Arfer effeithiol Archives - Page 26 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Agorodd Ysgol Uwchradd Whitmore yn 2018 ar yr un safle ag Ysgol Gyfun y Barri. Ers hynny, cyflawnwyd prosiect trawsnewid sylweddol, gyda’r ysgol yn symud o fod yn ysgol bechgyn yn unig i fod yn ysgol gyfun, gymysg. Symudodd yr ysgol i adeilad newydd yn 2021. Mae 1082 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys tua 160 yn y chweched dosbarth. Mae tuag 20% o’r holl ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Penodwyd y pennaeth yn 2019.
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae athroniaeth Ysgol Uwchradd Whitmore wedi’i seilio’n gadarn ar y ‘pedwar piler’ sy’n rhoi’r sylfaen ar gyfer datblygu’r plentyn cyfan, ac sy’n llunio ‘Gwerthoedd Whitmore’. Mae’r athroniaeth hon yn cael ei choleddu gan bron pob un o’r staff, sy’n gweithio i sicrhau bod disgyblion yn cael eu gwerthfawrogi ac y gwrandewir arnynt, bod y disgyblion yn cael eu trin fel unigolion a’u bod yn cael cyfleoedd addysgu da yn gyson a chyfleoedd helaeth y tu allan i wersi. Mae hyn yn eu galluogi i lwyddo yn eu dysgu ac yn meithrin eu diddordebau a’u doniau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae ymagwedd ysgol gyfan at ddysgu ac addysgu wedi cael ei defnyddio, ei chyflawni a’i gwreiddio yn Ysgol Uwchradd Whitmore. Gwnaed hyn trwy ddefnyddio ymagwedd syml, gyson, fesul cam, gan sicrhau diben a disgwyliadau clir. Nid darlithio yw dull addysgu uniongyrchol Whitmore, a disgwylir i athrawon rannu dysgu’n ‘dalpiau’ i sicrhau nad oes gormod o orlwytho gwybyddol ar gof gweithredol disgyblion. Yn dilyn y modelu cychwynnol, rhoddir tasgau strwythuredig i ddisgyblion er mwyn ymarfer defnyddio’r medrau neu’r wybodaeth newydd, gan arwain at waith annibynnol. Mae ‘modelu a sgaffaldio tuag at annibyniaeth’ yn nodweddu ‘Ffordd Whitmore’ o ddysgu ac addysgu. 

Yn Ysgol Uwchradd Whitmore, yr athro sy’n rheoli’r bwriadau dysgu. Maent yn egluro’r rhain yn glir iawn i’r disgyblion.  Mae athrawon yn arddangos trwy fodelu, yn gwerthuso trwy holi, yn mynd i’r afael â chamsyniadau ac yn darparu sgaffaldiau dysgu gyda lefelau gostyngol o gymorth hyd nes cyflawnir annibyniaeth. Addysgu uniongyrchol yw ffocws y cyfuniad hwn o ymagweddau. Ymchwil yw sylfaen yr ymagwedd at addysgu a dysgu yn Ysgol Uwchradd Whitmore a chrëwyd yr ymagwedd ar y cyd â staff. Maent yn hyderus bod y dull hwn yn cynhyrchu dysgwyr annibynnol a hyderus: 

Mae llawer o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cadarn yn eu dysgu ac yn elwa’n sylweddol o addysgu ac asesu effeithiol’ (Estyn 2022).
Mae arweinwyr o’r farn bod y ffordd hon o ddysgu yn un sy’n hyrwyddo disgwyliadau uchel a llawer o her, gan roi mynediad i unigolion at lwyddiant yn y dyfodol. Yn ogystal, mae’n cynnig glasbrint o’r hyn y mae ei angen gan athrawon i fod yn llwyddiannus yn yr ystafell ddosbarth. Mae’r eglurder hwn yn rhoi’r grym i athrawon gyflwyno gwersi sy’n bodloni disgwyliadau uchel yr ysgol. Trwy roi eglurder llwyr i staff, mae’r model dysgu ac addysgu yn galluogi’r addysgu i wella’n gyflym iawn, trwy alluogi athrawon i ddatblygu meistrolaeth ar bob elfen, fel y gwelir yn y dystiolaeth yn adroddiad Estyn. 

Mae’r glasbrint clir hwn yn caniatáu i hyfforddiant staff ganolbwyntio’n fanwl ar yr elfennau o wers sy’n cael yr effaith fwyaf. Mae holl hyfforddiant y staff, gan gynnwys diwrnodau hyfforddiant mewn swydd, sesiynau briffio boreol a chymell un i un, yn canolbwyntio ar elfennau allweddol ‘gwers Whitmore’. Amcan y rhaglen gymellyn Ysgol Uwchradd Whitmore yw datblygu proses strwythuredig i alluogi trafodaethau ystyrlon rhwng cydweithwyr ar sail model dysgu ac addysgu Whitmore. Mae’r berthynas gefnogol, anfeirniadol hon, rhwng yr anogwr a’r sawl sy’n cael ei annog yn hwyluso rhannu profiad a lledaenu arfer gorau. Mae hyn yn creu diwylliant o arfer myfyriol lle mae athrawon yn agored ac yn barod i ymgysylltu â dysgu ac addysgu.

Yn ogystal, caiff yr holl aelodau staff eu hannog i gwblhau eu cymhwyster Meistr mewn Addysg (Cymru) gyda Phrifysgol Metropolitan Caerdydd (mae 13 aelod staff wedi ymrestru ar hyn o bryd), gyda’r holl aseiniadau ymchwil ac ymholi yn canolbwyntio ar elfen o fodel Whitmore ar gyfer addysgu a dysgu. Oherwydd symlrwydd y model, gall yr holl staff fynegi’r disgwyliadau’n glir i gymheiriaid ac mae ganddynt eirfa gyffredin ar gyfer elfennau allweddol gwers. Mae’r ddealltwriaeth gyffredin hon yn arwain at gydweithredu defnyddiol a llwyddiannus. Mae’r rhaglen dysgu proffesiynol yn yr ysgol yn sylfaen i’r meini prawf gorfodol hyn i athrawon pan fyddant yn cynllunio gwersi. Mae dosbarthiadau meistr mewnol yn cefnogi datblygiad athrawon yn fuddiol trwy roi iddynt y strategaethau addysgegol a’r hyder i wreiddio model dysgu ac addysgu Whitmore.
Mae ansawdd yn cael ei sicrhau trwy bolisi ‘drws agored’ sy’n amlwg ar draws yr ysgol. Mae teithiau dysgu mynych, amserlen arsylwi drylwyr a rhaglen gymelleffeithiol yn caniatáu i arweinwyr lunio barnau cadarn am ansawdd yr addysgu a’r dysgu yn yr ysgol:
‘Mae gan uwch arweinwyr ddull tra ystyriol o gasglu tystiolaeth uniongyrchol am ansawdd yr addysgu. Mae hyn yn cynnwys arsylwi gwersi’n ffurfiol a theithiau mynych o gwmpas yr ysgol i wirio pa mor dda y mae disgyblion yn ymgysylltu â’u gwaith’ (Estyn 2022). 
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr??

Mae staff yn croesawu uwch arweinwyr ac anogwyr i’w gwersi gan fod hyder ganddynt yn yr hyn a ddisgwylir. Nid ydynt yn teimlo bod angen iddynt gynhyrchu ‘gwersi sioe’ nad ydynt yn adlewyrchu eu harfer o ddydd i ddydd. Yn hytrach, maent yn dilyn elfennau allweddol model Whitmore, gan wybod yn sicr y bydd unrhyw adborth yn cael ei gysylltu’n glir ag elfennau disgwyliedig ‘ffordd Whitmore’. 

Mae diwylliant cryf o arfer myfyriol yn Ysgol Uwchradd Whitmore, lle mae athrawon yn hapus ac yn barod i ymroi i’w dysgu eu hunain, gan wella’u haddysgu ac maent yn ymrwymo i wneud gwahaniaeth i brofiadau dysgu’r disgyblion. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Agorodd Ysgol Uwchradd Whitmore yn 2018 ar yr un safle ag Ysgol Gyfun y Barri. Ers hynny, cyflawnwyd prosiect trawsnewid sylweddol, gyda’r ysgol yn symud o fod yn ysgol bechgyn yn unig i fod yn ysgol gyfun, gymysg. Symudodd yr ysgol i adeilad newydd yn 2021. Mae 1082 o ddisgyblion ar y gofrestr, gan gynnwys tua 160 yn y chweched dosbarth. Mae tuag 20% o’r holl ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Penodwyd y pennaeth yn 2019.
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae athroniaeth Ysgol Uwchradd Whitmore wedi’i seilio’n gadarn ar y ‘pedwar piler’ sy’n rhoi’r sylfaen ar gyfer datblygu’r plentyn cyfan, ac sy’n llunio ‘Gwerthoedd Whitmore’: parch, cyfrifoldeb, gwydnwch a gweithio’n galed. Mae’r athroniaeth hon yn cael ei choleddu gan bron pob un o’r staff, sy’n gweithio i sicrhau bod disgyblion yn cael eu gwerthfawrogiac y gwrandewir arnynt, bod y disgyblion yn cael eu trin fel unigolion a’u bod yn cael cyfleoedd addysgu da yn gyson a chyfleoedd helaeth y tu allan i wersi. Mae hyn yn eu galluogi i lwyddo yn eu dysgu ac yn meithrin eu diddordebau a’u doniau. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yn Ysgol Uwchradd Whitmore, crëwyd ‘diwylliant ar gyfer dysgu’ ac, ynddo, mae strwythur a threfn yn galluogi disgyblion i ffynnu. Mae ffiniau a disgwyliadau clir, a gyflwynir yn gyson gan bob aelod staff, yn caniatáu i ddisgyblion deimlo’n ddiogel i gymryd risgiau mewn gwersi: 

Mae staff a disgyblion yn gwerthfawrogi ‘Diwylliant Dysgu’  sefydledig ac mae wedi cael effaith arwyddocaol ar agweddau ac ymddygiad cadarnhaol y rhan fwyaf o ddisgyblion’ (Estyn 2022).
Mae’r holl ryngweithiadau o fewn yr ysgol yn troi o gwmpas y pedwar gwerth allweddol, a grëwyd ar y cyd gan y staff a’r disgyblion. Mae cryn barch ac ymddiriedaeth y naill tuag at y llall wedi datblygu rhwng staff a disgyblion, a chyflawnwyd hyn wrth i’r staff fodelu a chyfeirio’n gyson at werthoedd yr ysgol wrth ddelio ag agweddau cadarnhaol a negyddol at ddysgu. I sicrhau cysondeb, crëwyd system ymddygiad ganolog ar sail y pedwar gwerth i sicrhau bod pob enghraifft o ymddygiad cadarnhaol a negyddol yn cael ymdriniaeth gyson a theg. Caiff canlyniadau fel ataliadau sgyrsiau adferol a chyfarfodydd â rhieni eu cynnal gan yr uwch dîm arwain ym mhob achos.

Mae hyfforddiant ar ffurf hyfforddiant mewn swydd, sesiynau briffio i’r staff a chymellwedi canolbwyntio ar ddatblygu geirfa gyffredin ymhlith staff, gan sicrhau cysondeb ymhellach. Caiff agweddau rhagorol at ddysgu eu creu trwy ddatblygu diwylliant lle y mae staff a disgyblion yn arddangos y gwerthoedd craidd bob amser ac yn cymryd cyfrifoldeb am eu gweithredoedd eu hunain.  
Elfen allweddol o’r ‘diwylliant ar gyfer dysgu’ yw cael gwared ar ffonau symudol yn ystod y diwrnod ysgol. Cyflawnwyd hyn trwy ymagwedd gyson at unrhyw ddefnydd o ffôn. Mae disgyblion a rhieni yn deall canlyniadau defnyddio’r ffôn ac ychydig iawn o ddisgyblion sy’n defnyddio’u ffonau yn yr ysgol o ganlyniad. Cafwyd buddion sylweddol yn sgil yr ymagwedd hon, yn academaidd ac yn fugeiliol, heb unrhyw darfu ym mron pob gwers oherwydd y defnydd o ffonau a disgyblion yn mwynhau gemau bwrdd mewn grwpiau amser cinio, yn hytrach na defnyddio’u dyfeisiau.  

Mae’n bwysig nodi bod Ysgol Uwchradd Whitmore yn cydnabod na fydd system ymddygiad ar ei phen ei hun yn trawsnewid agweddau at ddysgu. Mae’r ‘dull dysgu uniongyrchol’, sy’n cael ei weithredu’n gyson gan yr holl staff, yn darparu awyrgylch cyson a digynnwrf mewn ystafelloedd dosbarth sy’n cyd-fynd yn agos â’r ‘diwylliant ar gyfer dysgu’. Caiff ymddygiadau disgwyliedig eu mapio yn erbyn pob rhan o wers, gan sicrhau eglurder i staff a disgyblion. Mae’r cysylltiad rhwng addysgu o ansawdd uchel ac ymddygiad wedi’i wreiddio yn niwylliant yr ysgol ar gyfer dysgu. 

Elfen hanfodol o ddiwylliant yr ysgol ar gyfer dysgu yw’r ddealltwriaeth nad yw’r strwythur a’r drefn gyson hon yn bodloni anghenion nifer bach o ddisgyblion. Mae ethos cynhwysol a chefnogol yr ysgol yn sicrhau bod y disgyblion y mae angen cymorth ychwanegol arnynt yn elwa’n sylweddol o’r ddarpariaeth gofal, dysgu a lles integredig yn yr ysgol, fel y canolfannau cymorth, y ‘Ganolfan Canlyniadau Llwyddiannus’ (Successful Outcomes Centre) a’r ganolfan adnoddau arbennig i ddisgyblion â chyflwr ar y sbectrwm awtistig. Mae cyfleoedd fel meistroli medrau pobi ym mecws yr ysgol, gweithio ochr yn ochr â dau gi therapi’r ysgol, Daisy a Pilot, chwarae gwyddbwyll a bod yn rhan o dimau chwaraeon cynhwysol yn rhoi cyfleoedd pellach i ddisgyblion ddatblygu’n gymdeithasol ac yn emosiynol, gan ganiatáu iddynt ddod yn ddysgwyr gwydn, annibynnol ac uchelgeisiol. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae llawer o ddisgyblion yn datblygu’u medrau cymdeithasol a bywyd yn gadarn drwy’r rhaglen gyfoethogi helaeth yn Ysgol Uwchradd Whitmore. Mae hyn yn cynnwys amrywiaeth eang o glybiau ar ôl ysgol, gan gynnwys codi pwysau Olympaidd, gwydnwch corfforol a chlybiau Newyddiadurwyr Ifanc y BBC, ynghyd â llawer o gyfleoedd cerddoriaeth, drama a chwaraeon. Mae cyfradd uchel o ddisgyblion yn cymryd rhan yn y gweithgareddau hyn. Mae’r medrau a’r hyder sy’n cael eu hennill yn y gweithgareddau hyn wedi trosi’n agweddau gwell o lawer at ddysgu yn yr ystafell ddosbarth.

O ganlyniad i gyflwyno’r ‘diwylliant ar gyfer dysgu’, mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn ymddwyn yn dda mewn gwersi ac o gwmpas yr ysgol, a disgrifir yr ymddygiad ym mwyafrif y gwersi yn rhagorol. O ganlyniad i’r awyrgylch hwn, lle mae disgyblion yn teimlo’n ddiogel i gymryd risgiau, mae llawer o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cyflym a chadarn.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin yn ysgol gymunedol, benodedig Gymraeg, gymysg i ddisgyblion 11-18 oed ac yn cael ei chynnal gan awdurdod lleol Sir Gaerfyrddin. Mae wedi ei lleoli yng Nghroesyceiliog, Caerfyrddin. Mae ynddi 912 o ddisgyblion gyda 190 o fyfyrwyr yn y chweched dosbarth. Mae gan 4.2% o ddisgyblion yr ysgol yr hawl i brydau ysgol am ddim. Daw llawer (tua 70%) o ddisgyblion o deuluoedd lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad gartref ond mae pawb yn medru’r Gymraeg.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn erthygl 12 o Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn nodir bod gan bob plentyn yr hawl i gael llais yn y pethau sy’n effeithio arnynt.  Roedd yr ysgol am wneud yn siwr bod pob disgybl yn teimlo eu bod yn medru defnyddio eu llais i yrru gwelliannau a chynlluniau ysgol gyfan. Roedd y cyngor ysgol eisoes yn ymwneud â phrosiectau ar ran y disgyblion, yn rhan o gynlluniau gwella’r ysgol, yn mynychu cyfarfodydd y corff llywodraethu a chyfrannu at apwyntiadau staff ond roedd arweinwyr yn awyddus i gynnwys mwy o’r disgyblion mewn penderfyniadau er mwyn sicrhau bod pawb â rhan i’w chwarae yn natblygu ‘teulu Bro Myrddin’.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Er mwyn gyrru gwelliannau ysgol gyfan, gosodwyd datblygu cyfleoedd ‘Llais y Disgybl’ yn flaenoriaeth yng nghynllun datblygu’r ysgol. Aethpwyd at i weithredu’r weledigaeth mewn amrywiol ffyrdd:

  • Sicrhawyd bod llais y cyngor ysgol a’r pwyllgor dyngarol yn cael ei ledaenu ar draws yr ysgol trwy wasanaethau perthnasol a digwyddiadau amrywiol
  • Cynhaliwyd cyfarfodydd wythnosol rhwng y Pennaeth a’r prif swyddogion er mwyn gwrando ar lais yr arweinwyr ifanc
  • Datblygwyd fforymau lles i bob blwyddyn ar gais y Cyngor Ysgol o dan ofal blwyddyn 12/13 er mwyn ehangu llais y disgybl, ac roedd hyn yn golygu gosod agenda’r cyfarfodydd ac adrodd nôl i’r Uwch Dîm Arwain ar ddiwedd pob cyfarfod. Cyfnewidiwyd aelodau’r fforymau yn rheolaidd er mwyn sicrhau amrywiaeth o safbwyntiau a chynrychiolaeth deg a chytbwys ar draws yr ysgol.  
  • Sefydlwyd bocs llythyron lles sydd bellach yn cael ei ddefnyddio gan lawer iawn o’r disgyblion er mwyn i unigolion ddatgan eu gofid neu eu barn yn uniongyrchol
  • Gosodwyd linc penodol ar wefan yr ysgol i ddisgyblion leisio barn a rhannu gofidiau yn gyfrinachol gyda phenaethiaid blwyddyn
  • Trefnwyd fforymau disgyblion fesul blwyddyn i fynegi barn i’r Uwch Dîm Arwain a’r penaethiaid bugeiliol ar faterion cwricwlaidd a lles
  • Gyrrwyd holiaduron ysgol gyfan i’r dysgwyr yn gofyn am eu barn ar nifer o bynciau gan gynnwys lles, diogelwch, bwyta’n iach, gwersi ar-lein ac effeithiolrwydd y ddarpariaeth gwricwlaidd  
  • Sicrhawyd bod pob adran yn gosod ‘llais y disgybl’ yn uchel ar eu hagenda a rhoddwyd cyfle i ddisgyblion leisio eu barn ar themâu a strategaethau addysgu’r adrannau  
  • Mynychwyd cynhadledd gan y Comisiynydd Plant er mwyn rhannu arfer dda

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr??

Yn sgîl ’gwrando’ ar lais y disgybl’ gweithredwyd ar nifer o’r syniadau: 

  • Addaswyd cynlluniau Addysg Bersonol a Chymdeithasol 
  • Darparwyd gwersi lles ychwanegol i ddisgyblion blwyddyn 7 ac 8 a’r cynnwys yn cael ei arwain gan y disgyblion.  
  • Addaswyd y cwricwlwm 
  • Addaswyd arlwy y gwersi ‘chwaraeon’ 
  • Sicrhawyd mwy o ddefnydd o liniaduron gan gynnwys cynllun peilot offer 1:1 gyda blwyddyn 7, Medi 2022
  • Datblygwyd gofod allanol yr ysgol i fod yn fwy disgybl gyfeillgar a defnyddiol. 
  • Datblygwyd y ganolfan fwyta newydd ‘Blas tu Fas’
  • Addaswyd bwydlenni’r ffreutur 
  • Crëwyd ystafell astudio newydd i’r chweched dosbarth
  • Datblygwyd mwy o weithgareddau i godi arian i achosion perthnasol i’r disgyblion.

Mae gan y disgyblion ‘lais’ yn yr ysgol ond yn bwysicach mae’r ysgol yn clywed llais y disgyblion ac yn gwrando. Mae hyn yn rhoi ymdeimlad o berchnogaeth iddynt.  sydd yn adeiladu cymuned a chynefin yr ysgol gyfan.  

Bellach, teimla arweinwyr , trwy lais grwpiau, fforymau a phwyllgorau penodol, bod llais y disgybl yn cael lle blaenllaw yn Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin. Mae’r cyfan wedi arwain at newidiadau cwricwlaidd a newidiadau i amgylchedd a threfniadaeth ddyddiol yr ysgol. Teimlant bod hyn wedi datblygu a dyfnhau gwybodaeth, dealltwriaeth a medrau’r disgyblion ar draws yr ysgol ac wedi ychwanegu at eu lles personol. Gobeithiant bod pob disgybl bellach yn teimlo yn rhan o ‘deulu Bro Myrddin.’    
 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi codi ymwybyddiaeth o’r arferion trwy wasanaethau arbennig, cyfarfodydd llywodraethwyr, gwefannau cymdeithasol amrywiol a thrwy gyfathrebu gyda’r rhieni.  Mae’r ysgol hefyd yn ran o ymchwil Llywodraeth Cymru ar lais y disgybl a’r pandemig, sy’n gyfle i rannu yr arferion da.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gyfun Gymraeg Bro Myrddin yn ysgol gymunedol, benodedig Gymraeg, gymysg i ddisgyblion 11-18 oed ac yn cael ei chynnal gan awdurdod lleol Sir Gaerfyrddin.  Mae wedi ei lleoli yng Nghroesyceiliog, Caerfyrddin.  Mae ynddi 912 o ddisgyblion gyda 190 o fyfyrwyr yn y chweched dosbarth. Mae gan 4.2% o ddisgyblion yr ysgol yr hawl i brydau ysgol am ddim. Daw llawer (tua 70%) o ddisgyblion o deuluoedd lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad gartref ond mae pawb yn medru’r Gymraeg.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn y cyfnod clo cydnabu yr ysgol bod cynnal a sicrhau ethos Gymreig yr ysgol yn her gynyddol.  Er bod yr holl bynciau bellach yn cael eu dysgu trwy gyfrwng y Gymraeg, roedd angen sicrhau bod y disgyblion yn defnyddio’r iaith yn rheolaidd yn enwedig gan bod 30% o ddisgyblion yn dod o deuluoedd lle nad yw’r Gymraeg yn cael ei siarad. Yn dilyn y cyfnod clo roedd adborth gan staff a disgyblion yn awgrymu’n glir bod dirywiad wedi bod yn y defnydd o’r Gymraeg yn gymdeithasol a bod angen ymateb i’r her honno yn syth.  Roedd angen ail adeiladu hyder y disgyblion yn eu defnydd ohoni. Penderfynwyd mynd ati yn syth, yn dilyn y cyfnod clo, i ail-afael yn eu cynlluniau blaenorol ac i symud ymlaen.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Gosodwyd ‘datblygu Cymreictod yn dilyn y cyfnod clo’ yn un o flaenoriaethau cynllun datblygu’r ysgol. Crëwyd gweledigaeth newydd i’r ysgol ar y cyd rhwng y disgyblion, y llywodraethwyr a’r staff a oedd yn rhoi pwyslais gynyddol ar bwysigrwydd Cymreictod a phwysigrwydd ‘perthyn’ i deulu a chymuned yr ysgol.  Rhoddwyd pwyslais cryf ar arddel a dathlu Cymreictod a threftadaeth Gymreig yr ysgol gan bob un aelod o staff a nodir y cyfrifoldeb hwnnw yn nisgrifiad swydd pob un ohonynt.  

Aethpwyd ati i godi ymwybyddiaeth o bwysigrwydd yr iaith yn y dosbarth ac yn allgyrsiol trwy nifer o gynlluniau. Sicrhawyd bod pob adran yn yr ysgol yn dathlu diwylliant a Chymreictod yn eu cynlluniau gwaith adrannol er mwyn sicrhau dealltwriaeth y disgyblion o bwysigrwydd eu hiaith a’u traddodiadau.  Bu hyn yn rhan allweddol o gynllunio hefyd ar gyfer Cwricwlwm i Gymru fydd ar waith yn yr ysgol o Fedi 2022. Aethpwyd ati i frandio Cwricwlwm i Gymru gyda chymeriadau Cymreig lleol i ddathlu eu cynefin a’n treftadaeth sirol. Crëwyd murlun i ddathlu diwylliant lleol ar y cyd gyda’r arlunydd Rhys Padarn a defnyddiwyd y murlun fel addurn parhaol ar un o waliau’r ysgol ac fel cefndir ar gyfer platfform digidol yr ysgol i’r cwricwlwm newydd. Ail frandiwyd pwyllgor Cymreictod yr ysgol gan hepgor un pwyllgor a chreu’r pwyllgor Torri Arfer.  Cynlluniwyd gweithgareddau gan gynnwys Eisteddfod rithiol, gwasanaethau niferus, cyngherddau, Maes B Bach, cystadlaethau arbennig a chyflwyniadau allanol ar fanteision y Gymraeg. Codwyd ymwybyddiaeth o ddigwyddiadau diwylliannol lleol hefyd megis Gorymdaith Gŵyl Ddewi y dref, cyngerdd enillwyr yr Urdd, trefniadau Eisteddfod yr Urdd Sir Gâr a Gŵyl Canol Dref. 

Rhoddir pwyslais mawr ar gynorthwyo’r disgyblion i werthfawrogi treftadaeth a diwylliant Cymru, gan roi cyfleoedd parhaol iddynt roi eu hiaith ar waith a’i ddathlu gyda balchder. Mae cynlluniau ar y gweill i ddatblygu fforwm disgyblion i drafod y ffordd o symud ymlaen, gweithgaredd theatr mewn addysg gan y chweched dosbarth a digwyddiadau allgyrsiol niferus. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr??

Ymfalchïa’r ysgol yn y ffaith bod eu harolwg diweddar wedi nodi – ‘mae bron pob un o’r disgyblion yn ymfalchïo yn eu Cymreictod ac yn manteisio ar y cyfleoedd eang sydd ar gael i ddysgu ac i gymdeithasu trwy gyfrwng y Gymraeg.’ Mae hynny, yn ei hun, yn dangos bod eu cynlluniau wedi dwyn ffrwyth a’u bod yn dechrau ad-ennill y tir a gollwyd yn sgîl y niwed a achoswyd yn ystod y cyfnod clo. Mae’r ysgol yn cydnabod bod y frwydr ymhell o gael ei hennill ond mae’r cynlluniau niferus yn sicr wedi adfer y sefyllfa. Mae datblygu a hyrwyddo Cymreictod yn frwydr barhaol hyd yn oed mewn ysgol sydd yn adnabyddus am ei hethos ‘Gymreig’.
 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn rhoi pwyslais mawr ar ddathlu llwyddiannau’r ysgol ar ei gwefannau cymdeithasol niferus ac yn y wasg leol. Mae’r arfer dda, felly, yn cael ei ledaenu’n eang.  Maent hefyd yn cynllunio eu cwricwlwm newydd i ganolbwyntio ar gymeriadau lleol adnabyddus a fydd eto yn pwysleisio pwysigrwydd eu diwylliant, eu treftadaeth a’u Cymreictod. Crëwyd cyfres o bodlediadau lles Cymraeg gan ddysgwyr yn trafod materion cyfoes a bydd y gyfres yn cael ei rhannu yn gyhoeddus yn y dyfodol agos.  
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Penglais yn ysgol cyfrwng Saesneg yn Aberystwyth, sy’n gwasanaethu ardal eang yng ngogledd a chanol Ceredigion. Mae tua 1100 o fyfyrwyr yn yr ysgol, y mae 12.8% ohonynt yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, a 34.8% ar y gofrestr ADY. Mae dwy uned arbennig ar y safle: y Ganolfan Cymorth Dysgu ar gyfer myfyrwyr â lefelau uchel o anghenion a’r Ganolfan Adnoddau Clywed. Mae tua 10% o ddisgyblion yn siarad Cymraeg fel iaith gyntaf, a siaredir 34 o ieithoedd eraill yn yr ysgol.  

Yn ystod y pum mlynedd ddiwethaf, mae’r ysgol wedi bod ar daith i wella. Ategwyd hyn gan weledigaeth newydd yr ysgol, sy’n dechrau gyda’r nod i fod ‘yn ysgol hapus, uchelgeisiol sy’n cyflawni’n dda lle mae pawb yn cael eu parchu a’u gwerthfawrogi’. Mae’r weledigaeth gynhwysol ac uchelgeisiol hon yn ymgorffori’r angen i weithio fel cymuned gyfan ac i bawb fod y gorau y gallant, fel y gall disgyblion fod yn ddinasyddion llwyddiannus yn eu cymunedau, yng Nghymru a’r byd. Mae dysgu proffesiynol wedi bod yn agwedd hanfodol ar y daith gyda ffocws cryf ar addysgu a dysgu. Mae hyn wedi arwain at ddiwylliant agored iawn lle caiff arfer dda ei rhannu’n barhaus. Mae’r gwaith a wnaed yn y ddwy flynedd gyntaf o ran datblygu staff ac addysgeg wedi rhoi’r ysgol mewn sefyllfa dda i ganolbwyntio ar ddatblygu’r Cwricwlwm i Gymru. Mae ymchwil wedi bod yn agwedd bwysig iawn ar y gwaith hwn, gyda’r holl ddatblygiadau wedi’u seilio ar ymchwil ac ymholi proffesiynol. Mae gwaith mwy diweddar ar ddatblygu model arweinyddiaeth, lle rhoddir cyfrifoldeb i adrannau neu gyfadrannau unigol am yrru eu gwelliant eu hunain, wedi datblygu diwylliant o hunanwella ymhellach lle mae ymddiriedaeth ac atebolrwydd yn mynd law yn llaw.  
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r Cwricwlwm i Gymru wedi darparu cyfle i ddatblygu cwricwlwm sy’n adeiladu’n glir ar weledigaeth a gwerthoedd yr ysgol, ac yn rhoi cyfleoedd i’r holl fyfyrwyr ddatblygu eu gwybodaeth, eu medrau a’u dealltwriaeth tuag at y pedwar diben. Mae’r ysgol wedi canolbwyntio’n gryf ar wella safonau addysgu a dysgu dros y tair blynedd ddiwethaf trwy newid diwylliant, gan werthfawrogi pwysigrwydd dysgu gydol oes, arweinyddiaeth a llwyddiant ar gyfer staff a myfyrwyr. Mae hyn wedi creu diwylliant agored gyda ffocws ar ddysgu proffesiynol lle mae staff yn teimlo’n ddiogel i ddatblygu eu harferion a threialu a gwerthuso gwahanol ddulliau. Mae dysgu proffesiynol wedi cael ei gefnogi trwy ddarparu amser i athrawon ymgymryd ag ymchwil addysgegol, cynorthwyo staff i gymhwyso a gwerthuso addysgeg newydd, a rhannu arfer mewn briffiau a chyfarfodydd cyfadrannau. Mae hyfforddi wedi bod yn rhan o fireinio technegau cyfarwyddol, gwella cymorth personoledig ar gyfer myfyrwyr ag ADY, ac ymgorffori strategaethau sy’n datblygu darllen, ysgrifennu a llafaredd ar draws pynciau. Mae’r ffactorau hyn wedi darparu platfform pwysig i ddatblygu ‘Cwricwlwm Penglais’ arno.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Dechreuodd taith ‘Cwricwlwm Penglais’ â’r cwestiwn ‘Pam?’. Rhoddwyd amser i gyfadrannau archwilio dogfennau’r Cwricwlwm i Gymru, gwerthuso darpariaeth bresennol y cwricwlwm a mireinio dulliau adrannol i adlewyrchu’r pedwar diben yn eu pynciau. Ffurfiwyd Grŵp Ymchwil y Cwricwlwm ac Asesu i ymchwilio i theori ac arfer cwricwlaidd ac edrych ar fodelau posibl ar gyfer y cwricwlwm ac asesu; darparodd hyn yr arbenigedd ar gyfer y gwaith cwricwlwm ar lefel uchel i ddod. Bu’r grŵp yn gweithio’n helaeth gyda rhanddeiliaid i werthuso’r ddarpariaeth bresennol a sefydlu pum piler ar gyfer Cwricwlwm newydd Penglais, sef: Gwybodaeth, Diwylliant Creadigol, Cyfathrebu, Lles a Chynwysoldeb. 

Aethpwyd i’r afael â chwestiwn ‘Beth?’ y cwricwlwm gyda ffocws ar nodi cysyniadau’r trothwy, gwybodaeth am y trothwy, medrau trothwy a phrofiadau trothwy yr oedd pynciau eisiau eu cyflwyno yng nghyfnod allweddol 3. Amlinellodd y ‘trothwyau’ hyn y dysgu allweddol y dylai disgyblion ei gaffael cyn astudio cyrsiau TGAU. Gwnaed cyfeiriad manwl at y datganiadau o’r hyn sy’n bwysig a chamau cynnydd, ac anogwyd arweinwyr i ddefnyddio’r adnoddau sydd ar gael gan gymdeithasau proffesiynol eu pynciau i nodi gwybodaeth newydd. Archwiliwyd dealltwriaeth o bwysigrwydd dyfnder y dysgu a chyflawni ‘meistrolaeth’ mewn cyfarfodydd datblygiad proffesiynol; roedd hyn yn bwysig i osgoi gorlwytho cynnwys, a ffocws ar ddysgu dwfn sy’n meithrin sgema bwerus a hirbarhaus (gwybodaeth a fydd yn aros). Cyflwynwyd gwaith ar bwysigrwydd a gwerth cysylltiadau rhyngddisgyblaethol o fewn meysydd dysgu a phrofiad; rhannodd cydweithwyr mewn gwahanol bynciau o fewn meysydd dysgu a phrofiad eu cysyniadau, gwybodaeth a medrau trothwy, a nodi ble y gellid creu cysylltiadau pwrpasol a dilys. Gellid cefnogi’r cysylltiadau hyn trwy adfer a chysylltu ar draws pynciau, gan ddatblygu ymholi ar y cyd neu ddatblygu creadigrwydd a datrys problemau ar ôl meistroli. Fe wnaeth cyfadrannau ddatblygu a threialu’r defnydd o gysylltiadau rhyngddisgyblaethol fel ymholi ar y cyd (y Dyniaethau), cysylltiadau ar draws pynciau (Ieithoedd a’r Gwyddorau Cymdeithasol) a chreadigrwydd a datrys problemau (Gwyddoniaeth a Thechnoleg a Mathemateg).

Roedd cwestiwn ‘Sut?’ y cwricwlwm newydd yn cynnwys ymchwil i naratifau’r cwricwlwm a ffyrdd o sicrhau trefn i’r cwricwlwm. Ar yr adeg hon, fe wnaethom hefyd adolygu pwysigrwydd creu gofod a chydblethu i uchafu cof a dysgu. Datblygodd yr holl bynciau naratif cwricwlwm a mapio cwricwlwm cyfnod allweddol 3 trwy ddefnyddio cysyniadau, gwybodaeth, medrau a phrofiadau trothwy, tra’n cyfeirio hefyd at y datganiadau o’r hyn sy’n bwysig a chamau cynnydd. Cafodd cysylltiadau rhyngddisgyblaethol a nodwyd yn y cam blaenorol eu hychwanegu at y map hefyd. Mae mapiau wedi cael eu rhannu i alluogi dealltwriaeth well o’r cwricwlwm ym mhob maes dysgu a phrofiad a datblygu cysylltiadau rhyngddisgyblaethol pwrpasol ymhellach. Er mwyn datblygu continwwm dysgu, bydd cysylltiadau â chwricwlwm cyfnod allweddol 2 mewn medrau a geirfa pwnc yn cael eu datblygu ar y cyd â chyfleoedd i staff addysgu uwchradd gael profiad o wersi Blwyddyn 6 mewn ysgolion cynradd. Cyflwynwyd addysgeg i gefnogi’r cwricwlwm newydd fel datblygu ‘ymhelaethu’ (‘cyflymu’ a ‘rhwymo’), a bydd hyn yn rhan o’r rhaglen datblygiad proffesiynol wrth i’r cwricwlwm newydd ddatblygu. 
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Trwy gydol datblygiad yr ysgol o’r cwricwlwm, mae gwella addysgu wedi parhau i fod yn ffocws canolog. Mae arweinwyr yr ysgol yn deall y byddai datblygiadau cwricwlaidd yn debygol o gael effaith fach iawn heb addysgu o ansawdd uchel. Dros y blynyddoedd diwethaf, bu gwelliannau sylweddol yn ansawdd yr addysgu.

Mae cyfadrannau ac adrannau wedi achub ar y cyfle a ddaeth yn sgil ‘Cwricwlwm newydd Penglais’ i werthuso darpariaeth ac ymchwil bresennol, treialu a gwerthuso profiadau dysgu newydd. Mewn Dylunio a Thechnoleg, mae rhaglen ddysgu Blwyddyn 7 wedi cael ei hailddylunio i ganiatáu ar gyfer llai o brosiectau a mwy o ffocws ar brofiadau ymarferol a meistroli medrau. Mae cwmni dylunio lleol wedi darparu brîff pensaernïaeth sy’n rhoi cyd-destun bywyd go iawn i fyfyrwyr gymhwyso eu medrau. Mae’r deilliannau wedi dangos gwelliant nodedig yn ansawdd dylunio a chymhwyso cynnyrch. Mae myfyrwyr wedi dod yn fwy annibynnol o lawer hefyd yn datblygu eu dyluniadau gan eu bod wedi meistroli’r medrau sydd eu hangen, ac yn meddu ar wybodaeth amdanynt. Mae myfyrwyr wedi dangos mwy o gymhelliant â dylunio eu cynnyrch hefyd am fod ganddynt ‘gleient’ i greu cynnyrch ar ei gyfer. Yn y Dyniaethau, mae’r ymholi ar y cyd ym Mlwyddyn 7 rhwng Hanes a Daearyddiaeth wedi datblygu’r cysylltiadau cysyniadol rhwng y ddau bwnc wrth ymdrin â’r cwestiwn ‘Pam ydym ni’n byw ble rydym ni?’. Mae hyn wedi galluogi myfyrwyr i ddod â chysyniadau Lle (safle, anheddiad) a Gofod (mudo) at ei gilydd mewn podlediad sy’n esbonio pam mae pobl wedi ymgartrefu yn Aberystwyth. Roedd myfyrwyr wedi’u cymell i gwblhau’r podlediad a byddant yn cael eu defnyddio gan fyfyrwyr Blwyddyn 6 mewn gweithgareddau pontio. Mewn Saesneg, mae’r dewis i ddefnyddio nofel fwy heriol ym Mlwyddyn 9 – ‘Things Fall Apart’ gan Chinua Achebe – wedi diweddu mewn darn arddangos terfynol lle mae myfyrwyr yn adrodd stori wahanol am Gymru; mae hyn yn adeiladu ar y ddealltwriaeth a gafwyd o’r nofel o berygl un stori. Mae’r darnau arddangos yn hynod unigoledig ac yn dangos dealltwriaeth a gwerthfawrogiad gwell o Gynefin fel lle o feddiannau lluosog. Mae cyfleoedd yma i ddatblygu cysylltiadau rhyngddisgyblaethol gydag Ieithoedd a’r Dyniaethau. Mewn Mathemateg, mae ailgyflwyno dulliau i ddatblygu medrau metawybyddiaeth disgyblion wedi effeithio ar allu myfyrwyr i newid o feddwl diriaethol i haniaethol, datblygu eu rhesymu geiriol a mynegi syniadau yn gryno ac yn rhesymegol. Yn y gwersi hyn, mae ysgrifennu yn cynorthwyo meddwl ac nid yw’n ddiben ynddo’i hun.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Yn yr ysgol, mae pob un o’r cyfadrannau wedi cyflwyno eu gwaith ar ddatblygu’r cwricwlwm mewn briffiau. Defnyddiwyd cyfarfodydd rhwydwaith sirol i rannu arfer rhwng ysgolion yng Ngheredigion. Mae cyfarfodydd diweddar ar y safle gyda chynrychiolwyr o ysgolion bwydo cynradd wedi galluogi sgyrsiau proffesiynol ynghylch ymagwedd a chynnydd gyda’r cwricwlwm newydd. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Stanwell yn ysgol gyfun sylfaen gymysg 11 i 19 cyfrwng Saesneg, sydd wedi’i lleoli ym Mhenarth, Bro Morgannwg. Mae 1,984 o ddisgyblion ar y gofrestr (Rhagfyr 2021), y mae tua 470 ohonynt yn y chweched dosbarth. Mae’r ysgol yn gwasanaethu cymunedau Penarth a Sili, a hefyd yn denu tua thri o bob 10 disgybl o’r tu allan i’r dalgylch. Mae tua 6% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 17.5%. Mae ychydig dros 6% o ddisgyblion yn byw yn y 20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae gan ryw un o bob 10 disgybl angen addysgol arbennig. Mae tua 15% o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol heblaw gwyn Prydeinig. Caiff cyfran fechan o ddisgyblion gymorth i ddysgu Saesneg fel iaith ychwanegol (4%). Mae 3% o ddisgyblion yn siarad Cymraeg yn rhugl.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae llais y dysgwr wedi bod yn hanfodol i ddiwylliant yr ysgol ers blynyddoedd lawer. Datblygwyd llais y dysgwr dros gyfnod trwy gyngor ysgol ffyniannus ac ymroddgar, ynghyd â llawer o is-grwpiau eraill. Yn sgil cyflwyno’r Cwricwlwm i Gymru, rhoddwyd cyfle i’r ysgol ail-lunio ffocws ei gweithgareddau llais y dysgwr i sicrhau mai ffocws unrhyw weithgaredd llais y dysgwr oedd darparu cyfle helaeth i ddatblygu arweinyddiaeth disgyblion ymhellach. Dros y pum mlynedd ddiwethaf, mae’r ysgol wedi creu systemau ac arferion sy’n cynorthwyo disgyblion i ymgymryd â rôl weithredol mewn gwneud penderfyniadau sy’n effeithio arnyn nhw. Mae cyfleoedd arweinyddiaeth disgyblion wedi bod yn hanfodol yn yr ymagwedd ysgol gyfan at ddylunio’r cwricwlwm, cydweithio, a datblygu dealltwriaeth ysgol gyfan o’r themâu trawsbynciol fel amrywiaeth a Chonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn (CCUHP).

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Cynhaliodd uwch arweinwyr ac arweinwyr canol nifer o drafodaethau myfyriol lle buont yn archwilio eu dealltwriaeth o’r hyn y mae arweinyddiaeth disgyblion yn ei olygu iddyn nhw, pam mae’n bwysig a sut mae’n cysylltu â dysgu, ymgysylltu, gwella’r ysgol a chyflawni diwygio cenedlaethol. Gwerthuson nhw’r ddarpariaeth bresennol, ac o ganlyniad, creon nhw nifer o systemau newydd i gryfhau cyfleoedd i ddatblygu arweinyddiaeth disgyblion ymhellach yn yr ysgol. 

Mae cyflwyno Grŵp Ymgynghori ar y Cwricwlwm wedi bod yn hanfodol wrth sicrhau bod arweinyddiaeth disgyblion yn cael ei datblygu gyda ffocws penodol ar ddylunio’r cwricwlwm. Mae’r ysgol wedi penodi 47 o ddisgyblion i weithredu fel Ymgynghorwyr y Cwricwlwm ar draws pob grŵp blwyddyn. Maent wedi gweithio gyda staff addysgu, uwch arweinwyr, cyd-ddisgyblion a rhanddeiliaid, gan ffurfio a dylunio ymateb yr ysgol i’r Cwricwlwm i Gymru a holl elfennau Cenhadaeth ein Cenedl. Ffurfiwyd tîm o Ymgynghorwyr y Cwricwlwm i sicrhau ei fod yn cynrychioli cymuned yr ysgol, ac yn ddiweddar, mae wedi bod yn canolbwyntio ar ddatblygu ymateb yr ysgol i themâu trawsbynciol trwy sicrhau bod cynlluniau dysgu yn dathlu amrywiaeth a hyrwyddo cydraddoldeb. Mae Ymgynghorwyr y Cwricwlwm yn cyfarfod bob hanner tymor ac wedi ennill gwybodaeth ymarferol fanwl am broses dylunio’r cwricwlwm. Maent wedi mynychu diwrnodau cynllunio rheolaidd ar gyfer meysydd dysgu a phrofiad gydag arweinwyr canol, ac fe gânt eu cynnwys yn rheolaidd mewn prosiectau cynllunio ac ymholi cydweithredol. Mae ymgynghorwyr y cwricwlwm yn sicrhau bod gan ddisgyblion rôl ddilys mewn dylunio’r cwricwlwm, ac wedi bod yn allweddol mewn creu gweledigaeth yr ysgol ar gyfer y Cwricwlwm i Gymru.

Er mwyn datblygu ei hymagwedd ysgol gyfan at amrywiaeth ymhellach, mae’r ysgol wedi creu grŵp PRIDE a grŵp Niwroamrywiaeth hefyd. Mae’r grwpiau hyn yn creu cyfleoedd i ddatblygu arweinyddiaeth disgyblion gyda ffocws penodol ar gynrychiolaeth, cynhwysiant ac amrywiaeth. Mae dysgwyr yn cyfarfod yn rheolaidd ac wedi ymgymryd â rôl arweiniol mewn gwerthuso’r ymateb cychwynnol i ddylunio’r cwricwlwm, ac wedyn yn cydweithio â staff i drafod cyfleoedd ar gyfer datblygu amrywiaeth o fewn dylunio’r cwricwlwm ac ym mhob agwedd ar fywyd yr ysgol.

Mae grwpiau Ymgynghorwyr y Cwricwlwm, Pride a Niwroamrywiaeth yn ychwanegu at y cyngor ysgol sydd eisoes wedi’i sefydlu’n gadarn, grwpiau llais y dysgwr sy’n benodol i bwnc a’r rhaglen mentora cymheiriaid i gymheiriaid. Gwnaed gwaith i sefydlu rolau clir ar gyfer pob llwybr arweinyddiaeth disgyblion. Ailedrychwyd ar ddatganiad cenhadaeth y cyngor ysgol i adlewyrchu’r ffyrdd y byddai’r gwahanol gyfleoedd arwain i ddisgyblion yn triongli ac yn cydweithio. Mae’r cyngor ysgol wedi canolbwyntio ar werthuso a chyfrannu at ddylunio’r cwricwlwm gyda ffocws ar ddatblygu CCUHP, ac yn fwyaf diweddar, gellir ei gydnabod am ei rôl yn ennill gwobr am waith yr ysgol ar barchu hawliau plant a phobl ifanc. Mae is-grwpiau o’r cyngor ysgol yn cymryd rôl arwain weithredol mewn datblygu dysgu ac addysgu gan fod pob adran wedi penodi swyddogion sy’n benodol i bwnc sy’n ymgynghori’n rheolaidd â dysgwyr a staff addysgu i sicrhau bod safbwyntiau’n cael eu cynrychioli’n briodol. Mae hyn yn bwydo i gylch monitro a gwerthuso’r ysgol gyfan. Datblygwyd arweinyddiaeth myfyrwyr ymhellach trwy greu Is-Grwpiau Amgylchedd, Cymuned, Elusen a Lles. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae datblygu arweinyddiaeth disgyblion wedi cael effaith gadarnhaol ar ddarpariaeth, yn enwedig o ran dylunio’r cwricwlwm. Mae arweinyddiaeth myfyrwyr a chydweithio â staff wedi sicrhau ymdriniaeth well, fwy ystyrlon a dilys â’r holl themâu trawsbynciol. Mae arweinyddiaeth disgyblion wedi cyfrannu at y ddealltwriaeth a’r ymagwedd ysgol gyfan at amrywiaeth, cynrychiolaeth a chynhwysiant, ac wedi effeithio ar benderfyniadau ysgol gyfan yn ymwneud â strwythur a chyflwyno’r maes dysgu a phrofiad Iechyd a Lles. Mae cyfleoedd arwain myfyrwyr wedi cael effaith gadarnhaol ar allu disgyblion i feddwl yn strategol a chyfathrebu’n huawdl ag ystod o randdeiliaid. Mewn prosiectau ymholi diweddar a wnaed i werthuso effeithiolrwydd cyfleoedd arwain disgyblion, dywedodd y disgyblion fod ganddynt ymdeimlad gwell o berthyn, ac yn gwerthfawrogi’r cydweithio dilys a grëwyd o ganlyniad i’r gwaith hwn. Mae disgyblion wedi datblygu i fod yn gyfathrebwyr, yn gydweithwyr, yn arloeswyr ac yn strategwyr effeithiol. Mae cyfleoedd arwain i ddisgyblion wedi cael effaith gadarnhaol ar lefel ddiwylliannol.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Caiff gwybodaeth am yr holl gyfleoedd arwain ar gyfer disgyblion a’r gwaith a wnânt ei rhannu’n rheolaidd yng nghymuned yr ysgol trwy ddiweddariadau bwletin. Rhennir diweddariadau rheolaidd gyda rhieni, gofalwyr a’r gymuned ehangach hefyd trwy wefan yr ysgol a chylchlythyrau wythnosol.

Mae gwaith yr ysgol yn datblygu cyfleoedd arwain i ddisgyblion yn ymwneud â dylunio’r cwricwlwm, yn fwyaf arbennig yng ngwaith Ymgynghorwyr y Cwricwlwm, wedi cael ei rannu mewn llawer o ddigwyddiadau dysgu proffesiynol a drefnwyd gan y consortia rhanbarthol. Fe’i rhannwyd yn nigwyddiadau Llywodraeth Cymru hefyd, gan gynnwys cynhadledd ARC 2019, ac yn fwyaf diweddar, cyflwynodd Ymgynghorwyr y Cwricwlwm eu gwaith mewn ymweliad â Llywodraeth Cymru ar gyfer grŵp o Uwch Arweinwyr gwadd ac aelodau o Weinyddiaeth Addysg Lithwania.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Stanwell yn ysgol gyfun sylfaen gymysg 11 i 19 cyfrwng Saesneg, sydd wedi’i lleoli ym Mhenarth, Bro Morgannwg. Mae 1,984 o ddisgyblion ar y gofrestr (Rhagfyr 2021), y mae tua 470 ohonynt yn y chweched dosbarth. Mae’r ysgol yn gwasanaethu cymunedau Penarth a Sili, a hefyd yn denu tua thri o bob 10 disgybl o’r tu allan i’r dalgylch. Mae tua 6% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd ymhell islaw’r cyfartaledd cenedlaethol, sef 17.5%. Mae ychydig dros 6% o ddisgyblion yn byw yn y 20% o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae gan ryw un o bob 10 disgybl angen addysgol arbennig. Mae tua 15% o ddisgyblion o gefndir ethnig lleiafrifol heblaw gwyn Prydeinig. Caiff cyfran fechan o ddisgyblion gymorth i ddysgu Saesneg fel iaith ychwanegol (4%). Mae 3% o ddisgyblion yn siarad Cymraeg yn rhugl.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan Ysgol Stanwell amserlen gydlynus i roi arweiniad a chyngor i fyfyrwyr, a phrosesau trylwyr i sicrhau bod dysgwyr yn cael eu cynorthwyo’n llawn i wneud dewisiadau gwybodus ynglŷn â phynciau, gyrfaoedd a dewisiadau yn y dyfodol. Mae gwaith Cynghorwyr Gyrfaoedd, Cydlynydd Addysg yn Gysylltiedig â Gwaith ac arweinwyr bugeiliol wedi cael ei drefnu’n ofalus a’i gynllunio’n strategol i sicrhau bod dysgwyr a’u rhieni / gofalwyr yn cael gwybodaeth ddefnyddiol mewn modd amserol, a’u bod yn gallu cael arweiniad teilwredig i ddilyn amrywiaeth o ddiddordebau. Mae’r ddarpariaeth hon yn amlwg ym mhob cyfnod allweddol ac yn cynorthwyo disgyblion ar wahanol adegau yn eu haddysg trwy ddarparu arweiniad cyfoes a defnyddiol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae gweithgareddau yn yr ysgol yn cynnwys trafodaethau un i un am opsiynau disgyblion ar ddiwedd cyfnodau allweddol 3 a 4, a neilltuir tiwtor personol profiadol a hyfforddedig i bob myfyriwr chweched dosbarth i’w cefnogi trwy broses UCAS a phrosesau ymgeisio eraill. Mae’r ysgol wedi penodi Cydlynydd Addysg Uwch profiadol sy’n darparu rhaglen strwythuredig sy’n galluogi myfyrwyr i ystyried gyrfaoedd, llwybrau addysg uwch posibl, ac yn eu cynorthwyo nhw a’u tiwtoriaid i ysgrifennu datganiadau personol a CVau. Yn ychwanegol, mae Cynghorydd Gyrfa Cymru dynodedig ar gyfer myfyrwyr y chweched dosbarth, a threfnir ffug gyfweliadau rheolaidd, sy’n cael eu cynnal gan gyflogwyr a phobl broffesiynol leol, i sicrhau bod myfyrwyr wedi eu harfogi i ymdopi â’r cam nesaf. Caiff ffeiriau yn gysylltiedig â gwaith a ffeiriau gyrfaoedd ar gyfer pob cyfnod allweddol eu trefnu ar ôl gweithgareddau llais y dysgwr i sicrhau bod myfyrwyr yn gallu manteisio ar yr arbenigedd mwyaf perthnasol a’u bod yn gallu archwilio llwybrau posibl yn y dyfodol. Yn ychwanegol, mae’r ysgol yn cynnal nifer o Nosweithiau Opsiynau lle gall dysgwyr a rhieni / gofalwyr gyfarfod â staff yr ysgol i archwilio’r ystod eang o bynciau a chymwysterau a gynigir gan yr ysgol. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae cyfraddau presenoldeb eisoes wedi cael eu hadfer yn sylweddol i rywle yn agos at lefelau cyn y pandemig, sy’n awgrymu bod y cynnig cwricwlwm a’r dewisiadau opsiynau pwnc yn briodol i ddiddordebau ac anghenion dysgwyr. Yn yr un modd, mae deilliannau’n parhau i fod yn uchel iawn ar gyfer y rhan fwyaf o ddisgyblion, ac mewn gweithgareddau llais y dysgwr, dywed y rhan fwyaf ohonynt eu bod yn teimlo bod y cyngor, yr arweiniad a’r cymorth a roddir iddynt yn eu paratoi’n dda ar gyfer symud ymlaen i’r cam nesaf yn eu dysgu a’u gyrfaoedd.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Ar hyn o bryd, mae Ysgol Stanwell yn Ysgol Rhwydwaith Dysgu ar gyfer y GCA ac yn Ysgol Arweiniol Dysgu Proffesiynol CCD, sy’n rhannu enghreifftiau o arfer dda yn y rhanbarthau, a thu hwnt.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Cardiff Muslim Primary School yn ysgol ffydd annibynnol yn ardal Cathays yng Nghaerdydd. Mae’n ysgol deuluol hapus sy’n gwasanaethu’r gymuned Islamaidd leol yn llwyddiannus. Nod yr ysgol yw ‘meithrin modelau rôl sy’n emosiynol ddeallus ac yn foesol ddyrchafol sy’n dyheu am ragori’n academaidd ac yn ymdrechu am ragoriaeth.’ Mae rhan o weledigaeth yr ysgol yn ymwneud â ‘hyrwyddo cymeriad a gwerthoedd dynol rhagorol’ ac yn dyheu i’w disgyblion ‘fod yn ddinasyddion delfrydol ac arweinwyr y dyfodol’. Mae staff yn blaenoriaethu lefel uchel o ofal a chymorth ar gyfer eu disgyblion. Mae gan yr ysgol ffocws cryf ar ddatblygu disgyblion i fod yn ddinasyddion parchus a chyfrifol.

Daw disgyblion o gefndiroedd amrywiol ac mae gan yr ysgol nifer uwch na’r cyfartalog o ddisgyblion sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol, gan gynnwys y rhai sy’n newydd i’r wlad a’r ddinas. Mae nifer o deuluoedd yn symud i Gaerdydd dim ond er mwyn mynychu’r ysgol.
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Effeithiodd pandemig COVID-19 ar gynnydd disgyblion mewn llawer o ffyrdd gwahanol. Cafodd disgyblion eu heffeithio’n uniongyrchol yn gorfforol ac yn emosiynol, a chawsant wahanol lefelau o gymorth gyda’u dysgu gartref. 

Heriau:

  • Pan ddychwelodd disgyblion i’r ysgol, roedd y bwlch rhwng disgyblion yn yr un grŵp blwyddyn yn anferth. Daeth athrawon o hyd i weithgareddau cyfatebol i ddiwallu anghenion disgyblion yn effeithiol, a oedd yn eithriadol o heriol. 
  • Nid oedd sawl disgybl ym Mlwyddyn 3 a Blwyddyn 4 yn gallu darllen yn ddigon effeithiol eto i allu elwa ar y cwricwlwm. Roedd hyn yn cael effaith negyddol ar eu lles a’u hymddygiad yn y dosbarth. Ar yr adeg hon, nid oedd yn glir a oedd yr anawsterau hyn o ganlyniad i anawsterau dysgu penodol sylfaenol, neu o ganlyniad uniongyrchol i fod i ffwrdd o’r ysgol am gyfnodau hir o ganlyniad i COVID-19.
  • Nid oedd gan ddisgyblion hyder, ac roeddent yn dibynnu’n fawr ar yr athro ac unrhyw staff cymorth er mwyn cwblhau tasgau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Cyflogwyd athro arbenigol allanol annibynnol yn rhan-amser gan yr ysgol fel eu Cydlynydd Anghenion Dysgu Ychwanegol (CydADY). Mae hyn wedi gwella’r ddarpariaeth ar gyfer disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY) yn sylweddol mewn llawer o ffyrdd. Mae hyn wedi cynnwys sgrinio arbenigol cywir a diagnosis o ddisgyblion ag anawsterau dysgu penodol. Sicrhaodd darpariaeth dargedig o ansawdd uchel fod llawer o’r disgyblion hyn yn gwneud cynnydd cyflym ac yn magu eu hyder fel dysgwyr. Hefyd, mae’r ysgol yn cyflogi cynorthwyydd addysgu ymyrraeth, ac, ar y cyd â’r CydADY ac athrawon dosbarth, maent wedi cyflwyno a darparu amrywiaeth o ddulliau addysgu arloesol.
Roedd y rhain yn cynnwys:

  • Sefydlu grwpiau ymyrraeth Blwyddyn 3 a Blwyddyn 4, wedi eu rheoli gan athro arbenigol sy’n CydADY ac wedi eu cyflwyno gan y cynorthwyydd addysgu ymyrraeth. Mae sesiynau wedi cwmpasu llythrennedd a mathemateg, ac er eu bod wedi parhau i ddilyn cynlluniau athrawon, ar y cyfan, cawsant eu haddasu i ddiwallu anghenion disgyblion. Roedd staff yn cynnwys sesiynau amlsynhwyraidd, gan gynnwys strategaethau ymarferol ac uniongyrchol i rannu cysyniadau er mwyn mynd i’r afael â bylchau yn nealltwriaeth disgyblion. Roedd staff yn deall ei bod yn bwysig iawn fod y dysgu y tu allan i’r dosbarth nid dim ond yn ailadrodd yr hyn yr oedd y disgybl eisoes yn cael trafferth ag ef yn y dosbarth. 
  • Roedd athro arbenigol yn targedu cymorth ymyrraeth ddwywaith yr wythnos ar gyfer disgyblion oedd yn cael anawsterau darllen. Canolbwyntiodd sesiynau ar ddatblygu medrau llythrennedd, strategaethau annibynnol a magu hyder mewn dysgu o’r newydd.
  • Sefydlodd yr ysgol system drylwyr ar gyfer nodi anawsterau dysgu penodol yn gynnar, a gwnaeth atgyfeiriadau i weithwyr proffesiynol eraill yn brydlon. Mae staff yn ‘sgrinio’ disgyblion sydd mewn perygl o fod â dyslecsia, ac fe gânt eu hasesu gan yr athro arbenigol sy’n CydADY. Mae staff ADY yn rhannu eu canfyddiadau a’u hadroddiadau manwl ag athrawon dosbarth ac yn eu cynorthwyo i roi argymhellion ar waith.
     

Roedd dulliau arloesol yn cynnwys

  • ‘Look Books’ i annog disgyblion i fod yn fwy annibynnol yn eu dysgu. Mae Look Books yn gweithredu fel cronfa gyfeirio weledol unigryw plentyn. Mae Look Books personol yn fwy cynnil na chyfeiriadau gweledol ar wal mewn dosbarth, a chan eu bod yn symudol, yn gallu mynd gyda’r disgybl i ble bynnag y mae’n dysgu. Mae staff yn annog disgyblion i gymryd perchnogaeth o’u Look Book, ac yn gallu ychwanegu unrhyw beth yr hoffent ato. Gallai hyn gynnwys lliwio, gemau, rhestrau gwirio, tablau lluosi, cymhorthion cofeiriol, geiriau amlder uchel / testun, ac ati. Pan na fydd angen eitem ar ddisgybl mwyach, gall ddileu’r eitem yn hawdd.
  • Fframiau ysgrifennu â chodau lliw fel rhan o’r broses ysgrifennu. Mae ysgrifennu yn faes anhawster ar gyfer bron pob un o’r disgyblion yn y grŵp ymyrraeth. Mae gan ddisgyblion lawer o syniadau ond yn ei chael yn anodd cofnodi’r rhain ar bapur. Nid oes gan ddisgyblion yr hyder i ysgrifennu’n seinegol, ac maent yn cael trafferth â’r cynllunio ac agweddau trefniadaethol ar ysgrifennu. Dyluniodd staff system codau lliw, y maent wedi’i hymgorffori yn y broses ysgrifennu ar draws yr ysgol.
  • Brain Talk – mae disgyblion yn dysgu am yr ymennydd, a staff yn eu hannog i fyfyrio ar waith eu hymennydd eu hunain. Mae datblygu strategaethau wedi’u seilio ar gryfderau (meta-wybyddiaeth) yn faes ffocws yn y grŵp ymyrraeth. Mae hyn yn rhywbeth yr hoffai staff ei ddatblygu ymhellach ar draws yr ysgol gyfan er mwyn parhau i feithrin yr ethos cynhwysol yn yr ysgol.

Cyfeiriadau allanol

Gall ysgolion annibynnol gael trafferth ysgogi atgyfeiriadau ar gyfer disgyblion y maent yn pryderu amdanynt. Fodd bynnag, roedd rhoi llythyr i rieni gan athro arbenigol yn ddull llwyddiannus o sicrhau atgyfeiriadau i feddyg teulu. O ganlyniad i’r dull hwn, canfuwyd bod gan chwe disgybl ym Mlynyddoedd 3 a 4 anghenion penodol.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r grŵp ymyrraeth wedi dangos bod llawer o ddisgyblion ag ADY yn gwneud cynnydd rhagorol pan mae’r ysgol wedi nodi eu hanghenion dysgu penodol, ac wedi mynd i’r afael â nhw. Mae rhoi darpariaeth grŵp llai i ddisgyblion yn helpu llenwi bylchau yn eu dysgu. Mae staff yn cynorthwyo disgyblion i ddatblygu strategaethau annibynnol i’w galluogi i deimlo’n fwy hyderus. Trwy nodi anawsterau dysgu penodol sylfaenol yn brydlon, mae staff yn helpu sicrhau eu bod yn adnabod anghenion disgyblion ar draws yr ysgol ac yn rhoi addasiadau ar waith. Mae ymyriadau targedig yn cefnogi, yn monitro ac yn dathlu cynnydd ychwanegol yn agos yn briodol.

Roedd lefelau llythrennedd isel yn benodol yn cael effaith niweidiol ar ddysgu disgyblion ar draws pob maes pwnc. Mae disgyblion a fynychodd y grŵp ymyrraeth wedi gwneud cynnydd rhagorol mewn llythrennedd, sydd yn ei dro wedi eu galluogi i allu dysgu’n fwy effeithiol ar draws yr holl feysydd pwnc.

Datblygiad staff

Mae’r ysgol yn gweithio’n galed i ddarparu amgylchedd cadarnhaol a chynhwysol ar gyfer disgyblion a staff, lle maent yn dathlu ac yn cydnabod cryfderau disgyblion. Mae hefyd yn hanfodol i feithrin ymhlith yr holl ddisgyblion y syniad fod pawb yn wahanol ac yn dda yn gwneud gwahanol bethau. Mae’r ysgol yn gweithio’n galed i sicrhau eu bod yn cynorthwyo pob un o’r disgyblion i ddeall sut maent yn dysgu, a gallant adnabod meysydd y mae arnynt angen cymorth â nhw. 

Yn dilyn sawl sesiwn hyfforddi staff a grŵp ar-lein yn ymwneud yn benodol ag ADY, mae staff ar draws yr ysgol yn datblygu eu dealltwriaeth o anghenion dysgu ychwanegol yn barhaus, ac o ganlyniad, maent bellach yn nodi a chynorthwyo disgyblion yn gynharach yn eu haddysg. Mae ystafelloedd dosbarth wedi dod yn fwy cynhwysol, ac mae arweinwyr yn annog agweddau cadarnhaol tuag at wahanol arddulliau dysgu.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae gan yr ysgol berthynas dda â sawl ysgol annibynnol leol arall, ac maent yn rhannu unrhyw wybodaeth ddefnyddiol, newyddion perthnasol ac arfer arloesol yn rheolaidd. Hefyd, gweithiodd staff yn uniongyrchol gydag ysgol annibynnol yn Birmingham i sefydlu system debyg o ran darpariaeth a phrosesau ADY ar ôl gweld effaith gadarnhaol dull llwyddiannus yr ysgol o gynorthwyo disgyblion ag ADY.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Pen-y-Bryn wedi’i lleoli ar ddau safle yn Nhreforys a Phenlan yn Abertawe ac fe’i cynhelir gan awdurdod lleol Dinas a Sir Abertawe. Mae’n ysgol arbennig i ddisgyblion rhwng pedair a 19 oed sydd ag anawsterau dysgu cymedrol, anawsterau dysgu difrifol ac anhwylderau ar y sbectrwm awtistig. Daw disgyblion o bob rhan o Ddinas a Sir Abertawe ac mae tri disgybl o awdurdodau eraill hefyd.
Mae’r ysgol yn cynnig llety preswyl i ychydig o ddisgyblion rhwng 14 a 19 oed. Mae gan bron pob un o’r disgyblion ddatganiad o anghenion addysgol arbennig, sy’n cynnwys anawsterau corfforol, synhwyraidd, meddygol, emosiynol ac ymddygiadol. 
Saesneg yw prif iaith bron pob un o’r disgyblion ac nid oes unrhyw ddisgybl yn siarad Cymraeg fel eu hiaith gyntaf ar yr aelwyd. Mae ychydig o ddisgyblion o gefndiroedd ethnig lleiafrifol ac ychydig o ddisgyblion sy’n siarad Saesneg fel iaith ychwanegol. Mae tua 42% o’r disgyblion yn cael prydau ysgol am ddim.
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae medrau ffilm ym Mhen-y-bryn wedi datblygu o raglenni menter llwyddiannus yr ysgol, fel Pen-y-Bryn Books a chynyrchiadau Pen-y-Bryn Films.

Yn wreiddiol, roedd y fenter yn canolbwyntio ar brosiectau tymhorol yn datblygu a chynhyrchu llyfrau o ansawdd proffesiynol â chynnwys digidol rhyngweithiol. Mae’r ysgol wedi argraffu dros 20 o gyhoeddiadau, sydd wedi’u lawrlwytho dros 20,000 o weithiau mewn cymaint â 49 o wledydd ledled y byd hefyd. Mae hyn wedi arwain at animeiddiadau, ffilmiau animeiddiedig byr â silwét ar sgrin werdd wedi’u hadrodd, ffilmiau byw mud wedi’u trosleisio a ffilmiau byw â deialog.

Mae’r cwricwlwm medrau ffilm yn arwain at gynhyrchu tair ffilm y flwyddyn a’r uchafbwynt yw lansiad swyddogol ar ddiwedd bob tymor, sy’n cynnwys y gallu i’r cyhoedd ei wylio ar blatfform cyfryngau cymdeithasol Pen-y-Bryn Films. Mae cylchgrawn o ansawdd proffesiynol yn cyd-fynd â phob ffilm i roi mewnwelediad i sut cafodd y ffilm ei gwneud ac amrywiaeth o nodweddion yn gysylltiedig â phob prosiect.

Yn unol ag egwyddorion y Cwricwlwm i Gymru a datblygu profiadau dysgu go iawn, nod yr ysgol yw creu rhaglen i ddisgyblion ddeall a chael profiad o safon y diwydiant o greu ffilmiau. Gyda chymorth partneriaeth yr ysgol â gweithwyr proffesiynol yn y diwydiant, mae disgyblion yn defnyddio’r medrau hyn i gynhyrchu gwaith o ansawdd proffesiynol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Caiff medrau ffilm eu darparu i bob disgyblion ar garwsél cylchredol bob tymor. Mae’r cynllun hwn yn caniatáu i bob disgybl gyfrannu at gynhyrchiad ffilm a chylchgrawn cyfatebol.

Caiff pob agwedd ar wneud ffilmiau ei harchwilio, gan gynnwys gwersi synhwyraidd i ddysgwyr mwyaf cymhleth yr ysgol a dylunio cynhyrchiad i ddysgwyr chweched dosbarth yr ysgol. Caiff disgyblion eu cynorthwyo i ddatblygu medrau technegol mewn gwaith camera, goleuadau, effeithiau sain, golygu ac effeithiau arbennig, a chânt eu hannog i ddatblygu mynegiant creadigol, ynghyd â medrau technegol mewn actio, dylunio setiau, gwneud celfi, llunio byrddau stori, cyfansoddi sgôr cerddorol a dewis traciau sain.

Mae partneriaethau allanol yr ysgol yn galluogi disgyblion i gael profiad o amgylcheddau gwneud ffilmiau proffesiynol mewn stiwdios ffilm masnachol, yn ogystal ag yn yr ysgol. Caiff disgyblion brofiad o ffilmio ar leoliad ac astudio ystyriaethau cynllunio logistaidd cysylltiedig sy’n galluogi gwneud ffilmiau’n llwyddiannus. Mae profiadau dysgu wedi cynnwys ymweld â stiwdio ffilmiau proffesiynol yng Nghaerdydd, ffilmio ar leoliad yn Abaty Margam a sesiwn holi ac ateb â gwneuthurwr celfi, actor a dylunydd setiau proffesiynol.

Mae disgyblion yn golygu cynnwys y ffilmiau ac yn cynhyrchu hysbyslun, sy’n cael ei lanlwytho i blatfform cyfryngau cymdeithasol yr ysgol cyn i’r ffilm gael ei chyhoeddi. Mae disgyblion yn ymarfer eu medrau dylunio graffig wrth lunio poster i hysbysebu’r ffilm.

Mae cynhyrchu’r cylchgrawn medrau ffilm sy’n cyd-fynd â’r ffilm yn galluogi disgyblion i ddatblygu medrau pellach wrth iddynt baratoi cwestiynau a chynnal cyfweliadau, paratoi erthyglau nodwedd ac ystyried y gofynion dylunio graffig. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr??

Mae medrau ffilm yn cael effaith sylweddol a chadarnhaol ar hyder, ymgysylltiad, gwydnwch a datblygiad medrau disgyblion.

Mae’r cwricwlwm medrau ffilm yn galluogi dysgu i wneud cynnydd ar draws sawl un o feysydd dysgu a phrofiad y Cwricwlwm i Gymru. Mae hefyd wedi cael effaith sylweddol o ran cynorthwyo disgyblion i gyflawni’r targedau yn eu CAU (cynllun addysgu unigol) drwy eu cynorthwyo i gymhwyso nifer o fedrau trawsgwricwlaidd mewn amrywiaeth o gyd-destunau dysgu.

O fis Medi 2022, bydd disgyblion yng nghyfnod allweddol 4 a’r chweched dosbarth yn cael cyfle i ymgymryd â lleoliadau profiad gwaith, a fydd yn galluogi dysgwyr i drosglwyddo’r medrau y mae wedi’u dysgu mewn medrau ffilm i amgylchedd gwaith proffesiynol gwneud ffilmiau. 
 

Sut ydych wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn defnyddio ei phlatfformau cyfryngau cymdeithasol i ddathlu a rhannu’r gwaith da sy’n cael ei wneud gan ddisgyblion. Caiff cylchgrawn medrau ffilm ei lunio bob tymor i gyd-fynd â’r ffilm a wneir gan ddisgyblion. Caiff y cylchgrawn hwn ei argraffu’n broffesiynol a’i ddosbarthu i randdeiliaid a phartneriaid i ddathlu ac arddangos cyflawniadau prosiect y tymor. Mae ar gael i’w lawrlwytho’n ddigidol hefyd. Bob tymor, mae gan y prosiect ffilm ddyddiad lansio a digwyddiad lle caiff y ffilm ei harddangos am y tro cyntaf, lle caiff rhieni, llywodraethwyr, partneriaid a gwesteion eu croesawu i ymuno â’r dathliadau o’r gwaith a grëwyd gan bob grŵp medrau ffilm. Cyn y pandemig, lansiwyd y ffilmiau mewn digwyddiad ‘carped coch’ mewn sinema leol. Mae’r ysgol yn bwriadu lansio ffilm newydd mewn stiwdio ffilmiau proffesiynol ym Mae Caerdydd mewn digwyddiad arbennig sydd wedi’i gynllunio i’r disgyblion.
 
Mae’r ysgol wedi gwahodd amrywiaeth o randdeiliaid i sesiynau medrau ffilm agored. Mae’r gwesteion hyn wedi cynnwys rhieni, staff o ysgolion eraill, aelodau Llywodraeth Cymru, cyn Weinidog Addysg Cymru a’r Athro Graham Donaldson.

Mewn partneriaeth â sefydliad proffesiynol gwneud ffilmiau, mae’r ysgol wedi datblygu cyfres o gynlluniau gwersi medrau ffilm sydd ar gael am ddim yn y Gymraeg a’r Saesneg i ysgolion eraill eu rhannu. Nod y gwersi hyn yw addysgu agweddau gwahanol ar wneud ffilmiau ac maent ar gael i ddisgyblion o bob gallu.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr awdurdod lleol

Cyfanswm poblogaeth Cyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful yw tua 60,000. Mae’r awdurdod lleol yn cynnal 28 o ysgolion, sy’n cynnwys 22 ysgol gynradd, pedair ysgol uwchradd, un ysgol arbennig ac un uned cyfeirio disgyblion.  
Mae’r Gwasanaeth Ieuenctid yn cynnwys darpariaeth mynediad agored wedi ei lleoli mewn dwy ganolfan a reolir gan yr awdurdod lleol, ac un tîm o weithwyr ieuenctid stryd. Trwy drefniadau comisiynu, mae’r awdurdod lleol hefyd yn cefnogi chwe darpariaeth ieuenctid leol yn y gymuned y trydydd sector, gan gynnwys darpariaeth ieuenctid Gymraeg a ariennir ar y cyd ag Urdd Gobaith Cymru.

Mae pedwar tîm ieuenctid targedig a reolir gan yr awdurdod lleol sy’n cael eu hariannu trwy grantiau, ac maent yn cynnig cymorth i bobl ifanc oresgyn amrywiaeth o rwystrau, gan gynnwys atal achosion o bobl ifanc nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant (NACH), iechyd meddwl a lles a digartrefedd ymhlith pobl ifanc.

Mae’r awdurdod lleol yn rhoi cyfle i bobl ifanc gael eu llais wedi’i glywed trwy Fforwm Ieuenctid Ledled Bwrdeistref Merthyr Tudful. 
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r awdurdod lleol yn defnyddio cyllid craidd a chyllid grant i gynnal cydbwysedd rhwng mynediad agored, darpariaeth gyffredinol a rhaglenni targedig sy’n mynd i’r afael ag anghenion penodol. Defnyddir gwaith ieuenctid i gefnogi agenda’r Adran Addysg trwy’r Strategaeth Codi Dyheadau Codi Safonau (RARS), gydag agweddau eraill ar y gwaith targedig hefyd yn cefnogi’r Fframwaith Ymgysylltu a Datblygu Ieuenctid cenedlaethol.

Mae’r awdurdod wedi bod yn llwyddiannus o ran ymgorffori gwaith ieuenctid targedig o fewn ysgolion sy’n darparu cymorth addysgol a bugeiliol effeithiol i bobl ifanc. 

Mae ysgolion yn gwerthfawrogi’r cyfraniad cadarnhaol a wna gwaith ieuenctid at addysg a lles disgyblion, ac yn ystyried ei bod yn agwedd annatod ar eu darpariaeth ar gyfer dysgu a chymorth bugeiliol.
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae’r dull targedig o ran gwaith ieuenctid mewn ysgolion uwchradd lleol a’r UCD wedi’i ddylunio i gefnogi anghenion lles emosiynol pobl ifanc, gan ddefnyddio ystod o weithgareddau grŵp teilwredig, heb eu hachredu, ac ymyriadau un i un. Yn ychwanegol, mae ffocws clir ar gyflwyno datblygiad personol a chymdeithasol BTEC ac Agored Cymru a cymwysterau addysg yn gysylltiedig â gwaith a Strategaeth RARS. 

Mae’r ddarpariaeth yn ategu darpariaeth y cwricwlwm ysgolion a gweithredu Fframwaith Llywodraeth Cymru ar ymgorffori ymagwedd ysgol gyfan at les emosiynol a meddyliol. Mae’r cymwysterau’n cefnogi pobl ifanc i symud ymlaen i gyrchfan ôl-16, a chymerir camau yn gynnar yn y broses gynllunio i sicrhau bod rhaglenni achrededig yn ategu proffil cymwysterau person ifanc er mwyn osgoi dyblygu.

Mynegodd pobl ifanc eu hawydd i gael cyfle gwell i droi at weithwyr ieuenctid yn yr ysgol i gefnogi eu lles a’u datblygiad personol, ynghyd â’r cyfle i gymryd rhan mewn rhaglenni achredu a gynigir gan y gwasanaeth ieuenctid. Mae’r gwasanaeth ieuenctid wedi ymateb trwy addasu eu dulliau a’u hadolygu’n rheolaidd i sicrhau eu bod yn diwallu anghenion pobl ifanc. Mae enghreifftiau’n cynnwys cyflwyno’r BTEC i grwpiau blwyddyn gyfan mewn un ysgol, a’r fformat cyflwyno presennol ar draws nifer o ysgolion ac UCDau i bobl ifanc mewn grwpiau llai math anogaeth.

Yr hyn sy’n allweddol i ymgorffori gwaith ieuenctid yn ysgolion Merthyr Tudful fu cyfathrebu da, a darpariaeth o ansawdd da, gan gynnwys cynnig cymwysterau sy’n cael eu gwerthfawrogi gan yr ysgolion a’r bobl ifanc. Mae hyn wedi sicrhau bod ymyriadau’n cael eu targedu’n briodol a’u defnyddio’n effeithiol er budd dysgwyr. Mae ysgolion yn cydnabod proffesiynoldeb gweithwyr ieuenctid y mae eu medrau wedi cael eu gwella i sicrhau bod negeseuon cyson yn cael eu cyflwyno, er enghraifft trwy hyfforddiant TAR, hyfforddiant Cynorthwyydd Cymorth Llythrennedd Emosiynol (ELSA) ac arferion sy’n ystyriol o drawma. 

Mae cynllunio’n dechrau ar ddiwedd tymor yr haf a dechrau tymor yr hydref pan fydd arweinwyr tîm yn gweithio gyda staff bugeiliol ysgolion i nodi pobl ifanc a fyddai’n elwa ar gymorth ychwanegol, a thrafod eu hanghenion unigol. Defnyddir hyn, ynghyd â ffurflen atgyfeirio, i deilwra’r ymyriadau, a chaiff cynllun gweithredu ei lunio ar y cyd â phobl ifanc. Defnyddir proffilio bregusrwydd ac ymgysylltu yn y cyfarfodydd panel NACH misol mewn ysgolion yn effeithiol ar gyfer atgyfeiriadau i brosiect Ysbrydoli i Gyflawni (Inspire 2 Achieve). Caiff cyfarfodydd panel eu hwyluso gan gydlynydd NACH y gwasanaeth ieuenctid, ac mae cynrychiolwyr ysgol a sefydliadau partner perthnasol yn eu mynychu.

Caiff gweithwyr arweiniol o brosiect Ysbrydoli i Gyflawni eu dyrannu i bob ysgol uwchradd a’r UCD, ac maent yn gweithio yn y lleoliad hwnnw yn unig, gan alluogi i berthnasoedd gyda phobl ifanc ffynnu. Mae timau targedig eraill yn gweithio ar draws ysgolion a’r UCD, a rhoddir slotiau amser rheolaidd iddynt ar gyfer cyflwyno eu darpariaeth, boed hynny’n gymwysterau, yn waith grŵp neu’n gymorth un i un. Mae cael presenoldeb rheolaidd yn yr ysgol yn sicrhau bod staff a phobl ifanc yn gwybod pryd a ble mae gweithwyr ieuenctid ar gael.

Rhoddir y wybodaeth ddiweddaraf i ysgolion am gynnydd eu pobl ifanc ac unrhyw broblemau a allai godi, fyddai’n mynnu cymorth ychwanegol. Wrth i’r flwyddyn academaidd fynd rhagddi, mae timau’n mabwysiadu dull hyblyg ac yn mynd i’r afael ag anghenion wrth iddynt godi trwy waith grŵp teilwredig. Er enghraifft, yn 2019-2020, ac wrth ymateb i gynnydd yn nifer y bobl ifanc sy’n dilyn rhaglenni addysg heblaw yn yr ysgol sy’n dod yn bobl ifanc NACH, ail-luniwyd prosiect Ysbrydoli i Gyflawni i gynnwys testunau fel gosod nodau, gwneud penderfyniadau, medrau cyfathrebu a gwella hunan-barch. Llwyddodd pob un o’r bobl ifanc a gymerodd ran i gyflawni naill ai Agored Cymru Lefel 1 mewn Addysg Bersonol a Chymdeithasol neu Addysg yn Gysylltiedig â Gwaith.
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae deilliannau achredu ar gyfer dysgwyr sy’n dilyn cymwysterau a gyflwynir gan dîm cymorth i ysgolion y gwasanaeth ieuenctid a phrosiect Ysbrydoli i Gyflawni yn dda, gyda bron pob un o’r bobl ifanc (tua 97%) yn cael deilliant achrededig yn 2019-2020 a 2020-2021. Mae cyfraddau cadw yn rhagorol, gyda 97% o ddechreuwyr yn cwblhau eu cwrs bob blwyddyn.

Mae nifer dda o ddysgwyr yn manteisio ar y cymorth. Er enghraifft, o 533 o atgyfeiriadau i brosiect Ysbrydoli i Gyflawni ers iddo ddechrau ym mis Ebrill 2016, ymgysylltodd 513 o bobl ifanc yn llwyddiannus. Mae deilliannau’n dda, a phob blwyddyn, mae tua 90% o bobl ifanc Blwyddyn 11 sy’n cael cymorth yn trosglwyddo’n llwyddiannus i gyfle ôl-16. Cofnodir lles cyfranogwyr gan ddefnyddio ‘Asesiad Seren’, gydag 86% o gyfranogwyr yn myfyrio ar eu cynnydd personol, ac yn adrodd ar welliant mewn un neu fwy o’r meysydd lles o fewn yr asesiad wrth iddynt adael. 

Wrth iddynt adael, dywed y rhan fwyaf o bobl ifanc sy’n cael cymorth un i un gan y Timau Cymorth Ieuenctid ac Iechyd Meddwl a Digartrefedd Ymhlith Pobl Ifanc fod eu hanghenion wedi cael eu diwallu a bod ychydig iawn yn unig o ailatgyfeiriadau am gymorth.
 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae gwaith y gwasanaeth ieuenctid wedi cael ei rannu’n fewnol ar ddiwrnodau dysgu i ffwrdd yr adran addysg, a thrwy astudiaethau achos sy’n cefnogi adrodd ar gyfer cyllid grant a’r Marc Ansawdd Gwaith Ieuenctid. Hefyd, rhennir arfer dda gydag ysgolion er mwyn gwella’r ddarpariaeth er budd dysgwyr.