Mae gweddnewid amser cinio yn helpu i wella ymddygiad a hunan-barch plant
Cyd-destun a chefndir yr arfer sy’n arwain y sector
Roedd amseroedd prydau bwyd yn y lleoliad yn arfer bod yn amser i’w ofni. Roedd pob cinio yn cael ei roi ar blât ymlaen llaw, a oedd yn golygu na allai plant ddewis beth roeddent eisiau i’w fwyta. Roedd y platiau, y cwpanau a’r cyllyll a ffyrc yn blastig. Nid oedd llawer o amser i blant fwyta’u bwyd ac roedd yn anodd rheoli eu hymddygiad. O ganlyniad, roedd lefelau lles ar gyfer y plant a’r ymarferwyr yn isel.
Roedd perchennog y feithrinfa yn cydnabod bod gwelliant yn hanfodol. Roedd arweinwyr yn deall bod llawer o botensial i blant ddysgu trwy brofiadau uniongyrchol amser cinio a phenderfynon nhw wneud y gorau o’r cyfleoedd hyn. I ddechrau, trefnodd y lleoliad arbrawf â grŵp bach o blant. Roedd ymarferwyr yn cynnwys y plant yn y profiad amser bwyd cyfan, gan adael iddynt osod y byrddau, gweini’r bwyd a helpu glanhau’r ystafell fwyta ar ôl i bawb orffen. Roedd hyn yn gwneud amser cinio yn amser hapusach, mwy cadarnhaol a chynhyrchiol i blant a staff y lleoliad. Mae’r arfer hon wedi cael ei hymgorffori yng ngwaith y lleoliad dros y 10 mlynedd ddiwethaf.
Disgrifiad o natur y strategaeth neu’r gweithgarwch y nodwyd ei bod yn arfer sy’n arwain y sector
Yn dilyn yr arbrawf llwyddiannus, datblygodd y perchennog y ddarpariaeth amser cinio ymhellach. Buddsoddodd y lleoliad mewn platiau tsieina a chyllyll a ffyrc metel, llieiniau bwrdd, fasys ar gyfer blodau, dysglau gweini o faint sy’n addas i blant, a chwpanau a soseri. Bu’n rhaid i’r plant ddysgu trin yr adnoddau’n ofalus fel nad oeddent yn eu torri nac yn cael unrhyw niwed wrth eu defnyddio. Fe wnaeth ymgymryd â’r cyfrifoldebau hyn helpu gwella ymddygiad y plant a’u hunan-barch.
Pan fydd plant yn ddigon hen i symud i’r adran cyn-ysgol, mae ymarferwyr yn eu cyflwyno i’r drefn amser cinio yn raddol. Maent yn dangos gwahanol fedrau yn ofalus, er enghraifft sut i weini bwyd o ddysgl ar blât, a sut i ddefnyddio cyllell a fforc yn effeithiol. Mae hyn yn golygu bod plant yn deall beth yn union y disgwylir iddynt ei wneud. Wrth i blant ddod yn fwy hyfedr yn trin y llestri a’r cyllyll a ffyrc, mae ymarferwyr yn eu hannog i fod yn gynyddol annibynnol. Rhoddir tasgau bach i bob un o’r plant eu cwblhau. Er enghraifft, maent yn gwneud yn siwr fod digon o blatiau ar y bwrdd ac yn dewis y blodau ar gyfer canol y bwrdd. Mae hyn yn cynnwys pawb yn ystyrlon ac yn rhoi ymdeimlad cryf o gyflawni a pherthyn i blant. Mae ymarferwyr yn bwyta ochr yn ochr â’r plant. Mae hyn yn rhoi cyfleoedd perffaith i annog plant i ddatblygu eu medrau sgwrsio a rhoi cynnig ar fwyd sy’n wahanol o ran ansawdd a blas wrth iddynt eistedd o gwmpas y bwrdd gyda’u ffrindiau.
Mae ymarferwyr yn cynllunio’n effeithiol er mwyn i blant ymarfer ac ymgorffori’r medrau y maent yn eu dysgu amser cinio yn ystod eu cyfnod chwarae’n rhydd. Er enghraifft, maent yn darparu cyfleoedd i blant ddefnyddio platiau tsieina, arllwys diodydd a golchi llestri yn yr ardal chwarae rôl.
Beth fu effaith y gwaith hwn ar y ddarpariaeth a safonau dysgwyr?
Mae bron pob un o’r plant yn eithriadol o annibynnol amser prydau bwyd. Maent yn cydweithredu’n dda iawn â’i gilydd ac yn datblygu medrau cymdeithasol cryf. Er enghraifft, maent yn rhannu tasgau clirio ac yn gwneud yn siwr fod y rhain yn cael eu cwblhau i safon uchel. Mae plant yn datblygu synnwyr cryf o degwch pan fyddant yn rhannu bwyd, ac yn deall y dylai pawb gael dogn o faint synhwyrol. Datblygant eu rheolaeth gorfforol yn effeithiol pan fyddant yn ymdrin â heriau fel arllwys meintiau addas o grefi â gofal.
Mae bron pob un o’r plant yn trosglwyddo’r medrau hyn yn llwyddiannus i feysydd eraill y ddarpariaeth trwy gydol y sesiwn feithrin. Maent yn hyderus ac annibynnol, yn cynnal diddordeb mewn gweithgareddau ac yn gweithio’n ddiwyd am gyfnodau hir.
Mae rhieni’n darparu adborth cadarnhaol, gan ddweud yn rheolaidd bod eu plant yn ymddwyn yn dda amser prydau bwyd gartref a phan fyddant yn bwyta allan.
Sut ydych chi wedi rhannu eich arfer dda?
Mae’r lleoliad yn cynnal sesiynau ‘arfer sy’n werth ei rhannu’ ar gyfer lleoliadau ar draws y consortiwm i weld sut mae’r drefn amser cinio yn gweithio. Mae arweinwyr yn rhannu eu harfer dda trwy gyflwyniadau yng nghyfarfodydd rhwydweithio arweinwyr y cyfnod sylfaen.