Arfer effeithiol Archives - Page 21 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y coleg

Mae Beechwood College yn goleg arbenigol annibynnol ac yn gartref gofal yn Sili, Bro Morgannwg. Mae’r coleg wedi’i berchen gan Beechwood Court Ltd, sy’n rhan o Ludlow Street Healthcare, sydd wedi’i berchen gan Ancala partners. 

Mae’r coleg yn cynnig lleoliadau dydd a phreswyl i ddysgwyr 16 oed a hŷn sydd ag anableddau dysgu a/neu awtistiaeth ac sydd, o bosibl, ag anghenion sy’n gysylltiedig â chyflyrau’r sbectrwm awtistig. Mae tir y coleg yn cynnwys gardd, twnnel polythen, caffi ac ardal gwaith coed.

Gweledigaeth y coleg yw darparu cyfleoedd a phrofiadau i baratoi dysgwyr ar gyfer eu bywyd yn y dyfodol. Mae’r pennaeth yn arwain tîm o ddarlithwyr a chynorthwywyr cymorth dysgu ac mae’n gyfrifol am ddarparu a chyflwyno’r holl raglenni addysg. Mae tîm arwain strategol y coleg yn cynnwys y pennaeth, y pennaeth cynorthwyol, rheolwr y cartref gofal a’r arweinydd clinigol. 
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan yr holl ddysgwyr yn Beechwood College anghenion cymhleth ac mae ar lawer ohonynt angen cymorth i ddatblygu medrau cyfathrebu ac annibyniaeth. Nod arweinwyr y coleg yw darparu amrywiaeth o leoliadau profiad gwaith a phrofiadau cysylltiedig â gwaith ystyrlon a pherthnasol i ddysgwyr er mwyn datblygu’u hannibyniaeth a pharatoi ar gyfer eu bywyd yn y dyfodol ar ôl y coleg. 
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

I ddechrau, darparodd y coleg amrywiaeth o weithgareddau ymarferol i ddysgwyr fel rhan o sesiynau ystafell ddosbarth, fel gwneud eu crysau T, eu mygiau a’u cylchau allweddi eu hunain. Mireiniodd y dysgwyr eu medrau i lefel mor dda fel bod ansawdd y nwyddau yn ddigon da i’w gwerthu. O ganlyniad, sefydlodd y dysgwyr fenter fewnol, yn gwerthu nwyddau i staff ac aelodau teulu. 

Oherwydd llwyddiant y strategaeth hon, sefydlodd y dysgwyr farchnadfa ar-lein i werthu eu nwyddau i’r cyhoedd, sef ‘Beechwood bits and bobs’. Gwnaeth dysgwyr ymchwil i’r farchnad, gan gyfrifo pa eitemau a werthodd orau ar-lein. Yna, addasont eu hymagwedd at werthiannau, er enghraifft trwy weithio tuag at themâu bob tymor a fyddai’n cyd-fynd â dathliadau fel Dydd San Ffolant, Sul y Mamau a’r Pasg. O fewn pedair wythnos o agor eu siop, roedd gan y dysgwyr adolygiadau 5 seren ac roedden nhw wedi gwerthu’r cyfan o un o’u nwyddau.

Mae dysgwyr yn gyfrifol am bob agwedd ar y siop, o ymchwil i’r farchnad, datblygu’r nwyddau i’r gwasanaeth i gwsmeriaid, a sicrhau bod tâl post cywir ar yr eitemau, trwy bwyso a mesur a phrynu’r eitemau y maent yn eu hanfon. Mae’r holl ddysgwyr yn y coleg yn ymwneud â rhedeg y siop. Mae gan bob un o’r dysgwyr rôl werthfawr yn dibynnu ar eu diddordebau, eu cryfderau a’u galluoedd. Mae rhai ohonynt yn dylunio’r nwyddau, eraill yn pecynnu’r archebion yn barod i’w postio, ac eraill yn cerdded i’r blwch post lleol i bostio’r eitemau. 
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae ystod y profiadau dysgu sydd ar gael wedi cynyddu cyfleoedd i ddysgwyr ddatblygu ystod eang o fedrau. Er enghraifft, llythrennedd, rhifedd, medrau digidol, cyfathrebu, hunan-barch, medrau cymdeithasol ac entrepreneuriaeth. 

Mae dysgwyr wedi dod i ddefnyddio peiriannau a phrosesau newydd yn fwy medrus, sydd wedi helpu i ddatblygu medrau ar gyfer eu bywyd yn y dyfodol, fel medrau cysylltiedig â gwaith. At hynny, mae gan ddysgwyr fedrau corfforol estynedig, fel medrau echddygol mân ac maent wedi sôn am effaith gadarnhaol ar eu hunan-barch. 

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer dda?

Mae’r coleg wedi rhannu ei waith yn y maes hwn gyda cholegau arbenigol eraill, ysgolion arbennig a cholegau AB trwy ei drefniadau gweithio mewn partneriaeth. At hynny, bu’r siop yn arddangos mewn sioe fasnach awtistiaeth ac mae wedi ymddangos mewn cylchgrawn poblogaidd sy’n cael ei ddarllen gan y gymuned awtistig.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r astudiaeth achos wedi’i seilio ar brosesau’r lleoliad ac effaith hunanwerthuso.
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Adolygu a myfyrio – effaith hunanwerthuso

Yn Caban Kingsland, mae hunanwerthuso wedi bod yn asgwrn cefn gwaith y lleoliad. Mae ymarferwyr yn adolygu eu harferion yn barhaus i sicrhau bod y broses yn parhau i adlewyrchu’r gwasanaeth ar hyn o bryd. Maent yn ystyried beth sydd wedi digwydd, ac yn rhannu syniadau i annog deilliannau lles, ymgysylltu ac addysgol ar gyfer pob un o’r plant yn eu gofal. Mae hyn yn cefnogi anghenion unigol pob plentyn ac yn galluogi’r tîm cyfan i ddeall y ffyrdd gorau posibl o greu darpariaeth sy’n ymateb i’r datblygiadau diweddaraf mewn addysg a gofal y blynyddoedd cynnar. 
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae’n hanfodol fod arweinwyr yn sicrhau perchnogaeth y staff cyfan ar y broses hunanwerthuso. Nid trefn sy’n cymryd amser ac ymdrech yn unig mohoni. Mae’n broses sy’n galluogi pawb i fyfyrio ar lwyddiannau ac agweddau sydd angen eu datblygu ymhellach. Ar y dechrau, mae hunanwerthuso yn helpu ymarferwyr i nodi’r meysydd sydd angen eu gwella, a gall hyn achosi straen wrth iddynt geisio sicrhau bod y ddarpariaeth yn gwneud yn dda. 

Mae’r broses o werthuso’n rheolaidd yn fuddiol ynddi’i hun. Mae lleoli meysydd i’w gwella, cyflwyno newidiadau, myfyrio a rhoi mwy o welliannau ar waith, yn atgoffa ymarferwyr ynglŷn â pha mor dda y maent yn gweithio. Mae’n gyfle i alw i gof y profiadau gwych a’r heriau a nodwyd ganddynt a’r newidiadau a gyflwynwyd ganddynt, ac y maent yn gweithio’n galed i’w hymgorffori. Yn ei ffordd ei hun, hunanwerthuso yw’r cyfrwng datblygiad personol parhaus gorau sydd ar gael. 
 

Heriau

Nid yw’n hawdd gweithio’n agos gyda phobl eraill ac wedyn bwrw amheuaeth ynglŷn â’u harferion, yn enwedig os ydynt yn gwneud yr hyn y maent wedi’i wneud erioed. Mae newidiadau i’r cwricwlwm, deddfwriaeth, deddfwriaeth anghenion dysgu ychwanegol ac effaith COVID-19 yn nodi bod angen ystyried newidiadau yn barhaus fel tîm. Mae’n hanfodol fod arweinwyr yn cynnwys yr holl ymarferwyr yn y broses, gan ganiatáu amser iddynt nodi eu datblygiad personol a’u hanghenion dysgu proffesiynol eu hunain. Mae ennyn diddordeb pob un o’r ymarferwyr yn y broses yn galluogi pawb i fyfyrio ar feysydd arfer orau. Caiff hyn effaith gadarnhaol ar y tîm sy’n teimlo eu bod yn cael eu cynnwys a’u grymuso i ffurfio’r ddarpariaeth. 

Mae ymarferwyr yn sicrhau cyfleoedd i rieni a gofalwyr ddarparu adborth am bob agwedd ar y ddarpariaeth a phrofiad eu plentyn yn y lleoliad. Maent yn darparu cyfleoedd i dderbyn adborth gan bartneriaid ac asiantaethau eraill y maent yn gweithio gyda nhw. Mae hyn hefyd yn bwydo i mewn i gyfleoedd i ddatblygu ymwybyddiaeth o arferion llwyddiannus ac yn helpu nodi meysydd i’w gwella. Nid yw ymarferwyr yn anghofio dangos yr adborth cadarnhaol a gânt, ac maent yn ymfalchïo yn hyn wrth iddynt symud ymlaen. Wrth i bethau ddatblygu yn y ddarpariaeth, mae ymarferwyr yn ychwanegu’r newidiadau bach hynny. Gallai fod mor syml â sut roeddent yn ymateb i rywbeth wnaeth plentyn ei ddweud neu’i wneud. Fel offeryn myfyriol, y pethau bach sy’n gosod y safonau ar gyfer arferion cynhwysol ac yn creu dyfodol gwell ar gyfer y plant yn y ddarpariaeth.

Gall gwaith papur fod yn heriol ar yr adegau gorau. Gall y prosesau hunanwerthuso fod yn frawychus. Fodd bynnag, gan fod pob diwrnod yn wahanol a phennau ymarferwyr yn gallu bod yn orlawn o ran gwybodaeth, maent yn ysgrifennu cwestiynau; Pa mor dda ydym ni’n gwneud? Sut ydym ni’n gwybod? Sut gallwn ni wella? Trwy ddadansoddi eu gwaith a symud pethau at gasgliad cadarnhaol, maent yn chwilio am yr effaith gadarnhaol ar y lleoliad. Bydd hunanwerthuso yn nodi’r ffordd orau ymlaen yn glir ac yn atgoffa pawb am y gwaith gwych a wnânt. Maent yn mwynhau gwybod bod popeth a wnânt er lles pennaf y plant a symud pethau at gasgliad cadarnhaol fel tîm. Wedyn, maent yn symud ymlaen at y mater nesaf.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Y Cwricwlwm i Gymru, cynllunio ymatebol a sicrhau bod plant yn gallu arwain chwarae.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae ymarferwyr yn Caban Kingsland wedi gweithio fel tîm i sicrhau bod y cyfleoedd gorau posibl yn cael eu rhoi i’r plant o fewn disgwyliadau’r Cwricwlwm i Gymru. Mae’r darparwr bob amser wedi gweithio’n galed i sicrhau bod diddordebau’r plentyn yn ganolog i bopeth a wna. Felly, mae wedi manteisio ar y Cwricwlwm i Gymru, gan ddatblygu amgylcheddau dysgu priodol sy’n ymateb i unigoliaeth plant ac yn cefnogi eu diddordebau. Mae hyn yn galluogi iddo symud eu dysgu a’u datblygiad ymlaen.

Gan fod y plentyn yn ganolog i bopeth a wna, mae’r lleoliad wedi edrych ar ffyrdd o sicrhau bod tystiolaeth yn adlewyrchiad gwirioneddol o ddysgu a datblygiad wrth iddo ddigwydd. Mae cynllunio ymatebol yn darparu cyfleoedd yn effeithiol i ymarferwyr arsylwi a chofnodi dysgu wrth i’r plant chwarae. Pan fydd plant yn gyfranogwyr gweithgar yn eu dysgu eu hunain, mae’r hud yn datblygu. 
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae ymarferwyr yn Caban Kingsland wedi dangos bod plant yn mynd ati i weithio i gyflawni’r hyn y maent wedi bwriadu ei wneud. Mae plant yn datblygu dyfalbarhad wrth ddatrys problemau, gan feddwl a herio’u hunain. Maent yn datblygu gallu cynyddol i ganolbwyntio, yn magu hyder, ac mae gwydnwch yn dechrau dod yn rhan reolaidd o chwarae wrth i’r plant ddechrau ymfalchïo yn eu cyflawniadau. 

Mae ymarferwyr yn y lleoliad yn dod yn fedrus o ran ymateb ar adegau priodol. Mae hyn yn allweddol i gael cydbwysedd da rhwng pryd i chwarae a phryd i arsylwi. Wrth i’r plant ddechrau chwarae gyda’i gilydd, mae ymarferwyr wedi dangos hefyd fod gwybodaeth bresennol pob plentyn yn cefnogi cyfathrebu. Maent yn rhannu syniadau a diddordebau yn seiliedig ar eu dealltwriaeth eu hunain. Mae ymarferwyr yn ymuno yn y chwarae gyda’r plant i gynorthwyo ac arwain. Fodd bynnag, wrth i’r plant ddod yn fwy hyderus yn eu gallu eu hunain, mae ymarferwyr yn treulio amser yn myfyrio ar yr hyn sydd wedi digwydd yn ystod sesiynau, gan ymestyn dysgu a datblygiad trwy chwarae ac ystyried y camau nesaf i gynorthwyo pob plentyn. 

Mae ymarferwyr yn myfyrio ar chwarae a sut mae plant yn datblygu yn unol â phum llwybr y Cwricwlwm i Gymru. Wrth gysylltu’r dystiolaeth o fewn y llwybrau, daw’n glir pa feysydd sydd angen eu cefnogi. Yn y rhan fwyaf o achosion, mae plant yn dangos sut mae eu gwahanol fedrau yn datblygu trwy eu chwarae a’u rhyngweithio, er enghraifft trwy eu datblygiad corfforol, eu medrau archwilio a chyfathrebu. Mae pethau bach fel gofyn i’r plant ddewis wrth brynu adnoddau ar gyfer y lleoliad yn cefnogi ymdeimlad o berthyn a hyder wrth wneud penderfyniadau drostynt eu hunain. Mae hyn wedi bod yn gadarnhaol iawn gan fod y plant wedi dangos mwy o ofal a pharch am ddewis adnoddau yn y lleoliad. Hefyd, mae plant wrth eu bodd yn myfyrio ar eu profiadau. Mae adnoddau fel llyfrau ffotograffau yn cefnogi trafodaethau gwych ac yn galluogi’r plant i ailymweld â dysgu ac ymfalchïo yn eu cyflawniadau.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Taith tuag at Gwricwlwm Gwrth-hilio

Taith tuag at Gwricwlwm Gwrth-hilio

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Llwydcoed yn ysgol gynradd cyfrwng Saesneg wedi’i lleoli ym mhentref  Llwydcoed, ger Aberdâr, yn awdurdod lleol Rhondda Cynon Taf. Mae gan yr ysgol 125 o ddisgyblion rhwng 3 ac 11 oed, wedi eu trefnu’n bum dosbarth oedran cymysg. Mae’r ysgol yn cynnig darpariaeth feithrin amser llawn o’r mis Medi ar ôl trydydd pen-blwydd y plentyn. Nodwyd bod gan ryw 3% o’r disgyblion anghenion dysgu ychwanegol, ac mae bron pob un ohonynt yn defnyddio Saesneg fel eu hiaith gyntaf. Mae 29% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae’r ffigur hwn wedi cynyddu’n sylweddol ers y pandemig. 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r pandemig wedi cael effaith sylweddol ar les a chyllid teuluoedd yr ysgol. Bu cynnydd sydyn yn nifer y disgyblion yn yr ysgol sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim. O’r herwydd, mae’r ysgol wedi gweithio gyda’r Grŵp Gweithredu ar Dlodi Plant (CPAG) i geisio lleihau’r rhwystrau ariannol a oedd yn atal disgyblion rhag cymryd rhan yn llawn yn y diwrnod ysgol. Roedd yr ymagwedd ‘Cost y Diwrnod Ysgol’ yn cynnwys gweithio gyda chymuned yr ysgol gyfan, gan gynnwys disgyblion, rhieni, athrawon a staff yr ysgol, i werthuso ymagwedd yr ysgol at nodi a lleihau’r rhwystrau ariannol a oedd yn wynebu disgyblion o gefndiroedd incwm isel. Defnyddiodd yr ysgol y data o arolygon a chyfweliadau i bennu beth oedd yr ysgol yn ei wneud yn dda, a beth y gellid ei wella. Lluniodd adroddiad manwl yn amlinellu ymagwedd bresennol yr ysgol, a datblygodd gynllun gweithredu yn amlinellu ffyrdd ymlaen. Lluniodd yr ysgol astudiaeth achos, yn amlinellu’r camau yr oedd wedi’u cymryd, a’r gwelliannau a oedd wedi deillio o hynny. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Nododd yr ysgol ‘Ymarferwyr Cost y Diwrnod Ysgol’ penodol i arwain y gwaith ar leihau’r rhwystrau ariannol sy’n atal disgyblion o gefndiroedd incwm isel rhag ymgysylltu’n llawn â bywyd ysgol. Am dair wythnos yn ystod mis Hydref a mis Tachwedd 2021, siaradodd yr ymarferwyr â disgyblion o Flynyddoedd 1 i 6, rhieni, aelodau staff a llywodraethwyr. Hefyd, casglon nhw farn trwy arolygon ar-lein. Trefnodd yr arweinydd iechyd a lles gyfweliadau a chynorthwyo yn y broses werthuso. Cyflwynodd yr ymarferwyr y data a ddadansoddwyd i staff yr ysgol trwy sesiwn adborth ac adroddiad ysgrifenedig terfynol. 

Ar ôl cyflwyno’r adroddiad a’r canfyddiadau i staff, cymerodd Bob un ohonynt ran mewn datblygu cynllun gweithredu. Canolbwyntiodd hyn ar y canlynol:

  • Cost tripiau ysgol. Roedd yr ysgol eisoes yn defnyddio’r Grant Datblygu Disgyblion (GDD) a chyllid y Gymdeithas Rhieni ac Athrawon i roi cymorthdaliadau helaeth ar gyfer tripiau, gan felly leihau’r gost i deuluoedd targedig yn sylweddol. Fodd bynnag, amlygodd adroddiad yr ysgol fod llawer o rieni sydd â mwy nag un plentyn, neu’r rhai ar aelwydydd rhiant sengl, yn cael trafferthion talu am gostau gweithgareddau ychwanegol o hyd, yn enwedig tripiau ysgol. O ganlyniad, penderfynodd yr ysgol sicrhau bod mwy o rybudd yn cael ei roi i rieni am ymweliadau addysgol, a rhoddodd system cynlluniau talu hyblyg ar waith i alluogi rhieni i dalu am ymweliadau dros gyfnod.
  • Diwrnodau dim gwisg ysgol. Mae yna lawer o adegau lle rhoddwyd cyfle i’r plant wisgo i fyny neu beidio â gwisgo gwisg ysgol fel rhan o ddigwyddiadau arbennig neu ddiwrnodau elusennol. O ganlyniad i adroddiad yr ysgol, mabwysiadodd y staff ddulliau arloesol i ddathlu’r rhain, er enghraifft gwisgo pyjamas yn hytrach na gofyn i’r rhieni brynu gwisgoedd ar gyfer Diwrnod y Llyfr.
  • Gwisg ysgol. Mabwysiadodd yr ysgol ymagwedd sensitif a chynhwysol at wisg ysgol, gan gael gwared â’r pwysau i brynu gwisg ysgol â brand. Mae’r ysgol wedi prynu sied ac wedi’i gwneud yn ‘Siop Rannu’ yn llawn gwisgoedd, gwisg ysgol a siwmperi Nadolig wedi’u cyfrannu, y gall rhieni eu cymryd yn rhad ac am ddim.
  • Tripiau ysgol. Mae’r ysgol yn cyfyngu ar swm yr arian gwario y caniateir i blant fynd gyda nhw ar dripiau, fel nad yw rhieni o aelwydydd llai cefnog yn teimlo dan bwysau i roi gormod o arian i’w plentyn.
  • Digwyddiadau ysgol. Datgelodd arolwg yr ysgol fod cost ymgymryd â digwyddiadau, fel disgos a ffeiriau ysgol, yn aml yn rhoi baich ariannol afrealistig ar deuluoedd. Aeth yr ysgol i’r afael â hyn trwy drefnu tocynnau pris teulu ar gyfer disgos, er enghraifft, yn hytrach na phrisiau unigol fesul plentyn. Sicrhaodd hefyd fod cynifer o stondinau gweithgareddau am ddim â gweithgareddau y telir amdanynt mewn ffeiriau Nadolig a ffeiriau haf, fel bod pob plentyn yn gallu cymryd rhan. Yn ychwanegol, nid yw’r ysgol yn gofyn am arian parod mwyach; yn hytrach, mae’n anfon dolen yn uniongyrchol at rieni sy’n gallu dewis p’un a ydynt am gyfrannu ai peidio.
  • Adnoddau dysgu ar gyfer y cartref. Sefydlodd yr ysgol ‘orsafoedd creadigol’ yn llawn adnoddau y gall disgyblion fynd â nhw adref neu’u defnyddio yn ystod amser cinio ar gyfer cwblhau tasgau gwaith cartref.
  • Amser cinio. Amlygodd adborth yr adroddiad fod disgyblion yn cael eu gwahanu yn ystod amser cinio yn ôl p’un a oeddent yn cael cinio ysgol neu becyn bwyd. Roedd hyn yn golygu nad oedd ffrindiau’n gallu eistedd gyda’i gilydd os oeddent yn cael math gwahanol o bryd bwyd. O ganlyniad, roedd plant sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim weithiau’n gofyn i’w rhieni a allent newid i gael pecyn bwyd er mwyn eistedd gyda’u ffrindiau. Newidiodd yr ysgol y trefniadau hyn i ganiatáu i’r disgyblion eistedd yn unrhyw le.

Ym mis Mehefin 2022, ymwelodd ymchwilydd o Brifysgol Newcastle â’r ysgol fel rhan o werthusiad o brosiect ‘Cost y Diwrnod Ysgol’. Nod yr ymweliad hwn oedd dilyn trywydd yr archwiliad a oedd wedi cael ei gynnal saith mis ynghynt ac archwilio pa effaith, os o gwbl, a gafodd y cyfranogiad ar y disgyblion, y rhieni a’r staff. Daeth yr archwiliad i’r casgliad fod prosiect ‘Cost y Diwrnod Ysgol’ wedi cael effaith hynod gadarnhaol ar gynyddu ymgysylltiad disgyblion o deuluoedd ag incymau isel. 
 

What impact has this work had on provision and learners’ standardsPa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Mae perthnasoedd cryfach wedi cael eu meithrin rhwng teuluoedd a’r ysgol, yn seiliedig ar ymddiriedaeth a pharch ar y ddwy ochr.
  • Mae strategaeth ysgol gyfan ar waith i ddileu cost guddiedig y diwrnod ysgol.
  • Mae goresgyn tlodi wedi rhoi’r gallu i bob plentyn o aelwyd incwm isel wneud y gorau o’r diwrnod ysgol.
  • Bu ymgysylltiad cynyddol â dysgu, gan felly gynyddu safonau cyffredinol ar gyfer disgyblion o aelwydydd incwm is.
     

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

  • Rhannwyd yr arfer â’r corff llywodraethol trwy gyflwyniadau disgyblion a staff. 
  • Mae’r ysgol wedi rhannu’r model a’r strategaeth gyda chonsortia rhanbarthol a’r awdurdod lleol. 
  • Mae’r model wedi cael ei rannu mewn sesiynau dysgu proffesiynol gydag ysgolion y clwstwr.
     

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Prif nod y ganolfan iaith ydy cynnig addysg drochi lwyddiannus a hwyliog i ddisgyblion newydd yr Ynys. Gwneir hyn trwy gynnig cwrs llawn, cwrs ôl ofal, cwrs cyn canolfan, cefnogaeth wyneb yn wyneb a ddigidol i athrawon ac ysgolion y sir, cynhyrchu a rhannu adnoddau ac wrth gwrs unrhyw hyfforddiant pwrpasol. 
Mae’r ganolfan iaith ym Môn yn datblygu darpariaeth ar gyfer newydd-ddyfodiaid i’r iaith trwy;

  • Gynnal cwrs trochi llawn amser mewn dwy ganolfan iaith (Moelfre a Cybi).
  • Paratoi a chyflwyno cynllun newydd ar gyfer dosbarthiadau’r cyfnod sylfaen
  • Paratoi a chyflwyno cefnogaeth i ysgolion uwchradd y sir.
  • Cynnig ôl ofal i gyn disgyblion y ganolfan (uwchradd a chynradd).
  • Cyflwyno adnoddau yn ddigidol sydd wedi eu hanelu at newydd-ddyfodiaid; i’w defnyddio yn ein hysgolion ar gyfer disgyblion yn yr ysgolion lleol.
  • Adnoddau digidol
  • Cynnig hyfforddiant.
  • Ap (wrthi’n cael ei chynllunio)

Cwrs trochi llawn amser
Cynigir  y cyfle gorau bosib i’n newydd-ddyfodiad trwy drefnu lle ar gyfer hyd at 16 o ddisgyblion ymhob canolfan pob tymor. Bydd y disgyblion yn cael eu haddysgu’n llawn amser am hyd at 12 wythnos gan ddwy athrawes, un athrawes i bob 8 plentyn. Cyflwynir cynllun pwrpasol wedi ei strwythuro’n ofalus i gyflwyno’r iaith mewn ffordd fyrlymus a dwys –  “Cynllun y Llan”. Y nod yw bod 80% o newydd-ddyfodiaid wedi cyrraedd Lefel 2 neu uwch (mam iaith) llafar a 75% wedi cyrraedd lefel 2 neu uwch darllen ac ysgrifennu erbyn diwedd y cwrs. Mae canlyniadau’r ddwy Ganolfan yn gyson gadarnhaol. Ar ddiwedd pob tymor rhennir holiaduron â  phenaethiaid ac mae’r  penaethiaid yn nodi datblygiad amlwg yn lefelau Cymraeg disgyblion sydd wedi bod yn y Ganolfan Iaith.

Ôl Ofal
Fel dilyniant i’r cwrs trochi byddwn yn ail ymweld â newydd-ddyfodiaid y ganolfan yn flynyddol trwy ymweld â’r fam ysgol a chynnig sesiynau ôl ofal. Cyflwynir unedau gwaith ychwanegol o’r cynllun fel gweithgareddau ôl Ofal. Bydd athrawon o’r ddwy ganolfan yn cyflwyno sesiynau byrlymus o hyd at awr, unwaith yr wythnos yn y fam ysgol. Er mwyn mesur effaith y gwaith yma byddwn yn anfon holiaduron i’r ysgolion ar ddiwedd y cyfnod ac yn ymweld ag ysgolion i wirio dilyniant ieithyddol y disgyblion. Mae pob un ymateb yn bositif ac athrawon dosbarth yn gweld hyder y Newydd-ddyfodiaid yn ymestyn ymhellach yn dilyn y sesiynau yma.
Cynigir y cynllun ôl ofal yn arferol yn ystod tymor yr haf. 
Bydd yr athrawon sydd ar ôl yn y ganolfan yn cynnig cwrs gloywi i ddisgyblion Cyfnod Allweddol 2 sydd yn ddihyder yn y Gymraeg. Dyma’r disgyblion sydd o bosib wedi cyrraedd y Cyfnod Sylfaen yn niwedd Blwyddyn 1 neu ym Mlwyddyn 2 a ddim wedi cael cyfle i lwyr ymdrochi yn yr iaith.

Cynllun Newydd Cyfnod Sylfaen
Mae’r awdurdod yn cyfarch barn rhanddeiliaid yn gyson. Er enghraifft wrth drafod gyda chydlynydd iaith ysgolion dalgylch Caergybi,   nodwyd  pryder ynglŷn ag iaith disgyblion Cyfnod Sylfaen yn dilyn y cyfnod clo. O ganlyniad, mae athrawon y Ganolfan wedi creu a chyflwyno cynllun unigryw sydd wedi ei gyflwyno yn nalgylch Cybi yn ystod tymor gwanwyn 2022. Roedd bron bob un ysgol yn nalgylch Cybi yn rhan o’r prosiect. Gwelwyd athrawes o’r ganolfan yn arddangos gwersi trochi byrlymus ar lawr dosbarth gan rannu amrywiol ddulliau a thechnegau trochi yn ystod y gwersi. Roedd athrawon a cymhorthyddion yn arsylwi yn ystod y gwersi ac roedd gan yr ysgol fynediad digidol at yr adnoddau a’r cynlluniau er mwyn datblygu’r gwaith.
Yn dilyn llwyddiant y cynllun fe gyflwynwyd y sesiynau yn ysgolion cynradd dalgylch Syr Thomas Jones yn ystod tymor Hydref 2022. Y bwriad yw cydweithio ac arddangos gwersi ymhob dalgylch ar yr ynys.

Cefnogaeth Uwchradd
Cynigwyd ôl ofal a chefnogaeth i ddisgyblion holl ysgolion uwchradd o dymor y Gwanwyn 2022. Mae athrawon o’r ganolfan yn teithio o gwmpas pob ysgol uwchradd yn cynnig sesiynau yn wythnosol ac yn rhannu cynlluniau a syniadau mewn dosbarth digidol pwrpasol. Mae athrawes o’r ganolfan yn gweithio’n agos efo pob ysgol uwchradd ac yn ymateb i anghenion pob ysgol yn unigol gan gynnig sesiynau ôl ofal neu sesiynau trochi yn ól yr angen. Mae ymateb y penaethiaid uwchradd i’r gefnogaeth yma yn hynod o bositif. Y bwriad yw defnyddio’r arian grant er mwyn ehangu a datblygu’r gefnogaeth yma ymhellach.

Cynllun cyn canolfan
Bydd rhestr aros o ddisgyblion  am fynediad i wasanaeth y ganolfan. Fel cefnogaeth i’r disgyblion a’r ysgolion hynny, rhennir cynllun cyn canolfan. Mae mynediad gan bob ysgol trwy ddolen i ddosbarth digidol. Mae hyn yn golygu bod y cynllun ar gael i’r disgyblion yn ôl yr angen. Cyflwynir chwe uned o waith yn ddigidol gan gynnwys gweithgareddau llafar yn ogystal â gemau. Byddwn yn diweddaru a datblygu’r cynllun yma’n flynyddol. Mae’r unedau gwaith yma yn rhoi sylfaen gadarn i’r disgyblion cyn derbyn cwrs trochi llawn.

Adnoddau digidol
Nid oedd cynnal cyrsiau llawn na chynnig ôl ofal wyneb-yn-wyneb yn bosib yn ystod  cyfyngiadau’r pandemig. Fel ymateb i’r cyfnod clo a’r angen am ddysgu o bell, crëwyd dosbarth digidol newydd oedd yn cynnwys adnoddau rhyngweithiol efo cymorth llafar ar gyfer rhieni. Roedd yr adnoddau yma ar gael i holl ysgolion Môn a chafwyd ymateb cadarnhaol i’r adnoddau gan benaethiaid ac athrawon. Mae’r dosbarth bellach yn parhau i dyfu ac yn cynnwys adnoddau thematig yn ogystal ag adnoddau sydd yn cyflwyno ac adolygu patrymau iaith ar lawr y dosbarth. Mae’r dosbarth bellach ar gael i ysgolion fedru pori a dewis gweithgareddau yn ôl yr angen. Ceir hefyd cynllun syml ac adnoddau fel arweiniad i gyflwyno patrymau iaith trwy’r ‘Ysgol Camau Clebran’. Mae’r ddolen i’r dosbarth yma bellach wedi ei rhannu ag athrawon ar draws y sir yn sgil ymweliadau gan athrawon trochi iaith o wahanol ardaloedd yng Nghymru.

Hyfforddiant
Yn dilyn y cyfnod clo a’r diffyg cyfleoedd oedd disgyblion ein hysgolion wedi eu cael i ymarfer a defnyddio’r Gymraeg, gwelwyd yr angen am hyfforddiant dulliau trochi i staff ysgolion. Er mwyn i’r hyfforddiant yma fod ar gael yn syml ac yn gyfleus ynghanol amser heriol iawn i staff ysgolion penderfynwyd creu dosbarth digidol newydd. Yn y dosbarth cynigir clipiau hyfforddiant trochi. Mae mwy o glipiau yn cael eu hychwanegu yn rheolaidd. Mae athrawon y ganolfan yn ymweld ag ysgolion ac yn cynnig hyfforddiant trochi wyneb-yn-wyneb yn ôl dymuniad yr ysgol. Mae canolfan iaith Môn wedi cydweithio efo Canolfan Bedwyr ers sawl blwyddyn wrth gynnig sesiynau hyfforddiant trochi ar gyfer cymhorthyddion siroedd y Gogledd, sef ‘Y Cynllun Sabothol Cenedlaethol.’ Cafwyd ymatebion cadarnhaol iawn i’r sesiynau drwy brosesau gwerthuso y brifysgol.

Ap
Fel ymateb i’r angen am adnoddau cyfoes ar gyfer ein newydd-ddyfodiaid defnyddiwyd rhan o arian y grant trochi i ddechrau creu adnodd newydd pwrpasol ar gyfer dysgwyr. Rhennir arbenigedd athrawon canolfannau iaith Môn efo cwmni lleol er mwyn datblygu ap pwrpasol ar gyfer newydd-ddyfodiaid. Bydd yr ap yma ar gael yn fuan ac yn llawn adnoddau a gweithgareddau byrlymus. 
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer

Mae Gwasanaeth Dysgu awdurdod Ynys Môn wedi gwneud camau breision yn ystod y tair blynedd diwethaf. Mae’r ail-strwythuro bwriadus i ychwanegu nifer yr Uwch Reolwyr wedi caniatáu i’r Gwasanaeth Dysgu gyflogi Uwch

Reolwr sydd â chyfrifoldeb  penodol ar gyfer cydlynu a gwarchod lles dysgwyr. Mae uwch arweinwyr y Gwasanaeth Dysgu yn gosod pwyslais mawr ar hybu lles plant a phobl ifanc yr ynys; yn cydweithio’n agos a llwyddiannus gyda gwahanol adrannau o fewn yr awdurdod yn llyfn a heb unrhyw ffiniau.
Mae diwylliant cryf o gynllunio gwasanaethau sydd yn cyfateb yn agos â’r Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol.  

Mae’r Gwasanaeth Dysgu wedi datblygu ethos a meddylfryd ‘Tîm Môn’ lle mae cydweithio a chyfraniad pawb yn cael ei werthfawrogi, ei feithrin a’i ddefnyddio er budd plant a phobl ifanc yr ynys.
O fewn y Gwasanaeth Dysgu penodwyd Uwch Swyddog i roi sylw penodol ar hyrwyddo llesiant ac i gydweithio ar draws gwasanaethau a phartneriaethau. Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol yn ganolog i holl gynlluniau’r gwaith. Mae ysgolion yn ymwybodol sut mae eu cyfraniadau i arfogi darpariaeth gynhwysol yn eu hysgolion yn cyfrannu o fewn cyd-destun ehangach mewn blaenoriaethau rhanbarthol a chenedlaethol.  

Mae’r egwyddor o weithio yn ataliol yn greiddiol i holl waith yr awdurdod. Er enghraifft mae dull integredig o gyd weithio wedi sicrhau bod teuluoedd mewn angen yn derbyn mynediad cyflym at fanciau bwyd.
Mae’r cydweithio cryf rhwng gwahanol adrannau ac asiantaethau yn darparu un profiad integredig o gefnogaeth i holl ddysgwyr y Sir gan gynnwys disgyblion sydd mewn perygl o ymddieithrio, a’u teuluoedd. Mae’r Gwasanaeth Dysgu yn cydweithio’n gynhyrchiol â phartneriaid gan gynnwys gwasanaethau cymdeithasol, swyddogion lles, gwasanaeth cynhwysiad Gwynedd a Môn a gwasanaethau ieuenctid.  Maent yn gweithio’n  rhagweithiol i atal problemau yn gynnar er mwyn ymateb i anghenion dysgwyr bregus sy’n arddangos symptomau gôr bryder i annog presenoldeb. 

Mae ‘Hwb Ymyrraeth Gynnar’ sy’n cynnwys oddeutu ugain o asiantaethau gwahanol, yn fodd da o gydweithio a chydgynllunio cefnogaeth effeithlon i ddysgwyr bregus a’u teuluoedd, heb ddyblygu’r gefnogaeth yn ddiangen. Mae hyn yn ei dro yn sicrhau bod plant a phobl ifanc Môn yn gallu parhau gyda’u haddysg yn yr ysgol ac mae gwaharddiadau oherwydd ymddygiadau gwrth gymdeithasol yn lleihau.
Mae ffocws cryf ar ddatblygu ymwybyddiaeth holl ymarferwyr o drawma, ac effaith trawma ar blant a phobl ifanc. Mae hyfforddiant yn cael ei gydlynu ar sawl lefel gan gynnwys athrawon a chymhorthyddion mewn ysgolion a lleoliadau nas gynhelir yn ogystal â rhan ddeiliad eraill o fewn y cyngor sy’n cefnogi plant a phobl ifanc.  Mae’r ymarfer hwn wedi arfogi’r gweithlu i allu cyfathrebu’n glir wrth drafod effaith profiadau niweidiol ar ddatblygiad, hunanddelwedd a hyder unigolion. 

Mae’r strategaeth ataliol yn sicrhau bod swyddog ieuenctid ym mhob ysgol uwchradd yr ynys. Maent yn hwyluso’r gwasanaeth ‘galw mewn’ i ddysgwyr ac yn cefnogi darpariaeth addysg bersonol a chymdeithasol. Yn ogystal maent yn paratoi cyrsiau at gyflogaeth i ddysgwyr sydd mewn perygl o ymddieithrio er mwyn iddynt ennill cymwysterau a phrofiadau amgen. Darparwyd unedau Agored Cymru, Tystysgrif John Muir a Chymorth Cyntaf.  Mae gweithwyr ieuenctid yn sicrhau fod gan bob ysgol uwchradd grŵp lesbiaid, hoyw, deurywiol  thrawsrywiol a chydraddoldeb +  (LHDTC+)   wedi eu sefydlu ac mae clybiau ieuenctid min nos yn cryfhau’r cyswllt i bobl ifanc o weithgareddau yn y gymuned a chyswllt ysgol. O ganlyniad mae prosiectau fel  ‘Prison Me No Way’ a ‘Gangs Getaway wedi cael dylanwad o fewn y cymunedau.  

Mae cynllun ‘Y Daith i Saith,’ gan y Tîm Cefnogi Teuluoedd yn hyrwyddo datblygiad a lles y plant ieuengaf, ac yn cael ei ddatblygu ar y cyd gydag amrediad o ran ddeiliaid gan gynnwys gwasanaeth iechyd a grŵp o ysgolion cynradd. O ganlyniad mae’r gwaith yma’n cryfhau ethos Ysgol Bro a’r strategaeth ataliol yn gynnar ac yn rhoi’r cyfle gorau i blant ar hyd eu taith dysgu.  

Mae’r Gwasanaeth Dysgu’n sicrhau cyswllt cryf rhwng blaenoriaethau cenedlaethol, rhanbarthol a chorfforaethol ynghylch llesiant a’r gwaith ymarferol ac ataliol sy’n digwydd mewn lleoliadau nas cynhelir ac ysgolion ar draws yr awdurdod. Mae’r cydweithio agos gyda gwahanol adrannau o fewn yr awdurdod yn hwyluso gwaith ysgolion o sicrhau bod y ddarpariaeth gynhwysol ar lawr y dosbarth yn hylaw.   Mae’r strategaeth gorfforaethol o ddarparu hyfforddiant i wella dealltwriaeth ymarferwyr o effaith trawma a phrofiadau niweidiol mewn plentyndod ar gyflawniad a lles disgyblion yn cael effaith gadarnhaol ar ansawdd y ddarpariaeth mewn ysgolion a bellach ar draws gwasanaethau.

Un o gryfderau’r gwaith cydlynus yw’r modd mae’r gwasanaeth Dysgu yn llwyddo  cynnwys penaethiaid mewn fforymau gwahanol er mwyn canfod eu barn, dylanwadu,  siapio a chynllunio darpariaeth newydd. Er enghraifft, mae Pencampwyr Diogelu wedi llwyddo i godi statws gwaith ataliol o fewn maes diogelu ar draws eu clystyrau ac o ganlyniad i hynny:

  • mae pob ysgol yn cyflwyno cyfeiriadau diogelu safonol pan mae pryder yn codi
  • mae buddsoddiad mewn platfform electroneg safonol wedi rhoi cysondeb i gofnodi achosion o bryder ar draws y Sir 
  • mae pob ysgol wedi mabwysiadu arddulliau wybodus i drawma cadarn sy’n gweddu ag ethos diogelu da. 

Yn ychwanegol i hyn mae ysgolion yn gweithredu’n  hyderus i wneud cyfeiriadau at Hwb Ymyrraeth Gynnar Gwasanaethau Plant ar y cyd gyda rhieni pan yn briodol. Mae hyn oll yn cryfhau gwaith ataliol mewn ysgolion ac mae ymrwymiad pharhaus i warchod a gwella lles dysgwyr. O ganlyniad, mae’r disgyblion sydd fwyaf bregus yn derbyn y cyfleoedd gorau i ymgysylltu gyda’u haddysg.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Sandycroft wedi’i lleoli ym Mancot yn awdurdod lleol Sir y Fflint. Mae 354 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae gan yr ysgol 14 o ddosbarthiadau oedran unigol, gan gynnwys tri dosbarth meithrin. Mae tua 24% o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae’r ysgol wedi nodi bod gan tua 32% o’r disgyblion anghenion dysgu ychwanegol. Mae tua 14% o’r disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol ac ychydig iawn o’r disgyblion sy’n siarad Cymraeg ar yr aelwyd. Ar hyn o bryd, mae tua 5% o’r disgyblion yn aelodau o’r gymuned Sipsiwn Teithwyr.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan Ysgol Gynradd Sandycroft dir helaeth sy’n cynnwys cae chwarae traddodiadol ac ardal o’r hyn a oedd yn dir segur nad oedd yr ysgol wedi’i ddefnyddio ers blynyddoedd lawer.

Datblygodd yr ysgol y tir yn systematig dros nifer o flynyddoedd gan ddefnyddio amrywiaeth o strategaethau a dulliau gwahanol. Gwnaed y rhan helaeth o’r gwaith hwn gan staff, rhieni a llywodraethwyr yn eu hamser eu hunain ar ôl ysgol ac yn ystod y gwyliau. Sicrhaodd hyn fod y costau mor isel â phosibl. Cafodd yr ysgol gyllid gan fusnesau lleol a grantiau gan sefydliadau amrywiol hefyd. Gan ddefnyddio’r cyllid grant, prynodd offer chwarae mawr fel castell, llong môr-ladron, podiau chwarae a wal ddringo. Cyfrannodd busnesau lleol yn ymarferol hefyd gan ddarparu eu staff i weithio ar brosiectau, fel plannu gardd goed a gosod offer chwaraeon fel ardal pêl-fasged.
 
Fodd bynnag, y prif sbardun y tu ôl i’r gwaith oedd bod yr ysgol yn manteisio ar fedrau crefftau’r cartref y rhieni, staff a’r llywodraethwyr eu hunain i ddatblygu ystod o ystafelloedd dosbarth awyr agored, iard sborion awyr agored ac ardaloedd darpariaeth awyr agored i gefnogi dysgu a lles ar draws pob ystod oed. Mae’r ysgol hefyd wedi buddsoddi mewn digon o fannau storio i sicrhau y caiff adnoddau eu cylchdroi’n rheolaidd i gynnal diddordeb disgyblion.

Yn ogystal â hyn, trefnwyd y buarth i greu ystod o ardaloedd chwarae, chwaraeon, crefftau ac ymarferol i fodloni diddordebau eang y disgyblion. Mae llais y disgybl yn agwedd allweddol ar y cynllunio hwn. Mae hyn yn eu galluogi i gymryd rhan weithredol mewn ystod o weithgareddau a chwaraeon yn ystod amseroedd egwyl.
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Nod yr ysgol yw cynnig dysgu a phrofiadau o ansawdd uchel yn yr awyr agored sy’n cwmpasu un neu fwy o’r elfennau canlynol:

  • sy’n cael eu cynnal yn yr awyr agored, yn gyffredinol
  • sydd ag elfen anturus yn aml
  • sy’n cynnwys gweithgarwch corfforol
  • sy’n parchu’r amgylchedd naturiol bob amser
  • sy’n datblygu chwilfrydedd ac arloesedd
  • sy’n hyrwyddo cydweithrediad a gwaith tîm
  • sy’n annog gwydnwch a phenderfynoldeb
  • sy’n datblygu medrau echddygol bras a medrau echddygol manwl

Mae ffocws ysgol gyfan ar ddysgu yn yr awyr agored. Rhoddir yr un pwys ar ddysgu yn yr awyr agored sy’n digwydd mewn gwersi ac yn ystod amseroedd chwarae. Mae’r holl staff yn cymryd rhan ac yn deall y gellir defnyddio’r awyr agored i ddatblygu dealltwriaeth ym mhob maes dysgu a phrofiad. Mae ystod eang o weithgareddau ac adnoddau y gall y disgyblion fanteisio arnynt. O ganlyniad, mae’r awyr agored yn hyblyg iawn i fodloni anghenion y cwricwlwm. Mae’r ysgol yn darparu ystod o ddillad awyr agored i staff a disgyblion, gan gynnwys dillad gwrth-ddŵr, esgidiau glaw a chyfarpar diogelu personol, lle bo hynny’n briodol, i sicrhau nad yw’r tywydd yn cyfyngu ar gyfleoedd i ddysgu yn yr awyr agored.
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

  • Mae ffocws ysgol gyfan ar ddysgu yn yr awyr agored yn annog ac yn tanio brwdfrydedd disgyblion i fynychu’n rheolaidd ac yn cael ei ddefnyddio’n arbennig o dda i wella iechyd corfforol ac iechyd meddwl disgyblion.
  • Mae’r disgyblion yn ffynnu yn yr ardaloedd awyr agored helaeth a datblygedig, beth bynnag y tywydd.
  • Mae’r awyr agored symbylol yn sicrhau bod lefelau ymgysylltiad yn dda.
  • Mae’r ystod o weithgareddau yn sicrhau y caiff dysgu yn yr awyr agored ei ddefnyddio ar draws y cwricwlwm. Er enghraifft, mae’r disgyblion ieuengaf yn datblygu eu gwybodaeth am rif yn yr amgylchedd awyr agored. Maent yn casglu ac yn cyfrif gwrthrychau naturiol ar dir yr ysgol ac yn defnyddio’r gwrthrychau i wneud patrymau ailadroddus. Erbyn Blwyddyn 2, mae disgyblion yn mesur estyll pren yn hyderus mewn unedau safonol ac yn datrys problem sut i lenwi bwlch â darn o bren o hyd addas wrth adeiladu pont.
  • Mae disgyblion hŷn yn dangos gwydnwch wrth ddatrys problemau yn yr ystafell ddosbarth ac yn ystod amseroedd egwyl fel ei gilydd, yn aml trwy brofiadau diddorol a dilys yn y gweithdy. Maent yn dyfalbarhau â thasgau ac yn rhoi cynnig ar ffyrdd amgen o weithio.
  • Mae bron pob un o’r disgyblion yn archwilio eu hamgylchoedd ac yn datblygu eu dychymyg. Er enghraifft, mae’r disgyblion ieuengaf yn plannu hadau i ddatblygu eu hardaloedd yng ngardd yr ysgol, yn defnyddio cloddwyr i adeiladu cestyll tywod wrth greu trefi dychmygol ac yn canu a dawnsio ar y llwyfan awyr agored.
  • Mae’r disgyblion hŷn yn datblygu llawer o fedrau bywyd defnyddiol, er enghraifft wrth ofalu am ieir maes yr ysgol ac wrth weithio mewn timau i ddatrys problemau yn yr ysgol goedwig.
  • Mae’r disgyblion yn mwynhau defnyddio eu medrau creadigol ac artistig. Er enghraifft, maent yn creu lluniau arsylwadol tri dimensiwn gan ddefnyddio deunyddiau naturiol a ffrwythau maent yn eu casglu o berllan yr ysgol. 
  • Mae datblygiad medrau corfforol disgyblion yn rhagorol.
  • Mae’r rhan fwyaf o’r disgyblion yn datblygu eu cydbwysedd, eu cydsymudiad a’u cryfder yn dda iawn wrth ddefnyddio’r ddarpariaeth awyr agored helaeth, fel y wal ddringo, strwythur y castell ac ysgol y goedwig.
  • Mae’r disgyblion yn datblygu eu medrau echddygol bras a manwl yn yr ‘iard sborion’ awyr agored, sy’n arbennig o drawiadol. Maent yn defnyddio ystod eang o offer, fel setiau soced, sbaneri a thyrnsgriwiau yn ddiogel i ddatgysylltu gwrthrychau a pheiriannau’r cartref. Mae hyn hefyd yn eu helpu i ddechrau archwilio mecaneg sut mae’r eitemau hyn yn gweithio.

Mae’r awyr agored yn rhan hanfodol o fywyd bob dydd pob disgybl yn yr ysgol. Nid yw’r effaith arnynt wedi’i chyfyngu i un maes yn unig; mae’n eu datblygu’n gyfannol.
 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae ysgolion eraill yn ymweld â’r ysgol yn rheolaidd ac mae’r ysgol wedi cynnal gweithgor i’r consortiwm yn canolbwyntio ar iechyd a lles.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Sut mae eich dull o gynllunio’r cwricwlwm a dysgu a datblygiad proffesiynol yn triongli â’ch gweledigaeth?

Wrth ystyried polisi cenedlaethol ac ymateb iddo, mae’n bwysig i ni beidio â cholli golwg ar y diben moesol a’n ‘pam?’. Mae’r disgwyliad ar y proffesiwn addysgu yn uchel, ac yn fwy nag erioed yn yr hinsawdd bresennol o ddiwygio addysgol mawr yng Nghymru. Yn ystod cyfnod newid o’r fath, mae’n hanfodol, fel arweinwyr ysgol, ein bod yn parhau â ffocws ar egwyddorion ein gweledigaeth ac yn datblygu perthnasoedd cydweithio cryf. Mae hinsawdd gadarnhaol ar gyfer dysgu yn mynnu cyfathrebu clir, agored a gonest ac ymrwymiad i’n proffesiwn. Canlyniad hynny yw ymddiriedaeth, sy’n elfen hanfodol o gydweithio.

Dechreuom drwy weithio gyda’r holl staff i archwilio ein gallu proffesiynol a gofyn ‘beth mae’n ei olygu i fod yn aelod o staff yn Ysgol Gynradd Parc Jiwbilî?’ Arweiniodd y myfyrio hwn at siarter a ddatblygwyd ar y cyd ar gyfer yr holl staff, ac ymrwymiad ar y cyd i ddysgu, ymholi a chymryd cyfrifoldeb am ein dysgu proffesiynol.

Beth mae’n ei olygu i fod yn aelod o staff yn eich ysgol?

Er mwyn i staff ysgwyddo cyfrifoldeb am eu dysgu proffesiynol eu hunain, mae gofyn am hinsawdd a diwylliant o ymddiriedaeth. Mae arweinwyr ysgol yn creu diwylliant o’r fath drwy roi ystyriaeth ofalus i systemau a strwythurau sy’n canolbwyntio ar ddysgu. Mae ein strwythur yn sicrhau bod gan bob arweinydd gyfrifoldeb am ddysgu proffesiynol. Yn fy mhrofiad a’m barn i, nid gwaith un arweinydd yn unig yw hynny. Mae arweinyddiaeth gydweithredol o’r fath yn sicrhau eglurder, cydlyniant ac ymrwymiad i ddysgu proffesiynol o’r cychwyn cyntaf, a chefnogir hynny ymhellach gan lwybrau penodol. Mae ein llwybrau dysgu a datblygiad proffesiynol yn gwerthfawrogi’r dewisiadau y mae staff unigol yn eu gwneud yn ein hysgol; boed hynny’n rôl arwain, bod yn athro neu gynorthwyydd addysgu, neu arbenigo mewn maes penodol. Mae pob llwybr yn cynnwys cyfleoedd sydd ar gael i’r holl staff yn yr ysgol, ac maent yn rhoi hawl i gael dilyn pob llwybr dysgu unigol.

Pa systemau a strwythurau sydd ar waith yn eich ysgol? A ydynt yn canolbwyntio ar ddysgu ac a ydynt yn hyrwyddo cydweithredu? A ydynt yn darparu llwybrau dysgu unigol a hawl iddynt?

Nid yw llwybrau dysgu unigol yn golygu bod yr holl staff yn gweithio mewn seilos a bod eu gweithredoedd yn gwahaniaethu ar draws yr ysgol. I’r gwrthwyneb, mae’r holl ddysgu proffesiynol yn canolbwyntio ar egwyddorion ein gweledigaeth a gwella’r ysgol. Mae wedi’i gynllunio’n dda fel ei fod yn cynnwys cyfuniad o ymagweddau, ac yn canolbwyntio ar ein hiaith ddysgu gyffredin.

Mae ein hiaith ddysgu yn cefnogi dealltwriaeth gyfunol o’r Cwricwlwm i Gymru, ffocws ar arfer fyfyriol a thwf proffesiynol. Rydym yn gwneud dewisiadau ynglŷn â’n defnydd o iaith; er enghraifft, nid ydym yn cael ‘cyfarfodydd staff’;  yn lle hynny, cawn ‘sesiynau dysgu a datblygu proffesiynol’. Gall newid mor fach â hynny gael effaith fawr ar draws yr ysgol. Mynychir ein sesiynau wythnosol gan athrawon a chynorthwywyr addysgu, a chânt eu cynllunio ymlaen llaw bob tymor. Arweinir y sesiynau gan staff yn ein hysgol, gan werthfawrogi’u harbenigedd a sicrhau bod cynnwys sesiynau yn bwrpasol i’n hysgol. Gwnawn y gorau o’r amser sydd ar gael drwy sicrhau bod sesiynau yn cynnwys ffocws a’u bod yn darparu amser i staff siarad, myfyrio a chydweithio.

Beth yw eich iaith dysgu?

O brofiad, mae darparu amser i staff siarad a chydweithio yn hanfodol. Darparwn amser i’n hathrawon a chynorthwywyr addysgu wneud ymchwil sy’n uniongyrchol gysylltiedig â’n gwaith gwella’r ysgol. Bob pythefnos, rhoddir amser darllen ac ymchwilio pwrpasol i athrawon sydd wedi bod yn hanfodol i ddatblygu ein cwricwlwm ac arfer fyfyriol. Yn ogystal, mae’r holl staff yn gwneud gwaith ymholi proffesiynol unigol trwy gydol y flwyddyn, ac eto, rhoddir amser i staff ymdrwytho’n llwyr yn y gwaith hwn.

Caiff yr holl staff eu cefnogi i fod yn ymarferwyr myfyriol. Maent yn cadw dyddiadur dysgu proffesiynol sy’n canolbwyntio ar eu cynnydd a’u heffaith. Maent hefyd yn mapio cynllun proffesiynol pum mlynedd.  Rydym wedi canfod fod symud i ffwrdd oddi wrth feddwl am gynnydd mewn blynyddoedd academaidd ac annog twf tymor hwy wedi galluogi staff i ystyried yr effaith y maent yn ei chael ym meysydd y safonau proffesiynol a beth sydd angen iddynt barhau i’w wneud er mwyn ffynnu fel gweithiwr proffesiynol.

 Sut ydych chi’n cefnogi’ch staff i ddod yn ymarferwyr myfyriol?

Mae creu’r amodau i’n hymarferwyr ffynnu yn cael ei alluogi drwy ddysgu proffesiynol o ansawdd uchel. Yn ein hysgol, anogir galluogedd athrawon, disgwylir galluogedd cydweithio a darperir amser pwrpasol i’r holl staff ymchwilio, cydweithio a threialu syniadau newydd. Ceir diben cyfunol, ac mae hyn, law yn llaw ag ymddiriedaeth, o fudd i staff a phlant yn y pen draw. Rydym yn gwybod bod plant yn dysgu o bopeth sydd o’u hamgylch – pobl, yr amgylchedd, atmosffer, trefn arferol a phrofiadau. Fel pennaeth, rwy’n credu y dylai ysgolion roi ffocws diwyro ar ddysgu. Er mwyn i hyn fod yn realiti, mynnir diwylliant o ddysgu, perthnasoedd effeithiol ac ymddiriedaeth, fel y rhoddir y cyfle i’r holl ymarferwyr a phlant i ffynnu.

Sut ydych chi’n meithrin gallu eich cymuned ddysgu er mwyn i’r holl staff ffynnu?

Catherine Place

Pennaeth
Ysgol Gynradd Parc Jiwbilî, Casnewydd, De Cymru

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol Christchurch yw’r unig Ysgol yr Eglwys yng Nghymru yn Abertawe. Mae’n ysgol amrywiol gyda 155 o ddisgyblion, 57% ohonynt o grwpiau ethnig lleiafrifol yn cynrychioli 19 o ieithoedd cartref. Ar hyn o bryd, mae 24% o blant yn derbyn prydau ysgol am ddim. 

Mae dynodiad yr ysgol fel Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru yn dylanwadu’n fawr ar gymeriad yr ysgol. Mae gweledigaeth yr ysgol yn adlewyrchu’r gred bod gwreiddiau llwyddiant yn y canlynol: Parch, Myfyrdod, Cyfrifoldeb a Chyrraedd potensial.  
 

Cyd-destun a chefndir yr ymarfer sy’n arwain y sector

Amcan yr ysgol oedd creu cwricwlwm Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb (ACRh) wedi’i ddatblygu ar y cyd i ddisgyblion. Cydnabu staff bwysigrwydd cynnwys pob rhanddeiliad wrth greu’r cwricwlwm i sicrhau bod ymagwedd dryloyw at addysgu ACRh a bod dealltwriaeth dda o’r ymagwedd honno.

Gwahoddodd Llywodraeth Cymru’r ysgol i fod yn un o 15 ysgol a fyddai’n cymryd rhan mewn cynllun peilot ACRh i archwilio ACRh ar waith a chynorthwyo â mireinio’r cod ACRh a’i ganllawiau statudol. Nod y peilot oedd archwilio profiadau ac amgyffredion ymarferwyr wrth iddynt ystyried sut i wreiddio ACRh yn eu hysgol.

Hefyd, roedd yr ysgol am sicrhau eu bod yn barod i gyflwyno Cwricwlwm ACRh, fel y’i hamlinellir yn Neddf Cwricwlwm ac Asesu (Cymru) 2021, fel pwnc gorfodol, priodol yn ddatblygiadol, erbyn Medi 2022.
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Y Broses 
Gyda’i gilydd, mapiodd y pennaeth a’r Arweinydd Iechyd a Lles gynnwys y Cod a’r Canllawiau ACRh yn erbyn Maes Dysgu a Phrofiad Iechyd a Lles. Dosbarthwyd y ddogfen i’r staff addysgu, a weithiodd o fewn eu cyfnodau gwahanol i nodi sut byddai’r gweithgareddau’n cael eu cyflwyno ac i gynnwys gweithgareddau cyfoethogi a allai gyd-fynd â’r ddarpariaeth a’i hymestyn. Gwahoddwyd rhieni i fod yn rhan o’r broses, ynghyd â llywodraethwyr a disgyblion. 
Gweithiodd yr arweinydd ACRh ochr yn ochr â’r awdurdod lleol a grwpiau eraill a nodwyd gan Lywodraeth Cymru i sicrhau bod safbwyntiau’r gymuned ehangach, fel arweinwyr crefyddol a chynrychiolwyr y cymunedau LHDTC+ a du, asiaidd ac ethnig leiafrifol, yn cael eu hystyried. 
 

Y staff
Teimlai’r ysgol fod deall sut roedd y staff yn teimlo am addysgu a chyflwyno’r cwricwlwm ACRh newydd yn hanfodol i’w weithredu’n llwyddiannus. Dosbarthwyd holiadur i’r staff er mwyn cael dealltwriaeth o’u cryfderau, eu gwendidau a’u hanghenion hyfforddi o ran cyflwyno’r cwricwlwm ACRh. Cafwyd nifer o geisiadau am hyfforddiant ac arweiniad gan fod llawer o aelodau staff yn pryderu am addysgu rhai rhannau o’r Cod ACRh. Er mwyn eu cynorthwyo â gweithredu ACRh yn llwyddiannus, rhoddwyd cyfle i staff gymryd rhan mewn sesiynau hyfforddiant allanol, ynghyd â hyfforddiant mewnol a ddarparwyd gan yr arweinydd ACRh. Fe wnaeth hyn gynyddu hyder a pharodrwydd staff i addysgu rhai o’r pynciau mwy sensitif yn sylweddol.
 

Ymglymiad rhieni 
Cydnabu’r ysgol bod cydweithredu’n agos â rhieni ar greu a gweithredu’r cwricwlwm yn hanfodol.
Dosbarthwyd holiadur cychwynnol i rieni yn holi eu barn am ACRh a chael amcan o lefel eu dealltwriaeth ohono. Fe’i defnyddiwyd hefyd i nodi unrhyw rieni fyddai â diddordeb mewn cymryd rhan mewn grŵp ffocws i rieni helpu cyd-greu’r cwricwlwm. Cafwyd nifer fawr o ymatebion, gyda 93% o’r ymatebwyr yn gofyn am fwy o wybodaeth ac 83% ohonynt am ymuno â’r grŵp ffocws.
Cynhaliwyd nifer o gyfarfodydd effeithiol â rhieni, gyda staff yn gweithio ochr yn ochr â rhieni i drafod elfennau’r Cod ACRh ac i greu syniadau am sut olwg allai fod ar sesiynau priodol yn ddatblygiadol yn yr ystafell ddosbarth gynradd. 
 

Llais y disgybl 
Roedd yr ysgol yn rhoi pwys ar farn disgyblion a rhoddwyd cyfleoedd iddynt godi cyfleoedd am wahanol ganghennau ACRh. Sicrhaodd staff fod y cynllunio yn cynnwys cyfraniadau’r disgyblion.
 

Llywodraethwyr 
Sicrhaodd arweinwyr fod corff llywodraethol yr ysgol yn cael gwybod am gynnydd yn rheolaidd ac yn cael eu cynnwys ym mhob un o gamau datblygu’r cwricwlwm. Aeth llywodraethwyr i ddigwyddiadau a chyflwyniadau rhannu gwybodaeth. A hwythau’n ffrindiau beirniadol, gwahoddwyd llywodraethwyr i ofyn cwestiynau a thrafodont gynnwys y Cod, y canllawiau a’r cwricwlwm ACRh yn rheolaidd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth ac ar safonau’r dysgwyr?

Mae datblygu’r cwricwlwm ACRh ar y cyd wedi cael effaith fuddiol ar staff, disgyblion a rhieni, gan ei fod wedi annog gweithio ar y cyd, tryloywder a datblygu gweledigaeth gyffredin o sut olwg ddylai fod ar gwricwlwm ACRh effeithiol. 

Fe wnaeth cyfleoedd i rannu a chyfnewid syniadau gyda rhieni, trwy eu cynnwys mewn trafodaethau pwysig am addysg eu plant, gael effaith gadarnhaol ar eu parch tuag at staff a’u ffydd y byddai athrawon yn cyflwyno gwersi mewn ffordd sensitif a phriodol yn ddatblygiadol. 

Nododd arolygiad diweddaraf Estyn ym mis Hydref 2022, ‘sut mae’r pennaeth wedi ennyn diddordeb staff a rhieni’n llwyddiannus yn y broses o greu gweledigaeth ar gyfer y cwricwlwm Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb (ACRh). Mae rhieni’n gwerthfawrogi bod eu safbwyntiau a’u barn yn bwysig ac maent yn rhoi pwys ar y cyfraniad a wnânt at wella darpariaeth yr ysgol.’ 

Mae rhannu arfer orau a chynllunio gyda staff a disgyblion wedi gwella deilliannau’n fawr. Mae staff yn fwy hyderus yn dilyn hyfforddiant a chynllunio’r tîm ac mae disgyblion yn teimlo bod pobl wedi gwrando ar eu safbwyntiau a’u cwestiynau, a gweithredu arnynt. Yn ei dro, mae hyn wedi gwella’r ddarpariaeth yn sylweddol.

Mae staff yn rhoi cyfleoedd rheolaidd i ddisgyblion fynegi’u safbwyntiau a dylanwadu ar beth maen nhw’n ei ddysgu, a sut. O ganlyniad, mae disgyblion yn teimlo bod yr ysgol yn gwerthfawrogi eu syniadau a’u barn. 
 

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer da?

Mae Ysgol Gynradd Christchurch wedi gweithio gydag ysgolion eraill ar draws Abertawe, Caerfyrddin a Sir Benfro i rannu’u harfer dda mewn sesiynau hyfforddiant athrawon, cyfarfodydd i rieni a chynadleddau. Mae’r ysgol yn gweithio’n agos gyda Chynghorydd yr Awdurdod Lleol ar gyfer Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg / ACRh, sydd wedi helpu’r ysgol i gyflwyno seminarau i athrawon ac arweinwyr ysgolion yn ne Cymru. 

Mae’r ysgol yn cynnal nosweithiau rhannu gwybodaeth yn rheolaidd i rieni, pan fydd hynt ACRh a’r gwaith o’i gyflwyno wedi cael ei rannu gyda nhw. 

Mae arweinwyr yn yr ysgol yn parhau i gefnogi Arweinwyr ACRh unigol wrth iddynt ddechrau eu taith o fewn eu hysgol eu hunain.