategol o feddwl, trefnu mecanweithiau gwerthuso effeithiol a datblygu dull cyfannol o sicrhau bod y gwahanol agweddau ar ddiogelu yn ategu ei gilydd yn effeithiol.  Dros gyfnod, sefydlodd swyddogion ddarlun clir a dealladwy o ‘sut beth yw da’ o fewn pob agwedd ar y cwadrant.

Disgrifiad o’r strategaeth

Mae arweinyddiaeth gref a ffocws parhaus ar ymgorffori diogelu yn ddiwylliannol ar draws pob rhan o’r Cyngor ar lefel “calonnau a meddyliau” wedi sicrhau bod diogelu ar gyfer plant ac oedolion mewn perygl yn cael ei ddeall a’i dderbyn fel “cyfrifoldeb pawb”.  Mae datblygu polisïau diogelu a gweithdrefnau gweithredu cadarn yn cefnogi ysgolion, lleoliadau a gwasanaethau ehangach yn effeithiol i ymateb yn briodol i bryderon fel maent yn codi. 

Yn sgil datblygu Grŵp Diogelu Awdurdod Cyfan, adeiladwyd perchnogaeth, ymrwymiad ac atebolrwydd ar gyfer diogelu i uwch arweinwyr ar draws holl gyfarwyddiaethau’r awdurdod.  Mae’r pwyslais ar welliant parhaus o fewn y grŵp hwn wedi sicrhau bod dysgu penodol o achosion diogelu yn cael ei drafod yn rheolaidd, a’i fod yn llywio arfer ac yn cael ei adlewyrchu mewn diweddariadau rheolaidd i’r Polisi Diogelu Corfforaethol.  

Datblygwyd Fframwaith Archwilio Diogelu ar gyfer Gwerthuso i amlinellu’r safonau diogelu’n glir o fewn y polisi.  Erbyn hyn, y Fframwaith Archwilio Diogelu ar gyfer Gwerthuso yw’r rhan bwysicaf o ran sut mae’r awdurdod yn datblygu dealltwriaeth, cydymffurfiaeth a datblygu systemau diogelu ar draws pob cyfarwyddiaeth yn y Cyngor.  Caiff cwblhau hyn ei gefnogi gan yr Uned Diogelu a Sicrhau Ansawdd i gynnig cysondeb ar draws safonau, a chynnal lefel iach a chadarn o her.  Mae trefniadau monitro cadarn ar waith i sicrhau y glynir at brosesau a gweithdrefnau statudol, ac yr adroddir amdanynt o fewn y fframwaith gwerthuso diogelu cyffredinol.

Caiff y wybodaeth o’r Fframwaith Archwilio Diogelu ar gyfer Gwerthuso ei choladu i nodi themâu a safonau diogelu allweddol lle mae angen cymorth a gwelliant.  Caiff y broses hon ei goruchwylio gan y Grŵp Diogelu Awdurdod Cyfan, ac mae’n darparu cymorth a her ychwanegol ar lefel uwch.
Mae proses gref ar gyfer recriwtio diogel yn ddatblygiad allweddol, sy’n rhoi pwyslais ar bolisi a chydymffurfio, wedi’i gefnogi gan hyfforddiant recriwtio diogel ar gyfer yr holl reolwyr.  Sefydlwyd trefniadau clir i sicrhau bod y broses ar gyfer ardystio gan y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd yn cael ei chymhwyso’n gyson ac yn gadarn ar gyfer y gweithlu cyfan, ac ar gyfer darparwyr allanol.

 Arweiniodd heriau penodol mewn recriwtio a rheoli gwirfoddolwyr yn ddiogel at adolygiad trylwyr a thynhau dull yr awdurdod ymhellach.  O ganlyniad, cyflwynwyd cronfa ddata i gefnogi recriwtio a hyfforddi’r holl weithwyr di-dâl a’r gwirfoddolwyr ar draws y Cyngor yn ddiogel.

Datblygwyd strategaeth hyfforddiant diogelu i nodi pwy oedd angen hyfforddiant, ac ar ba lefel.  Datblygwyd ystod o offer a rhaglenni hyfforddi i sicrhau bod pob unigolyn yn cael ei hyfforddi’n briodol o ran diogelu.  Mae fforwm ar waith i gynorthwyo hyfforddwyr i gyflwyno rhaglen Lefel 1 a dull ‘Hyfforddiant ar gyfer Hyfforddwyr’ i sicrhau cynaliadwyedd.  O ganlyniad, caiff rolau, perthnasoedd a chyfrifoldeb o fewn y broses ddiogelu eu deall yn glir gan staff, a’u cefnogi’n gorfforaethol.  Ceir cyfleoedd i drafod unrhyw bryderon, a darperir cymorth ac arweiniad yn y cam cyfeirio trwy’r Uned Diogelu a Sicrhau Ansawdd.

Disgwylir i wasanaethau sy’n gweithredu yn Sir Fynwy, gan gynnwys gwasanaethau wedi’u comisiynu a’r rhai y tu allan i reolaeth uniongyrchol y Cyngor, weithredu mewn ffyrdd sy’n hyrwyddo lles a diogelwch plant ac oedolion sydd mewn perygl.  Datblygwyd fframwaith haenog ar gyfer comisiynu diogel gan ddefnyddio safonau gofynnol cytûn ar gyfer diogelu’r gwasanaethau hyn.  Mae hyn yn golygu y gall diogelu fod yn ystyriaeth allweddol mewn trefniadau monitro contractau a threfniadau llogi a gosod y cyngor.  Darperir cefnogaeth, cyngor a chymorth ymarferol helaeth i leoliadau cymunedol a gweithgarwch gwirfoddolwyr i sicrhau bod ganddynt ddealltwriaeth dda o arfer a pholisi diogelu.

Mae dull systemau cyfan ar gyfer diogelu ar waith ar draws y cyngor, a chafodd ei ddatblygu trwy’r bartneriaeth strategol Plant a Phobl Ifanc, dulliau yn seiliedig ar leoedd mewn gwasanaethau oedolion a’r Panel Cymorth Cynnar o fewn Gwasanaethau Plant.  Mae’r rhwydweithiau hyn yn meithrin rhannu gwybodaeth ynghylch themâu a materion sy’n helpu meithrin dealltwriaeth well o’n cymunedau.  Mae’r berthynas waith agos rhwng yr Uned Diogelu a Sicrhau Ansawdd a rhannau allweddol o’r awdurdod o ran diogelwch cymunedol yn ymestyn y gwaith hwn ymhellach, er enghraifft gydag Uned Diogelu’r Cyhoedd, Swyddogion Trwyddedu a Phartneriaeth.

Mae dull rhagweithiol ar waith ar gyfer hyfforddiant a chodi ymwybyddiaeth ATAL a VAWDASV gyda ffocws penodol ar faterion sy’n benodol i Sir Fynwy, cydnabyddiaeth gynnar a chyfeirio pryderon.  Mae’r awdurdod wedi arwain gwaith amlasiantaethol yn ymwneud â cham-fanteisio a chaethwasiaeth fodern i godi ymwybyddiaeth, a sicrhau bod arwyddion yn cael eu hadnabod a’u cyfeirio’n briodol.
 

Pa effaith mae hyn wedi’i chael ar wella arfer diogelu mewn proses amddiffynnol ar gyfer plant ac oedolion sydd mewn perygl?

Mae’r ffocws parhaus ar ymgorffori diogelu yn ddiwylliannol ar draws pob rhan o’r Cyngor wedi sefydlu ac ymgorffori diwylliant lle caiff diogelu yn yr awdurdod lleol ei gydnabod yn ‘gyfrifoldeb pawb’.  

Mae ymgysylltu cynaledig â gwasanaethau o fewn y Cyngor a phartneriaid allanol wedi ymgorffori dealltwriaeth gyffredin o brosesau a safonau diogelu a osodwyd gan yr awdurdod.  O ganlyniad, mae cyflwyno diogelu yn effeithiol o ran cefnogi plant ac oedolion sydd mewn perygl ar draws y system.

Mae datblygu grŵp diogelu’r awdurdod cyfan yn darparu fforwm effeithiol y caiff diogelu ei fonitro a’i werthuso oddi mewn iddo, er mwyn rheoli gwelliannau parhaus mewn arferion diogelu. 

Mae sefydlu perthnasoedd gwaith cryf ar draws yr awdurdod lleol ar gyfer cyflwyno diogelu yn effeithiol yn golygu bod gwasanaethau addysg ac ysgolion yn cael eu cefnogi’n dda.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Bryn Tirion Hall wedi’i lleoli ar ddau safle y tu allan i Wrecsam. Mae’r ysgol yn cynnig darpariaeth ddydd a darpariaeth breswyl am 52 wythnos y flwyddyn i ddisgyblion ag ystod o anghenion, yn cynnwys anawsterau cymdeithasol, emosiynol ac ymddygiadol, ac anhwylder y sbectrwm awtistig. Mae 54 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd, a’r ystod oedran rhwng 7 ac 19 oed. Mae gan bron bob un o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig neu gynllun addysg, iechyd a gofal. Mae gan leiafrif o ddisgyblion statws derbyn gofal, ac mae llawer o’r disgyblion hyn yn byw yng nghartrefi plant y cwmni.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Cydnabu’r ysgol fod angen newid diwylliant yr ysgol gyfan, lle rhoddir y flaenoriaeth uchaf i les pawb (gan gynnwys staff), i wella iechyd emosiynol rhai o’r plant a’r bobl ifanc fwyaf sydd fwyaf agored i niwed yn y DU, a’u gallu i ddysgu.  

Mae llawer o ddysgwyr yr ysgol wedi dioddef profiadau lluosog niweidiol yn ystod plentyndod, ac o ganlyniad, nid oes ganddynt fan diogel i fynegi emosiynau pwerus a dwys. Gall yr amddifadedd hwn naill ai achosi iddynt guddio’u teimladau, y profwyd bod hyn yn niweidiol yn seicolegol ac yn gorfforol, neu’n mynegi’r teimladau mewn ffyrdd sy’n ddinistriol iddyn nhw eu hunain neu bobl eraill. Mae’r ymchwil yn dangos bod ymdeimlad o gysylltioldeb â dim ond un oedolyn gofalgar a chyson yn eu bywydau yn ddigon i lawer o blant a phobl ifanc o’r fath er mwyn rhoi diwedd ar eu hymdeimlad o unigrwydd, dicter a theimladau o gael eu camddeall, ac yn eu hatal rhag gwneud i bobl eraill yr hyn a wnaed iddyn nhw. Hynny yw, yr iachäwr gorau i’r plant a’r bobl ifanc hyn yw perthynas ddynol o ansawdd da: profiad emosiynol atgyweiriol sy’n debyg i ail-rianta. Fodd bynnag, yn sgil effaith ddifrifol trawma ar ddiogelwch ymlyniad a gweithredu emosiynol, roedd yr ysgol o’r farn nad oedd darparu un sesiwn therapi yr wythnos yn unig ar gyfer yr holl ddysgwyr sy’n agored i niwed yn yr ysgol yn fodel digon da. Yn hytrach, dewisodd arweinwyr fodel cymorth therapiwtig a oedd yn cael ei integreiddio yn yr holl ryngweithio â dysgwyr trwy gydol y diwrnod ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Er mwyn darparu amgylchedd diogel a therapiwtig ar gyfer yr holl ddysgwyr, mae pob un o’r staff (rheolwyr, athrawon, cynorthwywyr cymorth dysgu, gofalwyr) yn cael safon uchel o hyfforddiant ar weithio’n therapiwtig ac yn greadigol gyda phlant a phobl ifanc sy’n agored i niwed. Fel rhan o hyn, mae dysgwyr yn cydnabod ei bod yn bwysig sicrhau bod hyfforddiant yn arfogi pob aelod o staff yn yr ysgol i allu ymateb yn dosturiol i ddysgwyr pan fyddant yn arddangos ymddygiadau sy’n herio. Ar yr un pryd, maent yn cydnabod bod ganddynt gyfrifoldeb i sicrhau bod hyfforddiant yn hyrwyddo datblygiad lles a gwydnwch emosiynol y staff eu hunain.

I fynd i’r afael â’r anghenion hyn, yn ddiweddar, mae’r ysgol wedi cyflwyno cwrs yn dwyn y teitl Cwnsela Therapiwtig mewn Addysg (TCiE): Addysgu’r Meddwl a’r Galon. Mae’r cwrs wedi’i deilwra i’r ysgol, ac fe’i cynlluniwyd gan gwnselydd seicotherapiwtig yr ysgol trwy ymgynghori ag uwch arweinwyr. Mae staff yn cwblhau’r cwrs dros gyfnod estynedig o 12 wythnos, am ddiwrnod bob wythnos. Yn ystod y cwrs, mae staff yn archwilio ystod o themâu ac maent wedi eu hyfforddi i ddefnyddio’r celfyddydau a ffurfiau ar gyfathrebu di-eiriau i helpu dysgwyr i allanoli, archwilio a phrosesu eu profiadau yn ddiogel. Yn ychwanegol, mae’r ysgol yn darparu cwrs 10 sesiwn ar gymorth lleferydd ac iaith yn yr ystafell ddosbarth, yn ogystal â hyfforddiant teilwredig ar ddiwrnodau HMS a sesiynau cyfnos ar ystod eang iawn o destunau cysylltiedig, gan gynnwys datblygiad plant, theori ymlyniad, ail-rianta therapiwtig, chwarae, iaith a datblygiad gwybyddol, profiadau niweidiol yn ystod plentyndod, deall a chefnogi prosesu synhwyraidd, gwybyddiaeth a dysgu, swyddogaeth weithredol, hyfforddiant emosiynau, lles ar gyfer staff a dysgwyr, a chymorth cyntaf iechyd meddwl.

Mae fframwaith cymorth wedi’i hwyluso gan dîm therapiwtig amlddisgyblaethol yr ysgol yn ategu’r model hyfforddiant. Mae’r tîm, sy’n cynnwys y cwnselydd seicotherapiwtig, seicolegydd addysg, therapydd galwedigaethol, a therapydd lleferydd ac iaith, yn darparu rhaglen strwythuredig o oruchwyliaeth glinigol, cyfarfodydd tîm yn canolbwyntio ar atebion, sesiynau ‘dal i fyny’ a sesiynau adolygu rheolaidd ar gyfer staff i sicrhau bod cymorth a dysgu staff yn gyfredol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

O ganlyniad i’r rhaglen datblygiad staff eang a chydlynus hon, mae staff yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi yn eu gwaith, a gallant fyfyrio ar eu dulliau eu hunain mewn perthynas â gweithio gyda phlant a phobl ifanc sydd wedi dioddef trawma. Gallant ddeall sut gallai eu rhwystrau, eu profiadau heb eu prosesu a’u hanes ymlyniad poenus eu hunain ddylanwadu ar y ffordd maent yn rhyngweithio â dysgwyr. Maent yn datblygu dirnadaeth gadarn o effaith trawma ar ddatblygiad emosiynol a niwrobiolegol, a gwella eu galluoedd i ffurfio perthnasoedd therapiwtig gyda dysgwyr, sydd yn ei dro yn eu galluogi i ymgysylltu â dysgu a chymryd rhan mewn dysgu yn fwy llwyddiannus.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi hwyluso gweithdai ar gyfer Coleg Cambria ac wedi rhoi cyflwyniadau ar yr agwedd hon ar ei gwaith mewn cynadleddau ar gyfer ysgolion, gweithwyr ieuenctid a phenaethiaid ysgolion arbennig, ac yng Nghyngor Ysgolion Annibynnol Cymru.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Bryn Derw, Casnewydd, yn darparu addysg ddydd i blant a phobl ifanc rhwng 3 ac 19 oed. 

Mae pob disgybl sy’n mynychu’r ysgol wedi cael diagnosis anhwylder y sbectrwm awtistig (ASA).  Mae gan bron bob un ohonynt anawsterau lleferydd, cyfathrebu ac iaith, ac nid yw mwyafrif y disgyblion yn cyfathrebu trwy ddefnyddio lleferydd.  Mae gan bron bob un o’r disgyblion anawsterau dysgu difrifol hefyd. 

Daw disgyblion o ddalgylch mawr ar draws Casnewydd.  Mae ychydig dros draean o’r holl ddisgyblion yn cael prydau ysgol am ddim.  Nid oes unrhyw ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel eu hiaith gyntaf.  Daw ychydig llai na thraean o ddisgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn derbyn gofal gan awdurdod lleol.  

Agorwyd yr ysgol ym mis Medi 2017.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan bob un o’r disgyblion heriau cyfathrebu sylweddol.  Pan fyddant yn ymuno â’r ysgol, mae gan lawer ohonynt orbryderon a graddau o ddadrithio addysgol, ac maent yn profi gorlwytho synhwyraidd mewn amgylchedd ysgol.  Mae angen iddynt gael dull ysgol gyfan cyson o ran cyfathrebu.  

Mae athro arweiniol yn cynllunio a rheoli system cyfathrebu cyflawn ddynodedig yr ysgol.  Cytunodd yr athro hwn, ynghyd â’r uwch dîm arweinyddiaeth, ar set o werthoedd craidd y byddai’r ysgol yn gweithredu yn unol â hi, sef:

  • cydnabod pob ymddygiad fel ffurf o gyfathrebu
  • sicrhau bod pob un o’r staff yn deall effaith amser prosesu ar ddisgyblion ag ASA 
  • ymrwymiad i ystyriaeth gadarnhaol ddiamod ar gyfer yr holl ddisgyblion

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

1. Asesu
Mae asesiad ar y cyd gan yr arweinydd cyfathrebu cyflawn a’r therapydd lleferydd ac iaith yn darparu dadansoddiad manwl i’r ysgol o’r anghenion cyfathrebu a’r rhwystrau rhag dysgu i bob disgybl.  Mae’r asesiad gwaelodlin hwn yn helpu nodi’r dulliau, y systemau a’r adnoddau mwyaf effeithiol sydd eu hangen.  Mae’r rhain yn cynnwys ystod eang o ddulliau a gydnabyddir yn rhyngwladol, fel addysgu uniongyrchol, amgylcheddau ystafell ddosbarth hynod strwythuredig a systemau cyfathrebu cydlynus. 

2. Cynllunio’r amgylchedd
Mae adeilad cyfan yr ysgol, yn cynnwys coridorau a mannau a rennir, wedi’i sefydlu fel ‘amgylchedd sy’n gefnogol i’r synhwyrau’, gyda chyn lleied â phosibl o sŵn amgylchynol neu elfennau gweledol i dynnu sylw.  Mae panelau sy’n distewi sain, diben wedi’i ddiffinio’n glir ar gyfer pob ystafell, a wal wag ar hyd pob coridor a phob ystafell yn cyfrannu at sicrhau amgylchedd priodol ar gyfer yr holl ddisgyblion.  Mae’r arwyddion hefyd yn gyson, ac yn cynnwys geirfa Gymraeg a Saesneg, ffotograff, symbol a gwrthrych fisegol. 

3. Hyfforddi staff
Mae gan yr ysgol ffocws clir ar wella medrau staff.  Mae canlyniadau archwiliad o anghenion hyfforddi staff wedi arwain at ddatblygu ystod eang o gyfleoedd datblygiad proffesiynol.  Mae’r rhain yn cynnwys arsylwadau cymheiriaid, trafodaethau am ymchwil ryngwladol, a darparu adnoddau eithriadol o dda.  
Mae hyrwyddwr cyfathrebu ym mhob dosbarth yn helpu cynnal trosolwg o anghenion disgyblion ac adnoddau, ac yn sicrhau bod strategaeth gyfathrebu’r ysgol gyfan yn cael ei rhoi ar waith yn effeithiol.

4. Cyngor a chymorth ychwanegol
Mae’r cymorth a’r cyngor ychwanegol ar gyfer athrawon gan yr arweinydd cyfathrebu cyflawn, uwch arweinwyr, y therapydd lleferydd ac iaith a staff allweddol eraill bob amser ar gael i helpu nodi’r ymyrraeth fwyaf defnyddiol ar gyfer disgyblion unigol neu grwpiau o ddisgyblion.  Mae’r cyngor, y cymorth neu’r ymyrraeth hon yn darparu cyfleoedd defnyddiol i fodelu arfer effeithiol hefyd. 

5. Cymorth i rieni a gofalwyr
Mae’r ysgol yn darparu cyfres reolaidd o foreau coffi a gweithdai hyfforddiant i arddangos methodoleg a heriau datrys sydd gan deuluoedd unigol yn amgylchedd eu cartref.  Pan fydd angen, mae gwasanaeth lleiafrifoedd ethnig yr awdurdod lleol yn darparu cyfieithwyr i gynorthwyo teuluoedd i fanteisio ar y sesiynau hyn. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r dull ysgol gyfan o ran Cyfathrebu Cyflawn wedi gyrru’r ddarpariaeth yn Ysgol Bryn Derw, i bob pwrpas.  Mae’n darparu amgylchedd sy’n galluogi pob disgybl i gyfathrebu’n effeithiol, cael ei ddeall gan staff, ac yn deall cyfathrebu pobl eraill yn llwyddiannus.  Mae hyn wedi cael effaith sylweddol ar bob agwedd ar eu dysgu a’u profiad ysgol.

Gall disgyblion weithredu’n effeithiol ar draws yr ysgol, gan fod eu hamgylchedd yn gyfarwydd ac yn dilyn yr un system â’u hystafell ddosbarth.  Gallant gyfathrebu’n effeithiol â staff ar draws yr ysgol, am fod gan bob un ohonynt yr un ymwybyddiaeth o’u hanghenion a gwybodaeth sylfaenol am y systemau maent yn eu defnyddio.

Mae arolygon rhieni wedi cadarnhau yn gyson fod disgyblion yn gwneud cynnydd cryf yn eu cyfathrebu, a bod llawer ohonynt yn ymgorffori’r rhain yn effeithiol gartref hefyd.

Mae nifer y digwyddiadau a gofnodir yn ymwneud ag ymddygiad wedi gostwng yn sylweddol, gan ostwng 57% dros gyfnod o ddwy flynedd.  Ni fu unrhyw waharddiadau cyfnod penodol na pharhaol. Mae disgyblion wedi bodloni 88% o’r targedau cyfathrebu mewn cynlluniau addysg unigol. Mae dros 90% o ddisgyblion yn gwneud cynnydd mewn pynciau craidd, yn unol â’u cyfradd cynnydd ddisgwyliedig, neu’n uwch, ac mae cynnydd ym mhob elfen iaith, llythrennedd a chyfathrebu uwchlaw’r disgwyliadau ar gyfer y garfan. 

Bu gwelliant amlwg yn y mesuriadau hyn ar gyfer disgyblion y mae Saesneg yn iaith ychwanegol iddynt, ac mae disgyblion SIY yn perfformio’n well na’u cyfoedion nad ydynt yn ddisgyblion SIY erbyn hyn.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Portfield yn nhref Hwlffordd yn Sir Benfro, ac yn darparu addysg ar gyfer disgyblion â datganiadau o anghenion addysgol arbennig, rhwng 3 ac 19 oed.  Mae’r ysgol yn darparu ar gyfer disgyblion ag ystod o anghenion addysgol arbennig, gan gynnwys anawsterau dysgu difrifol, anawsterau dysgu dwys a lluosog, ac anhwylder y sbectrwm awtistig, yn ogystal ag anhwylderau genetig, anawsterau corfforol a synhwyraidd amrywiol.  

Mae 157 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd.  Daw disgyblion o ddalgylch mawr ar draws Sir Benfro, a daw ychydig iawn o’r disgyblion o awdurdod lleol cyfagos.  Mae gan bron bob un o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig neu gynllun addysg, iechyd a gofal.  Mae tua 38% o’r holl ddisgyblion yn cael prydau ysgol am ddim.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel eu hiaith gyntaf.  Mae ychydig iawn o ddisgyblion yn derbyn gofal gan yr awdurdod lleol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Nod yr ysgol yw darparu cwricwlwm eang, cytbwys, perthnasol a phwrpasol ar gyfer yr holl ddisgyblion, gan adeiladu ar wybodaeth, profiadau, medrau a dealltwriaeth flaenorol disgyblion.  Mae datblygu medrau annibyniaeth a medrau bywyd disgyblion yn rhan amlwg o weledigaeth yr ysgol, ac fe’i gwelir yn holl gynllunio’r athrawon ac yn natblygiadau diweddar y cwricwlwm.  Mae’n cyfrannu’n sylweddol at safonau a lefelau lles disgyblion yn yr ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Yn unol â datblygu’r Cwricwlwm i Gymru, mae Ysgol Portfield wedi adolygu ei threfniadau o ran y cwricwlwm i alluogi pob disgybl i elwa ar ystod eang o brofiadau dysgu ysgogol y mae’r pedwar diben yn ganolog iddynt.  Ochr yn ochr â hyn, o ystyried amrywiaeth eang anghenion y disgyblion yn yr ysgol, mae staff yn cydnabod bod rhaid i’r cwricwlwm fod yn berthnasol i anghenion a galluoedd unigol disgyblion, a rhaid cael hyblygrwydd er mwyn sicrhau perthnasedd parhaus ar gyfer pob un o’r disgyblion yn ystod camau amrywiol eu cyfnod yn yr ysgol.  Mae hyn yn golygu nad yw pob disgybl yn profi pob agwedd ar y cwricwlwm bob amser, ond yn hytrach y bydd cydbwysedd yn y cwricwlwm cyfan yn cael ei adlewyrchu ym mhrofiadau unigol disgyblion, yn unol â’u hanghenion unigol a’r camau amrywiol yn gysylltiedig ag oedran yn ystod eu bywyd ysgol.  

Er enghraifft, mae disgyblion iau a’r rhai ag anghenion mwy cymhleth yn cefnogi arferion cyfarwydd yn y dosbarth trwy ddosbarthu eitemau ar gyfer eu cyfoedion, nôl yr offer sydd ei angen arnynt, a chlirio ar ôl gweithgareddau dysgu neu ar ddiwedd amser egwyl ac amser pryd bwyd.  Mae disgyblion yn y cyfnod sylfaen a chyfnod allweddol 2 yn datblygu eu medrau coginio o oedran cynnar trwy droi a chymysgu cynhwysion a thylino toes i wneud bara.  Mae disgyblion hŷn yn gwella eu dealltwriaeth o fyd gwaith trwy ystod eang o weithgareddau menter a lleoliadau profiad gwaith wedi’u cynllunio’n dda.  Er enghraifft, maent yn dysgu defnyddio offer gwaith coed mewn cwmni gwaith saer i uwchgylchu dodrefn, creu blychau adar a blychau plannu pren, ac yn ymarfer medrau arlwyo a gwasanaeth cwsmeriaid mewn caffi a siop elusen leol.

Mae athrawon yn rhoi pwyslais cryf iawn ar gynllunio’r cwricwlwm a gwersi unigol wrth ddatblygu medrau annibyniaeth a medrau bywyd disgyblion.  Maent yn cymryd gofal i sicrhau bod gwersi’n darparu gweithgareddau pwrpasol i hyrwyddo datblygiad targedau yng nghynlluniau addysg unigol (CAUau) disgyblion.  Ceir cysylltiadau cryf rhwng yr amcanion yn natganiadau disgyblion, gosod targedau CAU a chynllunio athrawon.  Mae hyn yr un mor berthnasol i ddisgyblion hŷn a mwy abl sy’n cwblhau lleoliadau profiad gwaith i baratoi ar gyfer gadael yr ysgol ag y mae i ddysgwyr sy’n datblygu’r medrau sydd eu hangen arnynt i gefnogi eu dysgu a’u hannibyniaeth mewn ffyrdd sy’n cysylltu’n ystyrlon â’u hanghenion unigol eu hunain.  

Mae’r prosesau hyn yn cysylltu’n agos â threfniadau’r ysgol ar gyfer olrhain a monitro cynnydd disgyblion.  Mae’r ysgol yn defnyddio ystod eang o asesiadau sy’n gweddu’n dda i anghenion a galluoedd disgyblion.  Mae arweinwyr a staff addysgu yn defnyddio deilliannau’r asesiadau hyn yn fedrus i sicrhau bod y ffordd maent yn cynllunio’r cwricwlwm yn darparu profiadau dysgu gwerthfawr ar gyfer bron pob un o’r disgyblion, ac maent yn olrhain ac yn monitro cynnydd disgyblion yn rheolaidd. 

Mae’r cysylltiadau cadarn rhwng asesiadau cychwynnol, targedau personol disgyblion a chynllunio athrawon yn darparu cyfleoedd gwerth chweil i bron pob un o’r disgyblion wneud cynnydd yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol.  Mae cyfarfodydd adolygu blynyddol yn defnyddio dulliau sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn yn eithriadol o dda, ac mae’r ysgol yn cefnogi disgyblion a rhieni yn eithriadol o effeithiol i gyfrannu’n llawn at y broses.  Mae hyn wedi cryfhau ymglymiad disgyblion yn eu dysgu eu hunain yn sylweddol, ac mae’n agwedd bwerus ar ddarpariaeth yr ysgol.

Mae’r ysgol yn sicrhau bod cyfleoedd ystyrlon i ddisgyblion gyfrannu’n llawn at fywyd yr ysgol.  Ceir cyfleoedd sefydledig i bob disgybl gymryd rhan yn y cyngor ysgol, yr eco-bwyllgor, a’r ‘Tîm Technegol’.  Mae’r ysgol yn hyrwyddo’n gryf ymglymiad disgyblion mewn gweithgareddau eraill i ddatblygu eu hyder a’u medrau cymdeithasol, gan gynnwys gweithgareddau drama, ymweliadau addysgol i ddatblygu medrau adeiladu tîm, a chyfle i gymryd rhan mewn digwyddiadau chwaraeon.  O ganlyniad, mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn gwella eu hyder yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol.  

Caiff y trefniadau hyn eu hategu gan raglen addysg bersonol a chymdeithasol (ABCh) drylwyr a sefydledig yr ysgol, sy’n hynod effeithiol yn cefnogi datblygiad medrau personol a chymdeithasol disgyblion.  Trwy gydol y diwrnod ysgol, mae staff yn cyflwyno’r rhaglen hon yn fedrus.  Er enghraifft, maent yn cefnogi dealltwriaeth disgyblion am ddewis bwydydd iach, a pheryglon alcohol, tybaco a chamddefnyddio sylweddau.  Mae’r dull hwn yn hyrwyddo datblygiad medrau oes disgyblion yn effeithiol, gan eu paratoi’n dda wrth iddynt symud yn eu blaenau trwy’r ysgol a thuag at fod yn oedolion. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mewn perthynas â’u hanghenion a’u galluoedd unigol, mae bron pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd cryf o’u mannau cychwyn unigol mewn perthynas â’r targedau yn eu cynlluniau personol.  Mae’r cynnydd hwn yn eu helpu i fod yn gynyddol annibynnol yn eu dysgu wrth iddynt symud trwy’r ysgol.  Mewn gwersi, mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn ymgymryd yn frwdfrydig â’u dysgu, ac yn dangos lefelau canolbwyntio cynaledig.
Mae bron pob un o’r disgyblion yn datblygu medrau annibyniaeth a medrau bywyd eithriadol o dda.  Er enghraifft, mae disgyblion hŷn yn datblygu medrau cadw tŷ gwerthfawr sy’n hyrwyddo eu gallu i fyw yn fwy annibynnol.  Mae’r rhain yn cynnwys sut i ddefnyddio haearn a bwrdd smwddio yn ddiogel, dysgu siopa o fewn cyllideb, a sut i baratoi bwyd iach. 
Erbyn iddynt adael yr ysgol, mae hyn yn eu helpu i symud ymlaen i gyrchfannau ystyrlon, ac yn hyrwyddo eu gallu i fyw yn fwy annibynnol yn y dyfodol.  Dros y tair blynedd ddiwethaf, mae pob un o’r disgyblion wedi symud ymlaen i addysg bellach, coleg preswyl arbenigol, darpariaeth gwasanaethau oedolion neu gyflogaeth.  
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Teresa House yn ysgol arbennig annibynnol mewn lleoliad gwledig ar arfordir Gogledd Cymru.  Mae’r ysgol yn darparu addysg, gofal a therapi ar gyfer disgyblion rhwng  11 ac 18 oed.  Perchennog yr ysgol yw Care4Children, sef asiantaeth gwasanaethau arbenigol i blant sydd â 10 ysgol arbennig annibynnol ledled Cymru a Lloegr. 
Mae disgyblion sy’n mynychu Teresa House i gyd yn breswylwyr yn y cartref plant cysylltiedig sy’n rhannu’r safle.

Cydweithio hynod effeithiol rhwng tîm amlddisgyblaethol a staff addysgu’r ysgol

Yn Teresa House, mae’r tîm amlddisgyblaethol yn gweithio’n agos â staff addysgu i roi rhaglen ‘lles am oes’ yr ysgol ar waith.  Mae’r rhaglen hon yn darparu asesiadau defnyddiol ar ddatblygiad gwybyddol, cymdeithasol ac emosiynol disgyblion.  Mae staff yn defnyddio’r wybodaeth hon i gefnogi dysgu disgyblion ar draws holl feysydd y cwricwlwm.  Wrth i ddisgyblion symud ymlaen trwy dri cham y rhaglen, mae cyfarfodydd amlddisgyblaethol yn sicrhau bod disgyblion yn ymgysylltu ac yn cyflawni.  Mae hyn yn creu perthynas waith effeithiol rhwng staff addysg, therapi a gofal, ac yn cefnogi anghenion penodol pob disgybl.
Mae’r rhaglen ‘lles am oes’ yn ategu cwricwlwm addysg bersonol a chymdeithasol (ABCh) yr ysgol, ac yn llywio’r testunau yr ymdrinnir â nhw mewn sesiynau un-i-un gyda disgyblion.  Mae cyrsiau a dyfarniadau ar waith i sicrhau bod pob un o’r disgyblion yn ennill achrediad yn y meysydd lles allweddol amrywiol.  O ganlyniad, mae pob un o’r disgyblion yn gwneud cynnydd sylweddol yn eu dysgu ac yn eu datblygiad personol a chymdeithasol yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y bartneriaeth dysgu oedolion yn y gymuned

Mae data Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru ar gyfer 2019 yn dangos bod Merthyr Tudful yn ardal amddifadedd uchel ac mae bron pob un o’i wardiau yn y 10-30% o’r rhai mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Ar draws y bartneriaeth, mae 62% o ddysgwyr yn byw mewn 40% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.

Mae proffil cymwysterau oedolion ar draws Merthyr Tudful yn dangos nad oes gan lefelau uchel o oedolion unrhyw gymwysterau, sef 14.8%, o gymharu â chyfartaledd Cymru, sef 8.4%. Yn 2018, roedd tua un o bob pum oedolyn yn gymwys islaw lefel 2, o gymharu â chyfartaledd Cymru, sef tua un ym mhob wyth. Mae’r gwahaniaeth hwn yn amlwg mewn cymwysterau lefel uwch hefyd.

Mae darpariaeth Rhaglenni Teuluoedd Addysg i Oedolion Merthyr Tudful yn rhan o gynnig cwricwlwm dysgu oedolion yn y gymuned Merthyr Tudful, ac yn creu amgylchedd lle gall rhieni, gofalwyr a phlant fanteisio ar ystod o gyfleoedd dysgu mewn lleoliadau ysgol, sy’n berthnasol i’w hanghenion.

Trwy asesu dysgwyr yn ffurfiol, mae darparwyr yn cyflwyno cyfleoedd dysgu i ddiwallu anghenion ac arddulliau dysgu unigol, gan felly uchafu potensial unigolyn i gyflawni a chael mwy o annibyniaeth ac ansawdd bywyd gwell, gan eu grymuso i fanteisio ar ddysgu a hyfforddiant pellach, yn ogystal â chyfleoedd gwirfoddoli a chyflogaeth. 

Mae’r rhaglen, trwy gynnwys teuluoedd, yn gweithio i dorri’r cylch o dangyflawni rhwng y cenedlaethau a thanbrisio addysg a gwella cyfleoedd mewn bywyd i’r genhedlaeth nesaf.

Mae’r tîm Cymorth i Rieni ar gyfer Cyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful, a ariennir gan raglenni gwrthdlodi Teuluoedd yn Gyntaf a Dechrau’n Deg Llywodraeth Cymru, wedi’i leoli o fewn y Gwasanaeth Lles y Gymuned. Rheolwr llinell y tîm yw Rheolwr y Parth Cymunedol a Dysgu sydd hefyd yn rheoli’r gwasanaeth Dysgu Oedolion yn y Gymuned.

Nod y rhaglen yw ymestyn hyder, cymhelliant a gwybodaeth mewn ffordd hwyliog ac arloesol ar gyfer teuluoedd, a chreu awyrgylch lle caiff dysgu ei annog, ei werthfawrogi, a’i fod yn rhan o fywyd bob dydd. Mae rhaglenni yn gynhwysol ond gyda chymorth y gymuned, yn ymgysylltu â rhieni sy’n anodd eu cyrraedd nad oes ganddynt yr hyder i ymgysylltu, efallai, oherwydd eu profiadau negyddol a’u rhwystrau eu hunain.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Caiff Rhaglenni Teuluoedd eu cyflwyno o fewn dull partneriaeth rhwng yr awdurdod lleol, ysgolion lleol ac Y Coleg Merthyr Tudful. Mae data perfformiad yn dangos bod y ddarpariaeth yn cael effaith sylweddol ar wella medrau dysgwyr.  

Mae tiwtoriaid sy’n addysgu dosbarthiadau Rhaglenni Teuluoedd yn dangos y gallu i gefnogi a meithrin dysgwyr yn briodol i’w helpu i feithrin gwydnwch. Maent yn creu amgylcheddau dysgu cyfforddus y mae dysgwyr yn teimlo’n ddiogel ynddynt.

Mewn dosbarthiadau Rhaglenni Teuluoedd, mae rhieni a gofalwyr yn datblygu medrau llythrennedd a rhifedd ochr yn ochr â’u plant. Er enghraifft, mae dysgwyr yn gweithio’n dda ar weithgareddau wedi eu cynllunio i addysgu eu plant am arian trwy brofiadau bob dydd. Trwy’r gweithgareddau hyn, mae oedolion yn ennill dealltwriaeth ddefnyddiol o ddulliau cyfrifo presennol. Gwnânt gynnydd cyson o ran gwella eu medrau llythrennedd, rhifedd a llythrennedd digidol eu hunain, ac maent yn magu hyder mewn tasgau fel ysgrifennu curriculum vitae, gwneud ceisiadau swydd neu ddefnyddio meddalwedd gyfrifiadurol i ddysgu gyda’u plant.

Cyflwynir y Rhaglenni Rhianta gyda grwpiau o rieni sydd â phlant / pobl ifanc yn yr un ystodau oedran neu sy’n wynebu’r un heriau fel ADHD neu Anhwylder y Sbectrwm Awtistig. Mae tiwtoriaid yn cyflwyno cyrsiau mewn lleoliadau cymunedol lleol, a chynigir cyfleusterau meithrinfa a lluniaeth. Os nad yw grwpiau mewn lleoliad lleol sy’n hawdd ei gyrraedd, gellir darparu rhywfaint o gymorth cyfyngedig ar gyfer anghenion cludiant.

Cyn mynychu’r rhaglenni, bydd pob rhiant yn cael o leiaf un ymweliad gan weithiwr ymgysylltu. Mae hyn yn golygu y gellir meithrin ymddiriedaeth o fewn y berthynas, ac yn cefnogi casglu gwybodaeth ar gyfer asesiad llawn o anghenion y rhiant, ac yn nodi’r ffactorau a allai, yn eu barn nhw, eu rhwystro rhag mynychu’r cwrs / cyrsiau. Hefyd, mae’r ymweliadau ymgysylltu yn rhoi trosolwg llawn i rieni o’r cymorth sydd ar gael, gan eu galluogi i baratoi a magu eu hyder i fynychu’r cwrs. Os oes angen cymorth ehangach ar deulu, gellir gwneud atgyfeiriadau i bartneriaid a gwasanaethau eraill, gyda chaniatâd.

Cynhaliwyd Rhaglenni Teuluoedd mewn ysgolion cynradd ar draws Bwrdeistref Sirol Merthyr er 1997, gyda chyllid gan Lywodraeth Cymru mewn partneriaeth gydag Y Coleg, Merthyr Tudful.  Parhaodd y fenter hon yn 2015 pan ddaeth cyllid gan Lywodraeth Cymru i ben, wrth i’r awdurdod lleol gydnabod ei phwysigrwydd.  

Nod y rhaglenni yw ymestyn cyfleoedd dysgu mewn ffordd hwyliog ac arloesol ar gyfer yr holl blant a theuluoedd a chreu awyrgylch lle caiff dysgu ei annog, ei werthfawrogi, a’i fod yn rhan o fywyd bob dydd.  Mae Rhaglenni Teuluoedd yn cynyddu ymglymiad rhieni / gofalwyr ag ysgol ac addysg eu plentyn, ac yn gwella eu lefelau medrau eu hunain.  Mae rhaglenni yn gynhwysol, a gyda chymorth yr ysgol, yn ymgysylltu â ‘rhieni sy’n anodd eu cyrraedd’, nad oes ganddynt yr hyder, efallai, i ddysgu o ganlyniad i’w profiadau negyddol eu hunain o addysg, gan felly gefnogi strategaethau ysgolion i ymgysylltu â rhieni. 

I rai rhieni / gofalwyr, gall datblygu hyder i gefnogi dysgu eu plant fod yn anodd, yn enwedig os oes angen cymorth arnynt â’u medrau llythrennedd, iaith a rhifedd eu hunain.  Nod y dull hwn yw gwella medrau rhieni i gefnogi datblygiad medrau plant, ac mae’n cynorthwyo i gymell rhieni a mynd i’r afael â’u hofnau – datblygu ‘dull dysgu teuluol ar y cyd’ sy’n gallu cael effaith barhaus. 

Mae Cymorth Rhianta wedi bod ar waith ym Merthyr ers dechrau rhaglen Dechrau’n Deg yn 2007.  Amlygwyd bod y cymorth yn un o’r pedair elfen a hawl allweddol ar gyfer rhaglen gwrthdlodi Llywodraeth Cymru.  Datblygwyd y cymorth ymhellach gyda chyllid Cymorth, a ddaeth wedyn yn rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf.  Cyflwynir y cymorth ar draws Bwrdeistref Merthyr Tudful, gan gynnig cyfle i’r holl rieni a gofalwyr ymgysylltu. 

Mae rhaglenni rhianta strwythuredig yn seiliedig ar dystiolaeth yn rhoi’r wybodaeth a’r medrau angenrheidiol i rieni feithrin eu gallu rhianta.  O ganlyniad, maent yn cynyddu hyder rhieni a gallant fod o fudd i blant ifanc â phroblemau emosiynol ac ymddygiadol. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Rhaglenni Teuluoedd:

  • helpu rhieni i gefnogi dysgu eu plant, gan eu galluogi i fod yn ddysgwyr annibynnol ac wedi eu cymell
  • cynorthwyo rhieni / gofalwyr ac ysgolion i annog plant i ennill medrau llythrennedd a rhifedd cynnar
  • annog rhieni / gofalwyr i feithrin cysylltiadau agosach ag ysgolion, yn ogystal â chymryd rhan fwy weithredol yn addysg eu plant
  • galluogi rhieni / gofalwyr i wella eu medrau eu hunain, i gael achrediad a manteisio ar gyfleoedd dysgu pellach

Rhaglenni Rhianta:

  • ymestyn medrau rhianta cadarnhaol i reoli ymddygiad yn fwy effeithiol a hyrwyddo medrau cymdeithasol, hunan-barch a hunanddisgyblaeth plant
  • gwella perthnasoedd rhwng rhieni a phlant a rhwng rhieni
  • datblygu agweddau a dyheadau cadarnhaol
  • cryfhau dealltwriaeth rhieni o ddatblygiad plant a meithrin eu gallu i fod yn fwy ymatebol i anghenion eu plant i hyrwyddo eu datblygiad cymdeithasol, emosiynol a gwybyddol, a’u lles
  • cynyddu hyder rhieni yn eu rôl a’u medrau rhianta mewn darparu amgylchedd dysgu cadarnhaol yn y cartref

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Rhaglenni Teuluoedd

Mae plant yn elwa trwy

  • fedrau llythrennedd a rhifedd gwell
  • agweddau cadarnhaol tuag at ddysgu
  • amser un i un gwerthfawr gyda’r rhiant / gofalwr
  • mwynhau dysgu trwy weithgareddau hwyliog
  • dysgu carlam trwy gymhelliant a brwdfrydedd gwell

Dangoswyd y canlynol gan ffurflenni gwerthuso Rhaglenni Teuluoedd a lenwyd gan rieni / gofalwyr yn ystod blwyddyn academaidd 2018-2019:

  • gwybodaeth well am fedrau llythrennedd a ddefnyddir mewn ysgolion – 35%
  • gwybodaeth well am fedrau rhifedd a ddefnyddir mewn ysgolion – 37%
  • ystyried gwneud cyrsiau eraill – 95%
  • ystyried gwirfoddoli mewn lleoliad ysgol – 68%
  • ystyried cyfleoedd eraill i wirfoddoli – 67%
  • ystyried cyrsiau eraill i gynorthwyo dysgu plant – 97%
  • dysgwyr yn cyflawni achrediad Agored Cymru – 86%

Rhaglenni Rhianta

Yn ystod 2019-2020, ymgysylltodd 280 o rieni â’r rhaglen. Cwblhaodd 207 o rieni’r ymyriadau hyn ac adroddwyd am welliant yn eu gwydnwch a’u galluogrwydd rhianta eu hunain. Roedd sylwadau gan rieni yn cynnwys

Diolch yn fawr am adael i mi gymryd rhan ar y cwrs hwn! Mae wedi bod mor fuddiol a defnyddiol, ac mae’n rhywbeth rydw i’n ei ddefnyddio bob dydd yn fy mywyd gyda’m plentyn. Rydw i mor ddiolchgar am y wybodaeth a ddysgais ar y cwrs, ac am y cymorth rydw i wedi’i gael hefyd… Bydda’ i’n ddiolchgar am byth.

Dysgais lawer trwy’r cwrs hwn, ac rydw i wedi defnyddio’r hyn rydw i wedi’i ddysgu ar fy aelwyd a’r tu allan.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth gyd-destunol fras am y darparwr/bartneriaeth

Sefydlwyd Dysgu Cymraeg Gogledd Ddwyrain, sy’n bartneriaeth rhwng Coleg Cambria a chwmni Popeth Cymraeg, yn ystod adrefnu’r sector Cymraeg i Oedolion yn 2016 i ddysgu Cymraeg i Oedolion yn ardaloedd Wrecsam, Sir y Fflint a Sir Ddinbych. Mae’n darparu ystod o gyrsiau gwahanol ar lefelau Mynediad i Hyfedredd, gan gynnwys cyrsiau prif ffrwd Cymraeg i Oedolion, Cymraeg yn y Gweithle a Cymraeg Gwaith. Mae hefyd yn darparu rhaglen o gyfleoedd dysgu anffurfiol i ddysgwyr ymarfer ac ymestyn eu medrau Cymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth.

Nodwch sut mae’r maes arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector a nodwyd yn ystod arolygiad, yn ymwneud â chwestiwn allweddol, dangosydd ansawdd a/neu agwedd benodol

Mae Dysgu Cymraeg Gogledd Ddwyrain yn ran bwysig a gwerthfawr o Goleg Cambria ac yn cyfrannu’n gryf at y nod yng nghynllun strategol y coleg o ehangu cyfleoedd dwyieithog i gymunedau gogledd ddwyrain Cymru. Mae’n llwyddo’n effeithiol i gefnogi Coleg Cambria yn strategol ac yn weithredol i weithio tuag at nodau Llywodraeth Cymru yn ei pholisi Cymraeg 2050: Miliwn o Siaradwyr.

Cyd-destun a chefndir i arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae Coleg Cambria wedi ymrwymo’n llwyr i hyrwyddo’r Gymraeg. Mae arweinwyr ar draws y coleg yn ymwybodol bod lleoliad daearyddol y coleg yn agos at y ffin â Lloegr yn amlygu’r angen i ymdrin â datblygu’r Gymraeg mewn ffordd wahanol i rannau eraill o Gymru. Mae’r penderfyniad strategol i integreiddio Dysgu Cymraeg Gogledd Ddwyrain yn llawn i seilwaith y coleg wedi arwain at allu’r ddarpariaeth i chwarae rhan werthfawr yn natblygiad Cymraeg a dwyieithrwydd ar draws y sefydliad.

Mae’r coleg yn rhoi’r Gymraeg wrth wraidd pob strategaeth. Mae’r rheolwr sy’n gyfrifol am y Gymraeg yn bennaeth ar y ddarpariaeth, yn rhan o’r uwch dîm rheoli ac yn adrodd y uniongyrchol i’r prif weithredwr. Golyga hyn fod y ddarpariaeth yn cael ei thrin yr un fath ag unrhyw adran arall yn y coleg trwy’r broses cynllunio busnes a hunanasesu. Mae’r ddwy broses hyn hefyd yn sicrhau bod y buddsoddiad angenrheidiol mewn lle i ddatblygu’r ddarpariaeth ac i sicrhau cydraddoldeb iddi.

Oherwydd cyfrifoldebau ehangach pennaeth y ddarpariaeth o fewn y coleg, mae’r darparwr yn gallu manteisio i’r eithaf ar gyfleoedd i hyrwyddo pob agwedd o’r gwasanaeth. O ganlyniad, mae’n sicrhau bod Cymraeg i Oedolion yn cyflawni swyddogaeth allweddol a chreiddiol yng nghynlluniau strategol y coleg i hyrwyddo’r Gymraeg yn unol â pholisïau Llywodraeth Cymru.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd a nodwyd fel arfer ragorol/arfer sy’n arwain y sector

Mae Dysgu Cymraeg Gogledd Ddwyrain yn gwneud cyfraniad allweddol tuag at gyflawni nodau Cymraeg 2050 fel a ganlyn:

  • Mae lleoliad y ddarpariaeth o fewn strwythur rheoli’r coleg yn rhoi statws iddo ac yn ei ddyrchafu i’r un lefel ag adrannau academaidd eraill y coleg. Mae hefyd yn sicrhau bod y Gymraeg yn cael ei hystyried wrth wneud unrhyw benderfyniadau polisi ar draws y coleg.

  • Mae blaenoriaethau gwella’r darparwr yn rhan annatod o gynlluniau datblygu’r coleg gan sicrhau bod y maes yn cyflawni rôl allweddol wrth geisio datblygu’r Gymraeg yng ngogledd ddwyrain Cymru.

  • Mae rôl Llywodraethwr Cyswllt Cymraeg yn y coleg yn golygu bod gan y corff llywodraethu wybodaeth gyfoes a gwerthfawr am y datblygiadau diweddaraf yng ngwaith y darparwr. Mae’r darparwr yn elwa o hyn gan ei fod yn defnyddio adnoddau a chysylltiadau’r coleg yn fuddiol i esblygu’r ddarpariaeth, yn ogystal â chefnogi’r coleg i gyflawni ei nodau i gynyddu’r niferoedd sy’n siarad ac yn defnyddio’r Gymraeg.

  • Mae’r ddarpariaeth yn cyflogi dros 50 aelod o staff sy’n siarad Cymraeg sy’n gallu cael effaith sylweddol ar ethos Cymraeg yn y coleg.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr

Mae gan y darparwr fynediad at adnoddau ehangach y sefydliad cartref gyda chefnogaeth gan adrannau fel adnoddau dynol a gwasanaethau ariannol. Mae tiwtoriaid ar draws y ddarpariaeth hefyd yn cael mynediad at raglenni hyfforddiant addysgu a dysgu’r coleg sy’n sicrhau eu bod yn gallu datblygu eu sgiliau gan arwain at wella ansawdd. Yn ogystal, mae staff sydd ddim yn rhan o’r ddarpariaeth ar draws Coleg Cambria yn mwynhau mynediad rhwydd at y gwersi Gymraeg i Oedolion ac yn elwa ar gefnogaeth ac arbenigedd y tiwtoriaid. Mae hyn yn arwain at godi proffil yr iaith Gymraeg yn y coleg ac yng nghymunedau gogledd ddwyrain Cymru.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Feithrin Cogan ym Mhenarth ym Mro Morgannwg. Adeg yr arolygiad, roedd 50 o blant 3 i 4 mlwydd oed ar y gofrestr. Mae plant yn mynychu’n rhan-amser naill ai yn y bore neu’r prynhawn.

Adeg ysgrifennu’r darn hwn, nodwyd bod gan 16% o blant anghenion addysgol arbennig, ac mae tua 38% o blant yn dod o gefndir ethnig lleiafrifol neu’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae cwricwlwm y cyfnod sylfaen wedi cael ei roi ar waith yn llawn yn Ysgol Feithrin Cogan. Mae ymarferwyr yn adolygu eu harferion yn gyson i sicrhau eu bod yn darparu’r gweithgareddau dysgu gorau posibl ar gyfer yr holl ddysgwyr. Caiff y gweithgareddau eu datblygu’n bennaf o ganlyniad i ddiddordebau’r plant. Trwy ddarparu’r cyfleoedd hyn, yn ogystal â rhywfaint o addysgu ar wahân, mae staff yn galluogi dysgwyr i ddatblygu ystod gynhwysfawr o fedrau a gwybodaeth wrth iddyn nhw chwarae.

Mae pob un o’r ymarferwyr yn dyfeisio, yn cynllunio ac yn gwerthuso gweithgareddau gyda’i gilydd. Mae trafodaethau’n cynnwys ystyried diddordebau presennol plant. Mae dealltwriaeth ymarferwyr o ddarpariaeth effeithiol yn y cyfnod sylfaen a datblygiad plant yn eu galluogi i gynorthwyo’r plant i arwain eu dysgu eu hunain wrth gymryd rhan yn y gweithgareddau. Mae gan yr ysgol ffocws cryf ar blant yn symud o gwmpas y ddarpariaeth dan do a’r ddarpariaeth yn yr awyr agored yn annibynnol, gydag ymarferwyr yn gweithredu i fonitro’r plant a’u cynorthwyo, yn ôl yr angen.

Mae’r pennaeth a’r llywodraethwyr yn Ysgol Feithrin Cogan yn credu mai ein hadnodd pwysicaf yw ein staff. O’r herwydd, gwnaed buddsoddiad sylweddol i sicrhau bod ansawdd yr addysgu yn ein hysgol feithrin yn dda, ac yn cyd-fynd yn llawn ag ethos y cyfnod sylfaen.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae disgwyliadau uchel o’r holl ymarferwyr, sy’n cael eu cefnogi i weithio fel tîm hynod effeithiol. Mae pob un ohonynt yn weithwyr proffesiynol hynod fedrus sy’n meddu ar ddealltwriaeth drylwyr o arfer yn y cyfnod sylfaen.

Caiff pob ymarferwr ei werthfawrogi, a chydnabyddir cryfderau pob unigolyn. Rhennir y cryfderau hyn ag ymarferwyr eraill i ddatblygu eu dealltwriaeth a’u harfer, yn ogystal ag arwain mentrau. Mae enghreifftiau’n cynnwys ymarferwyr sydd wedi eu hyfforddi mewn defnyddio iaith arwyddion yn rhannu’r wybodaeth hon â phobl eraill, fel bod arwyddo yn cael ei ddefnyddio gan bawb i gynorthwyo plant ag anawsterau cyfathrebu; ac mae aelod o staff sy’n hyfforddwr gymnasteg cymwys yn cynorthwyo aelodau eraill o staff i gyflwyno sesiynau gweithgarwch corfforol.

Mae gweithdrefnau cadarn ar waith i reoli perfformiad yr holl ymarferwyr, ac mae arweinwyr yn sicrhau bod pawb yn cael cyfleoedd addas ar gyfer datblygiad proffesiynol effeithiol. Mae hyfforddiant staff a datblygiad proffesiynol parhaus, yn ogystal â grymuso staff i gymryd cyfrifoldeb am eu harferion eu hunain, wedi cyfrannu at ansawdd cyson uchel yr addysgu a’r dysgu yn yr ysgol feithrin. Mae cysondeb ym mhopeth a wna ymarferwyr; er enghraifft, y defnydd ystyriol ac effeithiol a wneir o ystod o wahanol fathau o gwestiynau wrth herio plant i wella eu medrau, a datblygu eu dealltwriaeth.

Yn yr ysgol feithrin, caiff y plant eu hannog i symud yn annibynnol o gwmpas yr ardaloedd niferus y tu mewn a’r tu allan. Y staff sy’n cael eu hamserlennu i fod mewn ardal benodol. Mae pob un o’r staff yn gweithio gyda’i gilydd i ddyfeisio a chynllunio’r profiadau dysgu gyda’i gilydd. Hefyd, mae hyn yn helpu sicrhau’r cysondeb mewn addysgu a dysgu sy’n amlwg.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r arfer hon wedi cael effaith sylweddol ar yr holl ddarpariaeth yn yr ysgol feithrin. Mae pob un o’r ymarferwyr yn weithwyr proffesiynol hynod fedrus sy’n meddu ar wybodaeth drylwyr am arfer yn y cyfnod sylfaen. Maent yn adnabod pob plentyn yn eithriadol o dda ac yn defnyddio’r wybodaeth hon i herio plant i gyflawni ar lefel uchel.

Mae pob un o’r staff yn dyfeisio ac yn cynllunio profiadau dysgu, ac yn eu gwerthuso gyda’i gilydd. Yn ystod gweithgareddau ac wrth gefnogi plant yn eu chwarae, mae ymarferwyr yn nodi anghenion a diddordebau’r plant yn fedrus ar unrhyw adeg, ac yn addasu eu cwestiynau a’u haddysgu yn unol â hynny.

Mae ymarferwyr yn sicrhau hefyd fod cydbwysedd o her a chymorth ar gyfer y plant, ac maent yn annog plant yn gyson i roi cynnig ar dasgau cyn ymyrryd. Mae hyn yn golygu, ar ôl cyfnod byr yn unig yn yr ysgol feithrin, bod y plant yn arwain eu dysgu eu hunain.

Caiff yr arfer hon effaith eithriadol o gadarnhaol ar y cynnydd a wna’r plant a’r safonau y maent yn eu cyflawni. Mae’r rhan fwyaf o blant yn ymuno â’r ysgol feithrin gyda medrau llythrennedd, rhifedd a medrau personol islaw’r rhai sy’n ddisgwyliedig ar gyfer eu hoedran. Mae bron pob un o’r plant yn gwneud cynnydd da mewn datblygu eu medrau yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol feithrin, ac mewn llawer o achosion, maent yn gwneud cynnydd da iawn.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol feithrin wedi croesawu staff o lawer o ysgolion yn eu consortiwm i rannu eu harfer.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Feithrin Cogan ym Mhenarth ym Mro Morgannwg. Adeg yr arolygiad, roedd 50 3 i 4 mlwydd oed o blant ar y gofrestr. Mae plant yn mynychu’n rhan-amser naill ai yn y bore neu’r prynhawn.

Adeg ysgrifennu’r darn hwn, nodwyd bod gan 16% o blant anghenion addysgol arbennig, ac mae tua 38% o blant yn dod o gefndir ethnig lleiafrifol neu’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae cwricwlwm y cyfnod sylfaen wedi cael ei roi ar waith yn llawn yn Ysgol Feithrin Cogan. Mae staff yn adolygu eu harferion yn gyson i sicrhau eu bod yn darparu’r gweithgareddau dysgu gorau posibl ar gyfer yr holl ddysgwyr. Caiff y gweithgareddau eu datblygu’n bennaf o ganlyniad i ddiddordebau’r plant. Trwy ddarparu’r cyfleoedd hyn, yn ogystal â rhywfaint o addysgu ar wahân, mae staff yn galluogi dysgwyr i ddatblygu ystod gynhwysfawr o fedrau a gwybodaeth wrth iddyn nhw chwarae.

Mae’r rhan fwyaf o blant yn ymuno â’r ysgol feithrin â medrau llythrennedd, rhifedd a medrau personol a chymdeithasol islaw’r rhai a ddisgwylir ar gyfer eu hoedran. Mae llawer o blant yn dechrau’r ysgol â gweithgareddau lleferydd ac iaith neu Saesneg fel iaith ychwanegol. Er gwaethaf hyn, mae llawer o blant yn gwneud cynnydd da yn datblygu eu medrau yn ystod eu cyfnod yn yr ysgol feithrin, ac mae llawer o blant yn gwneud cynnydd da iawn.

Mae pob un o’r staff yn dyfeisio, yn cynllunio ac yn gwerthuso gweithgareddau gyda’i gilydd. Mae
trafodaethau’n cynnwys ystyried diddordebau presennol plant. Mae dealltwriaeth staff o ddarpariaeth effeithiol yn y cyfnod sylfaen a datblygiad plant yn eu galluogi i gynorthwyo’r plant i arwain eu dysgu eu hunain wrth gymryd rhan yn y gweithgareddau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae staff wedi ymgymryd ag ymchwil a hyfforddiant i ddatblygu eu dealltwriaeth ymhellach o sut i uchafu dysgu plant. Atgyfnerthodd arsylwadau o lefel ymglymiad plant fod plant yn cymryd mwy o ran mewn gweithgareddau a oedd wedi cael eu datblygu ar ôl ystyried eu diddordebau.

Penderfynwyd dyfeisio a chynllunio gweithgareddau mewn darpariaeth barhaus ac estynedig sy’n adeiladu ar ddiddordebau plant. Caiff gweithgareddau newydd eu modelu gan ymarferwyr trwy ddefnyddio ystod o gwestiynau, a gwahanol arddulliau o gwestiynau. Gall plant archwilio’r holl weithgareddau yn rhwydd – y tu mewn a’r tu allan. Trwy arsylwadau, mae ymarferwyr yn nodi sut mae’r plant yn defnyddio’r gweithgareddau a sut cânt eu gwella – naill ai gan y plant neu’r oedolion. Caiff gweithgareddau eu diweddaru neu’u newid bob wythnos. Defnyddir botymau neu gardiau cofnodadwy â chwestiynau penagored yn agos at y gweithgareddau fel sbardunau, ac i gynorthwyo’r dysgwyr i ddatblygu medrau ym mhob maes dysgu.

Mae ymarferwyr yn cynorthwyo plant i archwilio’r gwahanol weithgareddau ac olrhain datblygiad eu medrau mewn meysydd o gwricwlwm y cyfnod sylfaen, yn ogystal â phroffil y cyfnod sylfaen. Defnyddir amseryddion i gynorthwyo’r dysgwyr i reoli’r amser maen nhw’n ei dreulio yn ymgymryd â gweithgaredd. Mae hyn yn hynod effeithiol pan gyflwynir gweithgaredd newydd, neu os yw gweithgaredd yn hynod boblogaidd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r arfer hon wedi cael effaith sylweddol ar y ddarpariaeth yn ein hysgol feithrin. Rhoddir ystyriaeth ofalus i ddiddordebau plant ac i’w cyfnod datblygu, wrth ddyfeisio, cynllunio a gwerthuso gweithgareddau.

Mae pob un o’r staff yn adnabod pob plentyn yn dda iawn. Maent yn adolygu’r gweithgareddau yn barhaus, ac mae llawer o drafodaeth broffesiynol am ddatblygiad pob plentyn.

Ar ôl cyfnod byr yn unig yn yr ysgol feithrin, mae bron pob un o’r plant yn ymgymryd â chyfleoedd dysgu newydd yn hyderus. Mae’r rhan fwyaf ohonynt yn dal ati i ganolbwyntio a dyfalbarhau mewn gweithgareddau. Maent yn gweithio’n annibynnol, gan fanteisio ar offer ac adnoddau priodol yn ôl yr angen. Mae bron pob un ohonynt yn barod i fentro, yn enwedig yn yr ardal awyr agored, ac maent yn datblygu gwydnwch yn dda. Mae’r rhan fwyaf ohonynt yn cydweithio’n dda, mewn parau a grwpiau bach, gan gynorthwyo’i gilydd i ddatrys gwrthdaro.

Ar ddiwedd eu cyfnod yn yr ysgol feithrin, mae’r rhan fwyaf o blant yn gwneud cynnydd da ac mae llawer o blant yn gwneud cynnydd da iawn mewn datblygu eu gwybodaeth a’u medrau.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol feithrin wedi croesawu staff o lawer o ysgolion yn eu consortiwm i rannu eu harfer o ran grymuso plant i arwain eu dysgu eu hunain.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Addysgu ac asesu – Dysgu gweithredol a thrwy brofiad

Mae Pennod 4 y ffilm hon ar ddysgu gweithredol a thrwy brofiad yn edrych ar addysgu ac asesu yn y cyfnod sylfaen.