Arfer effeithiol Archives - Page 18 of 69 - Estyn

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Bro Lleu wedi’i lleoli ym Mhenygroes sydd oddeutu deg milltir o dref Caernarfon. Mae’r ysgol yn gwasanaethu ardal ddi-freintiedig, er hyn dim ond oddeutu 27% o ddisgyblion sy’n gymwys i hawlio prydau ysgol am ddim. Mae gan yr ysgol 197 o ddisgyblion ac mae twf mewn tai cymdeithasol yn cefnogi’r cynnydd yn y niferoedd dros y blynyddoedd.  

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae gweithredu fel ysgol sy’n hunan wella, yn adnabod cryfderau a meysydd i wella yn fewnol yn hanfodol bwysig ac yn cael effaith cadarnhaol ar safonau, darpariaeth, arweinyddiaeth ac ar ddatblygiadau proffesiynol y staff i gyd. Yn hanesyddol, roedd yr ysgol yn or-ddibynnol ar y pennaeth a’r uwch dîm rheoli i werthuso safonau a darpariaeth ac roedd negeseuon yn dod ganddynt hwy yn unig. Doedd cyfrifoldebau heb eu dosrannu’n effeithiol, ac o ganlyniad nid oedd staff yn teimlo’n rhan o werthusiadau’r ysgol, nac ychwaith yn teimlo’n hyderus i herio’i gilydd. Yn dilyn hyfforddiant, addaswyd trefniadau’r ysgol i newid diwylliant a meddylfryd staff, lleihau baich gwaith ar bob lefel a chynnig datblygiad proffesiynol pwrpasol a fyddai’n gwella safonau ac ehangu’r ddarpariaeth ymhellach.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Yn dilyn cwblhau arolwg, nodwyd mai ‘cydweithio fel tîm’ oedd un o’r meysydd oedd angen datblygu. Er mwyn gwella hyn defnyddiwyd 4 strategaeth i hwyluso’r cydweithio: 

  • Amser: sicrhau amser pwrpasol i staff fod gyda’i gilydd, cyfle i graffu ar waith a chynnal sgyrsiau proffesiynol. 

  • Technoleg: defnyddio’r dechnoleg sydd ar Hwb i rannu ffolderi a thempledi craffu i sicrhau mynediad i bawb a thryloywder yn y broses. 

  • Ymddiriedaeth: sefydlu ethos di-fygythiol heb ragfarn a chanolbwyntio ar agweddau cadarnhaol. 

  • Meddwl gyda’n gilydd: sicrhau cyfleoedd yn ystod cyfarfodydd i’r holl staff gyfarfod gyda’i gilydd, rhannu syniadau a chydweithio ar welliannau. 

Trwy hyn, tynnwyd yr elfen atebolrwydd lefel uchel oddi ar y staff gan roi perchnogaeth iddynt dros y safonau a’r ddarpariaeth.  

Yr ail gam oedd paru athrawon gyda’i gilydd i graffu ar lyfrau a chynlluniau yn fisol mewn awyrgylch gadarnhaol a diogel. Roedd hyn wedi gweithio’n well na’r disgwyl wrth i staff sylweddoli fod angen cysoni rhai agweddau a thynnu allan rhai eraill er mwyn gweithio’n fwy effeithiol. Roedd hyn yn lleihau baich staff. Wrth i hyn ddatblygu, rhannodd y pennaeth hyfforddiant ar sut i ysgrifennu’n werthusol. Roedd hyn yn ddatblygiad proffesiynol i bob aelod o staff ac yn sicrhau fod y gwerthusiadau yn fwy miniog a phwrpasol.  

Aethom ymlaen i ehangu’r bartneriaeth yma i adrannau er mwyn canolbwyntio ar safonau yn y llyfrau, yn ein cynlluniau a’r ddarpariaeth. Roedd staff yn gallu defnyddio technoleg syml i rannu arsylwadau gwersi gyda’i gilydd a derbyn adborth positif gydag ambell sylw ar le i ‘ystyried i’r dyfodol’ er mwyn gwella – eto’n atgyfnerthu’r ethos di-fygythiad. Roedd yr uwch dîm rheoli yn dilysu’r darganfyddiadau hyn i sicrhau cywirdeb a’r safon ddisgwyliedig. Roedd hefyd yn gyfle i gwestiynu ymhellach rhai agweddau o addysgu, er enghraifft y defnydd o ddulliau asesu ar gyfer dysgu. 

Ymhen ychydig iawn o amser, daeth staff yn fwy hyderus i herio a chwestiynu ei gilydd yn bwrpasol ar effaith yr hyn rydym yn eu gwneud ar safonau disgyblion. Arweiniodd hyn at sawl gwelliant, er enghraifft, cyflwyno gweithgareddau yn fyrrach a chwestiynu mwy pwrpasol.  

Y cam olaf yn y broses oedd hyfforddi llywodraethwyr i fod yn fwy gwerthusol yn eu prosesau hunan wella. Cwblhaodd aelodau’r corff llywodraethol holiadur ar eu heffeithiolrwydd fel ‘ffrind beirniadol’, er enghraifft, wrth herio’r pennaeth ar strategaeth bwyta ac yfed yn iach. Bellach mae’r llywodraethwyr yn defnyddio technoleg yn syml i recordio cyfarfodydd ac yna hunan fyfyrio os ydynt yn gweithredu fel ‘ffrind beirniadol’ yn y modd mwyaf effeithiol.   

Canlyniad hyn oll yw bod bob rhan o’r ysgol yn gwella’n barhaus, heb fewnbwn cyson gan yr uwch dîm rheoli neu asiantaethau allanol. Mae’r prosesau hyn yn galluogi staff i wneud newidiadau bach ac ymateb i bryderon yn gyflym, er enghraifft, yr angen am fwy o dystiolaeth o ysgrifennu estynedig neu wella llawysgrifen disgyblion. Mae’r meddylfryd a’r ethos wedi newid ble bellach mae pawb yn gweld methiant fel cyfle i wella. Mae hyn wedi arwain at  gynnydd yn safonau disgyblion, yn enwedig medrau llythrennedd, rhifedd a Technoleg Gwybodaeth a Chyfathrebu. 

 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi dyfnhau dealltwriaeth staff o gryfderau a meysydd i’w datblygu yn yr ysgol. Mae staff yn gweld y rhesymeg tu ôl i’r gwelliannau oherwydd eu bod wedi bod yn rhan o’u pennu yn y lle cyntaf. Maent yn fwy hunanwerthusol ac yn deall yr angen i wella’n barhaus. Golyga hyn fod staff yn cymryd perchnogaeth dros eu gwelliannau ac nid ydynt yn ddibynnol ar aelodau’r uwch dîm rheoli i arwain y newid. Mae hyder staff i herio perfformiadau eu hunain a’u cyfoedion wedi gwella. O ganlyniad, mae’r newidiadau o fewn yr ysgol yn gallu digwydd yn gyflym, er enghraifft, mae’r gwerthusiadau o’r addysgu wedi adnabod gwelliannau cyson yn y ddarpariaeth, sydd yn ei dro yn cael effaith cadarnhaol ar gynnydd disgyblion. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Rydym wedi rhannu’r arfer effeithiol gydag ysgolion y dalgylch. Bellach rydym wedi dechrau treialu cynnig i’r dalgylch fod yn rhan o brosesau dilysu ein prosesau a’n darganfyddiadau gwerthuso. Rydym wedi rhannu’r arferion gyda’r consortia rhanbarthol, sydd wedi gofyn i ni arwain a rhaeadru gwybodaeth ar y maes gydag ysgolion eraill yn y dyfodol agos. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cefndir

Mae Ysgol Gyfun Gymraeg Llangynwyd yn ysgol Gymraeg yn awdurdod Penybont. Mae oddeutu 683 o ddisgyblion yn yr ysgol, tua 118 ohonynt yn y chweched dosbarth. Mae bron i 16% o’r disgyblion yn gymwys i brydau ysgol am ddim, sydd yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol o 20.2%. Mae tua 30% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg yn y cartref. 

Cyd-destun

Wrth ymgorffori egwyddorion Cwricwlwm i Gymru mae’r ysgol wedi rhoi ffocws ar gysoni a datblygu addysgeg effeithiol. Er mwyn gwireddu hyn mireiniwyd cyfundrefnau datblygiad proffesiynol staff ynghyd â’r prosesau monitro ac arfarnu er mwyn eu halinio a sicrhau cylch cyson o werthuso a gwella ac er mwyn cynnig y profiadau dysgu gorau ar gyfer y disgyblion.  

Beth wnaeth yr ysgol

Sylweddolodd arweinwyr bod caffael ar ddarlun cywir a chyfredol o safonau’r ddarpariaeth bresennol yn holl bwysig er mwyn gallu dylunio a gweithredu rhaglen datblygiad proffesiynol oedd yn ymateb i anghenion y staff tra’n gwireddu amcanion y Cynllun Datblygu Ysgol. Datblygwyd cyfundrefnau digidol ysgol gyfan er mwyn casglu canfyddiadau holl weithgareddau monitro ar bob lefel mewn ffordd cyson, gan gynnwys teithiau dysgu, craffu ar waith, grwpiau ffocws a holiaduron barn. Rhennir calendr monitro ysgol gyfan er mwyn i Uwch Arweinwyr Maes ac Arweinwyr Adran gynllunio gweithgareddau amserol a sicrhau trosolwg cytbwys ar draws meysydd a grwpiau o ddisgyblion. Mae hyn yn caniatáu mynediad canolog i wybodaeth gynhwysfawr a thryloyw ar unrhyw adeg yn ystod y flwyddyn er mwyn archwilio effaith strategaethau ysgol gyfan ac ardaloedd i’w datblygu ymhellach, sydd yn eu tro yn bwydo’r rhaglen hyfforddi staff. 

Mae arweinwyr yn sicrhau bod yr ysgol yn datblygu ac yn mireinio systemau yn rheolaidd gan wneud defnydd cyson o adborth gan staff a disgyblion. Drwy gydweithredu ysgol gyfan datblygwyd strwythur ‘Gwers Llan’ sy’n cael ei defnyddio’n gyson ar draws yr ysgol. Mae strwythur cytûn o’r fath yn hyrwyddo agweddau cadarnhaol at ddysgu ymhlith y disgyblion wrth i ddisgwyliadau cyson leihau’r gofynion gwybyddol sydd arnynt wrth symud o wers i wers. Gyda phob athro yn gwneud defnydd o strwythur gytûn mae’r cyfundrefnau monitro yn caniatáu i arweinwyr adnabod os oes agwedd sydd angen ei chryfhau gan sicrhau ei bod, yn ei thro yn ffurfio rhan o’r rhaglen datblygiad proffesiynol. Mae’r ysgol wedi cynllunio amser priodol ar gyfer hyfforddiant a gweithgareddau datblygiad proffesiynol drwy adeiladu gwers ychwanegol ar ddiwedd dydd Iau unwaith bob cylch amserlen tair wythnos. Yn ystod y sesiwn hwn mae modd gwireddu’r rhaglen datblygiad proffesiynol heb dynnu ar yr amser sydd gan adrannau a meysydd i drafod addysgeg a gweithredu ar ofynion ysgol gyfan.  

Cydnabu arweinwyr bod angen datblygu ethos o hunan-fyfyrio parhaus ymhlith staff er mwyn sicrhau bod pob athro yn awyddus i fanteisio ar gyfleoedd i gynyddu ei wybodaeth, ei sgiliau a’i ddealltwriaeth yn gyson. O ganlyniad, addaswyd trefniadau rheoli perfformiad er mwyn rhoi ffocws ar ddatblygiad parhaus yr unigolyn tra’n cadw aliniad agos gyda deilliannau’r hunan arfarniad a phrosesau monitro. Mae pennu amcanion yn broses agored a chefnogol lle rhoddir cyfle i staff ac arweinwyr eu trafod a’u mireinio yn unol â’r Cynllun Datblygu yn ystod tymor yr hydref. Datblygir dogfen gofnodi, sef y Cynllun Datblygiad Proffesiynol Parhaus, sy’n ymarferol i staff ei weinyddu. Mae’r ddogfen hon â throsolwg chwe mlynedd er mwyn sicrhau bod yr amcanion a ddewisir yn adeiladol ac yn cefnogi datblygiad parhaus. Rhoddir ffocws ar ddysgu ac addysgu wrth bennu amcanion gyda phwyslais ar gynnydd yn hytrach na chyrhaeddiad disgyblion. Disgwylir bod staff yn cydweithredu ar weithgaredd ymchwil blynyddol fel rhan o’r broses. Mae hwn wedi arwain at ymarferwyr mwy hyderus a blaengar sy’n barod i arbrofi, myfyrio a lledaenu unrhyw lwyddiannau a heriau a welwyd yn eu gwaith gyda’u cydweithwyr drwy weithgaredd ‘Llwyfan Llan’. Adlewyrchir pwysigrwydd y Cynllun Datblygiad Proffesiynol Parhaus drwy ddarparu amser bob hanner tymor i staff ei ddiweddaru.  

Effaith

O ganlyniad i’r gweithgareddau hyn, mae’r ysgol yn meithrin brwdfrydedd pob aelod o staff ac yn eu hannog i fod yn chwilfrydig ynghylch dysgu a gwella’u harferion yn barhaus er mwyn darparu’r profiadau dysgu gorau ar gyfer disgyblion.  

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr Ysgol

Mae Ysgol Gyfun Aberaron yn ysgol gyfun ddwyieithog 11-19 oed a gynhelir gan awdurdod lleol Sir Geredigion. Mae 581 o ddisgyblion ar y gofrestr. Mae tua 27% o’r disgyblion ac anghenion dysgu ychwanegol (ADY), sydd uwchlaw’r cyfartaledd cenedlaethol (dros dair blynedd) mewn ysgolion uwchradd, sef 16.1%. 

Mae tua 30.5% o’r disgyblion yn siarad Cymraeg gartref, 50.1% ddim yn siarad Cymraeg gartref a 19.4% ddim yn gallu siarad Cymraeg. Mae bron pob disgybl yn dod o gefndir gwyn, Prydeinig. Mae’r uwch dîm arwain yn cynnwys y pennaeth, y dirprwy bennaeth, dau bennaeth cynorthwyol ac un uwch athro.  

Mae gan yr ysgol ganolfannau dysgu arbenigol ar gyfer disgyblion yn cynnwys: 

  • Canolfan y Môr – Canolfan arbenigol sy’n darparu ar gyfer disgyblion sydd ag anghenion lleferydd a chyfathrebu dwys ynghyd a disgyblion sydd ag anghenion awtistiaeth, synhwyraidd a meddygol. 
  • Canolfan Croeso –  Canolfan sgiliau bywyd sy’n rhoi darpariaeth unigol i ddisgyblion ynghyd a’u cynnal (yn ddibynol ar oed a gallu) trwy ddarpariaethau prif ffrwd. 

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Gweledigaeth yr ysgol yw ‘sicrhau bod ein myfyrwyr yn barod i wynebu heriau’r 21ain Ganrif a’n bod yn cefnogi holl aelodau ein cymuned i ddatblygu eu potensial yn academaidd, yn gorfforol, yn gymdeithasol ac yn emosiynol.’ Yn y canolfannau dysgu arbenigol, mae amrywiaeth eang a chyfoethog o brosiectau ac ymyraethau yn cael eu darparu er mwyn sicrhau ymglymiad, lles a chynnydd ym medrau a sgiliau personol a chymdeithasol y disgyblion. Cyflwynwyd sesiynau therapi celf er mwyn datblygu medrau Llythrennedd Emosiynol y disgyblion a ‘chlwb clai’ er mwyn datblygu medrau motor llawysgrifen disgyblion ynghyd ag ymyraethau mwy traddodiadol. Sefydlwyd sesiynau ‘Tylino Stori’ yn ogystal â sesiynau Ioga a Meddwlgarwch. Mewn partneriaeth a’r theatr leol cynlluniwyd prosiectau perfformio er mwyn hybu medrau cyfathrebu disgyblion.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Er mwyn cefnogi disgyblion ag amrywiaeth eang o Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY),  defnyddir ymyraethau sy’n cynnwys: 

 

  • Clwb Clai: Clwb i ddatblygu medrau motor a llawysgrifen disgyblion yw’r Clwb Clai. Mae grwpiau o ddisgyblion yn cymryd rhan mewn ‘clwb clai’ hyd at 3 sesiwn yr wythnos – ymarferion clai i ddatblygu medrau motor disgyblion yn cynnwys defnydd o gerddoriaeth, symud a thrafod.   
  • Therapi Celf: Mae disgyblion yn derbyn y sesiynau yma er mwyn datblygu eu medrau personol a chymdeithasol ynghyd a’u lles. Mewn grwpiau bach neu fel unigolion, mae disgyblion yn cwblhau gwaith gyda’r therapydd celf arbenigol. Ceir arddangosfa o’u gwaith yn yr ystafell therapi ac mae’r disgyblion yn falch iawn o hyn. 
  • Celf ac Enaid / ‘Art and Soul’ – Mae’r CADY ynghyd a chymorthyddion arbenigol yr ysgol yn rhedeg sesiynau celf therapiwtig ar draws y canolfannau a grwpiau mynediad. Mae’r sesiynau yn dechrau gyda gwirio emosiynol, datganiad y dydd a thrafodaeth ac yna gweithgareddau celf. Mae’r gweithgareddau wedi eu gwahaniaethu yn ôl gallu, deallusrwydd a lefel medr y disgyblion. Y nod yw i ddatblygu medrau llythrennedd emosiynol, mewn awyrgylch diogel a thawel. 
  • Tylino stori – Sefydlwyd sesiynau tylino stori ynghyd a sesiynau ioga a meddwlgarwch i ddisgyblion fel modd o gyflwyno themâu cwricwlaidd ac o gefnogi eu lles. Mae staff wedi cael hyfforddiant penodol ac yn defnyddio sgriptiau gan gynnwys stori, darnau o farddoniaeth, deialog neu erthygl, sy’n cyd-fynd gyda’r symudiadau. Mae’n fodd effeithiol o addysgu agweddau penodol o destun i ddisgyblion ag ADY, yn enwedig y rheini sy’n dysgu mewn modd sensori. Mae hwn yn hybu lles a dysgu disgyblion y canolfannau.   
  • Prosiect perfformio – Datblygwyd y rhaglen yma er mwyn datblygu medrau personol a chymdeithasol, medrau cyfathrebu a sgiliau dysgu annibynnol y dysgwyr. Trwy brofiadau theatr wythnosol: symud, dawns, chwarae rôl, chwarae synhwyraidd a ffilmio mae’r disgyblion yn datblygu ystod o sgiliau. Drwy gydweithio gyda theatr Felinfach mae perfformiadau a gweithdai wedi rhedeg i gyd-fynd gyda themâu tymhorol e.e.Joseff a’r Gôt Amryliw, Y Ddraig Goch, Y Gofod.  

           Llythrennedd a Rhifedd: 

  • Ymyraethau fel Dyfal Donc a Geiriaduron Personol i ddatblygu medrau disgyblion 
  • Ymyraethau darllen estynedig wedi eu gwahaniaethu’n sylweddol – gweler astudiaeth achos ar raglen yr ysgol i ddatblygu medrau darllen 
  • Cyfri Ceredigion ac ymyraethau eraill i ddatblygu medrau rhifedd disgyblion. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Drwy’r gweithgareddau a’r ymyraethau amrywiol, mae’r ysgol yn gweld ymglymiad uchel a mwynhad wrth ddysgu gan bron bob disgybl. Mae hunanhyder disgyblion a’u parodrwydd i ymdrechu â gweithgareddau newydd wedi datblygu’n dda. Trwy’r gweithgareddau, mae disgyblion yn dyfnhau eu deallusrwydd o’r themâu neu’r testunau a astudir. 

Wrth graffu ar waith ddysgwyr, mae’r ysgol yn cydnabod cynnydd cam-wrth-gam ym medrau llythrennedd a rhifedd disgyblion. Mae’r disgyblion, yn nodi eu bod yn mwynhau’r ymyraethau yma ac yn nodi bod y gefnogaeth yn eu helpu i ddatblygu yn yr ysgol.    

 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Ar hyn o bryd mae Ysgol Gyfun Aberaeron yn rhannu’r arferion da yn y rhanbarth trwy Wefan Iechyd a Lles, newyddlen yr Adran ADY a thrwy rhwydweithiau CADY. Mae’r CADY wedi cydweithio gyda therapydd celf i gynhyrchu llyfrynnau arweiniol ar weithgareddau celf sy’n hybu lles emosiynol disgyblion. Mae llwyddiant y prosiect perfformio theatr wedi arwain at ehangu’r prosiect ar draws yr awdurod i ganolfanau arbenigol eraill. 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am y lleoliad

Mae Rachael’s Playhouse yn Aberdâr yn wasanaeth gofal dydd llawn sy’n cynnig gofal ac addysg i blant rhwng 18 mis a 5 mlwydd oed. Mae’r lleoliad yn ddwyieithog. Mae’n lleoliad cofrestredig Dechrau’n Deg ac yn ddarparwr addysg nas cynhelir. Mae’r lleoliad yn canolbwyntio ar y plentyn ac yn cynnig llif rhydd parhaus sy’n galluogi plant i gael mynediad bob amser at yr amgylchedd dysgu y maen nhw’n ei ffafrio. Mae Rachael’s Playhouse yn rhoi lle plant a staff yn ganolog i’w arferion.

Dechreuodd Hannah a Rachael, sef yr unigolion cyfrifol, eu menter gofal plant yn warchodwyr plant yn gweithio o dŷ Rachael. Wedyn, aeth y ddwy ohonynt ymlaen i gwblhau gradd mewn Gofal Plant ac Addysg Gynnar. Maent wedi pwysleisio’r wybodaeth a’r ddealltwriaeth a gawsant o’r cymhwyster a sut mae hyn wedi dylanwadu ar eu harfer. Ar ôl iddynt gwblhau’r radd, cododd cyfle i ehangu’r busnes. Agorodd Hannah a Rachael eu meithrinfa gyntaf yn Aberdâr ym mis Mehefin 2018. Roedd yr arweinwyr yn rhannu angerdd i blant dderbyn gofal ac addysg o’r safon orau, i sicrhau bod sylfeini cryf yn cael eu gosod, sy’n ysbrydoli dysgu a datblygiad parhaus yn y dyfodol. Cyn hir, sefydlwyd gweledigaeth glir ar y cyd, un sy’n hyblyg ac yn parhau i ddatblygu er mwyn ymateb i ymchwil ac addysg ddiweddar.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Rachael’s Playhouse yn angerddol am sicrhau bod anghenion unigol pob un o’r plant yn cael eu diwallu yn ystod pob sesiwn. Mae ganddo ddealltwriaeth gref fod pob plentyn yn wahanol, a bod pob un ohonynt yn dysgu a datblygu mewn gwahanol ffyrdd ar eu cyflymdra eu hunain. Mae wedi creu amgylchedd sy’n hamddenol ac yn sicrhau bod pob plentyn yn cael ei gynorthwyo a’i feithrin yn ei gam datblygiadol presennol. Mae’r arweinwyr wedi meithrin dealltwriaeth ymhlith staff fod pob plentyn yn unigryw, a bod meithrin perthnasoedd cryf rhwng plant ac addysgwyr yn hanfodol wrth gynorthwyo pob un o’r plant yn eu gofal. Maent yn rhoi pwyslais cryf ar weithio mewn partneriaeth, lle caiff rhieni a gofalwyr eu hannog i ymgysylltu a chyfrannu at gyfleoedd a phrofiadau dysgu eu plentyn.

Yn y blynyddoedd diwethaf, bu cynnydd yn nifer y plant sy’n mynychu’r ddarpariaeth yn Rachael’s Playhouse sydd ag anghenion sy’n dod i’r amlwg neu anghenion posibl sy’n dod i’r amlwg. Mae hyn wedi ysbrydoli arweinwyr yn y lleoliad i sicrhau bod pob un o’r staff wedi cael hyfforddiant arbennig o dda, yn addysgedig ac wedi’u cymell i sicrhau bod pob un o’r plant yn cael y cymorth cywir i gyrraedd eu llawn botensial a ffynnu. Mae pob un o’r staff yn angerddol am sicrhau bod pob llais yn cael ei glywed, a bod rhwystrau rhag cael mynediad a chynhwysiant yn cael eu dileu, gan roi cyfle cyfartal i bob un o’r plant yn eu gofal.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch

Mae’r lleoliad yn sicrhau bod pob un o’r plant yn ei ofal yn derbyn cymorth i ddiwallu eu hanghenion unigol. Mae gan y plant lais cryf lle mae staff yn gwrando’n astud ac yn deall beth sydd ei angen a’i eisiau ar bob plentyn. Mae staff yn ymestyn eu gwybodaeth a’u dealltwriaeth yn barhaus i gynorthwyo pob plentyn. Mae staff wedi elwa ar ystod eang a gwerthfawr o hyfforddiant yn gysylltiedig â datblygiad, lles ac ymddygiad plant. Erbyn hyn, mae’r lleoliad yn defnyddio ymagwedd gyffredinol at sicrhau bod pob un o’r staff yn fedrus a hyderus yn cynorthwyo plant. Caiff staff eu lleoli mewn ardaloedd o’r lleoliad, a phan fydd plentyn yn mynd i’r ardal, mae staff yn deall sut i gyfathrebu’n effeithiol i hyrwyddo datblygiad pob plentyn. Ar laniardiau staff, mae targedau personol ar gyfer plant sydd angen cymorth ychwanegol, sydd fel arfer yn cynnwys strategaethau o’u cynlluniau chwarae neu’u cynlluniau datblygu unigol. Mae’r broses hon yn sicrhau bod strategaethau i hyrwyddo datblygiad yn cael eu defnyddio’n barhaus trwy gydol y sesiwn. Mae pob un o’r staff yn ymwybodol o’r plant y mae angen eu herio, ac fe gaiff gweithgareddau neu ysgogiadau eu cynllunio i gefnogi datblygiad cyfannol pob plentyn yn briodol. Caiff perthnasoedd cryf eu meithrin rhwng plant a staff. Mae hyn yn ffactor arwyddocaol i sicrhau bod addysgwyr wedi’u harfogi i gynorthwyo pob plentyn yn effeithiol gan fod pob un o’r staff yn adnabod pob un o’r plant yn eithriadol o dda.

Mae ystafell bontio yn y lleoliad, a phrofwyd bod yr ystafell yn hanfodol wrth sicrhau bod lles pob un o’r plant yn cael ei ystyried. Nid yw’r ystafell bontio yn rhan o’r amgylchedd llif rhydd, ac felly ni chaiff ei defnyddio fel ystafell gofal dydd.

Defnyddir yr ystafell ar gyfer plant sy’n pontio. Gall rhieni ddod i mewn a chymryd rhan mewn sesiynau chwarae yn yr ystafell gyda gweithiwr allweddol eu plentyn. Mae’r ystafell yn hynod fuddiol ar gyfer plant sy’n cael trafferth yn yr amgylchedd llif rhydd, oherwydd gall hyn fod yn llethol i rai ohonynt. Mae plant yn dechrau eu cyfnod yn yr ystafell bontio ac wedyn yn cael eu cyflwyno’n raddol i’r amgylchedd llif rhydd. Mae staff yn y lleoliad wedi sylwi bod hyn yn cynorthwyo’r plentyn i gael cyfnod pontio pwyllog ac esmwyth i’r lleoliad, tra’n cadw’r lefelau sŵn i lawr yn yr amgylchedd llif rhydd hefyd fel nad yw plant yn mynd yn ofidus. Mae rhai plant yn defnyddio’r ystafell bontio yn ystod y sesiwn pan fyddant yn chwilio am ardal dawel a phwyllog. Mae arweinwyr yn y lleoliad yn rhagweithiol iawn o ran sicrhau bod yr amgylchedd yn diwallu anghenion pob un o’r plant. Er enghraifft, yn ddiweddar, maent wedi troi eu hystafell staff yn ystafell ymlacio ar gyfer plant ac yn ystafell les ar gyfer staff. Defnyddir yr ystafell pan fydd plant yn ddigalon neu’n gofidio ac i helpu’r plant â hunanreoli. Mae dogfennau “popeth amdanaf i” effeithiol ar waith ar gyfer pob plentyn, a gwahoddir rhieni ac amrywiaeth o asiantaethau i gyfrannu, fel y bo’n briodol. 

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau plant?

Mae lles pob un o’r plant wedi gwella ers addasu yn unol â gweithdrefnau newydd ar ôl rhoi’r Ddeddf Anghenion Dysgu Ychwanegol ar waith. Mae oedolion yn gwrando ar farn pob un o’r plant ac yn ystyried eu barn, eu diddordebau a’u lleisiau’n llawn. Erbyn hyn, mae staff wedi’u harfogi’n fwy i adnabod a dilysu teimladau’r plant a’u helpu i ddod o hyd i ffyrdd o fynegi’u hunain, a dechrau rheoli eu hemosiynau. Mae ymarferwyr yn fwy abl i gefnogi ac ymateb yn sensitif i gyfathrebu geiriol a dieiriau ac yn defnyddio ystod o strategaethau i gefnogi dealltwriaeth o iaith. Gall y lleoliad gynnal amgylchedd anogol tawel tra’n cynorthwyo nifer o blant ag anghenion sy’n dod i’r amlwg, hefyd. Mae adborth gan rieni wedi awgrymu eu bod yn teimlo y cânt eu cynnwys yn nhaith ddysgu eu plentyn. Mae lles staff wedi gwella, ac mae pob un o’r staff yn teimlo’u bod yn gweithio mewn amgylchedd hapus a diogel.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?

Rhannwyd yr arfer trwy gyflwyniadau i leoliadau eraill yn Rhondda Cynon Taf.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Yn dilyn gwerthuso lles disgyblion ar draws yr ysgol, gwelwyd bod y canran o ddisgyblion oedd yn dioddef o lefelau isel o les cymdeithasol, emosiynol a meddyliol wedi cynyddu dros amser. Roedd yr anawsterau hyn yn cael effaith sylweddol ar allu disgyblion i ganolbwyntio ar eu dysgu, yn ogystal â mynegi eu teimladau, a chynnal a datblygu perthnasau cadarnhaol gydag eraill. Penderfynwyd bod angen blaenoriaethu anghenion lles emosiynol disgyblion, a darparu sylfaen gadarn er mwyn eu paratoi i ddysgu, a chyflawni hyd eithaf eu gallu.  

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Daeth yn amlwg bod angen cymorth fwy hir dymor ar y disgyblion mwyaf bregus. O ganlyniad,  sefydlwyd cymorth ar 3 haen.  

1. Cefnogaeth tymor hir:  

  • ‘Y Nyth’ – ymyrraeth gynnar i faethu a datblygu medrau cymdeithasol ac emosiynol y disgyblion mwyaf bregus. Canolbwyntir ar gyflwyno cwricwlwm sy’n briodol i’w datblygiad unigol, meithrin profiadau cadarnhaol, cynyddu hunan-barch a llwyddiant academaidd.  
  • ‘Yr Enfys’ – ystafell i ddisgyblion sydd â phroblemau synhwyraidd. Gall unrhyw ddisgybl gael mynediad i’r ystafell hon yn ystod y dydd i hunan-reoleiddio.

2. Grwpiau ymyrraeth tymor byr – sesiynau cymdeithasol ac emosiynol a gynhelir ar sail 1:1 neu mewn grwpiau bach. Mae’n helpu gwella medrau canolbwyntio disgyblion, yn meithrin gwytnwch, ac yn eu hannog i ymgysylltu â’r dysgu. Mae’r staff yn annog disgyblion i ymarfer y medrau trosglwyddadwy hyn yn y dosbarth, yr ysgol ac adref. 

3. Ardaloedd lles ym mhob dosbarth – ardaloedd tawel, lle gall disgyblion fynd yn annibynnol er mwyn rheoleiddio. Mae staff yn weithredol wrth gefnogi disgyblion i gydnabod ei hemosiynau, rhannu strategaethau rheoleiddio a myfyrio ar sut i ymateb i sefyllfaoedd mewn ffordd cadarnhaol.  

Gosodwyd rhaglen gynhwysfawr o hyfforddiant i’r staff, gan gynnwys trawma plentyndod, er mwyn eu cefnogi i ddelio ag ymddygiadau heriol trwy arfer adferol a chynnal perthnasoedd cadarnhaol. Treialwyd ymyraethau unigryw i ddiwallu lles y disgyblion, er enghraifft, defnyddiwyd diddordeb carfan o fechgyn hŷn mewn sesiynau ymarfer corff er mwyn mynd i’r afael â phroblemau ymddygiad heriol. Gwahoddwyd arbenigwr o’r gymuned i ddatblygu medrau gwytnwch a dyfalbarhad trwy waith tîm.  

Mae arweinwyr wedi creu cysylltiadau cadarn a chefnogol gyda rhieni trwy rannu gwybodaeth ddefnyddiol, er enghraifft trwy gylchlythyr wythnosol a’u gwahodd i sesiynau bore coffi cyson er mwyn trafod unrhyw bryder. Cefnogwyd y prosiect hwn trwy gyllid penodedig gan y gymdeithas rieni.   

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r gwaith hwn wedi cyfrannu at godi safonau lles ymhlith y disgyblion, ac wedi gwella ymddygiad disgyblion ar draws yr ysgol. Mae ein system 3 haen wedi sicrhau nad yw’r ymyraethau wedi eu hynysu. Mae’r adborth i athrawon dosbarth wedi cael ei ddarparu gan staff profiadol a chymwys mewn lles plant o fewn yr ysgol, er mwyn sicrhau bod cefnogaeth o fewn y dosbarth yn adlewyrchu’r gefnogaeth ‘Y Nyth’, a’r sesiynau ymyrraeth tymor byr. Mae’r disgyblion yn fwy ymwybodol o’u teimladau a’u hemosiynau, ac o ganlyniad, maent wedi datblygu aeddfedrwydd i allu adnabod pryd mae angen mynediad i’r ardaloedd lles.  

Mae’r holl strategaethau hyn wedi cyfrannu’n sylweddol at wella lles emosiynol disgyblion, datblygu perthnasoedd ag eraill, ac felly maent yn fwy parod i fod yn unigolion iach, hyderus ac uchelgeisiol. 

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Er bod y prosiect hwn yn ei ddyddiau cynnar, rydym wedi rhannu arfer dda gyda rhanddeiliaid yr ysgol, er enghraifft yn ystod nosweithiau rhieni a chyfarfodydd llywodraethwyr. 

Rydym wedi llunio pamffledi sy’n esbonio ein gweledigaeth a’r ddarpariaeth sydd ar gael i ddisgyblion yn ‘Y Nyth’, sy’n cael ei rannu trwy ein gwefan ysgol a’n sianeli cymdeithasol.  

Rydym wedi rhannu arfer dda gydag athrawon ac arweinwyr lles ysgolion eraill o fewn y awdurdod lleol. 

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Yn 2019, yn dilyn cyfnod o ansefydlogrwydd mewn arweinyddiaeth, newid cyflym yng nghymhlethdod anghenion disgyblion a’r angen i weithredu’r Cwricwlwm newydd i Gymru a gweddnewid ADY, gorchmynnodd y corff llywodraethol i’r pennaeth newydd gyflawni newid sylweddol ar draws yr ysgol. Mae’r corff llywodraethol wedi bod yn allweddol yn hyrwyddo, yn cefnogi ac yn hwyluso newid, mewn partneriaeth â’r pennaeth a’r uwch dîm arweinyddiaeth newydd.

Sicrhaodd y corff llywodraethol a’r pennaeth fod rhesymeg glir ar gyfer newid. Roedd hyn yn allweddol i sicrhau bod pob un o’r staff yn deall yr angen, roeddent yn rhan o’r newid ac yn deall y rhesymeg ar gyfer newid. O’r herwydd, mae staff ar draws yr ysgol wedi bod yn allweddol o ran diffinio, dylanwadu ar, ac arwain newid ym mhob un o feysydd gwaith yr ysgol.

Sut gwnaethom ni hyn?

Ar y cychwyn, gweithiodd tîm arweinyddiaeth yr ysgol yn agos ag amrywiaeth o bartneriaid, gan gynnwys y consortiwm rhanbarthol ac arbenigwyr allanol i sefydlu gwaelodlin a chytuno ar flaenoriaethau allweddol ar gyfer newid dros gyfnod o dair blynedd. Rhoddodd y waelodlin gytunedig hon gyfarwyddyd clir i’r uwch dîm arweinyddiaeth a’r corff llywodraethol am yr hyn roedd angen ei wella a ffurfiodd sail cynllun gwella’r ysgol. Roedd yn bwysig i bawb dan sylw yn y broses rheoli newid yr ymgynghorwyd yn llawn â’r holl bartneriaid trwy gydol y broses, a bod yr holl newidiadau’n cael eu gwneud mewn ymgynghoriad â phob un o’r staff, y disgyblion a’r rhieni / gofalwyr.

Mae’r corff llywodraethol wedi bod trwy newid sylweddol dros y tair blynedd ddiwethaf, yn ailwerthuso’i rôl fel ffrind beirniadol i’r ysgol. Mae cyflwyno llywodraethwyr fel cadeiryddion i’r is-bwyllgor sy’n monitro cynnydd yn erbyn y blaenoriaethau strategol yn golygu bod gan y llywodraethwyr ddealltwriaeth drylwyr bellach o gryfderau’r ysgol a’r meysydd i’w datblygu. Maent wedi defnyddio’u

meysydd arbenigedd yn dda i gefnogi uwch arweinwyr a staff trwy’r cyfnod hwn o newid sylweddol.

Sefydlwyd tîm amlddisgyblaethol sy’n cynnwys staff yr ysgol, Gyrfa Cymru, yr awdurdod lleol, llywodraethwyr a’r coleg addysg bellach i adolygu’r cynnig dysgu, y pecyn achredu, gofal a chymorth, a seilwaith yr ysgol o’r herwydd.

Cytunodd y corff llywodraethol i ehangu’r uwch dîm arweinyddiaeth a datblygodd yr ysgol rôl y penaethiaid cynorthwyol i fod yn benaethiaid sectorau, gan roi ymreolaeth a chymorth iddynt gynnal eu sector. Rhoddwyd y dull sectorau ar waith ym mis Medi 2020, gan ddarparu strwythur ar gyfer staff a disgyblion. Mae pob sector yn darparu arlwy cwricwlwm teilwredig i ddiwallu anghenion penodol eu disgyblion a gweithio gyda’i gilydd yn agos i gefnogi pontio wrth iddynt symud o un sector i’r llall.

Trafododd yr ysgol newid rheolaeth o ran y diwrnod ysgol. O ganlyniad, mae pob un o’r staff cymorth bellach yn mynychu diwrnodau hyfforddiant mewn swydd yr ysgol ac yn cael eu cynnwys yn llawn ym mhob un o feysydd datblygu’r ysgol, gan gynnwys datblygu ymagweddau at y pedwar diben, arlwy’r cwricwlwm a datblygu’r camau bach ar gyfer dysgu’r disgyblion.

Mabwysiadodd yr ysgol fodel cydweithredol ar gyfer datblygu ei hymagwedd at y Cwricwlwm i Gymru. Mae’n canolbwyntio ar ddyheadau pontio sydd gan ddisgyblion a’r medrau sydd eu hangen arnynt i gefnogi eu cyfnod pontio. Mae dadansoddi ac archwilio’r pedwar diben gyda staff, disgyblion a rhieni wedi arwain at arlwy cwricwlwm clir a dilynol ym mhob sector sy’n rhoi cyfleoedd i ddisgyblion ddatblygu ym mhob un o’u meysydd dysgu.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau?

Mae cyflwyno’r dull sectorau wedi galluogi a grymuso staff addysgu a staff cymorth, fel ei gilydd. O ganlyniad i’r dull sectorau a mabwysiadu’r model cynradd ar draws yr ysgol, mae staff wedi gwella’u medrau mewn meysydd penodol o ddiddordeb ac arbenigedd. Mae hyn wedi golygu bod disgyblion yn teimlo’n llai pryderus ynglŷn â symud a newid ac yn gwneud cynnydd cryf ym mhob un o’u meysydd dysgu.

Mae’r newid i reolaeth o ran y diwrnod ysgol wedi galluogi’r ysgol i ymestyn y dysgu proffesiynol ar gyfer pob un o’r staff. O ganlyniad, mae bron pob un o’r staff cymorth bellach yn mynychu ein diwrnodau hyfforddiant mewn swydd, gan arwain at ddatblygu gweithlu hynod arbenigol.

Mae’r datblygiadau cydweithredol ar y Cwricwlwm i Gymru a’r cynnig dysgu i ddisgyblion yn golygu bod disgyblion yn gwneud cynnydd cryf mewn meysydd sy’n bwysig iddyn nhw ac ar eu cyfer. Mae disgyblion bellach yn gadael yr ysgol gydag ystod eang o achrediad pwrpasol sy’n cefnogi eu cyfnod pontio i addysg bellach neu hyfforddiant.

 

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Cydnabu’r corff llywodraethol a’r uwch dîm arweinyddiaeth y newidiadau cyflym yng nghymhlethdod anghenion disgyblion yn mynychu Ysgol Sant Christopher. Roedd gweithredu Deddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a’r Tribiwnlys Addysg 2018 a’r Cwricwlwm i Gymru yn golygu bod angen i’r ysgol ddatblygu ei chymorth ar gyfer lles disgyblion yn gyflym, yn ogystal â dysgu proffesiynol staff i reoli’r heriau hyn.

Roedd yr uwch dîm arweinyddiaeth yn ymwybodol iawn o oblygiadau’r diwygiadau addysg ac eisiau sicrhau bod cymorth ac arweiniad arbenigol ar gael i bob un o’r staff i’w cefnogi trwy’r newidiadau.

Roedd y pennaeth eisiau grymuso staff i sicrhau eu bod yn gallu manteisio ar gyngor ac arweiniad arbenigol amserol i ddiwallu anghenion eu disgyblion yn eu dosbarth. Mae sefydlu’r tîm lles, ymestyn darpariaeth fewnol a threfnu panel cymorth yn sicrhau bod staff yn gallu gofyn am gyngor, cymorth ac arweiniad ychwanegol mewn ffordd adeiladol. O ganlyniad, mae disgyblion yn derbyn cymorth ac ymyriadau amserol, ac mae hyn wedi cryfhau atgyfeiriadau i asiantaethau allanol yn ddiweddarach ar ôl disbyddu holl gymorth mewnol yr ysgol.

Mae’r ysgol mewn sefyllfa gryfach erbyn hyn i gynorthwyo disgyblion, rhieni a staff wrth i garfan y disgyblion newid yn sylweddol a gweithredu’r diwygiadau addysg.

Sut gwnaethom ni hyn?

Yn 2019, arweiniodd penodi pennaeth newydd at ailstrwythuro’r uwch dîm arweinyddiaeth yn yr ysgol. Roedd y ffocws cychwynnol ar ddatblygu tîm lles cyffredinol i gefnogi cymuned yr ysgol. Ffurfiwyd y tîm o amgylch swyddog cyswllt teuluoedd, arweinydd presenoldeb ac ymgysylltu a chydlynydd gofal iechyd. Ymestynnwyd hyn yn ddiweddarach i gynnwys cydlynydd iechyd meddwl. Mae’r tîm cyffredinol yn gweithio gyda’i gilydd yn dda i ddarparu’r cyswllt cyntaf yn yr ysgol ar gyfer teuluoedd. Maent yn ymateb i anawsterau o ran presenoldeb, ymholiadau am yr ysgol a phroblemau mewn ystafelloedd dosbarth, ac yn gweithio’n agos gyda theuluoedd newydd wrth iddynt gynefino yn yr ysgol.

Yn 2021-2022, ehangodd y tîm lles i gynnwys ymarferwyr arbenigol i gynorthwyo disgyblion a staff yn yr ysgol. Roedd hyn yn cynnwys penodi therapydd lleferydd ac iaith, seicolegydd addysg cynorthwyol, dadansoddwyr ymddygiad a therapydd galwedigaethol gan yr ysgol.

Mae’r ysgol yn hwyluso panel darpariaeth a chymorth mewnol bob mis sy’n cael ei gadeirio gan y pennaeth. Gall staff yr ysgol gyfeirio at y panel darpariaeth a chymorth i ofyn am gymorth ac arweiniad ychwanegol wrth iddynt gynllunio i ddiwallu anghenion eu disgyblion yn y dosbarth. Mae’r panel darpariaeth a chymorth yn dod â’r tîm arbenigol at ei gilydd i drafod yr holl atgyfeiriadau, penodi gweithiwr proffesiynol arweiniol i gynorthwyo staff a thrafod strategaethau ychwanegol i gefnogi. Mae’r tîm arbenigol yn gweithio’n agos gyda staff, disgyblion a theuluoedd i asesu ein disgyblion, rhoi cyngor a modelu sut orau i ddiwallu anghenion. Mae’r panel darpariaeth a chymorth yn cefnogi atgyfeiriadau i asiantaethau allanol hefyd i gefnogi, yn ôl yr angen.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar y ddarpariaeth ac ar safonau?

Mae cyflwyno’r tîm cyffredinol a’r tîm lles arbenigol a’i gydlynu trwy’r panel darpariaeth a chymorth wedi cael effaith gadarnhaol iawn ar ddisgyblion, teuluoedd a staff yn yr ysgol.

Mae cyfleoedd i drafod a rhannu syniadau yn ogystal â dysgu proffesiynol teilwredig gan y tîm lles arbenigol yn golygu bod staff yn teimlo’n fwy hyderus yn diwallu ac yn cynllunio ar gyfer anghenion disgyblion ag amrywiaeth o anghenion ychwanegol cymhleth. Mae gallu manteisio ar y cymorth hwn a modelu strategaethau mewn modd amserol yn magu hyder a medrau staff i ddiwallu anghenion carfan sy’n newid yn Ysgol Sant Christopher.

Mae disgyblion wedi elwa ar gymorth amserol ac arbenigol mewn amgylchedd y maent yn teimlo’n ddiogel ynddo. Bu ffocws penodol ar ddiweddaru proffiliau cyfathrebu a dysgu disgyblion cyn iddynt adael yr ysgol, gan olygu bod y cyfnod pontio yn fwy esmwyth a dilyniant wedi’i gynllunio’n well.

Gall rhieni a gofalwyr droi at y tîm yn rheolaidd, gan roi mwy o strategaethau cymorth a modelu iddynt eu defnyddio gartref.

Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer?

Mae Ysgol Sant Christopher wedi gweithio gydag ysgolion uwchradd eraill yn Wrecsam i rannu eu harbenigedd, eu cyngor a’u cymorth.

Mae’r ysgol yn cynnal nosweithiau gwybodaeth yn rheolaidd ar gyfer rhieni a gofalwyr lle mae’r tîm lles yn arwain ac yn hwyluso gwybodaeth a sesiwn anffurfiol yn seiliedig ar adborth gan deuluoedd.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Mae’r awdurdod lleol yn blaenoriaethu datblygiad proffesiynol staff yr awdurdod lleol ac ysgolion yn dda. Mae wedi ymrwymo i ‘dyfu ei arweinwyr ei hun’ i gefnogi cynllunio olyniaeth a gwella. Er mwyn ymateb i heriau o ran recriwtio penaethiaid ysgol ac uwch arweinwyr o ansawdd uchel, mae’r awdurdod lleol wedi sefydlu Rhaglen Darpar Arweinwyr hynod effeithiol. Modelwyd hyn ar raglen bresennol i uwch arweinwyr ar gyfer staff y cyngor, a oedd wedi’i llywio gan ymchwil ac a oedd yn canolbwyntio’n glir ar arweinyddiaeth ymarferol. Mae’r rhaglen hon wedi helpu i sbarduno datblygiad personol a phroffesiynol a datblygu arweinwyr y dyfodol ar gyfer ysgolion yn RhCT.

Mae’r awdurdod lleol hefyd yn gwneud defnydd cryf o raglenni prentisiaeth a graddedigion i ddatblygu gweithlu tra medrus. Er enghraifft, mae’r Cynllun Graddedigion yn cynnig lleoliad gwaith penodedig am ddwy flynedd a chyfleoedd strwythuredig i ddatblygu medrau rheoli mewn sefydliad dynamig ac amrywiol, ynghyd â Chymhwyster Rheoli Prosiectau Lefel 4.

 

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Mae diwylliant cryf yn y Cyngor o fuddsoddi yn natblygiad proffesiynol ei staff. Mae cynllunio ar gyfer dysgu a datblygiad proffesiynol wedi’i gysylltu’n uniongyrchol â chyflawni blaenoriaethau’r Cyngor, gan gynnwys y Cynllun Corfforaethol a’r Cynllun Strategol Addysg.

Mae’r ALl yn cefnogi datblygiad darparwyr arweinwyr ysgolion yn dda. Maent yn sicrhau y caiff ystod eang o gyfleoedd eu cynnig i arweinwyr canol ac uwch arweinwyr ddatblygu a gwella eu medrau arweinyddiaeth. Mae Rhaglen Darpar Arweinwyr yr awdurdod lleol yn gryfder penodol. Caiff y rhaglenni hyn eu cynllunio a’u gwerthuso’n effeithiol i fodloni disgwyliadau ac anghenion darpar arweinwyr, a chânt eu hesblygu a’u haddasu i sicrhau eu bod yn parhau’n addas i’r diben.

Mae Rhaglen Darpar Arweinwyr RhCT yn unigryw o ran ei dyluniad a’r modd y caiff ei chyflwyno. Caiff y rhaglen ei chynllunio er mwyn ymateb i anghenion penodol y garfan yn ogystal a blaenoriaethau lleol a chenedlaethol.  Bu’n arbennig o lwyddiannus o ran hyrwyddo twf personol a phroffesiynol y cyfranogwyr. Bu’n gymorth effeithiol, nid yn unig i arweinwyr newydd benodedig, ond hefyd o ran cynllunio olyniaeth uwch arweinwyr ym mhob ysgol yn RhCT dros y degawd diwethaf.

Mae diwylliant cryf o nodi a chefnogi potensial mewn cyflogeion ac mae’r awdurdod lleol yn buddsoddi’n gryf mewn datblygu ei weithlu. Er enghraifft, gall staff yr awdurdod lleol sy’n dyheu am swyddi rheoli fanteisio ar amrywiaeth o gyfleoedd dysgu strwythuredig, gan gynnwys ystod eang o raglenni arweinyddiaeth.

Er 2005, mae llawer o staff addysg wedi cymryd rhan mewn ystod o brosiectau trawsgyfarwyddiaeth, gan gynnwys datblygu medrau annog a mentora a chymryd rhan mewn prosiectau ymchwil.

Mae’r ystod eang hon o strategaethau wedi cefnogi cynllunio olyniaeth yn yr awdurdod lleol yn dda. Mae llawer o gyn brentisiaid, graddedigion a hyfforddeion yn mynd ymlaen i gael swyddi parhaol gan gynnwys rolau arweiniol yn y Cyngor.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae arweinyddiaeth ar draws y gyfarwyddiaeth yn gryf ac yn effeithiol. Mae’r ystod eang o hyfforddiant wedi cefnogi arweinwyr ar bob lefel i ddatblygu ystod o fedrau. Maent yn arwain trwy esiampl yn dda ac wedi sicrhau gwelliannau effeithiol ar draws y gyfarwyddiaeth. Er enghraifft, mae’r tîm gwella ysgolion wedi cryfhau’r ffordd y mae’n herio ac yn cefnogi’r consortiwm rhanbarthol i wella cymorth i’w hysgolion.

Mae Rhaglen Darpar Arweinwyr ysgolion yr awdurdod lleol yn uchel ei pharch ymhlith arweinwyr ysgolion ac wedi cefnogi twf a datblygiad y cyfranogwyr hyn yn dda. Mae’r holl staff a gymerodd ran yn y rhaglen ddiweddar wedi cael swyddi arweinyddiaeth.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Cyd-destun a chefndir i’r arfer effeithiol neu arloesol

Bu datblygu systemau rheoli gwybodaeth (SRhG) a defnyddio data a gwybodaeth yn effeithiol yn ganolog i strategaeth gwella’r awdurdod lleol. Yn yr arolygiad diwethaf yn 2012, nododd Estyn fod angen i’r gyfarwyddiaeth ‘wella arfarniadau a dadansoddiadau data ar draws meysydd gwasanaeth a phartneriaethau i ysgogi gwelliannau mewn deilliannau ar gyfer dysgwyr’.

I gefnogi hyn, canolbwyntiodd yr awdurdod lleol yn ofalus ar:

  • sefydlu SRhG canolog sy’n hwyluso mynediad rhwydd at setiau data helaeth sy’n cael eu dadansoddi’n rheolaidd at ddibenion hunanwerthuso a sbarduno gwelliant ar draws gwasanaethau a lleoliadau addysgol yr awdurdod lleol;
  • datblygu setiau data byw, lle bo hynny’n bosibl, sy’n cael eu dadansoddi mewn modd amserol i nodi tanberfformiad yn effeithiol a llywio ymyriadau targedig a deilliannau gwell; a
  • defnyddio data fel offeryn i gryfhau gwaith trawsgyfarwyddiaeth, cynllunio strategol, partneriaethau’r awdurdod lleol ac ysgolion.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Integreiddiodd y Gyfarwyddiaeth Addysg a Chynhwysiant dair system rheoli gwybodaeth a nifer o ffrydiau data i greu un system ddata wedi’i symleiddio. Mae hyn wedi darparu sylfaen gadarn i ddatblygu setiau data, dangosfyrddau a chapasiti adrodd mwyfwy soffistigedig.

Mae’r system integredig hon yn galluogi swyddogion i fanteisio’n ddi-oed ar ystod eang o ddata a gwybodaeth yn ymwneud ag ysgolion a gwasanaethau. Mae hyn, ynghyd â phrosesau monitro a gwerthuso clir, yn galluogi’r awdurdod lleol i nodi meysydd i’w gwella ac ymateb yn gyflym.

Er mwyn sicrhau’r gwelliant hwn, mae’r awdurdod lleol wedi:

  • adolygu a gwerthuso systemau a ffynonellau data yn strategol;
  • sicrhau y cadwyd swyddogaethau data mewn un Tîm Data tra arbenigol;
  • recriwtio graddedigion a phrentisiaid o ansawdd uchel trwy gynllun arobryn y Cyngor a buddsoddi yn eu dilyniant gyrfa a’u dysgu;
  • meithrin gallu mewnol, gan leihau unrhyw ddibyniaeth ar asiantaethau ac arbenigwyr allanol fel bod gwasanaethau’n parhau’n gost effeithiol ac yn effeithlon;
  • cefnogi ysgolion â’u SRhG, gan gynnwys cysoni systemau’n ddyddiol a chynnal cywirdeb data craidd;
  • comisiynu un system gwybodaeth disgyblion i’r awdurdod lleol, wedi’i chefnogi a’i datblygu gan y Tîm Gwybodaeth Data Addysg dynodedig;
  • sicrhau llif effeithiol o wybodaeth a data gan ysgolion drwy’r system ganolog ac i’r offerynnau adrodd priodol;
  • datblygu adroddiadau awtomataidd i ddarparu gwybodaeth ddefnyddiol i gefnogi swyddogion i nodi patrymau cronolegol a daearyddol mewn setiau data;
  • gwella cyfathrebiadau mwy effeithlon a dulliau casglu data syml.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae argaeledd data byw gan 115 o ysgolion, ar draws hyd at 30 o wasanaethau ac â thros 500 o ddefnyddwyr yn galluogi swyddogion i fanteisio ar ystod eang o wybodaeth berthnasol a chyfredol. Erbyn hyn, mae gan y Gyfarwyddiaeth Addysg drosolygon byw o ystod eang o ddata rhyngweithiol.

Mae’r wybodaeth a’r data hyn yn ganolog i’r holl gynllunio strategol ar draws y Gyfarwyddiaeth Addysg, gan gynnwys ad-drefnu ysgolion, hunanwerthuso gwasanaethau, cynllunio strategol a rheoli perfformiad. Mae adroddiadau i gyfarfodydd y Cabinet a chyfarfodydd craffu wedi’u llywio’n dda trwy allu manteisio ar y setiau data byw hyn.

Mae’r awdurdod lleol yn defnyddio ystod eang o wybodaeth, gan gynnwys tueddiadau demograffig, data ar enedigaethau a datblygiadau tai i ystyried nifer y lleoedd mewn ysgolion a derbyniadau ysgolion yn ofalus.

Roedd gallu manteisio ar ddata perthnasol yn hollbwysig wrth gefnogi’r ymateb i Covid. Cafodd dysgwyr bregus, yn enwedig lle’r oedd problemau cysylltiedig, eu targedu’n dda ar gyfer darpariaeth ac ymweliadau lles a chefnogaeth arall. Sicrhaodd gwaith â chydweithwyr yn y Gwasanaethau Plant fod gan ysgolion ddata cyfredol ar ddysgwyr bregus yn eu hysgolion yn ôl categorïau bregusrwydd gwahanol.

Gan fod staff yn gweithio mewn modd hybrid erbyn hyn, mae darparu data gweithredol i ddyfais addas wedi dod yn hanfodol. Erbyn hyn, gall staff presenoldeb a lles fanteisio ar ddata ar absenoldebau yn uniongyrchol ar eu ffonau symudol a defnyddio hyn i herio ysgolion mewn modd amserol.

Sut ydych chi wedi mynd ati i rannu eich arfer dda?

Galluogodd cymorth i’r timau Profi, Olrhain a Diogelu yn ystod y pandemig i ddata cyswllt strwythuredig gael ei ddarparu’n uniongyrchol o systemau ysgolion mewn fformat addas i’w lanlwytho’n uniongyrchol i systemau iechyd. Rhannwyd y broses hon â’r holl awdurdodau lleol yng Nghymru. Mae RhCT yn gweithredu’n rheolaidd fel cyswllt a man cyfeirio ar gyfer gwybodaeth a chyngor technegol a strategol penodol. Mae’r tîm yn cyfrannu’n weithredol at grwpiau defnyddwyr yng Nghymru trwy dechnoleg MS Teams ac, ers yr adferiad Covid, trwy arddangosiadau wyneb‑yn-wyneb i awdurdodau lleol eraill.

Math o Adnodd Gwella: Arfer effeithiol

Rhannu'r dudalen hon

Gwybodaeth am yr ysgol

Agorwyd Ysgol Wirfoddol a Gynorthwyir Penrhyn Dewi ym mis Medi 2018. Mae’r ysgol, sydd wedi’i lleoli ar draws tri champws, yn gwasanaethu cymuned wledig yn bennaf. Mae gan yr ysgol ethos cynhwysol cryf a adlewyrchir yn ei harwyddair, sef  “gwnewch y pethau bychain”. Mae 622 o ddisgyblion ar y gofrestr ar hyn o bryd: 191 yn y sector cynradd a 431 yn y sector uwchradd. Mae tua 11% o ddisgyblion yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, a nodwyd bod gan 24% angen dysgu ychwanegol.

Cyd-destun a chefndir yr arfer effeithiol neu arloesol

Mae Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro yn darparu amgylchedd dysgu unigryw a naturiol ar gyfer yr ysgol, ac mae gan bob campws ei amgylchedd a’i gymuned ei hun. Cyn agor, cynhaliodd y corff llywodraethol dros dro gyfres o gyfarfodydd â rhanddeiliaid cymunedol gan sefydlu gweithgor i ddatblygu’r amgylcheddau dysgu awyr agored. Mae wedi sefydlu cysylltiadau cryf â’r gymuned lle mae disgyblion yn rhyngweithio’n rheolaidd ag artistiaid, grwpiau cymunedol, busnesau fferm, a gwasanaethau cyhoeddus lleol i ymestyn eu profiadau dysgu. Fel aelodau o’r Fforwm Ysgolion Pob Oed, teithiodd staff i Sweden a Gwlad yr Iâ i ymchwilio i fentrau dysgu awyr agored. Mae’r cynnig cwricwlwm ôl-14 yn cynnwys cyrsiau mewn Lletygarwch ac Arlwyo, Amaethyddiaeth, Peirianneg a Gofal Plant er mwyn ymateb i anghenion cyflogaeth lleol. Mae’r Eglwys Gadeiriol yn adnodd unigryw ar gyfer dysgu am hanes, diwylliant, crefydd a chymuned, ac mae clerigwyr yn cyfrannu at ddatblygu cerddoriaeth a gwerthoedd Cristnogol.

Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgaredd

Defnyddir Cynefin fel cyfrwng i yrru’r dysgu. Er enghraifft, llwyddodd cyllid gan ‘Dysgu drwy Dirweddau Cymru’, i hwyluso dysgu proffesiynol a chaffael adnoddau allweddol ar gyfer adeiladu cuddfannau, offer cynnau tân a chwrs cyfeiriannu. O ganlyniad i ymchwil gan staff, mae strategaethau dysgu yn cynnwys comisiynau dilys. Mae datblygiad medrau disgyblion mewn cysylltiad â chyd-destunau bywyd go iawn wedi’u cysylltu â’r pedwar diben. Mae’r dysgu wedi canolbwyntio ar themâu lleol a chenedlaethol, ac mae disgyblion wedi:

  • Cael eu comisiynu i fod yn grewyr cynnwys i ymchwilio a chreu gwefannau Olympaidd, er enghraifft wrth ysgrifennu am, a chyfweld â’r cyn-ddisgybl Jasmine Joyce, sydd wedi chwarae rygbi yn y Gemau Olympaidd, ac yn rhyngwladol dros Gymru.
  • Dod yn rheolwyr digwyddiadau ar gyfer digwyddiad Olympaidd ar Draeth Porth Mawr. Cafodd y disgyblion eu hyfforddi gan gatrawd y Signalwyr Brenhinol sydd wedi eu lleoli ym Mreudeth.
  • Creu timau cynhyrchu theatr i lansio, marchnata, pennu costau a pherfformio The Lion King a chodi £3000 ar gyfer disgyblion o Wcráin yn yr ysgol.
  • Cynnal nifer o arddangosfeydd yn Oriel y Parc, (canolfan groeso), yn cynnwys arddangosfeydd celf a ‘Beth sy’n Gwneud Cymru’n Rhyfeddol’ (‘What makes Wales Wonderful’) 2022.
  • Gweithio ar gynaliadwyedd, bioamrywiaeth a ffermio heb ychwanegion a oedd yn cynnwys gweithdai gyda Câr-Y-Môr, (y fferm gwymon a physgod cregyn fasnachol gyntaf yng Nghymru) ac ymweliadau ag Ynys Dewi gyda’r RSPB.
  •  Cwblhau prosiectau gyda Fforwm Arfordir Sir Benfro, Darwin Science a Dŵr Cymru ar newid hinsawdd a llygredd arfordirol.

Mae disgyblion yn ymweld ag Erw Dewi (gardd gymunedol gynaliadwy leol) a Fferm Treginnis Isaf, Farms for City Children yn rheolaidd, i helpu tyfu a phwyso cynnyrch, a’i roi mewn bagiau, sy’n cael ei werthu er budd y banc bwyd lleol. Mae’r dysgu wedi cynnwys dylunio maes chwarae naturiol, ‘bio blitzes’ a dysgu am brosesau bywyd.

Mae disgyblion yn defnyddio adnoddau cymunedol yn ystod ‘Dydd Iau Gwefreiddiol’ (‘Thrilling Thursday’). Mae hyn yn cynnwys sefydlu siopau dros dro i werthu eitemau sy’n cael eu creu yn yr ysgol. Mae ‘ardaloedd di-sbwriel’ mewn cysylltiad â Caru Cymru (Cadwch Gymru’n Daclus) ac mae disgyblion yn cymryd rhan mewn digwyddiadau codi sbwriel cymunedol rheolaidd fel dinasyddion egwyddorol wybodus.

Mae gan gymuned yr ysgol gysylltiadau cryf yn fyd-eang. Cyn ymweliad ag ysgol bartner yn Lesotho, i gydweithio a gyrru dysgu ar nodau datblygu cynaliadwy a lles disgyblion, cynhaliwyd ‘taith gerdded rithwir’ â Lesotho ym mis Gorffennaf 2022 a ‘North Peninsula Big Switch Off’. Bu disgyblion o’r ysgol yn cymryd rhan mewn taith gyfnewid gyda disgyblion o Wexford i ddysgu am y dreftadaeth, y bererindod a’r diwylliant a rennir.

Pa effaith y mae’r gwaith hwn wedi’i chael ar ddarpariaeth a safonau dysgwyr?

Mae’r profiadau dysgu hyn yn niwtral o ran cost ar y cyfan, ac felly’n gynhwysol. Mae Cynefin wedi bod yn gyfrwng i ysbrydoli a gwella agweddau at ddysgu. Mae’r gweithgareddau hyn wedi darparu platfform difyr ar gyfer datblygu’r pedwar diben a medrau disgyblion. Pan ymgorfforir ‘Cynefin’ neu ddysgu awyr agored, mae’r cynllunio ar gyfer dysgu yn gadarn ac yn hwyluso cynnydd cryf, mae ansawdd yr addysgu yn gyson uchel, a thros gyfnod, ac mae’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn gwneud cynnydd cryf yn eu dysgu. Mae defnydd dychmygus o ‘Cynefin’ yn galluogi disgyblion i ddysgu mewn cyd-destunau dilys. Mae arweinwyr yn cynllunio’r cwricwlwm yn strategol i ddisgyblion hŷn astudio ystod eang o gymwysterau addas sy’n gwneud defnydd gwerthfawr o’r ardal leol, ei hadnoddau a’i chyflogwyr.