Arfer effeithiol Archives - Page 20 of 67 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Gynradd Sandycroft wedi’i lleoli ym Mancot yn awdurdod lleol Sir y Fflint. Mae 354 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae gan yr ysgol 14 o ddosbarthiadau oedran unigol, gan gynnwys tri dosbarth meithrin. Mae tua 24% o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim. Mae’r ysgol wedi nodi bod gan tua 32% o’r disgyblion anghenion dysgu ychwanegol. Mae tua 14% o’r disgyblion yn siarad Saesneg fel iaith ychwanegol ac ychydig iawn o’r disgyblion sy’n siarad Cymraeg ar yr aelwyd. Ar hyn o bryd, mae tua 5% o’r disgyblion yn aelodau o’r gymuned Sipsiwn Teithwyr.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae gan Ysgol Gynradd Sandycroft dir helaeth sy’n cynnwys cae chwarae traddodiadol ac ardal o’r hyn a oedd yn dir segur nad oedd yr ysgol wedi’i ddefnyddio ers blynyddoedd lawer.

Datblygodd yr ysgol y tir yn systematig dros nifer o flynyddoedd gan ddefnyddio amrywiaeth o strategaethau a dulliau gwahanol. Gwnaed y rhan helaeth o’r gwaith hwn gan staff, rhieni a llywodraethwyr yn eu hamser eu hunain ar ôl ysgol ac yn ystod y gwyliau. Sicrhaodd hyn fod y costau mor isel â phosibl. Cafodd yr ysgol gyllid gan fusnesau lleol a grantiau gan sefydliadau amrywiol hefyd. Gan ddefnyddio’r cyllid grant, prynodd offer chwarae mawr fel castell, llong môr-ladron, podiau chwarae a wal ddringo. Cyfrannodd busnesau lleol yn ymarferol hefyd gan ddarparu eu staff i weithio ar brosiectau, fel plannu gardd goed a gosod offer chwaraeon fel ardal pêl-fasged.
 
Fodd bynnag, y prif sbardun y tu ôl i’r gwaith oedd bod yr ysgol yn manteisio ar fedrau crefftau’r cartref y rhieni, staff a’r llywodraethwyr eu hunain i ddatblygu ystod o ystafelloedd dosbarth awyr agored, iard sborion awyr agored ac ardaloedd darpariaeth awyr agored i gefnogi dysgu a lles ar draws pob ystod oed. Mae’r ysgol hefyd wedi buddsoddi mewn digon o fannau storio i sicrhau y caiff adnoddau eu cylchdroi’n rheolaidd i gynnal diddordeb disgyblion.

Yn ogystal â hyn, trefnwyd y buarth i greu ystod o ardaloedd chwarae, chwaraeon, crefftau ac ymarferol i fodloni diddordebau eang y disgyblion. Mae llais y disgybl yn agwedd allweddol ar y cynllunio hwn. Mae hyn yn eu galluogi i gymryd rhan weithredol mewn ystod o weithgareddau a chwaraeon yn ystod amseroedd egwyl.
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Nod yr ysgol yw cynnig dysgu a phrofiadau o ansawdd uchel yn yr awyr agored sy’n cwmpasu un neu fwy o’r elfennau canlynol:

  • sy’n cael eu cynnal yn yr awyr agored, yn gyffredinol
  • sydd ag elfen anturus yn aml
  • sy’n cynnwys gweithgarwch corfforol
  • sy’n parchu’r amgylchedd naturiol bob amser
  • sy’n datblygu chwilfrydedd ac arloesedd
  • sy’n hyrwyddo cydweithrediad a gwaith tîm
  • sy’n annog gwydnwch a phenderfynoldeb
  • sy’n datblygu medrau echddygol bras a medrau echddygol manwl

Mae ffocws ysgol gyfan ar ddysgu yn yr awyr agored. Rhoddir yr un pwys ar ddysgu yn yr awyr agored sy’n digwydd mewn gwersi ac yn ystod amseroedd chwarae. Mae’r holl staff yn cymryd rhan ac yn deall y gellir defnyddio’r awyr agored i ddatblygu dealltwriaeth ym mhob maes dysgu a phrofiad. Mae ystod eang o weithgareddau ac adnoddau y gall y disgyblion fanteisio arnynt. O ganlyniad, mae’r awyr agored yn hyblyg iawn i fodloni anghenion y cwricwlwm. Mae’r ysgol yn darparu ystod o ddillad awyr agored i staff a disgyblion, gan gynnwys dillad gwrth-ddŵr, esgidiau glaw a chyfarpar diogelu personol, lle bo hynny’n briodol, i sicrhau nad yw’r tywydd yn cyfyngu ar gyfleoedd i ddysgu yn yr awyr agored.
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

  • Mae ffocws ysgol gyfan ar ddysgu yn yr awyr agored yn annog ac yn tanio brwdfrydedd disgyblion i fynychu’n rheolaidd ac yn cael ei ddefnyddio’n arbennig o dda i wella iechyd corfforol ac iechyd meddwl disgyblion.
  • Mae’r disgyblion yn ffynnu yn yr ardaloedd awyr agored helaeth a datblygedig, beth bynnag y tywydd.
  • Mae’r awyr agored symbylol yn sicrhau bod lefelau ymgysylltiad yn dda.
  • Mae’r ystod o weithgareddau yn sicrhau y caiff dysgu yn yr awyr agored ei ddefnyddio ar draws y cwricwlwm. Er enghraifft, mae’r disgyblion ieuengaf yn datblygu eu gwybodaeth am rif yn yr amgylchedd awyr agored. Maent yn casglu ac yn cyfrif gwrthrychau naturiol ar dir yr ysgol ac yn defnyddio’r gwrthrychau i wneud patrymau ailadroddus. Erbyn Blwyddyn 2, mae disgyblion yn mesur estyll pren yn hyderus mewn unedau safonol ac yn datrys problem sut i lenwi bwlch â darn o bren o hyd addas wrth adeiladu pont.
  • Mae disgyblion hŷn yn dangos gwydnwch wrth ddatrys problemau yn yr ystafell ddosbarth ac yn ystod amseroedd egwyl fel ei gilydd, yn aml trwy brofiadau diddorol a dilys yn y gweithdy. Maent yn dyfalbarhau â thasgau ac yn rhoi cynnig ar ffyrdd amgen o weithio.
  • Mae bron pob un o’r disgyblion yn archwilio eu hamgylchoedd ac yn datblygu eu dychymyg. Er enghraifft, mae’r disgyblion ieuengaf yn plannu hadau i ddatblygu eu hardaloedd yng ngardd yr ysgol, yn defnyddio cloddwyr i adeiladu cestyll tywod wrth greu trefi dychmygol ac yn canu a dawnsio ar y llwyfan awyr agored.
  • Mae’r disgyblion hŷn yn datblygu llawer o fedrau bywyd defnyddiol, er enghraifft wrth ofalu am ieir maes yr ysgol ac wrth weithio mewn timau i ddatrys problemau yn yr ysgol goedwig.
  • Mae’r disgyblion yn mwynhau defnyddio eu medrau creadigol ac artistig. Er enghraifft, maent yn creu lluniau arsylwadol tri dimensiwn gan ddefnyddio deunyddiau naturiol a ffrwythau maent yn eu casglu o berllan yr ysgol. 
  • Mae datblygiad medrau corfforol disgyblion yn rhagorol.
  • Mae’r rhan fwyaf o’r disgyblion yn datblygu eu cydbwysedd, eu cydsymudiad a’u cryfder yn dda iawn wrth ddefnyddio’r ddarpariaeth awyr agored helaeth, fel y wal ddringo, strwythur y castell ac ysgol y goedwig.
  • Mae’r disgyblion yn datblygu eu medrau echddygol bras a manwl yn yr ‘iard sborion’ awyr agored, sy’n arbennig o drawiadol. Maent yn defnyddio ystod eang o offer, fel setiau soced, sbaneri a thyrnsgriwiau yn ddiogel i ddatgysylltu gwrthrychau a pheiriannau’r cartref. Mae hyn hefyd yn eu helpu i ddechrau archwilio mecaneg sut mae’r eitemau hyn yn gweithio.

Mae’r awyr agored yn rhan hanfodol o fywyd bob dydd pob disgybl yn yr ysgol. Nid yw’r effaith arnynt wedi’i chyfyngu i un maes yn unig; mae’n eu datblygu’n gyfannol.
 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Mae ysgolion eraill yn ymweld â’r ysgol yn rheolaidd ac mae’r ysgol wedi cynnal gweithgor i’r consortiwm yn canolbwyntio ar iechyd a lles.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Sut mae eich dull o gynllunio’r cwricwlwm a dysgu a datblygiad proffesiynol yn triongli â’ch gweledigaeth?

Wrth ystyried polisi cenedlaethol ac ymateb iddo, mae’n bwysig i ni beidio â cholli golwg ar y diben moesol a’n ‘pam?’. Mae’r disgwyliad ar y proffesiwn addysgu yn uchel, ac yn fwy nag erioed yn yr hinsawdd bresennol o ddiwygio addysgol mawr yng Nghymru. Yn ystod cyfnod newid o’r fath, mae’n hanfodol, fel arweinwyr ysgol, ein bod yn parhau â ffocws ar egwyddorion ein gweledigaeth ac yn datblygu perthnasoedd cydweithio cryf. Mae hinsawdd gadarnhaol ar gyfer dysgu yn mynnu cyfathrebu clir, agored a gonest ac ymrwymiad i’n proffesiwn. Canlyniad hynny yw ymddiriedaeth, sy’n elfen hanfodol o gydweithio.

Dechreuom drwy weithio gyda’r holl staff i archwilio ein gallu proffesiynol a gofyn ‘beth mae’n ei olygu i fod yn aelod o staff yn Ysgol Gynradd Parc Jiwbilî?’ Arweiniodd y myfyrio hwn at siarter a ddatblygwyd ar y cyd ar gyfer yr holl staff, ac ymrwymiad ar y cyd i ddysgu, ymholi a chymryd cyfrifoldeb am ein dysgu proffesiynol.

Beth mae’n ei olygu i fod yn aelod o staff yn eich ysgol?

Er mwyn i staff ysgwyddo cyfrifoldeb am eu dysgu proffesiynol eu hunain, mae gofyn am hinsawdd a diwylliant o ymddiriedaeth. Mae arweinwyr ysgol yn creu diwylliant o’r fath drwy roi ystyriaeth ofalus i systemau a strwythurau sy’n canolbwyntio ar ddysgu. Mae ein strwythur yn sicrhau bod gan bob arweinydd gyfrifoldeb am ddysgu proffesiynol. Yn fy mhrofiad a’m barn i, nid gwaith un arweinydd yn unig yw hynny. Mae arweinyddiaeth gydweithredol o’r fath yn sicrhau eglurder, cydlyniant ac ymrwymiad i ddysgu proffesiynol o’r cychwyn cyntaf, a chefnogir hynny ymhellach gan lwybrau penodol. Mae ein llwybrau dysgu a datblygiad proffesiynol yn gwerthfawrogi’r dewisiadau y mae staff unigol yn eu gwneud yn ein hysgol; boed hynny’n rôl arwain, bod yn athro neu gynorthwyydd addysgu, neu arbenigo mewn maes penodol. Mae pob llwybr yn cynnwys cyfleoedd sydd ar gael i’r holl staff yn yr ysgol, ac maent yn rhoi hawl i gael dilyn pob llwybr dysgu unigol.

Pa systemau a strwythurau sydd ar waith yn eich ysgol? A ydynt yn canolbwyntio ar ddysgu ac a ydynt yn hyrwyddo cydweithredu? A ydynt yn darparu llwybrau dysgu unigol a hawl iddynt?

Nid yw llwybrau dysgu unigol yn golygu bod yr holl staff yn gweithio mewn seilos a bod eu gweithredoedd yn gwahaniaethu ar draws yr ysgol. I’r gwrthwyneb, mae’r holl ddysgu proffesiynol yn canolbwyntio ar egwyddorion ein gweledigaeth a gwella’r ysgol. Mae wedi’i gynllunio’n dda fel ei fod yn cynnwys cyfuniad o ymagweddau, ac yn canolbwyntio ar ein hiaith ddysgu gyffredin.

Mae ein hiaith ddysgu yn cefnogi dealltwriaeth gyfunol o’r Cwricwlwm i Gymru, ffocws ar arfer fyfyriol a thwf proffesiynol. Rydym yn gwneud dewisiadau ynglŷn â’n defnydd o iaith; er enghraifft, nid ydym yn cael ‘cyfarfodydd staff’;  yn lle hynny, cawn ‘sesiynau dysgu a datblygu proffesiynol’. Gall newid mor fach â hynny gael effaith fawr ar draws yr ysgol. Mynychir ein sesiynau wythnosol gan athrawon a chynorthwywyr addysgu, a chânt eu cynllunio ymlaen llaw bob tymor. Arweinir y sesiynau gan staff yn ein hysgol, gan werthfawrogi’u harbenigedd a sicrhau bod cynnwys sesiynau yn bwrpasol i’n hysgol. Gwnawn y gorau o’r amser sydd ar gael drwy sicrhau bod sesiynau yn cynnwys ffocws a’u bod yn darparu amser i staff siarad, myfyrio a chydweithio.

Beth yw eich iaith dysgu?

O brofiad, mae darparu amser i staff siarad a chydweithio yn hanfodol. Darparwn amser i’n hathrawon a chynorthwywyr addysgu wneud ymchwil sy’n uniongyrchol gysylltiedig â’n gwaith gwella’r ysgol. Bob pythefnos, rhoddir amser darllen ac ymchwilio pwrpasol i athrawon sydd wedi bod yn hanfodol i ddatblygu ein cwricwlwm ac arfer fyfyriol. Yn ogystal, mae’r holl staff yn gwneud gwaith ymholi proffesiynol unigol trwy gydol y flwyddyn, ac eto, rhoddir amser i staff ymdrwytho’n llwyr yn y gwaith hwn.

Caiff yr holl staff eu cefnogi i fod yn ymarferwyr myfyriol. Maent yn cadw dyddiadur dysgu proffesiynol sy’n canolbwyntio ar eu cynnydd a’u heffaith. Maent hefyd yn mapio cynllun proffesiynol pum mlynedd.  Rydym wedi canfod fod symud i ffwrdd oddi wrth feddwl am gynnydd mewn blynyddoedd academaidd ac annog twf tymor hwy wedi galluogi staff i ystyried yr effaith y maent yn ei chael ym meysydd y safonau proffesiynol a beth sydd angen iddynt barhau i’w wneud er mwyn ffynnu fel gweithiwr proffesiynol.

 Sut ydych chi’n cefnogi’ch staff i ddod yn ymarferwyr myfyriol?

Mae creu’r amodau i’n hymarferwyr ffynnu yn cael ei alluogi drwy ddysgu proffesiynol o ansawdd uchel. Yn ein hysgol, anogir galluogedd athrawon, disgwylir galluogedd cydweithio a darperir amser pwrpasol i’r holl staff ymchwilio, cydweithio a threialu syniadau newydd. Ceir diben cyfunol, ac mae hyn, law yn llaw ag ymddiriedaeth, o fudd i staff a phlant yn y pen draw. Rydym yn gwybod bod plant yn dysgu o bopeth sydd o’u hamgylch – pobl, yr amgylchedd, atmosffer, trefn arferol a phrofiadau. Fel pennaeth, rwy’n credu y dylai ysgolion roi ffocws diwyro ar ddysgu. Er mwyn i hyn fod yn realiti, mynnir diwylliant o ddysgu, perthnasoedd effeithiol ac ymddiriedaeth, fel y rhoddir y cyfle i’r holl ymarferwyr a phlant i ffynnu.

Sut ydych chi’n meithrin gallu eich cymuned ddysgu er mwyn i’r holl staff ffynnu?

Catherine Place

Pennaeth
Ysgol Gynradd Parc Jiwbilî, Casnewydd, De Cymru

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Ysgol Christchurch yw’r unig Ysgol yr Eglwys yng Nghymru yn Abertawe. Mae’n ysgol amrywiol gyda 155 o ddisgyblion, 57% ohonynt o grwpiau ethnig lleiafrifol yn cynrychioli 19 o ieithoedd cartref. Ar hyn o bryd, mae 24% o blant yn derbyn prydau ysgol am ddim. 

Mae dynodiad yr ysgol fel Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru yn dylanwadu’n fawr ar gymeriad yr ysgol. Mae gweledigaeth yr ysgol yn adlewyrchu’r gred bod gwreiddiau llwyddiant yn y canlynol: Parch, Myfyrdod, Cyfrifoldeb a Chyrraedd potensial.  
 

Cyd-destun a chefndir yr ymarfer sy’n arwain y sector

Amcan yr ysgol oedd creu cwricwlwm Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb (ACRh) wedi’i ddatblygu ar y cyd i ddisgyblion. Cydnabu staff bwysigrwydd cynnwys pob rhanddeiliad wrth greu’r cwricwlwm i sicrhau bod ymagwedd dryloyw at addysgu ACRh a bod dealltwriaeth dda o’r ymagwedd honno.

Gwahoddodd Llywodraeth Cymru’r ysgol i fod yn un o 15 ysgol a fyddai’n cymryd rhan mewn cynllun peilot ACRh i archwilio ACRh ar waith a chynorthwyo â mireinio’r cod ACRh a’i ganllawiau statudol. Nod y peilot oedd archwilio profiadau ac amgyffredion ymarferwyr wrth iddynt ystyried sut i wreiddio ACRh yn eu hysgol.

Hefyd, roedd yr ysgol am sicrhau eu bod yn barod i gyflwyno Cwricwlwm ACRh, fel y’i hamlinellir yn Neddf Cwricwlwm ac Asesu (Cymru) 2021, fel pwnc gorfodol, priodol yn ddatblygiadol, erbyn Medi 2022.
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Y Broses 
Gyda’i gilydd, mapiodd y pennaeth a’r Arweinydd Iechyd a Lles gynnwys y Cod a’r Canllawiau ACRh yn erbyn Maes Dysgu a Phrofiad Iechyd a Lles. Dosbarthwyd y ddogfen i’r staff addysgu, a weithiodd o fewn eu cyfnodau gwahanol i nodi sut byddai’r gweithgareddau’n cael eu cyflwyno ac i gynnwys gweithgareddau cyfoethogi a allai gyd-fynd â’r ddarpariaeth a’i hymestyn. Gwahoddwyd rhieni i fod yn rhan o’r broses, ynghyd â llywodraethwyr a disgyblion. 
Gweithiodd yr arweinydd ACRh ochr yn ochr â’r awdurdod lleol a grwpiau eraill a nodwyd gan Lywodraeth Cymru i sicrhau bod safbwyntiau’r gymuned ehangach, fel arweinwyr crefyddol a chynrychiolwyr y cymunedau LHDTC+ a du, asiaidd ac ethnig leiafrifol, yn cael eu hystyried. 
 

Y staff
Teimlai’r ysgol fod deall sut roedd y staff yn teimlo am addysgu a chyflwyno’r cwricwlwm ACRh newydd yn hanfodol i’w weithredu’n llwyddiannus. Dosbarthwyd holiadur i’r staff er mwyn cael dealltwriaeth o’u cryfderau, eu gwendidau a’u hanghenion hyfforddi o ran cyflwyno’r cwricwlwm ACRh. Cafwyd nifer o geisiadau am hyfforddiant ac arweiniad gan fod llawer o aelodau staff yn pryderu am addysgu rhai rhannau o’r Cod ACRh. Er mwyn eu cynorthwyo â gweithredu ACRh yn llwyddiannus, rhoddwyd cyfle i staff gymryd rhan mewn sesiynau hyfforddiant allanol, ynghyd â hyfforddiant mewnol a ddarparwyd gan yr arweinydd ACRh. Fe wnaeth hyn gynyddu hyder a pharodrwydd staff i addysgu rhai o’r pynciau mwy sensitif yn sylweddol.
 

Ymglymiad rhieni 
Cydnabu’r ysgol bod cydweithredu’n agos â rhieni ar greu a gweithredu’r cwricwlwm yn hanfodol.
Dosbarthwyd holiadur cychwynnol i rieni yn holi eu barn am ACRh a chael amcan o lefel eu dealltwriaeth ohono. Fe’i defnyddiwyd hefyd i nodi unrhyw rieni fyddai â diddordeb mewn cymryd rhan mewn grŵp ffocws i rieni helpu cyd-greu’r cwricwlwm. Cafwyd nifer fawr o ymatebion, gyda 93% o’r ymatebwyr yn gofyn am fwy o wybodaeth ac 83% ohonynt am ymuno â’r grŵp ffocws.
Cynhaliwyd nifer o gyfarfodydd effeithiol â rhieni, gyda staff yn gweithio ochr yn ochr â rhieni i drafod elfennau’r Cod ACRh ac i greu syniadau am sut olwg allai fod ar sesiynau priodol yn ddatblygiadol yn yr ystafell ddosbarth gynradd. 
 

Llais y disgybl 
Roedd yr ysgol yn rhoi pwys ar farn disgyblion a rhoddwyd cyfleoedd iddynt godi cyfleoedd am wahanol ganghennau ACRh. Sicrhaodd staff fod y cynllunio yn cynnwys cyfraniadau’r disgyblion.
 

Llywodraethwyr 
Sicrhaodd arweinwyr fod corff llywodraethol yr ysgol yn cael gwybod am gynnydd yn rheolaidd ac yn cael eu cynnwys ym mhob un o gamau datblygu’r cwricwlwm. Aeth llywodraethwyr i ddigwyddiadau a chyflwyniadau rhannu gwybodaeth. A hwythau’n ffrindiau beirniadol, gwahoddwyd llywodraethwyr i ofyn cwestiynau a thrafodont gynnwys y Cod, y canllawiau a’r cwricwlwm ACRh yn rheolaidd.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth ac ar safonau’r dysgwyr?

Mae datblygu’r cwricwlwm ACRh ar y cyd wedi cael effaith fuddiol ar staff, disgyblion a rhieni, gan ei fod wedi annog gweithio ar y cyd, tryloywder a datblygu gweledigaeth gyffredin o sut olwg ddylai fod ar gwricwlwm ACRh effeithiol. 

Fe wnaeth cyfleoedd i rannu a chyfnewid syniadau gyda rhieni, trwy eu cynnwys mewn trafodaethau pwysig am addysg eu plant, gael effaith gadarnhaol ar eu parch tuag at staff a’u ffydd y byddai athrawon yn cyflwyno gwersi mewn ffordd sensitif a phriodol yn ddatblygiadol. 

Nododd arolygiad diweddaraf Estyn ym mis Hydref 2022, ‘sut mae’r pennaeth wedi ennyn diddordeb staff a rhieni’n llwyddiannus yn y broses o greu gweledigaeth ar gyfer y cwricwlwm Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb (ACRh). Mae rhieni’n gwerthfawrogi bod eu safbwyntiau a’u barn yn bwysig ac maent yn rhoi pwys ar y cyfraniad a wnânt at wella darpariaeth yr ysgol.’ 

Mae rhannu arfer orau a chynllunio gyda staff a disgyblion wedi gwella deilliannau’n fawr. Mae staff yn fwy hyderus yn dilyn hyfforddiant a chynllunio’r tîm ac mae disgyblion yn teimlo bod pobl wedi gwrando ar eu safbwyntiau a’u cwestiynau, a gweithredu arnynt. Yn ei dro, mae hyn wedi gwella’r ddarpariaeth yn sylweddol.

Mae staff yn rhoi cyfleoedd rheolaidd i ddisgyblion fynegi’u safbwyntiau a dylanwadu ar beth maen nhw’n ei ddysgu, a sut. O ganlyniad, mae disgyblion yn teimlo bod yr ysgol yn gwerthfawrogi eu syniadau a’u barn. 
 

Sut rydych chi wedi rhannu’ch arfer da?

Mae Ysgol Gynradd Christchurch wedi gweithio gydag ysgolion eraill ar draws Abertawe, Caerfyrddin a Sir Benfro i rannu’u harfer dda mewn sesiynau hyfforddiant athrawon, cyfarfodydd i rieni a chynadleddau. Mae’r ysgol yn gweithio’n agos gyda Chynghorydd yr Awdurdod Lleol ar gyfer Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg / ACRh, sydd wedi helpu’r ysgol i gyflwyno seminarau i athrawon ac arweinwyr ysgolion yn ne Cymru. 

Mae’r ysgol yn cynnal nosweithiau rhannu gwybodaeth yn rheolaidd i rieni, pan fydd hynt ACRh a’r gwaith o’i gyflwyno wedi cael ei rannu gyda nhw. 

Mae arweinwyr yn yr ysgol yn parhau i gefnogi Arweinwyr ACRh unigol wrth iddynt ddechrau eu taith o fewn eu hysgol eu hunain.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Camrose and Roch Playgroup yn gylch chwarae cyfrwng Saesneg ym mhentref Pelcomb. Mae’n croesawu plant rhwng dwy a phedair oed, bum bore’r wythnos yn ystod tymor yr ysgol yn unig. Ar hyn o bryd, mae gan y lleoliad blant ag ieithoedd ychwanegol ac mae hyn wedi cyfoethogi’r cyfleoedd i bawb ddysgu ieithoedd.

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn Camrose and Roch Playgroup, y nod yw cynnig amgylchedd gofalgar, cynnes a diogel lle gall plant dyfu, dysgu a datblygu trwy chwarae. Mae’r lleoliad yn gwerthfawrogi syniadau a chyfareddau’r plant ac yn gwrando ar yr hyn sydd ganddynt i’w ddweud. Mae’r staff yn cydweithio’n dda â’i gilydd i sicrhau y caiff gweithgareddau ac adnoddau eu cynllunio gan ddefnyddio diddordebau’r plant a sgemâu fel man cychwyn. Mae’r lleoliad yn cynnig profiadau gwerthfawr dros ben i’r plant dan do ac yn yr ardaloedd awyr agored. Mae’r plant yn ffodus bod ganddynt eu coetir eu hunain sy’n cael ei ddefnyddio’n helaeth. Mae’r plant yn cael digon o gyfleoedd i adolygu eu medrau yn yr amgylchedd dysgu. Gwna’r staff gynnydd da iawn o ran cefnogi’r plant i ddatblygu’r Gymraeg.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae’r lleoliad yn anelu’n gyson i wella medrau iaith a chyfathrebu’r plant trwy ganeuon, rhigymau ac amser stori dyddiol. Defnyddiodd y lleoliad ‘Wythnos Rhigymau’r Byd’ fel ffocws a rhoddwyd cynlluniau hyblyg ar waith i rannu amrywiaeth o rigymau traddodiadol. Canolbwyntiodd staff a’r plant ar eu hoff rigymau yn y Gymraeg a rhai rhigymau newydd i’r plant eu dysgu hefyd. Sefydlwyd ‘sbardunau’ yn yr amgylchedd i’r plant eu harchwilio ac roeddent yn gallu dychwelyd i’r profiadau hyn yn rhwydd. Ychwanegwyd chwilfrydedd, rhyfeddod a syndod a llifodd y cyfleoedd iaith pan fu raid i’r plant chwilio am y llygoden fach o ‘Adeiladu Tŷ Bach’, a oedd wedi diflannu o’i thŷ. Datblygodd sgyrsiau mathemategol cyfoethog yn naturiol wrth i’r plant sgwrsio â’r staff am sawl cacen o feintiau gwahanol roeddent wedi’u gwneud. Defnyddiont glorian â’r diben o weld pwy oedd â mwy o does gan gysylltu â’r rhigwm ‘Pat-a-cake, Pat-a-cake’. Roedd ‘Hickory Dickory Dock’ yn annog cyfrif a medrau adnabod rhifau, wrth i’r plant wneud eu cloc eu hunain gan ddefnyddio adnoddau naturiol fel cerrig mân a broc môr. Darparodd ‘Incy Wincy Spider’ gyfleoedd i ragfynegi a datrys problemau wrth i’r plant archwilio sut i symud pryfed cop/corynnod ar hyd y beipen law. Roedd yr ardal flociau yn galluogi’r plant i greu eu tŷ eu hunain i lygoden fach. Cafodd y plant gyfleoedd i chwarae rôl â chelfi o ‘Sing a Song of Sixpence’, gan ddynwared y Brenin yn cyfrif ei arian neu’r forwyn yn rhoi’r dillad ar y lein. Heriodd yr oedolion sy’n galluogi anghenion amrywiol y plant ac ychwanegu at eu profiadau.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi ei gael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Yn y lleoliad, mae’r plant yn dewis eu gweithgareddau’n annibynnol ar eu cyflymder eu hunain. Trwy gynnig cyfleoedd dysgu sy’n gysylltiedig â rhigymau cyfarwydd, mae’r plant yn llawn cymhelliant ac yn ymgysylltu’n dda gan fod y dysgu’n ystyrlon iddynt, gan adeiladu ar eu hyder a’i hunan-barch. Caiff y rhigymau â ffocws eu hatgyfnerthu yn ystod amser canu dyddiol. O ganlyniad, mae’r plant yn datblygu cariad tuag at rigymau a chanu.  

Mae staff yn arsylwi sut mae plant yn defnyddio adnoddau a gweithgareddau ac yn dilyn eu harweiniad wrth symud ymlaen i rywbeth newydd neu sylwi sut y gellid datblygu dysgu ymhellach. Mae’r staff yn adnabod y plant yn dda ac, o ganlyniad, gallant gynnig heriau priodol ar gyfer y camau nesaf yn eu dysgu. Mae plant yn mynd at ôl at weithgareddau’n annibynnol, gan arwain at ymgysylltiad dyfnach a chaniatáu amser i ddatblygu eu chwarae a’u dysgu.
 

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae ymarferwyr yn bwriadu rhannu eu harfer dda â rhwydwaith lleoliadau dysgu sylfaen y lleoliad yn ei gyfarfod nesaf. Byddant hefyd yn rhannu eu cynlluniau ac yn cael cyfle i drafod eu hastudiaeth achos ag arweinwyr eraill. Mae’r lleoliad yn rhannu profiadau dyddiol y plant â rhieni a gofalwyr trwy ap ar-lein.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Lleoliad cyfrwng Cymraeg yw Cylch Meithrin Pontrhydfendigaid wedi’i leoli mewn neuadd gymunedol. Cynigir gofal dydd llawn ar gyfer plant rhwng dwy a phedair oed am bum niwrnod yr wythnos yn ystod tymhorau’r ysgol.

Mae’r lleoliad wedi’i gofrestru i dderbyn 16 o blant, ac roedd 10 o blant yn derbyn addysg y blynyddoedd cynnar wedi’i hariannu ar adeg yr arolwg. Mae’r mwyafrif o blant yn dod o gartrefi lle nad yw’r rhieni yn siarad Cymraeg.

Mae’r lleoliad yn ganolbwynt i’r gymuned glos ac unigryw hon. Mae’r brif ystafell yn fach ond maent wedi cydweithio gyda’r gymuned i ddatblygu’r ardal allanol ymhellach. Mae’r ardal allanol ar gael i’r plant drwy gydol y sesiwn. Mae’r arweinydd yn ei swydd ers Hydref 2020.
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Un o gryfderau’r lleoliad yw’r berthynas ryngweithiol sydd ganddynt gyda’r gymuned. Trwy gydweithio gyda phwyllgor y neuadd, pwyllgor y tîm pêl droed a rhieni’r plant, aeth y gymuned ati i ymestyn amgylchedd allanol y lleoliad. Trwy waith cydwybodol arweinwyr a’r tim cyfan, datblygwyd yr ardal allanol i greu amgylchedd o safon sy’n hyrwyddo medrau penodol ac ennyn chwilfrydedd plant. Mae gan y tîm ddisgwyliadau uchel ohonynt eu hunain ac maent yn cydweithio’n effeithiol i sicrhau gwelliannau i’r amgylchedd. Defnyddiwyd y gyllideb a grantiau yn effeithlon, gan greu adnoddau ysgogol i hyrwyddo profiadau cyffrous, uchelgeisiol a pherthnasol ar gyfer y plant. Mae rôl y gymuned yn allweddol wrth greu ardal allanol o safon uchel sy’n cael effaith gadarnhaol ar brofiadau dysgu’r plant. 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Wrth gynllunio’r ardal allanol, mae’r ymarferwyr wedi llwyddo i gyfuno diddordebau plant ynghyd ag ymestyn medrau ac annibyniaeth. O ganlyniad, mae’r plant yn datblygu hyder i wneud penderfyniadau aeddfed am eu chwarae a’u dysgu. Maent yn archwilio’r ystod eang o ardaloedd sydd ar gael yn hyderus ac yn addasu’r adnoddau yn ôl eu diddordebau. Er enghraifft, wrth addasu’r car mawr i fod yn fan waith ar gyfer adeiladwyr. Mae’r plant yn gwneud penderfyniadau i ychwanegu adnoddau neu offer technolegol at y ddarpariaeth yn gwbl annibynnol.  Maent wrth eu boddau’n defnyddio apiau i dracio awyrennau sy’n hedfan uwchben y lleoliad tra’n eistedd mewn awyren bren yn yr ardal allanol. Yna, maent yn archwilio’r glôb gan esgus hedfan i wledydd eraill. Datblygwyd rhai o’r adnoddau trwy gyd-weithio gyda busnesau lleol ac mae’r adnoddau yn hyrwyddo annibyniaeth a medrau’r plant yn llwyddiannus. 

Mae’r lleoliad wedi sicrhau bod yr adnoddau yn y ddarpariaeth allanol yn cynnig lefel dda o her i ymestyn medrau’r plant. O ganlyniad, mae’r plant yn gwneud penderfyniadau’n annibynnol ar sut yr hoffent ddefnyddio’r offer a pha lefel o sialens a her sydd yn fwyaf addas iddynt. Er enghraifft, mae’r plant yn dewis sut maent am ddefnyddio’r offer dringo.

Mae’r arweinydd yn sicrhau ei bod yn manteisio ar arbenigedd y staff a phobl yn y gymuned wrth wella medrau plant. Mae’r ymarferwyr yn greadigol wrth ddefnyddio adnoddau wedi’u hailgylchu i greu adnoddau dychmygus sydd o ddiddordeb i’r plant. Er enghraifft maent yn creu cobiau Cymreig allan o ddarnau pren dros ben ac yn creu pwmp tanwydd neu drydan ar gyfer ceir chwarae rôl. 
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae’r datblygiadau yn yr amgylchedd allanol wedi cael effaith cadarnhaol ar ymddygiad a lles y plant. Maent yn gartrefol, eiddgar a hollol hyderus wrth ddefnyddio’r ystod eang o adnoddau yn yr amgylchedd. Mae’r adnoddau penagored yn cynnig cyfleoedd amrywiol iddynt chwarae ac mae’r cyfleoedd yn newid yn ôl diddordebau a creadigrwydd y plant. Wrth wneud dewisiadau drostynt eu hunain mae’r plant yn fwy awyddus i gyfathrebu ac mae cyffro digymell i siarad gydag eraill. Mae’r adnoddau hefyd wedi cynnig cyfleodd i ymestyn y siaradwyr hyderus gan greu sefyllfaoedd i gyfoethogi a dyfnhau dealltwriaeth iaith. Er enghraifft, maent yn trafod cyflwr y silwair neu wrth adnabod adar ysglyfaethus yr ardal.
 
Mae cyfleoedd i wneud ystod o benderfyniadau ynglŷn â’u dysgu yn yr ardal allanol wedi cael effaith ar fedrau dyfalbarhad y plant wrth iddynt ganolbwyntio am gyfnodau estynedig. Gall yr ymarferwyr rhyngweithio gyda’r plant yn gelfydd wrth eu hannog i ymestyn eu syniadau ac wrth hyrwyddo annibyniaeth y plant i wneud penderfyniadau. Er enghraifft, mae’r plant yn deall bod rhaid cael sment er mwyn adeiladu wal, felly maent yn nôl yr ewyn eillio i ddynwared y sment wrth adeiladu’r wal yn annibynnol. Mae’r plant wedi perchnogi’r ardaloedd ac yn gwbl hyderus wrth ystyried bod yr holl adnoddau ar gael iddynt drwy’r sesiwn.  Os nad oes rhywbeth ar gael iddynt,  maent yn gwybod bod posib ei greu.

Sut ydych wedi rhannu eich arfer dda?

Rhennir arfer dda gyda’r sector nas cynhelir ac ysgolion o fewn yr awdurdod lleol, mewn hyfforddiant sirol ar fodiwlau dysgu sylfaen. Defnyddir profiadau’r lleoliad i enghreifftio egwyddorion ymarferol o ddilyn trywydd diddordebau’r plant, a’r modd y mae hyn yn cael effaith uniongyrchol ar fywydau’r plant, ar eu hyder, eu medrau a’u lles.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Uwchradd Y Rhyl yn ysgol gyfun cyfrwng Saesneg 11-16 a gynhelir gan awdurdod lleol Sir Ddinbych. Mae’n gwasanaethu tref arfordirol Y Rhyl. 

Mae 1147 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae tua thri deg un y cant o’r disgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol  (dros dair blynedd) mewn ysgolion uwchradd, sef 18.5%. 
Mae bron pob un o’r disgyblion yn siarad Saesneg fel eu hiaith gyntaf ac yn dod o gefndir gwyn, Prydeinig. Ychydig iawn o ddisgyblion sy’n rhugl yn y Gymraeg. Mae gan ryw 18% o’r disgyblion anghenion addysgol arbennig. 
Mae’r uwch dîm arweinyddiaeth yn cynnwys y pennaeth, y dirprwy bennaeth a chwe phennaeth cynorthwyol.
.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r ysgol yn gyrru ei gweledigaeth ‘i fod y gorau y gallwn ni fod’ trwy nodi a dileu rhwystrau sy’n wynebu disgyblion rhag dysgu. Mae arweinwyr yn adolygu’r cynnig cwricwlwm yn rheolaidd i sicrhau ei fod yn diwallu anghenion disgyblion ac yn eu cynorthwyo i ffynnu. Yn dilyn cyfnodau clo, nododd arweinwyr fod lefelau ymgysylltu disgyblion wedi gostwng, ac fe gafodd hyn effaith negyddol ar bresenoldeb ac ymddygiad. O ganlyniad, yn ogystal â’r addasiadau arferol i’r cwricwlwm, cyflwynodd arweinwyr gyfres o ymyriadau a systemau cymorth ychwanegol i wella mynediad at gwricwlwm perthnasol a gwella ymgysylltiad disgyblion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Cydnabu’r ysgol fod angen gwneud newidiadau sylweddol i’w darpariaeth i gynorthwyo dysgwyr i ymgysylltu â llwybrau ysgol ac ôl-16. Dadansoddodd arweinwyr y systemau presennol, ailddehongli’r cymorth oedd ei angen, a chreu timau newydd o fewn yr ysgol, gydag un amcan, sef dileu rhwystrau rhag dysgu. O hyn, fe wnaethant nodi tri phrif faes angen a datblygu a mireinio rhaglen ymyrraeth deilwredig ar gyfer pob maes:

  • Hafan – Mae’r rhaglen ymyrraeth hon yn cynorthwyo disgyblion y mae eu hymddygiad yn eu rhwystro rhag ymgysylltu. 
  • Cyflawni – Mae’r rhaglen hon wedi’i chynllunio i gynorthwyo disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol.
  • Lles – Mae’r rhaglen hon yn cynorthwyo disgyblion y mae eu hiechyd meddwl ac anghenion iechyd emosiynol ehangach yn eu rhwystro rhag dysgu.

O fewn pob un o’r tair rhaglen, cynigir cwricwlwm teilwredig ac unigol i ddisgyblion sy’n sicrhau cydbwysedd rhwng yr amser a dreulir yn yr ardal gymorth â’r amser a dreulir mewn gwersi prif ffrwd. Mae cwricwlwm unigol pob disgybl yn mynd i’r afael â’i angen ac fe gaiff ei greu mewn cydweithrediad â’r disgybl. Er enghraifft, yn Hafan, mae disgyblion yn derbyn ymyrraeth uniongyrchol ar gyfer ymddygiad, yn ogystal â chyfleoedd i feithrin perthnasoedd dwfn a chadarnhaol. Mae’r ymyrraeth hon yn dylanwadu ar newidiadau ymddygiadol hirdymor ac yn cynorthwyo disgyblion i ymgysylltu â’u dysgu yn llwyddiannus. 

Gydag arbenigedd staff ymroddgar, mae’r rhaglenni hyn yn cynorthwyo’r disgyblion mwyaf bregus i fynd i’r afael â’u rhwystrau rhag dysgu ac integreiddio’n llawn mewn gwersi prif ffrwd. Mae arweinwyr yn sicrhau bod y drefn staffio yn briodol ym mhob ardal fel bod y staff yn adnabod y disgyblion yn dda, a bod ganddynt yr amser a’r capasiti i gynorthwyo’r disgyblion a’u herio i fod yn fersiwn well ohonyn nhw eu hunain. 

Yn ogystal â’r cwricwlwm teilwredig ym mhob un o’r tri phrif faes angen, mae’r ysgol yn cynnig cyfleoedd i bob un o’r disgyblion ar gyfer darpariaeth gwricwlaidd unigoledig. Er enghraifft, mae’n cynnig cyfleoedd cwricwlwm a gynhelir trwy chwaraeon, adeiladu, gwallt a harddwch trwy salon yr ysgol, a thechnoleg. Mae’r cyfleoedd hyn nid yn unig yn annog ac yn ennyn brwdfrydedd disgyblion tuag at eu llwybrau yn y dyfodol, ond hefyd yn datblygu medrau cymdeithasol, fel sut i siarad yn gwrtais a chreu perthnasoedd cadarnhaol â chwsmeriaid. Caiff hyn ei gyfleu wedyn yn y ffordd y maent yn rhyngweithio â’u hathrawon a’u cyfoedion.

Mae’r ysgol wedi datblygu tîm ymddygiad hefyd. Mae’r tîm hwn ar gael trwy gydol y dydd ac yn delio’n gyflym ag achosion o ymddygiad gwael neu aflonyddgar mewn gwersi, ac yn sicrhau bod disgyblion yn dychwelyd i ddysgu yn gyflym ac yn effeithiol. 

I gryfhau’r cwricwlwm ymhellach, mae’r ysgol yn darparu rhaglen gynhwysfawr o weithgareddau i gynorthwyo’r holl ddisgyblion â’u hanghenion cymdeithasol ac emosiynol. Mae’r ddarpariaeth hon yn amrywio’n eang ac yn cynnwys gweithwyr ieuenctid yn yr ysgol, er enghraifft, a’r tîm lles sy’n cyflwyno gweithgareddau lles rheolaidd i ddatblygu gwydnwch disgyblion. Yn ychwanegol, cynigir rhaglenni teilwredig, er enghraifft ar gyfer cymorth mewn profedigaeth, rheoli dicter ac i gynorthwyo disgyblion i ryngweithio a chyfathrebu â phobl eraill yn effeithiol
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Mae staff Ysgol Uwchradd Y Rhyl yn adnabod eu disgyblion yn dda iawn. Mae disgyblion yn derbyn cymorth teilwredig helaeth ar gyfer eu hanghenion unigol trwy system gymorth gynhwysfawr a threfnus. Darperir cwricwlwm unigoledig a theilwredig ar gyfer pob un o’r disgyblion, a gwelwyd hyn yn gryfder nodedig yn ystod arolygiad Estyn yn ddiweddar. Mae ymgysylltiad, ymddygiad a phresenoldeb disgyblion wedi gwella. Mae disgyblion y nodwyd yn y gorffennol eu bod mewn perygl o gael eu gwahardd ac ymddieithrio yn ymgysylltu’n fwy erbyn hyn, ac maent yn gynyddol lwyddiannus yn cwblhau eu cyfnod mewn darpariaeth brif ffrwd ac yn cael mynediad at ddarpariaeth ôl-16 neu gael swydd.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae Ysgol Uwchradd Y Rhyl wedi rhannu ei chynnig o fewn yr awdurdod lleol a’r rhanbarth. Roedd yr ysgol yn rhan o’r rhaglen partneriaeth ysgolion o fewn y consortiwm rhanbarthol. Mae’r ysgol wedi sefydlu gweithgor o ysgolion o gyd-destun tebyg i weithio gyda’i gilydd yn rhagweithiol er mwyn gallu adfer o’r pandemig mewn lleoliadau heriol.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Lewis i Ferched yn ysgol gyfun cyfrwng Saesneg 11-18 oed, a gynhelir gan Gyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili. Mae’n gwasanaethu ardal uniongyrchol Ystrad Mynach, yn ogystal ag ardaloedd cyfagos mor bell â Llanbradach.  

Mae 678 o fyfyrwyr ar y gofrestr, gan gynnwys y rhai yn y chweched dosbarth. Mae bron pob un o’r myfyrwyr yn siarad Saesneg fel eu hiaith gyntaf. Canran y disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw tua 21% ar gyfartaledd dros y tair blynedd ddiwethaf, sy’n debyg i’r cyfartaledd cenedlaethol. Canran y disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yw 12%.   

Mae’r uwch dîm arweinyddiaeth yn cynnwys y pennaeth, y dirprwy bennaeth, a thri phennaeth cynorthwyol. Dechreuodd y pennaeth, y dirprwy bennaeth ac un o’r penaethiaid cynorthwyol mewn swyddi dros dro ym mis Ionawr 2020, ac fe’u penodwyd i rolau parhaol ym mis Medi 2022. 
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Sefydlwyd buddsoddi mewn dysgu proffesiynol teilwredig, o ansawdd uchel o fewn yr ysgol dros gyfnod, gan alluogi gwelliant parhaus yn ansawdd yr addysgu a’r dysgu. Mae ymgysylltu â dysgu proffesiynol hefyd wedi datblygu diwylliant ysgol gyfan o gydweithio ac arloesi sy’n cael ei werthfawrogi gan arweinwyr, athrawon a chynorthwywyr addysgu. Ategir gweledigaeth yr ysgol gan ddisgwyliadau uchel yn niben craidd yr addysgu a’r dysgu, ac mae’r buddsoddiad mewn datblygiad  proffesiynol yn cefnogi’r ysgol i wireddu’r weledigaeth hon.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae athrawon a chynorthwywyr addysgu yn dewis o blith ‘dewislen’ o sesiynau dysgu proffesiynol wedi’i chynllunio i effeithio ar ddysgwyr a dysgu. Mae pump o’r sesiynau yn orfodol ac mae athrawon yn gwerthuso ansawdd a defnyddioldeb y sesiynau maent yn ymgymryd â nhw. Caiff pob sesiwn ei chynllunio’n ofalus i gael ffocws penodol ar agwedd ar weithgarwch neu arferion ystafell ddosbarth y nodwyd eu bod yn hynod effeithiol. Er enghraifft, mae ‘Ennyn diddordeb dysgwyr mewn dysgu’ a ‘Datblygu medrau darllen yn effeithiol’ yn sesiynau sydd wedi’u seilio ar ymagweddau ymarferol sydd wedi profi’n llwyddiannus, ac yn gallu cael eu cymhwyso’n hawdd gan athrawon ar draws y cwricwlwm. Nodir arfer lwyddiannus trwy’r amrywiaeth o weithgareddau sicrhau ansawdd a gwerthuso, ond yn bennaf trwy graffu ar waith disgyblion a deialog gyda fforymau myfyrwyr. Cynhelir y fforymau hyn yn fisol ac mae ganddynt ffocws gwahanol bob mis. Mae grŵp o ddisgyblion yn cyfarfod â’r pennaeth a’r dirprwy bennaeth sy’n defnyddio amrywiaeth o gwestiynau strwythuredig ac agored i gael amcan o farn disgyblion ar agweddau ar ddysgu a chynnydd. Mae arsylwadau gwersi, sy’n rhan annatod o brosesau sicrhau ansawdd yr ysgol, hefyd yn rhoi cyfle i athrawon arsylwi arferion eu cydweithwyr, ac mae eu myfyrdodau ar eu profiadau yn llywio cynnwys y ddewislen dysgu proffesiynol. Caiff sesiynau eu harwain gan gymheiriaid, maent yn aml yn cynnwys elfen ymarferol a ffocws ar rannu arfer bresennol a pherthnasol, gan gynnwys treialu ymagweddau gan athrawon. Mae hyn yn galluogi pobl i deilwra eu datblygiad proffesiynol ar sail eu myfyrdodau eu hunain ac ymgymryd â chydweithio pwrpasol ac ymchwil wedi’i seilio ar ymholi. Mae hefyd yn cadw ffocws parhaus yr ysgol ar ei diben craidd, sef addysgu a dysgu. 

Ymatebodd staff yn dda i’r cyfle i gydweithio, arloesi a rhannu arferion yn y modd hwn, gyda llai o bwyslais ar fewnbwn ffurfiol gan arweinwyr yr ysgol a mwy o weithio rhwng cymheiriaid. Disgwylir i bawb gyfrannu at ddysgu proffesiynol, gan gynnwys athrawon dan hyfforddiant a chynorthwywyr addysgu, er mwyn i’r ysgol allu elwa ar arbenigedd, medrau a phrofiadau ehangach. Datblygodd model arweinyddiaeth ryngddibynnol o’r ymagwedd at ddysgu proffesiynol, ac mae wedi esblygu i fod ‘y ffordd rydym ni’n gweithio’. Mae’n gweddu’n arbennig o dda i agweddau ar ddatblygu’r ysgol, fel cynllunio ymagwedd yr ysgol at y Cwricwlwm i Gymru. 

Roedd y model hefyd yn gweddu’n dda i ddysgu o bell yn ystod y pandemig, pan roddodd athrawon a oedd yn ymgymryd â dysgu ar-lein gymorth rhwng cymheiriaid ar gyfer medrau digidol a datblygu cymhwysedd digidol. Roedd yr ysgol wedi paratoi’n dda ar gyfer trosglwyddo i ddysgu ar-lein. Rhoddwyd gliniadur i bob disgybl, ac roeddent yn fedrus o ran defnyddio’r platfform a ffefrir gan yr ysgol ar gyfer dysgu. Cafodd athrawon a chynorthwywyr addysgu eu hyfforddi i gyflwyno gwersi ar-lein hefyd. Roedd diogelu ar gyfer dysgu ar-lein wedi cael ei ddarparu gan y pennaeth cyn cau’r ysgol, fel y gellid darparu gwersi byw. Fodd bynnag, roedd amrediad gallu digidol a lefel yr hyder ymhlith athrawon yn amrywio’n sylweddol, a’r diwylliant dysgu proffesiynol a oedd wedi dod yn rhan mor annatod o’r ffordd roedd pobl yn gweithio ar draws yr ysgol a brofodd yn amhrisiadwy yn y cyfnod hwn. Roedd athrawon yn gyfarwydd â rhannu a chydweithio, a sefydlwyd sesiynau ar-lein yn gyflym, a alwyd yn anffurfiol yn ‘Oeddech Chi’n Gwybod.. .’ ac ‘Ydych Chi’n Gwybod Sut i….’, gan gyfrannu’n effeithiol at y system gymorth rhwng cymheiriaid i gyflwyno dysgu o bell a dysgu cyfunol. Galluogodd hyn y staff i barhau i ddatblygu’n broffesiynol, cydweithio â chydweithwyr a gyrru gwelliant yr ysgol o hyd. Cafodd effaith fawr ar fedrau digidol athrawon a’u gallu i ddefnyddio’r rhain i helpu disgyblion i ddysgu.    
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Cafodd lefel y cydweithio a’r cyfrifoldeb ar y cyd am waith yr ysgol effaith sylweddol ar ddealltwriaeth staff o sut i greu cwricwlwm sy’n ysbrydoli, yn cymell ac ysgogi’r holl ddysgwyr. Llwyddodd arferion a ddatblygwyd trwy’r ymgysylltiad â dysgu proffesiynol i feithrin model atebolrwydd iach. Roedd dosbarthu arweinyddiaeth yn cael ei ffafrio’n glir gan athrawon dros y model mwy traddodiadol o arweinyddiaeth hierarchaidd sy’n aml yn nodweddu ysgolion. Roedd athrawon yn deall ac yn arddel eu cyfrifoldeb ar y cyd, a’u hawl i gyfrannu at gynllunio a datblygu’r cwricwlwm. O’r herwydd, mae ystod helaeth o fedrau ac arbenigedd yn llywio darpariaeth y cwricwlwm ac roedd brwdfrydedd disgyblion am ddysgu yn effeithio ar gynnydd, agweddau at ddysgu, medrau a datblygiad cymdeithasol. Roedd dawn greadigol athrawon yn ffactor arwyddocaol o ran arloesi’r cwricwlwm. Roedd meddylfryd cyfrifoldeb ar y cyd hefyd yn cefnogi gweledigaeth yr ysgol i fod yn sefydliad dysgu dilys, lle mae cydweithio ac arloesi yn allweddol i welliant parhaus, ac mae’r capasiti ar gyfer twf, arweinyddiaeth a chynaliadwyedd yn ymestyn ar draws yr ysgol, a phawb yn elwa arno. 

Yn 2021, adolygodd yr ysgol ei hymagwedd at Reoli Perfformiad ar sail effaith datblygiad proffesiynol ar ansawdd yr addysgu a’r dysgu. Erbyn hyn, mae gan athrawon un ffocws ymholi yn yr ystafell ddosbarth sy’n destun trafod a myfyrio parhaus trwy gydol y flwyddyn, yn lle tri ‘tharged’ traddodiadol yr ailedrychir arnynt unwaith yn ystod y flwyddyn. Bydd staff yn rhannu eu gwaith, gan gynnwys yr agweddau profi a methu sydd o fudd i ddysgu athrawon. Ar ddiwedd y cylch, bydd nifer o ymagweddau yn seiliedig ar dystiolaeth o ansawdd uchel sy’n effeithio orau ar ddysgu a dysgwyr yn cael eu rhannu. Mae’r ymagwedd ddiwygiedig hon at Reoli Perfformiad yn cyd-fynd â’r Hawl Genedlaethol ar gyfer Dysgu Proffesiynol, lle mae staff yn glir, yn ogystal â disgwyliad ar gyfer dysgu proffesiynol, fod ganddynt hawl i daith dysgu proffesiynol hefyd, a rhaglen o ymagweddau a chyfleoedd ar gyfer myfyrio, ymholi a chydweithio.        

Mae dysgu proffesiynol wedi esblygu o ymagwedd draddodiadol wedi’i harwain gan arweinyddiaeth, a ddarperir fel arfer gan uwch staff ac a gynhelir ar ôl yr ysgol ar amseroedd penodol wedi’u pennu gan galendr yr ysgol. Cânt eu cyflwyno trwy sesiynau wyneb yn wyneb. Yn hytrach, mae hyblygrwydd yn allweddol i gynnal y diwylliant dysgu proffesiynol a chydweithio. Dewislen o sesiynau ar-lein wedi’i pharatoi gan athrawon, ac sy’n cael ei chyflwyno ganddynt, yw’r arfer sy’n cael ei ffafrio ar gyfer dysgu proffesiynol o hyd. Erbyn hyn, gall staff ddewis mynd at y sesiynau yn fyw o gartref neu fynd at recordiadau i weddu i’r ffordd o weithio maen nhw’n ei ffafrio.  Mae hyn wedi dod yn llyfrgell dysgu proffesiynol ac mae athrawon yn ailymweld â hi’n rheolaidd yn ystod y flwyddyn i gefnogi ymholi ac ymchwil yn yr ystafell ddosbarth, arloesi ac archwilio agweddau ar addysgu a dysgu. Er bod y pennaeth yn nodi pum sesiwn orfodol y flwyddyn o hyd fel gweithgareddau amser cyfeiriedig, mae pob un o’r athrawon yn dewis mynychu llawer mwy o’r sesiynau a ddarperir, ac o ddewislen sy’n cynnwys bron i dri deg o sesiynau, mae bron pob un o’r staff yn mynychu pob sesiwn. Mae gwerthusiad presennol o sesiynau dysgu proffesiynol yn dangos bod 56% wedi eu graddio’n rhagorol, a 44% yn cael eu graddio’n dda. Defnyddir sylwadau ac adborth gan athrawon ar gyfer blaengynllunio. 

Mae dysgu proffesiynol yn Ysgol Lewis i Ferched yn gryfder, yn cefnogi gwelliant parhaus yn ansawdd yr addysgu a’r dysgu, datblygu cwricwlwm cryf a modelu a thwf arweinyddiaeth. Ceir diwylliant o bartneriaeth, cydweithio, didwylledd ac ymddiriedaeth, sy’n cydnabod cryfderau ac yn defnyddio arbenigedd i rannu o fewn yr ysgol, a thu hwnt. Mae’n sefydliad dysgu gyda diwylliant o gyfrifoldeb ar y cyd a chyfrifoldeb unigol ar gyfer datblygiad personol a dysgu proffesiynol parhaus. Mae’r diwylliant hwn yn effeithio’n gynyddol ar waith yr ysgol. Er enghraifft, cynllunio a gweithredu cwricwlwm cyffrous sy’n cynnig profiadau dysgu perthnasol i ddisgyblion. 

Mae arfer ar y cyd wedi arwain at gynllunio arloesol sy’n elwa ar ddisgyblaethau pwnc ac yn caniatáu i wybodaeth, medrau a dealltwriaeth gael eu trosglwyddo o fewn ac ar draws Meysydd Profiadau Dysgu. Mae hyn wedi arwain at ymgysylltiad disgyblion a mwynhad mewn dysgu. Mae rhannu arfer ystafell ddosbarth yn rhan annatod o waith yr ysgol ac wedi effeithio ar ddatblygu medrau darllen, ysgrifennu a chreadigol disgyblion ar draws y cwricwlwm. Mae cymorth rhwng cymheiriaid wedi bod yn hanfodol i ddatblygu staff sy’n ddigidol fedrus, yn hyderus mewn rhoi cyfleoedd i ddisgyblion ddefnyddio amrywiaeth o gymwysiadau meddalwedd ar draws holl feysydd y cwricwlwm. Mae’r diwylliant o gydweithio wedi rhoi’r hyder a’r capasiti i weithlu’r ysgol ymestyn y tu hwnt i’r ysgol, ac mae athrawon, yn enwedig arweinwyr canol, yn ymgymryd ag ystod eang o waith partneriaeth allanol i wella a rhannu eu harfer. Mae’r ysgol yn ysgol Arweiniol Broffesiynol gysylltiol ac yn Ysgol Rhwydwaith Dysgu hefyd, sy’n arwain mewn STEM, Ieithoedd Rhyngwladol a Lles. Mae hyn yn cefnogi twf arweinyddiaeth ac yn ymestyn capasiti’r ysgol ar gyfer gwella ymhellach. 
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Lewis i Ferched yn ysgol gyfun cyfrwng Saesneg 11-18 oed, a gynhelir gan Gyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili. Mae’n gwasanaethu ardal uniongyrchol Ystrad Mynach, yn ogystal ag ardaloedd cyfagos mor bell â Llanbradach.  

Mae 678 o fyfyrwyr ar y gofrestr, gan gynnwys y rhai yn y chweched dosbarth. Mae bron pob un o’r myfyrwyr yn siarad Saesneg fel eu hiaith gyntaf. Canran y disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yw tua 21% ar gyfartaledd dros y tair blynedd ddiwethaf, sy’n debyg i’r cyfartaledd cenedlaethol. Canran y disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol yw 12%.     

Mae’r uwch dîm arweinyddiaeth yn cynnwys y pennaeth, y dirprwy bennaeth, a thri phennaeth cynorthwyol. Dechreuodd y pennaeth, y dirprwy bennaeth ac un o’r penaethiaid cynorthwyol mewn swyddi dros dro ym mis Ionawr 2020, ac fe’u penodwyd i rolau parhaol ym mis Medi 2022.   
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Ailedrychodd tîm arweinyddiaeth newydd ar weledigaeth yr ysgol ar gyfer datblygu pedwar diben y Cwricwlwm i Gymru ym mis Ionawr 2020. Dangosodd ymchwil fod cysylltiad rhwng datblygu disgyblion hyderus ac uchelgeisiol a diwylliant ysgol sy’n canolbwyntio ar ymdeimlad o les a pherthyn. Yn ymarferol, roedd hyn yn golygu sicrhau bod disgyblion yn teimlo’n ddiogel a’u bod yn cael eu gwerthfawrogi mewn amgylchedd cynhwysol sy’n cydnabod profiadau amrywiol, yn hyrwyddo hunaniaeth ac yn meithrin cysylltiad â chymuned yr ysgol. Cydnabu arweinwyr bwysigrwydd cwricwlwm ystyrlon a pherthnasol a oedd yn ymgysylltu â phob disgybl. Daeth y weledigaeth yn un o ‘Berthyn’. 

Wrth ddatblygu’r weledigaeth hon, anogodd yr ysgol ystod eang o safbwyntiau rhanddeiliaid. Roedd safbwyntiau disgyblion yn ganolog i wireddu’r weledigaeth. Sefydlwyd amrywiaeth o fforymau disgyblion i gynrychioli eu canfyddiadau, eu barn a’r hyn a oedd yn bwysig iddyn nhw. Cafodd pob un o’r disgyblion eu hannog i fyfyrio ar eu hymdeimlad o berthyn a’u profiadau eu hunain yn yr ysgol ac o fewn y gymuned leol. Roedd hyn yn arbennig yn gysylltiedig ag archwilio eu hymdeimlad o gyfrifoldeb i’r cwricwlwm a’r byd ehangach. Siaradodd disgyblion ag athrawon ac arweinwyr i gynllunio cwricwlwm a fyddai’n datblygu dinasyddion moesegol a gwybodus a chreu diwylliant o amrywiaeth. Roedd ennyn diddordeb disgyblion mewn partneriaethau ag athrawon a gwneud cyfraniadau yn allweddol. Arweiniodd hyn at ystod gynyddol eang o brofiadau cwricwlaidd ac allgyrsiol a ehangodd orwelion disgyblion o ganlyniad. 
 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Enwyd cwricwlwm Iechyd a Lles yr ysgol yn ‘IBelong’ ac mae’n ymagwedd integredig at ddatblygu iechyd a lles disgyblion. Mae’r maes hwn o’r cwricwlwm yn rhoi cyfle i ddisgyblion fod yn unigolion iach a hyderus. Defnyddir y ‘Datganiadau o’r Hyn sy’n Bwysig’ i gysylltu gwersi lles, lles egnïol (addysg gorfforol) a gwersi bwyd gyda’i gilydd. Er enghraifft: ‘Mae’r penderfyniadau rydym ni’n eu gwneud yn effeithio ar ansawdd ein bywydau ni a bywydau pobl eraill’. Mewn gwersi bwyd, mae disgyblion yn dysgu am dueddiadau bwyta, arferion a masnach deg. Mae hyn yn gysylltiedig â gwersi lles, lle rhoddir cyfleoedd i ddisgyblion archwilio agweddau fel ‘Beth sy’n gwneud disgybl Blwyddyn 7 yn iach?’. Mewn gwersi lles egnïol, mae disgyblion yn datblygu eu hiechyd corfforol a’u dealltwriaeth o fuddion gydol oes ymarfer corff. Mae’r Cod Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb yn integreiddio i’r cwricwlwm IBelong. Pan fo’n briodol, ymgorfforir elfennau a themâu Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb ar draws Meysydd Dysgu a Phrofiad (MDPh) eraill hefyd. Mae staff yn ofalus i osgoi cwestiynau fel ‘Ble allwn ni gynnwys rhywfaint o ddysgu am…’.  Mae fforymau disgyblion fel y Cyngor Ysgol, ‘ENFYS’ a’r Llysgenhadon Cyfoedion Gwrthfwlio yn helpu Timau Datblygu Dysgu (TDDau) i nodi beth sy’n bwysig i’w gynnwys, er enghraifft priodas o’r un rhyw a’r ymagwedd at rywedd a hunaniaeth. Mae safbwyntiau disgyblion hefyd yn llywio’r modd y mae athrawon yn ymdrin â’r testunau hyn, sydd o ganlyniad yn ffurfio cwricwlwm yr ysgol a’r ymagweddau addysgu a dysgu.  
 
Wrth i MDPh ‘IDiscover’ ddatblygu, daeth yn amlwg fod angen mwy o gyfleoedd ar ddisgyblion i gysylltu’r pynciau yn y maes gwyddoniaeth a thechnoleg gyda’i gilydd a datblygu cysylltiadau trawsgwricwlaidd. Arweiniodd hyn at gyflwyno gwers Gwyddoniaeth, Technoleg, Peirianneg a Mathemateg (STEM) ar gyfer pob un o ddisgyblion cyfnod allweddol 3. Roedd y weledigaeth yn cynnwys gwers annibynnol a fyddai’n cyfuno gwersi / testunau yn arddull Dylunio a Thechnoleg, Peirianneg, Mathemateg a Gwyddoniaeth, o dan ymbarél a fyddai hefyd yn cysylltu â thema IDiscover. Cydweithiodd staff o dîm IDiscover i gysylltu’r gwersi STEM â’r cwricwlwm gwyddoniaeth, dylunio a thechnoleg a mathemateg. Y themâu hynny yw ‘Cynnal y Ddaear’ ym Mlwyddyn 7, ‘Byw ar y Ddaear’ ym Mlwyddyn 8 ac ‘Y Ddaear a Thu Hwnt’ ym Mlwyddyn 9. Mae’r ymagwedd hon wedi ymddangos fel adran o lyfr, a bydd yn ymddangos mewn llyfr dilynol cyn bo hir yn amlygu datblygiadau pellach niferus yr ymagwedd fel yr ardd ECO (Addysg a Chreadigrwydd Y Tu Allan) y tu allan. Mae prosiectau a thasgau cysylltiedig yn cysylltu â hyn, fel ailgylchu plastig gwastraff i greu dalennau defnyddiadwy, y mae myfyrwyr yn eu defnyddio mewn prosiect ar gyfer creu a gyrru car rasio F24 Ynni Pŵer Gwyrdd.

Roedd y nod i ddod â STEM i bob un o’r disgyblion trwy ymagwedd reolaidd at ddysgu, yn seiliedig ar brosiect, yn ganolog i’r ymagwedd, yn lle diwrnodau ‘gollwng yr amserlen’ neu sesiynau targedig gyda disgyblion mwy abl. Y nod oedd galluogi pob un o’r disgyblion i lwyddo mewn gweithgareddau yn seiliedig ar STEM ac agor meddyliau i bosibilrwydd swyddi yn seiliedig ar STEM yn y dyfodol. Mae dysgu yn hygyrch i bawb ac yn amlygu, yn datblygu ac yn atgyfnerthu’r cysylltiadau trawsgwricwlaidd rhwng disgyblaethau pynciau sydd ar wahân yn draddodiadol. Mewn gwersi STEM, rhoddir cyfleoedd i ddisgyblion fod yn greadigol yn eu hymagwedd at ddatrys problemau a dysgu o sefyllfaoedd newydd. Mae’r testunau a’r prosiectau yn cysylltu â ‘Datganiadau o’r Hyn sy’n Bwysig’ y MDPh gwyddoniaeth a thechnoleg. I ddechrau, cyflwynwyd y wers STEM ar wahân i ddisgyblion Blwyddyn 7, ac wrth i lwyddiant yr ymagwedd ddod yn amlwg, fe’i mabwysiadwyd ar draws Blynyddoedd 8 a 9. Mae pob dosbarth yn cael un wers STEM bob pythefnos sy’n para awr. ‘Cymerwyd’ yr awr o ddyraniad y cwricwlwm ar gyfer gwyddoniaeth, a leihawyd o 6 awr i 5 awr bob pythefnos. 
 
Trwy’r un model cydweithio yn ystod cyfarfodydd a diwrnodau HMS, gweithiodd staff o dîm IDiscover gyda’r Cydlynwyr Llythrennedd, Rhifedd a Chymhwysedd Digidol, gan gysylltu’r prosiectau STEM â fframweithiau llythrennedd, rhifedd a chymhwysedd digidol. Eto, roedd yn rhaid i ddysgu fod yn ddilys, yn naturiol ac yn bwrpasol. Wrth i brosiectau gael eu datblygu, trwy gynllunio gofalus, cafodd meysydd cyfan o’r cwricwlwm ‘gwyddoniaeth’ eu symud i’r gwersi STEM, a’u hymgorffori ynddynt, er enghraifft dod yn ‘Lluoedd’ ym Mlwyddyn 7. 
 
Datblygwyd prosiectau thematig IDiscover ar ffurf llyfrynnau gwaith digidol. Mae’r llyfrynnau hyn yn ymgorffori’r ‘Datganiadau o’r Hyn sy’n Bwysig’ o’r MDPh gwyddoniaeth a thechnoleg. Trwy blatfform digidol, mae disgyblion yn gweithio trwy eu llyfryn gwaith digidol eu hunain, gan eu galluogi i weithio ar eu prosiect mewn un lle a gallu gweld y cysylltiadau o fewn y cwricwlwm IDiscover. Roedd yr ymagwedd hon nid yn unig yn manteisio ar y ffaith fod gan bob disgybl ei liniadur ei hun, ond hefyd yn caniatáu ar gyfer defnyddio apiau a rhaglenni amrywiol i’w cysylltu â’r llyfrynnau digidol a’u defnyddio gartref ac mewn gwersi, yn ogystal, er enghraifft wrth weithio ar ‘efelychiad /modelau cyfrifiadurol o onglau lansiad roced ac adeiladu a thanio eu rocedi eu hunain’. Fodd bynnag, mae gwersi ‘ar wahân’ yn gysylltiedig â’r pynciau penodol yn parhau i ymddangos, lle bo’n briodol. Mae’r cwricwlwm ‘hybrid’ yn datblygu cysylltiadau pwrpasol a dilys o fewn y cwricwlwm ILearn, ac ar ei draws.     
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Trwy ddatblygu’r cwricwlwm, trawsnewidiwyd cynnig yr ysgol ar gyfer profiadau allgyrsiol. Mae hyn yn cynnwys y Clwb ECO a’r Clwb STEM, y sefydlwyd y naill a’r llall o ganlyniad i ddatblygu’r cwricwlwm IDiscover a’r cwricwlwm IBelong. Yn y gwersi IBelong, mae disgyblion yn datblygu eu dealltwriaeth o fuddion gydol oes iechyd a lles corfforol. Arweiniodd hyn at ddiddordeb a brwdfrydedd mewn gwella eu hiechyd a’u lles eu hunain. O ganlyniad, crëwyd y Clwb a’r Pwyllgor Eco. Gweithiodd staff o ystod o Feysydd Dysgu a Phrofiad yn agos gyda’r ddau grŵp. Rhoddwyd cyllideb i ddisgyblion, ac wedyn adeiladu, mesur a phennu costau ar gyfer twnnel poli, a adeiladwyd ym mis Chwefror 2022. Ar ôl hyn, bu disgyblion yn dylunio ac wedyn yn adeiladu 6 gwely blodau mawr gan ddefnyddio dulliau organig, a thrwy hynny addysgu disgyblion am effaith dulliau ffermio penodol ar yr amgylchedd. Gweithiodd staff IDiscover ac IBelong gyda’i gilydd i dyfu planhigion penodol. Tyfwyd rhai o’r planhigion hyn i’w defnyddio mewn gwersi bwyd i wneud saladau cymysg a chawl. Tyfwyd planhigion eraill i hyrwyddo trafodaeth am oblygiadau moesegol ffibrau penodol a ddefnyddir yn y diwydiant tecstilau. Bu disgyblion yn dylunio ac yn adeiladu poptai pizza awyr agored gan ddefnyddio deunyddiau cynaliadwy, ac maent yn eu defnyddio yn eu gwersi bwyd erbyn hyn.  

Mae ymagwedd y gwersi STEM ar wahân a chysylltu testunau a themâu gyda’i gilydd trwy’r MDPh IDiscover wedi bod yn llwyddiannus iawn. Gall disgyblion ddisgrifio cysylltiadau rhwng y meysydd pwnc a oedd ar wahân ar un adeg, a chymhwyso eu medrau ar draws y Meysydd Dysgu a Phrofiad. Er enghraifft, o fewn testun tanwyddau ffosil a chynhyrchu ynni. Mae disgyblion mewn dylunio a thechnoleg yn creu cysylltiadau â chaffael deunyddiau crai a gallant esbonio sut y defnyddir deunydd crai o olew crai wrth gynhyrchu plastig ac ynni, ond hefyd mewn ffabrigau synthetig mewn gwersi tecstilau a chynhyrchu cemegol mewn gwersi gwyddoniaeth. Gall disgyblion drosglwyddo’r wybodaeth, y ddealltwriaeth a’r medrau ar draws y cwricwlwm IBelong/lles ac ICalculate hefyd. Er enghraifft, deall effaith incwm isel ar deulu a dysgu darllen slip cyflog, cyfrifo faint o dreth y bydd rhywun sy’n ennill cyflog yn ei dalu a phwysigrwydd cyfraniadau pensiwn mewn gwersi rhifedd. Mae brwdfrydedd disgyblion am wersi STEM wedi tyfu, ac o ganlyniad, cynhelir clwb STEM bob wythnos. Mae’r gweithgareddau wedi amrywio o ddylunio, adeiladu a gyrru car rasio trydan i ddisgyblion yn gweithio’n annibynnol i ennill gwobrau penodol a chael cyfleoedd i gystadlu mewn cystadlaethau gydag ysgolion eraill. Mae galluoedd a hunanhyder disgyblion wedi tyfu wrth i’r clwb ddatblygu. Mae rhieni wedi mynegi eu barn ar gymaint y mae eu plant wedi mwynhau’r gweithgareddau, a pha mor dda y maent wedi magu hunanhyder a datblygu diddordeb a gwybodaeth mewn pynciau STEM. Mae aelodau o gyngor lleol a chyn-ddisgyblion yn ymweld â’r ysgol yn rheolaidd, ac yn dangos diddordeb yn y gwaith a wna disgyblion yn eu gwersi STEM a gweithgareddau’r clwb STEM.
 
Yn ogystal â gallu disgyblion i gysylltu adrannau a thestunau sy’n cael eu cwmpasu o fewn y cwricwlwm Gwyddoniaeth a Thechnoleg, datblygwyd darpariaeth allweddol dysgu y tu allan. Crëwyd yr ardd ECO (Addysg a Chreadigrwydd Y Tu Allan) gan ddefnyddio cyllid ychwanegol gan y llywodraeth yn ystod y pandemig, fel bod ei ddefnydd yn gynaliadwy ac y byddai o fudd i ddisgyblion yn y dyfodol. Crëwyd yr ardal ddysgu ar ardal yn mesur tri chwrt tennis a hanner oedd wedi mynd yn ddi-raen. Erbyn hyn, mae’r ardal yn cynnwys trac rasio ymarfer ar gyfer y car rasio F24, dau gynhwysydd llong 20 troedfedd sy’n agor ar yr ochr ac wedi’u gorchuddio mewn pren, gydag ardal do yn ymestyn rhyngddynt a’r tu mewn, gyda goleuadau, pŵer, a wi-fi er mwyn i ddisgyblion allu gweithio ar eu gliniaduron. Cafodd meinciau gwaith, pyllau a gwelyau ac ardaloedd blodau gwyllt, yn ogystal â chynwysyddion plannu gyda phlanhigion a blodau amrywiol yn tyfu, i gyd eu creu gan ddisgyblion Blwyddyn 7. Mae’r gwaith hwn yn rhan o’r prosiectau pontio gyda phlant Blwyddyn 5 a 6, ac mae niferoedd y disgyblion ym Mlwyddyn 7 wedi codi’n sylweddol dros y ddwy flynedd ddiwethaf. Defnyddir yr ardal hon hefyd ar gyfer addysgu pynciau a grwpiau blwyddyn eraill ar draws yr ysgol. 
 
Mae’r ystod o grwpiau, fforymau a chlybiau disgyblion wedi darparu cyfleoedd gwerthfawr o ran dysgu ac arweinyddiaeth ar gyfer disgyblion. Mae wedi sefydlu grŵp cryf ar gyfer llais y disgybl sy’n dylanwadu ar y cwricwlwm ac wedi’i gynllunio i ddiwallu anghenion disgyblion, ac yn mynd i’r afael â’r hyn sy’n bwysig iddyn nhw. Mae wedi ffurfio eu dealltwriaeth o’u hawliau, gan eu cynorthwyo i ddatblygu i fod yn ddinasyddion moesegol a gwybodus ac yn gyfranwyr mentrus a chreadigol mewn diwylliant sy’n annog amrywiaeth. Mae hyn yn caniatáu ar gyfer cwricwlwm ysgol sy’n ddilys ac yn berthnasol i’r disgyblion yn yr ysgol a’r gymuned ehangach.  
 
Mae’r ysgol wedi rhannu’r ymagwedd at ddatblygu’r cwricwlwm, yn enwedig gwersi STEM a gweithgareddau clwb STEM, ac wedi rhannu rhai o’i phrosiectau ag ysgolion eraill hefyd.   
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Mae Ysgol Borthyn yn ysgol gynradd wirfoddol a reolir yr Eglwys yng Nghymru sy’n gwasanaethu tref wledig Rhuthun yn Sir Ddinbych. Mae mwyafrif y disgyblion yn byw’n agos at yr ysgol, ond mae ychydig o ddisgyblion yn dod o bentrefi cyfagos. Mae 35% o ddisgyblion yn cael prydau ysgol am ddim, ac mae gan 38% o ddisgyblion anghenion dysgu ychwanegol (ADY) yn yr ysgol. Mae’r ysgol yn gweithio’n galed iawn i’w wneud yn lle creadigol a hapus i ddisgyblion ffynnu a thyfu. Ei nod yw cyflwyno profiadau dysgu sy’n adlewyrchu ei gwerthoedd Cristnogol ac ymarfogi disgyblion â’r medrau, yr agweddau a’r wybodaeth sydd eu hangen arnynt i fyw yn yr 21ain ganrif a thu hwnt. Mae gan Ysgol Borthyn draddodiad o feithrin awyrgylch hapus a gweithgar wedi’i seilio ar berthnasoedd rhyngbersonol cryf rhwng disgyblion ac athrawon. Mae’n ymdrechu’n barhaus i greu amgylchedd ysgol, sy’n ofalgar a sefydlog. Mae’r ysgol yn adnabyddus yn Rhuthun am ei hawyrgylch cynnes, cyfeillgar a theuluol, a’i hethos Cristnogol lle mae disgyblion yn teimlo’n ddiogel a’u bod yn cael eu gwerthfawrogi. Mae’n ysgol gynhwysol lle mae doniau a chyflawniadau pob plentyn yn bwysig ac yn cael eu dathlu gan gymuned yr ysgol gyfan ar bob cyfle.
 

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Ysgol Gynradd Wirfoddol a Reolir Borthyn yn ysgol hapus a gweithgar lle mae arweinwyr a  staff wedi meithrin perthnasoedd cryf â’r gymuned i gynorthwyo disgyblion i fod yn ddysgwyr dyheadol ac uchelgeisiol. Mae’n cydnabod bod y bartneriaeth rhwng y cartref a’r ysgol yn un hanfodol, ac yn gwerthfawrogi rhieni, gofalwyr, yr eglwys a’r gymuned yn Rhuthun sy’n gweithio ar y cyd â’r ysgol. Mae’n ymdrechu i gynorthwyo disgyblion i dyfu i fod yn ddinasyddion gwerthfawr yn Rhuthun a’r byd. Mae’n gweithio’n galed i greu ymrwymiad ar y cyd ar draws cymuned yr ysgol i gynorthwyo’r plant i fod yn chwilfrydig a chael eu cyffroi gan ddysgu, trin pobl eraill yn dda ac ymdrechu i wneud eu gorau.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Dros y blynyddoedd, mae’r ysgol wedi meithrin a datblygu perthynas dryloyw, onest a hygyrch gyda’i theuluoedd. O ganlyniad i hyn, mae teuluoedd yn teimlo eu bod yn cael eu cynorthwyo a’u hannog yn dda i gymryd rhan ym mhob agwedd ar ddysgu a bywyd ysgol eu plant.

Mae’r ysgol yn annog rhieni i fod yn rhan weithredol o ddysgu eu plentyn. Caiff rhieni eu hysbysu’n dda iawn trwy blatfformau dysgu ar-lein. Mae cyfathrebu’n digwydd dwy ffordd, a rhoddir y wybodaeth ddiweddaraf i deuluoedd yn rheolaidd am weithgareddau’r ysgol a datblygiad eu plentyn. Mewn gwirionedd, mae Pupil Press yn anfon cylchlythyrau wythnosol at rieni am waith pob ystafell ddosbarth unigol a gweithgareddau ysgol gyfan. Ymgynghorir â rhieni’n rheolaidd tra’n datblygu a chynllunio’r cwricwlwm newydd. Mae ymgysylltu â nhw yn ofalus yn y broses hon yn dylanwadu’n uniongyrchol ar gynllunio’r ysgol wrth greu profiadau dysgu dilys ar gyfer disgyblion, a sut orau y gall gefnogi eu dysgu gartref. 

Cefnogi teuluoedd yw prif nod yr ysgol, ac mae sicrhau bod pob un o’r disgyblion yn gallu cymryd rhan yn yr holl weithgareddau yn holl bwysig. Ar y platfform dysgu ar-lein, rhennir targedau pob un o’r disgyblion gyda rhieni, sy’n cael eu hannog i ymarfer y camau dysgu hanfodol hyn gartref. Mae’r ysgol hefyd yn gwahodd teuluoedd i’r ysgol ar gyfer gweithdai i fodelu ymagweddau effeithiol at wella dysgu eu plant, ac yn cefnogi’r sesiynau hyn â thaflenni gwybodaeth sy’n cynnig awgrymiadau a chynghorion. Mae’r rhain bob amser yn cael eu croesawu’n dda ac yn helpu datblygu’r diwylliant o agosatrwydd ac ymrwymiad ar y cyd i ennyn diddordeb disgyblion yn eu dysgu.

Mae’r CydADY yn gweithio’n effeithiol gyda staff i sicrhau bod cymorth priodol ac effeithiol yn cael ei gynnig i bob plentyn. Mae’r ysgol yn gweithio ochr yn ochr â rhieni i greu proffiliau un dudalen ar gyfer pob plentyn, sy’n cael eu trafod a’u haddasu bob tymor. Mae’r ysgol yn sicrhau ei bod yn cyfeirio rhieni tuag at asiantaethau eraill sy’n gallu cynnig cymorth, ac mae ganddi berthynas ragorol â’i gweithiwr cyswllt â theuluoedd. Mae’r ysgol wedi sefydlu cysylltiadau â gwahanol elusennau ac asiantaethau i sicrhau bod ei theuluoedd yn gallu fforddio gwibdeithiau ysgol ac anrhegion Nadolig i helpu lliniaru yn erbyn costau argyfwng byw a gwella profiadau ei phlant gartref ac yn yr ysgol. 
 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

Yn yr ysgol, ni chaiff yr un plentyn ei adael ar ôl ac ni wahaniaethir yn erbyn unrhyw blentyn oherwydd ei allu neu’i gefndir cartref. Mae synnwyr o ddiben ar y cyd ar draws cymuned yr ysgol yn sicrhau bod disgyblion yn gwneud cynnydd cryf yn eu dysgu a’u bod yn datblygu’r medrau a’r cymhelliant sydd eu hangen i fynd i’r afael â her a dod yn ddysgwyr uchelgeisiol. O ganlyniad, ‘mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn Ysgol Gynradd Wirfoddol a Reolir Borthyn yn ffynnu’ ac ‘mae ethos gofalgar yn treiddio trwy fywyd ysgol, gan greu amgylchedd cynhwysol lle caiff yr holl ddisgyblion ac oedolion eu gwerthfawrogi a’u cynorthwyo i fod yn ddysgwyr uchelgeisiol.’ (Estyn 2022)

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Mae’r ysgol wedi rhannu rhywfaint o’i harfer dda gydag ysgolion y clwstwr, ysgolion o fewn y consortiwm ac ar wefan Estyn.
 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Ein Hysgol

Mae Ysgol Gynradd Parc Tredegar wedi’i lleoli ar gyrion Casnewydd, De Cymru. Ffurfiwyd yr ysgol yn sgil uno Ysgol Fabanod Dyffryn ac Ysgol Iau Dyffryn yn 2017, ac mae wedi parhau i gefnogi’r gymuned ac anghenion ei dysgwyr. Ar hyn o bryd, mae 43% o ddisgyblion yr ysgol yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, 12% ar y gofrestr anghenion dysgu ychwanegol a 10.8% ohonynt yn siarad Saesneg fel Iaith Ychwanegol (SIY).

Byd o Gyfleoedd

Gweledigaeth yr ysgol ‘I agor byd o gyfleoedd…’ oedd yr amcan sylfaenol wrth ddatblygu’r defnydd o ‘Y Cartref’ yn Ysgol Gynradd Parc Tredegar. Ar ôl cyhoeddi’r adroddiad ‘Dyfodol Llwyddiannus’ a’r pwyslais ar fedrau am oes, penderfynodd yr ysgol ddatblygu cynllun gwaith a fyddai’n annog ac yn cefnogi annibyniaeth, yn ogystal â medrau a gwybodaeth y gallai disgyblion eu defnyddio yn y dyfodol. Mae’r fenter yn cefnogi ymagwedd gyfannol at les ac yn cefnogi’r syniad fod lles da yn galluogi dysgu llwyddiannus.

Pwy sydd angen cymorth?

Fel ysgol yn un o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru (safle 39 ym Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru) sydd â lefelau uchel o ddiweithdra a phroblemau iechyd meddwl yn y gymuned, nododd yr ysgol fod angen cynnig amrywiaeth o ymagweddau at gefnogi lles. Yn ogystal â gweithgareddau ystafell ddosbarth, penderfynodd staff y dylai fod ffocws ar gyd-destunau dilys ar gyfer dysgu i greu effaith ar fedrau a chynnydd. Awgrymodd tystiolaeth anecdotaidd fod llawer o deuluoedd yn ceisio annog annibyniaeth gartref ymhlith eu plant. Roedd yr ysgol eisiau sicrhau diogelwch a lles disgyblion tra’n datblygu medrau bywyd go iawn ar yr un pryd. Trwy addysgu disgyblion sut i reoli risg, nod staff oedd datblygu gwydnwch cynyddol ymhlith disgyblion.

Gwrando ar Ddysgwyr

I ddechrau, cynhaliwyd ymchwiliad ‘Gwrando ar Ddysgwyr’ i sefydlu beth roedd plant yn ei ddeall am aros yn ddiogel gartref, pwysigrwydd glanweithdra a sut i gwblhau rhai tasgau cynnal a chadw syml. Yn sgil yr holiaduron, canfu staff fod gan lawer o’r disgyblion ddiddordeb mewn dysgu medrau bywyd sylfaenol a allai eu cynorthwyo gartref a’u cymhwyso yn eu bywydau yn y dyfodol.

Y Cartref

Ar sail yr hyn a ddywedodd dysgwyr wrth staff a thrwy adroddiadau gan y Swyddogion Ymgysylltu â Theuluoedd a’r Gymuned, buddsoddodd yr ysgol mewn creu ‘Cartref’. Cafodd y Tîm Arweinyddiaeth Disgyblion eu cynnwys mewn dewis dodrefn, offer ac ategolion, a rhannwyd yr ystafell yn adrannau, gan gynnwys cegin, ardal fwyta, lolfa ac ystafell wely.

Bod yn Barod am Oes

Cydnabu staff bwysigrwydd ymagwedd gytbwys wrth greu cynllun gwaith a pheidio â chanolbwyntio ar grŵp penodol o ddisgyblion yn unig, er enghraifft disgyblion sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim, a fyddai’n creu stereoteip annheg. Creodd yr ysgol gwricwlwm ‘Bod yn Barod am Oes’ (‘Set for Life’) a gynhelir dros y flwyddyn ysgol gyfan ac yn gynyddol ar gyfer pob grŵp blwyddyn. Datblygwyd cynllun hanner tymor, yn cwmpasu’r themâu canlynol:

  • Hyrwyddwyr Cymorth Cyntaf
  • Cadw Pethau’n Lân
  • Canllaw Teithio
  • Moesgarwch wrth y Bwrdd
  • Rheoli Arian
  • Synnwyr yn y Cartref

Mae athrawon dosbarth yn cynllunio ar gyfer y gwersi hyn, a chân eu cynnal yn ‘Y Cartref’. Caiff y plant gyfle i ddysgu ac ymarfer medrau am oes, sy’n amrywio o gau botymau i gynllunio cyllideb ar gyfer yr aelwyd.
 

Ymyrraeth i Fod yn Barod ar gyfer y Dyfodol

Ar sail adborth gan staff addysgu a Swyddogion Ymgysylltu â Theuluoedd a’r Gymuned yn yr Ysgol, penderfynodd staff fod angen ymyrraeth benodol ar gyfer nifer o ddisgyblion a oedd wedi dweud bod ganddynt broblemau penodol gartref. Roeddent eisiau sicrhau bod y disgyblion hyn yn gwybod sut i aros yn ddiogel gartref a rhoi dealltwriaeth iddynt o sut i helpu eu hunain ac annog annibyniaeth. Crëwyd ail gynllun gwaith, yn cwmpasu’r medrau mwyaf sylfaenol i gynorthwyo disgyblion i aros yn lân, wedi eu bwydo ac yn ddiogel. Cyflawnir yr ymyrraeth ar gyfer disgyblion targedig o Flynyddoedd 4, 5 a 6 ac mae’n cwmpasu’r themâu canlynol:

  • Diogelwch yn Gyntaf
    Arbenigwr Trydan – Deall Offer – Llwyddo
  • Bwyda Fi
    Coginio – Popty Ping – Defnyddio’r Popty
  • Cadw Popeth yn Lân
    Llestri Brwnt – Gwaredu’r Llwch – Golchi Dillad
  • Ydych Chi’n Gallu ei Drwsio?
    Tasgau Bob Dydd – Cyfeillion Beicio – Plymwaith Perffaith
  • Amdanaf i
    Fy Amser i – Hobïau Hapus – Gofalwyr Ifanc
     

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau dysgwyr?

  • Caiff pob un o’r disgyblion gyfle i ddatblygu medrau am oes
  • Mae gan ddisgyblion ddealltwriaeth gliriach o sut i’w cynorthwyo eu hunain gartref 
  • Lles a rhyngweithio cymdeithasol gwell gydag oedolion a chyfoedion
  • Datblygwyd gallu dysgwyr i ‘Lywio cyfleoedd a heriau bywyd’ fel y nodwyd yn y Cwricwlwm i Gymru