Arfer effeithiol Archives - Page 23 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gymraeg Gwenllian yn ysgol cyfrwng Cymraeg ar gyfer disgyblion 3-11 oed sy’n cael ei chynnal gan awdurdod lleol Sir Gaerfyrddin. Daw lleiafrif y disgyblion o deuluoedd lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad gartref. Mae ynddi 137 o ddisgyblion ac mae gan 11.3% o ddisgyblion yr ysgol yr hawl i brydau ysgol am ddim.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae Ysgol Gymraeg Gwenllian wedi’i lleoli yn y dref hanesyddol Cydweli ble mae nifer o atyniadau a storiâu hanesyddol yn caniatáu cyfleoedd cyfoethog i ddatblygu diddordeb a chwilfrydedd disgyblion. Fodd bynnag, sylweddolodd arweinwyr nad oedd dealltwriaeth disgyblion am hanes gwerthfawr yr ardal yn ddigon datblygeidig. Er mwyn i’r ysgol gael effaith gadarnhaol ar ddealltwriaeth y disgyblion am hyn ac, yn y pen draw, i ddeall lle Cydweli yng Nghymru a’r byd ehangach, penderfynodd arweinwyr datblygu gweledigaeth gadarn oedd wedi ei sylfaenu ar hanes y dywysoges Gwenllian. Dechreuodd y daith drwy annog athrawon i addysgu am yr ardal, datblygu gwerthoedd oedd yn seiliedig ar y dywysoges ac yna datblygu arwyddair i’r ysgol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Crëwyd gwerthoedd newydd i’r ysgol ar y cyd rhwng y disgyblion, y llywodraethwyr a’r staff a oedd yn gosod pwyslais gynyddol ar y pedwar diben a hanes y dywysoges Gwenllian. Gosodwyd pwyslais cryf hefyd ar ddathlu Cymreictod a meithrin dealltwriaeth disgyblion o gynefin cyfoethog Cydweli, er enghraifft y gath ddu, yr afonydd Gwendraeth, Hen Fenyw Fach Cydweli ac wrth gwrs y castell. Yn ogystal, rhoddwyd blaenoriaeth ar wneud defnydd o’r ardal leol ar gyfer gweithgareddau dysgu, er enghraifft wrth gynnal sioeau yn y castell yn hytrach na’r ysgol.

Oherwydd y pwyslais ar yr ardal, llwyddodd y disgyblion ail-ysgrifennu stori’r dywysoges Gwenllian trwy blethu’r hanes gyda gwerthoedd yr ysgol a rhannu hyn trwy ffilm ar gyfer y gymuned. Yn ogystal, crëwyd podlediadau am yr ardal gyda phobl leol a chyn ddisgyblion enwog. Crëwyd byrddau hanes ar gyfer ystod o oedrannau oedd yn cynnwys gemau i blant iau, megis lleoli’r gath ddu, a heriau rhifedd megis cardiau cyfrifo, ar gyfer plant hŷn. Llwyddodd y podlediadau, fideo a’r byrddau hanes greu cysylltiadau naturiol rhwng profiadau’r disgyblion a’u dysgu. Yn ogystal, crëodd hyn gyfleoedd i’r disgyblion i wreiddio eu dealltwriaeth ymhellach a datblygu eu medrau ysgrifennu creadigol a dylunio trwy greu cerddi am rannau o’r ardal ar glymau Celtaidd i arddangos yn yr ardal wrth weithio gyda phrif fardd. Roedd hyn yn cyd-fynd gyda map o’r ardal a ddyluniwyd gan y disgyblion ar gyfer ymwelwyr i’r ysgol a’r ardal. Yn ei dro, llwyddodd hyn i ddyfnhau gwybodaeth y disgyblion o’r ardal leol.

Yn ogystal, sicrhaodd arweinwyr yr ysgol bod gan y gymuned, rhieni a busnesau lleol lais yn nyluniad cwricwlwm yr ysgol trwy rannu holiaduron oedd yn ffocysu ar gyfeiriad dysgu’r disgyblion a’u medrau ar gyfer dyfodol. Bu llais y gymuned, gwerthoedd yr ysgol, a’r ethos Cymreig yn rhan allweddol o baratoi’r staff at gynllunio y Cwricwlwm i Gymru. Hefyd, er mwyn dyfnhau dealltwriaeth disgyblion o weithgareddau Cymreig ymhellach, cynlluniwyd gweithgareddau hyrwyddo Cymreictod gan gynnwys eisteddfodau, gweithgareddau bit-bocsio Cymraeg, cyngherddau, a chysylltiadau gyda sefydliadau cenedlaethol megis Cymdeithas Pêl-droed Cymru.

Trwy hyn, llwyddwyd i sicrhau sylfaen gadarn i ddwysau dealltrwriaeth disgyblion am hanes yr ardal a phwysigrwydd Cymreictod, er enghraifft wrth ddatblygu eu deallwtwriaeth o faterion rhyngwladol trwy sefydlu cysylltiadau cryf gydag ysgol yn Qhobosheaneng, Lesotho, ac ysgol yn Saint-Jacut-de-la-Mer, Ffrainc.
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Ymfalchïa’r ysgol yn y ffaith bod eu harolwg diweddar wedi nodi: ‘mae ei weledigaeth gadarn, sydd wedi ei sylfaenu ar hanes y dywysoges Gwenllian, wedi ei saernio’n gelfydd i feithrin balchder disgyblion at berthyn i’r ardal leol a Chymru. Mae hyn yn ei dro yn cefnogi’r disgyblion i ehangu eu gorwelion a chymhwyso eu medrau mewn ystod gyfoethog o brofiadau dysgu’.

Yn ogystal, mae ymroddiad y staff a disgyblion yn y gymuned wedi cael effaith gadarnhaol ar ddysgu ac addysgu gan ei fod yn darparu cyfleoedd i ddatblygu dealltwriaeth am hanes a chynefin eu hunain. O ganlyniad,, mae gan ddysgwyr flachder cynhenid tuag at eu cynefin, eu hardal leol a’u treftadaeth. Maent yn aelodau gwerthfawro’u gymuned ac mae’r gymuned yn rhan anorfod o’r ysgol.
 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol yn gosod pwyslais ar ddathlu llwyddiannau’r disgyblion a’r ysgol yn ei chyfanrwydd ar ei gwefan, gwefan cymdeithasol a’r wasg yn lleol a chenedlaethol. Yn ogystal, mae’r arfer dda yn cael ei rhannu’n eang trwy ddigwyddiadau sirol a chydnabyddiaethau cenedlaethol a rhyngwladol wrth i’r ysgol gipio nifer o wobrau. Maent hefyd yn cynllunio eu gweledigaeth a chwricwlwm i ganolbwyntio ar enwogion yr ardal sy’n gosod pwyslais ar bwysigrwydd eu diwylliant, eu treftadaeth a’u Cymreictod. Er enghraifft, creodd y disgyblion fideo er mwyn egluro gweledigaeth yr ysgol sy’n seiliedig ar y dywysoges Gwenllian. Yn ogystal, crëwyd nifer o fyrddau comig, byrddau clymau Celtaidd a map mawr ar safle’r ysgol sy’n hyrwyddo hanes yr ardal yn llwyddiannus.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r daith o ran datblygu diwylliant ac ethos Cymru a’r Gymraeg ar draws yr ysgol wedi’i gwreiddio’n ddwfn yn y weledigaeth ar gyfer Ysgol Gynradd Penclawdd. Dros y blynyddoedd diwethaf ac fel rhan o’i thaith at 2022 a’r cwricwlwm newydd, mae’r holl randdeiliaid wedi cyfrannu at ddatblygu’r weledigaeth ac mae hyn wedi sicrhau bod yr holl randdeiliaid wedi buddsoddi’n gyfartal mewn bodloni’r nodau ac maent yn rhagweithiol ynghylch y daith. Cafodd COVID effaith enfawr ar siarad Cymraeg yn yr ysgol gan fod bron bob un o’r disgyblion yn dod o deuluoedd sy’n siarad Saesneg yn bennaf. Wrth ddychwelyd i’r ysgol, sylwyd ar y dirywiad sylweddol ym medrau Cymraeg disgyblion ac anelodd yr ysgol at wella hyn ac, yn y pen draw, gwneud y medrau hyd yn oed yn well nag yr oeddent cyn COVID. Ei nod oedd tanio angerdd disgyblion a’r gymuned, ac roedd yr ysgol o’r farn y byddai’n cyflawni hyn trwy ganolbwyntio ar ddatblygu ethos a diwylliant Cymru a’r Gymraeg, yn hytrach na dim ond ar yr iaith.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae gweledigaeth yr ysgol yn datgan bod llais y disgybl yn ‘briodol o lafar a balch’ ac mae ei Chriw Cymraeg, ochr yn ochr ag arweinwyr y Gymraeg, wedi chwarae rhan enfawr yn adeiladu’r momentwm a sicrhau bod cymuned gyfan yr ysgol yn cymryd rhan. Yn dilyn ymgyrch recriwtio, pan ofynnwyd i ddisgyblion rannu pam roedd hi’n bwysig dysgu Cymraeg yn eu barn nhw, sefydlwyd y ‘Criw Cymraeg’. Mae’r Criw’n chwarae rhan hanfodol wrth sicrhau ymagwedd gyson at nodau’r ysgol a, bob wythnos, mae’r Criw yn arwain gwasanaeth Cymraeg, yn arwain gemau yn iard yr ysgol, yn adeiladu cysylltiadau ag ysgolion clwstwr a’r gymuned ac yn adeiladu proffil y Gymraeg o gwmpas yr ysgol a’r gymuned. 

Mae Cymraeg yr ysgol wedi cael ei gyrru gan gymuned gyfan yr ysgol a gwelir y Gymraeg yn cael ei defnyddio ac mae wedi’i gwreiddio o’r Dosbarth Meithrin i Flwyddyn 6. Mae’r ysgol yn ymdrechu i sicrhau bod y Gymraeg yn ganolog i bob gwers, i sicrhau bod disgyblion yn amsugno iaith mewn ffordd y gallant ei defnyddio’n naturiol. Mae’n fwy na dim ond Cymraeg achlysurol. Mae’r Slot Ddrilio yn digwydd yn ddyddiol ym mhob dosbarth ac mae disgyblion yn defnyddio’r amser hwn i ymarfer patrymau’r iaith a datblygu’u hyder wrth siarad Cymraeg. Yn ystod y cyfnod hwn, mae disgyblion yn cymryd rhan mewn amrywiaeth o weithgareddau, gan gynnwys sgyrsiau, darllen, drilio patrymau iaith a gemau. Mae sesiynau darllen dyddiol dan arweiniad yn ffocws hefyd a bydd plant yn treulio amser yn darllen ‘Llyfr Yr Wythnos’ gyda’u ffrindiau a thrafod y testun. Mae’r ymgyrch hon ynghylch y Gymraeg a’r ymagwedd gyson ar draws yr ysgol wedi bod yn ganolog i ddefnydd disgyblion o’r Gymraeg ar draws y cwricwlwm, o fewn y gymuned ac ym mhob agwedd ar fywyd ysgol.   

Crëwyd cwricwlwm yr ysgol i sicrhau bod hanes cyfoethog Penclawdd yn cael ei addysgu a’i ddathlu ochr yn ochr â dysgu am Gymru a’r byd. Er enghraifft, mae hanes y cocos lleol a sut mae wedi newid, datblygu a sut mae’n parhau i fod yn rhan enfawr o ddiwylliant a threftadaeth y pentref, i’w weld mewn sawl rhan o gwricwlwm yr ysgol. Wrth holi rhieni, mae hanes Penclawdd yn faes o arwyddocâd i’r gymuned ac mae rhoi ymdeimlad o berthyn a hunaniaeth i’r plant wedi bod wrth wraidd ethos Cymreig yr ysgol. Mae ymweliadau gan yr ysgol yn lleol ac â mannau yng Nghymru hefyd yn chwarae rhan enfawr wrth ennyn diddordeb disgyblion yn y dysgu a chânt eu defnyddio’n aml i ‘fachu’r’ disgyblion yn gynnar yn eu dysgu. Er enghraifft, sicrhaodd ymweliad diweddar â Big Pit fod y dysgwyr wedi’u cyffroi a’u hysbrydoli ynghylch eu pwnc ‘Pyllau a Cheffylau’ a sicrhaodd fod disgyblion wedi’u cymell i ddysgu ac yn frwd i fod y gorau y gallent fod yn eu holl ddysgu. Mae ymweliadau lleol â Selwyn’s Seafood a Gower Brewery wedi tanio brwdfrydedd dysgwyr hefyd. Mae sicrhau nad dim ond y pedair wal yw’r ystafell ddosbarth, ond y pentref a Chymru, wedi sicrhau bod plant yn deall ac yn cofleidio Cymru amrywiol yn ddiwylliannol ac yn ethnig a’u bod yn gwybod mai Cymru ‘yw’r man lle’r ydym yn teimlo’n bod ni’n perthyn, lle mae’r bobl a’r dirwedd o’n cwmpas yn gyfarwydd, a lle mae’r golygfeydd a’r synau yn galonogol o adnabyddadwy’ – ‘cynefin’ yr ysgol.

Mae dysgu proffesiynol hefyd wedi bod yn ffactor allweddol wrth fodloni nodau’r ysgol. Mae disgyblion yn gwybod bod staff ar y daith ddysgu hon hefyd ac mae’r agwedd bod ‘pawb ynddi gyda’n gilydd’ wedi bod yn allweddol i ysbrydoli disgyblion i fod y gorau y gallant fod ac i ddal ati. Mae ethos ‘Meddylfryd Twf’ yn sicrhau bod disgyblion yn deall ei fod yn iawn gwneud camgymeriadau a pha mor bwysig yw’r camgymeriadau wrth helpu pawb i ddysgu. 
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r effaith wedi bod yn sylweddol a gellir ei theimlo ar draws yr ysgol. Mae’r ymagwedd gyson wedi sicrhau bod y ddarpariaeth wedi gwella ac mae monitro wedi dangos bod y Gymraeg yn nodwedd allweddol ym mron pob dosbarth ac ardal o gwmpas yr ysgol. Mae ymwelwyr yn gwneud sylw am lefel y Gymraeg sy’n cael ei defnyddio mewn sgyrsiau ac mae disgyblion yn mynd ati i geisio cyfleoedd i ddangos eu medrau o ddydd i ddydd. Mae safonau llefaredd a darllen Cymraeg wedi gwella’n sylweddol ar ôl COVID ac, wrth i’r ysgol edrych tua’r dyfodol, bydd yn sicrhau ei bod mewn sefyllfa gadarn i wella ysgrifennu Cymraeg ymhellach ar draws yr ysgol. Mae rhieni wedi dweud bod hyn wedi’u hysbrydoli nhw i ddysgu Cymraeg er mwyn cynnal angerdd yr iaith gartref ac yn yr ysgol. Mae hyn wedi sicrhau bod yr effaith wedi lledaenu ymhell i gymuned yr ysgol ac mae wedi sicrhau bod bron bob un o’r disgybl yn angerddol ac wedi’u symbylu i esblygu’n ddinasyddion Cymru’r dyfodol. Mae’r gwelliant i’r cwricwlwm yn dangos, mewn holiadur diweddar i ddisgyblion, fod y rhan fwyaf o’r disgyblion o’r farn eu bod yn ddinasyddion egwyddorol, gwybodus Cymru (a’r byd) ac mae wedi sicrhau bod yr ysgol yn cyflawni ei gweledigaeth, sef ‘ysgol heb iaith, ysgol heb lais’

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Clwstwr – staff a disgyblion. Y cyfryngau cymdeithasol’.

Dyma fideo o’r disgyblion yn perfformio – https://penclawdd-primary-school.primarysite.media/media/nurseryreception-calon-lan 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Dechreuodd taith gwricwlaidd bwrpasol yr ysgol sawl blwyddyn yn ôl pan addaswyd y Pedwar Diben yn weledigaeth i’r ysgol, a fyddai’n ateb galwadau cyd-destun yr ysgol ac yn cynnig tegwch a chynhwysiant i unrhyw ddysgwr yr 21ain Ganrif yng Nghymru. O’r cychwyn, cydnabu arweinwyr yr ysgol rym datblygu ar y cyd a chynhwysont yr holl randdeiliaid wrth lunio’r weledigaeth hon. Y nod ym Mhendeulwyn yw ‘Ysbrydoli’ trwy ein cwricwlwm a’n haddysgeg hynod arloesol; ‘Myfyrio’, gan ganiatáu amser i ddisgyblion ystyried eu taith hunanwella bersonol eu hunain yn ofalus; a ‘Thrawsnewid’, trwy roi cyfleoedd i fynd â dysgu’r tu hwnt i gatiau’r ysgol ac annog dinasyddiaeth weithgar trwy ymgysylltu â materion cyfoes, yn lleol ac yn fyd-eang.

Er mwyn gwireddu gweledigaeth uchelgeisiol hon yr ysgol, cydnabu arweinwyr y byddai angen cyfleoedd datblygu proffesiynol o ansawdd uchel ar y staff. Mae partneriaethau cryf ag ysgolion eraill bob amser wedi bod wrth wraidd ymarfer sy’n hunanwella a bu hyn yn arbennig o effeithiol wrth gydweithredu yng Ngrwpiau Gwella Ysgol CSC a datblygu addysgeg ynghylch dysgu cydweithredol a chreadigrwydd. Mae’r ysgol hefyd wedi sefydlu cysylltiadau cryf â Phrifysgol Abertawe ac roedd yn rhan o grŵp astudiaeth ymchwil a oedd yn datblygu Algebra trwy ddefnyddio ‘Dulliau bar’. Fodd bynnag, efallai mai’r ymchwil fwyaf effeithiol oedd gwaith a wnaed yng nghanolfan NACE ar her wybyddol. Er enghraifft, fel rhan o ‘droell ymholi’, defnyddiodd uwch arweinwyr adnodd ‘Dyfnder Gwybodaeth’ Webb i wella cynllunio ac asesu ‘tasgau cyfoethog’, yng nghyd-destun astudio effaith ffermydd gwynt ar yr amgylchedd lleol. Darganfuont fod ehangder gwybodaeth plant a’u hannibyniaeth wrth ddysgu wedi gwella’n sylweddol o ganlyniad i’r cynnydd hwn mewn her wybyddol. Yn sicr, mae diwylliant o hunanfyfyrio gan staff ac addysgeg effeithiol wedi llunio sylfaen gadarn y seiliodd yr ysgol ddyluniad presennol ei chwricwlwm arni. 
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Ddwy flynedd yn ôl, sefydlodd yr ysgol gysylltiadau cryf â’r tair ysgol ganlynol ym Mro Morgannwg: Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Sain Nicolas, Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Llanbedr-y-fro ac Ysgol Gynradd Llanfair. Clwstwr ‘orbit’ yw’r enw a roesant ar eu hunain, oherwydd er bod taflwybrau eu horbit yn amrywio weithiau oherwydd gwahanol gyd-destunau’r ysgolion, mae ganddynt i gyd yr un dyheadau a gweledigaeth i ddisgyblion o ran y Pedwar Diben. 

Cytunodd y cydweithrediad â syniadau cysyniadol y Cwricwlwm newydd i Gymru (pam), ond serch hynny, roedd yn dasg aruthrol iddynt drosi hyn yn gwricwlwm o ansawdd uchel yn yr ysgol (beth i’w addysgu a phryd i’w addysgu). Fodd bynnag, o’r cychwyn, rhannodd yr ysgolion lefel ddofn o ddealltwriaeth ynghylch yr hyn a oedd, yn eu barn nhw, yn ofynion digyfnewid iddynt o ran dylunio’r cwricwlwm:  

  • Roedd angen ffocws ar y cwricwlwm ac roedd angen iddo fod yn gydlynus a chyflawni gweledigaeth y Pedwar Diben.
  • O fewn y cwricwlwm, roedd rhaid rhoi gwybodaeth a medrau mewn trefn resymegol, gynyddol. 
  • Deallont fod angen gwybodaeth ragofynnol i fanteisio ar ddysgu newydd ac, felly, roedd dyfnhau dysgu yn broses gylchol.
  • Roedd yn rhaid i’r cwricwlwm adlewyrchu natur hierarchaidd a dilynol disgyblaethau pwnc sy’n ofynnol er mwyn dyfnhau dysgu. 
  • Roedd angen mynediad teg i gynnwys ar draws y Cydweithrediad rhwng yr ysgolion.

Yn sgil sicrhau’r delfrydau hyn, dechreuont ar y daith i ymgysylltu â’r holl randdeiliaid i gyfoethogi a gwella dyluniad y cwricwlwm. Cynhaliodd y pedair ysgol fforymau a gweithdai gyda rhieni, disgyblion a llywodraethwyr, ac ymgysylltont yn allanol ag CSC ac Estyn hefyd. 

O ganlyniad i’r ymgynghoriadau hyn, daeth y dull canolog i’r amlwg, sy’n cael ei alw’n ‘Gysyniad Lens’. Yn yr un modd ag y daw lens â mwy o eglurder a ffocws, mae ‘Cysyniadau Lens’ yr ysgolion yn dwyn mwy o ddiffiniad i’r datganiadau ‘Beth sy’n bwysig’ ar draws y Meysydd Dysgu a Phrofiad. Mae’r chwe Maes Dysgu a Phrofiad wedi’u trefnu’n ‘Lensys’. Er enghraifft, mae gan y Celfyddydau Mynegiannol 5 Lens:

  1. Crefftwyr, Artistiaid a Genres Nodedig Cymru a’r Tu Hwnt
  2. Arbrofi â Deunyddiau ac Adnoddau 
  3. Emosiynau, Hwyliau ac Amgyffredion 
  4. Rhannu a Chyflwyno Syniadau 
  5. Myfyrio ac Ymateb fel Cyfranogwr ac fel Cynulleidfa 

O dan bob Lens y mae’r datganiadau ‘Yr Hyn sy’n Bwysig’ perthnasol, y Camau Cynnydd ac ysgol fedrau, gwybodaeth a phrofiadau a awgrymir, sy’n datblygu’n gynyddol o’r dosbarth Meithrin i Flwyddyn 6. Mae Cysyniad Lens yn sicrhau ehangder a chydbwysedd ar draws y cwricwlwm ac mae’n cydnabod natur ddilyniannol disgyblaethau pwnc. Trwy eu mapio ar draws grwpiau oedran, mae’r ysgolion wedi sicrhau bod parhad, dilyniant a lefelau her cynyddol i ddisgyblion. Fodd bynnag, mae’r hyblygrwydd hefyd i ddisgyblion fynd at unrhyw bwynt penodol ar yr ysgol yn ôl eu cam dysgu.

Caniataodd dull y Lens i’r ysgolion gael dealltwriaeth gyffredin o elfennau ‘pa’ a ‘phryd’ y  cwricwlwm yr oedd angen eu haddysgu’. Ochr yn ochr â Chysyniadau Lens, roedd yr ysgolion hefyd yn datblygu dealltwriaeth gyffredin o addysgeg a ‘Sut’ byddai eu cwricwlwm yn cael ei gyflwyno o ran cysylltu dysgu ar draws y cwricwlwm. Roedd hi’n bwysig osgoi bod yn rhy ragnodol a pheidio â llesteirio arloesi ym mhob ysgol. Ar yr un pryd, roeddent am gysoni eu dulliau i roi cyfleoedd parhaus am gydweithredu a rhannu arfer dda ymhlith ymarferwyr. Felly, penderfynont ar themâu ‘Llinyn Aur’ sy’n mapio’r lensys (gan gynnwys y datganiadau ‘Yr Hyn sy’n Bwysig’) ar draws y cwricwlwm. Ym mhob un o’r pedair ysgol, byddant i gyd yn addysgu’r un ‘Llinyn Aur’ fesul tymor dros gylch dwy flynedd. Er enghraifft, llinyn y tymor hwn yw ‘Canlyniadau’. Ar lefel ysgol, mae’r llinynnau hyn yna’n cael eu trosi’n ‘Anturiaethau Dysgu’ gwahanol, sy’n dechrau gyda chwestiynau ymholi, er enghraifft ‘Beth wnaeth y Rhufeiniaid fyth i chi?’. Caiff y rhain eu datblygu’n dasgau cyfoethog, sy’n darparu cyd-destunau dilys ar gyfer dysgu ac yn caniatáu lle i lais y disgybl fynd â’r dysgu i gyfeiriadau gwahanol. Mae’r antur yn dod i ben gyda dathliad o’r dysgu, sef digwyddiad arddangos fel arfer.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Roedd gweld y cwricwlwm cydweithredol, pwrpasol yn dod i’r amlwg ac, o ganlyniad, dechrau cyflawni gweledigaeth ysbrydoledig yr ysgol yn hynod gyffrous a buddiol. Mae staff yn frwd am gyflwyno’r ddarpariaeth newydd hon ac, o ganlyniad, mae llawer o symbyliad gan bron bob un o’r dysgwyr, maent yn hoelio sylw ac mae eu nodau personol yn uchelgeisiol yn gyson. Mae hyn yn cael effaith gadarnhaol iawn ar safonau ac fe’i hadlewyrchir yn gryf yn yr enillion sylweddol y mae’r rhan fwyaf o’r disgyblion yn eu gwneud wrth adfer ar ôl y pandemig.

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Cafodd Clwstwr ‘Orbit’ y fraint o rannu dull Dylunio’r Cwricwlwm yng Nghynhadledd Rithwir CSC ar y Cwricwlwm i Gymru haf y llynedd. Hefyd, rhannodd yr ysgolion eu taith gyda Chlwstwr Gwledig ehangach y Fro o fewn yr awdurdod lleol fel rhan o ddigwyddiad arddangos yn ystod y flwyddyn academaidd ddiwethaf.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Corneli wedi’i lleoli ym Mhen-y-bont ar Ogwr. Mae’n rhannu ei safle gydag ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg a Chanolfan Blant Corneli. Mae Ysgol Gynradd Corneli yn darparu ar gyfer 242 o ddisgyblion, mae ganddi 10 dosbarth prif ffrwd a dosbarth Canolfan Adnoddau Dysgu’r Awdurdod Lleol i ddisgyblion 7 i 11 oed ag anawsterau dysgu cymedrol. Mae wedi gweithio gydag Undeb Credyd Bridgend Lifesavers i ddatblygu a gweithredu cyd-destun dilys ar gyfer datblygu medrau llythrennedd ariannol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Ysgol Gynradd Corneli wedi’i lleoli gerllaw tref lan môr Porthcawl, Pen-y-bont ar Ogwr. Mae’n gwasanaethu ardal â lefel uchel o amddifadedd a diweithdra. Mae 42% o’r disgyblion yn cael prydau ysgol am ddim. Mae hyn uwchlaw’r cyfartaledd ar gyfer ysgolion cynradd yng Nghymru. Mae’r ysgol yn cefnogi lles ariannol disgyblion a theuluoedd yn rhagweithiol ac mae’n ymwybodol iawn o’r problemau y gall rhai teuluoedd eu hwynebu.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mewn partneriaeth ag Undeb Credyd Bridgend Lifesavers, agorwyd cynllun cynilo’r ysgol yn 2015, gyda 63 aelod erbyn diwedd y flwyddyn gyntaf, ond roedd llai na 10 yn cynilo’n wythnosol ar gyfartaledd, a 18 ar ei anterth yn 2016. Roedd yr ysgol a’r undeb credyd yn benderfynol o wneud i’r clwb cynilo ffynnu ac, yn dilyn cyfarfod â llywodraethwyr a’r pennaeth, cafodd ei ail-lansio ar draws yr ysgol gyfan, gyda disgyblion, staff addysgu, Cadeirydd y Llywodraethwyr a Swyddogion Cymorth Dysgu yn chwarae rhannau arweiniol. Yn lle casglu cyn y diwrnod ysgol, cafodd ei symud fel ei fod yn rhan o’r diwrnod ysgol. Cynhwyswyd disgyblion o Flynyddoedd 4-6.
Dyluniwyd posteri a rhoddodd plant gyflwyniadau i’w dosbarthiadau ar fuddion cynilo. Sefydlwyd cymhellion, gan gynnwys raffl wythnosol, i blant sy’n cynilo bob wythnos. Mae pob plentyn yn cael gwobr fechan am gasglu ac mae gwasanaeth cyflwyno tystysgrifau yn dathlu’r cynilwyr mwyaf rheolaidd. Mae staff yr Undeb Credyd wedi dod yn wynebau cyfarwydd yn yr ysgol, gydag aelodau’n adrodd storïau i’r plant a’u teuluoedd mewn ‘Caffis Stori’ rheolaidd. 
Ers hynny, mae Ysgol Gynradd Corneli wedi ennill gwobr Undebau Credyd Cymru ar gyfer cynnig fideo. Mae 18 o staff bellach wedi ymuno â chynllun cynilo’r ysgol, felly mae dros 140 o aelodau. Bellach, mae dros 50 o blant ar gyfartaledd yn dod i’r casgliad. At hynny, enwebwyd yr ysgol am Wobr Partneriaeth Ysgol Undebau Credyd Cymru a chafodd ‘ganmoliaeth uchel’ yn gydnabyddiaeth am annog cynilo rheolaidd.  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae bron bob un o’r disgyblion a’r teuluoedd yn deall buddion cynilo’n rheolaidd a rheolaeth ariannol. 
  • Mae menter gynhwysol i’r holl ddisgyblion a theuluoedd wedi ymsefydlu. 
  • Trwy lais y disgybl, mae disgyblion hŷn wedi cymryd perchnogaeth gan weithio ochr yn ochr â staff a llywodraethwyr i reoli’r ddarpariaeth gynilo wythnosol yn llwyddiannus.  
  • Mae mwyafrif y staff ynghyd ag aelodau o’n cymuned yn cynilo’n wythnosol, gan fod yn esiampl i ddisgyblion.
  • Mae’r ysgol wedi creu cyd-destun bywyd go iawn lle y gall ddisgyblion gynilo at ddiben. 
  • Mae’r ysgol wedi ehangu’i hwythnos Fenter ac wedi chwarae rhan annatod mewn datblygu Pedwar Diben y Cwricwlwm i Gymru. 
  • Mae safonau llythrennedd ariannol wedi cynyddu ar draws yr ysgol, gan effeithio ar fedrau datrys problemau a meddwl. 
  • Mae effaith fwy cadarnhaol wedi datblygu o ran agweddau at reolaeth ariannol o fewn y gymuned, ynghyd â gwell medrau bywyd a medrau cymdeithasol y mae eu hangen i ffynnu mewn cymdeithas, a gwell cyfleoedd bywyd ac ansawdd bywyd i alluogi dyheadau am gyflogaeth a lles economaidd yn y dyfodol.  

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Arweiniodd hyrwyddo’r cynllun cynilo yn uniongyrchol at ymholiad gan ysgol gyfagos ac, ers hynny, yr ysgol yw partneriaeth gyntaf Bridgend Lifesavers ag ysgol cyfrwng Cymraeg.  

Mae Ysgol Gynradd Corneli wedi bod yn rhan o Astudiaethau Achos Undebau Credyd Cymru a hi yw wyneb Gwefan Bridgend School Savings a’i Blatfformau Cyfryngau Cymdeithasol.  
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Dynfant ar gyrion Abertawe. Mae’n gwasanaethu ardal nad yw naill ai’n ffyniannus na than anfantais yn economaidd. Mae tua 9.5% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae 11 o ddosbarthiadau prif ffrwd, gan gynnwys dosbarth meithrin a dau ddosbarth addysgu arbenigol ar gyfer plant ag ASA cymedrol. 

Daw tua 93% o ddisgyblion o gartrefi Saesneg ac ychydig iawn o ddisgyblion sy’n siarad Cymraeg ar yr aelwyd. Mae gweddill y disgyblion o grwpiau ethnig lleiafrifol (88% gwyn Prydeinig, 12% arall). Mae gan ryw 12% o ddisgyblion prif ffrwd anghenion dysgu ychwanegol, ac mae gan ychydig iawn ohonynt ddatganiadau.

Mae mwyafrif y plant yn dawel ac yn cydymffurfio, ac mae ganddynt foesau da pan fyddant yn dechrau yn yr ysgol.

Mae llawer o blant yn cyflawni ar y lefel ddisgwyliedig pan fyddant yn dechrau yn yr ysgol, ac mae tua hanner ohonynt yn cyflawni’r tu hwnt i hynny. 

Ceir perthnasoedd gweithio cadarnhaol iawn rhwng y disgyblion a’u hathrawon ac aelodau staff eraill. Ceir awyrgylch bywiog a chynhwysol yn yr ysgol, sy’n ymdrechu i sicrhau bod yr addysgu yn ddifyr ac wedi’i gynllunio’n dda, a bod gwersi’n hwyl ac yn diwallu anghenion disgyblion yn effeithiol.
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

O fewn Abertawe yn gyffredinol, mae symud weithiau rhwng ysgolion o ran arweinyddiaeth a dyrchafu. Trafodwyd y syniad gydag aelod o’r uwch dîm arweinyddiaeth, ac ar ôl trafod â’r gweithwyr proffesiynol AD priodol a thîm ymgynghorol gwella ysgolion Abertawe, datblygwyd y cynllun trwy lwybr cyllido arloesedd yr Academi Arweinyddiaeth. Gofynnwyd i ysgolion fynegi diddordeb, a chofrestrodd wyth ysgol â’r prosiect.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Syniad y prosiect oedd i ddarparu fframwaith lle gall athrawon o ysgolion wedi’u cymeradwyo wneud cais i gael eu secondio am flwyddyn mewn ysgol gynradd arall. 

Byddai’r secondiadau am flwyddyn (i osgoi tarfu ar y dosbarth), a byddai’n dilyn y protocolau secondio arferol fel y darperir gan ganllawiau adnoddau dynol. Fel rhan o’r secondiad, byddai angen i’r cyfranogwr:

  1. Edrych ar yr ymagweddau at y cwricwlwm newydd sy’n cael eu treialu / yn destun ymchwiliad yn yr ysgol bartner a rhannu syniadau o’u hysgol eu hunain 
  2. Cwblhau darn o ymchwil weithredu ar gyfer yr ysgol bartner ar faes yn eu cynllun datblygu ysgol
  3. Cymryd rhan mewn ‘seibiannau’ bob hanner tymor gydag ymgynghorwyr her yr awdurdod lleol a chyfranogwyr eraill i rannu eu dysgu a’u profiad; bydd y seibiannau hyn hefyd yn gyfleoedd i gyfranogwyr ymgysylltu ag ymgynghorwyr her ar agweddau allweddol ar uwch arweinyddiaeth 
     

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

O gael ei werthuso gan y penaethiaid sy’n cymryd rhan a’r secondeion, roedd yr adborth yn aruthrol o gadarnhaol, gan sôn am ddatblygiad cadarnhaol ym mhob maes arweinyddiaeth, gan gynnwys y cwricwlwm, arwain timau a datblygu gwybodaeth am wahanol leoliadau. 

Rydw i wedi cael cyfleoedd a fydd yn fuddiol i mi wrth ddatblygu fy arweinyddiaeth, hyfforddiant cyllid, cyflwyno mewn ymweliadau craidd gydag ymgynghorydd her, “Great Teaching Toolkit” i ymarferwyr arweiniol, sgyrsiau gonest a mewnweledol â phenaethiaid am yr hyn maen nhw’n chwilio amdano mewn dirprwy bennaeth.

Mae profiad y secondiad wedi bod yn werthfawr. Ces i fy secondio i ysgol wahanol iawn. Roedd hyn yn golygu fy mod i wedi cael profiad o ysgol sydd â llawer mwy o staff, mewn dalgylch gwahanol gyda llawer mwy o ddisgyblion. Rydw i wedi cael llawer o gyfleoedd trwy gydol y flwyddyn i arwain blaenoriaethau hunanddatblygu ysgol gyfan sy’n cysylltu â’r cwricwlwm newydd a darpariaeth gyffredinol trwy Gyfnod Allweddol 2.

Rydw i wedi cael amrywiaeth o gyfleoedd i wthio fy uchelgeisiau rheoli, sydd wedi cynnwys arwain Maes Dysgu newydd (Iaith, Llythrennedd a Chyfathrebu) a gwella proffil y Gymraeg trwy ennill y Wobr Siarter Iaith Efydd.
 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi cyflwyno i Ysgolion Abertawe trwy gyfarfodydd penaethiaid, i’r Gynhadledd Genedlaethol i Arweinwyr Canol, ac yn fwy diweddar, i’w chyswllt Partneriaeth.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y bartneriaeth

Mae Partneriaeth Caerdydd yn darparu tair rhaglen AGA, sef:

  • TAR Uwchradd (11-18), gyda llwybrau mewn cerddoriaeth, drama, celf a dylunio, addysg gorfforol, hanes, addysg grefyddol, daearyddiaeth, Cymraeg, Saesneg, ieithoedd tramor modern, mathemateg, bioleg gyda gwyddoniaeth, cemeg gyda gwyddoniaeth, ffiseg gyda gwyddoniaeth, technoleg gwybodaeth a chyfathrebu a chyfrifiadura, a dylunio a thechnoleg) 
  • TAR Cynradd (3-11) 
  • BA (Anrhydedd) Addysg Gynradd gyda SAC (3-11) 

Mae pob un o’r rhaglenni yn rhai amser llawn, a phob un ohonynt yn cael eu cynnig yn ddwyieithog. Mae’r rhaglen addysg gynradd BA (Anrhydedd) yn gwrs tair blynedd, mae’r rhaglenni TAR cynradd ac uwchradd yn gyrsiau blwyddyn. 

Yn 2021-2022, roedd 315 o fyfyrwyr yn dilyn y rhaglen BA Cynradd, a dilynodd 47 ohonynt y cwrs trwy gyfrwng y Gymraeg. Roedd 190 o fyfyrwyr yn dilyn y rhaglen TAR Cynradd, gyda 43 ohonynt yn astudio trwy gyfrwng y Gymraeg. Roedd 260 o fyfyrwyr yn dilyn y rhaglen TAR Uwchradd, gyda 45 ohonynt yn dilyn y cwrs trwy gyfrwng y Gymraeg. 
Mae darpariaeth Pontio yn cynnwys dau grŵp pwrpasol o athrawon dan hyfforddiant sy’n siarad Cymraeg sy’n dewis peidio â hyfforddi yn y sector cyfrwng Cymraeg. Cynigir rhaglen Gymraeg deilwredig i’r myfyrwyr hyn, sy’n eu galluogi i ddatblygu eu medrau Cymraeg ar eu cyflymdra eu hunain, gan fagu cymhwysedd a hyder yn eu taith yn y Gymraeg tuag at ruglder gwell. ‘Grwpiau pontio’ yw’r grwpiau hyn, sy’n targedu siaradwyr Cymraeg sydd angen mwy o gymorth yn eu medrau iaith proffesiynol a phersonol.     
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Datblygu’r Gymraeg yn nodwedd allweddol o’r holl raglenni AGA TAR a BA ym Mhartneriaeth Caerdydd. Mae’r holl fyfyrwyr TAR yn derbyn 25 awr o gymorth Cymraeg, sy’n codi i 36 awr o amser cyswllt yn y BA Cynradd. Mae’r rhaglenni hyn wedi cael eu cynllunio ar y cyd â thiwtoriaid Prifysgol Cymru a staff sy’n siarad Cymraeg mewn ysgolion a Chydlynwyr y Gymraeg. Lleolir myfyrwyr mewn grwpiau iaith gwahaniaethol yn unol â lefelau hyfedredd yn y Gymraeg, o grwpiau Dechreuwyr i grwpiau Pontio a Gloywi. Mae sesiynau Datblygu’r Gymraeg yn cynnwys ymwybyddiaeth ddiwylliannol, y Cwricwlwm Cymreig, datblygiadau medrau Cymraeg a’r defnydd o addysgeg effeithiol i ddatblygu defnydd y disgyblion o’r Gymraeg. Mae pob un o’r myfyrwyr yn creu portffolio teilwredig Datblygu’r Gymraeg, dan arweiniad y tiwtor Cymraeg, gan olrhain cynnydd, datblygiad personol yn y Gymraeg a defnydd o’r Gymraeg mewn cyd-destun addysgegol.   

Caiff cysylltiadau ag arferion yn yr ysgol eu cryfhau trwy ddyrannu wyth awr o Ymchwil ac Ymholi fesul Arfer Glinigol (profiad ysgol), lle mae myfyrwyr yn creu cofnodion myfyriol, gan ganolbwyntio ar agweddau ar y Gymraeg yn eu sefydliadau lleoli unigol. Mae Cydlynwyr y Gymraeg yn cynorthwyo myfyrwyr i ddatblygu eu gwybodaeth a’u dealltwriaeth o’r Gymraeg yng nghyd-destun eu hysgol. 

Mae pob un o’r myfyrwyr yn cwblhau hunanasesiad cyn rhaglen o fedrau Cymraeg, gan alluogi tiwtoriaid i grwpio myfyrwyr yn unol â chymhwysedd a gallu. Mae tiwtoriaid Cymraeg yn mynd ati i dargedu siaradwyr Cymraeg ar gyfer grwpiau Gloywi a Phontio, sy’n anelu at uchafu niferoedd y myfyrwyr ar lwybrau cyfrwng Cymraeg. Bob blwyddyn, nodir carfan fach o fyfyrwyr TAR fel siaradwyr Cymraeg sy’n dewis llwybrau cyfrwng Saesneg, ac mae’r myfyrwyr hyn yn ffurfio grŵp  Pontio. Mae’r rhesymau pam mae siaradwyr Cymraeg yn dewis lleoliad addysgu cyfrwng Saesneg yn gymhleth a phersonol, a nod y grŵp pontio hwn yw cynnig cymorth personol i sicrhau bod yr holl fyfyrwyr yn cael y cymorth Cymraeg priodol, yn ogystal â chymorth personol i ddatblygu hyder a chymhwysedd fel athrawon cyfrwng Cymraeg datblygol.   
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Yn ystod blwyddyn academaidd 2021-22, dewisodd naw o fyfyrwyr TAR Cynradd ac wyth o fyfyrwyr TAR Uwchradd ymuno â grŵp datblygu’r Gymraeg, Pontio. Yn 2022-23, mae 13 o fyfyrwyr TAR Cynradd a phump o fyfyrwyr TAR Uwchradd yn dilyn elfen datblygu’r Gymraeg, Pontio, eu rhaglen, sy’n dangos bod cynnydd yn nifer y myfyrwyr sy’n siarad Cymraeg sy’n dymuno pontio eu medrau iaith. 

Mae myfyrwyr Pontio yn meddu ar amgyffrediad da o’r Gymraeg yn draddodiadol, ond yn dymuno cwblhau eu hyfforddiant trwy gyfrwng y Saesneg. Mae nodi’r myfyrwyr hyn yn gynnar yn hollbwysig. Mae derbyniadau’n hysbysu tiwtoriaid Cymraeg am fyfyrwyr sy’n siarad Cymraeg sydd â phroffil Pontio cyn i’r rhaglen ddechrau, ac mae hyn yn galluogi tiwtoriaid i dargedu myfyrwyr yn unigol i drafod eu medrau Cymraeg, eu lefelau hyder a llwybrau posibl at y llwybr cyfrwng Cymraeg. Cefnogir grŵp Pontio mewn cyd-destun teilwredig fel bod y llwybr tuag at weithio yn y sector cyfrwng Cymraeg yn cael ei gadw’n agored. Nod yr ymyrraeth hon yw mynd i’r afael â’r prinder yn y gweithlu cyfrwng Cymraeg, fel y nodwyd gan Lywodraeth Cymru, CGA a phenaethiaid yn ein hysgolion partner.

Mae Datblygu’r Gymraeg yn digwydd mewn cyd-destun llyfn ac anffurfiol iawn yn y ddarpariaeth Pontio yn y brifysgol. Mae myfyrwyr a thiwtoriaid yn trafod anghenion a nodir trwy waith llafar ac ysgrifenedig. Mae pob sesiwn, yn enwedig ar gyfer myfyrwyr cynradd, yn canolbwyntio ar adnoddau iaith a methodoleg ar gyfer yr ystafell ddosbarth. Hefyd, mae pob sesiwn yn cynnwys gwaith iaith ar lefel y myfyrwyr eu hunain yn yr holl fedrau. Caiff y myfyrwyr eu haddysgu mewn grwpiau bach i feithrin amgylchedd cefnogol lle mae’r tiwtor yn deall anghenion, cymhelliant a gallu iaith athrawon dan hyfforddiant yn dda. Mae’r sesiynau hyn yn canolbwyntio ar hybu hyder a rhuglder llafar trwy gyfleoedd rheolaidd i sgwrsio â’r tiwtor ac â’i gilydd trwy gyfrwng y Gymraeg. I lawer o athrawon dan hyfforddiant, mae hyn yn gyfle i ailafael ar fedrau iaith a gollwyd.

Mae myfyrwyr yn olrhain eu cynnydd personol mewn medrau Cymraeg ac addysgeg ar dair adeg asesu allweddol bob blwyddyn, gan alluogi iddynt gofnodi safonau a gosod targedau. Mae hyn yn eu galluogi i ganolbwyntio ar agweddau craidd ar eu datblygiad iaith a chwarae rôl weithredol mewn gwella’u defnydd o Gymraeg llafar ac ysgrifenedig.
 
Mae siaradwyr gwadd yn cyfrannu at ddarpariaeth Pontio. Yn dilyn trafodaethau mewn cyfarfodydd recriwtio cyfrwng Cymraeg gyda phenaethiaid y bartneriaeth, cydnabyddir bod gan staff yn yr ysgol rôl allweddol mewn cefnogi’r grŵp pontio hwn, a chefnogi eu taith tuag at y sector cyfrwng Cymraeg. Gwahoddir pennaeth uwchradd i gyfarfod â’r grŵp i drafod y cyfleoedd sydd ar gael mewn ysgolion uwchradd cyfrwng Cymraeg. Mae cyflwyniadau hefyd yn cynnwys cyfweliadau â staff sydd wedi dysgu Cymraeg ac sydd bellach yn gweithio yn y sector cyfrwng Cymraeg. Mae pwysigrwydd modelau rôl fel pobl sy’n ysbrydoliaeth yn hanfodol wrth fagu hyder ac yn dangos bod athrawon eraill wedi dilyn y llwybr yn llwyddiannus o’r cyfrwng Saesneg i addysgu cyfrwng Cymraeg.  

Gwahoddir cyd-fyfyrwyr o’r sector cyfrwng Cymraeg i gyfrannu at sesiynau Pontio hefyd. Mae hyn yn galluogi myfyrwyr i ennill dealltwriaeth o’r disgwyliadau ieithyddol yn y sector cyfrwng Cymraeg, ac ystod y cymorth a gynigir yn y sector hwn. 
 
Cynigir cyfle i holl fyfyrwyr Pontio fynychu lleoliad cyfrwng Cymraeg, ond maent yn tueddu i fod yn ddihyder i gymryd y cam hwn â’r Gymraeg. Fodd bynnag, mae’r rhaglen TAR yn cynnwys profiad cyfoethogi am dair wythnos ar ddiwedd y rhaglen. Caiff myfyrwyr Pontio eu hannog i fynychu ysgol cyfrwng Cymraeg (cynradd neu uwchradd) i ennill profiad o addysgu a dysgu trwy gyfrwng y Gymraeg, heb fod pwysau o ran asesu a chynllunio ffurfiol. Mae’r gweithgareddau hyn yn cynnig strwythur wrth symud ymlaen tuag at y sector cyfrwng Cymraeg, gan alluogi myfyrwyr i fagu hyder trwy gydol eu taith yn y Gymraeg. 
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Gyda hyder a chymhwysedd sy’n datblygu, mae rhai o fyfyrwyr Pontio yn dewis cymryd rhan mewn gweithgareddau cyfoethogi cyfrwng Cymraeg. Mae hwn yn gam clir ymlaen yn eu hyder a’u defnydd o’r Gymraeg fel cyfrwng hyfforddi. 

Mae myfyrwyr yn olrhain eu safonau fel rhan o system Fframwaith, sy’n dangos hyder datblygol myfyrwyr Pontio wrth ddatblygu eu medrau Cymraeg. Mae hyn yn bwydo i Safonau Fframwaith Cymru gyfan, gan arwain at ddatblygu medrau Cymraeg yn y dyfodol fel athrawon newydd gymhwyso. 

Caiff y safonau ar gyfer Statws Athro Cymwysedig (SAC) eu holrhain fel rhan o’r Pasbort Dysgu Proffesiynol (PDP). Mae holl fyfyrwyr Pontio wedi creu portffolio llawn o dystiolaeth o fedrau (darllen / ysgrifennu / gwrando / siarad) a thystiolaeth o strategaethau effeithiol i ddatblygu medrau Cymraeg disgyblion.

Mae adborth gan fyfyrwyr Pontio yn nodi’r pwyntiau canlynol, gan bwysleisio effaith y grŵp hwn ar fedrau iaith personol ac ymdeimlad o berthyn: 

‘y cyfle i ddyrchafu fy Nghymraeg a’i defnyddio o fewn fy ystafell ddosbarth i helpu cenhedlaeth y dyfodol’

‘Rydw i wedi mwynhau’r sesiynau gyda’r tiwtor. Mae hi’n gwneud i’r grŵp deimlo fel teulu’.

‘Rydw i wedi mwynhau’r sesiynau yn fawr iawn. Mae’r tiwtor yn rhoi’r cyfle i ni loywi ein hiaith wrth greu awyrgylch cyfforddus a chyfeillgar’.

‘Mae’r tiwtor wedi helpu i mi ddatblygu fy sgiliau Cymraeg a gwella fy hyder yn siarad Cymraeg’.
‘Dw i wedi dysgu llawer o bethau newydd am fy mod i wedi gwrando ar bobl yn siarad Cymraeg yn rhugl’.
Mae’r dyfyniadau uchod yn dangos gwerth darpariaeth bersonol i’r siaradwyr Cymraeg hyn sy’n datblygu, a phwysigrwydd y ddarpariaeth hon o ran datblygu siaradwyr Cymraeg hyderus a chymwys ac athrawon y dyfodol.   
 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Trwy waith Grŵp Recriwtio a Marchnata cyfrwng Cymraeg y bartneriaeth, rhennir yr arfer dda hon gyda phenaethiaid ysgolion uwchradd cyfrwng Cymraeg, a’r consortia rhanbarthol. 
Mae gwaith y bartneriaeth gyda Chonsortiwm Canolbarth y De yn cefnogi cysylltiadau gwell o SAC i Athro Newydd Gymhwyso (ANG) a datblygiad proffesiynol parhaus o ran Datblygu’r Gymraeg.  

Nodwyd y camau nesaf posibl i ddatblygu effaith darpariaeth Pontio ymhellach:

  • Cyfrannu at bodlediad ‘Tom and Emma’ y bartneriaeth fel rhan o gyfres Research Bites i hyrwyddo’r cyfleoedd a gynigir trwy ddarpariaeth Pontio.   
  • Cydweithio ymhellach ag ysgolion, o bosibl gan fynd â myfyrwyr Pontio i ysgol cyfrwng Cymraeg yn ystod cyfnod ymsefydlu AGA, fel bod myfyrwyr yn fwy gwybodus am y sector cyn ymrwymo i hyfforddiant trwy gyfrwng un iaith neu’r llall.
  • Darparu cyfleoedd i fyfyrwyr Pontio gymryd rhan mewn rhai agweddau ar y ddarpariaeth trwy gyfrwng y Gymraeg ochr yn ochr â myfyrwyr cyfrwng Cymraeg, gan gynnwys paratoi ar gyfer gwneud cais am swyddi addysgu.
     

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Fel rhan o’i phartneriaeth â Phrifysgol Rhydychen, defnyddiodd Partneriaeth Caerdydd ar gyfer Addysg Gychwynnol i Athrawon (AGA) egwyddorion ymarfer clinigol wedi’u llywio gan ymchwil Cynllun Interniaeth Rhydychen (Burn a Mutton, 2013), gan gynnwys yr ymrwymiad i weithio’n agosach ag ysgolion i ddylunio cynnwys, strwythur a strategaethau addysgegol y ddarpariaeth AGA gyda’i gilydd. Mae ymarfer clinigol, term sy’n deillio o’r proffesiwn meddygol, yn dibynnu ar gefnogaeth arloesol Hyrwyddwyr Ymchwil ochr yn ochr â threfniadau mwy traddodiadol AGA yn yr ysgol sy’n dibynnu ar fentoriaid ac uwch fentoriaid. Mae Hyrwyddwyr Ymchwil wedi cael eu penodi ym mhob un o Ysgolion/Cynghreiriaid Partneriaeth Arweiniol y bartneriaeth, gyda chylch gwaith i hyrwyddo a chefnogi ymgysylltiad ag ymchwil gan athrawon dan hyfforddiant o fewn yr Ysgolion/Cynghreiriaid Partneriaeth Arweiniol, yn enwedig ynghylch aseiniadau ymchwil yn yr ysgol. Maent yn fodel rôl cadarnhaol ac yn ffynhonnell gymorth ymarferol, gan fynd i’r afael a bwlch cydnabyddedig rhwng ymchwil ac ymarfer yn y proffesiwn addysgu ar yr un pryd (McIntyre, 2005). Un o uchelgeisiau ehangach cyflwyno Hyrwyddwyr Ymchwil yw cefnogi mwy o ymgysylltu ag ymchwil, o fewn ysgolion, ac ar draws y bartneriaeth. Mae sesiynau cyfnos a chyfarfodydd datblygu rheolaidd ar gyfer Hyrwyddwyr Ymchwil a chydweithwyr partneriaeth yn annog mwy o ddeialog a dealltwriaeth well o ymchwil rhwng partneriaid.

Mae cyflwyno Hyrwyddwyr Ymchwil o fewn Partneriaeth Caerdydd yn arwyddocaol mewn ffyrdd eraill. Er enghraifft, mae neilltuo dewis ffocws yr aseiniad ymchwil i ysgolion, ar sail eu hanghenion, yn nodi symud rhag AGA dan ddylanwad pennaf prifysgolion (Pugh et al., 2020). Mae staff a systemau prifysgol yn cymeradwyo ac yn asesu’r aseiniadau o hyd, ond mae lledaenu’r canfyddiadau yn yr ysgol yn golygu bod yr ymchwil yn berthnasol ar unwaith i gyd-destun ac anghenion penodol yr ysgol unigol.

Caiff Hyrwyddwyr Ymchwil eu cefnogi trwy ddysgu proffesiynol mewn cymuned arfer sy’n cael ei hwyluso gan Brifysgol Metropolitan Caerdydd. Mae’r ymgysylltu hwn yn cefnogi meithrin capasiti arferion ac ymddygiadau wedi’u llywio gan ymchwil yn systemig ar gyfer ysgolion, staff y bartneriaeth a myfyrwyr.
Mae dysgu proffesiynol Hyrwyddwyr Ymchwil yn elwa ar fentrau cenedlaethol eraill, ac ymchwil a wneir mewn prosiectau sy’n hyrwyddo ymchwil ac ymholi. Mae’r rhain yn cynnwys y Strategaeth Genedlaethol ar gyfer Ymchwil ac Ymholiad Addysgol (NSERE) a’r Prosiect Ymholi Proffesiynol Cenedlaethol (NPEP) sy’n llywio ymagweddau at ddatblygu rôl yr Hyrwyddwr Ymchwil.
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Gellir gweld gwaith yr Hyrwyddwyr Ymchwil mewn deilliannau myfyrwyr ac yng ngwaith ysgolion partneriaeth. Mae aseiniadau myfyrwyr yn dangos dealltwriaeth well o ddatblygu addysgu, dysgu a lles mewn cyd-destun penodol. Mewn ysgolion partneriaeth, mae’r Hyrwyddwyr Ymchwil yn cefnogi datblygiad medrau ac arferion ymchwil ymhlith staff ysgolion yn ehangach.

Mewn rhai ysgolion, mae canfyddiadau o ymchwil myfyrwyr wedi dylanwadu ar wneud penderfyniadau strategol. Er enghraifft, mewn un ysgol gynradd, darparodd ymchwil y myfyrwyr ar les dystiolaeth i’r pennaeth ar gyfer dod o hyd i ddarpariaeth well ar gyfer dysgu yn yr awyr agored. 
 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rôl Cydlynwyr Hyrwyddo Ymchwil yw meithrin perthnasoedd ac arwain y ddarpariaeth a’r dysgu proffesiynol ar gyfer hyrwyddwyr ymchwil ar draws y bartneriaeth. Mae’r cydlynwyr yn meithrin capasiti trwy fodelu’r defnydd o ymchwil mewn ysgolion. Maent yn ganolog i rannu a chefnogi arferion wedi’u llywio gan ymchwil ar draws y bartneriaeth.

Mae’r bartneriaeth yn rhannu deilliannau aseiniadau myfyrwyr, yn enwedig y crynodebau sy’n fwy eglur yn weledol, gyda rhanddeiliaid. Mae’r crynodebau hyn yn defnyddio ffeithluniau i gyfleu deilliannau ac effaith bosibl ymchwil yn glir ac yn gryno. Maent yn esbonio ac yn annog y defnydd o ymchwil i lywio datblygiad ysgol.

Cynhelir digwyddiadau rheolaidd i rannu ymchwil ac ymholi hefyd, fel cynadleddau ymchwil y bartneriaeth a’i chyfres seminarau ymchwil. Gwahoddir yr holl randdeiliaid i fynychu a chyfrannu at y digwyddiadau hyn trwy ledaenu eu hymchwil eu hunain. Mae’r bartneriaeth wedi cydweithio â phartneriaethau AGA eraill i rannu arfer dda wrth gynorthwyo athrawon dan hyfforddiant i ddatblygu eu medrau ymchwil.

Mae’r aseiniadau ymchwil wedi’u cefnogi gan waith yr Hyrwyddwyr Ymchwil wedi arwain at gynhyrchu podlediadau, fideos Youtube a chrynodebau sy’n fwy eglur yn weledol. Mae’r rhain wedi bod yn hynod effeithiol o ran lledaenu syniadau o arferion wedi’u llywio gan ymchwil ar draws y bartneriaeth a’r tu hwnt.

Cyfeiriadau:

Burn, K. a Mutton, T. (2015) ‘A review of “research-informed clinical practice” in Initial Teacher Education’, Oxford review of education, 41(2), tt. 217–233. Ar gael yn: https://doi.org/10.1080/03054985.2015.1020104.

McIntyre, D., 2005. Bridging the gap between research and practice. Cambridge journal of education, 35(3), tt.357-382.

Pugh, C., Thayer, E., Breeze, T., Beauchamp, G., Kneen, J., Watkins, S., & Rowlands, B. (2020). Perceptions of the new role of the research champion in developing a new ITE partnership: Challenges and opportunities for schools and universities. Cylchgrawn Addysg Cymru = Wales Journal of Education, 22(1),  tt. 185– 207. https://doi.org/10.16922/
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Gymraeg Pontardawe wedi ei lleoli yn nhref Pontardawe yng Nghwm Tawe a gynhelir gan awdurdod Castell Nedd Port Talbot. Mae dalgylch yr ysgol yn un eang. Mae 340 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed ar y gofrestr, yn cynnwys 65 o blant oed meithrin. 

Canran y disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw 17.7% sydd yn debyg i gyfartaleddau cenedlaethol mewn ysgolion cynradd.  Er bod y rhan fwyaf o ddisgyblion yn dod o gartrefi Saesneg eu hiaith, daw tua 42% o’r disgyblion o gartrefi lle siaredir Cymraeg.
 
Mae 11% o ddisgyblion ar y gofrestr anghenion dysgu ychwanegol sydd islaw’r cyfartaledd cenedlaethol. 
Mae’r uwch dîm arwain yn cynnwys y pennaeth, dirprwy bennaeth a phedwar arweinwyr canol. 
 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan yr ysgol weledigaeth glir am y Cwricwlwm i Gymru a bu’n un o ysgolion arloesi Llywodraeth Cymru i ail lunio’r cwricwlwm. Prif nod yr ysgol oedd sicrhau fod yr ardal leol yn rhan annatod o gwricwlwm yr ysgol. Lluniwyd cwricwlwm unigryw ‘Trysorau Tawe’ sydd wedi ei sylfaenu ar hanes, daearyddiaeth a threftadaeth yr ardal ynghyd â meithrin cysylltiadau lleol i waith a bywyd pob disgybl. Trwy hynny, mae’r ysgol wedi cynllunio’r cwricwlwm yn fwriadus i gynnig profiadau dysgu gwerthfawr a chydlynus igyda’r nod o ddatblygu dysgwyr sy’n annibynnol, uchelgeisiol ac egwyddorol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Gweledigaeth Cwricwlwm – Sut dylai cwricwlwm yr ysgol edrych i ddisgyblion yr ysgol? 

Mae athrawon wedi creu cwricwlwm sy’n ystyried yr ardal leol yn llawn ac yn un sydd wedi ei wreiddio yn niwylliant a chynefin y cwm yn gelfydd. Un elfen o hyn yw’r ffordd maent wedi llwyddo i ddefnyddio’r ardal leol fel sylfaen i’r dysgu ar ddechrau pob thema. Mae gweledigaeth cwricwlwm newydd yr ysgol yn canolbwyntio ar wella medrau’r disgyblion wrth ymfalchïo yng nghynefin, treftadaeth a diwylliant cymunedol y disgyblion. Mae athrawon yn manylu ar yr elfennau lleol er mwyn llywio llais y disgybl ynghyd â’r gweithgareddau dysgu. Yn dilyn gwaith ymchwil gan staff a’r rhieni am yr ardal leol, mae dosbarthiadau wedi cael eu henwi yn ôl enwau copaon a mynyddoedd lleol. Cynhaliwyd prosiect clwstwr ‘Cynefin’ a darganfuwyd ffeithiau a gwybodaeth hanesyddol newydd am yr hardal leol. Mae hyn yn atgyfnerthu hunan barch a balchder y disgyblion tuag at eu cynefin. 

Gweithgareddau
Ffurfiwyd casgliad o themâu ar draws yr ysgol oedd yn dechrau gydag elfen leol – boed yn unigolion enwog, tirnod arbennig neu ganolfan ddysgu yn y dref. Enghraifft o hyn yw cylch cerrig Carn Llechart oedd yn fan dechrau i ysbrydoli thema Celtiaid I’r disgyblion oedd yn cynnwys taith gerdded a gweithgareddau o gwmpas y safle hanesyddol. Mae hyn yn sicrhau fod gan y disgyblion berchnogaeth gref o’u cwricwlwm. Mae ‘Cwm Cerddorol’, ‘Cariad@Gwm’, ‘Croesi’r Bont’ a ‘Trydanu Tawe’ fel enghreifftiau pellach o themâu sy’n plethu elfennau byw yn yr ardal leol i weithgareddau a phrofiadau’r disgyblion. Mae profiadau hyn yn cynnwys prosiectau celf uchelgeisiol sydd wedi ei sylfaenu ar dafodiaith leol a cherddi gwreiddiol gan y disgyblion. Mae ymweliadau gyda’r dref yn cynnwys gweithdai yn y ganolfan gelfyddydau leol, parc coed Glanyrafon, prosiect trydan ‘Mynydd y Gwrhyd’ a’r ganolfan Gymraeg leol ‘Tŷ’r Gwrhyd’. Mae cysondeb yr ymweliadau wythnosol hyn yn cryfhau ymwybyddiaeth y disgyblion o’u gwreiddiau lleol.   

Dysgu Proffesiynol
Cynhaliwyd ymchwil ar y meysydd dysgu a phrofiad gan arweinwyr yr ysgol er mwyn gosod gweledigaeth ‘Trysorau Tawe’ ar waith. Yn sgil hyn, cafwyd diwrnodau o hyfforddi ble cyflwynwyd gweledigaeth ar gyfer pob maes dysgu a phrofiad i’r staff cyfan, er enghraifft wrth osod priodenwau unigryw lleol i bob dosbarth. Canfuwyd rhai ohonynt trwy edrych ar hen fapiau digidol, er enghraifft Ynys-gelynen, Nant y Gaseg a Mynydd Marchywel.

Mae’r ysgol hefyd yn rhan o brosiect clwstwr ‘Cynefin’ sy’n coladu themâu ac adnoddau ar-lein ar draws y clwstwr i gyfoethogi arlwy cwricwlwm ysgolion lleol. Mae swyddog y Gymraeg yn y sir hefyd wedi creu rhaglenni llafar cyfoethog (Drilio Disglair, Sgleinio ein Sgwrsio a Blociau Bendigedig) sy’n hybu medrau llythrennedd trwy gwricwlwm Trysorau Tawe.
  

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae ymroddiad y staff yn y maes hwn wedi cael effaith gadarnhaol ar ddysgu proffesiynol gan ei fod yn rhoi cyfleoedd i ddatblygu dealltwriaeth yr holl feysydd dysgu a phrofiad, cydweithio â chydweithwyr o wahanol feysydd wrth rannu arfer dda a chyflwyno syniadau gyda chydweithwyr drwy hyfforddiant mewn swydd a chyfarfodydd eraill.  

Mae gan ddysgwyr barch tuag at eu cynefin, eu hardal leol a’u treftadaeth. Erbyn hyn, mae disgyblion yn adnabod enwau a lleoedd priod o fewn eu cynefin yn hyderus.  
 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Ar hyn o bryd, mae’r ysgol yn cyd weithio’n agos gyda’r clwstwr er mwyn rhannu arfer dda. Mae’r pennaeth ac aelodau o’r uwch dim rheoli wedi sefydlu rhwydwaith dysgu proffesiynol sy’n cyfrannu at wreiddio cwricwlwm yr ysgol yn ehangach. Mae hyn yn cynnwys cynnal digwyddiadau, ymweliadau a chynadleddau.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr awdurdod lleol

Cyfanswm poblogaeth Dinas a Sir Abertawe yw tua 250,000. Mae’r awdurdod lleol yn cynnal 77 o ysgolion cynradd, gan gynnwys 10 sy’n darparu addysg cyfrwng Cymraeg. Yn ychwanegol, mae 14 ysgol uwchradd, y mae dwy ohonynt yn ysgolion cyfrwng Cymraeg. Mae dwy ysgol arbennig ac un uned cyfeirio disgyblion. Mae Dinas a Sir Abertawe yn un o dri awdurdod lleol a ffurfiodd bartneriaeth newydd, sef ‘Partneriaeth’, yn disodli consortiwm ERW a ddaeth i ben yn 2021. 

  • Dros gyfartaledd tair blynedd, mae 22% o ddisgyblion rhwng 5 ac 15 oed yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sy’n uwch na chyfartaledd Cymru, sef 20% 
  • Mae 16% o ddisgyblion sy’n 5 oed neu’n hŷn o leiafrifoedd ethnig, sy’n uwch na chyfartaledd Cymru, sef 12% 
  • Mae gan 24% o ddisgyblion anghenion addysgol arbennig (AAA), sydd uwchlaw cyfartaledd Cymru, sef 20% 
  • Roedd 117 o blant ym mhob 10,000 yn derbyn gofal gan yr awdurdod lleol yn 2021, ac roedd yn y 12fed safle ymhlith yr awdurdodau lleol eraill. 

Mae cyfarwyddiaeth addysg yr awdurdod lleol wedi’i threfnu’n dri maes gwasanaeth –  Cynllunio Addysg ac Adnoddau, Cyflawniad a Phartneriaeth, Dysgwyr Bregus. Mae gweledigaeth yr awdurdod ar gyfer “addysg ragorol i bawb trwy gydweithio” yn nod corfforaethol sy’n gwneud defnydd da o’r holl dimau o fewn y tri maes gwasanaeth. Mae’r Tîm Gwella Ysgolion yn cyfuno ymgynghorwyr gwella ysgolion, arbenigwyr perfformiad a rheolwyr tîm o fewn y Gwasanaeth Cyflawniad a Phartneriaeth. Caiff y tîm gwella ysgolion ei arwain gan bennaeth profiadol, ac mae’n cyflogi ystod o swyddogion a gyflogir gan yr awdurdod lleol ac ymarferwyr wedi’u comisiynu sydd wedi’u lleoli mewn  ysgolion. Mae hyn yn darparu cydbwysedd sy’n galluogi golwg eang ar y gofynion cymorth presennol ar draws pob sector.
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae datblygu arweinwyr ysgolion y dyfodol wedi bod yn ffocws i waith y tîm gwella ysgolion am gyfnod cynaledig. Mae’r awdurdod lleol yn arddel golwg strategol ynglŷn â chynllunio olyniant ar gyfer arweinwyr ysgol a thrwy ddadansoddi, nododd ofyniad i gefnogi ysgolion â chynllunio olyniant. Roedd hyn yn cynnwys nodi prinderau penodol mewn rhai sectorau, e.e. Catholig Rufeinig. Mewn partneriaeth ag ysgolion, datblygodd y Tîm Gwella Ysgolion gynlluniau arloesol i gefnogi cydweithio, dysgu proffesiynol a recriwtio.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mewn cydweithrediad â Chyfarwyddwr yr Esgobaeth, nododd yr ymgynghorydd gwella ysgolion (YGY) ar gyfer ysgolion cynradd Catholig fod diffyg o ran recriwtio yng ngharfan arwain y sector Catholig.

Gan ddefnyddio gwybodaeth a deallusrwydd Cyfarwyddwr yr Esgobaeth o ymweliadau cymorth yr Awdurdod Lleol, cafodd ymarferwyr effeithiol eu nodi a’u targedu fel arweinwyr y dyfodol. Dyfeisiwyd rhaglenni dysgu proffesiynol penodol. Sicrhaodd hyn fod y rhai a nodwyd yn gallu dangos arfer effeithiol gynaledig. Caiff yr ymarferwyr hyn eu defnyddio’n effeithiol, ac maent yn cyfrannu fel modelau arfer orau ar draws yr Esgobaeth. O ganlyniad, mae rhwydwaith Cymru gyfan yn cefnogi’r dysgu proffesiynol trwy fodelu arfer orau.

Yn ychwanegol, defnyddir y garfan arweinyddiaeth hon i gynorthwyo ysgolion lle mae swyddi gwag arweinyddiaeth yn bodoli. Defnyddiwyd darpar benaethiaid mewn ysgolion lle mae’r pennaeth yn absennol. Yn yr enghreifftiau gorau, mae’r unigolion hyn wedi arwain ysgolion yn llwyddiannus trwy ymweliadau monitro Estyn a rhaglenni ymyrraeth / cymorth yr awdurdod lleol. Yn ychwanegol, defnyddir secondiadau arweinyddiaeth ar draws awdurdodau. Mae hyn yn galluogi arweinwyr i rannu arfer orau.

Mae effaith arweinyddiaeth yn flaenoriaeth uchel i ymgynghorwyr gwella ysgolion ac mae’n rhan amlwg o’r agenda gytûn ar gyfer ymweliadau ag ysgolion. O ganlyniad, gall y Tîm Gwella Ysgolion werthuso’r capasiti arwain ar gyfer pob ysgol. Mae pob ymgynghorydd gwella ysgolion yn cyfrannu at drafodaeth broffesiynol sy’n amlygu, trwy eithriad, ysgolion nad yw eu perfformiad yn bodloni disgwyliadau’r awdurdod lleol. 

Mae’r awdurdod lleol yn rhagweithiol o ran nodi ysgolion y gallai fod angen cymorth ychwanegol arnynt, ac mae’n defnyddio system arloesol (School Profiler) i werthuso perfformiad ysgolion gyda chyfraniadau gan wasanaethau’r cyngor ar eu hyd. Mae llawer o randdeiliaid yn gweithredu’n gyflym trwy broses ddemocrataidd, gynlluniedig, gyda blaenoriaethau clir ar gyfer gwella, o dan gylch gorchwyl cytûn. Mae llywodraethwyr ysgolion yn arwain y grwpiau hyn sy’n teimlo eu bod wedi’u grymuso i wneud gwelliannau cyflym. Mae hyn yn helpu sicrhau bod yr awdurdod lleol yn osgoi prosesau ffurfiol ar gyfer ysgolion sy’n destun pryder, ble bynnag y bo modd. 

Mae’r awdurdod lleol yn comisiynu a chefnogi gwaith ychwanegol i ddatblygu darpar arweinwyr, arweinwyr newydd ac arweinwyr profiadol ar bob lefel. Er enghraifft, mae’r awdurdod wedi cefnogi prosiect sy’n galluogi darpar ddirprwy benaethiaid i gyfnewid ysgolion am flwyddyn ac ennill profiad gwerthfawr mewn ysgol mewn cyd-destun hynod wahanol. Defnyddir strategaethau mentora a hyfforddi cymheiriaid yn effeithiol gydag uwch arweinwyr newydd a phrofiadol mewn ysgolion.  
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

O ganlyniad, mae pob un o’r ysgolion prin iawn yn Abertawe sydd wedi peri pryder yn y pum mlynedd ddiwethaf wedi gwneud cynnydd cryf a chyflym.

Roedd perfformiad disgyblion ar ddiwedd cyfnod allweddol 4 rhwng 2017 a 2019 uwchlaw neu ymhell uwchlaw safonau mewn ysgolion tebyg. 

Rhwng 2017 a 2019, roedd presenoldeb yn ysgolion uwchradd Abertawe uwchlaw neu ymhell uwchlaw cyfartaleddau cenedlaethol.
 
Mae rhwydweithiau ysgol amrywiol yn darparu ffynhonnell gymorth gyfoethog ar gyfer ymarferwyr i’w galluogi i rannu arfer arloesol ac effeithiol.
 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhennir arfer dda yn rheolaidd trwy’r canlynol:

  • gwaith y Tîm Gwella Ysgolion
  • anfon cylchlythyr wythnosol at holl aelodau staff ysgolion
  • ystod o rwydweithiau / gweithgorau
  • safleoedd SharePoint a grwpiau wedi’u sefydlu yn Hwb
  • cynadleddau / cyfarfodydd penaethiaid
     

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Pantysgallog yn ysgol cyfrwng Saesneg o faint canolig, gyda 324 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae’r ysgol yn gwasanaethu pentref Pantysgallog, sydd wedi’i leoli rhwng tref Merthyr Tudful i’r de a Bannau Brycheiniog i’r gogledd, a’r ardal o’i amgylch.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r defnydd o hyfforddwyr dosbarth wedi’i ddatblygu fel modd o gynyddu hyder dysgwyr ac annog annibyniaeth disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Wrth ddychwelyd i’r ysgol ar ôl cyfnodau clo COVID, sylwodd yr ysgol ar newid yn ymddygiad gwahanol garfanau disgyblion. Roedd disgyblion iau wedi mynd yn fwy dibynnol o lawer ar gymorth oedolion yn eu lleoliadau priodol. Yn ystod cyfnodau clo, roedd eu dysgu gartref wedi’i sgaffaldio’n drwm gyda chymorth oedolion gartref, tra bod disgyblion hŷn wedi datblygu’n llawer mwy annibynnol. Yn ystod y cyfnod clo, gadawyd iddynt weithio’n annibynnol, am resymau amrywiol.

Fel rhan o’i gwaith ymadfer ar ôl COVID, roedd yr ysgol eisiau cynorthwyo disgyblion iau i ddatblygu annibyniaeth, ac ar yr un pryd roedd eisiau defnyddio natur annibynnol y modd yr oedd disgyblion hŷn yn gweithio ar ôl iddynt ddychwelyd i’r ysgol. 

Fe wnaeth staff ym mhob dosbarth nodi unigolion allweddol sydd ag ‘arbenigedd’ penodol mewn rhyw agwedd ar y cwricwlwm. Roedd yr agweddau hyn yn benodol i’r grwpiau blwyddyn gwahanol, ac fe’u dewiswyd i fod yn berthnasol i’r disgyblion yn y carfanau gwahanol. Er enghraifft, o fewn y lleoliad meithrin, ceir pencampwr dosbarth clymu careiau esgidiau. Mae’r disgybl hwn yn rhywun y mae’r lleill yn mynd ato i gael cymorth gyda chlymu careiau eu hesgidiau. Gall y disgybl glymu’r careiau i’r disgybl, ond bydd hefyd yn ceisio egluro’r fethodoleg neu’r broses. Ar ben arall yr ysgol, ym Mlwyddyn 6, mae hyfforddwr mathemateg ganddynt. Os yw disgybl ym Mlwyddyn 6 yn cael rhyw agwedd ar fathemateg yn anodd, gall fynd at yr hyfforddwr mathemateg i gael cymorth. Byddai’r hyfforddwr hwn yn mynd drwy weithrediad mathemategol y cwestiwn sy’n achosi problemau. Maent yn defnyddio adnoddau dosbarth i gefnogi hyn, gan gynnwys ‘gwrthrychau’ neu ‘wal weithio’ y dosbarth. 

Caiff lluniau o’r hyfforddwyr dosbarth gwahanol eu harddangos yn yr ystafell ddosbarth. Mae hyn yn rhoi pwynt cyfeirio gweledol sy’n dathlu llwyddiant hyfforddwyr ac yn darparu modd o gynyddu hunan-barch a lles disgyblion. Newidir y rolau bob tymor fel bod gwahanol ddisgyblion yn cael cyfle i arwain ar feysydd gwahanol.

Mae’r broses yn cynyddu annibyniaeth disgyblion mewn perthynas â’r oedolion yn y ddarpariaeth. Mae’n cryfhau perthnasoedd disgyblion, yn meithrin hyder yn yr hyfforddwyr ac yn cyfnerthu dealltwriaeth yr hyfforddwyr o agweddau gwahanol ar y cwricwlwm.   

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Wrth wrando ar ddysgwyr fel rhan o’r cylch Monitro, Gwerthuso ac Adolygu yn yr ysgol, mae’n amlwg bod disgyblion yn fwy llafar mewn perthynas â’u dysgu. Mae athrawon dosbarth a staff cymorth yn adrodd bod y lefelau annibyniaeth wedi cynyddu ymhlith disgyblion, a hefyd yr hyder yn yr hyfforddwyr dosbarth, sy’n ffynnu yn eu rolau.